Chuyn 1

php lut v kinh t v lut doanh nghip Phn 1

PHP LUT V DOANH NGHIP
I. NHNG VN CHUNG V DOANH NGHIP

1. Khi nim doanh nghip Trong i sng kinh t x hi, doanh nghip l mt thc th kinh t - x hi, c t cch ch th php l c lp, thc hin chc nng ch yu l hot ng kinh doanh nhm mc tiu li nhun. Trong iu kin kinh t th trng, doanh nghip l ch th ch yu ca quan h php lut kinh doanh thng mai. Theo Lut Doanh nghip nm 2005, doanh nghip c nh ngha l t chc kinh t c tn ring, c ti sn, c tr s giao dch n nh, c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut nhm mc ch thc hin cc hot ng kinh doanh1. Doanh nghip c nhng c im php l c bn sau y: Th nht, l t chc kinh t, c t cch ch th php l c lp; Th hai, doanh nghip c xc lp t cch php l (thnh lp v ng k kinh doanh) theo trnh t, th tc do php lut quy nh; Th ba, hot ng kinh doanh nhm mc tiu ch yu l li nhun. cng l tn ch hot ng ca doanh nghip. S tn ti v pht trin ca doanh nghip vi t cch l cc thc th kinh t - x hi, l c s thc tin cho s ra i v pht trin ca php lut v doanh nghip. Php lut v doanh nghip l mt b phn cu thnh quan trng ca h thng php lut kinh doanh. V cu trc bn trong, h thng php lut v doanh nghip c cu thnh bi cc quy phm, cc ch nh php lut lin quan n vn t chc doanh nghip (gia nhp th trng, qun tr doanh nghip v rt khi th trng). 2. Phn loi doanh nghip C 05 cch phn loi doanh nghip ch yu sau: Th nht, cn c vo tnh cht s hu v mc ch hot ng ca doanh nghip, doanh nghip c chia thnh: doanh nghip t v doanh nghip cng. Th hai, cn c vo t cch php l ca doanh nghip, doanh nghip c chia thnh: doanh nghip c t cch php nhn v doanh nghip khng c t cch php nhn. Th ba, cn c vo phm vi trch nhim ti sn (mc chu trch nhim ti sn trong hot ng kinh doanh ca ch s hu doanh nghip), doanh nghip c chia thnh: doanh nghip chu trch nhim hu hn v doanh nghip chu trch nhim v hn.
1

Khon 1 iu 4 Lut Doanh nghip 2005

(Mc , pham vi trach nhim cua doanh nghip chi co y nghia va c ap dung khi doanh nghip b tuyn b pha san). Th t, cn c vo c cu ch s hu v phng thc gp vn vo doanh nghip, doanh nghip c chia thnh: doanh nghip mt ch s hu (doanh nghip t nhn, cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin) v doanh nghip nhiu ch s hu (cng ty c phn, cng ty TNHH 2 thnh vin tr ln, cng ty hp danh). Th nm, cn c vo loi hnh t chc v hot ng, doanh nghip c chia thnh: Cng ty c phn; cng ty trch nhim hu hn, cng ty hp danh v doanh nghip t nhn. 3. Vn bn php lut v thnh lp, t chc qun l v hot ng ca doanh nghip Vic thnh lp, t chc qun l v hot ng ca doanh nghip p dng theo quy nh ca Lut Doanh nghip nm 2005, Lut u t nm 2005. Ngoi ra c cc vn bn lin quan nh: Ngh nh s 139/2007/N-CP ngy 05/9/2007 ca Chnh ph hng dn chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Doanh nghip; Ngh nh s 88/2006/N-CP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph v ng k kinh doanh; Ngh nh s 108/2006/N-CP ngy 22/9/2006 ca Chnh ph quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t; Ngh nh s 101/2006/N-CP ngy 21/9/2006 ca Chnh ph quy nh vic ng k li, chuyn i v ng k i Giy chng nhn u t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut u t. Theo quy nh php lut hin hnh, trng hp iu c quc t m nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin c quy nh khc v h s, trnh t, th tc v iu kin thnh lp, ng k kinh doanh, c cu s hu v quyn t ch kinh doanh, th p dng theo cc quy nh ca iu c quc t . Trong trng hp ny, nu cc cam kt song phng c ni dung khc vi cam kt a phng th p dng theo ni dung cam kt thun li hn i vi doanh nghip v nh u t. Trng hp c s khc nhau gia cc quy nh ca Lut Doanh nghip v cc lut c th sau y v h s, trnh t, th tc v iu kin thnh lp, ng k kinh doanh; v c cu t chc qun l, thm quyn ca cc c quan qun l ni b doanh nghip, quyn t ch kinh doanh, c cu li v gii th doanh nghip th p dng theo quy nh ca lut . a) Lut Cc t chc tn dng; b) Lut Du kh; c) Lut Hng khng dn dng Vit Nam; d) Lut Xut bn; ) Lut Bo ch; e) Lut Gio dc; g) Lut Chng khon; h) Lut Kinh doanh bo him; i) Lut Lut s;
2

k) Lut Cng chng; l) Lut sa i, b sung cc lut nu trn v cc lut c th khc c Quc hi thng qua sau khi Ngh nh s 139/2007/N-CP c hiu lc thi hnh. 4. Thnh lp doanh nghip v ng k kinh doanh Vi yu cu ca nguyn tc t do kinh doanh, thnh lp doanh nghip c coi l quyn c bn ca nh u t. Vic thnh lp doanh nghip phi c thc hin trong khun kh php lut. Cc quy nh v thnh lp doanh nghip mt mt nhm bo m quyn t do kinh doanh ca nh u t, mt khc phi p ng yu cu ca qun l nh nc i vi doanh nghip. Cc quy nh v thnh lp doanh nghip bao gm nhng ni dung c bn sau y: 4.1. i tng c quyn thnh lp doanh nghip Tt c cc t chc l php nhn, gm c doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam, khng phn bit ni ng k a ch tr s chnh v mi c nhn, khng phn bit ni c tr v quc tch u c quyn thnh lp, tham gia thnh lp doanh nghip ti Vit Nam theo quy nh ca Lut Doanh nghip. Tuy nhin, Khon 2 iu 13 ca Lut Doanh nghip nm 2005 quy nh: T chc, c nhn sau y khng c quyn thnh lp v qun l doanh nghip ti Vit Nam: a) C quan nh nc, n v lc lng v trang nhn dn Vit Nam s dng ti sn nh nc thnh lp doanh nghip kinh doanh thu li ring cho c quan, n v mnh; b) Cn b, cng chc theo quy nh ca php lut v cn b, cng chc; c) S quan, h s quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong cc c quan, n v thuc Qun i nhn dn Vit Nam; s quan, h s quan chuyn nghip trong cc c quan, n v thuc Cng an nhn dn Vit Nam; d) Cn b lnh o, qun l nghip v trong cc doanh nghip 100% vn s hu nh nc, tr nhng ngi c c lm i din theo u quyn qun l phn vn gp ca Nh nc ti doanh nghip khc; ) Ngi cha thnh nin; ngi b hn ch nng lc hnh vi dn s hoc b mt nng lc hnh vi dn s; e) Ngi ang chp hnh hnh pht t hoc ang b To n cm hnh ngh kinh doanh; g) Cc trng hp khc theo quy nh ca php lut v ph sn. Nhng i tng b cm thnh lp v qun l doanh nghip vn c quyn gp vn vo cng ty, nu h khng thuc mt trong cc trng hp sau: - C quan nh nc, n v thuc lc lng v trang nhn dn s dng ti sn nh nc gp vn vo doanh nghip thu li ring cho c quan, n v mnh; - Cc i tng khng c quyn gp vn vo doanh nghip theo quy nh ca php lut v cn b, cng chc2. 4.2. ng k kinh doanh
2

Khon 4 iu 13 Lut Doanh nghip 2005

ng k kinh doanh l th tc c ngha c bn, l "khai sinh" v mt php l cho doanh nghip. Theo quy nh ti iu 6 Ngh nh s 88/2006/N-CP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph v ng k kinh doanh, vic ng k kinh doanh ca doanh nghip c thc hin ti c quan ng k kinh doanh cp tnh ni doanh nghip d nh t tr s chnh (gi chung l c quan ng k kinh doanh cp tnh). Ngi thnh lp doanh nghip phi lp v np h s ng k kinh doanh3, ng thi phi chu trch nhim v tnh trung thc, chnh xc ca ni dung h s ng k kinh doanh. C quan ng k kinh doanh c trch nhim xem xt h s ng k kinh doanh v cp giy chng nhn ng k kinh doanh trong thi hn mi ngy lm vic, k t ngy nhn h s; nu t chi cp giy chng nhn ng k kinh doanh th thng bo bng vn bn cho ngi thnh lp doanh nghip bit. Thng bo phi nu r l do v cc yu cu sa i, b sung. C quan ng k kinh doanh xem xt v chu trch nhim v tnh hp l ca h s khi cp giy chng nhn ng k kinh doanh; khng c yu cu ngi thnh lp doanh nghip np thm cc giy t khc khng quy nh. Doanh nghip c cp giy chng nhn ng k kinh doanh khi c cc iu kin sau y: - Ngnh, ngh ng k kinh doanh khng thuc lnh vc cm kinh doanh; - Tn ca doanh nghip c t theo ng quy nh ca php lut4 ; - C tr s chnh theo quy nh; - C h s ng k kinh doanh hp l theo quy nh ca php lut; - Np l ph ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut. Khi ng k kinh doanh, doanh nghip c ghi tn vo s ng k kinh doanh v c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. K t ngay c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, doanh nghip c tin hnh cc hot ng kinh doanh. i vi ngnh, ngh m php lut quy nh phi c iu kin th doanh nghip ch c kinh doanh ngnh, ngh khi c iu kin theo quy nh. iu kin kinh doanh l yu cu m doanh nghip phi c hoc phi thc hin khi kinh doanh ngnh, ngh c th, c th hin bng giy php kinh doanh, giy chng nhn iu kin kinh doanh, chng ch hnh ngh, chng nhn bo him trch nhim ngh nghip, yu cu v vn php nh hoc yu cu khc5. Cc hnh thc ca iu kin kinh doanh c Chnh ph quy nh ti Ngh nh s 139/2007/N-CP ngy 05/9/2007. Nu doanh nghip tin hnh kinh doanh khi khng iu kin theo quy nh th Ch tch Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty v Gim c/Tng gim c (i vi cng ty trch nhim hu hn), Ch tch Hi ng qun tr v Gim c/Tng gim c (i vi cng ty c phn), tt c cc thnh vin hp danh (i vi cng ty hp danh) v ch s hu doanh nghip t nhn (i vi doanh nghip t nhn) phi cng lin i chu trch nhim trc php lut v vic kinh doanh . Sau khi c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, doanh nghip phi cng b ni dung ng k kinh doanh trn mng thng tin doanh nghip ca c quan ng k kinh doanh hoc mt trong cc loi t bo vit hoc bo in t trong ba s lin tip v cc ni dung ch yu sau y:
3 4 5

Xem cc iu t iu 16 n iu 23 Lut Doanh nghip 2005 Xem cc iu t iu 31 n iu 34 Lut Doanh nghip 2005 Khon 2 iu 7 Lut Doanh nghip 2005

- Tn doanh nghip; - a ch tr s chnh ca doanh nghip, chi nhnh, vn phng i din; - Ngnh, ngh kinh doanh; - Vn iu l i vi cng ty trch nhim hu hn, cng ty hp danh; s c phn v gi tr vn c phn gp v s c phn c quyn pht hnh i vi cng ty c phn; vn u t ban u i vi doanh nghip t nhn; vn php nh i vi doanh nghip kinh doanh ngnh, ngh i hi phi c vn php nh; - H, tn, a ch, quc tch, s Giy chng minh nhn dn, h chiu hoc chng thc c nhn hp php khc, s quyt nh thnh lp hoc s ng k kinh doanh ca ch s hu, ca thnh vin hoc c ng sng lp; - H, tn, a ch thng tr, quc tch, s Giy chng minh nhn dn, h chiu hoc chng thc c nhn hp php khc ca ngi i din theo php lut ca doanh nghip; - Ni ng k kinh doanh. Trc khi ng k kinh doanh cho doanh nghip, cc thnh vin sng lp hoc ngi i din theo y quyn ca nhm thnh vin sng lp c th k kt cc hp ng phc v cho vic thnh lp doanh nghip. Trng hp doanh nghip c thnh lp th doanh nghip l ngi tip nhn quyn v ngha v pht sinh t hp ng k kt. Nu doanh nghip khng c thnh lp th ngi k kt hp ng hon ton hoc lin i chu trch nhim v vic thc hin hp ng . 5. T chc li doanh nghip T chc li doanh nghip bao gm chia tch, hp nht, sp nhp v chuyn i hnh thc php l doanh nghip. Quy nh v t chc li doanh nghip l c s php l to iu kin cho doanh nghip pht trin thun li, hiu qu v a dng. Quy nh v t chc li p dng cho cc loi hnh doanh nghip c th c s khc nhau ph hp vi c im ca tng loi hnh doanh nghip. Lut doanh nghip quy nh v t chc li doanh nghip trn c s vn dng nhng quy nh v sp nhp, hp nht, chia, tch v chuyn i php nhn trong B lut Dn s. 5.1. Chia doanh nghip Chia doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho cng ty trch nhim hu hn v cng ty c phn, theo cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn c chia thnh mt s cng ty cng loi. Th tc chia cng ty c thc hin theo iu 150, Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh cc cng ty mi, cng ty b chia chm dt tn ti. Cc cng ty mi phi cng lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b chia hoc c th tho thun vi ch n, khch hng v ngi lao ng mt trong s cc cng ty thc hin ngha v ny. 5.2. Tch doanh nghip Tch doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho cng ty trch nhim hu hn v cng ty c phn, theo cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn c tch bng cch chuyn mt phn ti sn ca cng ty hin c (gi l cng ty b tch) thnh lp mt hoc mt s cng ty cng loi (gi l cng ty c tch), chuyn mt phn
5

quyn v ngha v ca cng ty b tch sang cng ty c tch m khng chm dt tn ti ca cng ty b tch. Th tc tch cng ty c thc hin theo iu 151 Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty b tch v cng ty c tch phi cng lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b tch, tr trng hp cng ty b tch, cng ty mi thnh lp, ch n, khch hng v ngi lao ng ca cng ty b tch c tho thun khc. 5.3. Hp nht doanh nghip Hp nht doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho tt c cc loi hnh cng ty, theo hai hoc mt s cng ty cng loi (gi l cng ty b hp nht) hp nht thnh mt cng ty mi (gi l cng ty hp nht) bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty hp nht, ng thi chm dt s tn ti ca cc cng ty b hp nht. Th tc hp nht cng ty c thc hin theo iu 152, Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh, cc cng ty b hp nht chm dt tn ti. Cng ty hp nht c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cc cng ty b hp nht. 5. 4. Sp nhp doanh nghip Sp nhp doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho tt c cc loi hnh cng ty, theo mt hoc mt s cng ty cng loi (gi l cng ty b sp nhp) sp nhp vo mt cng ty khc (gi l cng ty nhn sp nhp) bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty nhn sp nhp, ng thi chm dt s tn ti ca cng ty b sp nhp. Th tc sp nhp cng ty c thc hin theo iu 153, Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty nhn sp nhp c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b sp nhp. 5.5. Chuyn i doanh nghip C nhiu trng hp chuyn i doanh nghip v th tc c th c quy nh cho tng trng hp chuyn i. Th tc chuyn i cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn (gi l cng ty c chuyn i) thnh cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn (gi l cng ty chuyn i) c thc hin theo iu 154 Lut Doanh nghip v Ngh nh s 139/2007/N-CP ngy 05/9/2007. Ngh nh ny cng quy nh vic chuyn i t doanh nghip t nhn sang cng ty trch nhim hu hn. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty c chuyn i chm dt tn ti. Cng ty chuyn i c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty c chuyn i. i vi cng ty nh nc thc hin theo l trnh chuyn i hng nm, nhng chm nht trong thi hn bn (4) nm k t ngy Lut Doanh nghip nm 2005 c hiu lc, cc cng ty nh nc thnh lp theo quy nh ca Lut Doanh nghip Nh nc nm 2003 phi chuyn i thnh cng ty trch nhim hu hn hoc cng ty c phn. Trong thi hn chuyn i, nhng quy nh ca Lut Doanh nghip Nh nc nm 2003 c tip tc p dng i vi doanh nghip nh nc nu Lut Doanh nghip nm 2005 khng c quy nh. Vic chuyn i tng cng ty nh nc, cng ty nh nc c lp, cng ty m l cng ty nh nc theo hnh thc cng ty m-cng ty con hot ng theo
6

Lut Doanh nghip thc hin theo Ngh nh s 111/2007/N-CP ngy 26/6/2007. Vic chuyn i cng ty nh nc thnh cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin thc hin theo Ngh nh s 95/2006/N-CP ngy 08/9/2006. Vic chuyn i doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phn thc hin theo Ngh nh s 109/2007/NCP ngy 26/6/2007. Ngh nh s 101/2006/N-CP ngy 21/9/2006 quy nh vic ng k li, chuyn i v ng k i Giy chng nhn u t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut u t. 6. Gii th doanh nghip Gii th doanh nghip l mt trong nhng th tc php l dn n chm dt tn ti ca doanh nghip. Khi doanh nghip gii th, mi hot ng ca doanh nghip c chm dt, cc ngha v ca doanh nghip c gii quyt v ti sn cn li ca doanh nghip c phn chia cho cc thnh vin (ch s hu doanh nghip). Cc quy nh php lut v gii th doanh nghip bao gm cc ni dung c bn l: cc trng hp gii th, iu kin gii th v th tc gii th. 6.1. Cc trng hp gii th v iu kin gii th doanh nghip a. Cc trng hp gii th Quyt nh vic gii th doanh nghip thuc quyn ca ch s hu doanh nghip. Tuy nhin, khi doanh nghip khng cn tho mn cc iu kin tn ti theo quy nh ca php lut hoc kinh doanh vi phm php lut, th bt buc doanh nghip phi gii th. Theo Khon 1 iu 57 Lut Doanh nghip, doanh nghip gii th trong cc trng hp sau: - Kt thc thi hn hot ng ghi trong iu l cng ty m khng c quyt nh gia hn; - Theo quyt nh ca ch doanh nghip i vi doanh nghip t nhn; ca tt c thnh vin hp danh i vi cng ty hp danh; ca Hi ng thnh vin, ch s hu cng ty i vi cng ty trch nhim hu hn; ca i hi ng c ng i vi cng ty c phn; - Cng ty khng cn s lng thnh vin ti thiu theo quy nh ca Lut Doanh nghip trong thi hn su thng lin tc; - B thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh. b. iu kin gii th Cc quy nh v gii th doanh nghip khng ch to c s php l chm dt tn ti ca doanh nghip, m quan trng hn l cn bo v quyn li ca nhng ch th c lin quan, c bit l quyn li ca ch n v ngi lao ng khi doanh nghip chm dt tn ti. V php l, vn quan trng nht trong gii th doanh nghip l gii quyt nhng khon n v nhng hp ng m doanh nghip giao kt trc khi chm dt tn ti. V l lun, cc khon n v hp ng ny c th c thc hin bng cc gii php: doanh nghip tin hnh thanh ton ht cc khon n v thc hin y cc ngha v hp ng; Chuyn giao ngha v thanh ton n v ngha v hp ng cho ch th khc theo tha thun gia cc bn c lin quan. Theo Khon 2 iu 157, Lut Doanh nghip, doanh nghip ch c gii th khi bo m thanh ton ht cc khon n v ngha v ti sn khc.
7

6.2.Th tc gii th doanh nghip a. Thng qua quyt nh gii th doanh nghip Khi c cn c gii th, tin hnh vic gii th, doanh nghip phi thng qua quyt nh gii th. Quyt nh gii th doanh nghip phi c cc ni dung ch yu theo quy nh ti Khon 1 iu 158 Lut Doanh nghip. Sau khi thng qua quyt nh gii th, doanh nghip phi gi quyt nh gii th n c quan ng k kinh doanh, cc ch n, ngi lao ng, ngi c quyn, ngha v v li ch lin quan. Quyt nh gii th phi c nim yt cng khai ti tr s chnh ca doanh nghip v chi nhnh ca doanh nghip. i vi trng hp m php lut yu cu phi ng bo th quyt nh gii th doanh nghip phi c ng t nht trn mt t bo vit hoc bo in t trong ba s lin tip. Khi gi quyt nh gii th cho cc ch n, doanh nghip phi gi km theo thng bo v phng n gii quyt n. Thng bo ny phi ghi r tn, a ch ca ch n, s n, thi hn, a im v phng thc thanh ton s n , cch thc v thi hn gii quyt khiu ni ca ch n. b. Thanh l ti sn v thanh ton cc khon n ca doanh nghip Thanh l ti sn v thanh ton cc khon n l vn quan trng, ch yu ca doanh nghip khi gii th. Vic thanh ton cc khon n l rt phc tp v lin quan n quyn li ca nhiu ngi, do phi tin hnh theo trnh t, th tc nht nh. Theo Khon 2 iu 158 Lut Doanh nghip, ch doanh nghip t nhn, Hi ng thnh vin hoc ch s hu cng ty, Hi ng qun tr trc tip t chc thanh l ti sn doanh nghip, tr trng hp iu l cng ty quy nh thnh lp t chc thanh l ring. Cc khon n ca doanh nghip c thanh ton theo th t: (i) Cc khon n lng, tr cp thi vic, bo him x hi theo quy nh ca php lut v cc quyn li khc ca ngi lao ng theo tho c lao ng tp th v hp ng lao ng k kt; (ii) N thu v cc khon n khc. Sau khi thanh ton ht cc khon n v chi ph gii th doanh nghip, phn cn li thuc v ch doanh nghip t nhn, cc thnh vin, c ng hoc ch s hu cng ty. c. Xo tn doanh nghip trong s ng k kinh doanh Sau khi thanh ton ht cc khon n ca doanh nghip, ngi i din theo php lut ca doanh nghip phi gi h s gii th doanh nghip n c quan ng k kinh doanh. Trong thi hn by ngy lm vic k t ngy nhn h s hp l, c quan ng k kinh doanh xo tn doanh nghip trong s ng k kinh doanh. d. Gii th doanh nghip b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh Trng hp doanh nghip b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh, doanh nghip phi gii th trong thi hn su thng, k t ngy b thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh. Sau thi hn ny m c quan ng k kinh doanh khng nhn c h s gii th doanh nghip th doanh nghip coi nh c gii th v c quan ng k kinh doanh xo tn doanh nghip trong s ng k kinh doanh. Trong trng hp ny, ngi i din theo php lut, cc thnh vin i vi cng ty trch nhim hu hn, ch s hu cng ty i vi cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin, cc thnh vin Hi ng qun tr i vi cng ty c phn, cc thnh vin hp danh i vi cng ty hp danh lin i chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc cha thanh ton.
8

7. Ph sn doanh nghip Lut Doanh nghip nm 2005 quy nh vic ph sn doanh nghip c thc hin theo quy nh ca php lut v ph sn. Theo , vic ph sn doanh nghip tun th theo cc quy nh ca Lut Ph sn c Quc hi thng qua ngy 15/6/2004.
II. CC LOI HNH DOANH NGHIP

1. Doanh nghip t nhn 1.1. Bn cht php l ca doanh nghip t nhn Doanh nghip t nhn l doanh nghip do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip6. Doanh nghip t nhn c nhng c im php l c bn nh sau: Th nht, doanh nghip t nhn do mt c nhn lm ch s hu. Mi c nhn ch c quyn ng k thnh lp mt doanh nghip t nhn hoc mt h kinh doanh c th hoc lm thnh vin hp danh ca mt cng ty hp danh, tr trng hp cc thnh vin hp danh cn li c tha thun khc. C nhn ch s hu doanh nghip t nhn hoc h kinh doanh c th hoc c nhn thnh vin hp danh c quyn thnh lp, tham gia thnh lp cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin, cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln, cng ty c phn. Th hai, ch doanh nghip t nhn chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip (trch nhim v hn). doanh nghip t nhn, khng c s phn bit t cch php l ca ch doanh nghip vi ch th kinh doanh l doanh nghip. V ch doanh nghip chu trch nhim v hn nn ti sn c s dng vo hot ng kinh doanh ca ch doanh nghip t nhn khng phi lm th tc chuyn quyn s hu cho doanh nghip. Th ba, doanh nghip t nhn khng c pht hnh bt k loi chng khon no. Th t, doanh nghip t nhn khng c t cch php nhn. 1.2. T chc qun l doanh nghip t nhn iu 143 Lut Doanh nghip quy nh nhng nguyn tc qun l ca doanh nghip t nhn. Ch doanh nghip t nhn c ton quyn quyt nh i vi tt c hot ng kinh doanh ca doanh nghip, vic s dng li nhun sau khi np thu v thc hin cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut. Ch doanh nghip t nhn c th trc tip hoc thu ngi khc qun l, iu hnh hot ng kinh doanh. Trng hp thu ngi khc lm Gim c qun l doanh nghip th ch doanh nghip t nhn phi ng k vi c quan ng k kinh doanh v trong mi trng hp, ch doanh nghip t nhn l ngi phi chu trch nhim v mi hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Ch doanh nghip t nhn l i din theo php lut ca doanh nghip, l nguyn n, b n hoc ngi c quyn li, ngha v lin quan trc Trng ti hoc To n trong cc tranh chp lin quan n doanh nghip.
6

iu 141 Lut Doanh nghip 2005

1.3. Cho thu v bn doanh nghip t nhn a. Cho thu doanh nghip t nhn Ch doanh nghip t nhn c quyn cho thu ton b doanh nghip ca mnh nhng phi bo co bng vn bn km theo bn sao hp ng cho thu c cng chng n c quan ng k kinh doanh, c quan thu. Trong thi hn cho thu, ch doanh nghip t nhn vn phi chu trch nhim trc php lut vi t cch l ch s hu doanh nghip. Quyn v trch nhim ca ch s hu v ngi thu i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip c quy nh trong hp ng cho thu. b. Bn doanh nghip t nhn Ch doanh nghip t nhn c quyn bn doanh nghip ca mnh cho ngi khc. Khi bn doanh nghip, ch doanh nghip phi thng bo bng vn bn cho c quan ng k kinh doanh. Thng bo phi nu r tn, tr s ca doanh nghip; tn, a ch ca ngi mua; tng s n cha thanh ton ca doanh nghip; tn, a ch, s n v thi hn thanh ton cho tng ch n; hp ng lao ng v cc hp ng khc k m cha thc hin xong v cch thc gii quyt cc hp ng . Sau khi bn doanh nghip, ch doanh nghip t nhn vn phi chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc m doanh nghip cha thc hin, tr trng hp ngi mua, ngi bn v ch n ca doanh nghip c tho thun khc. Ngi mua doanh nghip phi ng k kinh doanh li theo quy nh ca php lut. 2. Cng ty hp danh 2.1. Bn cht php l ca cng ty hp danh i vi cc nc trn th gii, cng ty hp danh c php lut ghi nhn l mt loi hnh c trng ca cng ty i nhn, trong c t nht hai thnh vin (u l c nhn v l thng nhn) cng tin hnh hot ng thng mi (theo ngha rng) di mt hng chung (hay hi danh) v cng lin i chu trch nhim v hn v mi khon n ca cng ty. Theo Lut Doanh nghip nm 2005, quan nim v cng ty hp danh nc ta hin nay c mt s im khc vi cch hiu truyn thng v cng ty hp danh. Theo cng ty hp danh c nh ngha l mt loi hnh doanh nghip, vi nhng c im php l c bn sau: - Phi c t nht hai thnh vin l ch s hu chung ca cng ty cng nhau kinh doanh di mt tn chung (gi l thnh vin hp danh); Ngoi cc thnh vin hp danh, c th c thnh vin gp vn; - Thnh vin hp danh phi l c nhn chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty; - Thnh vin gp vn l t chc hoc c nhn, ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty. - Cng ty hp danh c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh; - Trong qu trnh hot ng, cng ty hp danh khng c pht hnh bt k loi chng khon no.
10

Nh vy, nu cn c vo tnh cht thnh vin v ch chu trch nhim ti sn, th cng ty hp danh theo Lut Doanh nghip c th c chia thnh hai loi: Loi th nht l nhng cng ty ging vi cng ty hp danh theo php lut cc nc, tc l ch bao gm nhng thnh vin hp danh (chu trch nhim v hn v cc khon n v ngha v ti sn ca cng ty); Loi th hai l nhng cng ty c c thnh vin hp danh v thnh vin gp vn (chu trch nhim hu hn). Loi cng ty ny php lut cc nc gi l cng ty hp vn n gin (hay hp danh hu hn), v cng l mt loi hnh ca cng ty i nhn. Vi quy nh v cng ty hp danh, Lut Doanh nghip ghi nhn s tn ti ca cc loi hnh cng ty i nhn Vit Nam hin nay. 2. Thnh vin cng ty hp danh a. Thnh vin hp danh Cng ty hp danh bt buc phi c thnh vin hp danh (t nht l 2 thnh vin). Thnh vin hp danh phi l c nhn. Trch nhim ti sn ca cc thnh vin hp danh i vi cc ngha v ca cng ty l trch nhim v hn v lin i. Ch n c quyn yu cu bt k thnh vin hp danh no thanh ton cc khon n ca cng ty i vi ch n. Mt khc, cc thnh vin hp danh phi chu trch nhim v cc ngha v ca cng ty bng ton b ti sn ca mnh (ti sn u t vo kinh doanh v ti sn khng trc tip dng vo hot ng kinh doanh). Thnh vin hp danh l nhng ngi quyt nh s tn ti v pht trin ca cng ty c v mt php l v thc t. Trong qu trnh hot ng, cc thnh vin hp danh c hng nhng quyn c bn, quan trng ca thnh vin cng ty, ng thi phi thc hin nhng ngha v tng xng bo v quyn li ca cng ty v nhng ngi lin quan. Cc quyn v ngha v ca thnh vin hp danh c quy nh trong Lut doanh nghip v iu l cng ty. Tuy nhin bo v li ch ca cng ty, php lut quy nh mt s hn ch i vi quyn ca thnh vin hp danh nh: khng c lm ch doanh nghip t nhn hoc thnh vin hp danh ca cng ty khc (tr trng hp c s nht tr ca cc thnh vin hp danh cn li); khng c quyn nhn danh c nhn hoc nhn danh ngi khc thc hin kinh doanh cng ngnh ngh kinh doanh ca cng ty ; khng c quyn chuyn mt phn hoc ton b phn vn gp ca mnh ti cng ty cho ngi khc nu khng c s chp thun ca cc thnh vin hp danh cn li. Trong qu trnh hot ng, cng ty hp danh c quyn tip nhn thm thnh vin hp danh hoc thnh vin gp vn. Vic tip nhn thm thnh vin phi c Hi ng thnh vin chp thun. Thnh vin hp danh mi c tip nhn vo cng ty phi cng lin i chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh i vi cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty (Tr khi c tho thun khc) T cch thnh vin cng ty ca thnh vin hp danh chm dt trong cc trng hp sau y: - Thnh vin cht hoc b ta n tuyn b l cht, mt tch, b hn ch hoc mt nng lc hnh vi dn s; - T nguyn rt vn khi cng ty hoc b khai tr khi cng ty hay cc trng hp khc do iu l cng ty quy nh. Khi t nguyt rt khi cng ty hoc b khai tr khi cng ty trong thi hn 2 nm k t ngy chm dt t cch thnh vin, thnh vin hp danh vn phi lin i chu trch nhim v cc khon n ca cng ty pht sinh trc khi ng k vic chm dt t cch thnh vin.
11

b. Thnh vin gp vn Cng ty hp danh c th c thnh vin gp vn. Thnh vin gp vn c th l t chc, hoc c nhn. Thnh vin gp vn ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty. L thnh vin ca cng ty i nhn, nhng thnh vin gp vn hng ch trch nhim ti sn nh mt thnh vin ca cng ty i vn. Chnh iu ny l l do c bn dn n thnh vin gp vn c t cch php l khc vi thnh vin hp danh. Bn cnh nhng thun li c hng t ch trch nhim hu hn, thnh vin gp vn b hn ch nhng quyn c bn ca mt thnh vin cng ty. Thnh vin gp vn ch c tham gia qun l cng ty mc rt hn ch, trong phm vi nhng vn c lin quan trc tip n quyn v ngha v ca h. khng c hot ng kinh doanh nhn danh cng ty. Php lut nhiu nc cn quy nh nu thnh vin gp vn hot ng kinh doanh nhn danh cng ty th s mt quyn chu trch nhim hu hn v cc khon n ca cng ty. Cc quyn v ngha v c th ca thnh vin gp vn c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. 2.3. Ch php l v ti sn L loi hnh cng ty i nhn, cng ty hp danh khng c php pht hnh bt k loi chng khon no huy ng vn trong cng chng. Khi thnh lp cng ty, cc thnh vin phi gp vn vo vn iu l ca cng ty. S vn m mi thnh vin cam kt gp vo cng ty phi c ghi r trong iu l ca cng ty. Vn iu l ca cng ty hp danh trong mt s ngnh ngh, theo quy nh ca php lut khng c thp hn vn php nh. Trong qu trnh hot ng, cng ty hp danh c th tng vn iu l bng cch tng phn vn gp ca cc thnh vin cng ty hoc kt np thnh vin mi vo cng ty theo quy nh ca php lut v iu l cng ty. Ti sn ca cng ty hp danh bao gm: ti sn gp vn ca cc thnh vin chuyn quyn s hu cho cng ty; ti sn to lp c mang tn cng ty; ti sn thu c t hot ng kinh doanh do cc thnh vin hp danh thc hin nhn danh cng ty v t hot ng kinh doanh cc ngnh ngh kinh doanh ng k ca cng ty do cc thnh vin hp danh nhn danh c nhn thc hin; cc ti sn khc theo quy nh ca php lut. Thnh vin hp danh v thnh vin gp vn phi gp v ng hn s vn cam kt. Ti thi im gp vn nh cam kt thnh vin c cp giy chng nhn phn vn gp. 2.4. Qun tr ni b Do tnh an ton php l i vi cng chng cao nn vic qun l cng ty hp danh chu rt t s rng buc ca php lut. V c bn, cc thnh vin c quyn t tha thun v vic qun l, iu hnh cng ty. Theo quy nh ca Lut Doanh nghip, c cu t chc qun l cng ty hp danh do cc thnh vin hp danh tha thun trong iu l cng ty. Vic t chc qun l cng ty hp danh phi tun th cc quy nh v mt s vn c bn sau y: - Tt c cc thnh vin hp danh u c quyn iu hnh kinh doanh ca cng ty hp danh. Cc thnh vin hp danh c quyn i din theo php lut v t chc iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty. Trong iu hnh hot ng kinh doanh ca cng ty, thnh vin hp danh phn cng nhau m nhim cc chc danh qun l v kim sot cng ty.
12

- Trong cng ty hp danh, Hi ng thnh vin l c quan quyt nh cao nht ca cng ty bao gm tt c cc thnh vin. Hi ng thnh vin bu mt thnh vin hp danh lm Ch tch ng thi kim Gim c hoc Tng gim c (nu iu l cng ty khng c quy nh khc); - Vic tin hnh hp hi ng thnh vin do Ch tch hi ng thnh vin triu tp hoc theo yu cu ca thnh vin hp danh. Trng hp Ch tch hi ng thnh vin khng triu tp hp theo yu cu ca thnh vin hp danh th thnh vin c quyn triu tp hp Hi ng. Cuc hp ca Hi ng thnh vin phi c ghi vo s bin bn ca cng ty. Hi ng thnh vin c quyn quyt nh tt c cc cng vic kinh doanh ca cng ty. Nu iu l cng ty khng quy nh th khi quyt nh nhng vn quan trng phi c t nht 3/4 tng s thnh vin hp danh chp thun (xem Khon 3 iu 135 Lut doanh nghip). Cn khi quyt nh nhng vn khc khng quan trng th ch cn t nht 2/3 tng s thnh vin hp danh chp thun. T l c th do iu l cng ty quy nh. Khi tham gia hp, tho lun v cc vn ca cng ty, mi thnh vin hp danh c mt phiu biu quyt hoc c s biu quyt khc quy nh ti iu l cng ty. Quyn tham gia biu quyt ca thnh vin gp vn b hn ch hn (xem im a Khon 1 iu 140 Lut Doanh nghip); - Trong qu trnh hot ng ca cng ty, cc thnh vin hp danh c quyn i din theo php lut v tin hnh cc hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty. Mi hn ch i vi thnh vin hp danh trong thc hin cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty ch c hiu lc i vi bn th ba khi ngi c bit v hn ch . Thnh vin hp danh phn cng nhau m nhn cc chc danh qun l v kim sot cng ty; khi mt s hoc tt c thnh vin cng thc hin mt s cng vic kinh doanh th quyt nh c thng qua theo a s. Ch tch Hi ng thnh vin, Gim c (Tng gim c) c nhim v qun l v iu hnh cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty vi t cch l thnh vin hp danh, phn cng phi hp cng vic kinh doanh gia cc thnh vin hp danh, ng thi l i din cho cng ty trong quan h vi c quan nh nc, i din cho cng ty vi t cch l nguyn n hoc b n trong cc v kin, tranh chp thng mi. 3. Cng ty c phn 3.1. Bn cht php l ca cng ty c phn Cng ty c phn l loi hnh c trng ca cng ty i vn. Vn iu l ca cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn, ngi s hu c phn gi l c ng, c ng ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty cho n ht gi tr c phn m h s hu. L loi hnh cng ty i vn, cng ty c phn mang cc c trng ca cng ty i vn, song cng ty c phn c nhng c trng ring, nhng c trng ny l c s phn bit cng ty c phn vi cng ty i vn khc nh cng ty trch nhim hu hn. - Vn iu l ca cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn. C phn c pht hnh di dng chng khon gi l c phiu. Mt c phiu c th phn nh mnh gi ca mt hoc nhiu c phn. Vic gp vn vo cng ty c thc hin bng cch mua c phn, mi c ng c th mua nhiu c phn. Cc thnh vin c th tha thun trong iu l gii hn ti a s c phn m mt thnh vin c th mua, chng li vic mt thnh vin no c th nm quyn kim sot cng ty;
13

C ng c th l t chc, c nhn; s lng c ng ti thiu l ba v khng hn ch s lng ti a. Cng ty c phn phi lp v lu gi S ng k c ng t khi c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. C ng ch chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn gp vo doanh nghip; - Tnh t do chuyn nhng phn vn gp: Phn vn gp ca cc thnh vin c th hin di hnh thc c phiu. Cc c phiu do cng ty pht hnh l mt loi hng ha. Ngi c c phiu c th t do chuyn nhng theo quy nh ca php lut, tr nhng trng hp b php lut hn ch; - Trong qu trnh hot ng, cng ty c phn c quyn pht hnh chng khon cc loi huy ng vn. iu ny th hin kh nng huy ng vn ln ca cng ty c phn; - Cng ty c phn l doanh nghip c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, chu trch nhim v cc khon n ca cng ty bng ti sn ca cng ty (trch nhim hu hn). 3.2. Ch php l v ti sn Khi ni n ch php l v ti sn ca cng ty c phn l ni n c phn, c phiu v mt s hot ng ca thnh vin cng nh ca cng ty lin quan n vn. C phn l phn chia nh nht vn iu l ca cng ty va c th hin di hnh thc c phiu. Mnh gi mi c phn v tng mnh gi s c phn c ghi trn c phiu. C phn ca cng ty c phn c th tn ti di hai loi l: C phn ph thng v c phn u i. Cng ty c phn bt buc phi c c phn ph thng. Ngi s hu c phn ph thng gi l c ng ph thng. Cng ty c th c c phn u i. Ngi s hu c phn u i gi l c ng u i. C phn u i gm cc loi sau: - C phn u i biu quyt: L c phn c s phiu biu quyt nhiu hn so vi c phn ph thng. S phiu biu quyt ca mt c phn u i biu quyt do iu l cng ty quy nh. Ch c t chc c Chnh ph y quyn v c ng sng lp c quyn nm gi c phn u i biu quyt. u i biu quyt ca c ng sng lp ch c hiu lc trong 3 nm, k t ngy cng ty c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. Sau thi hn , c phn u i biu quyt ca c ng sng lp chuyn i thnh c phn ph thng. - C phn u i c tc: L c phn c tr c tc vi mc cao hn c tc hng nm gm c tc c nh v c tc thng. C tc c nh khng ph thuc vo kt qu kinh doanh ca cng ty. Mc c tc c nh c th v phng thc xc nh c tc thng c ghi trn c phiu. - C phn u i hon li: L c phn s c cng ty hon li vn gp bt c khi no theo yu cu ca ngi s hu hoc theo cc iu kin c ghi ti c phiu ca c phn u i hon li. - C phn u i khc do iu l cng ty quy nh.
14

C phn ph thng ca cng ty c phn khng th chuyn i thnh c phn u i. Ngc li c phn u i c th chuyn thnh c phn ph thng (theo quyt nh ca i hi ng c ng). C phn l cn c php l chng minh t cch thnh vin cng ty bt k h c tham gia thnh lp cng ty hay khng v lm pht sinh quyn v ngha v ca cc thnh vin l c ng. Mi c phn ca cng loi u to cho ngi s hu n c cc quyn, ngha v v li ch ngang nhau. C phiu l chng ch do cng ty c phn pht hnh hoc bt ton ghi s xc nhn quyn s hu mt hoc mt s c phn ca cng ty . C phiu c th ghi tn hoc khng ghi tn. C phiu l giy t c gi tr chng minh t cch ch s hu c phn, ng thi chng minh t cch thnh vin cng ty ca ngi c c phn. cc nc c nn kinh t th trng pht trin, ngi ta khng dng giy t ghi chp c phiu m a cc thng tin v c phiu vo h thng my tnh. Cc c ng c th m ti khon c phiu ti ngn hng v c qun l bng h thng my tnh. Theo Lut Doanh nghip nm 2005 th c phiu c th l chng ch (t c phiu) hoc bt ton ghi s. Trong trng hp l bt ton ghi s th nhng thng tin v c phiu c ghi trong s ng k c ng ca cng ty. Cng ty c phn phi lp v lu gi S ng k c ng t khi c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. S ng k c ng c th l vn bn hoc tp d liu in t hoc c hai. C phiu c th c mua bng tin Vit Nam, ngoi t t do chuyn i, vng, gi tr quyn s dng t, gi tr quyn s hu tr tu, cng ngh, b quyt k thut, cc ti sn khc, quy nh ti iu l cng ty v phi c thanh ton mt ln. Bn cnh cc quy nh c th v c phn v c phiu trong cng ty c phn, mt s quy nh v ti sn v ch ti chnh c ngha rt quan trng. Khi thnh lp, cng ty phi c vn iu l. Vn iu l ca cng ty kinh doanh trong mt s ngnh ngh nht nh khng c thp hn vn php nh (nu cng ty c phn kinh doanh trong nhng nganh ngh phap lut quy inh phai co vn phap inh). Vn iu l ca cng ty phi th hin mt phn di dng c phn ph thng. Cc c ng sng lp phi cng nhau nm gi t nht 20% s c phn ph thng c quyn cho bn ca cng ty. Vn iu l ca cng ty c th c mt phn l c phn u i. Ngi c mua c phn u i do php lut quy nh (i vi c phn u i biu quyt) v do iu l cng ty quy nh hoc do i hi ng c ng quyt nh (i vi cc loi c phn u i khc). Hi ng qun tr quyt nh thi im, phng thc v gi cho bn c phn trong s c phn c quyn cho bn. Gi cho bn c phn khng c thp hn gi th trng ti thi im cho bn, tr cc trng hp: c phn cho bn ln u tin sau khi ng k kinh doanh, c phn cho bn cho tt c cc c ng theo t l c phn hin c ca h cng ty v c phn cho bn cho ngi mi gii hoc ngi bo lnh. C phn c bn v ngi mua c phn tr thnh c ng ca cng ty khi ghi ng v nhng thng tin v: Tn c ng, a ch, s lng c phn tng loi ca c ng, ngy ng k c phn vo s ng k c ng ca cng ty. C phn phi c thanh ton mt ln. Sau khi thanh ton c phn ng k mua, c ng c quyn yu cu cng ty cp c phiu cho mnh. Trng hp c phiu b
15

mt, b rch, b chy hoc b tiu hy di hnh thc khc, c ng phi bo ngay cho cng ty v c quyn yu cu cng ty cp li c phiu. Ngi s hu c phn c quyn chuyn nhng c phn ca mnh cho ngi khc theo quy nh ca php lut v iu l cng ty. C ng s hu c phn u i biu quyt khng c chuyn nhng c phn cho ngi khc. Trong thi hn ba (3) nm, k t ngy cng ty c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh, c ng sng lp c quyn t do chuyn nhng c phn ph thng ca mnh cho c ng sng lp khc, nhng ch c chuyn nhng c phn ph thng ca mnh cho ngi khng phi l c ng sng lp nu c s chp thun ca i hi ng c ng. C ng d nh chuyn nhng c phn khng c quyn biu quyt v vic chuyn nhng cc c phn . Sau thi hn 3 nm, cc hn ch i vi c phn ph thng ca c ng sng lp u bi b. C phn c coi l chuyn nhng khi ghi ng v vo s ng k c ng cc thng tin v: Tn, a ch ngi nhn chuyn nhng, s lng c phn tng loi, ngy ng k c phn. K t thi im , ngi nhn chuyn nhng c phn tr thnh c ng ca cng ty. C ng biu quyt phn i quyt nh v vic t chc li cng ty hoc thay i quyn, ngha v ca c ng quy nh ti iu l cng ty, c quyn yu cu cng ty mua li c phn ca mnh. Cng ty phi mua li c phn trong trng hp ny trong thi hn 90 ngy, k t ngy nhn c yu cu. Cng ty c phn c quyn mua li khng qu 30% tng s c phn ph thng bn, mt phn hoc ton b c phn loi khc bn. Cng ty ch c quyn thanh ton c phn mua li cho c ng nu ngay sau khi thanh ton ht s c phn c mua li, cng ty vn m bo thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc. Cc c phn c mua li c coi l c phn cha bn trong s c phn c quyn cho bn ca cng ty. Sau khi thanh ton ht s c phn mua li, nu tng gi tr ti sn ca cng ty (ghi trong s k ton) gim hn 10%, th cng ty phi thng bo iu cho tt c ch n bit trong thi hn 15 ngy, k t ngy thanh ton ht s c phn mua li. Trong qu trnh hot ng, cng ty c phn c quyn pht hnh tri phiu theo quy nh ca php lut p ng nhu cu vn cho kinh doanh. Cng ty c th pht hnh tri phiu, tri phiu chuyn i v cc loi tri phiu khc theo quy nh ca php lut v iu l cng ty. Hi ng qun tr cng ty quyt nh loi tri phiu, tng gi tr tri phiu v thi im pht hnh. Vic thanh ton c tc cho cc c ng ca cng ty c phn ch c tin hnh khi cng ty kinh doanh c li, hon thnh ngha v np thu v cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut v ngay khi tr ht s c tc nh, cng ty vn thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc n hn phi tr.

16

Cng ty c phn l loi doanh nghip c ch ti chnh phc tp, n i hi mt ch k ton, kim ton, thng k cht ch v thch hp bo v quyn li ca cc c ng v cc ch th c lin quan. Lut Doanh nghip a ra nhiu quy nh v ch ti chnh ca cng ty c phn, khc phc nhng thiu st ca Lut cng ty trc y nh: Cng ty phi lp s k ton, ghi chp s k ton, ha n, chng t v lp bo co ti chnh trung thc, chnh xc. Cng ty phi k khai nh k v bo co y , chnh xc cc thng tin v cng ty v tnh hnh ti chnh ca cng ty vi c quan ng k kinh doanh. Bo co ti chnh hng nm ca cng ty do i hi ng c ng xem xt v thng qua. i vi cng ty c phn m php lut yu cu phi c kim ton, th bo co ti chnh hng nm phi c t chc kim ton c lp xc nhn trc khi trnh i hi ng c ng. Bo co ti chnh hng nm phi c gi n c quan thng k, doanh nghip cp trn, c quan thu v c quan ng k kinh doanh. Tm tt bo co ti chnh hng nm phi c thng bo n tt c cc c ng. Mi t chc, c nhn u c quyn xem hoc sao chp bo co ti chnh hng nm ca cng ty ti c quan ng k kinh doanh. 3.3. Qun tr ni b C cu t chc qun l cng ty c phn gm c: i hi ng c ng, Hi ng qun tr v Gim c (Tng gim c). i vi cng ty c phn c trn 11 c ng l c nhn hoc c ng l t chc s hu trn 50 % tng s c phn ca cng ty phi c Ban kim sot. a. i hi ng c ng i hi ng c ng l t chc c thm quyn quyt nh cao nht ca cng ty gm tt c cc c ng c quyn biu quyt. C ng c th trc tip hoc y quyn bng vn bn cho ngi khc d hp i hi ng c ng. Nu iu l cng ty khng quy nh khc th t chc l c ng cng ty c phn c s hu t nht 10% tng s c phn ph thng c quyn u quyn ti a ba ngi tham d hp i hi ng c ng. i hi ng c ng khng lm vic thng xuyn m ch tn ti trong thi gian hp v ra quyt nh trn c s biu quyt ti cuc hp hoc ly kin ca cc c ng c quyn biu quyt bng vn bn. i hi ng c ng c quyn xem xt v quyt nh nhng vn ch yu, quan trng nht ca cng ty c phn nh: Loi c phn v tng s c phn c quyn cho bn; bu, bi nhim, min nhim thnh vin Hi ng qun tr, thnh vin Ban kim sot (nu c), quyt nh sa i, b sung iu l cng ty, quyt nh t chc li, gii th cng ty, cc quyn, nhim v c th ca i hi ng c ng c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. i hi ng c ng hp thng nin hoc bt thng; t nht mi nm hp mt ln. a im hp i hi ng c ng phi trn lnh th Vit Nam. i hi ng c ng phi hp thng nin trong thi hn bn thng, k t ngy kt thc nm ti chnh. Theo ngh ca Hi ng qun tr, c quan ng k kinh doanh c th gia hn, nhng khng qu su thng, k t ngy kt thc nm ti chnh. Hi ng qun tr triu tp hp bt thng i hi ng c ng trong cc trng hp sau y: - Hi ng qun tr xt thy cn thit v li ch ca cng ty;
17

- S thnh vin Hi ng qun tr cn li t hn s thnh vin theo quy nh ca php lut; - Theo yu cu ca c ng hoc nhm c ng quy nh ti khon 2 iu 79 ca Lut Doanh nghip; - Theo yu cu ca Ban kim sot; - Cc trng hp khc theo quy nh ca php lut v iu l cng ty. Ch tch Hi ng qun tr ch ta cuc hp i hi ng c ng. Th tc triu tp hp i hi ng c ng, iu kin, th thc tin hnh hp v ra quyt nh ca i hi c ng c thc hin theo quy nh ti cc iu t iu 97 n iu 106 Lut Doanh nghip. b . Hi ng qun tr Hi ng qun tr l c quan qun l cng ty c khng t hn 3 thnh vin, khng qu 11 thnh vin nu iu l cng ty khng c quy nh khc. S lng thnh vin phi thng tr Vit Nam do iu l cng ty quy nh. Hi ng qun tr c ton quyn nhn danh cng ty quyt nh thc hin cc quyn v ngha v ca cng ty khng thuc thm quyn ca i hi ng c ng. Cc quyn v nhim v c th ca Hi ng qun tr c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. Hi ng qun tr c th hp nh k hoc bt thng. Hi ng qun tr c th hp ti tr s chnh ca cng ty hoc ni khc. Cuc hp nh k ca Hi ng qun tr do Ch tch triu tp bt c khi no nu xt thy cn thit, nhng mi qu phi hp t nht mt ln. Ch tch Hi ng qun tr phi triu tp hp Hi ng qun tr khi c mt trong cc trng hp sau y: - C ngh ca Ban kim sot; - C ngh ca Gim c hoc Tng gim c hoc t nht nm ngi qun l khc; - C ngh ca t nht hai thnh vin Hi ng qun tr; - Cc trng hp khc do iu l cng ty quy nh. Hi ng qun tr chu trch nhim trc i hi ng c ng v nhng sai phm trong qun l, vi phm iu l, vi phm php lut gy thit hi cho cng ty. c. Gim c (Tng gim c) cng ty Gim c hoc Tng gim c l ngi iu hnh cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty; chu s gim st ca Hi ng qun tr v chu trch nhim trc Hi ng qun tr v trc php lut v vic thc hin cc quyn v nhim v c giao. Nhim k ca Gim c hoc Tng gim c khng qu nm nm; c th c b nhim li vi s nhim k khng hn ch. Gim c (Tng gim c) do Hi ng qun tr b nhim v c th l thnh vin Hi ng qun tr hoc khng phi l thnh vin Hi ng qun tr. Gim c (Tng gim c) l ngi i din theo php lut ca cng ty nu iu l cng ty khng quy nh Ch tch Hi ng qun tr ca cng ty c t cch ny. Gim c hoc Tng gim
18

c cng ty c phn khng c ng thi lm Gim c hoc Tng gim c ca doanh nghip khc. Gim c hoc Tng gim c phi iu hnh cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty theo ng quy nh ca php lut, iu l cng ty, hp ng lao ng k vi cng ty v quyt nh ca Hi ng qun tr. Nu iu hnh tri vi quy nh ny m gy thit hi cho cng ty th Gim c hoc Tng gim c phi chu trch nhim trc php lut v phi bi thng thit hi cho cng ty. Cc quyn v nhim v c th ca Gim c (Tng gim c) c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. d. Ban kim sot Cng ty c phn c trn 11 c ng hoc c c ng l t chc s hu trn 50% tng s c phn ca cng ty phi c ban kim sot gm t 3 n 5 thnh vin nu iu l cng ty khng c quy nh khc. i hi ng c ng bu Ban kim sot. Ban kim sot c t ba n nm thnh vin nu iu l cng ty khng c quy nh khc; nhim k ca Ban kim sot khng qu nm nm; thnh vin Ban kim sot c th c bu li vi s nhim k khng hn ch. Cc thnh vin Ban kim sot bu mt ngi trong s h lm Trng ban kim sot. Ban kim sot phi c hn mt na s thnh vin thng tr Vit Nam v phi c t nht mt thnh vin l k ton vin hoc kim ton vin. Ban kim sot thc hin gim st Hi ng qun tr, Gim c hoc Tng gim c trong vic qun l v iu hnh cng ty; chu trch nhim trc i hi ng c ng trong thc hin cc nhim v c giao; Kim tra tnh hp l, hp php, tnh trung thc v mc cn trng trong qun l, iu hnh hot ng kinh doanh, trong t chc cng tc k ton, thng k v lp bo co ti chnh. Quyn v nhim v ca Ban kim sot c quy nh ti iu 123 Lut Doanh nghip. m bo tnh c lp, khch quan trong hot ng, thnh vin Ban kim sot phi c tiu chun v iu kin sau y: - T 21 tui tr ln, c nng lc hnh vi dn s v khng thuc i tng b cm thnh lp v qun l doanh nghip theo quy nh ca Lut ny; - Khng phi l v hoc chng, cha, cha nui, m, m nui, con, con nui, anh, ch, em rut ca thnh vin Hi ng qun tr, Gim c hoc Tng gim c v ngi qun l khc. Thnh vin Ban kim sot khng c gi cc chc v qun l cng ty. Thnh vin Ban kim sot khng nht thit phi l c ng hoc ngi lao ng ca cng ty. 3.4. Hp ng, giao dch phi c i hi ng c ng hoc Hi ng qun tr chp thun iu 120 Lut Doanh nghip quy nh nhng hp ng, giao dch gia cng ty vi cc i tng nht nh phi c i hi ng c ng hoc Hi ng qun tr chp thun. Hi ng qun tr chp thun cc hp ng v giao dch c gi tr nh hn 50% tng gi tr ti sn doanh nghip ghi trong bo co ti chnh gn nht hoc mt t l khc nh hn quy nh ti iu l cng ty. Trong trng hp ny, ngi i din theo php
19

lut phi gi n cc thnh vin Hi ng qun tr; nim yt ti tr s chnh, chi nhnh ca cng ty d tho hp ng hoc thng bo ni dung ch yu ca giao dch. Hi ng qun tr quyt nh vic chp thun hp ng hoc giao dch trong thi hn mi lm ngy, k t ngy nim yt; thnh vin c li ch lin quan khng c quyn biu quyt. i hi ng c ng chp thun cc hp ng v giao dch khc tr nhng trng hp do Hi ng qun tr chp thun. Hi ng qun tr trnh d tho hp ng hoc gii trnh v ni dung ch yu ca giao dch ti cuc hp i hi ng c ng hoc ly kin c ng bng vn bn. Trong trng hp ny, c ng c lin quan khng c quyn biu quyt; hp ng hoc giao dch c chp thun khi c s c ng i din 65% tng s phiu biu quyt cn li ng . Trng hp nhng hp ng, giao dch trn y c giao kt hoc thc hin nhng cha c s chp thun ca Hi ng qun tr hoc i hi ng c ng th b coi l hp ng, giao dch v hiu v b x l theo quy nh ca php lut. Ngi i din theo php lut ca cng ty, c ng, thnh vin Hi ng qun tr hoc Gim c hoc Tng gim c c lin quan phi bi thng thit hi pht sinh, hon tr cho cng ty cc khon li thu c t vic thc hin hp ng, giao dch . 4. Cng ty trch nhim hu hn (TNHH) 4.1. Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln a. Bn cht php l Theo iu 38 Lut Doanh nghip, cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln c nhng c im c bn sau: - Thnh vin cng ty c th l t chc, c nhn; s lng thnh vin khng vt qu nm mi. Cng ty phi lp S ng k thnh vin ngay sau khi ng k kinh doanh. Thnh vin chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt gp vo doanh nghip (trch nhim hu hn). - Vic chuyn nhng vn gp b hn ch hn so vi cng ty c phn. Phn vn gp ca thnh vin ch c chuyn nhng theo quy nh ca php lut (Cc iu 43, 44 v 45 Lut Doanh nghip). - Cng ty c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc bng ti sn ca cng ty (trch nhim hu hn). - Cng ty khng c quyn pht hnh c phn. Nh vy, cng ty TNHH hai thnh vin tr ln c huy ng vn trn th trng chng khon, k c vic cho bn chng khon ra cng chng bng cc hnh thc chng khon khng phi l c phn. b. Ch php l v tai san Cng ty trch nhim hu hn l loi hnh cng ty i vn khng c pht hnh c phiu ra th trng. Khi thnh lp cng ty, cc thnh vin phi cam kt gp vn vo cng ty vi gi tr vn gp v thi hn gp vn c th. Thnh vin phi gp vn y v ng hn nh cam kt. Khi gp gi tr phn vn gp, thnh vin c cng ty cp giy chng nhn phn vn gp. Giy chng nhn phn vn gp c cc ni dung c quy nh ti Khon 4 iu 39 Lut Doanh nghip. Trng hp c thnh vin khng gp y v ng hn s vn cam kt, th s vn cha gp c coi l n ca thnh vin i vi cng ty v thnh vin phi chu trch nhim bi thng thit hi pht sinh do khng gp v ng hn s vn cam kt. Ngi i din theo
20

php lut ca cng ty, nu khng thc hin ng ngha v thng bo cho c quan ng k kinh doanh (xem Khon 1 iu 39 Lut Doanh nghip), th phi cng vi thnh vin cha gp vn lin i chu trch nhim i vi cng ty v phn vn cha gp v cc thit hi pht sinh do khng gp v ng hn s vn cam kt. Thnh vin cng ty trch nhim hu hn c quyn yu cu cng ty mua li phn vn gp ca mnh trong nhng trng hp nht nh (quy nh ti iu 43 Lut Doanh nghip). Trong qu trnh hot ng ca cng ty, thnh vin c quyn chuyn nhng mt phn hoc ton b phn vn gp ca mnh cho ngi khc (Xem iu 44 Lut Doanh nghip). Lut Doanh nghip cn quy nh vic x l phn vn gp trong trng hp khc (Xem iu 45 Lut Doanh nghip). Theo quyt nh ca Hi ng thnh vin cng ty c th tng vn iu l bng cc hnh thc nh: Tng vn gp ca thnh vin; iu chnh tng mc vn iu l tng ng vi gi tr ti sn tng ln ca cng ty; tip nhn vn gp ca thnh vin mi. Cng ty c th gim vn iu l theo quyt nh ca Hi ng thnh vin bng cc hnh thc v th tc c quy nh ti iu 60 Lut Doanh nghip. Cng ty ch c chia li nhun cho cc thnh vin khi kinh doanh c li, hon thnh ngha v thu v cc ngha v ti chnh khc ng thi vn phi bo m thanh ton cc khon n v ngha v ti sn n hn phi tr khc sau khi chia li nhun. c. Qun tr ni b B my qun l ca cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln bao gm: Hi ng thnh vin, Ch tch Hi ng thnh vin, Gim c (Tng gim c). Khi cng ty c trn 11 thnh vin th phi c Ban kim sot; tuy nhin, trng hp c t hn 11 thnh vin, cng ty c th thnh lp Ban kim sot ph hp vi yu cu qun tr doanh nghip. - Hi ng thnh vin Hi ng thnh vin l t chc c quyn quyt nh cao nht ca cng ty bao gm tt c cc thnh vin cng ty. Nu thnh vin l t chc th phi ch nh i din ca mnh vo Hi ng thnh vin. Thnh vin c th trc tip hoc y quyn bng vn bn cho thnh vin khc d hp Hi ng thnh vin. Hi ng thnh vin khng lm vic thng xuyn m ch tn ti trong thi gian hp v ra quyt nh trn c s biu quyt ti cuc hp hoc ly kin ca cc thnh vin bng vn bn. Hi ng thnh vin gm cc thnh vin, l c quan quyt nh cao nht ca cng ty. Thnh vin l t chc ch nh ngi i din theo u quyn tham gia Hi ng thnh vin. iu l cng ty quy nh c th nh k hp Hi ng thnh vin, nhng t nht mi nm phi hp mt ln. Hi ng thnh vin c th c triu tp hp bt c khi no theo yu cu ca Ch tch Hi ng thnh vin hoc ca thnh vin (hoc nhm thnh vin) s hu trn 25% vn iu l ca cng ty (hoc t l khc nh hn do iu l cng ty quy nh). Th tc triu tp hp Hi ng thnh vin, iu kin, th thc tin hnh hp v ra quyt nh
21

ca hi ng thnh vin c thc hin theo quy nh ti cc iu t iu 50 n iu 54 Lut Doanh nghip. Vi t cch l c quan quyt nh cao nht ca cng ty, Hi ng thnh vin c quyn xem xt v quyt nh nhng vn ch yu, quan trng nht ca cng ty nh: Phng hng pht trin cng ty; tng, gim vn iu l, c cu t chc qun l cng ty, t chc li, gii th cng ty... Cc quyn v nhim v c th ca Hi ng thnh vin c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty (Xem iu 47 Lut Doanh nghip). - Ch tch Hi ng thnh vin Hi ng thnh vin bu mt thnh vin lm Ch tch. Ch tch Hi ng thnh vin c th kim Gim c (Tng gim c) cng ty. Ch tch Hi ng thnh vin c cc quyn v nhim v c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. Ch tch Hi ng thnh vin c th l ngi i din theo php lut ca cng ty nu iu l cng ty quy nh nh vy. Trong trng hp ny cc giy t giao dch ca cng ty phi ghi r t cch i din theo php lut cho cng ty ca Ch tch Hi ng thnh vin. - Gim c (Tng gim c) Gim c (Tng gim c) l ngi iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty, do Hi ng thnh vin b nhim hoc k hp ng v chu trch nhim trc Hi ng thnh vin v vic thc hin cc quyn v ngha v ca mnh. Ch tch Hi ng thnh vin hoc Gim c hoc Tng gim c l ngi i din theo php lut ca cng ty theo quy nh ti iu l cng ty. Ngi i din theo php lut ca cng ty phi thng tr ti Vit Nam; trng hp vng mt Vit Nam trn ba mi ngy th phi u quyn bng vn bn cho ngi khc theo quy nh ti iu l cng ty thc hin cc quyn v ngha v ca ngi i din theo php lut ca cng ty. Gim c (Tng gim c) c cc quyn v ngha v c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. - Ban kim sot Cng ty trch nhim hu hn c t mi mt thnh vin tr ln phi thnh lp Ban kim sot. Trng hp c t hn mi mt thnh vin, c th thnh lp Ban kim sot ph hp vi yu cu qun tr cng ty. Khc vi cng ty c phn, trong cng ty TNHH, nhng vn nh: Quyn, ngha v, tiu chun, iu kin v ch lm vic ca Ban kim sot, Trng ban kim sot hon ton do iu l cng ty quy nh. d. Hp ng, giao dch phi c Hi ng thnh vin chp thun iu 59 Lut Doanh nghip quy nh nhng hp ng, giao dch gia cng ty vi cc i tng nht nh phi c Hi ng thnh vin chp thun. Ngi i din theo php lut ca cng ty phi gi n cc thnh vin Hi ng thnh vin, ng thi nim yt ti tr s chnh v chi nhnh ca cng ty d tho hp ng hoc thng bo ni dung ch yu ca giao dch d nh tin hnh. Trng hp iu l khng quy nh th Hi ng thnh vin phi quyt nh vic chp thun hp ng hoc giao dch trong thi hn mi lm ngy, k t ngy nim yt; trong trng hp ny, hp ng, giao dch c chp thun nu c s ng ca s thnh vin i din t nht 75% tng s vn c quyn biu quyt. Thnh vin c lin quan trong cc hp ng, giao dch khng c quyn biu quyt.
22

Trng hp nhng hp ng, giao dch trn y c giao kt hoc thc hin nhng cha c s chp thun ca Hi ng thnh vin th b coi l hp ng, giao dch v hiu v b x l theo quy nh ca php lut. Ngi i din theo php lut ca cng ty, thnh vin c lin quan v ngi c lin quan ca thnh vin phi bi thng thit hi pht sinh, hon tr cho cng ty cc khon li thu c t vic thc hin hp ng, giao dch . 4.2. Cng ty TNHH mt thnh vin a. Bn cht php l Trong qu trnh pht trin, php lut cng ty c nhng quan nim mi v cng ty l tha nhn m hnh cng ty TNHH mt thnh vin. Thc tin kinh doanh nc ta cc doanh nghip nh nc, doanh nghip ca cc t chc chnh tr, chnh tr-x hi, doanh nghip 100% vn u t nc ngoai do mt ca nhn, t chc u t v bn cht cng c t chc v hot ng ging nh cng ty TNHH mt thnh vin (mt ch s hu). Lut Doanh nghip (1999) ch quy nh cng ty TNHH mt thnh vin l t chc; Lut Doanh nghip (2005) pht trin v m rng c c nhn cng c quyn thnh lp cng ty TNHH mt thnh vin. Theo cng ty TNHH mt thnh vin l doanh nghip do mt t chc hoc mt c nhn lm ch s hu (gi l ch s hu cng ty). Ch s hu cng ty chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l. Cng ty TNHH mt thnh vin c nhng c im sau y: - Do mt thnh vin l t chc hoc c nhn lm ch s hu, chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty (trch nhim hu hn). - Ch s hu cng ty ch c quyn rt vn bng cch chuyn nhng mt phn hoc ton b s vn iu l cho t chc hoc c nhn khc; trng hp rt mt phn hoc ton b vn gp ra khi cng ty di hnh thc khc th phi lin i chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty. - Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh v cng nh ngi ch s hu, cng ty chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc trong kinh doanh trong phm vi s vn iu l ca cng ty (trch nhim hu hn). - Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin khng c quyn pht hnh c phn. Tuy nhin, ging nh cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln, cng ty ny c huy ng vn trn th trng chng khon, k c vic cho bn chng khon ra cng chng bng cc hnh thc chng khon khng phi l c phn. b. Ch php l v tai san Cc quy nh v tai san v ch ti chnh ca cng ty trch nhim hu hn 1 thnh vin c quy nh c th nh sau: - Phi tch bit ti sn ca ch s hu cng ty vi ti sn ca cng ty. i vi ch s hu cng ty l c nhn cn phi tch bit cc chi tiu ti sn ca c nhn v gia nh vi cc chi tiu ti sn trn cng v l Ch tch cng ty v Gim c (Tng gim c) cng ty;
23

- Ch s hu cng ty ch c quyn rt vn bng cch chuyn nhng mt phn hoc ton b s vn iu l cho t chc hoc c nhn khc; - Khng c rt li nhun khi cng ty khng thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc. c. Qun tr ni b * i vi cng ty TNHH mt thnh vin l t chc Ch s hu cng ty b nhim mt hoc mt s ngi i din theo u quyn vi nhim k khng qu 5 nm thc hin cc quyn v ngha v ca mnh theo quy nh ca php lut. Ch s hu cng ty c quyn thay th ngi i din theo u quyn bt c lc no. - Trng hp c t nht 2 ngi c b nhim lm i din theo u quyn th c cu t chc ca cng ty gm: Hi ng thnh vin; Gim c hoc Tng gim c v Kim sot vin. Hi ng thnh vin gm tt c nhng ngi i din theo u quyn. - Trng hp mt ngi c b nhim l i din theo u quyn th c cu t chc ca cng ty gm: Ch tch cng ty; Gim c hoc Tng gim c v Kim sot vin. iu l cng ty quy nh Ch tch Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty hoc Gim c hoc Tng gim c l ngi i din theo php lut ca cng ty. Ngi i din theo php lut ca cng ty phi thng tr ti Vit Nam; nu vng mt qu ba mi ngy Vit Nam th phi u quyn bng vn bn cho ngi khc lm ngi i din theo php lut ca cng ty theo nguyn tc quy nh ti iu l cng ty. Chc nng, nhim v, quyn hn ca Hi ng thnh vin, Ch tch cng ty, Gim c (Tng gim c) v Kim sot vin do Lut Doanh nghip v iu l cng ty quy nh (xem t iu 68 n iu 71 Lut Doanh nghip). * i vi cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn C cu t chc ca cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn gm: Ch tch cng ty; Gim c (Tng gim c). Ch s hu cng ty ng thi l Ch tch cng ty. Ch tch cng ty hoc Gim c (Tng gim c) l ngi i din theo php lut ca cng ty theo quy nh ti iu l cng ty. Ch tch cng ty c th kim nhim hoc thu ngi khc lm Gim c (Tng gim c). Quyn, ngha v c th ca Gim c (Tng gim c) do iu l cng ty quy nh hoc hp ng lao ng m Gim c (Tng gim c) k vi Ch tch cng ty. 5. Doanh nghip c vn u t nc ngoi 5.1. Doanh nghip lin doanh a. Bn cht php l Doanh nghip lin doanh l doanh nghip do hai bn hoc nhiu bn hp tc thnh lp ti Vit Nam trn c s hp ng lin doanh hoc hip nh k gia Chnh ph Vit Nam v Chnh ph nc ngoi, hoc l doanh nghip do doanh nghip c vn u t nc ngoi hp tc vi doanh nghip Vit Nam, hoc do doanh nghip lin doanh hp tc vi nh u t nc ngoi trn c s hp ng lin doanh. Doanh nghip lin doanh cn bao gm c doanh nghip 100% vn nc ngoi thnh lp ti Vit Nam lin
24

doanh vi cc doanh nghip Vit Nam, c s khm cha bnh, gio dc o to, nghin cu khoa hc trong nc p ng cc iu kin do Chnh ph Vit Nam quy nh. Doanh nghip lin doanh c cc c im sau: - Trong doanh nghip lin doanh lun c s tham gia ca nh u t nc ngoi v bn hoc cc bn Vit Nam; - thnh lp doanh nghip lin doanh, cc bn Vit Nam s gp mt phn vn php nh, phn cn li do cc nh u t nc ngoi gp. Theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, khi quy nh v vn ca doanh nghip lin doanh, cc nh u t nc ngoi lun phi m bo t l vn gp t nht bng 30% vn php nh ca cng ty lin doanh, mt s trng hp quy nh ti Khon 2 iu 14 Ngh nh 24/2000/N-CP ngy 31/7/2000 t l ny c th thp hn nhng khng di 20% vn php nh ca doanh nghip lin doanh; - Doanh nghip lin doanh c thnh lp theo hnh thc cng ty TNHH. Theo , cng ty lin doanh c nhng c im nh: + Cc bn lin doanh, hay cc thnh vin ca doanh nghip lin doanh chu trch nhim trong phm vi phn vn cam kt gp vo vn php nh (vn iu l); + Doanh nghip lin doanh khng c pht hnh c phiu huy ng vn phc v cho hot ng kinh doanh. - Doanh nghip lin doanh l t chc kinh t c t cch php nhn theo php lut Vit Nam, chu trch nhim trong kinh doanh trong phm vi vn iu l ca lin doanh (vn php nh). b. Ch php l v vn Theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 1996 (sa i nm 2000) th ch php l v vn ca doanh nghip lin doanh c quy nh nh sau: - Vn php nh ca doanh nghip lin doanh l mc vn phi c thnh lp doanh nghip v c ghi trong iu l doanh nghip. Nh vy c th hiu khi nim vn php nh ca doanh nghip lin doanh tng ng vi khi nim vn iu l ca doanh nghip trong nc. - Vn php nh ca doanh nghip lin doanh t nht phi bng 30% vn u t. i vi cc d n xy dng cng trnh kt cu h tng, d n u t vo a bn khuyn khch u t, d n trng rng, d n c quy m ln, t l ny c th thp hn, nhng khng di 20% vn u t v phi c c quan cp giy php u t chp thun. - T l gp vn ca Bn hoc cc bn lin doanh nc ngoi do cc bn lin doanh tho thun, nhng khng c thp hn 30% vn php nh ca doanh nghip lin doanh. Cn c vo lnh vc kinh doanh, cng ngh, th trng, hiu qu kinh doanh v cc li ch kinh t - x hi khc ca d n, c quan cp giy php u t c th xem xt cho php bn lin doanh nc ngoi c t l gp vn thp hn, nhng khng di 20% vn php nh. - Trong qu trnh hot ng, doanh nghip lin doanh c th c cu li vn u t, vn php nh khi c nhng thay i v mc tiu, quy m d n, i tc, phng
25

thc gp vn v cc trng hp khc nhng khng c lm gim t l vn php nh xung di mc quy nh trn v phi c c quan cp Giy php u t chun y. - Cc bn c th gp vn theo nhiu hnh thc khc nhau v tho thun xc nh gi tr vn gp (iu 7, iu 9 Lut u t nc ngoi ti Vit Nam). - Cc bn trong doanh nghip lin doanh c quyn chuyn nhng gi tr phn vn gp ca mnh nhng phi u tin chuyn nhng cho cc bn trong doanh nghip lin doanh. Trong trng hp chuyn nhng cho doanh nghip ngoi lin doanh th iu kin chuyn nhng khng c thun li hn so vi iu kin t ra cho cc bn trong doanh nghip lin doanh. c. Qun tr ni b Theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1996 (sa i nm 2000) th m hnh t chc qun l doanh nghip lin doanh s bao gm: - Hi ng qun tr (HQT) Hi ng qun tr l c quan lnh o ca cng ty lin doanh, gm i din ca cc bn tham gia cng ty lin doanh. Cc bn ch nh ngi ca mnh tham gia Hi ng qun tr theo t l tng ng vi phn vn gp vo vn php nh ca doanh nghip lin doanh. Trong trng hp lin doanh hai bn th mi bn c t nht hai thnh vin trong Hi ng qun tr. Trong trng hp lin doanh nhiu bn th mi bn c t nht mt thnh vin trong Hi ng qun tr. Nu doanh nghip lin doanh c mt bn Vit Nam v nhiu bn nc ngoi hoc mt bn nc ngoi v nhiu bn Vit Nam th bn Vit Nam hoc bn nc ngoi c quyn c t nht hai thnh vin trong Hi ng qun tr. Ch tch Hi ng qun tr ca doanh nghip lin doanh do cc bn lin doanh tho thun c ra. Ch tch Hi ng qun tr c trch nhim triu tp, ch tr cc cuc hp ca Hi ng qun tr, gim st vic thc hin cc ngh quyt ca Hi ng qun tr. Hi ng qun tr hp thng k hoc hp bt thng nhng cc cuc hp ca Hi ng qun tr phi c t nht 2/3 thnh vin Hi ng qun tr i din ca cc bn lin doanh tham gia. Nhng vn quan trng nht trong doanh nghip lin doanh nh: B nhim, min nhim Tng gim c, Ph tng gim c th nht; sa i, b sung iu l doanh nghip v cc vn khc do cc bn lin doanh tho thun s quyt nh theo nguyn tc nht tr gia cc thnh vin Hi ng qun tr c mt ti cuc hp. Cc vn khc cn li quyt nh theo nguyn tc biu quyt qu bn s thnh vin Hi ng qun tr c mt ti cuc hp. - Tng gim c Tng gim c v cc Ph tng gim c do Hi ng qun tr b nhim, min nhim, chu trch nhim trc Hi ng qun tr v trc php lut Vit Nam v vic qun l, iu hnh doanh nghip. Tng gim c hoc Ph tng gim c th nht phi l cng dn Vit Nam v thng tr ti Vit Nam. Tng gim c l ngi i din theo php lut ca doanh nghip tr trng hp iu l doanh nghip c quy nh khc. 5.2. Doanh nghip 100% vn nc ngoi
26

a. Bn cht php l Doanh nghip 100% vn u t nc ngoi l doanh nghip thuc s hu ca nh u t nc ngoi, do nh u t nc ngoi thnh lp ti Vit Nam t qun l v t chu trch nhim v kt qu kinh doanh. Doanh nghip 100% vn u t nc ngoi c cc c im c bn sau: Th nht, ch th thnh lp doanh nghip 100% vn u t nc ngoi ch bao gm mt hoc nhiu nh u t nc ngoi m khng c s tham gia ca bn Vit Nam. y l im khc bit c bn so vi doanh nghip lin doanh; Th hai, nh u t nc ngoi u t ton b vn, ti sn thnh lp doanh nghip100% vn u t nc ngoi; Th ba, doanh nghip 100% vn u t nc ngoi c thnh lp theo hnh thc cng ty trch nhim hu hn. Theo cc nh u t nc ngoi ch chu trch nhim v hot ng ca doanh nghip trong phm vi phn vn gp vo vn php nh ca doanh nghip k c khi doanh nghip do mt c nhn nc ngoi u t vn, thnh lp v lm ch; Th t, doanh nghip 100% vn u t nc ngoi c t cch php nhn theo php lut Vit Nam, chu trch nhim trong kinh doanh trong phm vi vn iu l ca doanh nghip (vn php nh). b. Ch php l v vn Theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 1996 (sa i nm 2000), vn php nh ca doanh nghip 100% vn nc ngoi t nht phi bng 30% vn u t. i vi cc d n xy dng cng trnh kt cu h tng, d n u t vo a bn khuyn khch u t, d n trng rng, d n c quy m ln, t l ny c th thp hn nhng khng di 20% vn u t v phi c c quan cp giy php u t chp thun. Trong qu trnh hot ng, doanh nghip c vn u t nc ngoi khng c gim vn php nh. c. Qun tr ni b Theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 1996 (sa i nm 2000), vic thnh lp b my qun l v c nhn s ca doanh nghip 100% vn u t nc ngoi do nh u t nc ngoi quyt nh. Php lut ch quy nh ngi i din theo php lut ca doanh nghip l Tng gim c tr trng hp iu l doanh nghip c quy nh khc. 6. Doanh nghip nh nc 6.1. Khi nim v phn loi doanh nghip nh nc a. Khi nim doanh nghip nh nc Doanh nghip nh nc c lch s tn ti kh lu i v hin ang gi vai tr chu ao trong iu kin kinh t thi trng Vit Nam hin nay. Trong tng giai on khc nhau, quan im php l v doanh nghip nh nc cng c nhng c th va thay i nht nh ph hp vi thc tin kinh doanh. Trong thi gian u ca qu trnh i mi nn kinh t Vit Nam, doanh nghip nh nc c quan nim l nhng t chc kinh doanh do Nh nc u t 100% vn iu l (iu 1 N 388/HBT ngy 20 thng 11
27

nm 1991). Doanh nghip nh nc cn bao gm c nhng t chc kinh t hot ng cng ch ca Nh nc (iu 1 Lut Doanh nghip nh nc nm 1995). Doanh nghip nh nc theo cch hiu ny c tip cn iu chnh bi php lut c s khc bit r rt vi cc loi hnh doanh nghip khc v vn ch s hu cng nh t chc v qun l hot ng ca doanh nghip. T nhng thay i v t duy qun l kinh t v iu chnh php lut i vi cc doanh nghip, Lut Doanh nghip nh nc 2003 c nh ngha mi v doanh nghip nh nc. Theo Lut ny, doanh nghip nh nc c hiu l t chc kinh t do Nh nc s hu ton b vn iu l hoc c c phn, vn gp chi phi, c t chc di hnh thc cng ty nh nc, cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn 7. Cng c th hiu Doanh nghip nh nc l doanh nghip trong Nh nc s hu trn 50% vn iu l (Khon 22 iu 4 Lut Doanh nghip 2005). Theo quy nh ny, phm vi doanh nghip nh nc c m rng ng k, theo doanh nghip nh nc bao gm ba hnh thc l: cng ty nh nc, cng ty c phn nh nc v cng ty trch nhim hu hn nh nc 1 thnh vin, cng ty trch nhim hu hn nh nc 2 thnh vin tr ln. b. Phn loi doanh nghip nh nc Cn c vao c cu chu s hu trong doanh nghip, doanh nghip nha nc co cac loai: - Cng ty nh nc l doanh nghip do Nh nc s hu ton b vn iu l, thnh lp, t chc qun l, ng k hot ng theo quy nh ca Lut doanh nghip nh nc. Cng ty nh nc c t chc di hnh thc cng ty nh nc c lp, tng cng ty nh nc. C 3 loi tng cng ty nh nc l: Tng cng ty do Nh nc quyt nh thnh lp v u t; Tng cng ty do cc cng ty t u t v thnh lp; Tng cng ty u t v kinh doanh vn nh nc. - Cng ty c phn: Doanh nghip nh nc di hnh thc cng ty c phn c 2 loi: Cng ty c phn nh nc l cng ty c phn m ton b c ng l cc cng ty nh nc hoc t chc c Nh nc u quyn gp vn v cng ty c phn m Nh nc c c phn chi phi, c t chc v hot ng theo Lut Doanh nghip. - Cng ty trch nhim hu hn: Doanh nghip nh nc di hnh thc cng ty TNHH c 3 loi: Cng ty trch nhim hu hn nh nc mt thnh vin l cng ty trch nhim hu hn do Nh nc s hu ton b vn iu l; Cng ty trch nhim hu hn nh nc hai thnh vin tr ln cng do Nh nc s hu ton b vn iu l; Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln m Nh nc c vn gp chi phi, c t chc qun l v ng k hot ng theo quy nh ca Lut Doanh nghip. Cc cng ty c phn v cng ty trch nhim hu hn l doanh nghip nh nc, c thnh lp, t chc v hot ng theo Lut Doanh nghip nm 2005. Vic xc nh nhng cng ty ny thuc phm vi doanh nghip nh nc c mc ch ch yu l t ra mt s quy nh ring (trong Lut Doanh nghip nh nc) iu chnh mi quan h gia ch s hu nh nc vi ngi i din vn Nh nc ti doanh nghip. 6.2. T chc v hot ng ca cng ty nh nc a. T chc qun l cng ty nh nc
7

iu 1 Lut Doanh nghip nh nc nm 2005.

28

- Cng ty nh nc c t chc qun l theo 2 m hnh: Khng c Hi ng qun tr v c Hi ng qun tr. - Cng ty nh nc khng c Hi ng qun tr c c cu qun ly gm Gim c, cc Ph gim c, k ton trng v b my gip vic. C cu qun l ny c p dng i vi cc cng ty nh nc c lp c quy m va v nh. - Cng ty nh nc c Hi ng qun tr c p dng cc tng cng ty nh nc v cc cng ty nh nc c lp c quy m ln gi quyn chi phi doanh nghip khc. C cu t chc qun l nhng cng ty nh nc ny gm: Hi ng qun tr, Ban kim sot, Tng gim c, cc Ph tng gim c, K ton trng v b my gip vic. b. Quyn v ngha v c bn ca cng ty nh nc8 Lut Doanh nghip nh nc 2003 quy nh quyn v ngha v ca cng ty nh nc theo hng gn doanh nghip vi th trng, xo bao cp ca Nh nc i vi doanh nghip. Doanh nghip c cnh tranh bnh ng trn th trng, t chu trch nhim trong kinh doanh. Quyn v ngha v ca cng ty nh nc c Lut Doanh nghip nh nc quy nh theo 3 lnh vc ch yu l: (i) Qun l vn v ti sn; (ii) T chc kinh doanh; (iii) Ti chnh. c. Thnh lp, t chc li, gii th cng ty nh nc Quy ch thnh lp, t chc li, gii th cng ty nh nc c ghi nhn trong Chng 2 Lut Doanh nghip nh nc 2003 v c hng dn c th trong Ngh nh 180/2004/N-CP ngy 28 thng 10 nm 2004. Ni dung c bn ca cc quy nh v thnh lp cng ty nh nc bao gm: (i) Ngnh, lnh vc, a bn c thnh lp mi cng ty nh nc; (ii) Th tc thnh lp mi cng ty nh nc: Bc 1: ngh thnh lp cng ty nh nc; Bc 2: Lp Hi ng thm nh n thnh lp mi cng ty nh nc; Bc 3: Quyt nh thnh lp cng ty nh nc; Bc 4: ng k kinh doanh. d. T chc li cng ty nh nc Trong qu trnh tn ti, hot ng c hiu qu hn, doanh nghip nh nc c th c sp xp, t chc li. Cc hnh thc t chc li cng ty nh nc khng lm thay i s hu ca cng ty bao gm: Sp nhp, hp nht, chia, tch, chuyn cng ty nh nc thnh cng ty trch nhim hu hn nh nc mt thnh vin hoc cng ty trch nhim hu hn nh nc hai thnh vin tr ln; chuyn tng cng ty do Nh nc quyt nh u t v thnh lp thnh tng cng ty do cc cng ty t u t v thnh lp; giao, khon, cho thu cng ty nh nc v cc hnh thc khc theo quy nh ca php lut.
8

K t ngy 01/7/2006, Lut Doanh nghip (2005) c hiu lc thi hnh v thay th cho Lut Doanh nghip nh nc nm 2003. Theo l trnh chuyn i hng nm, nhng chm nht trong thi hn bn nm k t ngy 01/7/2006, cc cng ty nh nc thnh lp theo quy nh ca Lut doanh nghip nh nc nm 2003 phi chuyn i thnh cng ty trch nhim hu hn hoc cng ty c phn theo quy nh ca Lut Doanh nghip. Trong thi hn chuyn i, nhng quy nh ca Lut doanh nghip nh nc nm 2003 c tip tc p dng i vi doanh nghip nh nc nu Lut doanh nghip khng c quy nh .

29

. Gii th cng ty nh nc Gii th cng ty nh nc l chm dt s tn ti ca doanh nghip, chm dt hot ng kinh doanh ca cng ty v xa tn cng ty trong s ng k kinh doanh. Theo Lut Doanh nghip nh nc 2003 v Ngh nh 180/2004/N-CP ngy 28/10/2004, cng ty nh nc b xem xt gii th trong cc trng hp sau y: - Ht thi hn hot ng ghi trong quyt nh thnh lp m cng ty khng xin gia hn; - Cng ty kinh doanh thua l 3 nm lin tip v c s l lu k bng 3/4 vn nh nc ti cng ty tr ln, nhng cha lm vo tnh trng ph sn; - Cng ty khng thc hin c cc nhim v do Nh nc giao trong thi gian 02 nm lin tip sau khi p dng cc bin php cn thit; - Vic tip tc duy tr cng ty l khng cn thit; Ngi quyt nh thnh lp cng ty nh nc c thm quyn quyt nh gii th cng ty nh nc. Ngi quyt nh gii th doanh nghip nh nc phi thnh lp mt hi ng gii th. Hi ng gii th lm tham mu cho ngi quyt nh gii th v t chc thc hin gii th cng ty. Trnh t v th tc gii th doanh nghip nh nc c quy nh c th trong Ngh nh 180/2004/N-CP ca Chnh ph ngy 28/10/2004. e. Chuyn i s hu cng ty nh nc Lut doanh nghip nh nc 2003 quy nh mt s bin php chuyn i s hu cng ty nh nc nhm to iu kin cho doanh nghip hot ng c hiu qu hn. Cc hnh thc chuyn i s hu cng ty nh nc bao gm: - C phn ho cng ty nh nc C phn ho cng ty nh nc l bin php chuyn cng ty nh nc t ch ch thuc s hu ca Nh nc thnh cng ty c phn thuc s hu ca nhiu c ng. C phn ho cng ty nh nc thc cht l gi nguyn vn nh nc hin c ti doanh nghip v pht hnh thm c phiu tng vn iu l, hay bn mt phn hoc ton b cng ty nh nc thng qua hnh thc bn c phn ca doanh nghip. Vic c phn ho cng ty nh nc c quy nh c th ti Ngh nh s 109/2007/N-CP ngy 26/6/2007 ca Chnh ph v chuyn doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phn - Bn ton b cng ty nh nc Bn cng ty nh nc l vic chuyn i s hu c thu tin ton b cng ty, b phn ca cng ty ca cng ty nh nc sang s hu tp th, c nhn hoc php nhn khc. Vic bn cng ty nh nc c thc hin trn c s hp ng. Hp ng bn cng ty nh nc c k kt gia c quan nh nc c thm quyn (bn bn) vi mt t chc hoc c nhn (bn mua) trn c s thun mua va bn. Bn bn c quyn a ra nhng iu kin nht nh. Bn mua c quyn chp nhn hoc khng chp nhn cc iu kin . Cc bn c quyn tho thun vi nhau i n thng nht cc iu khon ca hp ng. Trnh t, th tc bn cng ty nh nc c quy nh ti N s 80/2005/N-CP ngy 22/6/2005 v giao, bn, khon kinh doanh, cho thu cng ty nh nc. - Bn mt phn cng ty nh nc
30

Bn mt phn cng ty nh nc thnh lp cng ty trch nhim hu hn c 2 thnh vin tr ln, trong c 1 thnh vin l i din ch s hu phn vn nh nc. - Giao cng ty nh nc cho tp th ngi lao ng trong cng ty chuyn s hu thnh cng ty c phn hoc hp tc x. Giao cng ty nh nc cho tp th ngi lao ng trong cng ty l vic chuyn cng ty nh nc v ti sn nh nc ti cng ty thnh s hu ca tp th ngi lao ng trong cng ty c phn nh r s hu ca tng ngi, tng thnh vin vi cc iu kin rng buc. Khc vi vic bn cng ty, khi bn cng ty, Nh nc c thu tin, i tng mua cng ty c th l c nhn, t chc kinh t khc khng phi ca Nh nc, cn khi giao cng ty, Nh nc khng thu bt k mt khon tin no. Do m i tng c giao cng ty ch c th l tp th ngi lao ng trong cng ty. Trnh t, th tc giao cng ty nh nc do Chnh ph quy nh (Ngh nh s 80/2005/N-CP ngy 22 thng 6 nm 2005). Sau khi giao cng ty nh nc cho tp th ngi lao ng, cng ty nh nc s chuyn thnh Hp tc x (hot ng theo Lut Hp tc x) hoc Cng ty c phn (hot ng theo Lut Doanh nghip).

31

Phn 2
PHP LUT V U T
1. Khi nim v u t Trc khi ban hnh Lut u t nm 2005, khi nim u t kinh doanh cha c nh ngha thng nht trong cc vn bn php lut. Lut u t, vi phm vi iu chnh l hot ng u t nhm mc ch kinh doanh, nh ngha: "u t l vic nh u t b vn bng cc loi ti sn hu hnh hoc v hnh hnh thnh ti sn tin hnh cc hot ng u t"9. c bit Lut u t cn a ra inh nghia v hot ng u t lam c s phn bit gia u t va hoat ng u t, theo hot ng u t c hiu l hot ng ca nh u t trong qu trnh u t bao gm cc khu chun b u t, thc hin v qun l d n u t10. Cn phn bit khi nim u t kinh doanh vi khi nim kinh doanh (thng mi). Theo Lut Doanh nghip nm 2005, kinh doanh c nh ngha l vic thc hin lin tc mt, mt s hoc tt c cc cng on ca qu trnh u t, t sn xut n tiu th sn phm hoc cung ng dch v trn th trng nhm mc ch sinh li. Bn cnh khi nim kinh doanh, php lut hin hnh cn a ra nh ngha php l v hot ng thng mi. Theo ngha kinh in th hot ng thng mi l hot ng mua bn, l cu ni gia sn xut vi tiu th v tiu dng. Tuy nhin, cng vi s pht trin ca kinh t th trng, khi nim thng mi c m rng n cc lnh vc sn xut, phn phi, dch v, u t... vi mc ch tm kim li nhun. V l , vic xc nh ranh gii gia hot ng thng mi v hot ng kinh doanh ngy cng kh khn v t c ngha. C th ng nht gia khi nim kinh doanh v khi nim thng mi ch, chng u l hot ng ca cc ch th kinh doanh, thng mi nhm mc ch li nhun. Lut Thng mi nm 2005 nh ngha hot ng thng mi thuc phm vi iu chnh ca lut ny l mi hot ng nhm mc ch sinh li, trong c hot ng u t. Vi cch hiu v thng mi nh vy, hot ng u t kinh doanh c coi l mt b phn ca hot ng thng mi. 2. Hnh thc u t Hnh thc u t l cch thc tin hnh cc hot ng u t ca nh u t theo quy nh ca php lut. Trong iu kin kinh t th trng, hnh thc u t kinh doanh ngy cng phong ph, a dng; mi hnh thc u t c nhng c im ring nht nh v cch thc u t vn, tnh cht lin kt v phn chia kt qu kinh doanh gia cc nh u t. Cn c vo nhu cu v iu kin c th ca mnh, cc nh u t c quyn la

10

Khon 1 iu 3 Lut u t (2005) Khon 7 iu 3 Lut u t (2005)

32

chn cc hnh thc u t thch hp theo quy nh ca php lut. Lut u t quy nh c hai hnh thc u t: u t trc tip v u t gin tip. 2.1. Cc hnh thc u t trc tip u t trc tip l hnh thc u t do nh u t b vn u t v tham gia qun l cc hot ng u t. Theo php lut u t hin hnh, cc hnh thc u t trc tip Vit Nam bao gm: a. u t vo t chc kinh t (thnh lp hoc gp vn) u t vo cc t chc kinh t l vic nh u t b vn thnh lp mi cc c s kinh doanh hoc gp vn vo vn iu l nm quyn qun tr ca n v kinh doanh ang hot ng. u t vo t chc kinh t bao gm cc nhm hnh thc u t ch yu sau: - Thnh lp t chc kinh t 100% vn ca nh u t trong nc hoc 100% vn ca nh u t nc ngoi. Thuc nhm hnh thc u t ny c cc hnh thc ch yu l: doanh nghip t nhn, cng ty TNHH mt thnh vin (do mt c nhn hoc mt t chc lm ch s hu), h kinh doanh. - Thnh lp, gp vn vo t chc kinh t c s hp tc gia nhiu nh u t. nhm hnh thc u t ny, nh u t c th thnh lp hoc gp vn vo cng ty hp danh, cng ty TNHH hai thnh vin tr ln, cng ty c phn, t hp tc, hp tc x v lin hip hp tc x. Trong nhm hnh thc u t vo t chc kinh t, hot ng kinh doanh ca cc nh u t c tin hnh thng qua t cch php l ca cc t chc kinh t. Ngoi vic tun th cc quy nh ca Lut u t, vic thnh lp, t chc hot ng ca cc t chc kinh t cn chu s iu chnh ca cc quy nh trong cc vn bn php lut v hnh thc t chc kinh doanh (Lut Doanh nghip nm 2005). b. u t theo hp ng: Khc vi hnh thc u t vo t chc kinh t, nhm hnh thc u t theo hp ng, u t vn kinh doanh ca nh u t c tin hnh trn c s hp ng c giao kt gia cc nh u t hoc gia nh u t vi nh nc ( cc c quan nh nc c thm quyn). Nh u t trc tip tin hnh hot ng kinh doanh vi t cch php l ca mnh ph hp vi ni dung tha thun trong hp ng. Khi nh u t la chn u t theo hp ng, ngoi vic phi tun th Lut u t, vic giao kt, thc hin hp ng cn phi ph hp vi cc quy nh chung v hp ng trong kinh doanh, thng mi. u t theo hp ng bao gm cc hnh thc sau: - Hp ng hp tac kinh doanh (goi tt la hp ng BCC) la hinh thc u t c ky gia cac nha u t nhm hp tac kinh doanh phn chia li nhun, phn chia sn phm ma khng thanh lp phap nhn. c im quan trng nht ca hp ng hp tac kinh doanh l trong hp ng, cc bn c tha thun phn chia li nhun, phn chia sn phm . Cc hp ng thng mi v hp ng giao nguyn liu ly sn phm, hp ng mua bn hng ha tr chm v cc hp ng khc m khng thc hin phn chia li nhun hoc kt qu kinh doanh khng phi l hp ng hp tc kinh doanh. Trong qu
33

trnh kinh doanh, cc bn ca hp ng c th tha thun thnh lp Ban iu phi (iu hnh) theo di, gim st vic thc hin hp ng hp tc kinh doanh. Ban iu phi hp ng hp tc kinh doanh khng phi l i din php l cho cc bn. - u t theo hnh thc hp ng Hp ng xy dng - kinh doanh - chuyn giao (BOT), Hp ng xy dng - chuyn giao - kinh doanh (BTO) v Hp ng xy dng chuyn giao (BT): BOT, BTO v BT l nhng hnh thc u t thng qua hp ng c k gia c quan nh nc c thm quyn v nh u t. Thi gian trc y, nh u t ca cc loi hp ng BOT, BTO v BT ch yu l cc nh u t nc ngoi. Hin nay, cc nh u t Vit Nam bc u tham gia cc hp ng ny. Theo , nh u t b vn xy dng, kinh doanh cc cng trnh kt cu h tng trong thi hn nht nh v chuyn giao cho nh nc theo nhng phng thc thanh ton, n b khc nhau. Cc hnh thc BOT, BTO v BT c ngha quan trng trong vic thu ht vn u t vo xy dng c s h tng (giao thng, sn xut v kinh doanh in, cp thot nc, x l cht thi..). Thay v phi u t vn xy dng cc cng trnh kt cu h tng quan trng, Nh nc p dng nhng chnh sch u i cho nh u t c c h thng c s h tng thng qua vic nhn chuyn giao quyn s hu cc cng trnh t nh u t, bng nhng phng thc chuyn giao khc nhau. V mt php l, s khc nhau ch yu gia cc hnh thc u t BOT, BTO v BT th hin thi im chuyn giao quyn s hu cng trnh gn vi quyn qun l, vn hnh, khai thc cng trnh ca nh u t cho nh nc v phng thc thanh ton, n b ca nh nc cho nh u t. Trong hnh thc BOT, sau khi xy dng xong cng trnh, nh u t qun l v kinh doanh cng trnh trong mt thi hn nht nh thu hi vn u t v c li nhun hp l, ht thi hn kinh doanh, nh u t chuyn giao khng bi hon cng trnh cho nh nc. Vi hnh thc BTO, sau khi xy dng xong cng trnh, nh u t chuyn giao quyn s hu cng trnh cho nh nc; nh u t c nh nc dnh cho quyn kinh doanh cng trnh trong thi hn nht nh thu hi vn u t v c li nhun hp l. hnh thc BT, sau khi xy dng xong cng trnh, nh u t chuyn giao quyn s hu cng trnh cho Nh nc; nh u t c nh nc to iu kin thc hin d n khc thu hi vn u t v c li nhun hp l hoc thanh ton cho nh u t theo tho thun trong hp ng BT. c. u t pht trin kinh doanh: u t pht trin kinh doanh l hnh thc u t theo , nh u t b vn m rng quy m, nng cao nng lc hot ng ca c s kinh doanh. u t pht trin kinh doanh c vai tr quan trng trong vic pht huy hiu qu s dng vn u t hin c, ng thi b sung vn u t mi, to nn tng cho s tng trng v pht trin bn vng ca c s kinh doanh. u t pht trin kinh doanh bao gm cc hnh thc c th l: m rng quy m, nng cao cng sut, nng lc kinh doanh (thnh lp chi nhnh, vn phng i din, cc n v trc thuc...); i mi cng ngh, nng cao cht lng sn phm, gim nhim mi trng. d. u t thc hin vic sp nhp v mua li doanh nghip, chi nhnh doanh nghip: - Sp nhp doanh nghip l hnh thc u t c thc hin thng qua vic chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mt hoc mt s cng ty
34

cng loi (cng ty b sp nhp) vo mt cng ty khc (cng ty nhn sp nhp), ng thi chm dt s tn ti ca cng ty b sp nhp. - Mua li doanh nghip, chi nhnh doanh nghip l hnh thc u t theo nh u t nhn chuyn giao quyn s hu doanh nghip, chi nhnh doanh nghip c thanh ton. T phng din lut cnh tranh, sp nhp v mua li doanh nghip l hnh vi ca doanh nghip thuc nhm hnh vi tp trung kinh t. Vic u t thng qua thc hin sp nhp v mua li doanh nghip tim n kh nng to lp v tr thng lnh, v cao nht l v tr c quyn ca doanh nghip trn th trng hng ha, dch v; lm gim ch s cnh tranh, thm ch trit tiu cnh tranh ca th trng. V l , khi sp nhp v mua li doanh nghip, ngoi vic phi p ng cc iu kin quy nh bi Lut u t, cc nh u t cn phi tun th cc quy nh ca php lut cnh tranh v cc quy nh php lut c lin quan. 2.2. Cc hnh thc u t gin tip u t gin tip l hnh thc u t thng qua vic mua c phn, c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc, qu u t chng khon v thng qua cc nh ch ti chnh trung gian khc m nh u t khng trc tip tham gia qun l cc hot ng u t. S khc nhau c bn gia cc hnh thc u t trc tip v cc hnh thc u t gin tip l mc , phm vi qun l v kim sot ca ch u t i vi hot ng kinh doanh. Trong cc hnh thc u t gin tip, nh u t khng trc tip tham gia qun l, iu hnh qu trnh thc hin v s dng cc ngun lc u t. Nh u t gin tip v c bn ch c hng cc li ch kinh t t hot ng u t. u t gin tip bao gm nhng hnh thc ph bin nh: u t thng qua mua chng khon (c phn, c phiu, tri phiu v cc giy t c gi khc); u t thng qua qu u t chng khon; u t thng qua ngn hng, doanh nghip bo him... 3. Lnh vc v a bn u t Lnh vc, a bn u t lin quan mt thit ti chnh sch ca Nh nc v bo m v khuyn khch u t. Trong mi thi k, vic ngn cm hay khuyn khch u t vo cc a bn, lnh vc ca nn kinh t c php lut quy nh c th ph hp vi iu kin kinh t x hi trong nc cng nh bi cnh quc t. Thng thng, lnh vc, a bn u t c php lut quy nh theo ba nhm c bn l: lnh vc cm u t, lnh vc u t c iu kin v lnh vc, a bn khuyn khch u t. Trong giai on hin nay, nhm bo v li ch quc gia, ph hp vi thng l quc t, Nh nc Vit Nam cm cc d n u t gy phng hi n quc phng, an ninh quc gia, li ch cng cng; gy phng hi n di tch lch s, vn ho, o c, thun phong m tc Vit Nam; gy tn hi n sc khe nhn dn, lm hy hoi ti nguyn, ph hy mi trng; cc d n x l ph thi c hi a t bn ngoi vo Vit Nam; sn xut cc loi ha cht c hi hoc s dng tc nhn c hi b cm theo iu c quc t. Trong mt s lnh vc u t c nh hng ti quc phng, an ninh quc gia v cc li ch kinh t, x hi quan trng (ti chnh, ngn hng, vn ha, bo ch, xut bn, gii tr...), nh u t ch c thc hin u t vi cc iu kin c th do php lut quy nh.
35

Bn cnh , nhm thc y s pht trin cn i trong cc lnh vc, a bn ca nn kinh t quc dn, thc hin c hiu qu mc ch ca Lut u t, Nh nc khuyn khch u t vo cc lnh vc v a bn nht nh. Vic xc nh cc d n c u i da trn nhiu yu t khc nhau (sn xut sn phm cng ngh cao, s dng nhiu lao ng, xy dng kt cu h tng, pht trin gio dc o to...). Danh mc lnh vc u i u t, a bn u i u t, lnh vc u t c iu kin p dng cho nh u t nc ngoi, lnh vc cm u t quy nh trong cc Ph lc s I, II, III v IV ban hnh km theo Ngh nh s 108/2006/N-CP ngy 22/9/2006 quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t. Cc a bn khuyn khch u t, cc d n khuyn khch, c bit khuyn khch u t, cc lnh vc u t c iu kin c quy nh bng danh mc c th, cn c vo quy hoch, nh hng pht trin trong tng thi k v cam kt quc t v u t. 4. Nh u t v quyn, ngha v ca nh u t Trc khi ban hnh Lut u t nm 2005, ch th ca quan h u t c quy nh khng ging nhau gia u t trong nc v u t nc ngoi. i vi cc quan h u t trong nc, ch th ca quan h u t c quy nh trong nhiu vn bn php lut (Lut Khuyn khch u t trong nc (sa i) nm 1998, Lut Doanh nghip nh nc nm 2003, Lut Hp tc x nm 2003, Lut Doanh nghip nm 1999 v cc vn bn hng dn thi hnh). Theo , ch th ca cc quan h u t trong nc c phm vi rt rng, bao gm cc t chc, c nhn khng b cm u t vn kinh doanh v cc c quan qun l nh nc c thm quyn. i vi u t nc ngoi, ch th ca quan h u t trc tip nc ngoi c quy nh trong Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1996 sa i b sung nm 2000 v cc vn bn hng dn thi hnh. Ch th ca quan h u t trc tip nc ngoi do Lut u t nc ngoi ti Vit Nam c phm vi hp ch quy nh cc doanh nghip Vit Nam thuc mi thnh phn kinh t; bnh vin, trng hc, vin nghin cu trong lnh vc cng ngh, khoa hc k thut, khoa hc t nhin. Nh u t nc ngoi (gm t chc kinh t nc ngoi v c nhn nc ngoi; Doanh nghip c vn u t nc ngoi (gm doanh nghip lin doanh v doanh nghip 100% vn u t nc ngoi). Cc c quan nh nc Vit Nam c thm quyn k kt BOT, BTO v BT (l cc B, c quan thuc Chnh ph, U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng). Theo Lut u t, ch th trong quan h php lut u t c m rng v c quy nh thng nht gia u t trong nc v u t nc ngoi. Nh u t c hiu l t chc, c nhn thc hin hot ng u t theo quy nh ca php lut Vit Nam, bao gm: - Doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t thnh lp theo Lut Doanh nghip; - Hp tc x, lin hip hp tc x thnh lp theo Lut Hp tc x; - Doanh nghip c vn u t nc ngoi c thnh lp trc khi Lut ny c hiu lc; - H kinh doanh, c nhn; - T chc, c nhn nc ngoi; ngi Vit Nam nh c nc ngoi; ngi nc ngoi thng tr Vit Nam; - Cc t chc khc theo quy nh ca php lut Vit Nam.
36

Quy nh v nh u t theo Lut u t so vi Lut u t nc ngoi ti Vit Nam c m rng th hin quan im khng phn bit i x gia cc nh u t thuc cc hnh thc s hu, cc thnh phn kinh t khc nhau, khng phn bit quc tch ca nh u t. y l c s quan trng m bo quyn t do v s bnh ng gia cc nh u t, p ng yu cu bo m v khuyn khch u t trong bi cnh hi nhp kinh t quc t. Quyn v ngha v ca nh u t l ni dung c bn ca quan h php lut u t. Quyn v ngha v ca nh u t c ghi nhn bi php lut. Trong qu trnh thc hin hot ng u t, trn c s php lut, nh u t cn c th n nh cc quyn v ngha v cho mnh, gn vi nhng quan h u t c th. Lut u t quy nh ( mc nguyn tc) nhng quyn v ngha v c bn ca nh u t11. Ngoi ra, gn vi tng d n u t, cc quyn v ngha v c th ca nh u t c quy nh trong cc vn bn php lut thuc cc lnh vc khc nhau nh: php lut v t chc doanh nghip, lao ng, php lut v t ai, ti nguyn, php lut v thu, php lut v qun l ngoi hi, php lut v bo v mi trng... 5. Bo m u t Lut u t quy nh v cc bin php bo m u t ti Chng II (t iu 6 n iu 12). Cc bin php bo m u t th hin tnh nht qun trong vic thc hin cam kt m bo ca Nh nc i vi li ch ca nh u t, ph hp vi ni dung cam kt trong cc iu c quc t v khuyn khch v bo h u t. Ni dung bo m u t theo Lut u t bao gm: a. Bo m v vn v ti sn iu 6 Lut u t quy nh: - Vn u t v ti sn hp php ca nh u t khng b quc hu ha, khng b tch thu bng bin php hnh chnh. - Trng hp tht cn thit v l do quc phng, an ninh v li ch quc gia, Nh nc trng mua, trng dng ti sn ca nh u t th nh u t c thanh ton hoc bi thng theo gi th trng ti thi im cng b vic trng mua, trng dng. Vic thanh ton hoc bi thng phi bo m li ch hp php ca nh u t v khng phn bit i x gia cc nh u t. - i vi nh u t nc ngoi, vic thanh ton hoc bi thng ti sn quy nh ti khon 2 iu ny c thc hin bng ng tin t do chuyn i v c quyn chuyn ra nc ngoi. - Th thc, iu kin trng mua, trng dng theo quy nh ca php lut. b. Bo h quyn s hu tr tu Theo iu 7 Lut u t, Nh nc bo h quyn s hu tr tu trong hot ng u t; bo m li ch hp php ca nh u t trong vic chuyn giao cng ngh ti Vit Nam theo quy nh ca php lut v s hu tr tu v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. Cng vi cc quy nh trong Lut u t, quyn s hu tr tu ca nh u t cn c bo h theo cc quy nh ca B lut Dn s nm 2005, Lut S hu tr tu nm 2005 v cc vn bn hng dn thi hnh. Theo cc quy nh ny, cc ch th
11

Xem cc iu t iu 13 n iu 20 Lut u t (2005)

37

quyn s hu tr tu c th c bo v bng cc bin php dn s, hnh chnh hoc hnh s. c. M ca th trng, u t lin quan n thng mi Ph hp vi cc cam kt quc t v u t, Lut u t quy nh vic m ca th trng cho nh u t nc ngoi theo hng khng hn ch lnh vc, quy m u t, ngoi tr mt s lnh vc u t c bit (nh hng ln n an ninh, quc phng, truyn thng vn ha...). iu 8 Lut u t quy nh, ph hp vi cc quy nh trong cc iu c quc t m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin, Nh nc bo m thc hin i vi nh u t nc ngoi cc quy nh sau y: - M ca th trng u t ph hp vi l trnh cam kt; - Khng bt buc nh u t phi thc hin cc yu cu sau y: + u tin mua, s dng hng ha, dch v trong nc hoc phi mua hng ha, dch v t nh sn xut hoc cung ng dch v nht nh trong nc; + Xut khu hng ha hoc xut khu dch v t mt t l nht nh; hn ch s lng, gi tr, loi hng ha v dch v xut khu hoc sn xut, cung ng trong nc; + Nhp khu hng ha vi s lng v gi tr tng ng vi s lng v gi tr hng ha xut khu hoc phi t cn i ngoi t t ngun xut khu p ng nhu cu nhp khu; + t c t l ni a ha nht nh trong hng ha sn xut; + t c mt mc nht nh hoc gi tr nht nh trong hot ng nghin cu v pht trin trong nc; + Cung cp hng ha, dch v ti mt a im c th trong nc hoc nc ngoi; + t tr s chnh ti mt a im c th. d. Chuyn vn, ti sn ra nc ngoi Bin php bo m u t ny c p dng vi cc nh u t nc ngoi c hot ng u t ti Vit Nam. Theo Lut u t, sau khi thc hin y ngha v ti chnh i vi Nh nc Vit Nam, nh u t nc ngoi c chuyn ra nc ngoi cc khon sau y: - Li nhun thu c t hot ng kinh doanh; - Nhng khon tin tr cho vic cung cp k thut, dch v, s hu tr tu; - Tin gc v li cc khon vay nc ngoi; - Vn u t, cc khon thanh l u t; - Cc khon tin v ti sn khc thuc s hu hp php ca nh u t. Vic chuyn ra nc ngoi cc khon trn c thc hin bng ng tin t do chuyn i theo t gi giao dch ti ngn hng thng mi do nh u t la chn. Th tc chuyn ra nc ngoi cc khon tin lin quan n hot ng u t theo quy nh ca php lut v qun l ngoi hi. . p dng gi, ph, l ph thng nht
38

Theo iu 10 Lut u t, trong qu trnh hot ng u t ti Vit Nam, nh u t c p dng thng nht gi, ph, l ph i vi hng ha, dch v do Nh nc kim sot. e. Bo m u t trong trng hp thay i php lut, chnh sch Theo iu 11 Lut u t, trng hp php lut, chnh sch mi c ban hnh c cc quyn li v u i cao hn so vi quyn li, u i m nh u t c hng trc th nh u t c hng cc quyn li, u i theo quy nh mi k t ngy php lut, chnh sch mi c hiu lc. Trng hp php lut, chnh sch mi ban hnh lm nh hng bt li n li ch hp php m nh u t c hng trc khi quy nh ca php lut, chnh sch c hiu lc th nh u t c bo m hng cc u i nh quy nh ti Giy chng nhn u t hoc c gii quyt bng mt, mt s hoc cc bin php sau y: - Tip tc hng cc quyn li, u i; - c tr thit hi vo thu nhp chu thu; - c iu chnh mc tiu hot ng ca d n; - c xem xt bi thng trong mt s trng hp cn thit. Cn c vo quy nh ca php lut v cam kt trong iu c quc t m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin, Chnh ph quy nh c th v vic bo m li ch ca nh u t do vic thay i php lut, chnh sch nh hng bt li n li ch ca nh u t. g. Gii quyt tranh chp Theo iu 12 Lut u t, c ch gii quyt tranh chp u t c quy nh thng nht nh sau: - Tranh chp lin quan n hot ng u t ti Vit Nam c gii quyt thng qua thng lng, ho gii, Trng ti Thng mi hoc Ta n theo quy nh ca php lut. - Tranh chp gia cc nh u t trong nc vi nhau hoc vi c quan qun l nh nc Vit Nam lin quan n hot ng u t trn lnh th Vit Nam c gii quyt thng qua Trng ti hoc To n Vit Nam. - Tranh chp m mt bn l nh u t nc ngoi hoc doanh nghip c vn u t nc ngoi hoc tranh chp gia cc nh u t nc ngoi vi nhau c gii quyt thng qua mt trong nhng c quan, t chc sau y: + To n Vit Nam; + Trng ti Vit Nam; + Trng ti nc ngoi; + Trng ti quc t; + Trng ti do cc bn tranh chp tha thun thnh lp. - Tranh chp gia nh u t nc ngoi vi c quan qun l nh nc Vit Nam lin quan n hot ng u t trn lnh th Vit Nam c gii quyt thng qua Trng ti hoc To n Vit Nam, tr trng hp c tha thun khc trong hp ng c k
39

gia i din c quan nh nc c thm quyn vi nh u t nc ngoi hoc trong iu c quc t m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin. 6. u i v h tr u t Theo Lut u t, cc quy nh v u i, h tr u t th hin quan im khng phn bit i x gia cc nh u t. Ni dung c th ca cc u i u t lin quan n t ai, thu, khu hao nhanh, chuyn l... v h tr u t lin quan n o to, pht trin dch v, chuyn giao cng ngh, pht trin h tng khu cng nghip c dn chiu sang cc vn bn php lut c lin quan. Lut u t ch quy nh mt s vn c tnh nguyn tc sau y: 6.1. u i u t a. i tng v iu kin u i u t Nh u t c d n u t thuc lnh vc v a bn u i u t c hng cc u i theo quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. Vic u i u t cng c p dng i vi d n u t mi v d n u t m rng quy m, nng cao cng sut, nng lc kinh doanh, i mi cng ngh, nng cao cht lng sn phm, gim nhim mi trng. b. Cc hnh thc u i Th nht, u i v thu: - Nh u t c d n thuc i tng quy nh ti iu 32 ca Lut u t c hng thu sut u i. - Nh u t c hng u i v thu cho phn thu nhp c chia t hot ng gp vn, mua c phn vo t chc kinh t theo quy nh ca php lut v thu sau khi t chc kinh t np thu thu nhp doanh nghip. - Nh u t c min thu nhp khu i vi thit b, vt t, phng tin vn ti v hng ho khc thc hin d n u t ti Vit Nam theo quy nh ca Lut thu xut khu, thu nhp khu. - Thu nhp t hot ng chuyn giao cng ngh i vi cc d n thuc din u i u t c min thu thu nhp theo quy nh ca php lut v thu. Th hai, chuyn l: nh u t sau khi quyt ton thu vi c quan thu m b l th c chuyn l sang nm sau, s l ny c tr vo thu nhp chu thu thu nhp doanh nghip theo quy nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip. Thi gian c chuyn l khng qu 5 nm. Th ba, khu hao ti sn c nh: d n u t trong lnh vc, a bn u i u t v d n kinh doanh c hiu qu c p dng khu hao nhanh i vi ti sn c nh; mc khu hao ti a l hai ln mc khu hao theo ch khu hao ti sn c nh hin hnh. Th t, u i v s dng t: - Thi hn s dng t ca d n khng qu 50 nm. i vi d n c vn u t ln nhng thu hi vn chm, d n u t vo a bn c iu kin kinh t x hi kh
40

khn v c bit kh khn m cn thi hn di hn th thi hn giao t, thu t khng qu 70 nm. - Nh u t u t trong lnh vc u i u t, a bn u i u t c min, gim tin thu t, tin s dng t, thu s dng t theo quy nh ca php lut v t ai v php lut v thu. Th nm, u i i vi nh u t u t vo khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao v khu kinh t. c. Th tc u i u t i vi d n u t trong nc thuc din khng phi ng k u t v d n thuc din ng k u t, nh u t cn c vo cc u i v iu kin u i u t theo quy nh t xc nh u i v lm th tc hng u i u t ti c quan nh nc c thm quyn. Trng hp nh u t c yu cu xc nhn u i u t th lm th tc ng k u t c quan nh nc qun l u t ghi u i u t vo Giy chng nhn u t. i vi d n u t trong nc thuc din thm tra u t p ng iu kin c hng u i, c quan nh nc qun l u t ghi u i u t vo Giy chng nhn u t. i vi d n c vn u t nc ngoi p ng iu kin c hng u i, c quan nh nc qun l u t ghi u i u t vo Giy chng nhn u t. 6.2. H tr u t a. H tr chuyn giao cng ngh - Nh nc to iu kin thun li v bo m quyn, li ch hp php ca cc bn chuyn giao cng ngh, bao gm c vic gp vn bng cng ngh, thc hin cc d n u t ti Vit Nam theo quy nh ca php lut v chuyn giao cng ngh. - Nh nc khuyn khch vic chuyn giao vo Vit Nam cng ngh tin tin, cng ngh ngun v cc cng ngh to ra sn phm mi, nng cao nng lc sn xut, nng lc cnh tranh, cht lng sn phm, tit kim v s dng c hiu qu nguyn liu, nhin liu, nng lng, ti nguyn thin nhin. b. H tr o to Nh nc khuyn khch lp qu h tr o to ngun nhn lc t ngun vn gp v ti tr ca cc t chc, c nhn trong nc v nc ngoi; Chi ph o to ca doanh nghip c tnh vo chi ph hp l lm cn c xc nh thu nhp chu thu thu nhp doanh nghip; Nh nc h tr t ngun ngn sch cho vic o to lao ng trong cc doanh nghip thng qua cc chng trnh tr gip o to. c. H tr v khuyn khch pht trin dch v u t Nh nc khuyn khch v h tr cc t chc, c nhn tin hnh cc dch v h tr u t bao gm: T vn u t, t vn qun l; T vn v s hu tr tu, chuyn giao cng ngh; Dy ngh, o to k thut, k nng qun l; Cung cp thng tin v th trng, thng tin khoa hc - k thut, cng ngh v cc thng tin kinh t, x hi khc m nh u t yu cu; Tip th, xc tin u t v thng mi; Thnh lp, tham gia cc t
41

chc x hi, t chc x hi - ngh nghip; Thnh lp cc trung tm thit k, th nghim h tr pht trin cc doanh nghip va v nh. d. u t h thng kt cu h tng khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao; khu kinh t Cn c quy hoch, cc b, c quan ngang b v U ban nhn dn cp tnh lp k hoch u t v t chc xy dng h thng kt cu h tng k thut v h tng x hi ngoi hng ro. i vi mt s a phng c a bn kinh t- x hi kh khn v a bn kinh t xa hi c bit kh khn, Nh nc h tr mt phn vn cho a phng cng vi nh u t u t pht trin h thng kt cu h tng trong hng ro khu cng nghip, khu ch xut theo quy nh ca Chnh ph. 7. Hot ng u t trc tip a. Th tc u t trc tip Lut u t quy nh v th tc u t theo hng phn bit i vi cc d n khc nhau, da vo cc tiu ch l quy m d n v quc tch ca nh u t (nh u t trong nc v nh u t nc ngoi). Th tc u t c s khc nhau gia 3 nhm d n u t l: D n u t khng phi lm th tc ng k u t, D n u t phi lm th tc ng k u t v D n u t phi thc hin th tc thm tra u t (xem cc iu t iu 45 n iu 54 Lut u t). b. Trin khai thc hin d n u t Lut u t quy nh thng nht cc vn c tnh nguyn tc trong trin khai thc hin d n u t, bao gm: Thu, giao nhn t thc hin d n; Chun b mt bng xy dng; Thc hin d n u t c khai thc, s dng ti nguyn, khong sn; Thc hin d n u t c xy dng; Gim nh my mc, thit b; Tiu th sn phm ti th trng Vit Nam; Ti khon ngoi t, ti khon tin ng Vit Nam; Bo him; Thu t chc qun l; Tm ngng d n, thu hi Giy chng nhn u t; Chm dt hot ng ca d n u t; Bo lnh ca Nh nc cho mt s cng trnh v d n quan trng. 8. u t, kinh doanh vn nh nc Trong iu kin kinh t th trng, Nh nc c th b vn u t kinh doanh vi t cch mt nh u t. Nhng quy nh trong Lut u t c tnh cht l nhng quy nh nguyn tc chung v u t kinh doanh vn nh nc. Bn cnh , hot ng u t, kinh doanh vn nh nc cn chu s iu chnh ca Lut Ngn sch nh nc, cc vn bn hng dn thi hnh v cc vn bn php lut c lin quan. Nhng quy nh c bn trong Lut u t nm 2005 v u t, kinh doanh vn nh nc bao gm: a. Nhng yu cu ca hot ng u t kinh doanh vn nh nc Theo iu 67 Lut u t, u t, kinh doanh vn Nh nc phi p ng nhng yu cu sau: - u t, kinh doanh vn Nh nc phi ph hp vi chin lc, quy hoch, k hoch pht trin kinh t - x hi trong tng thi k - u t, kinh doanh vn nh nc phi ng mc tiu v c hiu qu, bo m c phng thc qun l ph hp i vi tng ngun vn, tng loi d n u t, qu trnh u t c thc hin cng khai, minh bch.
42

- Vic s dng vn nh nc u t hoc lin doanh, lin kt vi cc thnh phn kinh t khc theo quy nh ca php lut phi c c quan nh nc c thm quyn quyt nh u t thm nh v chp thun. - Phn nh r trch nhim, quyn ca cc c quan, t chc v c nhn trong tng khu ca qu trnh u t; thc hin phn cng, phn cp qun l nh nc v u t, kinh doanh s dng vn nh nc. - Thc hin u t ng php lut, ng tin , bo m cht lng, chng dn tri, lng ph, tht thot, khp kn. b. Cc phng thc u t, kinh doanh vn nh nc Theo cc iu 68, 69 v 70 Lut u t, hot ng u t kinh doanh vn c thc hin thng qua cc phng thc sau: - u t, kinh doanh vn nh nc vo t chc kinh t: Vn u t t ngn sch nh nc vo t chc kinh t ch yu c thc hin thng qua Tng cng ty u t v kinh doanh vn nh nc. Tng cng ty u t v kinh doanh vn nh nc hot ng theo quy nh ca php lut v doanh nghip nh nc v cc quy nh khc ca php lut c lin quan; thc hin quyn i din ch s hu vn nh nc ti cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin, cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln, cng ty c phn c chuyn i t cng ty nh nc c lp hoc thnh lp mi. - u t ca Nh nc vo hot ng cng ch: Nh nc u t vo sn xut, cung ng sn phm, dch v cng ch thng qua hnh thc giao k hoch, t hng hoc u thu. Cn lu , cc t chc, c nhn thuc mi thnh phn kinh t c bnh ng tham gia sn xut, cung ng sn phm, dch v cng ch, tr trng hp c bit do Chnh ph quy nh. - u t bng vn tn dng u t pht trin ca Nh nc: i tng s dng vn tn dng u t pht trin ca Nh nc l d n u t thuc mt s ngnh, lnh vc quan trng, chng trnh kinh t ln c hiu qu kinh t - x hi, c kh nng hon tr vn vay. D n vay vn tn dng u t pht trin ca Nh nc phi c t chc cho vay thm nh v chp thun phng n ti chnh, phng n tr n vn vay trc khi quyt nh u t. Chnh sch h tr u t t ngun vn tn dng u t pht trin ca Nh nc, danh mc cc i tng c vay vn v cc iu kin tn dng trong tng thi k do Chnh ph quy nh. c. Thay i, hon, nh ch, hy b d n u t - Trng hp thay i ni dung d n u t, ch u t phi gii trnh r l do, ni dung thay i trnh c quan nh nc c thm quyn quyt nh u t xem xt, quyt nh; nu d n ang trin khai thc hin th ch u t phi c bo co nh gi v d n. Sau khi c c quan nh nc c thm quyn chp thun thay i ni dung d n bng vn bn th ch u t mi c lp, t chc thm tra v trnh duyt d n theo ng quy nh. D n u t b hon, nh ch hoc hu b trong cc trng hp sau y: - Sau mi hai thng k t ngy c quyt nh u t, ch u t khng trin khai d n m khng c s chp thun bng vn bn ca c quan c thm quyn;
43

- Thay i mc tiu ca d n m khng c c quan c thm quyn cho php bng vn bn. C quan c thm quyn quyt nh hon, nh ch hoc hy b d n u t phi xc nh r l do v chu trch nhim trc php lut v quyt nh ca mnh. 9. u t ra nc ngoi a. Ch th ca hot ng u t ra nc ngoi Theo Lut u t v Ngh nh s 78/2006/N-CP ngy 09/8/2006 ca Chnh ph quy nh v u t trc tip ra nc ngoi, ch th ca quan h u t ra nc ngoi bao gm tt c cc nh u t thuc mi thnh phn kinh t, c th l: - Cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn, cng ty hp danh, doanh nghip t nhn c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh theo Lut Doanh nghip. - Doanh nghip c thnh lp theo Lut Doanh nghip Nh nc cha ng k li theo Lut Doanh nghip. - Doanh nghip c vn u t nc ngoi c thnh lp theo Lut u t nc ngoi cha ng k li theo Lut Doanh nghip v Lut u t. - Doanh nghip thuc t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi cha ng k li theo Lut Doanh nghip. - Hp tc x, Lin hip hp tc x c thnh lp theo Lut Hp tc x. - C s dch v y t, gio dc, khoa hc, vn ha, th thao v cc c s dch v khc c hot ng u t sinh li. - H kinh doanh, c nhn Vit Nam. b. Hnh thc u t ra nc ngoi Theo Lut u t, cc nh u t c u t ra nc ngoi khng ch di hnh thc trc tip m cn c hnh thc u t gin tip nhm mc ch thu li nhun theo php lut Vit Nam v php lut ca nc tip nhn u t. Nh u t c th u t theo hnh thc u t trc tip ch yu l: - u t thnh lp mt t chc kinh t mi di dng thnh lp mt doanh nghip mt ch (c doanh) hoc thnh lp cng ty (lin doanh); - u t thng qua hp ng hp tc kinh doanh vi cc i tc ca nc tip nhn u t (hp doanh); - Mua c phn, gp vn trc tip tham gia qun l v iu hnh cc doanh nghip ti nc tip nhn u t; - Thc hin cc hot ng sp nhp, mua li cc doanh nghip ca nc s ti Nh u t cng c th u t theo hnh thc u t gin tip. Cc hnh thc u t gin tip ch yu l: u t thng qua cc th trng ti chnh hoc chng khon mua c phiu, tri phiu ca cc doanh nghip ca nc tip nhn u t hng c tc hoc li sut m khng tham gia qun l iu hnh doanh nghip. c. Lnh vc u t ra nc ngoi Theo iu 75 Lut u t, nh u t ti Vit Nam c khuyn khch u t ra nc ngoi trong cc lnh vc:
44

- Xut khu nhiu lao ng, pht huy c hiu qu cc ngnh ngh truyn thng ca Vit Nam; - M rng th trng, khai thc ngun ti nguyn thin nhin ti nc u t, tng kh nng xut khu, thu ngoi t. Bn cnh , bo m li ch ca quc gia, Nh nc khng cho php u t ra nc ngoi i vi cc d n gy phng hi n b mt, an ninh quc gia, quc phng, lch s, vn ho, thun phong m tc ca Vit Nam. d. iu kin u t ra nc ngoi iu kin u t ra nc ngoi c Lut u t quy nh tng ng vi hnh thc u t m nh u t la chn. Nu u t ra nc ngoi theo hnh thc u t trc tip, nh u t phi p ng cc iu kin sau: - C d n u t ra nc ngoi; - Thc hin y cc ngha v ti chnh i vi Nh nc Vit Nam; - c c quan Nh nc qun l u t cp Giy chng nhn u t. Nu u t ra nc ngoi theo hnh thc u t gin tip th cc nh u t phi tun th cc quy nh ca php lut v ngn hng, chng khon v php lut c lin quan. Trng hp u t ra nc ngoi s dng vn nh nc th bn cnh vic p ng cc iu kin chung trn, nh u t cn phi tun th cc quy nh ca php lut v qun l v s dng vn nh nc.

45

Phn 3
PHP LUT V HP NG TRONG LNH VC KINH DOANH, THNG MI
I. MT S VN CHUNG V HP NG

1. Khi nim, c im ca hp ng 1.1. Khi nim hp ng Hp ng l mt trong nhng hnh thc php l c bn ca cc quan h x hi. Hin hnh Vit Nam, trn gic php l, khi nim hp ng ng ngha vi hp ng dn s. Theo B lut Dn s (2005), Hp ng dn s l s tho thun gia cc bn v vic xc lp, thay i hoc chm dt quyn, ngha v dn s.12 1.2. c im ca hp ng Hp ng c nhng c im c bn sau: - Hp ng l s tha thun trn c s t nguyn, binh ng gia cc ch th (ca nhn, t chc) tham gia giao kt. - S thoa thun cua cac bn la cn c phat sinh, thay i hoc chm dt cac quyn va nghia vu phap ly cua cac bn trong quan h hp ng. - Cac quyn va nghia vu trong hp ng chu yu gn lin vi li ich vt cht cua cac bn. 2. Nguyn tc giao kt hp ng Vic giao kt hp ng phi tun theo cc nguyn tc sau y13: - Th nht, t do giao kt hp ng nhng khng c tri php lut, o c x hi; - Th hai, t nguyn, bnh ng, thin ch, hp tc, trung thc v ngay thng. 3. Phn loi hp ng:
12 13

iu 388 BLDS 2005 iu 389 BLDS 2005

46

C nhiu cch phn loi hp ng 3.1. Cn c vao tinh cht cua nghia vu trong hp ng, hp ng bao gm : - Hp ng song v l hp ng m mi bn u c ngha v i vi nhau; - Hp ng n v l hp ng m ch mt bn c ngha v; - Hp ng chnh l hp ng m hiu lc khng ph thuc vo hp ng ph; - Hp ng ph l hp ng m hiu lc ph thuc vo hp ng chnh; - Hp ng v li ch ca ngi th ba l hp ng m cc bn giao kt hp ng u phi thc hin ngha v v ngi th ba c hng li ch t vic thc hin ngha v ; - Hp ng c iu kin l hp ng m vic thc hin ph thuc vo vic pht sinh, thay i hoc chm dt mt s kin nht nh. 3.2. Cn c vao ni dung, hp ng bao gm: - Hp ng dn s thng dng: Hp ng mua ban tai san; hp ng mua ban nha; hp ng vay tai san; hp ng tng cho tai san; hp ng bao him; hp ng gi gi tai san; hp ng vn chuyn... - Hp ng lao ng; - Hp ng chuyn quyn s dng t; - Hp ng trong lnh vc s hu tr tu v chuyn giao cng ngh. 3.3. Cn c vo muc ich cua hp ng - Hp ng khng c mc ch kinh doanh (hp ng dn s theo ngha hp). - Hp ng kinh doanh, thng mi 4. Ngun vn bn v hp ng v nguyn tc p dng B lut Dn s (2005) l vn bn php lut chung iu chnh tt c cc loi hp ng. i vi nhng hp ng khng c mc ch kinh doanh (hp ng dn s theo ngha hp), B lut Dn s l ngun vn bn ch yu. i vi hp ng kinh doanh, thng mi, vn ngun vn bn v nguyn tc p dng c mt s im khc. Hp ng kinh doanh, thng mi trc ht phi p dng nhng quy nh ca Lut Thng mi (2005). Nhng quy nh no khng c trong Lut Thng mi th p dng quy nh ca B lut dn s. i vi nhng lnh vc kinh doanh thng mi c th, cn c nhng vn bn php lut chuyn ngnh (c th). V vy, khi xc lp v gii quyt cc quan h hp ng trong nhng lnh vc kinh doanh c th, phi u tin p dng quy nh ca vn bn php lut chuyn ngnh. Trong quan h hp ng kinh doanh, thng mi c yu t quc t, ngoi vic p dng quy nh ca php lut Vit Nam cn phi p dng nhng iu c quc t m Vit Nam l thnh vin. Trng hp i vi cng mt ni dung, c s khc nhau trong quy nh ca php lut Vit Nam v iu c quc t th u tin p dng quy nh ca nhng iu c quc t m Vit Nam l thnh vin.
II. HP NG TRONG LNH VC KINH DOANH, THNG MI 47

1. Khi nim v phn loi hp ng trong kinh doanh, thng mi Quan h kinh doanh thng mi c xc lp v thc hin thng qua hnh thc php l ch yu l hp ng. Hp ng kinh doanh, thng mi c bn cht ca hp ng ni chung, l s tha thun nhm xc lp, thay i hoc chm dt cc quyn v ngha v trong quan h thng mi. Lut Thng mi khng a ra nh ngha v hp ng trong kinh doanh, thng mi, song c th xc nh bn cht php l ca hp ng trong kinh doanh, thng mi trn c s quy nh ca B lut Dn s v hp ng 14. T cho thy, hp ng trong kinh doanh, thng mi l mt dng c th ca hp ng dn s. C th xem xt hp ng kinh doanh, thng mi trong mi lin h vi hp ng dn s theo nguyn l ca mi quan h gia ci chung v ci ring. Nhiu vn v hp ng trong kinh doanh, thng mi c iu chnh bi php lut khng c s khc bit vi cc hp ng dn s, nh: Giao kt hp ng, hp ng v hiu v x l hp ng v hiu Bn cnh , xut pht t yu cu ca hot ng thng mi, mt s vn v hp ng trong kinh doanh, thng mi c quy nh trong php lut thng mi c tnh cht l s pht trin tip tc nhng quy nh ca dn lut truyn thng v hp ng (nh ch th, hnh thc, quyn v ngha v ca cc bn, ch ti v gii quyt tranh chp hp ng...). Vi t cch l hnh thc php l ca quan h thng mi, hp ng trong kinh doanh, thng mi c nhng c im nht nh nhn bit v phn bit vi cc loi hp ng khc. Th nht, v ch th: hp ng trong kinh doanh, thng mi c thit lp gia cc ch th l thng nhn. Theo quy nh ca Lut Thng mi, thng nhn bao gm t chc kinh t c thnh lp hp php, c nhn hot ng thng mi mt cch c lp, thng xuyn v c ng k kinh doanh15. im mu cht l tt c ch th ca quan h hp ng kinh doanh, thng mi (thng nhn) u phi c ng k kinh doanh. Thng nhn l ch th ca hp ng kinh doanh, thng mi c th l thng nhn Vit Nam hoc thng nhn nc ngoi. Lut Thng mi quy nh v thng nhn ni chung v thng nhn nc ngoi hot ng thng mi ti Vit Nam. Th hai, v hnh thc: hp ng kinh doanh, thng mi c th c thit lp di hnh thc vn bn, li ni hoc bng hnh vi c th ca cc bn giao kt. Trong nhng trng hp nht nh, php lut bt buc cc bn phi thit lp hp ng kinh doanh, thng mi bng hnh thc vn bn (Hp ng mua bn hng ho quc t, hp ng dch v khuyn mi, qung co, hi ch, trin lm thng mi...). Lut Thng mi cho php cc bn hp ng c th thay th hnh thc thc vn bn bng cc hnh thc khc c gi tr php l tng ng. Cc hnh thc c gi tr tng ng vn bn bao gm in bo, telex, fax, thng ip d liu16. Th ba, v ni dung va muc ich cua hp ng kinh doanh thng mai: mc ch ca cc bn trong hp ng kinh doanh, thng mi l li nhun. Trng hp c ch th hp ng khng nhm mc ch li nhun giao dch vi thng nhn thc hin trn lnh th nc Cng ho x hi Ch ngha Vit Nam, th hp ng c p dng Lut

14 15 16

Xem iu 428 B lut Dn s Khon 1 iu 6 Lut Thng mi Khon 15 iu 3 Lut Thng mi

48

Thng mi khi bn khng nhm mc ch li nhun la chn p dng Lut Thng mi17. Hp ng trong kinh doanh, thng mi c th chia thnh nhng nhm ch yu nh sau: Mt l, hp ng mua bn hng ha: Hp ng mua bn hng ha khng c yu t quc t; hp ng mua bn hng ha quc t (Xut khu, nhp khu, tm nhp ti xut, tm xut ti nhp, chuyn khu) v hp ng mua bn hng ha qua S giao dch hng ha (hp ng k hn, hp ng quyn chn). Hai l, hp ng dch v: Hp ng cung ng dch v lin quan trc tip n mua bn hng ha (hp ng trong cc hot ng xc tin thng mi, trung gian thng mi, cc hot ng thng mi c th khc); cc hp ng cung ng dch v chuyn ngnh (hp ng dch v ti chnh, ngn hng, bo him, o to, du lch...). Ba l, nhng hp ng trong cc hot ng u t thng mi c th khc (hp ng giao nhn thu xy lp, hp ng chuyn nhng d n khu th mi, khu nh , d n h tng k thut khu cng nghip...). 2. Giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi 2.1. Nguyn tc giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi Hp ng trong kinh doanh, thng mi c giao kt theo cc nguyn tc quy nh cho hp ng ni chung18. 2.2. Ni dung ca hp ng trong kinh doanh, thng mi Ni dung ca hp ng trong kinh doanh, thng mi l cc iu khon do cc bn tha thun, th hin quyn v ngha v ca cc bn trong quan h hp ng. Trong thc tin, cc bn tha thun ni dung hp ng cng chi tit th cng thun li cho vic thc hin hp ng. Vic php lut quy nh ni dung ca hp ng kinh doanh, thng mi c ngha hng cc bn tp trung vo tha thun nhng ni dung quan trng ca hp ng, to iu kin thun li cho vic thc hin, ng thi phng nga nhng tranh chp xy ra trong qu trnh thc hin hp ng. Lut Thng mi khng quy nh bt buc cc bn phi tha thun nhng ni dung c th no trong hp ng kinh doanh, thng mi. Mc d cc ni dung ch yu ca hp ng kinh doanh, thng mi c th xc nh c da trn nhng quy nh mang tnh "khuyn ngh", "nh hng" ca php lut 19, thi quen v tp qun thng mi, nhng trong iu kin nhn thc ca nh kinh doanh cn nhiu hn ch, th iu ny tim n nguy c dn n nhng ri ro php l, nhng tranh chp trong hot ng kinh doanh, thng mi. Trn c s cc quy nh ca B lut Dn s v Lut Thng mi, xut pht t tnh cht ca quan h hp ng trong kinh doanh, thng mi, c th thy nhng iu khon quan trng ca hp ng trong kinh doanh, thng mi bao gm: i tng, cht lng, gi c, phng thc thanh ton, thi hn v a im thc hin hp ng, quyn va nghia vu cua cac bn, trach nhim do vi pham hp ng... Cng cn lu rng, i
17 18 19

Xem Khon 3 iu 1 Lut Thng mi. Xem mc 2, phn I Xem iu 402 B lut Dn s

49

vi tng loi hp ng c th, php lut c th c quy nh v nhng ni dung bt buc phi c (iu khoan ch yu) ca hp ng. 2.3. Th tc giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi Mt hp ng kinh doanh, thng mi c th c hnh thnh theo bt c cch thc no, theo chng t gia cc bn t c s tha thun. Thi im giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi l thi im m cc bn t c s tha thun. Trong qu trnh xc lp hp ng trong kinh doanh, thng mi, cc vn php l c bn cn c lm r l: (i) ngh giao kt hp ng; (ii) Chp nhn ngh hp ng; (iii) Thi im giao kt v hiu lc ca hp ng. Nhng vn ny khng c Lut Thng mi quy nh c th, v vy cc quy nh ca B lut Dn s s c p dng i vi vic giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi. a. ngh giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi ngh giao kt hp ng ni chung c bn cht l hnh vi php l n phng ca mt ch th, c ni dung by t nh giao kt hp ng vi ch th khc theo nhng iu kin xc nh. T quy nh ca iu 390 B lut Dn s, c th nh ngha ngh giao kt hp ng kinh doanh, thng mi l vic th hin r nh giao kt hp ng v chu s rng buc v ngh ny ca bn ngh i vi bn c xc nh c th. B lut Dn s cng nh Lut Thng mi khng quy nh v hnh thc ca ngh giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi, song c th da vo quy nh v hnh thc ca hp ng (iu 24 Lut Thng mi) xc nh hnh thc ca ngh giao kt hp ng, theo ngh giao kt hp ng c th c th hin bng vn bn, li ni hoc hnh vi c th hoc kt hp gia cc hnh thc ny. ngh giao kt hp ng c gi n cho mt hay nhiu ch th xc nh. Hiu lc ca ngh giao kt hp ng thng thng c bn ngh n nh. Trng hp bn ngh khng n nh thi im c hiu lc ca ngh hp ng th ngh giao kt hp ng c hiu lc k t khi bn c ngh nhn c ngh . Cn c xc nh bn c ngh nhn c ngh giao kt hp ng l: (i) ngh c chuyn n ni c tr (bn c ngh l c nhn) hoc tr s ca bn c ngh (trng hp bn c ngh l php nhn); (ii) ngh c a vo h thng thng tin chnh thc ca bn c ngh; (iii) Bn c ngh bit c ngh giao kt hp ng thng qua cc phng thc khc. Bn ngh phi chu trch nhim v ngh ca mnh. Trong thi hn ngh hp ng c hiu lc, nu bn c ngh thng bo chp nhn v iu kin ngh hp ng th hp ng trong kinh doanh, thng mi hnh thnh v rng buc cc bn. Nu cc bn khng thc hin cc ngha v theo hp ng th phi chu cc hnh thc ch ti do vi phm hp ng. Bn ngh giao kt hp ng c th thay i hoc rt li ngh giao kt hp ng trong cc trng hp: (i) Bn c ngh nhn c thng bo v vic thay i hoc rt li ngh trc hoc cng vi thi im nhn c ngh; (ii) iu kin thay i hoc rt li ngh pht sinh trong trng hp bn ngh c nu r v vic c thay i hoc rt li ngh khi iu kin pht sinh. Trong trng hp bn ngh giao kt hp ng thc hin quyn hu b ngh do nu r quyn ny trong ngh th phi thng bo cho bn c ngh v thng
50

bo ny ch c hiu lc khi bn c ngh nhn c thng bo trc khi bn c ngh tr li chp nhn ngh giao kt hp ng. ngh giao kt hp ng chm dt hiu lc trong cc trng hp: (i) Bn nhn c ngh tr li khng chp nhn; (ii) Ht thi hn tr li chp nhn; (iii) Thng bo v vic thay i hoc rt li ngh c hiu lc; (iv) Thng bo v vic hu b ngh c hiu lc; (v) Theo tho thun ca bn ngh v bn nhn c ngh trong thi hn ch bn c ngh tr li. b. Chp nhn ngh giao kt hp ng Chp nhn ngh giao kt hp ng l s tr li ca bn c ngh i vi bn ngh v vic chp nhn ton b ni dung ca ngh. Thi hn tr li chp nhn giao kt hp ng c xc nh khc nhau trong cc trng hp sau: - Khi bn ngh c n nh thi hn tr li th vic tr li chp nhn ch c hiu lc khi c thc hin trong thi hn ; Nu bn ngh giao kt hp ng nhn c tr li khi ht thi hn tr li th chp nhn ny c coi l ngh mi ca bn chm tr li. Trong trng hp thng bo chp nhn giao kt hp ng n chm v l do khch quan m bn ngh bit hoc phi bit v l do khch quan ny th thng bo chp nhn giao kt hp ng vn c hiu lc, tr trng hp bn ngh tr li ngay khng ng vi chp nhn ca bn c ngh. - Khi cc bn trc tip giao tip vi nhau, k c trong trng hp qua in thoi hoc qua cc phng tin khc th bn c ngh phi tr li ngay c chp nhn hoc khng chp nhn, tr trng hp c tho thun v thi hn tr li. Bn c ngh giao kt hp ng c th rt li thng bo chp nhn giao kt hp ng, nu thng bo ny n trc hoc cng vi thi im bn ngh nhn c tr li chp nhn giao kt hp ng. c. Thi im giao kt hp ng trong kinh doanh, thng mi V nguyn tc chung, hp ng trong kinh doanh, thng mi c giao kt vo thi im cc bn t c s tha thun. Thi im giao kt hp ng c quy nh khc nhau ph thuc vo cch thc giao kt v hnh thc ca hp ng. Theo iu 404 B lut Dn s, c th xc nh thi im giao kt hp ng kinh doanh, thng mi theo cc trng hp sau: - Hp ng c giao kt trc tip bng vn bn: thi im giao kt hp ng l thi im bn sau cng k vo vn bn; - Hp ng c giao kt gin tip bng vn bn (thng qua cc ti liu giao dch): thi im t c s tha thun c xc nh theo thuyt "tip nhn", theo , hp ng c giao kt khi bn ngh nhn c tr li chp nhn giao kt hp ng; - Hp ng c giao kt hp ng bng li ni: thi im giao kt hp ng l thi im cc bn tha thun v ni dung ca hp ng. Cc bn c th s dng nhng bin php, chng c hp php chng minh vic "cc bn tha thun" v ni dung ca hp ng trong kinh doanh, thng mi bng li ni. Ngoi ra, s im lng ca bn c ngh cho n khi ht thi hn tr li cng c th l cn xc nh hp ng kinh doanh, thng mi c giao kt, nu c tho
51

thun im lng l s tr li chp nhn giao kt hp ng20. Hp ng trong kinh doanh, thng mi c hiu lc t thi im giao kt, tr trng hp cc bn c tha thun khc hoc php lut c quy nh khc21. 3. Cc bin php bo m thc hin hp ng trong kinh doanh, thng mi
22

Nhng bin php bo m thc hin hp ng trong kinh doanh, thng mi p dng theo quy nh ca B lut Dn s 3.1. Cm c ti sn l vic mt bn (gi l bn cm c) giao ti sn thuc quyn s hu ca mnh cho bn kia (gi l bn nhn cm c) bo m thc hin ngha v theo hp ng. Vic cm c ti sn phi c lp thnh vn bn, c th lp thnh vn bn ring hoc ghi trong hp ng chnh. 3.2. Th chp ti sn l vic mt bn (gi l bn th chp) dng ti sn thuc s hu ca mnh bo m thc hin ngha v theo hp ng i vi bn kia (gi l bn nhn th chp) v khng chuyn giao ti sn cho bn nhn th chp. Vic th chp ti sn phi c lp thnh vn bn, c th lp thnh vn bn ring hoc ghi trong hp ng chnh. Trong trng hp php lut c quy nh th vn bn thay th phi c cng chng, chng thc hoc ng k. 3.3. t cc l vic mt bn giao cho bn kia mt khon tin hoc kim kh qu, qu hoc vt c gi tr khc (gi l ti sn t cc) trong mt thi hn bo m giao kt hoc thc hin hp ng. Vic t cc phi c lp thnh vn bn. 3.4. K cc l vic bn thu ti sn l ng sn giao cho bn cho thu mt khon tin hoc kim kh qu, qu hoc vt c gi tr khc (gi l ti sn k cc) trong mt thi hn bo m vic tr li ti sn thu. 3.5. K qu l vic bn c ngha v gi mt khon tin hoc kim kh qu, qu hoc giy t c gi khc vo ti khon phong to ti mt ngn hng bo m vic thc hin ngha v theo hp ng. 3.6. Bo lnh l vic ngi th ba (gi l bn bo lnh) cam kt vi bn c quyn (gi l bn nhn bo lnh) s thc hin ngha v thay cho bn c ngha v (gi l bn c bo lnh), nu khi n thi hn m bn c bo lnh khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v. Cc bn cng c th tho thun v vic bn bo lnh ch phi thc hin ngha v khi bn c bo lnh khng c kh nng thc hin ngha v ca mnh. Vic bo lnh phi c lp thnh vn bn, c th lp thnh vn bn ring hoc ghi trong hp ng chnh. Trong trng hp php lut c quy nh th vn bn bo lnh phi c cng chng, chng thc. 3.7. Tn chp l vic T chc chnh tr - x hi c php lut cho php bo m (bng tn chp) cho c nhn, h gia nh ngho vay mt khon tin ti ngn hng hoc t chc tn dng khc sn xut, kinh doanh, lm dch v. Vic cho vay c bo m bng tn chp phi c lp thnh vn bn c ghi r s tin vay, mc ch vay, thi hn vay, li sut, quyn, ngha v v trch nhim ca ngi vay, ngn hng, t chc tn dng cho vay v t chc bo m.
20 21 22

iu 404 BLDS 2005 iu 405 BLDS 2005 Xem BLDS 2005 (t iu 318 n iu 373)

52

4. iu kin c hiu lc ca hp ng v hp ng v hiu 4.1. iu kin c hiu lc ca hp ng trong kinh doanh, thng mi Lut Thng mi khng quy nh c th cc iu kin hp ng c hiu lc. V vy, khi xem xt hiu lc ca hp ng trong kinh doanh, thng mi, cn da trn cc iu kin c hiu lc ca giao dch dn s quy nh trong B lut Dn s. Cn c vo quy nh ca B lut Dn s (iu 122) v cc quy nh c lin quan, c th xc nh mt hp ng trong kinh doanh, thng mi c hiu lc khi c cc iu kin sau y: Th nht, ngi tham gia giao kt hp ng kinh doanh thng mai phai co nng lc giao kt ( nng lc hanh vi dn s). Hanh vi giao kt hp ng se lam phat sinh quyn va nghia vu phap ly cho cac bn, do vy hp ng co hiu lc phap ly va co kha nng thc hin, ngi giao kt hp ng phai co kha nng nhn thc hanh vi giao kt hp ng cung nh hu qua cua vic giao kt hp ng. i vi ca nhn, t chc giao kt hp ng phai ung thm quyn. Th hai, mc ch v ni dung ca hp ng kinh doanh, thng mi khng vi phm iu cm ca php lut, khng tri o c x hi. Muc ich cua hp ng la nhng li ich hp phap ma cac bn mong mun at c khi giao kt hp ng. Ni dung cua hp ng bao gm cac iu khoan ma cac bn a thoa thun, thng nht. hp ng co hiu lc va co kha nng thc hin, phap lut quy inh muc ich, ni dung cua hp ng khng c trai phap lut va ao c xa hi. Vi du: Hng ha, dch v l i tng ca hp ng khng b cm kinh doanh theo quy nh ca php lut. Ty thuc vo tng giai on ca nn kinh t, xut pht t yu cu qun l nh nc m nhng hng ha, dch v b cm kinh doanh c php lut quy nh mt cch ph hp. Hin hnh, hng ha, dch v cm kinh doanh, hn ch kinh doanh v kinh doanh c iu kin c quy nh ti Ngh nh s 59/2006/N-CP ngy 12/6/2006 quy nh chi tit thi hnh Lut Thng mi. Th ba, Hp ng kinh doanh, thng mi c giao kt m bo cc nguyn tc ca hp ng theo quy nh ca php lut. Vic quy nh nguyn tc giao kt hp ng nhm m bo s tha thun ca cc bn ph hp vi ch thc ca h, hng n nhng li ch chnh ng ca cc bn, ng thi khng xm hi n nhng li ch m php lut cn bo v. Theo quy nh ca B lut Dn s, vic giao kt hp ng ni chung v hp ng kinh doanh thng mi ni ring phi tun theo cc nguyn tc: t do giao kt nhng khng tri php lut v o c x hi: T nguyn, bnh ng, thin ch, hp tc, trung thc v ngay thng23. Nhng hnh vi cng p, e da, la di giao kt hp ng... l l do dn n hp ng b coi l v hiu. Th t, nu php lut c quy nh v hnh thc ca hp ng th phi tun theo quy nh ny. Thng thng l quy nh hp ng phi c lp thnh vn bn v /hoc vn bn hp ng phi c ng k, chng thc. Trong trng hp ny, hinh thc cua hp ng la iu kin co hiu lc, khi giao kt cac bn phai tun theo hinh thc c phap lut quy inh. hp ng kinh doanh, thng mi c hiu lc, hp ng phi c xc lp theo nhng hnh thc c php lut tha nhn. Theo iu 24 Lut Thng mi, hp ng kinh doanh, thng mi c th hin bng li ni, bng vn bn
23

iu 389 B lut Dn s

53

hoc c xc lp bng hnh vi c th. i vi cc loi hp ng m php lut quy nh phi c lp thnh vn bn th phi tun theo cc quy nh . Nh vy, trng hp cc bn khng tun th hnh thc hp ng khi php lut bt buc phi tha thun bng vn bn (v d: hp ng mua bn hng ha quc t, hp ng mua bn nh nhm mc ch kinh doanh..., s l l do dn n hp ng b v hiu). 4.2. Hp ng v hiu v x l hp ng v hiu a. Cc trng hp v hiu Th nht, hp ng v hiu l hp ng khng tha mn mt trong cc iu kin c hiu lc theo quy nh ca php lut. - Ni dung cua hp ng vi pham iu cm cua phap lut hoc tri o c x hi; - Hp ng v hiu do gi to; - V hiu do nhm ln; - V hiu do b la di, e da; - V hiu do ngi xc lp khng nhn thc v lm ch c hnh vi ca mnh; - V hiu do vi phm quy nh v hnh thc. Th hai, ty thuc vo tnh cht v mc ca s v hiu hp ng, hp ng v hiu c th c chia thnh: - Hp ng v hiu ton b ( Hp ng v hiu tuyt i); - Hp ng v hiu tng phn (Hp ng v hiu tng i ); b. X l hp ng v hiu Hp ng v hiu khng lm pht sinh quyn v ngha v ca cc bn t thi im giao kt. Cc bn phi khi phc li tnh trng ban u.Vic khi phc li tnh trng ban u c thc hin theo quy nh sau: - Cc bn hon tr cho nhau nhng g nhn. Nu khng hon tr c bng hin vt th hon tr bng tin (tr trng hp ti sn b tch thu theo quy nh ca php lut); - Bn c li gy thit hi phi bi thng cho bn kia. 5. Trch nhim do vi phm hp ng trong kinh doanh, thng mi 5.1. Cc hnh thc trch nhim do vi phm hp ng trong kinh doanh, thng mi a. Buc thc hin ng hp ng Buc thc hin ng hp ng trong kinh doanh, thng mi l hnh thc ch ti, theo bn vi phm ngha v hp ng trong kinh doanh, thng mi phi tip tc thc hin ngha v theo yu cu ca bn b vi phm. Cn c p dng ch ti buc thc hin ng hp ng l: c hnh vi vi phm hp ng v c li ca bn vi phm. Biu hin c th ca vic p dng ch ti buc thc hin ng hp ng l vic bn b vi phm thc hin ng cc ngha v theo hp ng hoc dng cc bin php khc hp ng c thc hin (t sa cha khuyt tt ca hng ho, thiu st ca dch v, mua hng ha, nhn cung ng dch v ca ngi khc theo ng loi hng ho, dch v ghi trong hp ng...) v bn vi phm phi chu ph tn pht sinh. Nhng trng hp bn b vi phm v bn vi
54

phm tho thun gia hn thc hin ngha v hoc tho thun thay th ngha v ny bng ngha v khc, khng c coi l p dng ch ti buc thc hin ng hp ng. Theo iu 297 Lut Thng mi, khi p dng ch ti buc thc hin ng hp ng, bn b vi phm c th la chn hoc yu cu bn vi phm thc hin ng hp ng hoc la chn cc bin php khc hp ng c thc hin v bn vi phm phi chu chi ph pht sinh. Ch ti buc thc hin ng hp ng theo Lut Thng mi c t ra khi c vi phm cc iu khon v s lng, cht lng hng ha, yu cu k thut ca cng vic. Khi bn vi phm giao hng thiu, cung ng dch v khng ng hp ng, bn b vi phm c quyn yu cu bn vi phm phi giao hng, cung ng dch v theo ng tho thun trong hp ng. Nu bn vi phm giao hng km cht lng, cung ng dch v khng ng hp ng, bn b vi phm c quyn yu cu bn vi phm loi tr khuyt tt ca hng ho, thiu st ca dch v hoc giao hng khc thay th, cung ng dch v theo ng hp ng. Trng hp bn vi phm khng thc hin yu cu thc hin ng hp ng, bn b vi phm c quyn mua hng, nhn cung ng dch v ca ngi khc theo ng loi hng ho, dch v ghi trong hp ng v bn vi phm phi b chnh lch gi. Bn b vi phm cng c th t sa cha khuyt tt ca hng ha, thiu st ca dch v v yu cu bn vi phm phi tr cc chi ph thc t hp l. b. Pht vi phm hp ng Pht vi pham hp ng trong kinh doanh, thng mi l hnh thc ch ti ap dung i vi hanh vi vi phm hp ng, theo bn bi vi pham yu cu bn vi pham tra mt khoan tin phat do vi pham hp ng nu trong hp ng co thoa thun. Ch ti pht vi pham hp ng c mc ch ch yu l trng pht, tc ng vo thc ca cc ch th hp ng nhm gio dc thc tn trng hp ng, phng nga vi phm hp ng. Vi mc ch nh vy, pht vi pham hp ng c p dng mt cch ph bin i vi cc vi phm hp ng. Theo Lut Thng mi, ch ti pht vi pham c p dng khi co cac cn c: - Cac bn c tho thun v vic p dng ch ti ny24; - C hnh vi vi phm hp ng. Mc tin pht vi phm hp ng b gii hn bi php lut (cc bn c quyn tho thun v mc pht nhng khng c vt qu mc pht do php lut quy nh). Theo Lut Thng mi, mc pht i vi vi phm ngha v hp ng trong kinh doanh, thng mi hoc tng mc pht i vi nhiu vi phm do cc bn tho thun trong hp ng, nhng khng qu 8% gi tr phn ngha v hp ng b vi phm25. c. Bi thng thit hi Bi thng thit hai la vic bn vi pham bi thng nhng tn tht do hanh vi vi pham hp ng gy ra cho bn bi vi pham. Khc vi pht vi phm hp ng, bi thng thit hi l hnh thc ch ti c p dng nhm khi phc, b p nhng li ch vt cht b mt ca bn b vi phm hp ng trong kinh doanh, thng mi. Vi mc ch ny, bi thng thit hi ch c p dng khi c thit hi xy ra. Theo Lut Thng mi, p dng trch nhim bi thng thit hi phi c cc cn c:
24 25

iu 300 Lut Thng mi iu 301 Lut Thng mi

55

- C hnh vi vi phm hp ng; - C thit hi thc t; - Hnh vi vi phm hp ng l nguyn nhn trc tip gy ra thit hi 26. V nguyn tc, bn vi phm phi bi thng ton b nhng thit hi vt cht cho bn b vi phm bao gm: - Gi tri tn tht thc t, trc tip ma bn bi vi pham phai chiu do bn vi pham gy ra; - Khoan li trc tip ma bn bi vi pham ang le c hng nu khng co hanh vi vi pham. Bn yu cu bi thng thit hi co nghia vu phai chng minh tn tht, mc tn tht do hnh vi vi phm gy ra v khon li trc tip m bn b vi phm ng l c hng nu khng c hnh vi vi phm hp ng. Khi xy ra vi phm hp ng, bn yu cu bi thng thit hi phi p dng cc bin php hp l hn ch tn tht k c tn tht i vi khon li trc tip ng l c hng do hnh vi vi phm hp ng gy ra; nu bn yu cu bi thng thit hi khng p dng cc bin php , bn vi phm hp ng c quyn yu cu gim bt gi tr bi thng thit hi bng mc tn tht ng l c th hn ch c. Khi p dng trch nhim bi thng, cn lu mi quan h gia pht hp ng v bi thng thit hi. Vi bn cht ca hp ng, cc bn trong hp ng c quyn tha thun v cc hnh thc ch ti ph hp vi quy nh ca php lut. Cc bn c quyn tho thun v vic bn vi phm ch phi np tin pht vi phm hp ng m khng phi bi thng thit hi hoc va phi np tin pht vi phm hp ng v va phi bi thng thit hi. Theo Lut thng mi, trong trng hp cc bn ca hp ng trong kinh doanh, thng mi khng c tha thun pht vi phm th bn b vi phm ch c quyn yu cu bi thng thit hi; trng hp cc bn c tha thun pht vi phm th bn b vi phm c quyn p dng c ch ti pht vi phm v buc bi thng thit hi27. d. Tm ngng, nh ch v hy b hp ng - Tm ngng thc hin hp ng trong kinh doanh, thng mi: l vic mt bn tm thi khng thc hin ngha v trong hp ng kinh doanh, thng mi. Khi hp ng trong kinh doanh, thng mi b tm ngng thc hin th hp ng vn cn hiu lc. - nh ch thc hin hp ng trong kinh doanh, thng mi: l vic mt bn chm dt thc hin ngha v theo hp ng trong kinh doanh, thng mi. Khi hp ng trong kinh doanh, thng mi b nh ch thc hin th hp ng chm dt hiu lc t thi im mt bn nhn c thng bo nh ch. Cc bn khng phi tip tc thc hin ngha v hp ng. Bn thc hin ngha v c quyn yu cu bn kia thanh ton hoc thc hin ngha v i ng. - Hu b hp ng trong kinh doanh, thng mi: l s kin php l m hu qu ca n lm cho ni dung hp ng b hy b khng c hiu lc t thi im giao kt. Hu b hp ng c th l hy b mt phn hp ng hoc ton b hp ng. Hy b mt phn hp ng l vic bi b thc hin mt phn ngha v hp ng, cc phn cn li trong hp ng vn cn hiu lc. Hy b ton b hp ng l vic bi b hon ton
26 27

iu 303 Lut Thng mi iu 307 Lut Thng mi

56

vic thc hin tt c cc ngha v hp ng i vi ton b hp ng. Khi mt hp ng trong kinh doanh, thng mi b hu b ton b, hp ng c coi l khng c hiu lc t thi im giao kt. Cc bn khng phi tip tc thc hin cc ngha v tho thun trong hp ng, tr tha thun v cc quyn v ngha v sau khi hu b hp ng v v gii quyt tranh chp. Cc bn c quyn i li li ch do vic thc hin phn ngha v ca mnh theo hp ng; nu cc bn u c ngha v hon tr th ngha v ca h phi c thc hin ng thi; trng hp khng th hon tr bng chnh li ch nhn th bn c ngha v phi hon tr bng tin. im ging nhau gia cc hnh thc ch ti tm ngng, nh ch v hy b hp ng th hin hai kha cnh c bn l: Mt l, v cn c p dng: tr trng hp c min trch nhim, hp ng, tm ngng, nh ch v hy b hp ng vi tnh cht l cc hnh thc ch ti, c p dng khi c cc iu kin: (i) Xy ra hnh vi vi phm m cc bn tho thun l iu kin tm ngng, nh ch hoc hy b hp ng; (ii) Mt bn vi phm c bn ngha v hp ng28. T quy nh trn cho thy, Lut Thng mi ginh quyn ch ng cho cc bn, v vy i hi cc bn khi giao kt hp ng phi ht sc thn trng trong vic tho thun vn p dng cc ch ti ny. Trong lnh vc kinh doanh, thng mi, vic tm ngng, nh ch v hu b hp ng c nh hng rt ln n li ch ca cc bn, c bit l bn vi phm hp ng. V nguyn tc, bn b vi phm khng ng nhin c quyn n phng tm ngng, nh ch hoc hu b hp ng, tr khi php lut c quy nh khc 29; bn b vi phm ch c quyn n phng tm ngng, nh ch hoc hu b hp ng, nu trong hp ng c tho thun vi phm ca bn kia l iu kin tm ngng, nh ch hoc hu b hp ng. Mt khc, m bo quyn li ca bn vi phm hp ng, Lut Thng mi cn quy nh hnh vi vi phm hp ng l cn c tm ngng, nh ch hoc hy b hp ng phi l nhng vi phm c bn ngha v hp ng. Vi phm c bn ngha v hp ng l s vi phm hp ng ca mt bn gy thit hi cho bn kia n mc lm cho bn kia khng t c mc ch ca vic giao kt hp ng30. Hai l, v ni dung: khc vi cc hnh thc ch ti khc, tm ngng, nh ch v hy b hp ng l cc hnh thc ch ti hp ng m theo bn b vi phm hp ng p dng ch ti bng cch khng thc hin ngha v theo hp ng. Vic p dng cc hnh thc ch ti tm ngng, nh ch hoc hy b hp ng c xem nh s "t v" ca bn vi phm trc hnh vi vi phm hp ng ca bn kia. Khi b p dng cc ch ti ny, s bt li m bn vi phm phi gnh chu c bn th hin ch, bn vi phm khng c p ng cc quyn theo tho thun trong hp ng, do bn b vi phm khng phi thc hin cc ngha v tng xng. Mt khc, bn b vi phm khi p dng cc ch ti ny vn c quyn yu cu bn vi phm bi thng thit hi theo quy nh ca php lut. Tr trng hp c tho thun khc, bn b vi phm khng c p dng ch ti tm ngng thc hin hp ng, nh ch thc hin hp ng hoc hu b hp ng i vi vi phm khng c bn. Ngoi nhng ch ti nu trn, cc bn cn c th tha thun cc bin php khc
28

iu 308, iu 310, iu Khon 4 iu 312 Lut Thng mi.

29

V d: bn mua hng trong hp ng mua bn hng ha c quyn ngng thanh ton tin hng trong cc trng hp c quy nh ti iu 51 Lut Thng mi. 30 Khon 13 iu 3 Lut Thng mi

57

khng tri vi nguyn tc c bn ca php lut Vit Nam, iu c quc t m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin v tp qun thng mi quc t. 5.b3. Min trch nhim hp ng Min trch nhim hp ng trong kinh doanh, thng mi l vic bn vi phm ngha v theo hp ng trong kinh doanh, thng mi khng phi chu cc hnh thc ch ti do vi phm hp ng. Cc bn trong hp ng trong kinh doanh, thng mi c quyn tho thun v gii hn trch nhim v min trch nhim hp ng trong nhng trng hp c th do cc bn d liu khi giao kt hp ng. Ngoi ra, vic min trch nhim hp ng cn c p dng theo cc trng hp khc do php lut quy nh. Theo iu 294 Lut Thng mi, bn vi phm ngha v hp ng trong kinh doanh, thng mi cn c min trch nhim khi: (i) Xy ra s kin bt kh khng; (ii) Hnh vi vi phm ca mt bn hon ton do li ca bn kia; (iii) Hnh vi vi phm ca mt bn do thc hin quyt nh ca c quan qun l nh nc c thm quyn m cc bn khng th bit c vo thi im giao kt hp ng. S kin bt kh khng min trch nhim hp ng c quy nh trong B lut Dn s31. Theo Khon 1 iu 161 B Lut dn s, s kin bt kh khng c nh ngha l s kin xy ra mt cch khch quan khng th lng trc c v khng th khc phc c mc d p dng mi bin php cn thit v kh nng cho php. T quy nh ny cho thy, mt s kin c coi l bt kh khng vi tnh cht l cn c min trch nhim hp ng phi tho mn cc du hiu: (i) Xy ra sau khi cc bn giao kt hp ng; (ii) C tnh cht bt thng m cc bn khng th lng trc c v khng th khc phc c mc d p dng mi bin php cn thit v kh nng cho php; (iii) L nguyn nhn dn n s vi phm hp ng. Vi cch hiu nh vy, cc trng hp bt kh khng c th bao gm: Thin tai, ho hon, chin tranh, nh cng, s thay i chnh sch, php lut ca Nh nc. Khi xy ra s kin bt kh khng, i vi nhng hp ng trong kinh doanh, thng mi c thi hn c nh v giao hng, cc bn u c quyn khng thc hin hp ng v khng b p dng cc bin php ch ti. Trng hp hp ng trong kinh doanh, thng mi c ni dung tha thun giao hng trong mt thi hn, cc bn trong hp ng kinh doanh, thng mi c th tho thun ko di thi hn thc hin ngha v hp ng. Nu cc bn khng c tho thun hoc khng tha thun c th thi hn thc hin ngha v hp ng c tnh thm mt thi gian bng thi gian xy ra trng hp bt kh khng cng vi thi gian hp l khc phc hu qu, nhng khng c ko di qu cc thi hn sau y: - Nm thng i vi hng ho m thi hn giao hng c tho thun khng qu mi hai thng, k t khi giao kt hp ng; - Tm thng i vi hng ho m thi hn giao hng c tho thun trn mi hai thng, k t khi giao kt hp ng32. Khi p dng quy nh v cc trng hp min trch nhim hp ng, vic chng minh cc trng hp c min trch nhim thuc ngha v ca bn c hnh vi vi phm hp ng. Bn vi phm nu mun c min trch nhim hp ng th phi c y
31

Lut Thng mi (2005) khng quy nh c th v s kin bt kh khng vi tnh cht l cn c min trch nhim do vi phm hp ng. 32 iu 296 Lut Thng mi

58

chng c chng minh cc trng hp min trch nhim hp ng theo quy nh ca php lut. Ngoi ra, khi xy ra trng hp c min trch nhim hp ng, bn vi phm hp ng cn phi thng bo ngay (bng vn bn) cho bn kia v trng hp c min trch nhim v nhng hu qu c th xy ra. Nu bn vi phm khng thng bo hoc thng bo khng kp thi cho bn kia th phi bi thng thit hi. Tranh chp pht sinh trong qu trnh thc hin hp ng kinh doanh, thng mi l nhng tranh chp kinh doanh, thng mi nn c gii quyt theo quy nh ti Phn th 6 ca Chuyn ny.

59

Phn 4
PHP LUT V CNH TRANH
1. Khi qut v cnh tranh v php lut cnh tranh 1.1. Khi qut v cnh tranh a. Khi nim cnh tranh - Cnh tranh c th c xem xt t nhiu gc khc nhau. T gc kinh t php l, cnh tranh c hiu l s chy ua (ganh ua) gia cc thnh vin cng mt th trng nhm mc ch li ko khch hng, gia tng th phn ca mt th trng hng ha, dch v c th. - Cnh tranh vi tnh cht l ng lc ni ti thc y s pht trin ca nn kinh t ch tn ti trong iu kin kinh t th trng. Cnh tranh khng nhng l mi trng v ng lc thc y hot ng kinh doanh pht trin, tng nng sut lao ng, tng hiu qu ca cc doanh nghip, m cn l yu t quan trng lm lnh mnh ho cc quan h kinh t - x hi. b. Nhn dng cnh tranh - Cn c vo tnh cht v mc can thip ca cng quyn vo hot ng kinh doanh, th trng c chia thnh hai hnh thi: Cnh tranh t do v cnh tranh c s iu tit. - Cn c vo c cu thnh vin th trng v mc tp trung trong mt lnh vc kinh doanh, th trng c phn chia thnh cc hnh thi: Cnh tranh hon ho v cnh tranh khng hon ho (mc cao nht l c quyn). - Cn c vo mc ch, tnh cht ca cc phng thc cnh tranh, cc hnh vi cnh tranh trn cc hnh thi, th trng c phn chia thnh: Cnh tranh lnh mnh v cnh tranh khng lnh mnh. 1.2. Php lut cnh tranh a. to lp mi trng cnh tranh lnh mnh, php lut cnh tranh c nhn mnh nh mt cng c quan trng hng u. Chnh sch cnh tranh l b phn khng th thiu ca nn tng php l m bo cho mt nn kinh t th trng vn hnh tri chy. Php lut cnh tranh c nhim v ngn nga v x l nhng hnh vi cnh tranh tri php lut, tri o c v tp qun kinh doanh ca cc doanh nghip. b. C cu ni dung ca php lut cnh tranh Php lut cnh tranh c nhng ni dung chnh l: - Php lut kim sot cc hnh vi hn ch cnh tranh; - Php lut chng cnh tranh khng lnh mnh; - Php lut v t tng cnh tranh. c. Sau gn 20 nm tin hnh cng cuc i mi, quan im v cnh tranh Vit Nam c nhng thay i c bn t c kha cnh kinh t, x hi v php l. Trong tin trnh i mi, php lut v cnh tranh tng bc c xy dng v hon thin nhm p
60

ng i hi ca i sng kinh t - x hi. Lut Cnh tranh c thng qua ngy 03/12/2004 ti k hp th 6, Quc hi kha XI. Lut ny c hiu lc t ngy 01/7/2005. Lut Cnh tranh c c cu gm 6 Chng, 123 iu: Chng I: Nhng quy nh chung; Chng II: Kim sot hnh vi hn ch cnh tranh; Chng III: Hnh vi cnh trang khng lnh mnh; Chng IV: C quan qun l cnh tranh, Hi ng cnh tranh; Chng V: iu tra, X l v vic cnh tranh; Chng VI: iu khon thi hnh. d. Lut Cnh tranh nm 2004 l o lut u tin v cnh tranh ca Vit Nam, c ban hnh trong iu kin nn kinh t th trng ang dn dn c hnh thnh v hon thin. thi hnh Lut Cnh tranh, Chnh ph cng c nhiu n lc trong vic hng dn thi hnh lut33. Cng vi B lut Dn s, Php lnh bo v quyn li ngi tiu dng v cc vn bn php lut c lin quan, Lut Cnh tranh gp phn quan trng vo vic iu tit cnh tranh Vit Nam. 2. Kim sot hnh vi hn ch cnh tranh 2.1. Khi nim: Hn ch cnh tranh l hnh vi ca doanh nghip lm gim, sai lch, cn tr cnh tranh trn th trng34. i vi nhng hnh vi hn ch cnh tranh, php lut quy nh v cc hnh vi nh th no l hn ch cnh tranh, nhng hnh vi no b cm tuyt i v nhng hnh vi b cm nhng c nhng trng hp c min tr (c thi hn v khng c thi hn) khi t nhng iu kin nht nh. 2.2. Cc hnh vi hn ch cnh tranh a. Tha thun hn ch cnh tranh C ch kinh t th trng lun tim n nguy c cc doanh nghip lm dng quyn t do hp ng xc lp nhng tha thun hn ch kh nng tham gia th trng ca cc i th cnh tranh tim nng, tm cch loi b mt s i th no trn thng trng, hn ch hay th tiu s cnh tranh gia nhng i th cnh tranh. Theo Lut Cnh tranh, cc tho thun hn ch cnh tranh bao gm: - Tho thun n nh gi hng ho, dch v mt cch trc tip hoc gin tip; - Tho thun phn chia th trng tiu th, ngun cung cp hng ho, cung ng dch v; - Tho thun hn ch hoc kim sot s lng, khi lng sn xut, mua, bn hng ho, dch v;
33

Ngh nh s 116/2005/N-CP ngy 15/9/2005 hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Cnh tranh; Ngh nh ca chnh ph S 110/2005/N-CP ngy 24 thng 8 nm 2005 v qun l hot ng bn hng a cp; Ngh nh 120/2005/N-CP ngy 30/9/2005 v x l vi phm hnh chnh trong lnh vc cnh tranh; Ngh nh s 05/2006/N-CP ngy 09/01/2006 v vic thnh lp v quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca Hi ng cnh tranh; Ngh nh s 05/2006/N-CP ngy 09/01/2006 quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca Cc qun l cnh tranh. 34 Khon 3 iu 3 Lut Cnh tranh 2004.

61

- Tho thun hn ch pht trin k thut, cng ngh, hn ch u t; - Tho thun p t cho doanh nghip khc iu kin k kt hp ng mua, bn hng ho, dch v hoc buc doanh nghip khc chp nhn cc ngha v khng lin quan trc tip n i tng ca hp ng; - Tho thun ngn cn, km hm, khng cho doanh nghip khc tham gia th trng hoc pht trin kinh doanh; - Tho thun loi b khi th trng nhng doanh nghip khng phi l cc bn ca tho thun; - Thng ng mt hoc cc bn ca tho thun thng thu trong vic cung cp hng ho, cung ng dch v. Tuy nhin, khng phi mi tha thun hn ch cnh tranh u b cm mt cch tuyt i. Vic cm tuyt i (khng c min tr, khng c ngoi l) ch p dng i vi nhng loi tha thun v ngn cn, km hm, khng cho i th tim nng tham gia thng trng, khng c pht trin, m rng kinh doanh; tha thun loi b cc doanh nghip nm ngoi tha thun (ty chay) hoc thng ng mt hoc cc bn thng thu trong cung cp hng ha, cung cp dch v. Nhng loi tha thun hn ch cnh tranh cn li ch b cm khi cc bn tham gia tha thun c th phn kt hp trn th trng lin quan t 30% tr ln35. Nhng tha thun lin quan n th phn lin quan di 30% l hp php. b. Lm dng v tr thng lnh th trng Khi mt doanh nghip tn ti trn th trng lin quan vi mt th phn v phm vi nh hng ln nht nh s dn n nguy c doanh nghip ny lm dng th mnh ca mnh thc hin cc hnh vi cnh tranh gy bt li cho cc i th cnh tranh, khch hng v c tc ng tiu cc n th trng. Theo Lut Cnh tranh, doanh nghip c coi l c v tr thng lnh th trng nu c th phn t 30% tr ln trn th trng lin quan hoc c kh nng gy hn ch cnh tranh mt cch ng k. Nhm doanh nghip c coi l c v tr thng lnh th trng nu cng hnh ng nhm gy hn ch cnh tranh v thuc mt trong cc trng hp sau y: - Hai doanh nghip c tng th phn t 50% tr ln trn th trng lin quan; - Ba doanh nghip c tng th phn t 65% tr ln trn th trng lin quan; - Bn doanh nghip c tng th phn t 75% tr ln trn th trng lin quan Khi c coi l doanh nghip c v tr thng lnh th trng, doanh nghip s b cm lm dng v tr ny hn ch cnh tranh. Theo iu 13 Lut Cnh tranh, nhng hnh vi b cm i vi doanh nghip c v tr thng lnh th trng (bao gm doanh nghip c lp v nhm doanh nghip) l: - Bn hng ho, cung ng dch v di gi thnh ton b nhm loi b i th cnh tranh; - p t gi mua, gi bn hng ha, dch v bt hp l hoc n nh gi bn li ti thiu gy thit hi cho khch hng;
35

Cc bn tham gia loi tha thun ny c th lm th tc c hng min tr c thi hn.

62

- Hn ch sn xut, phn phi hng ho, dch v, gii hn th trng, cn tr s pht trin k thut, cng ngh gy thit hi cho khch hng; - p t iu kin thng mi khc nhau trong giao dch nh nhau nhm to bt bnh ng trong cnh tranh; - p t iu kin cho doanh nghip khc k kt hp ng mua, bn hng ho, dch v hoc buc doanh nghip khc chp nhn cc ngha v khng lin quan trc tip n i tng ca hp ng; - Ngn cn vic tham gia th trng ca nhng i th cnh tranh mi. c. Lm dng v tr c quyn Mc cao nht ca thng lnh th trng l v tr c quyn. Theo Lut Cnh tranh, doanh nghip c coi l c v tr c quyn nu khng c doanh nghip no cnh tranh v hng ho, dch v m doanh nghip kinh doanh trn th trng lin quan 36. Khi doanh nghip c v tr c quyn th ngoi cc hnh vi b cm nh i vi trng hp doanh nghip c v tr thng lnh, doanh nghip (c v tr c quyn) cn b cm thc hin cc hnh vi sau: - p t cc iu kin bt li cho khch hng; - Li dng v tr c quyn n phng thay i hoc hu b hp ng giao kt m khng c l do chnh ng. d. Tp trung kinh t Theo Lut Cnh tranh (iu 16), tp trung kinh t l hnh vi ca doanh nghip, bao gm: - Sp nhp doanh nghip; - Hp nht doanh nghip; - Mua li doanh nghip; - Lin doanh gia cc doanh nghip; - Cc hnh vi tp trung kinh t khc theo quy nh ca php lut. Tp trung kinh t l hin tng tt yu trong kinh t th trng. Tuy nhin, tp trung kinh t tim n kh nng hnh thnh cc doanh nghip c v tr thng lnh v c quyn. Vic hp nht hay sp nhp gia cc doanh nghip l con ng nhanh nht to kh nng c quyn ca mt doanh nghip mi. V vy, php lut cnh tranh lun c nhim v kim sot tp trung kinh t. Theo quy nh ca Lut Cnh tranh, khng phi mi trng hp tp trung kinh t u b php lut ngn cn. Ty thuc vo mc tp trung kinh t v kh nng ph v s cn bng ca c cu th trng m s gim st ny c th c thc hin nhiu mc khc nhau. Tp trung kinh t c chia thnh nhiu nhm vi cch thc v mc kim sot c s khc nhau, c th l: - Cc trng hp tp trung kinh t c t do thc hin; - Cc trng hp tp trung kinh t c thc hin sau khi c c quan nh nc c thm quyn xem xt chp nhn;
36

iu 12 Lut Cnh tranh 2004

63

- Cho hng min tr i vi mt s trng hp tp trung kinh t thuc din b cm; - Cc trng hp tp trung kinh t b cm tuyt i (khng c ngoi l)37. 3. Cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh 3.1. Khi nim hnh vi cnh tranh khng lnh mnh Hnh vi cnh tranh khng lnh mnh l hnh vi cnh tranh ca doanh nghip trong qu trnh kinh doanh tri vi cc chun mc thng thng v o c kinh doanh, gy thit hi hoc c th gy thit hi n li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca doanh nghip khc hoc ngi tiu dng38. Hnh vi cnh tranh khng lnh mnh c cc du hiu c bn sau: - L hnh vi ca doanh nghip nhm mc ch cnh tranh; - Nhm vo i th cnh tranh c th, xc nh c; - Tri vi cc chun mc o c kinh doanh hoc tri vi php lut (cng l tri o c); - Gy thit hi hoc c th gy thit hi cho i th cnh tranh hoc cho ngi tiu dng. Php lut quy nh ni dung ca cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh c th. Mi hnh vi cnh tranh khng lnh mnh u b cm tuyt i, khng c s min tr. Chng li s cnh tranh khng lnh mnh l mt quyn php l ca ngi kinh doanh. 3.2. Cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh a. Ch dn gy nhm ln L hnh vi s dng ch dn cha ng thng tin gy nhm ln v tn thng mi, khu hiu kinh doanh, biu tng kinh doanh, bao b, ch dn a l v cc yu t khc theo quy nh ca php lut lm sai lch nhn thc ca khch hng v hng ha, dch v nhm mc ch cnh tranh. b. Xm phm b mt kinh doanh Theo Lut Cnh tranh (Khon 3 iu 10) b mt kinh doanh l thng tin c y cc iu kin: (i) Khng phi l hiu bit thng thng; (ii) C kh nng p dng trong kinh doanh v khi c s dng s to cho ngi nm gi thng tin c li th hn so vi ngi khng nm gi hoc khng s dng thng tin ; (iii) c ch s hu bo mt bng cc bin php cn thit thng tin khng b tit l v khng d dng tip cn c. Doanh nghip b cm thc hin cc hnh vi xm phm b mt kinh doanh sau y: - Tip cn, thu thp thng tin thuc b mt kinh doanh bng cch chng li cc bin php bo mt ca ngi s hu hp php b mt kinh doanh ; - Tit l, s dng thng tin thuc b mt kinh doanh m khng c php ca ch s hu b mt kinh doanh;
37 38

Xem cc iu 18, 19, 20 Lut Cnh tranh. Khon 4 iu 3 Lut Cnh tranh 2004

64

- Vi phm hp ng bo mt hoc la gt, li dng lng tin ca ngi c ngha v bo mt nhm tip cn, thu thp v lm l thng tin thuc b mt kinh doanh ca ch s hu b mt kinh doanh ; - Tip cn, thu thp thng tin thuc b mt kinh doanh ca ngi khc khi ngi ny lm th tc theo quy nh ca php lut lin quan n kinh doanh, lm th tc lu hnh sn phm hoc bng cch chng li cc bin php bo mt ca c quan nh nc hoc s dng nhng thng tin nhm mc ch kinh doanh, xin cp giy php lin quan n kinh doanh hoc lu hnh sn phm. c. p buc trong kinh doanh Cc hnh vi p buc, e do khch hng v i tc kinh doanh ca i th cnh tranh bt h khng c giao dch hoc ngng giao dch vi i th cnh tranh c coi l hnh vi cnh tranh khng lnh mnh v b php lut nghim cm. Lut Cnh tranh (iu 42) quy nh: "Cm doanh nghip p buc khch hng, i tc kinh doanh ca doanh nghip khc bng hnh vi e da hoc cng p buc h khng giao dch hoc ngng giao dch vi doanh nghip ". d. Gim pha doanh nghip khc Theo Lut Cnh tranh (iu 43), cc doanh nghip b cm gim pha doanh nghip khc bng hnh vi trc tip hoc gin tip a ra thng tin khng trung thc, gy nh hng xu n uy tn, tnh trng ti chnh v hot ng kinh doanh ca doanh nghip . . Gy ri hot ng kinh doanh ca doanh nghip khc Theo Lut Cnh tranh (iu 44), cc doanh nghip b cm gy ri hot ng kinh doanh hp php ca doanh nghip khc bng hnh vi trc tip hoc gin tip cn tr, lm gin on hot ng kinh doanh ca doanh nghip e. Qung co nhm cnh tranh khng lnh mnh Vi bn cht l mt hot ng xc tin thng mi (l qu trnh thng tin nhm nh hng hnh vi mua, bn hng ha v s dng dch v ca khch hng), qung co l phng php quan trng gip doanh nghip cnh tranh, ginh th phn cho mnh trn th trng hng ho, dch v. Nhm t c mc tiu xc tin thng mi mc ti u, doanh nghip d c th thc hin qung co khng trung thc v gi tr v cht lng tht ca hng ha, sn phm vi tnh cht cnh tranh khng lnh mnh. Theo Lut Cnh tranh (iu 45), cc doanh nghip b cm thc hin cc hot ng qung co sau y: - So snh trc tip hng ho, dch v ca mnh vi hng ho, dch v cng loi ca doanh nghip khc; - Bt chc mt sn phm qung co khc gy nhm ln cho khch hng; - a thng tin gian di hoc gy nhm ln cho khch hng v mt trong cc ni dung sau y: + Gi, s lng, cht lng, cng dng, kiu dng, chng loi, bao b, ngy sn xut, thi hn s dng, xut x hng ho, ngi sn xut, ni sn xut, ngi gia cng, ni gia cng; cch thc s dng, phng thc phc v, thi hn bo hnh;
65

+ Cch thc s dng, phng thc phc v, thi hn bo hnh; + Cc thng tin gian di hoc gy nhm ln khc. - Cc hot ng qung co khc m php lut c quy nh cm. g. Khuyn mi nhm cnh tranh khng lnh mnh Theo Lut Cnh tranh (iu 46), cc doanh nghip b cm thc hin cc hot ng khuyn mi sau y: - T chc khuyn mi m gian di v gii thng; - Khuyn mi khng trung thc hoc gy nhm ln v hng ho, dch v la di khch hng; - Phn bit i x i vi cc khch hng nh nhau ti cc a bn t chc khuyn mi khc nhau trong cng mt chng trnh khuyn mi; - Tng hng ho cho khch hng dng th nhng li yu cu khch hng i hng ho cng loi do doanh nghip khc sn xut m khch hng ang s dng dng hng ha ca mnh; - Cc hot ng khuyn mi khc m php lut c quy nh cm. h. Phn bit i x ca hip hi Hip hi ngnh ngh bao gm hip hi ngnh hng v hip hi ngh nghip, gi chung l hip hi, c thnh lp trn c s s t nguyn ca cc doanh nghip thnh vin c chung li ch, l ni cung cp cc thng tin c x l v cc lnh vc trn th trng trong nc v quc t, ni hc hi, trao i kinh nghim gia cc doanh nghip. Vi vai tr ca mnh, thng qua nhng hnh ng nht nh, hip hi c th to ra tnh trng cnh tranh khng lnh mnh gia cc doanh nghip. Theo Lut Cnh tranh (iu 47), hip hi ngnh ngh b cm thc hin cc hnh vi sau y: - T chi doanh nghip c iu kin gia nhp hoc rt khi hip hi nu vic t chi mang tnh phn bit i x v lm cho doanh nghip b bt li trong cnh tranh; - Hn ch bt hp l hot ng kinh doanh hoc cc hot ng khc c lin quan ti mc ch kinh doanh ca cc doanh nghip thnh vin. i. Bn hng a cp bt chnh Bn hng a cp l phng thc tip th bn l hng ha p ng cc iu kin sau y: - Vic tip th bn l hng ha c thc hin thng qua mng li ngi tham gia bn hng a cp gm nhiu cp, nhiu nhnh khc nhau; - Hng ha c ngi tham gia bn hng a cp tip th trc tip cho ngi tiu dng ti ni , ni lm vic ca ngi tiu dng hoc a im khc khng phi l a im bn l thng xuyn ca doanh nghip hoc ca ngi tham gia; - Ngi tham gia bn hng a cp c hng tin hoa hng, tin thng hoc li ch kinh t khc t kt qu tip th, bn hng ca mnh v ca ngi tham gia bn hng a cp cp di trong mng li do mnh t chc v mng li c doanh nghip bn hng a cp chp thun.
66

Bn hng a cp ch b cm trong trng hp c thc hin mt cch khng lnh mnh. Theo Lut Cnh tranh (iu 48), doanh nghip b cm thc hin cc hnh vi sau y nhm thu li bt chnh t vic tuyn dng ngi tham gia mng li bn hng a cp: - Yu cu ngi mun tham gia phi t cc, phi mua mt s lng hng ho ban u hoc phi tr mt khon tin c quyn tham gia mng li bn hng a cp; - Khng cam kt mua li vi mc gi t nht l 90% gi hng ha bn cho ngi tham gia bn li; - Cho ngi tham gia nhn tin hoa hng, tin thng, li ch kinh t khc ch yu t vic d d ngi khc tham gia mng li bn hng a cp; - Cung cp thng tin gian di v li ch ca vic tham gia mng li bn hng a cp, thng tin sai lch v tnh cht, cng dng ca hng ha d d ngi khc tham gia. 4. T tng cnh tranh 4.1. Khi nim t tng cnh tranh T tng cnh tranh l hot ng ca c quan, t chc, c nhn theo trnh t, th tc gii quyt, x l v vic cnh tranh theo quy nh ca php lut. T tng cnh tranh tin hnh theo th tc hnh chnh c nhng im khc vi th tc t php ti Ta n v hin hnh c quy nh trong Ngh nh s 116/2005/N-CP ngy 15/9/2005 quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Cnh tranh. Vic gii quyt v vic cnh tranh lin quan n hnh vi hn ch cnh tranh, cnh tranh khng lnh mnh thc hin theo quy nh ca php lut cnh tranh v php lut v x l vi phm hnh chnh (Php lnh x l vi phm hnh chnh nm 2002 v Ngh nh 120/2005/N-CP ngy 30/9/2005 quy nh v x l vi phm hnh chnh trong lnh vc cnh tranh). T tng cnh tranh bao gm nhng ni dung c bn sau39: 4.2. Cc ch th tham gia t tng cnh tranh - C quan tin hnh t tng cnh tranh, bao gm: C quan qun l cnh tranh v Hi ng cnh tranh. - Ngi tin hnh t tng cnh tranh, bao gm: Thnh vin hi ng cnh tranh, th trng c quan qun l cnh tranh, iu tra vin v th k phin iu trn. - Ngi tham gia t tng cnh tranh bao gm: Bn khiu ni, bn b iu tra, Lut s; ngi lm chng, ngi gim nh, ngi phin dch, ngi c quyn li, ngha v lin quan. 4.3. Trnh t t tng cnh tranh a. iu tra s b Mi v vic cnh tranh u c bt u bng th tc iu tra s b. iu tra s b c thc hin theo quyt nh ca Th trng c quan qun l cnh tranh v c tin hnh bi cc iu tra vin. Thi hn iu tra s b l 30 ngy k t ngy c Quyt
39

Xem Chng V (t iu 56 n iu 116) Lut Cnh tranh 2004

67

nh iu tra s b. Cn c vo kt qu iu tra s b v kin ngh ca iu tra vin, Th trng c quan qun l cnh tranh ra mt trong cc quyt nh sau y: - nh ch iu tra nu kt qu iu tra s b cho thy khng c hnh vi vi phm quy nh ca Lut Cnh tranh; - iu tra chnh thc nu kt qu iu tra s b cho thy c du hiu vi phm quy nh ca Lut cnh tranh. b. iu tra chnh thc - Trong trng hp v vic cnh tranh c iu tra chnh thc th s c gii quyt theo hai hng khc nhau, ty thuc vo loi hnh vi vi phm Lut cnh tranh: (i) i vi v vic lin quan n cnh tranh khng lnh mnh th trong thi hn iu tra l 90 ngy k t ngy c quyt nh (trong trng hp cn thit Th trng c quan qun l cnh tranh c th gia hn nhng khng qu 60 ngy), iu tra vin phi xc nh (c hay khng) cn c cho rng bn b iu tra hoc ang thc hin hnh vi cnh tranh khng lnh mnh. Sau khi kt thc iu tra, Th trng C quan qun l cnh tranh s ban hnh quyt nh x l v vic cnh tranh lin quan n hnh vi cnh tranh khng lnh mnh; (ii) i vi v vic lin quan n hn ch cnh tranh m c nguy c gy nh hng n pht trin chung ca cu trc th trng th Th trng C quan qun l cnh tranh phi chuyn bo co iu tra n Hi ng cnh tranh gii quyt. V vic cnh tranh thuc thm quyn gii quyt ca Hi ng cnh tranh phi c xem xt, x l thng qua phin iu trn. - Trng hp qua iu tra pht hin v vic cnh tranh c du hiu ti phm, iu tra vin phi kin ngh vi Th trng c quan qun l cnh tranh xem xt chuyn h s n c quan nh nc c thm quyn khi t v n hnh s. - Trng hp c quan nh nc c thm quyn khi t v n hnh s thy c cn c khng c khi t v n hnh s theo quy nh ca B lut t tng hnh s th phi tr li h s cho c quan qun l cnh tranh tip tc iu tra theo th tc quy nh ti Lut Cnh tranh. - Cc quyt nh ca Hi ng x l v vic cnh tranh v ca Th trng c quan qun l cnh tranh u c th b xem xt li thng qua th tc khiu ni hnh chnh. Ch tch Hi ng cnh tranh c thm quyn gii quyt khiu ni quyt nh ca Hi ng x l v vic cnh tranh; B trng B Thng mi c thm quyn gii quyt khiu ni i vi quyt nh ca th trng c quan qun l cnh tranh. - Thi hn iu tra chnh thc: i vi v vic cnh tranh khng lnh mnh thi hn l 90 ngy k t ngy c quyt nh, trng hp cn thit, thi hn c th c th trng c quan qun l cnh tranh gia hn nhng khng qu 60 ngy. - i vi v vic tha thun hn ch cnh tranh, lm dng v tr thng lnh th trng, lm dng v tr c quyn hoc tp trung kinh t, thi hn iu tra chnh thc thi hn l 180 ngy, k t ngy c quyt nh iu tra, trng hp cn thit, thi hn ny c th c th trng c quan qun l cnh tranh gia hn nhng khng qu hai ln, mi ln khng qu 60 ngy. - Vic gia hn thi hn iu tra, phi c iu tra vin thng bo n tt c cc bn c lin quan trong thi hn chm nht l 7 ngy lm vic trc ngy ht hn iu tra.
68

Phn 5
NHNG VN C BN CA PHP LUT PH SN
1. i tng, phm vi iu chnh v ngha ca Lut Ph sn Ph sn l hin tng kinh t xut hin v tn ti trong nhng iu kin kinh tx hi nht nh, l nn kinh t th trng. Trong nn kinh t k hoch tp trung khng tn ti khi nim ph sn. Lut ph sn u tin ca Vit Nam c Quc hi thng qua ngy 30 thng 12 nm 1993. Sau mt thi gian thc hin, lut ny bc l nhiu hn ch, bt cp v ti k hp th 5 Quc hi kho XI ngy 15 thng 6 nm 2004 thng qua Lut Ph sn mi thay cho Lut Ph sn nm 1993. 1.1. i tng p dng Lut ph sn nm 2004 p dng i vi doanh nghip, hp tc x, lin hip hp tc x (gi chung l Hp tc x) c thnh lp v hot ng theo quy nh ca php lut. i vi nhng doanh nghip c bit, trc tip phc v an ninh quc phng, doanh nghip, hp tc x hot ng trong lnh vc ti chnh, ngn hng, bo him v trong cc lnh vc cng ch thit yu, Chnh ph s c nhng quy nh c th khi p dng Lut ph sn. 1.2. Phm vi iu chnh Lut Ph sn quy nh iu kin v vic np n yu cu m th tc ph sn; xc nh ngha v v ti sn v cc bin php bo ton ti sn trong th tc ph sn; iu kin, th tc phc hi hot ng kinh doanh; th tc thanh l ti sn v tuyn b ph sn; quyn v ngha v, trch nhim ca ngi np n yu cu m th tc ph sn, ca doanh nghip, hp tc x b yu cu tuyn b ph sn v ca ngi tham gia gii quyt yu cu tuyn b ph sn. 1.3. Hiu lc ca Lut ph sn - Lut ph sn v cc quy nh khc ca php lut c p dng khi gii quyt ph sn i vi doanh nghip, hp tc x hot ng trn lnh th nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, tr trng hp iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam k kt hoc gia nhp c quy nh khc. - Trong trng hp c s khc nhau gia quy nh ca Lut Ph sn v quy nh ca lut khc v cng mt vn th p dng quy nh ca Lut Ph sn. 1.4. Vai tr ca Lut ph sn - Lut Ph sn bo v li ch chnh ng ca ch n, cung cp cho cc ch n mt cng c thc hin vic i n. - Lut Ph sn bo v li ch ca con n, em li cho cc con n ang trong tnh trng ph sn mt c hi phc hi hoc rt khi th trng mt cch c trt t. - Lut Ph sn bo v li ch ngi lao ng. - Lut Ph sn gp phn t chc v c cu li nn kinh t quc dn. - Lut Ph sn gp phn bo m trt t, k cng trong kinh doanh.
69

2. Du hiu xc nh doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn 2.1. Du hiu c cn c cho vic gii quyt yu cu tuyn b ph sn, Lut Ph sn ca cc quc gia phi xc nh th no l tnh trng ph sn. Theo iu 3 Lut Ph sn nm 2004 quy nh: Doanh nghip, hp tc x khng c kh nng thanh ton c cc khon n n hn khi ch n c yu cu th coi l lm vo tnh trng ph sn. Nh vy, bn cht ca tnh trng ph sn l ti mt thi im nht nh, doanh nghip, hp tc x mt kh nng thanh ton. Khi , cc ch n cng nh chnh bn thn con n da vo cn c php l ny lm n ngh To n gii quyt v vic ph sn. 2.2. Phn loi ph sn Tu theo gc xem xt, ph sn c phn thnh cc loi sau: - Ph sn trung thc v ph sn gian tr: S phn bit ny c xem xt di gc nguyn nhn gy ra tnh trng ph sn. Ph sn trung thc l hu qu ca vic mt kh nng thanh ton do nhng nguyn nhn khch quan. Cn ph sn gian tr l hu qu ca nhng th tc gian tr c tnh ton, sp t trc nhm chim ot ti sn ca ngi khc. - Ph sn t nguyn v ph sn bt buc: S phn bit ny da trn cn c pht sinh quan h php l. C th l da vo cn c ai l ngi np n yu cu ph sn. Ph sn t nguyn l do bn thn doanh nghip mc n t gic ngh khi thy mnh mt kh nng thanh ton n n hn. Ngc li, ph sn bt buc l do cc ch n yu cu. - Ph sn doanh nghip v ph sn c nhn: S phn bit ny lin quan n i tng iu chnh ca Lut Ph sn. nhiu nc khng phn bit ph sn doanh nghip hay ph sn c nhn, nu lm vo tnh trng ph sn th u p dng Lut Ph sn gii quyt. Lut Ph sn ca Vit Nam ch p dng cho doanh nghip v hp tc x. Cn nu c nhn ph sn th p dng theo th tc i n thng thng (th tc dn s). 2.3. Phn bit ph sn vi gii th Nu ch nhn v hin tng th ph sn v gii th l ging nhau bi v c hai hin tng ny u dn n vic chm dt s tn ti ca doanh nghip v phn chia ti sn cn li. Tuy nhin, v bn cht php l y l hai hin tng khc nhau: - Th nht, l do dn n gii th doanh nghip c rt nhiu l do khc nhau nh ht thi hn hot ng, ch doanh nghip khng mun kinh doanh na hoc vi phm php lut b thu hi giy php kinh doanh...Trong khi , ph sn ch c mt l do duy nht l mt kh nng thanh ton n n hn khi chu n co yu cu. - Th hai, ph sn khc gii th bn cht ca hai th tc php l gii quyt cng nh thm quyn ca c quan thc hin th tc . Th tc gii quyt ph sn l th tc t php do To n tin hnh, cn gii th l th tc hnh chnh do c quan hnh chnh Nh nc c thm quyn tin hnh. - Th ba, thi ca Nh nc i vi ch s hu hay ngi qun l, iu hnh doanh nghip gii th v ph sn cng khc nhau. Nu l ph sn th ch s hu doanh nghip hoc ngi qun l iu hnh doanh nghip s b cm hnh ngh kinh doanh trong mt thi gian nht nh. Cn trong trng hp gii th th vn hn ch ny khng c t ra.
70

3. Thm quyn ca To n

a. To n nhn dn huyn, qun, th x, thnh ph thuc tnh (gi chung l to n nhn dn cp huyn) c thm quyn tin hnh th tc ph sn i vi hp tc x ng k kinh doanh ti c quan ng k kinh doanh cp huyn . b. To n nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng (gi chung l To n nhn dn cp tnh) c thm quyn tin hnh th tc ph sn i vi doanh nghip, hp tc x ng k kinh doanh ti c quan ng k kinh doanh cp tnh . Trng hp cn thit, To n cp tnh c th ly ln tin hnh th tc ph sn i vi hp tc x thuc thm quyn ca To n huyn. To n tnh ni t tr s chnh ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam c thm quyn tin hnh th tc ph sn i vi doanh nghip c vn u t nc ngoi ng k kinh doanh thuc tnh . 4. Th tc ph sn Th tc ph sn p dng i vi doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn bao gm 4 bc c bn: 1) Np n yu cu v m th tc ph sn; 2) Phc hi hot ng kinh doanh; 3) Thanh l ti sn, cc khon n; 4) Tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn. 4.1. Np n yu cu v m th tc ph sn a. Quyn np n yu cu m th tc ph sn - Ch n khng c bo m hoc c bo m mt phn khi nhn thy doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn c quyn np n yu cu m th tc ph sn i vi doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn. (Ch n khng c bo m l ch n c khon n khng c m bo bng ti sn ca con n. Ch n c m bo mt phn l ch n c khon n m bo bng ti sn ca con n hoc ngi th ba m gi tr ti sn m bo t hn khon n ). - Ngi lao ng c quyn np n yu cu m th tc ph sn thng qua i din cng on hoc c ngi i din (nu cha c t chc cng on). - Ch s hu doanh nghip nh nc c quyn np n yu cu m th tc ph sn i vi doanh nghip nh nc. - Cc c ng trong cng ty c phn c quyn np n yu cu m th tc ph sn i vi cng ty c phn theo quy nh ca iu l cng ty. - Thnh vin hp danh c quyn np n yu cu m th tc ph sn i vi cng ty hp danh. b. Ngha v np n yu cu m th tc ph sn Ch doanh nghip hoc ngi i din hp php ca doanh nghip, hp tc x c ngha v np n yu cu m th tc ph sn khi doanh nghip, hp tc x ca mnh c du hiu lm vo tnh trng ph sn.
71

Ngi np n yu cu m th tc ph sn c ngha v cung cp y , kp thi cc ti liu theo quy nh v theo yu cu ca To n trong qu trnh tin hnh th tc ph sn. c. Nghia vu thng bao doanh nghip, hp tac xa lm vao tinh trang pha san Khi thc hin chc nng nhim vu, nu nhn thy doanh nghip, hp tac xa lm vao tinh trang pha san thi Toa an, Vin kim sat, c quan thanh tra, c quan quan ly vn, t chc kim toan hoc c quan quyt inh thanh lp doanh nghip (khng phai la chu s hu nha nc cua doanh nghip) co nhim vu thng bao bng vn ban cho nhng ngi co quyn np n yu cu tuyn b pha san bit ho xem xet vic np n yu cu m thu tuc pha san. C quan thng bao phai chiu trach nhim v tinh chinh xac cua thng bao. d. Th l n yu cu m th tc ph sn Sau khi nhn n, To n s xem xt nu thy cn sa i, b sung ti liu th To n yu cu ngi np n thc hin vic sa i, b sung trong thi hn 10 ngy k t ngy nhn n. To n th l n yu cu m th tc ph sn k t ngy ngi np n np tin tm ng ph ph sn hoc l ngy To n nhn c n trong trng hp ngi np n khng phi np tin tm ng ph ph sn. To n tr li n yu cu khi: + Ngi np n khng np tin tm ng ph ph sn trong thi hn do To n n nh; + Ngi np n khng c quyn np n; + C To n khc m th tc ph sn i vi doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn; + C cn c r rng cho thy vic np n yu cu m th tc ph sn khng khch quan; + Doanh nghip, hp tc x chng minh c mnh khng lm vo tnh trng ph sn. . Quyt nh m hoc khng m th tc ph sn Trong thi hn 30 ngy k t ngy th l n, To n phi ra quyt nh m hoc khng m th tc ph sn. To n ra quyt nh m th tc ph sn khi c cn c chng minh doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn. To n c th ra quyt nh khng m th tc ph sn nu thy doanh nghip, hp tc x cha lm vo tnh trng ph sn. Nu To n quyt nh m th tc ph sn th phi thng bo quyt nh m th tc ph sn cho doanh nghip, hp tc x v Vin Kim st cng cp; thng bo quyt nh cho ch n, nhng ngi mc n ca doanh nghip, hp tc x. Sau khi c quyt nh m th tc ph sn, hot ng kinh doanh ca doanh nghip, hp tc x vn tin hnh bnh thng nhng phi chu s gim st ca thm phn v t qun l, thanh l ti sn. Trng hp nu xt thy ngi qun l ca doanh nghip, hp tc x khng c kh nng iu hnh hoc nu tip tc iu hnh hot ng kinh doanh s khng c li cho
72

vic bo ton ti sn ca doanh nghip, hp tc x theo ngh ca Hi ngh ch n,Thm phn ra quyt nh c ngi qun l v iu hnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip, ca hp tc x. m bo cho vic gii quyt ph sn c ng n, bo v quyn li ca ch n, php lut nghim cm doanh nghip hp tc x tin hnh cc hnh vi nh: ct giu, tu tn ti sn; thanh ton n khng c bo m; t b hoc gim bt quyn i n; chuyn cc khon n khng c bo m thnh n c bo m bng ti sn ca doanh nghip. Mt s hot ng phi c s ng bng vn bn ca thm phn mi c thc hin nh: Cm c, th chp, chuyn nhng, bn, tng cho, cho thu ti sn; nhn ti sn t mt hp ng chuyn nhng; chm dt hp ng c hiu lc php lut; vay tin; bn, chuyn i c phn hoc chuyn quyn s hu ti sn; Thanh ton cc khon n mi pht sinh t hot ng kinh doanh ca doanh nghip, hp tc x v tr lng cho ngi lao ng trong doanh nghip, hp tc x. ng thi vi vic ra quyt nh m th tc ph sn, Thm phn ra quyt nh thnh lp t qun l ti sn, thanh l ti sn lm nhim v qun l, thanh l ti sn ca doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn (thnh phn, nhim v, quyn hn, trch nhim ca t qun l, thanh l ti sn quy nh ti iu 9, 10, 11 Lut Ph sn). 4.2. Phc hi hot ng kinh doanh a. Hi ngh ch n - Thnh phn tham gia hi ngh ch n, gm: cc ch n c tn trong danh sch ch n; i din ngi lao ng, i din cng on c ngi lao ng u quyn; ngi bo lnh sau khi tr n thay cho doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn. - Ni dung hi ngh ch n ln th nht: T trng t qun l, thanh l ti sn thng bo cho Hi ngh ch n v tnh hnh kinh doanh, thc trng ti chnh ca doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn, kt qu kim k ti sn, danh sch ch n, danh sch ngi mc n v cc ni dung khc nu xt thy cn thit. + Ch doanh nghip hoc ngi i din hp php ca doanh nghip trnh by kin ca mnh v cc ni dung m t qun l, thanh l ti sn thng bo, xut phng n, gii php t chc li hot ng kinh doanh, kh nng v thi hn thanh ton n. + Hi ngh ch n tho lun v cc ni dung do t qun l, thanh l ti sn thng bo v cc kin ca ch doanh nghip, i din hp php ca doanh nghip, hp tc x. + Thng qua ngh quyt ca hi ngh ch n. Trng hp cn phi t chc hi ngh ch n tip theo th chng trnh, ni dung hi ngh do thm phn quyt nh. - Hi ngh ch n ch c coi l hp l khi c cc iu kin sau y: + Qu na s ch n khng c bo m i din cho t 2/3 tng s n khng c bo m tr ln tham gia.
73

+ C s tham gia ca ngi c ngha v tham gia hi ngh ch n (quy nh ti iu 63 Lut Ph sn). - Hi ngh ch n c th c hon mt ln nu thuc mt trong cc trng hp sau y: + Khng qu na s ch n khng c bo m i din cho t 2/3 tng s n khng c bo m tr ln tham gia. + Qu na s ch n khng c bo m c mt ti hi ngh ch n biu quyt ngh hon hi ngh. + Ngi c ngha v tham gia hi ngh quy nh ti iu 63 Lut Ph sn vng mt c l do chnh ng. Trng hp thm phn ra quyt nh hon hi ngh th trong thi hn 30 ngy k t ngy ra quyt nh hon hi ngh, thm phn phi triu tp li hi ngh ch n. b. iu kin p dng th tc phc hi hot ng kinh doanh - Thm phn ra quyt nh p dng th tc phc hi hot ng kinh doanh sau khi hi ngh ch n ln 1 thng qua ngh quyt ng vi cc gii php t chc li hot ng kinh doanh, k hoch thanh ton n cho cc ch n v yu cu doanh nghip, hp tc x phi xy dng phng n phc hi hot ng kinh doanh. - Trong thi hn 30 ngy k t ngy hi ngh ch n ln 1 thng qua ngh quyt, doanh nghip, hp tc x phi xy dng phng n phc hi kinh doanh ca mnh v np cho thm phn. c. Ni dung, phng n phc hi hot ng kinh doanh - Phi nu r cc bin php cn thit phc hi kinh doanh, cc iu kin, thi hn, k hoch thanh ton n. - Cc bin php huy ng vn. - Thay i mt hng kinh doanh. - T chc li b my... d. Xem xt, thng qua phng n phc hi hot ng kinh doanh (xem iu 70, iu 71 Lut Ph sn). . Cng nhn ngh quyt v phng n phc hi hot ng kinh doanh v gim st vic thc hin phng n phc hi hot ng kinh doanh (iu 72 Lut Ph sn). Thi hn ti a thc hin phng n phc hi hot ng kinh doanh l 3 nm k t ngy cui cng cng b quyt nh ca To n cng nhn ngh quyt ca hi ngh ch n v phng n phc hi hot ng kinh doanh. e. nh ch th tc phc hi hot ng kinh doanh v hu qu php l (iu 76, iu 77 Lut Ph sn). 4.3. Thanh l ti sn, cc khon n a. Nhng trng hp quyt nh m th tc thanh l ti sn Thm phn hoc T Thm phn ph trch vic tin hnh th tc ph sn ra Quyt nh m th tc thanh l ti sn trong nhng trng hp sau:
74

- Quyt nh m th tc thanh l ti sn trong trng hp c bit (iu 78 Lut Ph sn). - Quyt nh m th tc thanh l ti sn khi hi ngh ch n khng thnh (iu 79 Lut Ph sn). - Quyt nh m th tc thanh l ti sn sau khi c ngh quyt ca hi ngh ch n ln 1 (iu 80 Lut Ph sn). Quyt nh m th tc thanh l ti sn c th b khiu ni, khng ngh. Vic gii quyt khiu ni, khng ngh quyt nh m th tc thanh l ti sn quy nh ti iu 83, iu 84 Lut Ph sn. b. Ti sn ca doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn v th t phn chia ti sn Ti sn ph sn ca doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn bao gm: ti sn v quyn ti sn c ti thi im to n th l n yu cu m th tc ph sn; cc khon li nhun, cc ti sn v quyn ti sn m doanh nghip, hp tc x s c do vic thc hin cc giao dch c xc lp trc khi To n th l; ti sn l vt bo m thc hin ngha v; gi tr quyn s dng t... ( iu 49 Lut Ph sn). Ti sn cn li ca doanh nghip, hp tc x sau khi thanh ton cc khon n c bo m c phn chia theo th t u tin nh sau: - Ph ph sn. - Cc khon n lng, tr cp thi vic, bo him x hi v cc quyn li khc theo tho c lao ng tp th v hp ng lao ng k. - Cc khon n khng c bo m phi tr cho cc ch n trong danh sch ch n theo nguyn tc nu gi tr ti sn thanh ton cc khon n th mi ch n u c thanh ton s n ca mnh; nu gi tr ti sn khng thanh ton cc khon n th mi ch n ch c thanh ton mt phn khon n ca mnh theo t l tng ng. Trng hp gi tr ti sn ca doanh nghip, hp tc x sau khi thanh ton cc khon quy nh trn m vn cn th phn cn li ny thuc v: - X vin hp tc x; - Ch doanh nghip t nhn; - Cc thnh vin ca cng ty; cc c ng ca cng ty c phn; - Ch s hu doanh nghip nh nc. c. nh ch th tc thanh l ti sn Thm phn ra quyt nh nh ch th tc thanh l ti sn trong cc trng hp: - Con n khng cn ti sn thc hin phng n phn chia ti sn; - Phng n phn chia ti sn thc hin xong. 4.4. Tuyn b ph sn a. Cc trng hp To n tuyn b ph sn
75

C 2 nhm trng hp Ta n ra quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn: Th nht, Quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn trong trng hp c bit - Trong thi hn ba mi ngy, k t ngy ht thi hn np tin tm ng ph ph sn do Ta n n nh, ch doanh nghip hoc i din hp php ca doanh nghip, hp tc x np n yu cu m th tc ph sn khng cn tin v ti sn khc np tin tm ng ph ph sn th To n ra quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn. - Sau khi th l n yu cu m th tc ph sn v nhn cc ti liu, giy t do cc bn c lin quan gi n, To n ra quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn, nu doanh nghip, hp tc x lm vo tnh trng ph sn khng cn ti sn hoc cn nhng khng thanh ton ph ph sn. Th hai, Thm phn ra quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn ng thi vi vic ra quyt nh nh ch th tc thanh l ti sn. b. Thng bo quyt nh tuyn b ph sn (iu 89 Lut Ph sn). c. Khiu ni, khng ngh v gii quyt khiu ni, khng ngh quyt nh tuyn b ph sn (iu 91, iu 92 Lut Ph sn). 4.5. Hu qu ca vic tuyn b ph sn - Quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn khng min tr ngha v v ti sn ca ch soanh nghip t nhn, thnh vin hp danh ca cng ty hp danh i vi ch n cha c thanh ton n, tr trng hp cc bn c tho thun khc hoc php lut c quy nh khc. Cc ngha v v ti sn pht sinh sau khi c quyt nh tuyn b doanh nghip, hp tc x b ph sn c quyt nh theo quy nh ca php lut v thi hnh n dn s v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. - Tr trng hp doanh nghip, hp tc x b tuyn b ph sn v l do bt kh khng, ngi qun l, iu hnh doanh nghip, hp tc x b tuyn b ph sn s b x l nh sau: + Ngi gi chc v Gim c, Tng gim c, Ch tch v cc thnh vin Hi ng qun tr ca cng ty, tng cng ty 100% vn nh nc b tuyn b ph sn khng c c m ng cc chc v bt k doanh nghip nh nc no khc, k t ngy cng ty, tng cng ty nh nc b tuyn b ph sn. + Ngi c giao i din phn vn ca Nh nc doanh nghip khc m doanh nghip b tuyn b ph sn khng c c m ng cc chc v qun l bt k doanh nghip no c vn ca Nh nc. + Ch doanh nghip t nhn, thnh vin hp danh ca cng ty hp danh, Gim c (Tng gim c), Ch tch v cc thnh vin Hi ng qun tr, Hi ng thnh vin ca doanh nghip, Ch nhim, cc thnh vin Ban qun tr hp tc x b tuyn b ph sn khng c quyn thnh lp doanh nghip, hp tc x, khng c lm ngi qun l doanh nghip, hp tc x trong thi hn t mt n ba nm k t ngy doanh nghip, hp tc x b tuyn b ph sn.
76

5. Cc bin php bo ton ti sn trong gii quyt ph sn bo ton ti sn phc v cho vic gii quyt ph sn, Lut Ph sn c nhng quy nh nhm bo ton ti sn ca doanh nghip, hp tc x b ph sn. a. Cc giao dch b coi l v hiu Trong thi gian 3 thng trc ngy To n th l n yu cu m th tc ph sn, cc giao dch sau y ca doanh nghip, hp tc x b coi l v hiu: - Tng, cho ng sn v bt ng sn cho ngi khc; - Thanh ton hp ng song v trong phn ngha v ca doanh nghip, hp tc x r rng l ln hn phn ngha v ca bn kia; - Thanh ton cc khon n cha n hn; - Thc hin vic th chp, cm c ti sn i vi cc khon n; - Cc giao dch khc vi mc ch tu tn ti sn. Khi cc giao dch trn b tuyn b v hiu th nhng ti sn phi c thu hi v nhp vo khi ti sn ca doanh nghip, hp tc x b ph sn. T trng t qun l, thanh l ti sn, ch n khng c bo m c quyn yu cu To n tuyn b cc giao dch trn ca doanh nghip, hp tc x l v hiu. b. nh ch hp ng ang c hiu lc Trong qu trnh tin hnh th tc ph sn, nu xt thy vic nh ch thc hin hp ng ang c hiu lc v ang c thc hin hoc cha c thc hin s c li hn cho doanh nghip, hp tc x th hp ng b nh ch thc hin. Ch n, con n, t trng t qun l, thanh l ti sn c quyn yu cu To n ra quyt nh nh ch thc hin hp ng. c. p dng cc bin php khn cp tm thi Trong trng hp cn thit, theo ngh ca t trng t qun l, thanh l ti sn, thm phn c quyn ra quyt nh p dng mt trong cc bin php khn cp tm thi bo ton ti sn. Cc bin php gm: - Cho, bn hng ho d h hng hoc sp ht thi gian s dng; - K bin, nim phong ti sn; - Phong to ti khon ca doanh nghip, hp tc x ti ngn hng; - Nim phong kho qu, thu gi, qun l s sch k ton, ti liu lin quan ca doanh nghip, hp tc x; - Cm hoc buc doanh nghip, hp tc x, c nhn, t chc khc c lin quan thc hin mt s hnh vi nht nh. Ngoi nhng bin php ch yu nu trn, trong nhng trng hp c th, c th p dng mt s bin php khc nh ng k giao dch bo m, nh ch thi hnh n dn s hoc gii quyt v n.

77

Phn 6
PHP LUT V GII QUYT TRANH CHP KINH DOANH, THNG MI
1. Khi nim v c im ca tranh chp kinh doanh, thng mi Tranh chp kinh doanh, thng mi l nhng xung t, bt ng v quyn, li ch kinh t gia cc ch th trong qu trnh xc lp v gii quyt cc quan h kinh doanh, thng mi. Trong iu kin ca nn kinh t th trng nc ta, hot ng kinh doanh thng mi ngy cng a dng, khng ngng pht trin trong tt c mi lnh vc kinh doanh sn xut, thng mi hng ha, thng mi dch v, u t...V vy, tranh chp kinh doanh thng mi c nhng biu hin a dng v ni dung, hnh thc v mc khc nhau. c th l nhng bt ng gia nhng nh u t trong vic gp vn thnh lp v iu hnh doanh nghip hoc c th l mu thun gia cc bn trong quan h hp ng hoc bt ng, mu thun gia cc thnh vin trong ni b cng ty v thnh lp, hot ng, gii th cng ty... Vi cch hiu nh vy, nhng vi phm php lut cnh tranh c quy nh l nhng v vic cnh tranh trong Lut Cnh tranh nm 2004 cng c coi l nhng tranh chp kinh doanh, thng mi. Tuy nhin, nhng v vic cnh tranh c gii quyt theo t tng cnh tranh khng thuc phm vi cp trong phn ny. So vi nhng tranh chp trong cc lnh vc x hi khc nh lao ng, hnh chnh, hn nhn v gia nh, tranh chp kinh doanh, thng mi c nhng c im khc bit. Th nht, ni dung ca tranh chp kinh doanh thng mi ch yu l mu thun v li ch kinh t. Bi l, mc ch c bn m cc ch th mong mun t ti khi tham gia hot ng kinh doanh thng mi l li nhun hoc i tng u t. Do vy, trong qu trnh thc hin xung t v li ch kinh t l ni dung c bn ca mi tranh chp kinh doanh thng mi. Th hai, ch th ca cc quan h tranh chp pht sinh gia cc thng nhn. Nhng ch th ny c tm l mong mun xc nh quan h n nh, lu di trn c s hp tc, tin cy ln nhau khi tham gia hot ng kinh doanh, thng mi. Trong quan h kinh doanh thng mi quyn v ngha v ca cc ch th lun tng xng vi nhau trn c s tha thun, bnh ng vi mc ch ti a l li ch kinh t. V vy, cc tranh chp pht sinh s c nguy c e da v nh hng xu n quyn, li ch ca cc bn trong iu kin li ch kinh t ca cc bn ph thuc v nh hng ln nhau. Th ba, tranh chp kinh doanh, thng mi pht sinh, pht trin gn lin vi cc hot ng kinh doanh, thng mi. Hot ng kinh doanh thng mi vn rt a dng, chu s tc ng, iu tit ca cc quy lut v yu t ring ca th trng, chng hn nh quy lut cung cu, s bin i khng ngng ca gi c... Nhng tranh chp pht sinh trong cc hot ng kinh doanh, thng mi cng v th m c nhng bin i linh hot v hnh thc biu hin, v tnh cht mc v i hi, cch thc gii quyt ca cc bn. 2. Yu cu v nhng phng thc gii quyt tranh chp 2.1. Yu cu gii quyt tranh chp kinh doanh, thng mi
78

Xut pht t nhng tnh cht, c im ca cc tranh chp kinh doanh, thng mi, vic gii quyt nhng tranh chp kinh doanh, thng mi cn phi t c nhng yu cu nht nh. Mt l, Tranh chp phi c gii quyt mt cch kp thi, khn trng c th tn dng c nhng c hi kinh doanh, loi tr nhng ri ro t tc ng ca th trng. Hai l, Phi bo m gi c b mt ca hot ng kinh doanh cng nh uy tn ca cc bn trong quan h tranh chp. Cho d c tranh chp, nhng y l nhng tranh chp v li ch kinh t nn cc bn c xu hng t thng lng gii quyt. Cc phng thc gii quyt tranh chp c s xut hin, can thip ca bn th ba ch c s dng khi khng th gii quyt bng t thng lng. Ba l, Vic gii quyt tranh chp phi c chi ph hp l v thi gian, c hi v chi ph tin bc. Mi bn u c quyn cn nhc, so snh gia ci c v nhng chi ph phi b ra gii quyt tranh chp, li ch kinh t v s n nh quan h kinh doanh t la chn phng thc v a ra yu cu gii quyt tranh chp. Tranh chp trong kinh doanh ch c gii quyt tha ng khi cc bn tm ra phng n dung ha c cc li ch, li ch kinh t ca cc bn v li ch cc mt ca cng mt bn. 2.2. Phng thc gii quyt tranh chp kinh doanh, thng mi Vic la chn phng thc gii quyt tranh chp ni ring cng nh mi vn lin quan n qu trnh gii quyt cc tranh chp trong kinh doanh, thng mi ni chung da trn nguyn tc quan trng l quyn t nh ot ca cc bn. C quan nh nc v trng ti thng mi ch can thip theo yu cu ca cc bn tranh chp. K c khi To n hoc trng ti can thip th trong qu trnh t tng, quyn t nh ot biu hin bng nhng hnh vi n phng hoc tha thun ca cc bn vn lun c ghi nhn v tn trng. Quyn t nh ot ca cc bn c coi l mt ni dung ca quyn t do kinh doanh v c php lut bo h. Php lut hin hnh ca Vit Nam, trong cc vn bn php lut quc gia cng nh trong cc iu c quc t m Vit Nam l thnh vin u ghi nhn nguyn tc ny. Theo quy nh ca php lut hin hnh, cc phng thc gii quyt tranh chp trong kinh doanh, thng mi bao gm: - Thng lng; - Ha gii; - Trng ti thng mi; - Ta n nhn dn. Thng lng l phng thc tt nht gii quyt cc tranh chp trong kinh doanh v n p ng c nhng yu cu nh nu trn. Thng lng l phng thc c cc bn tranh chp t nguyn la chn trc tin v trong thc tin, phn ln tranh chp trong kinh doanh c gii quyt bng phng thc ny. Nh nc khuyn khch p dng phng thc t thng lng gii quyt tranh chp trn tinh thn hon ton tn trng quyn tha thun ca cc bn. Chnh v vy, php lut khng a ra bt c quy nh no cho phng thc t thng lng. Ha gii l phng thc gii quyt tranh chp c s tham gia ca bn th ba l c nhn hoc t chc ng vai tr l trung gian ha gii h tr cc bn gii quyt tranh
79

chp. Kt qu ha gii ph thuc vo thin ch ca cc bn tranh chp v uy tn, kinh nghim, k nng ca trung gian ha gii. Quyt nh cui cng ca vic gii quyt tranh chp khng phi ca trung gian ha gii m hon ton ph thuc cc bn tranh chp. Trung gian ha gii c nhng li th nht nh i vi vic gii quyt cc tranh chp kinh doanh thng mi c ni dung phc tp, cc bn t hiu bit i vi nhau. Vit Nam, thc tin phng thc ny t c p dng Khc vi hai phng thc gii quyt tranh chp kinh doanh thng mi: thng lng v ha gii ch yu do cc bn t nh ot khng thng qua c quan ti phn c thm quyn gii quyt tranh chp. Hai phng thc gii quyt tranh chp: trng ti thng mi v ta n nhn dn phi thng qua c quan ti phn c thm quyn gii quyt tranh chp v phi tun theo trnh t, th tc t tng theo quy nh ca php lut. Vic la chn phng thc gii quyt tranh chp bng trng ti thng mi c mt s u im nh tnh chung thm v hiu lc ca quyt nh trng ti i vi vic gii quyt tranh chp; tnh b mt; tnh lin tc; tnh linh hot; tit kim thi gian; khng b rng buc bi nguyn tc lnh th, cc bn c quyn la chn m hnh trng ti, la chn trng ti vin gii quyt v tranh chp, duy tr c quan h i tc; trng ti cho php cc bn s dng c kinh nghim ca cc chuyn gia. Vic gii quyt tranh chp qua To n cng c nhiu li th, nh (i) To n l c quan i din cho quyn lc t php ca Nh nc nn cc quyt nh, bn n ca To n mang tnh cng ch thi hnh i vi cc bn; (ii) vi nguyn tc hai cp xt x, nhng sai st trong qu trnh gii quyt tranh chp c kh nng c pht hin v khc phc kp thi; (iii) vi iu kin thc t Vit Nam, th n ph To n thp hn l ph Trng ti. Tuy nhin, vic gii quyt tranh chp qua To n cng bc l mt s hn ch nht nh m ng k nht l th tc To n qu cht ch lm thi gian gii quyt tranh chp thng b ko di; kh nng tc ng ln qu trnh t tng ca cc bn l rt hn ch. 3. Gii quyt tranh chp ti Trng ti thng mi 3.1. Cc t chc Trng ti thng mi Vit Nam Hin ti, Vit Nam c cc t chc Trng ti thng mi sau y: - Cc Trung tm Trng ti c thnh lp ti Thnh ph H Ni, Thnh ph Nng v Thnh ph H Ch Minh. Cn c vo tnh hnh pht trin kinh t - x hi ca a phng, ti cc a phng khc c th thnh lp thm cc Trung tm Trng ti. Cc Trung tm Trng ti ny c thnh lp v hot ng theo Php lnh Trng ti thng mi ngy 25/02/2003 v Ngh nh s 25/2004/N-CP ngy 15/01/2004 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Php lnh Trng ti thng mi. - Cc Trung tm Trng ti kinh t thnh lp ti cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng theo Ngh nh s 116/CP ngy 05/9/1994 ca Chnh ph v t chc v hot ng ca Trng ti kinh t. Trc y, c 6 Trung tm Trng ti kinh t c thnh lp vi thm quyn l gii quyt cc tranh chp kinh t khng c yu t quc t. S ra i ca cc Trung tm Trng ti kinh t vi tnh cht v t tng trng ti hon ton khc, ng thi cng thay th cho h thng Trng ti kinh t nh nc tn ti nhiu nm trc (c gii th t thng 7/1994).
80

- Trung tm Trng ti quc t Vit Nam bn cnh Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam-VIAC (trn c s hp nht Hi ng Trng ti Ngoi thng v Hi ng Trng ti Hng hi), c thnh lp v hot ng theo Quyt nh s 204/TTg ngy 28/4/1993 ca Th tng Chnh ph v t chc Trung tm Trng ti quc t Vit Nam v Quyt nh s 114/TTg ngy 16/02/1996 ca Th tng Chnh ph v vic m rng thm quyn gii quyt cc tranh chp ca Trung tm Trng ti quc t Vit Nam. Cc Trung tm Trng ti kinh t v Trung tm Trng ti quc t Vit Nam l cc Trung tm Trng ti c thnh lp trc ngy Php lnh Trng ti thng mi c hiu lc (01/7/2003) khng phi lm th tc thnh lp li nhng phi sa i, b sung iu l, Quy tc t tng trng ti cho ph hp vi quy nh ca Php lnh Trng ti thng mi trong thi hn 12 thng k t ngy 01/7/2003. Theo Php lnh trng ti thng mi nm 2003, hin nay trng ti thng mi Vit Nam c t chc theo hai m hnh: Trng ti thng trc vi hnh thc thnh lp l Trung tm trng ti thng mi. Tuy nhin, thc t Vit Nam hin nay, cc trung tm trng ti thng mi ang hot ng ch yu c thnh lp trc khi Php lnh trng ti thng mi c ban hnh. M hnh trng ti th hai l trng ti v vic, m hnh trng ti ny khng c tr s thng trc, ch gii quyt cc v vic theo yu cu v t gii tn khi gii quyt xong. Thc tin Vit Nam, m hnh trng ti ny t hot ng. C mt s im cn ch i vi cc bn tranh chp trong vic s dng dch v t cc t chc trng ti thng mi ca Vit Nam. Mt l, tt c cc t chc trng ti thng mi hin nay u l cc t chc phi chnh ph, l cc t chc x hi-ngh nghip, tham gia gii quyt cc tranh chp theo s tha thun, yu cu ca cc bn. Trong hot ng, cc t chc trng ti thng mi hin nay khng c nhn danh quyn lc nh nc, hon ton khc vi hot ng ca h thng Trng ti kinh t nh nc trc y. Hai l, cc t chc trng ti thng mi ny phn ln l nhng t chc trng ti thng trc. Cc Trung tm Trng ti c t cch php nhn, c con du v ti khon ring, c tr s, c th c chi nhnh, vn phng i din, c iu l, Quy tc t tng trng ti, c Ban iu hnh vi danh sch cc Trng ti vin, tn ti c lp vi cc tranh chp. 3.2. Thm quyn ca Trng ti thng mi Trng ti thng mi c thm quyn gii quyt cc v tranh chp pht sinh trong hot ng thng mi. Hot ng thng mi l vic thc hin mt hay nhiu hnh vi thng mi ca c nhn, t chc kinh doanh bao gm mua bn hng ho, cung ng dch v; phn phi, i din, i l thng mi; k gi, cho thu; thu mua; xy dng; t vn; k thut; li-xng; u t; ti chnh, ngn hng; bo him; thm d, khai thc; vn chuyn hng ho, hnh khch bng ng hng khng, ng bin, ng st, ng b v cc hnh vi thng mi khc theo quy nh ca php lut (iu 2 Khon 3 Php lnh Trng ti thng mi ngy 25/02/2003). Nh vy, thuc thm quyn gii quyt ca Trng ti thng mi l cc v tranh chp m trong cc bn tranh chp l nhng c nhn kinh doanh hoc t chc kinh doanh (cc bn tranh chp u c ng k kinh doanh) v trc hoc sau khi xy ra tranh chp cc bn c tha thun trng ti. Trng t tng trng ti thng mi, ngi ta phn bit cc tranh chp c yu t nc ngoi xc nh p dng php lut ca Vit Nam hay ca nc ngoi khi gii
81

quyt tranh chp. Tranh chp c yu t nc ngoi l tranh chp pht sinh trong hot ng thng mi c mt trong cc yu t sau y: - Mt bn hoc cc bn l ngi nc ngoi, php nhn nc ngoi tham gia. - Cn c xc lp, thay i, chm dt quan h c tranh chp pht sinh nc ngoi. - Ti sn lin quan n tranh chp nc ngoi. Nu v tranh chp c tha thun trng ti m mt bn khi kin ti Ta n th Ta n phi t chi th l, tr trng hp tha thun trng ti v hiu. 3.3. Nguyn tc ca t tng trng ti thng mi T tng trng ti khc vi t tng Ta n nhng nguyn tc p dng trong qu trnh gii quyt tranh chp. Vic gii quyt tranh chp bng phng thc trng ti phi thc hin nhng nguyn tc c bn sau y: a. Tranh chp c gii quyt ti trng ti nu trc hoc sau khi xy ra tranh chp cc bn c tha thun trng ti Tha thun trng ti l vn bn hoc th, in bo, telex, fax, th in t hoc hnh thc vn bn khc th hin r ch ca cc bn gii quyt v tranh chp bng trng ti. Tha thun trng ti phi c lp thnh vn bn, c th l iu khon trng ti trong hp ng hoc l mt tha thun ring. Trng hp tha thun trng ti nm trong hp ng th iu khon trng ti tn ti c lp vi hp ng. Vic thay i, gia hn, hy b hp ng, s v hiu ca hp ng khng nh hng n hiu lc ca iu khon trng ti. Tha thun trng ti l iu kin tin quyt cho vic gii quyt tranh chp bng phng thc trng ti phi l tha thun trng ti c hiu lc php l. Tha thun trng ti b coi l v hiu trong nhng trng hp sau y: - Tranh chp pht sinh khng thuc hot ng thng mi; - Ngi k tha thun trng ti khng c thm quyn k kt theo quy nh ca php lut; - Mt bn k kt tha thun trng ti khng c nng lc hnh vi dn s y ; - Tha thun trng ti khng c quy nh hoc quy nh khng r i tng tranh chp, t chc trng ti c thm quyn gii quyt v tranh chp m sau cc bn khng c tha thun b sung; - Tha thun trng ti khng c lp thnh vn bn. b. Hnh thc gii quyt tranh chp bng Hi ng Trng ti Tranh chp gia cc bn c gii quyt bng Hi ng Trng ti. Ty theo tng v tranh chp m cc bn tha thun Hi ng Trng ti c mt trng ti vin duy nht hoc ba Trng ti vin. C hai loi Hi ng Trng ti l Hi ng Trng ti do Trung tm Trng ti t chc v Hi ng Trng ti do cc bn thnh lp. i vi Hi ng Trng ti do Trung tm Trng ti t chc, trng ti vin phi c chn trong danh sch Trng ti vin ca Trung tm Trng ti m cc bn la chn v yu cu gii quyt v tranh chp. i vi Hi ng trng ti do cc bn thnh lp (thng gi l trng ti v
82

vic, t gii th sau khi kt thc gii quyt v tranh chp). Trng ti vin c th thuc danh sch hoc ngoi danh sch Trng ti vin ca cc Trung tm Trng ti ca Vit Nam. Loi Hi ng Trng ti c th s dng gii quyt v tranh chp do cc bn la chn. c. Khi gii quyt tranh chp, Trng ti vin phi c lp, khch quan, v t, phi cn c vo php lut v tn trng tha thun ca cc bn Cng dn Vit Nam c lm Trng ti vin nu c nhng iu kin sau y: - C nng lc hnh vi dn s y ; - C phm cht o c tt, trung thc, v t, khch quan; - C bng i hc v qua thc t cng tc theo ngnh hc hc t nm nm tr ln. Ngi ang b qun ch hnh chnh, ang b truy cu trch nhim hnh s hoc b kt n m cha c xa n tch, Thm phn, Kim st vin, iu tra vin, Chp hnh vin, cng chc ang cng tc ti Ta n nhn dn, Vin kim st nhn dn, c quan iu tra, c quan thi hnh n khng c lm Trng ti vin. Trng ti vin phi t chi gii quyt v tranh chp trong nhng trng hp s tham gia ca mnh khng bo m tnh c lp, khch quan, v t. Trong qu trnh t tng trng ti, quyn t nh ot ca cc bn c tn trng thng qua nhng quy nh cc bn c th t ha gii hoc yu cu Hi ng trng ti tin hnh ha gii. Nhng tha thun ca cc bn qua ha gii c Hi ng Trng ti chp thun, k c nhng tha thun trong phin hp gii quyt v tranh chp trc khi Hi ng Trng ti ra Quyt nh trng ti. d. Nguyn tc p dng php lut gii quyt v tranh chp - i vi v tranh chp gia cc bn Vit Nam, Hi ng Trng ti p dng php lut ca Vit Nam gii quyt tranh chp. - i vi v tranh chp c yu t nc ngoi, Hi ng Trng ti p dng php lut do cc bn la chn. Trng hp cc bn khng la chn c php lut gii quyt v tranh chp th Hi ng Trng ti quyt nh. Ngoi ra, c ring mt s quy nh v chn Trng ti vin, Ta n ch nh Trng ti vin v a im gii quyt v tranh chp ti iu 49 Php lnh Trng ti thng mi. - Trong trng hp iu c quc t m Vit Nam l thnh vin c quy nh khc vi quy nh ca Php lnh Trng ti thng mi ni ring v ca php lut Vit Nam ni chung th p dng quy nh ca iu c quc t. 3.4. Cc giai on ca t tng trng ti thng mi T tng trng ti c th khi qut thnh nhng giai on c bn sau y: a. Khi kin Ty theo loi Hi ng Trng ti m cc bn la chn, nguyn n gi n kin n Trung tm Trng ti hoc gi cho b n. Km theo n kin phi c bn chnh
83

hoc bn sao tha thun trng ti, bn chnh hoc bn sao cc ti liu chng c. B n phi gi bn t bo v cho Trung tm Trng ti hoc gi cho nguyn n. Nguyn n phi np tm ng ph trng ti v bn thua kin phi chu ph trng ti, tr trng hp cc bn c tha thun khc. Thi hiu khi kin gii quyt v tranh chp bng trng ti c xc nh nh sau: i vi v tranh chp m php lut c quy nh thi hiu khi kin th thi hiu khi kin thc hin theo quy nh ca php lut. i vi v tranh chp m php lut khng quy nh thi hiu khi kin th thi hiu khi kin gii quyt v tranh chp bng trng ti l hai nm, k t ngy xy ra tranh chp, tr trng hp bt kh khng. a im gii quyt v tranh chp do cc bn tha thun, nu khng c tha thun th Hi ng Trng ti quyt nh nhng phi bo m thun tin cho cc bn trong vic gii quyt. b. Thnh lp v hot ng ca Hi ng Trng ti Trng hp Hi ng Trng ti c ba Trng ti vin th nguyn n v b n (hoc cc b n) mi bn chn mt Trng ti vin. Hai Trng ti vin ny s chn Trng ti vin th ba lm Ch tch Hi ng Trng ti. Hi ng Trng ti nghin cu h s, thc hin nhng hot ng c th xc minh s vic nu thy cn thit, thu thp chng c. Trong qu trnh t tng trng ti, cc bn c th khiu ni xem xt Tha thun trng ti, thm quyn ca Hi ng Trng ti. Cc bn c th t ha gii hoc yu cu Hi ng Trng ti ha gii, c quyn yu cu p dng mt hoc mt s bin php khn cp tm thi sau: - Bo ton chng c trong trng hp chng c ang b tiu hy hoc c nguy c b tiu hy; - K bin ti sn tranh chp; - Cm chuyn dch ti sn tranh chp; - Cm thay i hin trng ti sn tranh chp; - K bin v nim phong ti sn ni gi gi; - Phong ta ti khon ti ngn hng. B n c quyn kin li nguyn n v nhng vn c lin quan n yu cu ca nguyn n. c. Phin hp gii quyt tranh chp v Quyt nh trng ti Phin hp gii quyt v tranh chp khng cng khai. Trng hp c s ng ca cc bn, Hi ng Trng ti c th cho php nhng ngi khc tham d phin hp. Quyt nh trng ti c hiu lc k t ngy cng b. Quyt nh trng ti c th c cng b ngay ti phin hp cui cng hoc sau nhng chm nht l 60 ngy, k t ngy kt thc phin hp cui cng. Ton vn Quyt nh trng ti phi c gi cho cc bn ngay sau ngy cng b. Bn khng ng vi Quyt nh trng ti c quyn lm n gi Ta n cp tnh ni Hi ng Trng ti ra Quyt nh trng ti, yu cu hy Quyt nh trng ti.
84

d. Thi hnh Quyt nh trng ti Nu bn phi thi hnh Quyt nh trng ti khng t nguyn thi hnh, bn c thi hnh c quyn lm n yu cu c quan thi hnh n cp tnh ni c tr s, ni c tr hoc ni c ti sn ca bn phi thi hnh, thi hnh Quyt nh trng ti. Trnh t, th tc v thi hn thi hnh Quyt nh trng ti theo quy nh ca php lut v thi hnh n dn s. 3.5. S h tr ca c quan nh nc i vi t tng trng ti thng mi Nhm mc ch tng cng hiu qu ca vic gii quyt cc tranh chp kinh doanh thng mi bng Trng ti, t tng trng ti thng mi hin hnh c s can thip h tr ca c quan nh nc trong nhiu cng vic. Th nht, trong vic lp Hi ng Trng ti. i vi Hi ng Trng ti do cc bn thnh lp m cc bn tha thun c mt Trng ti vin duy nht nhng li khng thng nht chn c Trng ti vin ny th theo yu cu ca mt bn, Chnh n Ta n cp tnh ni b n c tr s hoc c tr giao cho mt Thm phn ch nh Trng ti vin duy nht cho cc bn. Trng hp v tranh chp c nhiu b n m cc b n khng thng nht c vic chn mt Trng ti vin th nguyn n c quyn yu cu Ta n cp tnh ni c tr s hoc c tr ca mt trong cc b n ch nh Trng ti vin cho cc b n. Th hai, trng hp khng ng vi quyt nh ca Hi ng Trng ti v khiu ni xem xt Tha thun trng ti, thm quyn ca Hi ng Trng ti, cc bn c quyn yu cu Ta n cp tnh ni Hi ng Trng ti ra quyt nh xem xt li quyt nh. Th ba, trong vic p dng cc bin php khn cp tm thi. Thm phn Ta n cp tnh ni Hi ng Trng ti th l v tranh chp l ngi ra quyt nh p dng hoc hy b p dng cc bin php khn cp tm thi. Th t, Ta n ra quyt nh hy Quyt nh trng ti nu bn yu cu chng minh c rng Hi ng Trng ti ra Quyt nh trng ti thuc mt trong cc trng hp sau y: - Khng c tha thun trng ti; - Tha tun trng ti v hiu; - Thnh phn ca Hi ng Trng ti, t tng trng ti khng ph hp vi tha thun ca cc bn theo quy nh ca Php lnh Trng ti thng mi; - V tranh chp khng thuc thm quyn ca Hi ng Trng ti; - Trong qu trnh gii quyt v tranh chp, c Trng ti vin vi phm ngha v ca Trng ti vin; - Quyt nh trng ti tri vi li ch cng cng ca Nh nc Vit Nam. Th nm, bo m s cng ch nh nc trong thi hnh Quyt nh trng ti. Hin nay, Quyt nh trng ti c hiu lc thi hnh c bo m thc hin bng s cng ch nh nc nh i vi cc bn n, quyt nh ca Ta n. 4. Gii quyt tranh chp ti Ta n nhn dn
85

T tng dn s hin hnh c quy nh trong B lut t Tng dn s c Quc hi thng qua ngy 15/6/2004 v c hiu lc t 01/01/2005. 4.1. Nhng nguyn tc c bn ca t tng dn s ti Ta n Tranh chp kinh doanh, thng mi l mt trong nhng v vic dn s khi c gii quyt ti Ta n phi tun theo nhng nguyn tc c bn sau y: - Bo m php ch x hi ch ngha trong t tng dn s; - C nhn, c quan, t chc c quyn yu cu Ta n bo v quyn v li ch hp php ca mnh hoc ca ngi khc; - Quyn quyt nh v t nh ot ca ng s; - Cc ng s c quyn v ngha v cung cp chng c v chng minh cho yu cu ca mnh l c cn c v hp php; - Bnh ng v quyn v ngha v trong t tng dn s; - Bo m quyn bo v ca ng s; - Ta n c trch nhim tin hnh ha gii v to iu kin thun li cc ng s t ha gii; - Hi thm nhn dn tham gia xt x v n dn s; - Thm phn v Hi thm nhn dn xt x c lp v ch tun theo php lut; - Trch nhim ca c quan, ngi tin hnh t tng dn s; - Ta n xt x tp th v quyt nh theo a s; - Xt x cng khai; - Bo m s v t ca nhng ngi tin hnh hoc tham gia t tng dn s. Php lut quy nh nhng ngi khng c tin hnh hoc tham gia t tng; - Thc hin hai cp xt x l s thm v phc thm; - Gim c vic xt x: Ta n cp trn gim c vic xt x ca Ta n cp di; - Bo m hiu lc ca bn n, quyt nh ca Ta n. Ta n nhn dn v cc c quan, t chc c giao nhim v thi hnh bn n, quyt nh ca Ta n phi nghim chnh thi hnh v chu trch nhim trc php lut v vic thc hin nhim v ny; - Ting ni v ch vit dng trong t tng dn s l ting Vit. Ngi tham gia t tng dn s c quyn dng ting ni v ch vit ca dn tc mnh, trong trng hp ny cn phi c ngi phin dch; - Vin kim st nhn dn kim st vic tun theo php lut trong t tng dn s; - Trch nhim chuyn giao ti liu, giy t ca Ta n; - C nhn, c quan, t chc c quyn v ngha v tham gia t tng dn s; - Bo m quyn khiu ni, t co trong t tng dn s. 4.2. Thm quyn ca Ta n trong gii quyt tranh chp v kinh doanh, thng mi
86

a. Thm quyn theo v vic C bn nhm tranh chp v kinh doanh, thng mi thuc thm quyn gii quyt ca Ta n (iu 29 B lut T tng dn s 2004): Th nht, tranh chp pht sinh trong hot ng kinh doanh, thng mi gia c nhn, t chc c ng k kinh doanh vi nhau v u c mc ch li nhun bao gm: - Mua bn hng ha; - Cung ng dch v; - Phn phi; - i din, i l; - K gi; - Thu, cho thu, thu mua; - Xy dng; - T vn, k thut; - Vn chuyn hng ha, hnh khch bng ng st, ng b, ng thy ni a; - Vn chuyn hng ha, hnh khch bng ng hng khng, ng bin; - Mua bn c phiu, tri phiu v giy t c gi khc; - u t, ti chnh, ngn hng; - Bo him; - Thm d, khai thc. Th hai, tranh chp v quyn s hu tr tu, chuyn giao cng ngh gia c nhn, t chc vi nhau v u c mc ch li nhun. Th ba, tranh chp gia cng ty vi cc thnh vin ca cng ty, gia cc thnh vin ca cng ty vi nhau lin quan n vic thnh lp, hot ng, gii th, sp nhp, hp nht, chia, tch, chuyn i hnh thc t chc ca cng ty. Th t, cc tranh chp khc v kinh doanh, thng mi m php lut c quy nh. b. Thm quyn ca Ta n cc cp Vit Nam, c hai cp ta n tin hnh xt x s thm l Ta n cp huyn v Ta n cp tnh. Ta n cp huyn c thm quyn gii quyt theo th tc s thm nhng tranh chp v kinh doanh, thng mi t im a n im i thuc nhm 1 ca thm quyn theo v vic nu trn. Ta n cp tnh c thm quyn gii quyt theo th tc s thm nhng tranh chp v kinh doanh, thng mi thuc thm quyn gii quyt ca Ta n cn li, tr nhng tranh chp thuc thm quyn ca Ta n cp huyn. Khi cn thit, Ta n cp tnh c th ly ln gii quyt nhng tranh chp thuc thm quyn gii quyt ca Ta n cp huyn.
87

c. Thm quyn xt x theo lnh th Khi xc nh tranh chp c gii quyt ti To n cp no, cn phi xc nh To n a phng no c thm quyn gii quyt tranh chp. to iu kin thun li cho vic xc minh, thu thp ti liu, chng c v thi hnh n, iu 35 B lut T tng dn s ngy 15 thng 6 nm 2004 quy nh: - To n c thm quyn xt x s thm cc v n v kinh doanh thng mi l To n ni b n c tr, lm vic ca b n (nu b n l c nhn) hoc ni b n c tr s (nu b n l c quan, t chc). - bo m quyn t nh ot ca cc bn, php lut t tng cn quy nh cc bn c tranh chp cng c quyn t tho thun vi nhau bng vn bn yu cu To n ni c tr, lm vic ca nguyn n (nu nguyn n l c nhn) hoc ni nguyn n c tr s (nu nguyn n l c quan, t chc) gii quyt v n. - Trng hp v n lin quan n bt ng sn th To n ni c bt ng sn c thm quyn gii quyt. d. Thm quyn xt x theo s la chn ca nguyn n Trong thc t, khi xc nh thm quyn ca To n theo cp v theo lnh th s c trng hp c nhiu To n cng c thm quyn gii quyt mt v n. Chnh v vy, bo m quyn v li ch hp php ca nguyn n, to iu kin thun li cho nguyn n khi tin hnh khi kin, php lut cn quy nh nguyn n c quyn la chn To n yu cu gii quyt v n trong cc trng hp sau y (iu 36 B lut T tng dn s 2004): - Nu khng bit ni c tr, lm vic, tr s ca b n, th nguyn n c th yu cu Ta n ni c ti sn, ni c tr s hoc ni c tr cui cng ca b n gii quyt. - Nu tranh chp pht sinh t hot ng ca chi nhnh t chc, th nguyn n c th yu cu To n ni t chc c tr s hoc ni t chc c chi nhnh gii quyt. - Nu tranh chp pht sinh t quan h hp ng th nguyn n c th yu cu To n ni hp ng c thc hin gii quyt; - Nu cc b n c tr, lm vic, c tr s nhiu ni khc nhau, th nguyn n c th yu cu To n mt trong cc b n c c tr, lm vic, c tr s gii quyt. - Nu tranh chp n bt ng sn m bt ng sn nhiu ni khc nhau, th nguyn n c th yu cu To n ni c mt trong cc bt ng sn gii quyt. 4.3. Cc giai on ca t tng dn s gii quyt tranh chp kinh doanh, thng mi Th tc gii quyt tranh chp kinh doanh, thng mi thc hin theo quy nh chung ca t tng dn s. C th khi qut th tc gii quyt tranh chp kinh doanh, thng mi ti Ta n c nhng giai on c bn sau y. a. Khi kin v th l v n Mt v n dn s ni chung, mt v n v tranh chp kinh doanh, thng mi ni ring ch c bt u nu c n khi kin. n khi kin th hin ch n phng ca nguyn n m khng cn s tha thun ca cc bn nh i vi Tha thun trng
88

ti trong t tng trng ti. n khi kin km theo ti liu, chng c c np trc tip hoc gi qua bu in n Ta n theo nhng quy nh v thm quyn pha trn. Trng hp php lut khng c quy nh khc v thi hiu khi kin th thi hiu ny l hai nm k t ngy quyn v li ch hp php ca c nhn, t chc b xm phm. Nguyn n phi np tin tm ng n ph s thm, tr trng hp c min hoc khng phi np tin tm ng n ph. Sau khi nhn n khi kin v ti liu, chng c km theo, nu xt thy v n thuc thm quyn gii quyt ca Ta n th Ta n phi thng bo ngay cho ngi khi kin bit h n Ta n lm th tc np tin tm ng n ph.. Ta n th l v n khi ngi khi kin np bin lai np tin tm ng n ph. Trng hp ngi khi kin c min hoc khng phi np tin tm ng n ph th Ta n phi th l v n khi nhn c n khi kin. Sau khi th l v n, Chnh n Ta n phn cng mt Thm phn gii quyt v n, thng bo v vic th l v n cho b n, c nhn, c quan, t chc c quyn li, ngha v lin quan n vic gii quyt v n, cho Vin Kim st cng cp v vic Ta n th l v n. B n phi gi n Ta n vn bn ghi kin ca mnh i vi yu cu ca ngi khi kin v ti liu, chng c km theo, nu c. ng thi, b n cng c quyn yu cu phn t i vi nguyn n trong giai on ny. Trong qu trnh gii quyt v n, cc ng s c quyn yu cu ta n p dng mt hoc mt s bin php khn cp tm thi. b. Ha gii v chun b xt x Quy nh rt quan trng v trch nhim ca Ta n trong t tng dn s l phi tin hnh ha gii cc ng s tha thun vi nhau v vic gii quyt v n, tr nhng v n khng c ha gii hoc khng tin hnh ha gii c theo quy nh ca php lut. Nu cc ng s tha thun c vi nhau v vic gii quyt ton b v n th Ta n lp Bin bn ha gii thnh. Sau by ngy k t ngy lp Bin bn ha gii thnh m khng c ng s no thay i kin v s tha thun th Ta n ra Quyt nh cng nhn s tha thun ca cc ng s, ng thi ra Quyt nh nh ch gii quyt v n. Nu cc ng s khng tha thun c vi nhau v vic gii quyt ton b v n th Ta n ra Quyt nh a v n ra xt x. c. Phin ta s thm Phin ta s thm din bin theo trnh t cc cng vic: Chun b khai mc phin ta, th tc bt u phin ta, th tc hi ti phin ta, tranh lun ti phin ta, ngh n v tuyn n. Bn n v quyt nh ca phin ta s thm cha c hiu lc php lut. i vi cc bn n, trong thi hn 15 ngy, k t ngy tuyn n, cc ng s c quyn khng co. i vi cc quyt nh tm nh ch, nh ch gii quyt v n, thi hn khng co l 7 ngy k t ngy ngi c quyn khng co nhn c quyt nh. n khng co c gi cho Ta n x s thm, km theo l ti liu, chng c b sung, nu c chng minh cho khng co ca mnh l c cn c v hp php. Nu ht thi hn khng co m khng c khng co, khng ngh (ca Vin Kim st), bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut.
89

d. Xt x phc thm Xt x phc thm l vic Ta n cp trn trc tip xt x li v n m bn n, quyt nh ca Ta n cp s thm cha c hiu lc php lut b khng co hoc khng ngh. Ngi khng co phi np tin tm ng n ph phc thm, tr trng hp c min hoc khng phi np tin tm ng n ph. Ta n cp phc thm th l v n khi nhn c h s v n, khng co, khng ngh v ti liu, chng c km theo, ng thi thnh lp Hi ng xt x phc thm gm ba Thm phn v phn cng mt Thm phn lm ch ta phin ta. Trong thi hn hai thng k t ngy th l v n, Ta n cp phc thm ra mt trong cc quyt nh sau: - Tm nh ch xt x phc thm v n; - nh ch xt x phc thm v n; - a v n ra xt x. Trong thi hn mt thng k t ngy c quyt nh a v n ra xt x, Ta n phi m phin ta phc thm, trng hp c l do chnh ng th thi hn ny l hai thng. Din bin ca phin ta phc thm v c bn l nhng th tc nh ti phin ta s thm. Ti phin ta phc thm, cc ng s c quyn tha thun gii quyt v n v Hi ng xt x phc thm cng nhn s tha thun ny. Hi ng xt x phc thm c quyn: - Bc khng co, khng ngh v gi nguyn bn n, quyt nh s thm; - Sa i mt phn hoc ton b quyt nh ca bn n, quyt nh s thm; - Hu bn n, quyt nh s thm v chuyn h s v n cho To n cp s thm xt x trong trng hp c vi phm nghim trng th tc t tng hoc vic xc minh, thu thp chng c ca To n cp s thm khng y m To n cp phc thm khng th b sung c; - Hu bn n s thm v nh ch gii quyt v n theo cc quy nh ca php lut. Quyt nh phc thm c hiu lc php lut k t ngy ra quyt nh. . Th tc xem xt li i vi bn n, quyt nh c hiu lc php lut V nguyn tc bn n, quyt nh c hiu lc php lut phi c thi hnh v cc c nhn, t chc c lin quan phi nghim chnh chp hnh. Tuy nhin, c nhng trng hp bn n, quyt nh c hiu lc php lut c nhng sai st hoc c nhng tnh tit mi lm thay i ni dung v n. Cng vi vic thc hin ch hai cp xt x l s thm v phc thm, php lut t tng dn s cn quy nh th tc c bit xem xt li bn n, quyt nh c hiu lc php lut, l th tc gim c thm hoc ti thm. 1. Gim c thm Gim c thm l xt li bn n, quyt nh ca To n c hiu lc php lut nhng b khng ngh v pht hin c vi phm php lut nghim trng trong vic gii quyt v n. Cn c khng ngh theo th tc gim c thm l:
90

- Kt lun trong bn n, quyt nh khng ph hp vi nhng tnh tit khch quan ca v n; - C vi phm nghim trng th tc t tng trong qu trnh gii quyt v n; - C sai lm nghim trng trong vic p dng php lut. Thi hn thc hin quyn khng ngh l ba nm k t ngy bn n, quyt nh c hiu lc php lut. Vic khng ngh ny s dn n hu qu l bn n, quyt nh c hiu lc b tm ngng vic thi hnh gii quyt theo th tc gim c thm. Trong thi hn bn thng k t ngy nhn c n khng ngh km theo h s v n, To n c thm quyn phi m phin to gim c thm v n. Phin to ny phi c s tham gia ca Vin Kim st nhn dn cng cp, nhng khng cn thit phi triu tp cc ng s. Hi ng gim c thm c cc quyn hn sau: - Khng chp nhn khng ngh v gi nguyn bn n, quyt nh c hiu lc php lut; - Gi nguyn bn n, quyt nh ng php lut ca To n cp di b hu hoc b sa; - Hu bn n, quyt nh c hiu lc php lut xt x s thm li hoc xt x phc thm li; - Hu bn n, quyt nh ca To n xt x v n v nh ch gii quyt v n. Quyt nh gim c thm c hiu lc k t ngy Hi ng gim c thm ra quyt nh. 2. Ti thm Ti thm l xt li bn n, quyt nh c hiu lc php lut nhng b khng ngh v c nhng tnh tit mi c pht hin c th lm thay i c bn ni dung ca bn n, quyt nh m To n, cc ng s khng th bit c khi To n ra bn n, quyt nh . Cn c khng ngh theo th tc ti thm l: - Mi pht hin c tnh tit quan trng ca v n m ng s khng th bit c trong qu trnh gii quyt v n; - C c s chng minh kt lun ca ngi gim nh, li dch ca ngi phin dch khng ng s tht hoc gi mo chng c; - Thm phn, Hi thm nhn dn, Kim st vin c tnh lm sai lch h s v n hoc c kt lun tri php lut; - Bn n, quyt nh ca To n hoc quyt nh ca c quan Nh nc m To n da vo gii quyt v n b hu b. Thi hn ca khng ngh theo th tc ti thm l mt nm k t ngy ngi c thm quyn khng ngh bit c cn c khng ngh theo th tc ti thm. Hi ng ti thm c thm quyn sau: - Khng chp nhn khng ngh v gi nguyn bn n, quyt nh c hiu lc;
91

- Hu bn n, quyt nh c hiu lc php lut xt x s thm li; - Hu bn n, quyt nh c hiu lc php lut v nh ch gii quyt v n. Quyt nh ti thm c hiu lc php lut k t ngy Hi ng ti thm ra quyt nh. 4.4. Thi hnh bn n, quyt nh gii quyt cc v vic kinh doanh, thng mi ca To n Vic thi hnh bn n, quyt nh ca To n v kinh doanh - thng mi ni ring, v dn s ni chung, ngoi nhng quy nh ti B Lut T tng dn s 2004 cn c quy nh trong Php lnh Thi hnh n dn s c U ban thng v Quc hi thng qua ngy 14/01/2004 v nhng vn bn php lut lin quan khc. Khi bn n, quyt nh ca To n c a ra thi hnh th cc ng s phi c ngha v thi hnh, nu khng t nguyn thi hnh th ngi c thi hnh n, ngi phi thi hnh n cn c vo bn n, quyt nh ca To n c quyn yu cu c quan thi hnh n c thm quyn ra quyt nh thi hnh n trong thi hn ba nm k t ngy bn n, quyt nh ca To n c hiu lc php lut. a. Cc c quan thi hnh n bao gm: - C quan thi hnh n dn s tnh, thnh ph trc thuc trung ng (gi chung l c quan thi hnh n cp tnh); - C quan thi hnh n dn s huyn, qun, th x, thnh ph thuc tnh (gi chung l c quan thi hnh n cp huyn); - C quan thi hnh n qun khu v tng ng (gi chung l c quan thi hnh n qun khu). b. Th tc thi hnh bn n, quyt nh ca To n Qu trnh thi hnh cc bn n quyt nh ca To n c khi qut thnh 3 bc c bn. - Cp bn n, quyt nh ca To n; - Ra quyt nh thi hnh n; - Thc hin quyt nh thi hnh n. Cc bin php cng ch thi hnh n bao gm: - Khu tr ti khon, tr vo tin, thu hi giy t c gi ca ngi phi thi hnh n; - Tr vo thu nhp ca ngi phi thi hnh n; - Phong to ti khon, ti sn ca ngi phi thi hnh n ti ngn hng, t chc tn dng, kho bc nh nc; - K bin, x l ti sn ca ngi phi thi hnh n, k c ti sn ang do ngi th ba gi; - Buc giao nh, chuyn quyn s dng t hoc giao vt t, ti sn khc; - Cm hoc buc ngi phi thi hnh n khng c lm hoc phi lm mt cng vic nht nh.

92

BI THI T IM CAO NM 2006

Mn: Php lut v kinh t ( s 2)

Cu 3: Nu cc hnh vi hn ch cnh tranh theo lut cnh tranh nm 2004 Tr li: Hnh vi hn ch cnh tranh l hnh vi ca doanh nghip lm gim, sai lch v cn tr cnh tranh trn th trng. Theo lut cnh tranh nm 2004, cc hnh vi hn ch cnh tranh gm: 1. Tho thun hn ch cnh tranh, bao gm: a. Tho thun n nh gi bn trc tip hoc gin tip. b. Tho thun phn phi th trng, ngun cung ng v cung ng dch v. c. Tho thun hn ch, kim sot s lng, khi lng sn xut, mua bn hng ho. d. Tho thun hn ch tin b khoa hc k thut, hn ch u t. e. Tho thun a ra cc iu kin khi k kt hp ng hoc yu cu bn tham gia tho thun thc hin cc ngha v khng thuc i tng ca hp ng. g. Tho thun lm hm ngn cn khng cho cc i th cnh tranh tham gia vo th trng hoc pht trin kinh doanh. h. Tho thun loi ra khi th trng cc i th phi l cc bn tham gia tho thun. i. Thng ng mt hoc cc bn tham gia tha thun trng thu cung cp hng ha, dch v 2. Lm dng v tr thng lnh. Doanh nghip c coi l c v tr thng lnh khi c th phn t 30% tr ln trn th trng lin quan hoc c kh nng hn ch cnh tranh mt cch ng k. Nhm doanh nghip c coi l c v tr thng lnh th trng nu cng hnh ng nhm gy hn ch cnh tranh v thuc mt trong cc trng hp sau y: - Hai doanh nghip c tng th phn t 50% tr ln trn th trng lin quan - Ba doanh nghip c tng th phn t 65% tr ln trn th trng lin quan - Bn doanh nghip c tng th phn t 75% tr ln trn th trng lin quan Nhng trng hp trn gi l c v tr thng lnh trn th trng. Khi c v tr thng lnh trn th trng, cc doanh nghip b cm thc hin nhng hnh vi sau y: a. Bn hng ha, dch v di gi thnh ton b nhm loi b i th cnh tranh. b. n t gi bn bt hp l, n nh gi bn li gy thit hi cho khch hng. c. Hn ch sn xut, gii hn th trng, cn tr s pht trin k thut, cng ngh gy thit hi cho khch hng;
93

d. a ra cc iu kin trong k kt hp ng hoc yu cu bn tham gia tha thun phi thc hin cc ngha v khng thuc i tng ca hp ng. e. p t nhng iu kin thng mi khc nhau trong cc giao dch nh nhau gy bt bnh ng trong cnh tranh. f. Ngn cnt khng cho tham gia vo th trng nhng i th cnh tranh mi. 3. Lm dng v tr c quyn Cao nht ca thng lnh th trng l v tr c quyn. Lut cnh tranh cm doanh nghip c v tr c quyn thc hin nhng hnh vi c quy nh i vi doanh nghip thng lnh th trng; ngoi ra doanh nghip c v tr c quyn cn b cm thc hin cc hnh vi sau: - p t cc iu kin bt li cho khch hng - Li dng v tr c quyn t hu b, hoc chm dt hp ng m khng c l do chnh ng. 4. Tp trung kinh t: L hnh vi hn ch cnh tranh, bao gm: - Hp nht doanh nghip - Sp nhp doanh nghip - Mua li doanh nghip - Cc hnh thc tp trung khc Tp trung kinh t l tt yu ca nn kinh t. Hp nht doanh nghip, sp nhp doanh nghip l con ng nhanh nht to ra doanh nghip c v tr thng lnh hoc c quyn. Lut cnh tranh tu theo mc tp trung m c bin php qun l, kim sot ph hp: C trng hp cho t do thc hin; C trng hp ch c tp trung khi c s chp thun ca c quan c thm quyn; C trng hp c min tr; C trng hp cm tuyt i. Cu 2: Phn bit cc hnh thc ch ti thng mi (cc hnh thc trch nhim do vi phm hp ng): C cc hnh thc trch nhim do vi phm hp ng sau y: - Buc thc hin ng hp ng - Pht hp ng - Bi thng thit hi - Tm ngng - nh ch - Hu b hp ng. 1. Buc thc hin ng hp ng l hnh thc ch ti m theo bn vi phm phi thc hin hp ng theo yu cu ca bn v vi phm. 2. Pht hp ng l mt hnh thc ch ti m theo bn vi phm phi tr cho bn b vi phm mt khon tin (tin pht).
94

3. Bi thng thit hi l mt hnh thc ch ti m bn vi phm phi bi thng cho bn b vi phm. 4. Tm ngng, ch nh, hu b hp ng l mt s kin php l m hu qu ca n l cc ni dung ca hp ng khng c thc hin vo hp ng khng c hiu lc k t khi giao kt (hu hp ng) - Tm ngng thc hin hp ng l vic mt bn tm thi khng thc hin ngha v ca hp ng v hp ng vn c hiu lc. - nh ch l vic mt bn chm dt thc hin hhp ng. Hp ng s b chm dt khi m bn kia nhn c thng bo nh ch. - Hu hp ng c th hu ton b hoc hu mt phn. + Nu hu mt phn ca hp ng th khng thc hin ngha v hp ng phnb vi phm, phn cn li vn c hiu lc. + Nu hu ton b th hp ng s khng c hiu lc k t khi giao kt. * S ging nhau ca cc hnh thc ch ti ny l n u l cc hnh thc ch ti p dng khi cc hnh vi vi phm hp ng c li ca bn vi phm i vi bn b vi phm. Cn c p dng: C hnh vi vi phm C li ca bn vi phm * Khc nhau ca cc hnh thc ch ti ny - Cn c p dng: + Buc thc hin ng hp ng (+) C hnh vi vi phm (+) C li ca bn vi phm + Pht hp ng (+) Cc bn phi tho thun hnh thc ch ti ny trong hp ng m c p dng (+) C hnh vi vi phm (+) C li ca bn vi phm + Bi thng thit hi (+) C hnh vi vi phm (+) C li ca bn vi phm (+) C thit hi vt cht thc t (+) C mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm v thit hi thc t + Tm ngng, nh ch, hu hp ng (+) C hnh vi vi phm (+) C li ca bn vi phm
95

(+) Xy ra hnh vi vi phm m cc bn tho thun l iu kin tm ngng, nh ch hoc hy b hp ng (+) Vi phm xy ra l vi phm c bn Nh vy, pht hp ng phi c tho thun trong hp ng - Bi thng thit hi phi c thit hi vt cht thc t v c mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm v thit hi thc t. - Tm ngng, nh ch, hu b hp ng phi c tho thun trong hp ng khi c hnh vi vi phm v vi phm x ra l vi phm c bn - Hu qu php l + Buc phi thc hin hp ng th bn b vi phm s thc hin hp ng hoc dng cc bin php khc hp ng c thc hin v bn b vi phm c quyn yu cu bn vi phm phi chu chi ph pht sinh. + Pht hp ng: Bn vi phm phi k cho bn b vi phm mt khon tin nht nh, nhng trong mc phm ca nhiu vi phm khng qu8% phm gi tr hp ng b vi phm. + Bi thng thit hi: Bn vi phm phi bi thng ton b nhng tn tht m bn vi phm phi chu. Nu trong hp ng c tho thun pht do vi phm th bn vi phm va phi chu pht v phi bi thng thit hi. Nhng khi xy ra vi phm th bn b vi phm phi dng mi bin php hn ch tn tht nu khng bn vi phm c quyn yu cu chi bi thng khi c hn ch. + Tm ngng, nh ch, hu b hp ng th bn b vi phm khng phi thc hin cc ngha v ca hp ng n khc vi cc hnh thc ch ti khc im ny v bn b vi phm vn c quyn bn vi phm phi bi thng. Cu 1: So snh doanh nghip t nhn v cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin l c nhn theo Lut doanh nghip nm 2005 Doanh nghip t nhn l doanh nghip do mt c nhn lm ch v ch doanh nghip phi bng ton b ti sn ca mnh chu trch nhim v hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Cng ty trch nhim hu hn (TNHH) mt thnh vin l c nhn l cng ty do 1 c nhn lm ch s hu v chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn ca cng ty bng gi tr vn gp vo cng ty. * Ging nhau: - Do mt c nhn lm ch - Khng c pht hnh c phiu * Khc nhau: - V trch nhim ti sn + Ch doanh nghip t nhn (DNTN) chu trch nhim v hn v cc ngha v ti sn ca doanh nghip + Ch s hu cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc trong phm vi vn gp vo cng ty (vn iu l).
96

- V t cch php l + DNTN khng c t cch php nhn + Cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn c t cch php nhn - V ti sn: doanh nghip t nhn khng c s tch bch v php l gia ti sn ca doanh nghip v ti sn ca c nhn ch doanh nghip; Cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn c s tch bch v s hu gia ti sn thuc s hu ca cng ty v ti sn thuc quyn s hu ca c nhn ch s hu cng ty. Bi tp 1: Hng, Hu, Cc u khng thuc i tng b cm thnh lp doanh nghip, c nhu cu cng gp vn thnh lp mt cng ty kinh doanh. Nguyn vng ca h l cng ty c thnh lp phi p ng yu cu sau: - C t cch php nhn - Ch trch nhim ti sn c kh nng hn ch c ri ra cho cc thnhvin - Cc thnh vin c th hn ch c ngi bn ngoi cng ty thm nhp tr thnh thnh vin cng ty. Tr li: Theo lut doanh nghip nm 2005: Cng ty thch hp vi nguyn vng ca Hng, Hu, Cc l Cng ty trch nhim hu hn c hai thnh vin tr ln V: Theo quy nh hin hnh c cc loi hnh cng ty sau: - Cng ty hp danh - Cng ty c phn - Cng ty trch nhim hu hn + Cng ty trch nhim hu hn c 2 thnh vin tr ln + Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin - Cng ty nh nc 1. Hng, Hu, Cc u l c nhn nn khng th thnh lp cng ty Nh nc. 2. Khng th thnh lp cng ty hp danh v cc thnh vin hp danh phi chu trch nhim v hn v cc ngha v ca cng ty. 3. Khng th thnh lp cng ty c phn v i vi cng ty c phn, trong qu trnh hot ng, cc c ng c quyn t do chuyn nhng c phn, cng ty c quyn pht hnh c phiu huy ng vn, cho nn khng hn ch c ngi bn ngoi cng ty thm nhp vo cng ty tr thnh thnh vin cng ty. 4. Khng th thnh lp cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin,v cng ty m Hng, Hu, Cc thnh lp gm c 3 thnh vin (3 c nhn). Loi hnh cng ty thch hp i vi cc yu cu ca Hng, Hu, Cc l cng ty trch nhim hu hn c 2 thnh vin tr ln. Loi hnh cng ty ny l loi hnh doanh nghip c ti a 50 thnh vin gp vn vo cng ty v chu trch nhim hu hn v cc ngha vu ca cng ty bng ti sn ca cng ty.
97

c im ca cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln. - C t cch php nhn - Ti a l 50 thnh vin - Cng ty chu trch nhim hu hn v cc khon n v ngha v khc bng ti sn ca cng ty - Cc thnh vin cng ty cng chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc bng gi tr vn gp ca mnh cam kt vo trong cng ty: n hn ch c ri ro cho cc thnh vin. - Cng ty khng c pht hnh c phiu cho nn hn ch c ngun bn ngoi cng ty thm nhp vo cng ty tr thnh thnh vin cng ty. - Vn gp ca cc thnh vin c th c chuyn nhng theo qui nh ca php lut. Bi tp 3: 1. Vic giao kt hp ng s 01/H ca b Nguyn H Linh l ng thm quyn v: Theo iu 142 B lut dn s: Vic u quyn c thc hin di mi hnh thc tr trng hp php lut qui nh bng vn bn. Vic u quyn k kt hp ng trong trng hp ny khng nht thit phi c u quyn bng vn bn (c th bng in thoi c). 2. Tha thun trng ti ca cc bn trong hp ng s 01/H khng c gi tr php l v tha thun trng ti ny khng nu r trung tm trng ti c thm quyn gii quyt tranh chp. 3. Cng ty Ngi mi c th khi kin cng ty Hong Gia ra to n v y l tranh chp kinh doanh thng mi m khng thuc thm quyn ca trng ti thng mi. 4. To n c thm quyn gii quyt: y l tranh chp kinh doanh thng mi gia cc bn l thng nhn mua bn hng ha nn n thuc ta n cp huyn gii quyt. - To n qun Cu Giy s gii quyt v tranh chp ny v y l ta n m ni b n c tr s: - Bn nguyn n c th bo v quyn li ca mnh dn n phi ta n ni nguyn n ti Ta n Thnh ph Hi Dng nu nh cng ty Hong Gia v Cng ty Ngi mi c s tha thun v gi cho ta n. C th gii qquyt ti ta n Thnh ph Hi Dng nu nh hai bn tha thun v gi cho ta n. Bi tp 2: 1. Quyt nh ca Phong v vic cch chc gim c ca i v b nhim Minh lm gim c l khng ng thm quyn v (theo quy nh ca lut doanh nghip) Hi ng thnh vin mi c quyn bu, b nhim min nhim gim c, ph gim c m Phong ch l Ch tch Hi ng thnh vin, m Ch tch Hi ng thnh vin khng c quyn bu, b nhim, mim nhim gim c, ph gim c.
98

2. Cng ty i Phong khng c ngha v thc hin hp ng mua bn m i giao kt vi Ngha v Vic i t nhn danh cng ty i Phong k hp ng bn ti sn ca cng ty cho Ngha vi phm quy nh ca Lut Doanh nghip nm 2005 v kim sot cc hp ng c nguy c b trc li. Theo quy nh ny, hp ng mua bn gia cng ty i Phong v Ngha phi c s chp thun ca Hi ng thnh vin cng ty i Phong./.

99

Mn: Php lut v kinh t ( s 3)

Cu 1: Nhng quy nh c bn v bn cht php l v qun tr ni b ca Cng ty c phn (Theo lut doanh nghip 2005) Tr li: Bn cht php l ca Cng ty c phn Khi nim: Cng ty c phn l loi hnh doanh nghip m vn iu l ca cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau, ngi s hu cc phn vn ny gi l c ng, giy chng nhn phn vn gp ny gi l c phiu, cc c ng chu trch nhim v ngha v v ti sn trong phm vi vn gp ca mnh. * Bn cht php l - S lng thnh vin gp vn vo cng ty (c ng) ti thiu l 3 nc, khng hn ch ti a. - Cc c ng chu trch nhim v ngha v v ti sn ca cng ty trong phm vi vn gp. - C t cch php nhn - c pht hnh c phiu, tri phiu - c t do chuyn nhng c phn * Qun tr ni b ca cng ty c phn: M hnh qun tr ni b ca cng ty c phn nh sau: - i hi ng c ng - Ch tch hi ng qun tr - Hi ng qun tr - Ban kim sot - Tng gim c (Gim c) * i hi ng c ng: L c quan quyn lc cao nht ca cng ty c phn, i hi ng c ng c mt s chc nng nhim v c bn nh: - Bu Hi ng qun tr, ban kim sot - Sa i iu l cng ty - Quyt nh phn chia li nhun cho cc c ng - Quyt nh phng hng, k hoch sn xut kinh doanh - i hi ng c ng c hp thng nin (mi nm mt ln) c th hp bt thng * Ch tch hi ng qun tr: C th do thnh vin hi ng qun tr bu, hoc do i hi c ng bu ra (Do iu l cng ty qui nh).
100

Ch tch hi ng qun tr c th kim Tng gim c (Gim c cng ty), l i din theo php lut ca cng ty (Nu iu l cng ty khng qui nh khc). * Hi ng qun tr cng ty: Do i hi c ng bu ra. - S lng thnh vin: T 3 11 ngi - Chu trch nhim trc i hi ng c ng v cc vi phm trong qun l kinh t, vi phm iu l trong qu trnh hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty thnh vin HQT khng nht thit phi l c ng, ch cn c nng lc, trnh v kinh nghim. * Gim c (Tng gim c) Cng ty: - C th l ch tch hi ng qun tr (HQT), thnh vin HQT hoc i thu - Gim c Cng ty c th l ngi i din theo php lut ca Cng ty (Nu iu l khng qui nh khc). - Gim c cng ty l ngi t chc b my hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty, chu trch nhim trc hi ng qun tr v cc hot ng sn xut kinh doanh * Ban kim sot: i vi cng ty c phn c trn 11 c ng th bt buc phi c ban kim sot. Ban kim sot c s lng t 3 5 thnh vin, trong phi c t nht 1 ngi c chuyn mn v ti chnh k ton, thc hin kim tra gim st cc hot ng sn xut kinh doanh v tun th iu l cng ty. Cu 2: Khi nim v hu qu php l ca cc hnh thc trch nhim do vi phm hp ng trong kinh doanh thng mi theo qui nh ca Lut thng mi 2005 Tr li: - Hp ng kinh doanh thng mi: L tha thun ca cc bn trong qu trnh xc lp quyn v ngha v cu trong hot ng kinh doanh thng mi. - Vi phm hp ng trong kinh doanh thng mi: L vic cc bn tham gia hp ng khng thc hin, hoc thc hin khng ng, khng y cc iu khon tha thun trong hp ng. Hu qu php l ca cc hnh thc trch nhim do vi phm hp ng trong kinh doanh thng mi theo qui nh ca lut thng mi 2005: 4 hnh thc - Buc thc hin ng ni dung tho thun ca hp ng: y l hnh thc ch ti buc bn vi phm hp ng thc hin ng, y cc iu khon tha thun trong hp ng bng cc bin php v phi chu mi chi ph pht sinh trong qu trnh thc hin. Cn c p dng ch ti ny l: C hnh vi vi phm, v c li ca bn vi phm. - Pht vi phm hp ng: p dng ch ti pht vi phm hp ng, cc bn phi tha thun trong hp ng; mc pht khng c vt qu phm vi qui nh ca php lut. Cn c p dng ch ti ny l hnh vi vi phm v li ca bn vi phm. - Bi thng thit hi vt cht: Theo ch ti ny b n b vi phm phi bi thng thit hi thc t xy ra bao gm thit hi trc tip c th tnh ton c d dng v cc
101

khon li ng l bn b vi phm c hng. Cn c p dng ch ti ny l c hnh vi vi phm, c thit hi thc t c th tnh ton c, c mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm v thit hi thc t, c li ca bn vi phm. Bn vi phm c th va b pht vi phm hp ng (Nu trong hp ng c tha thun) va b phi bi thng thit hi vt cht. - Tm ngng, nh ch v hu hp ng: Ch ti ny p dng khi cc bn ca hp ng c tha thun tm ngng, nh ch hoc hu b hp ng khi c vi phm nht nh hoc bn vi phm vi phm c bn cc tha thun trong hp ng. + Tm ngng: Tm thi khng thc hin cc ngha v ca hp ng. Hp ng vn c hiu lc + nh ch: Chm dt hiu lc ca hp ng + Hu b: Chm dt hiu lc ca hp ng t thi im k kt. Cu 3: Ni dung c bn ca cc nguyn tc t tng trng ti thng mi theo qui nh ca Php lnh Trng ti thng mi ngy 25/02/2003. Tr li: - Khi nim: T tng bng trng ti thng mi l vic gii quyt cc tranh chp kinh t m trc v sau khi pht sinh tranh chp cc bn c tha thun gii quyt bng trng ti thng mi, vic gii quyt theo cc qui nh ca php lnh trng ti thng mi - Cc ni dung c bn ca cc nguyn tc t tng trng ti thng mi theo qui nh ca php lnh trng ti: 4 ni dung c bn: - Th nht: Trc v sau khi pht sinh tranh chp cc bn c tha thun gii quyt tranh chp bng trng ti thng mi. Tha thun ny phi bng vn bn. - Th hai: Tranh chp c gii quyt bng hi ng trng ti - Th ba: Trong qu trinh gii quyt, trng ti vin phi v t cng bng, khng thin v theo qui nh ca php lut. - Th t: T tng theo cc qui nh ca php lut v php lnh trng ti thng mi. B. Cu hi bi tp Cu s 4: a. Cc bn trong quan h tha thun gp vn nh trn c th lm nh vy. L do: y l quan h tha thun gp vn thnh lp cng ty (thnh lp doanh nghip). Theo lut doanh nghip 2005, tt c cc t chc, c nhn khng nm trong i tng b cm khng c thnh lp doanh nghip, u c tham gia gp vn thnh lp doanh nghip. Cc i tng b cm bao gm: - C quan Nh nc, n v lc lng v trang, dng ti sn Nh nc gp vn thu li ring cho n v mnh. - Cn b cng chc Nh nc theo qui nh ca php lut v cn b cng chc
102

- Lnh o ca cc doanh nghip 100% vn Nh nc s quan, h s quan, cng an, b i, cng nhn quc phng. - Ngi ang chp hnh cc hnh pht t, - Cc i tng khc theo lut ph sn. Nh vy: 3 sinh vin: c, Ngha, Tn v Cng ty TNHH Hi Minh u khng phi l cc i tng cm khng c thnh lp doanh nghip. Do cc bn trong quan h c th tho thun gp vn thnh lp Cng ty TNHH sn xut vt liu xy dng. b. Thnh vin ca cng ty v tham gia hi ng thnh vin * Trng hp 1: Gi s 3 sinh vin gp vn vi t cch c nhn: V d - c gp: 250 triu - Ngha gp: 250 triu - Tn gp: 250 triu * Thnh vin ca cng ty bao gm 4 thnh vin - c - Tn - Ngha - Cng ty TNHH Hi Minh * Ngi trc tip tham gia hi ng thnh vin: 4 ngi - c - Tn - Ngha - ng Phm Vn Minh: Ngi c ch nh l i din theo u quyn gp vn thnh lp ca cng ty TNHH Hi Minh. * Trng hp 2: 3 sinh vin c, Ngha, Tn chung vn v c 1 ngi lm i din ng tn gp vn (i din theo u quyn ca 2 ngi kia) - Thnh vin ca cng ty bao gm: 2 thnh vin + Ngi i din ng tn gp vn (i din theo u quyn), do 3 sinh vin c + Cng ty TNHH Hi Minh - Ngi trc tip tham gia hi ng thnh vin + Ngi do pha 3 sinh vin c + ng Phm Vn Minh c. Doanh nghip do 3 sinh vin v cng ty TNHH Hi Minh thnh lp l cng ty TNHH c 2 thnh vin tr ln theo lut doanh nghip 2005, phn qui nh cc vn v cng ty TNHH c 2 thnh vin tr ln th Ch tch hi ng thnh vin c th l ngi i din theo php lut.
103

-> Nh vy: iu l ca Cng ty c th qui nh Ch tch Hi ng thnh vin l ngi i din theo php lut ca cng ty. d. Cng ty TNHH c 2 thnh vin tr ln theo lut doanh nghip 2005 c cc c im c bn sau: - S lng thnh vin: T 2 50 thnh vin - Cc thnh vin chu trch nhim hu hn v ngha v v ti sn ca cng ty tng ng vi phn vn gp - C t cch php nhn - c chuyn nhng vn gp theo qui nh ca php lut - Khng c pht hnh c phiu. Cu 5: a. Tnh cht ca quan h hp ng y l hp ng kinh doanh thng mi L do: - Ch th ca hp ng l 2 thng nhn - Mc ch ca hp ng l li nhun - Hnh thc: bng vn bn - ni dung: Mua bn g (Php lut khng cm) - 2 bn tha thun t nguyn, khng tri o c kinh doanh. b. Hin hnh khi xc lp v gii quyt quan h hp ng kinh doanh thng mi, cc bn cn c vo - B lut dn s 2005 - Lut thng mi 2005 c. Theo php lut hin hnh hp ng mua bn trn c hiu lc cn phi c cc iu kin: - V ch th: 2 cng ty ny phi c ng k kinh doanh v trong ng k kinh doanh phi c ngnh ngh g. - V ni dung ca hp ng: Phi c a im giao hng, phng thc thanh ton. - V i din k kt: i vi c 2 cng ty phi l ngi i din theo php lut ca cng ty hoc ngi c u quyn ca ngi i din theo php lut (U quyn bng vn bn). Cu s 6: a. Xc nh tnh cht ca tranh chp ny: y l tranh chp kinh doanh thng mi L do: y l nhng bt ng trong vic thc thi cc ngha v ca hp ng kinh doanh thng mi. b. Trong iu kin hin nay ca Vit Nam, nu cc bn khng t gii quyt c tranh chp ny c th gii quyt bng 2 phng thc (Do y l quan h mua bn hng ha). - Trng ti thng mi - Ta n
104

c. Tranh chp ny c th c to n cc a phng sau gii quyt (ngi khi kin l bn mua bn). y l quan h mua bn hng ha (cung ng hng ha) - Ngi khi kin l bn mua: Cng ty c phn xy dng Tun Anh. -> Bn bn l b n Cc ta n thm quyn x l: + Ta n th x X ni bn bn c tr s chnh + To n qun H ni bn bn c chi nhnh - Ngi khi kin l bn bn: Cng ty Xi mng Kin Lng Do y l tranh chp kinh doanh thng mi (quan h l mua bn hng ha, cung ng hng ha) -> Bn b n l bn mua: Cng ty CPXD Tun Anh. Theo quy nh hin hnh th cc to n sau c thm quyn gii quyt: + To n qun H.

105

DANH MC TI LIU THAM KHO

1. B lut Dn s 2005 (Phn Th ba). 2. B lut T tng dn s 2004 (Chng 2, Chng 3 Phn th nht). 3. Lut Doanh nghip nh nc nm 2003. 4. Lut Doanh nghip 2005 (c hiu lc t 01/7/2006). 5. Lut u t 2005 (c hiu lc t 01/7/2006). 6. Lut Thng mi 2005 (c hiu lc t 01/01/2006). 7. Lut Ph sn 2004. 8. Lut Cnh tranh 2004. 9. Php lnh x l vi phm hnh chnh nm 2002 (c hiu lc ngy 01/10/2002). 10. Php lnh Trng ti thng mi 2003. 11. Php lnh thi hnh n dn s 2004. 12. Nghi inh s 108/2006/N-CP ngay 22/09/2006 cua Chinh phu quy inh chi tit va hng dn thi hanh mt s iu cua Lut u t. 13. Ngh nh s 78/2006/N-CP ngy 09/8/2006 ca Chnh ph quy nh v u t trc tip ra nc ngoi. 14. Ngh nh s 23/2007/N-CP ngy 12/2/2007 ca Chnh ph quy nh chi tit Lut Thng mi v hot ng mua bn hng ho v cc hot ng lin quan trc tip n mua ban hng ho ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam. 15. Ngh nh s 35/2006/N-CP ngy 31/3/2006 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut Thng mi v hot ng nhng quyn thng mi. 16. Ngh nh s 12/2006/N-CP ngy 23/01/2006 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut Thng mi v hot ng mua bn hng ho quc t v cc hot ng i l mua, bn, gia cng v qu cnh hng ho vi nc ngoi. 17. Thng t s 09/2007/TT-BTM ngy 17/7/2007 ca B Thng mi hng dn Ngh nh s 23/2007/N-CP ngy 12/02/2007 ca Chnh ph. 18. Ngh nh s 39/2007/N-CP ngy 16/3/2007 ca Chnh ph v c nhn hot ng thng mi mt cch c lp thng xuyn khng phi ng k kinh doanh. 19. Ngh nh s 158/2006/N-CP ngy 28/12/2006 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut Thng mi v hot ng mua bn hng ho qua s giao dch hng ho. 20. Ngh nh s 88/2006/N-CP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph v ng k kinh doanh. 21. Ngh nh s 139/2007/N-CP ngy 05/9/2007 ca Chnh ph hng dn chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Doanh nghip.
106

22. Ngh nh s 116/2005/N-CP ngy 15/9/2005 ca Chnh ph hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Cnh tranh. 23. Ngh nh s 67/2006/N-CP ngy 11/7/2006 ca Chnh ph Hng dn p dng Lut ph sn i vi doanh nghip c bit v t chc hot ng ca t qun l, thanh l ti sn. 24. Ngh nh s 25/2003/N-CP ngy 15/01/2004 ca Chnh ph quy nh chi tit mt s iu ca Php lnh Trng ti thng mi. 25. Ngh nh s 101/2006/N- CP ngy 21/9/2006 ca Chnh ph ng k li, chuyn i v ng k i giy chng nhn u t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut u t. 26. Ngh nh s 109/2007/N-CP ngy 26/6/2007 ca Chnh ph Chuyn doanh nghip 100% vn Nh nc thnh cng ty c phn. 27. Ngh nh s 111/2007/N-CP ngy 26/6/2007 ca Chnh ph v T chc, qun l TCT Nh nc v chuyn i TCT Nh nc, cng ty Nh nc c lp, cng ty M l cng ty Nh nc hot ng theo hnh thc Cng ty M - Cng ty Con hot ng theo Lut Doanh nghip 28. Ngh nh s 80/2005/N-CP ngy 22/6/2005 ca Chnh ph v giao, bn, khon kinh doanh, cho thu cng ty nh nc. * * *

107