You are on page 1of 320

v quc lch

Thit k bi ging

Nh xut bn H ni

A L CC NGNH KINH T
Mt s vn pht trin v phn b nng nghip

Bi 21 C IM NN NNG NGHIP NC TA
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Nm c nhng th mnh v hn ch ca nn nng nghip nhit i ca nc ta. Nm c c im ca nn nng nghip nc ta ang chuyn dch t nng nghip c truyn sang nng nghip hin i, sn xut hng ha quy m ln. Nm c xu th chuyn dch c cu kinh t nng thn nc ta. 2. V k nng: Phn tch bn . Phn tch bng s liu. II. PHNG TIN DY HC Bn Nng nghip, lm nghip, thy sn Vit Nam. Bng s liu cn thit b sung cho bi ging. Mt s hnh nh v hot ng nng nghip tiu biu, minh ha cho ni dung ca bi. tlat a l Vit Nam. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Em hy nu xu hng chuyn dch c cu kinh t theo ngnh, thnh phn kinh t v lnh th kinh t nc ta.
3

2. Cho bng s liu sau:


Gi tr sn xut nng, lm nghip v thy sn ca nc ta (gi thc t) n v: t ng
Nm 2000 Ngnh 2005

Nng nghip Lm nghip Thy sn Tng s

129140,5 7673,9 26498,9 163313,3

183342,4 9496,2 63549,2 256387,8

a) Tnh t trng ca tng ngnh trong tng gi tr sn xut nng, lm nghip v thy sn qua cc nm. b) Nhn xt v s chuyn dch c cu sn xut nng, lm nghip v thu sn. M bi: Nng nghip l mt ngnh kinh t chnh ca nc ta, c bit trong bi cnh l nc c dn s ng v tng nhanh, nng nghip cng c ngha quan trng. Trong bi hc hm nay, chng ta s tm hiu mt s c im chnh ca nn nng nghip Vit Nam.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v iu kin v 1. NN NNG NGHIP NHIT I tnh hnh pht trin nn nng nghip nhit i nc ta. a) iu kin pht trin CH: Da vo s hiu bit ca mnh, em hy cho bit vic pht trin nn nng nghip nhit i ca nc ta c thun li, kh khn g? * Thun li iu kin t trng v kh hu cho php Sn phm nng nghip a dng. nc ta c th trng nhiu loi cy, nui
4

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

nhiu loi con khc nhau, trong ch yu l cc sn phm nhit i. Bn cnh cn c cc sn phm cn nhit v n i. Nh iu kin t nhin nc ta c nn Kh nng xen canh, gi v ln. nhit cao trung bnh trn 20oC, s gi nng nhiu, t 1400 3000 gi/nm, nh sng mnh. Do s phn ha a hnh, kh hu v t C th mnh khc nhau gia cc trng gia cc a phng. vng. + Trung du v min ni c th mnh l trng cc cy lu nm v chn nui gia sc ln. + ng bng th mnh l trng cc cy ngn ngy, thm canh tng v v nui trng thy sn. * Kh khn: Nguyn nhn do s phn ha kh hu ca Tnh ma v kht khe trong nng nc ta. Mi khong thi gian trong nm nghip. c c im thi tit, cc yu t mi trng nh nh sng, nhit , m khc nhau nn thch hp vi mt s sn phm nng nghip nht nh. Vic sp xp ma v li phi ty thuc vo tnh hnh ca tng a phng v din bin thi tit ca tng nm. V th khng th p t lch thi v t nm ny qua nm khc cng nh ca a phng ny sang a phng khc. Nhiu thin tai, tr ngi nh hng n Thin tai, tnh bp bnh ca nng nng nghip nc ta nh gi bo, l lt, nghip. hn hn, cc dng thi tit cc oan trn nhiu a phng nh gi Lo, sng mui, sng gi...

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Kh hu nhit i gi ma cng to iu kin cho su bnh, dch bnh pht trin, nh hng xu n nng nghip nc ta. V th vic phng chng thin tai, su b v dch bnh hi cy trng v vt nui lun c nh gi l mt nhim v cc k quan trng. b) Nc ta ang khai khc ngy cng c hiu qu nn nng nghip nhit i. GV: Vic p dng cc tin b khoa hc cng ngh l c s khai thc hiu qu nn nng nghip nhit i nc ta. Cc tp on cy, con c phn b ph hp hn vi cc vng sinh thi nng nghip. CH: Em hy k tn cc sn phm nng nghip chnh cc vng nng nghip nc ta. HS da vo kin thc hc lp 9 v a l kinh t x hi Vit Nam v Bn nng nghip Vit Nam tr li, ch so snh sn phm nng nghip ca chu th sng Hng vi chu th sng Cu Long, gia vng ni v trung du Bc B vi vng Ty Nguyn. ng bng sng Hng: La, lc, tng, ma, ci, ay, rau n i, sn phm chn nui ly tht. ng bng sng Cu Long: La, da, tng, ma, cy n qu, heo, vt, tm c. Vng ni v trung du Bc B: Qu, hi, thuc phin, sn, ch, thuc l, hoa qu cn nhit i, ng, sn, tru, b, d.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Vng Ty Nguyn: C ph, cao su, ch, du tm, sm atis, ng, sn. Cc cy trng mi thng c u im Thay i c cu ma v v ging ni bt l ngn ngy, chu c su bnh cy trng mi ph hp hn. v c th thu hoch trc ma bo lt hay hn hn. Duyn hi Nam Trung B v ng bng sng Cu Long trong nhng nm qua c s m rng din tch la h thu, trong khi gim din tch la ma nhm gim thit hi do ma kh hn qu su sc din ra trn hai vng nng nghip ny. GV: S pht trin nng nghip hng ha v y mnh trao i sn phm gia cc vng l iu kin tt khai thc s khc bit ma v gia cc a phng, nng cao hiu qu sn xut nng nghip. Chuyn : Trong nng nghip nc ta hin nay c s tn ti song song nn nng nghip t cp t tc, sn xut theo li c truyn v nn nng nghip hng ha, p dng tin b hin i. Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 2 sau y. Hot ng 2: Tm hiu v nn nng nghip c truyn v nn nng nghip hin i ca nc ta.

Vic sn xut nng sn nhit i nh go, c ph, cao su, hoa qu... c y mnh.

2. PHT TRIN NN NNG NGHIP HIN I SN XUT HNG HA GP PHN NNG CAO GV cho HS lp bng so snh gia nn HIU QU CA NNG NGHIP nng nghip c truyn v nn nng Nhit i nghip hin i, sn xut hng ha nc ta. Kt qu so snh c th hin trong bng sau:

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

BNG SO SNH NN NNG NGHIP C TRUYN V NN NNG NGHIP HIN I


TIU CH CHNH NNG NGHIP C TRUYN NN NNG NGHIP HIN I

Quy m sn xut Cng c lao ng Nng sut lao ng Hnh thc sn xut

Nh Th cng Thp a canh l chnh

Ln S dng nhiu my mc Cao Chuyn mn ha, lin kt nng cng nghip (ch bin, dch v) Sn xut hng ha p ng th trng Li nhun

Mc ch sn xut

T cp, t tc

Mi quan tm ln nht ca ngi sn xut THC TRNG VIT NAM

Sn lng

Cn rt ph bin

ang ngy cng pht trin: Nht l cc vng c truyn thng sn xut hng ha, cc vng gn cc trc giao thng v cc thnh ph ln. Hng ha ngy cng a dng.

GV: S chuyn t nng nghip c truyn sang nng nghip sn xut hng ha l mt bc tin ln v lc lng sn xut nng thn, s thay i trong t chc sn xut v trong t duy kinh t. CH: Ti sao ni vic pht trin nng nghip hng ha kt hp vi cng nghip ch bin v dch v li gp phn nng cao hiu qu ca nng nghip nhit i?

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

V: Khc phc c nhng hn ch do tnh ma v kht khe ca nng nghip nhit i. Pht huy c li th ca nng nghip nhit i: + Cung cp cc nng sn hng ha vi khi lng ln. + C s khc bit v ma v gia nc ta v nhiu nc trn th gii. Chuyn : S pht trin nng nghip to iu kin cho kinh t nng thn nc ta c s chuyn dch r nt nh chng ta s tm hiu trong mc 3 sau y. Hot ng 3: Tm hiu v s chuyn 3. KINH T NNG THN NC dch kinh t nng thn nc ta TA ANG CHUYN DCH R NT Kinh t nng nghip theo ngha rng a) Hot ng nng nghip l b gm nng nghip, lm nghip v thy phn ch yu ca kinh t nng thn sn. CH: Quan st bng 21, em c nhn xt g v c cu hot ng kinh t nng thn nc ta? (Cc h hot ng nng lm thy sn Kinh t nng thn da ch yu vo chim phn ln trong c cu h nng nng lm ng nghip. thn nc ta). Xu hng chung: T nm 2001 n nm 2006 t l h nng + Hot ng nng nghip ngy cng nghip gim t 80,9% xung 71%. gim. + Hot ng phi nng nghip ngy T l h cng nghip xy dng tng t cng tng. 5,8% ln 10,0%. C th: Cng trong thi gian trn: T l h dch v tng t 10,6% ln 14,8%.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Kinh t nng thn bao gm nhiu thnh phn kinh t GV: Quan h sn xut nng thn c th hin cc thnh phn kinh t. CH: Em hy nu cc thnh phn kinh t nng thn hin nay, mt s nt v c im v vai tr ca cc thnh phn kinh t ny. Trong kinh t nng thn, cc doanh Cc doanh nghip nng lm nghip ny c vai tr khng ln v cn nghip v thy sn. nhiu kh khn. Hin nay c xy dng theo m hnh Cc hp tc x nng lm nghip v HTX kiu mi vi nhim v ch yu l thy sn. dch v cho kinh t h. Vn ng vai tr ch yu nht nng Kinh t h gia nh. thn. Hin ang pht trin mnh, gp phn Kinh t trang tri. quan trng a nng nghip tin ln sn xut hng ha. c) C cu kinh t nng thn ang tng bc chuyn dch theo hng sn xut hng ha v a dng ha CH: Hng sn xut hng ha nng * Hng sn xut hng ha: thn c th hin nh th no? y mnh chuyn mn ha nng nghip, hnh thnh cc vng nng nghip chuyn mn ha. Kt hp nng nghip vi cng nghip ch bin, hng mnh ra xut khu. * S chuyn dch c cu kinh t nng thn:
10

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Trc y cc HTX nng nghip chim T trng cc thnh phn kinh t nng phn ln t trng, nay kinh t h gia nh thn c thay i. ng vai tr chnh, bn cnh kinh t trang tri c t trng ngy cng cao... Cc sn phm chnh trong nng lm thy sn v cc sn phm phi nng nghip khc c xc nh ngy cng r nt. CH: Quan st hnh 21, em c nhn xt g v s phn ha khng gian ca c cu kinh t nng thn nc ta? cc tnh thun nng nh hu ht cc tnh min ni pha Bc, Ty Nguyn c t l ca nng lm nghip v thy sn trong c cu ngun thu ca h nng thn cao, thm ch trn 90%. cc tnh m c cu kinh t nng thn chuyn bin theo hng a dng ha, pht trin nhiu ngnh ngh phi nng nghip th t l ca nng lm nghip v thy sn trong c cu ngun thu ca h nng thn gim nhiu, nhiu tnh ch cn di 70% nh cc vng ven cc thnh ph ln ng bng sng Hng, ng Nam B. c bit nh H Ni, Bc Ninh, TP H Ch Minh, Bnh Dng t l ny ch cn rt thp (khng n 50%) IV. NH GI 1. Nn nng nghip nhit i c nhng thun li v kh khn g? Hy cho v d chng minh rng nc ta ang pht trin ngy cng c hiu qu nn nng nghip nhit i. 2. Hy phn bit mt s nt khc nhau c bn gia nng nghip c truyn v nng nghip sn xut hng ha.
11

3. Cho bng s liu sau:


Cc loi trang tri C nc ng Nam B ng bng sng Cu Long

Tng s Trang tri trng cy hng nm Trang tri trng cy cng nghip lu nm Trang tri chn nui Trang tri nui trng thy sn Trang tri thuc cc loi khc

113 730 32 611 18 206 16 708 34 202 12 003

14 054 1 509 8 188 3 003 747 607

54 425 24 425 175 1 937 25 147 2 741

(Trang tri thuc cc loi khc bao gm trang tri trng cy n qu, trang tri lm nghip v trang tri sn xut kinh doanh tng hp)

Hy phn tch bng s liu thy r c im c cu trang tri ca c nc v hai vng k trn. Nhn xt v gii thch v s pht trin ca mt s trang tri tiu biu ng Nam B v ng bng sng Cu Long nm 2006. V. HOT NG NI TIP Tm hiu v mt s cy cng nghip xut khu ch lc ca nc ta (c ph, ch, cao su, iu, tiu...) VI. PH LC
1. C CU CC LOI TRANG TRI ca C NC, NG NAM B V NG BNG SNG CU LONG NM 2006 n v: %
C nc ng Nam B ng bng sng Cu Long

Tng s Trang tri trng cy hng nm Trang tri trng cy CN lu nm Trang tri chn nui Trang tri nui trng thu sn Trang tri khc

100,0 28,7 16,0 14,7 30,1 10,5

100,0 10,7 58,3 21,4 5,3 4,3

100,0 44,9 0,3 3,6 46,2 5,0

(Trang tri thuc cc loi khc bao gm trang tri trng cy n qu, trang tri lm nghip v trang tri sn xut kinh doanh tng hp)

12

2. C CU NNG THN PHN THEO NGNH NGH V THEO VNG, NM 2001 n v: %


Tng s H nng nghip H lm nghip H thu sn H CN&TTCN H xy dng H TM&DV H khc

C nc BSH ng Bc Ty Bc Bc Trung B Duyn Hi NTB Ty Nguyn ng Nam B BSCL

100 100 100 100

77,35 77,71 88,84 92,92

0,19 0,02 0,43 0,25

3,39 0,76 0,54 0,08

4,57 6,45 1,77 0,59

1,19 1,29 0,3 0,18

10,56 10,13 6,6 5,15

2,75 3,64 1,52 0,83

100

79,61

0,39

3,52

3,12

0,73

8,3

4,33

100

72,95

0,11

6,76

3,85

1,8

10,82

3,71

100 100 100

91,89 60,53 72,74

0,17 0,2 0,13

0,05 3,4 7,93

0,97 10,48 3,85

0,41 3,14 1,09

5,66 19,35 12,73

0,85 2,9 1,53

3. C CU CC LOI H NNG NGHIP KHU VC NNG THN, NM 2001 n v: %


H nng nghip Tng s H thun nng kim hot ng cc ngnh ngh khc

C nc BSH ng Bc Ty Bc

100 100 100 100

86,40 80,91 91,70 94,92

13,60 19,09 8,30 5,08

13

H nng nghip Tng s H thun nng kim hot ng cc ngnh ngh khc

Bc Trung B Duyn Hi NTB Ty Nguyn ng Nam B BSCL

100 100 100 100 100

87,63 81,35 93,88 82,70 88,32

12,37 18,65 6,12 17,30 11,68

4. NNG NGHIP, NNG THN NC TA VI S PHT TRIN BN VNG Nng nghip, nng thn l khu vc kinh t quan trng ca nn kinh t quc dn. V vy, trong mi hon cnh, mi thi k pht trin, nng nghip, nng thn lun c vai tr quan trng i vi s pht trin ca nn kinh t, cng nh i vi s pht trin bn vng. thy r hn vai tr ca nng nghip, nng thn i vi s pht trin bn vng, chng ta c th xem xt nhng vn ch yu sau: a) Pht trin bn vng l g? Cho n nay c rt nhiu nh ngha v s pht trin bn vng, trong nh ngha c quan tm nhiu nht l nh ngha ca y ban Th gii v mi trng v pht trin a ra nm 1987: " Pht trin bn vng l s pht trin p ng nhu cu hin ti m khng lm tn hi n kh nng p ng nhu cu ca th h tng lai". Trong thi i ngy nay, pht trin bn vng phi nhm hng ti v gii quyt tt nhng vn c bn c lin quan cht ch vi nhau nh: Bn vng v kinh t, bn vng v chnh tr, x hi v bn vng v mi trng. iu ny cng c ngha l s pht trin bn vng phi bo m s hi ha gia tng trng nhanh v c hiu qu, thc hin cng bng x hi v bo v mi trng sinh thi. Vi cch hiu v pht trin bn vng nh vy, c th thy c vai tr hay s tc ng tch cc ca nng nghip, nng thn nc ta i vi s pht trin bn vng, cng nh nhng hn ch, nhng nh hng tiu cc ca nng nghip, nng thn n qu trnh pht trin bn vng. b) Vai tr ca nng nghip, nng thn nc ta i vi s pht trin bn vng Nhn nhn vai tr ca nng nghip, nng thn nc ta i vi s pht trin bn vng c th qua nhng ni dung chnh nh: V kinh t: Thnh tu ln nht ca nng nghip, nng thn nc ta trong nhng nm va qua l tng trng nhanh, lin tc. Bnh qun tng trng hng nm ca nng lm ng nghip nc ta thi k 19912000 l 4,5%. Nm 2003 l 3,25%, mc d thi

14

tit, kh hu v th trng nng sn c nhiu iu bt n. Trong kt qu chung , iu ni bt nht l thnh tu trong vic gii quyt vn lng thc, chng nhng nng nghip nc ta bo m "ci n" m cn to ra mt khi lng ln lng thc cho xut khu v an ninh lng thc. * Nng nghip, nng thn gp phn quan trng trong vic tng ngun hng xut khu, tng ngun ngoi t tng trng kinh t. Nng, lm, thy sn v hng th cng m ngh l nhng sn phm xut khu ch lc ca Vit Nam trong nhng nm va qua. Kim ngch xut khu nng, lm, thy sn v hng th cng m ngh ngy cng tng ln v t gi tr hng t la M, l ngun ngoi t qu gi u t pht trin kinh t cho t nc. * Ngnh nng, lm, ng nghip c chuyn dch theo hng tch cc, gim tnh cht thun nng, thun lng thc, mang tnh t cung t cp sang mt nn nng nghip a dng mang tnh cht sn xut hng ha. Chuyn dch c cu ngnh nng, lm, ng nghip (%) 1990 Nng nghip Lm nghip Ng nghip 81,4 7,6 8,3 1996 80,6 5,3 14,1 1997 80,4 5,1 14,3 1998 80,6 4,6 13,9 1999 81,5 4,6 13,9 2000 80,2 4,5 15,3 2001 77,4 4,5 18,1 2002 76.9 4,3 18,8 2003 76,56 5,04 18,40

Ngun: Nin gim Thng k nm 2003. S chuyn dch c cu kinh t theo hng a dng ha v sn xut hng ha l iu kin c bn thc y tng trng kinh t v hiu qu ca tng ngnh, cng nh ton b nn kinh t quc dn. V x hi: Cng vi nhng chuyn bin v mt kinh t, trong x hi nng thn cng c s chuyn bin tch cc v t duy v li sng. So vi trc y, ngi nng dn hin nay nng ng hn, ch ng hn, bit theo "nhng tn hiu ca th trng" iu chnh sn xut vi mong mun tng thu nhp v ci thin i sng. Chnh v vy, i sng vt cht v tinh thn ca dn c trong nng thn c ci thin r rt. Vi nhng n lc ca cc tng lp dn c nng thn, vi s h tr ca Nh nc, t l ngho i gim i nhanh chng. Lao ng v vic lm l mt trong nhng vn c quan tm v gii quyt bng nhiu bin php khc nhau nh: Chuyn dch c cu kinh t nng nghip, nng thn, pht trin ngnh ngh v lng ngh truyn thng, a dng ha cc hnh thc t chc kinh doanh v.v. Nh vy, s lao ng c cng n vic lm ngy cng tng ln, thu nhp v i sng ca ngi nng dn ngy cng tt hn trc. An ninh chnh tr, trt t an ton x hi c bo m, tnh trng mt n nh mt s vng nng thn c bn c xa b. Cng tc tuyn truyn ph bin cc ch trng, chnh sch ca ng v php lut ca

15

Nh nc c coi trng, nhiu vn dn quan tm c cng khai ha, dn ch c s ngy cng tin b. V mi trng sinh thi: Trong nhng nm va qua b mt nng thn nc ta c nhng thay i to ln, trong vn mi trng c lnh o cc ngnh v ngi dn quan tm, t chc thc hin nh: vn cung cp nc sch, v sinh lng x, trng rng v bo v rng. Mt s tnh dnh t cho cc h ngnh ngh sn xut tp trung gim nhim mi trng v.v. C th ni mi trng sinh thi nng thn cho d hin nay vn cn rt nhiu vic phi lm, nhng d sao n vn cn trong lnh v sch hn so vi khu vc th. Chnh v vy, trong nhng nm gn y xut hin tng cho rng nng nghip, nng thn bn cnh nhng vai tr truyn thng, n cn c vai tr rt quan trng trong vic tha mn nhng nhu cu mi xut hin chnh t x hi cng nghip v vn minh th, t yu cu pht trin bn vng, t yu cu ly con ngi lm ht nhn, trung tm ca s pht trin. C th thy nng nghip, nng thn c nhng ng gp to ln trong qu trnh pht trin nn sn xut x hi theo hng pht trin bn vng. Tuy nhin bn cnh , nng nghip, nng thn vn cn nhiu im tn ti, l: * Cht lng tng trng kinh t nng nghip, nng thn cn thp. iu ny th hin s thch ng ca hng nng sn vi yu cu ca th trng v kh nng cnh tranh ca chng cn rt thp. Nguyn nhn c bn ca hin tng ny l sn xut thiu quy hoch hoc cha gn vi quy hoch, cn c hin tng chy theo phong tro, nng sut, cht lng sn phm cn thp... * Ngi nng dn, bn cnh mt tch cc vn c ca h, vn cn bc l nhiu khim khuyt ng lu nh: Tnh ton thin cn, lm n theo kiu t do, ty tin, thc k lut lao ng theo kiu cng nghip cha c, thc chp hnh lut php cha cao, va c ci bo th, tr tr, va c ci t hu, c nhn. V vy, sau nhng nm i mi c ch, nhiu h tc li xut hin, thc cng ng c phn b phai nht, s du nhp li sng th khng chn lc, lm xut hin nhiu t nn x hi trong nng thn Vit Nam. * S phn ha giu ngho v bt bnh ng v thu nhp nng thn c xu hng tng, nhng cn mc thp. Tuy nhin, iu ng quan tm y l trong nhm h ngho vn cn nhiu h c t tng li, trng ch vo s gip ca Nh nc v trong s h giu, cn c nhiu h giu ln nh bn t v chuyn i mc ch s dng t bt hp php. * Lao ng, vic lm trong nng thn l mt trong nhng vn nan gii, khi m s lao ng cn gii quyt vic lm ngy cng tng ln, nhng cht lng lao ng li cn rt thp km v vic dy ngh cho nng dn cn nhiu bt cp. * Tnh trng suy thoi v nhim mi trng vn c xu hng tng, iu ny th hin nhng im chnh sau: Vn lm dng ha cht trong sn xut nng nghip cha c kim sot tt; Vic pht trin lng ngh cha c quy hoch, do ting n v cc cht thi l nhng nguyn nhn gy nn tnh trng nhim mi trng; Vn x l

16

ngun nc thi v rc thi nng thn cha tt; Rng b cht ba bi, lm tc honh hnh v.v. 5. Mt s kin ngh bc u v pht trin nng nghip, nng thn bn vng T thc trng pht trin nng nghip, nng thn nc ta trong thi gian qua, c th a ra mt s kin ngh v pht trin nng nghip, nng thn bn vng nh sau: a) Hon thin quy hoch pht trin nng nghip, nng thn Cn coi trng cng tc quy hoch nhm m bo sn xut nng nghip theo ng qu o xc nh, trnh tnh trng sn xut theo phong tro, kh kim sot. Trong cng tc quy hoch (ngnh hoc vng) cn t r yu cu pht trin kinh t phi gn vi pht trin x hi, pht trin con ngi, bo v v ci thin mi trng sinh thi. Mt khc, cng tc quy hoch pht trin kinh t x hi nng thn cn gn vi qu trnh th ha, trong c bit coi trng quy hoch s dng t. Bi v vic phn b s dng t vo cc mc ch khc nhau c lin quan trc tip n mi quan h gia tng trng kinh t, pht trin x hi v bo v mi trng. b) i mi v hon thin chnh sch, nng cao vai tr php lut * Cn c cc chnh sch thch hp nhm huy ng c ton th dn c nng thn v cc nh u t th tham gia ng gp pht trin kinh t x hi nng thn v bo v mi trng sinh thi nng thn. Cn coi vic bo v v ci to mi trng sinh thi nng thn l trch nhim ca ton x hi, trong c trch nhim ca khu vc th, v d trch nhim v x l cht thi, trch nhim bo v ti nguyn thin nhin v.v. * Tng cng vai tr v nng cao trch nhim qun l nh nc, i i vi nng cao thc trch nhim ca mi ngi dn. Mun vy, phi nng cao vai tr ca lut php trong cng tc qun l nh nc, bi v ch c lut php mi c th iu chnh c hnh vi v nng cao trch nhim ca mi ngi v mi t chc trong x hi. iu ny cng quan trng i vi khu vc nng nghip, nng thn, ni m thc chp hnh lut php cn nhiu hn ch. * Tng cng cng tc gio dc v hon thin th ch huy ng ton dn tham gia bo v v pht trin ti nguyn thin nhin c tnh cht lu bn trong khu vc nng nghip, nng thn v c ch ti nghim khc i vi cc hnh vi vi phm Lut Mi trng. c) u t pht trin nn nng nghip sch, nn nng nghip hu c pht trin nn nng nghip sch, nng nghip hu c cn khuyn khch u t v s dng cc yu t va bo m nng cao nng sut, cht lng sn phm, va khng gy tc hi cho ngi s dng v khng lm suy thoi, nhim mi trng sinh thi. Mun gii quyt c nhng vn trn, cn tp trung gii quyt nhng vn c bn nh: * u t s dng cc ging c kh nng khng bnh v su ry.

17

* p dng cc bin php canh tc tin tin nh: lun canh cy trng, cy su ba k theo ng yu cu k thut, ti tiu nc theo khoa hc, s dng phn hu c, phn vi sinh. * S dng rng ri cc ch phm sinh hc. * Gim dn mc s dng ha cht. Trong iu kin hin nay khi cha gim c th phi s dng theo ng quy trnh (ng lc, ng cch, ng liu lng). c th pht trin nn nng nghip theo ng nhng hng c bn trn cn tp trung gii quyt nhiu vn , trong c bit l vn nng cao nhn thc v trch nhim ca ngi dn ni chung v ngi nng dn ni ring, cng nh nng cao vai tr, trch nhim ca c quan qun l nh nc cc cp. * Chuyn dch c cu kinh t nng nghip, nng thn theo hng pht trin bn vng: chuyn dch c cu kinh t trn tng vng sinh thi, va ph hp vi nhu cu th trng, va phi ph hp vi iu kin sinh thi t nhin, nhm cho php khai thc c hiu qu ti nguyn thin nhin pht trin kinh t, nhng cng phi bo m c cc vn x hi v mi trng. V vy phi xc nh gii hn sn xut hp l cho tng ngnh v nh gi s tc ng v mt x hi v mi trng trong cc phng n chuyn dch c cu kinh t.

Bi 22 VN PHT TRIN NNG NGHIP


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc Hiu c c im c cu ngnh nng nghip nc ta v s thay i c cu trong tng phn ngnh (trng trt, chn nui). Hiu c s pht trin v phn b sn xut cy lng thc thc phm v sn xut cy cng nghip, cc vt nui ch yu. 2. V k nng c v phn tch biu . Xc nh c trn bn cc vng trng im v trng cy lng thc, thc phm, v cy cng nghip. c bn v gii thch c c im phn b ngnh chn nui.
18

II. PHNG TIN DY HC Bn Nng nghip, lm nghip v thy sn Vit Nam. Bn Kinh t chung Vit Nam. Biu , bng s liu v trng trt v chn nui. Lc trng Vit Nam (HS t chun b trc). Mt s hnh nh hoc bng hnh v cc thnh tu trong nng nghip. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Nn nng nghip nhit i c nhng thun li v kh khn g? Hy cho v d chng minh rng nc ta ang pht trin ngy cng c hiu qu nn nng nghip nhit i. 2. Hy phn bit mt s nt khc nhau c bn gia nng nghip c truyn v nng nghip sn xut hng ha. 3. Cho bng s liu sau:
ng bng Cc loi trang tri C nc ng Nam B sng Cu Long

Tng s Trang tri trng cy hng nm Trang tri trng cy cng nghip lu nm Trang tri chn nui Trang tri nui trng thy sn Trang tri thuc cc loi khc

113 730 32 611 18 206 16 708 34 202 12 003

14 054 1 509 8 188 3 003 747 607

54 425 24 425 175 1 937 25 147 2 741

(Trang tri thuc cc loi khc bao gm trang tri trng cy n qu, trang tri lm nghip v trang tri sn xut kinh doanh tng hp)

Hy phn tch bng s liu thy r c im c cu trang tri ca c nc v hai vng k trn. Nhn xt v gii thch v s pht trin ca mt s trang tri tiu biu ng Nam B v ng bng sng Cu Long nm 2006.

19

M bi: Trong xu th pht trin chung ca t nc, ngnh nng nghip nc ta cng c s pht trin nhanh chng v sn lng, cht lng; c cu v phn b ngnh nng nghip nc ta cng ang c s thay i cho ngy cng ph hp hn. Trong bi hc hm nay, chng ta s tm hiu v s pht trin v c cu ngnh trng trt v chn nui nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v ngnh trng 1. NGNH TRNG TRT trt nc ta. Bc 1: Tm hiu tnh hnh chung ca a) c im chung: ngnh trng trt. Gi tr sn xut ngnh trng trt tnh C s tng trng nhanh. theo gi so snh nm 1994, nm 2005 t 107 897,6 t ng gp gn 2,2 ln nm 1990 (t 49 604 t ng). Hin chim 75% gi tr sn xut nng nghip. CH: Da vo hnh 22, em c nhn xt g C cu: v c cu sn xut ngnh trng trt v xu hng chuyn dch ca c cu ny? Nm 2005, cy lng thc chim 59,2%. + a dng, nhiu loi cy, trong Tip n l cy cng nghip 23,7%, rau cy lng thc chim t trng cao u 8,3%, cy n qu 7,3%, cc loi cy nht. khc chim 1,5%. + ang c s chuyn dch theo hng: Cy cng nghip tng nhanh nht, nm 1990 mi t 13,5% th nm 2005 t 23,7%. Tng t l cy cng nghip, rau u.

Cy lng thc gim nhanh nht, t Gim t l cy lng thc, cy n qu 67,1% xung cn 59,2% trong khong v cc loi cy khc. nm 1990 n 2005.

20

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Sn xut lng thc Vic m bo an ninh lng thc c * C vai tr quan trng: ngha c bit quan trng nc ta. Cung cp lng thc cho trn 80 triu dn. Cung cp thc n cho chn nui. To ngun hng cho xut khu. L c s a dng ha sn xut nng nghip. CH: Sn xut lng thc nc ta c * iu kin sn xut: iu kin thun li v kh khn g? Cc ng bng ln l ng bng Sng Hng, ng bng sng Cu Long. Cc ng bng nh min Trung nh ng bng Ngh An (sng C), ng bng Qung Nam (sng Thu Bn), ng bng Tuy Ha (sng Rng). Trn vng ni c mt s ng bng ni ting nh Ngha L, in Bin... Cc ng bng ny khng ch gp phn quan trng trong m bo lng thc cho min ni m cn ng gp cho th trng cc nng sn gi tr (V d go in Bin). C nm thin tai din ra trn din rng Kh khn: Nhiu thin tai (bo lt, nh hng ln n sn xut nng nghip hn hn...) v su bnh. ca c nc. * Tnh hnh sn xut: Din tch gieo trng la tng mnh t 5,6 Din tch gieo trng la tng mnh, triu ha (nm 1980) ln 7,5 triu ha (nm nm 2005 t 7,3 triu ha. 2002), tng 1,9 triu ha do m rng din tch canh tc v tng v nh pht trin thy li, ch yu nht l ng bng sng Cu Long.
21

Thun li: Ti nguyn t, nc, kh hu cho php pht trin sn xut lng thc ph hp vi cc vng sinh thi nng nghip.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Sau nm 2002 din tch gieo trng la gim nh v n 2005 cn 7,3 triu ha l do chuyn mt phn din tch trng la nng sut thp sang trng cc cy khc c gi tr kinh t cao hn hoc nui trng thy sn; mt phn t trng la cng c chuyn mc ch s dng cho cc d n pht trin cng nghip, giao thng th... Nm 1980 mi t 21 t/ha/nm, nm Nng sut tng nhanh, hin t 1990 l 31,8 t/ha/nm. 49t/ha/nm. Nguyn nhn do p dng rng ri cc bin php thm canh, s dng i tr cc ging mi c nhiu u th nh nng sut cao, chng chu su bnh. Nm 1980 mi t 11,6 triu tn, nm Sn lng la hin t trn di 36 1990 l 19,2 triu tn. triu tn/nm. Bnh qun sn lng lng thc c ht l 470 kg/ngi/nm. y l mt thnh tu rt quan trng v Vit Nam tr thnh mt nc xut ch trc thi k i mi, nng nghip khu go hng u trn th gii. nc ta cn khng sn xut cho nhu Trung bnh xut khu 3 4 triu cu tiu dng lng thc trong nc. tn/nm. Thnh tu ny gp phn nng cao v th Vit Nam trn trng quc t. Cc vng sn xut lng thc trng im ca c nc: y l vng sn xut lng thc quan + ng bng sng Cu Long. trng nht nc ta. Chim trn 50% din tch v sn lng la c nc. Bnh qun sn lng lng thc t trn 1000 kg/ngi/nm.
22

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ ng bng sng Hng. L vng sn xut lng thc ln th hai v l vng c nng sut la cao nht c nc. c) Sn xut cy thc phm + Din tch trng rau c nc l trn 500 Rau u c trng khp cc a nghn ha, nhiu nht l ng bng sng phng, tp trung nht ven cc thnh ph ln (H Ni, Hi Phng, TP H Hng v ng bng sng Cu Long. + Din tch u cc loi l trn 200 nghn Ch Minh). ha, nhiu nht l ng Nam B v Ty Nguyn. d) Sn xut cy cng nghip v cy n qu Cy cng nghip CH: Da vo s hiu bit ca mnh, em * Nc ta c nhiu iu kin thun li hy cho bit nc ta c thun li, kh sn xut cy cng nghip. khn g trong sn xut cy cng nghip? Thun li: + Kh hu nhit i nng m, nhiu loi t thch hp vi nhiu loi cy cng nghip, c th pht trin cc vng cy cng nghip tp trung. + Ngun lao ng di do. + c mng li cc c s ch bin nguyn liu cy cng nghip. Kh khn: + Th trng th gii c nhiu bin ng. + Sn phm cy cng nghip ca nc ta cha p ng c yu cu ca th trng kh tnh.

23

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

* Din tch gieo trng cy cng nghip nm 2005 l khong 2,5 triu ha. Ch yu l cy cng nghip nhit i, * C cu ngoi ra cn mt s cy c ngun gc cn nhit. Cy cng nghip lu nm: c pht trin mnh nh nhng thun li v iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin, dn c lao ng, c s vt cht k thut, th trng, chnh sch. Nm 2005 c 1,6 triu ha, chim hn 65% din tch gieo trng cy cng nghip c nc. CH: Da vo ni dung SGK v Atlt a Cc cy trng ch yu: l Vit Nam, em hy xc nh cc cy cng nghip lu nm ch yu nc ta v in vo lc trng s phn b cc cy trng cng nghip ny. Trng ch yu trn t badan Ty + C ph. Nguyn, ng Nam B v ri rc Bc Trung B. C ph ch mi c trng nhiu Ty Bc. c trng ch yu trn t badan v t + Cao su. xm bc mu trn ph sa c ng Nam B, ngoi ra l Ty Nguyn v mt s tnh Duyn hi min Trung. H tiu c trng ch yu trn t + H tiu. badan Ty Nguyn, ng Nam B v Duyn hi min Trung. iu c trng nhiu nht ng Nam + iu. B.
24

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hin nay Vit Nam ang v tr hng u th gii v xut khu c ph, iu v h tiu. Da c trng nhiu nht ng bng + Da. sng Cu Long. Ch c trng nhiu Trung du v + Ch. min ni Bc B, Ty Nguyn (nhiu nht l tnh Lm ng) Cy cng nghip hng nm: Ma ng c trng nhiu ng + Ma ng. bng sng Cu Long, ng Nam B v Duyn hi Min Trung. c trng nhiu trn cc ng bng + Lc. Thanh Ngh Tnh, trn t xm bc mu ng Nam B v k Lk. u tng c trng nhiu Trung du + u tng. v min ni Bc B v gn y pht trin k Lk, H Ty c (nay thuc H Ni) v ng Thp. ay trng nhiu ng bng Sng + ay, ci. Hng. Ci trng nhiu vng ven bin Ninh Bnh, Thanh Ha. Bng trng trn mt s tnh nh Sn La, + Bng, du tm, thuc l... k Lk, Ninh Thun, Bnh Thun... Du tm trn vng bi ven sng Hng, sng y, tnh Lm ng... Thuc l Cao Bng, Lng Sn, Qung Nam, Gia Lai, Khnh Ha, ng Nai... Cy n qu c pht trin mnh trong mt s nm gn y phc v nhu cu tiu dng trong nc ang c nng cao v cho nhu cu xut khu.
25

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tp trung nht ng bng sng Cu Long v ng Nam B; Bc Giang. Cc cy n qu ch yu l chui, cam, xoi, nhn, vi thiu, chm chm v da. Chuyn : Bn cnh ngnh trng trt c s pht trin rt nhanh chng, trong thi gian va qua ngnh chn nui nc ta c s pht trin v phn b ra sao? Cu hi ny s c l gii trong mc 2 sau y. Hot ng 2: Tm hiu v ngnh chn 2. NGNH CHN NUI nui nc ta. a) V tr, xu hng v iu kin pht trin Ngnh chn nui c vai tr to ln, cung Chim khong 25% gi tr sn xut cp: nng nghip. + Cc thc phm c gi tr dinh dng cao nh tht, trng, sa. + Nguyn liu cho mt s ngnh cng nghip ch bin thc phm, dt, sn xut hng tiu dng hot ng. + Sc ko, phn bn cho ngnh trng trt. + Ngun hng xut khu. Xu hng: + ang tin mnh ln sn xut hng ha, chn nui trang tri theo hnh thc cng nghip. + Cc sn phm khng qua git tht (trng, sa) chim t trng ngy cng cao trong gi tr sn xut ca ngnh chn nui.
26

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu iu kin pht trin: bit ca mnh, em hy trnh by cc iu kin pht trin chn nui nc ta. + Thun li: Cc ngun thc n cho chn nui: + Cc ng c t nhin. + Hoa mu, lng thc. + Ph phm ca ngnh thy sn. + Thc n ch bin cng nghip. Cc dch v v ging, th y c nhiu tin b v pht trin rng khp. + Kh khn: Ging gia sc, gia cm cho nng sut cao Cht lng ging. vn cn t, cht lng cha cao, nht l cho yu cu xut khu. Nhng nm gn y, nhiu dch bnh gia Dch bnh hi gia sc, gia cm cn sc, gia cm gy tn tht ln cho nhiu. ngnh chn nui nh dch cm gia cm, dch l mm long mng cc loi ng vt c mng guc nh ln, tru, b... Hiu qu chn nui cha cao v cha n nh. b) Chn nui ln v gia cm L hai ngun cung cp tht ch yu. y l vng c c s thc n cho chn Tp trung nhiu nht ng bng nui kh tt v cng l ni dn c tp sng Hng v ng bng sng Cu trung cao, th trng tim nng, ngun Long. lao ng di do. n ln c hn 27 triu con (nm 2005), cung cp trn 3/4 sn lng tht cc loi.
27

C s thc n c m bo kh tt.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

S lng st gim so vi nm 2003 (trn Gia cm c khong 220 triu con 250 triu con) do nh hng ca dch (nm 2005) cm gia cm pht trin trn din rng. Chn nui g cng nghip pht trin mnh cc tnh gip cc thnh ph ln (H Ni, TP H Ch Minh) v cc a phng c cc c s ch bin tht. c) Chn nui gia sc n c Ch yu da vo cc ng c t nhin. S lng n tru kh n nh trong n tru: nhng nm qua. + C khong 2,9 triu con. y l vng c nhiu ng c t nhin + Nui nhiu nht Trung du v min v tru li c kh nng chu rt hn b. ni Bc B (1/2 n tru c nc). n b: n b c s pht trin nhanh v s + Nm 2005 c khong 5,5 triu con lng, vo u thp k 80 ca th k XX (gp 1,9 ln n tru) v ang cn tng n b ch bng 2/3 s lng n tru. nhanh. CH: Em hy xc nh trn bn cc + Phn b: vng phn b chn nui b tht v b sa nc ta. B tht: Bc Trung B, Duyn hi Nam Trung B v Ty Nguyn. B Sa (C khong 50 nghn con): Ven TP H Ch Minh, H Ni... S lng n d, cu tng mnh trong D, cu: C khong 1314 nghn con, nhng nm gn y, nm 2000 c nm 2005. khong 540 nghn con th nm 2005 c khong 1314 nghn con.

28

IV. NH GI 1. Ti sao ni vic m bo an ton lng thc l c s a dng ha nng nghip. 2. Chng minh rng vic y mnh sn xut cy cng nghip v cy n qu gp phn pht huy th mnh ca nng nghip nhit i nc ta. 3. Cho bng s liu sau:
Sn lng c ph nhn v khi lng c ph xut khu qua mt s nm n v: nghn tn Nm Sn lng c ph nhn Khi lng xut khu 1980 8,4 1985 12,3 1990 92 1995 218 2000 802,5 2005 752,1

4,0

9,2

89,6

248,1

733,9

912,7

Hy phn tch s pht trin sn lng c ph nhn v khi lng xut khu c ph t nm 1980 nm 2005. 4. Cho bng s liu sau:
Sn lng tht cc loi n v: nghn tn Nm 1996 2000 2005 Tng s 1 412,3 1 853,2 2 812,2 Tht tru 49,3 48,4 59,8 Tht b 70,1 93,8 142,2 Tht ln 1 080,0 1 418,1 2 288,3 Tht gia cm 212,9 292,9 321,9

Hy phn tch s pht trin ca ngnh chn nui v s thay i trong c cu sn lng tht cc loi qua cc nm 1996, 2000 v 2005. V. HOT NG NI TIP Hon chnh bn trng trn th hin s phn b cc vng trng im la, vng trng cc cy cng nghip chnh v cc vng chn nui gia sc, gia cm ch yu nc ta.

29

VI. PH LC
1. LM G NNG NGHIP VIT NAM KHNG B LP V KHI VO WTO? Khi vo WTO, Vit Nam s gia nhp th trng nng sn th gii c kim ngch gn 559 t la mt nm. y c th ni l c hi cho hng nng sn Vit Nam khi bc ra th gii. Tuy nhin vi tnh hnh sn xut nh hin nay th vic hi nhp li cng gy kh khn cho nng sn Vit Nam. Nng sn Vit Nam trc sc p cnh tranh C mt nghch l, tri cy ngoi cha hn ngon hn tri cy Vit Nam, nhng vn c chp nhn v ln lt tri cy ni a. Chng hn cam snh Bn Tre hng v v thm ngon khng thua km cam M, gi ch 25.000 ng/kg, trong khi cam M gi 45.000 ng/kg, nhng khng phi ai cng dng cam snh. Tng t, trn cc quy tri cy, su ring Thi Lan vn chim gi s lng ln mc d gi tr dinh dng v v ngon vn khng hn su ring Ci Mn. Mt hnh nh ng suy ngh, l hin nay, ngay ti khu vc ng bng sng Cu Long, ni c xem l va tri cy ca c nc, tri cy ngoi vn by bn v ngi dn vn s dng u u. T lu nay, Vit Nam vn lun t ho l nc xut khu go ng nh th gii, nhng theo biu gi ca Australian Commodity Statistics 2005, gi go xut khu ca Vit Nam thp nht trong 6 nc xut khu go. Go Vit Nam xut khu vi gi 218 USD, trong khi , Thi Lan va ng u v s lng, va c gi cao hn Vit Nam 60,33 USD/tn. Cao nht l xtrylia xut vi gi 509,9 USD/tn. Gia nhp WTO, mi lnh vc u phi cnh tranh l iu ng nhin, nhng theo cc chuyn gia th nng sn Vit Nam phi cnh tranh khc lit hn, c trong v ngoi nc. Vi tnh hnh sn xut v cng ngh nh hin nay, nng nghip Vit Nam s phi i u vi nhiu thch thc mi rt phc tp v kh khn, c kh nng b tt hu nu khng gii quyt c kp thi. Cn c s t ph v ging cy trng Nu ni v s th yu ca tri cy, ngoi nng lc hn ch trong vic xy dng thng hiu, lm marketing, kh nng xc tin xut khu... tin s Nguyn Minh Chu, Vin trng Vin nghin cu cy n tri min Nam cho rng, s d tri cy Vit Nam km cht lng so vi tri cy Thi Lan l do b th ni v cy ging. Nh nc khng c chnh sch r rng v khng c h thng sn xut v cung ng ging. T nhiu nm qua, Vit Nam to ra nhiu ging la tt, ht go Vit Nam sn xut ra khng thua km go cc nc. Theo gio s tin s Bi Ch Bu, Vin trng Vin La ng bng sng Cu Long, thnh cng ca Vit Nam l to c ging la cc sm, v thnh cng ln nht l to thnh cng ging la cao sn. Th nhng th trng go cht lng cao trn th gii vn do Thi Lan, xtrylia nm gi.

30

Nguyn do, theo chnh cc nh khoa hc tha nhn, cc chng la sn xut ra c c mt ny th mt mt kia: cao sn th thn yu d ng, d rng, cn cht lng thm ngon th nhiu lp, cung dai, khng bnh km, d b su ry, v bn cnh l cng ngh thu hoch, bo qun, ch bin. Thi quen ch thy ci li trc mt khin ngi ngi sn xut khng chu tun th quy trnh sn xut v s dng cy ging. Mt cy ging sn xut ra theo ng quy trnh trong nh li, lng knh c gi thnh t gp i, gp ba cy nhn ging thng thng ngoi tri, khin ngi sn xut ging thy li lm, m ngi mua th ham r mc d vn bit rng cht lng km. Chnh v vy m lu ngy cy thoi ha, nhim bnh, cht lng qu ngy cng st gim, thua tri cy ngoi l ng nhin. Ngoi ra, nhng nguyn nhn khc nh cng tc nhn ging khng c ng lot, dn n chm tr vic nhn rng din tch cy trng. Chnh sch h tr ca Nh nc cha ti vi ngi nng dn. Nng dn cha hng c chnh sch u i, m phi mua ging vi gi cao, nhng la thu hoch bn ra vn theo gi la bnh thng. V vy ngi trng khng mn m vi chng trnh ging mi. Nhng iu khin cho din tch vn cy thu hp, nng sut bp bnh, cht lng khng t. Thay i v k thut v cng ngh Vic thu hi, bo qun, ng gi v vn chuyn l nhng khu hu nh n gi cc nh khoa hc cng cha quan tm h tr ngi trng. l nguyn nhn v sao tri cam M hoc qut Thi Lan sau khi thu hoch c thng vn cn ti, trong khi tri cy Vit Nam ch vi ngy l i mu, bin sc, nguy c hng rt cao. Cng v cng ngh sau thu hoch khng c coi trng m vic tht thot cng rt ln, khin gi thnh ca sn phm khng th h thp. Cy la l th mnh ca nng sn xut khu, nhng hin nay ng bng sng Cu Long, la chn rc mi c thu hoch. Thu hoch xong phi lun ngoi ng. Theo B Nng nghip v Pht trin nng thn, tht thot sau thu hoch ca la Vit Nam t 10% n 17%, c khi ln n n 30%! Cng do tnh trng khng ch trng sn phi, nn go Vit Nam xt ra phi sy, b gy nt v xn mu. V vy m mc d Vit Nam c ging la cht lng cao, nhng khi xut khu cht lng vn ng sau go cc nc. i vi tri cy Vit Nam, vic quan trng l phi xy dng cc cng on k thut thu hoch li thnh mt khu hon chnh p dng cc cng ngh bo qun. Theo cc chuyn gia, cng ngh sau thu hoch ca Vit Nam cng c k thut tt khng thua km cng ngh ca cc nc. Nhng iu kin thc hin, quy trnh chuyn giao vn cha tt, cng ngh th s vn ph bin. Chng hn, phng php ph bin ca nng dn l khi thu hoch tri cy, vn ra bng nc, khin tri cy mau thi nhn, kh bo qun. Bn cnh , c s, cng ngh ch bin cng khng p ng y , nn nh hng n cht lng ca tri cy Vit Nam l thy r.

31

Khng th ngi nng dn t bi C mt iu d thy, l hin nay, nhng chng loi tri cy ni ting ng bng sng Cu Long nh su ring Chn Ha, bi da xanh Hai Hoa, xoi ct Thanh Sn... hu ht u do ngi nng dn t my m, ri t nhn ging ly, ch khng phi ca cc vin nghin cu hay cc nh khoa hc to ra. Nhng thnh qu l ng ghi nhn, nhng nu thiu s tc ng ca Nh nc l b qua c hi. Vic nhn ging nu c ngi nng dn t lm th mi mi s khng bao gi c mt nn cng nghip nh mong c. Tin s Trn Du Lch, Vin trng Vin Kinh t TP.HCM k: Khi ng hi "Th no l cng nghip ha, hin i ha nng nghip v nng thn"?, v gio s l thy ca ng cm cy bt ln v ni: "Mt l hng cng nghip, mi cy bt u phi ging ht nh nhau. Tri cy Vit Nam chng no cho ra hng lot, t l lp thp, kch thc, trng lng, hng v, cht lng ging nhau, l cng nghip ha". l iu l gii v sao ch vi 260.000ha, nhng tri cy Thi Lan i khp th gii, v trn vo Vit Nam l x s c din tch cy n tri cao gp 3 ln, 750.000ha. Thi Lan a vic sn xut cy n qu tr thnh nn cng nghip thc s. Nhn li Vit Nam, trong khi nng dn xtrylia s dng my bay phun thuc, th sn xut ta vn cn theo kiu "vn nh", khoanh l nhm nh, trn trng cy n qu, di tn dng cc loi tng thp, chu bng mt. Trn mt ming t c vi loi cy, ring vic th phn cy ny sang cy kia, to ra sn phm lai tp v cht lng kh kim sot. Thc trng ch ra rng, phi to ra nhng vng chuyn canh rng ln, ch khng th canh tc theo kiu "lm vn". iu ny ngi nng dn khng th lm ly, m phi l vai tr o din v t chc ca Nh nc. Trc sc p cnh tranh khi hi nhp, khng c con ng no khc hn l u t cng ngh cho nng dn, bn cnh l c mt chin lc bi bn v bn tay t chc ca Nh nc. Khng th nng dn vo WTO vi cch sn xut cy bng tay, gt bng lim, gnh la bng vai c. Theo cc chuyn gia, chin lc trong sn xut v xut khu nng sn tt nht nn bt u t chnh sch t trn xung. Ch c cch ny mi to ra mt nn cng nghip thc s trong nng nghip. Cn cch lm t trc n gi ta vn theo li vn hnh l t ngi sn xut ri tc ng ln. Chnh v s thiu chin lc tng th m nn sn xut nng nghip vn c manh mn, nh l v ri rc nh nhng mnh vn ca ngi nng dn. Nhng mnh vn mun mu sc em lp ghp li khng th thnh bc tranh mun mu, m ch lm ni r hn s pha tp.

32

2. LM TH NO M BO TNH BN VNG TRONG SN XUT LNG THC Cn p dng ng b bin php k thut, c cu ging thch hp cho tng vng i vi Vit Nam vn an ninh lng thc hin nay khng phi l vn ln bi mi nm chng ta sn xut xp x 40 triu tn ng cc, c d tha xut khu t 4 n 5 triu tn thc/nm nhng ng ngi s thiu bn vng. l khi mt ma hoc gp thi tit khng thun li th gi lng thc s b nh hng ngay tc th. gii quyt vn ny, bn cnh vic chng ta c qu an ninh lng thc an ton cn phi ch trng sn xut theo hng thch ng vi iu kin thi tit thng qua vic p dng ng b bin php k thut, c cu ging. Trc ht, chng ta phi i mi c cu cy trng lng thc ph hp vi thay i thi tit. Chng hn, i vi nhng vng thng xuyn nh hng ma l min Trung phi s dng nhng ging la ngn ngy c kh nng n trnh thin tai. i vi nhng vng d b dch bnh nh bnh vng ln, ln xon l nh pha Nam phi p dng cc bin php k thut n trnh thi im xut hin ry nu. Vit Nam hin ang c T chc Nng lng Lin hp quc nh gi l quc gia khng ch nhanh v hiu qu bnh vng ln, ln xon l. Cn i vi vng kh hn phi s dng nhng ging la chu hn hay vng lnh s dng cc ging la hoc bin php k thut cy la c th chu ng c gi lnh... Hin Trung tm Khuyn nng, Khuyn ng Quc gia ang l n v tin phong hng dn nng dn sn xut theo hng trn. Ring khu vc vng su, vng xa, kinh ph dnh cho khuyn nng c u tin s mt vi mc tng ti 150% mi nm. Cn ch trng sn lng hn l cht lng Th gii ang thiu lng thc, l mt thc t. Mt s nc nh Hoa K ang th im s dng lng thc sn xut nng lng sinh hc khin lng lng thc gim, gi tng. Th gii chuyn sang n nhiu go hn nn nhu cu go cng ln, gi go v th cng tng na. y l c hi rt tt cho cc nc xut khu go nh Vit Nam. Theo TS V Tng Xun, nguyn Hiu trng Trng i hc An Giang th i vi Vit Nam, sn xut lng thc cho 85 triu dn hin nay khng phi l vn ln. iu quan trng l phi tnh ton, cn i c lng go trong nc tng thi im ma v. y l ci yu ca ngnh nng nghip khi khng c mt h thng thng k tt nm c trong tng thi im, tng a phng, tng doanh nghip cn bao nhiu go iu hnh th trng la go n tho. Mt khc, d sn lng la go ca chng ta mc cao, d tha cho tiu dng trong nc nhng chng ta vn cn tp trung sn xut la ngn ngy, nng sut cao thay v chy theo cht lng go. Thi gian qua, Vit Nam ch trng nng cao cht lng nn "hy sinh" sn lng. La ngon cm nng sut va thp, va khng khng ry. Trong khi th gii khng hong thiu lng thc, th cht lng go cng khng phi l vn cp thit m yu cu l s lng. Hn na, v cht lng, go Vit Nam cng khng th v khng nn so snh vi Thi Lan c do nc ny chuyn sn xut go ngon, nng sut ch 2 tn/ha. Chng ta

33

ch cnh tranh c vi h nh nng sut cao, 78 tn/ha, m h khng chy theo c, t c sn lng ln xut khu v thu b li. Do vy, hng ti l Vit Nam nn tp trung sn xut la ngn ngy, nng sut cao, khng ry tt thay v chy theo cht lng go. Hin nay chng ta s dng gn nh ton b din tch la ng bng sng Cu Long v tn dng cc ngun nc ti cho cy la. Do vy, cn tp trung nghin cu, sn xut cc ging la ngn ngy, cho nng sut cao, khng ry nu tt tip tc tng nng sut v sn lng la go

Bi 23. Thc hnh: PHN TCH S CHUYN DCH C CU NGNH TRNG TRT
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc Cng c kin thc hc v ngnh trng trt. 2. V k nng Rn luyn k nng tnh ton s liu, v biu . Rn luyn k nng phn tch s liu rt ra cc nhn xt cn thit. II. PHNG TIN DY HC Bng s liu c tnh ton. Cc biu v theo bng s liu trong bi, v trn kh giy ln. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Ti sao ni vic m bo an ton lng thc l c s a dng ha nng nghip. 2. Chng minh rng vic y mnh sn xut cy cng nghip v cy n qu gp phn pht huy th mnh ca nng nghip nhit i nc ta. 3. Cho bng s liu sau:

34

Sn lng c ph nhn v khi lng c ph xut khu qua mt s nm n v: nghn tn Nm Sn lng c ph nhn Khi lng xut khu 1980 8,4 4,0 1985 12,3 9,2 1990 92 89,6 1995 218 248,1 2000 802,5 733,9 2005 752,1 912,7

Hy phn tch s pht trin sn lng c ph nhn v khi lng xut khu c ph t nm 1980 n nm 2005. 4. Cho bng s liu sau:
Sn lng tht cc loi n v: nghn tn Nm 1996 2000 2005 Tng s 1 412,3 1 853,2 2 812,2 Tht tru 49,3 48,4 59,8 Tht b 70,1 93,8 142,2 Tht ln 1 080,0 1 418,1 2 288,3 Tht gia cm 212,9 292,9 321,9

Hy phn tch s pht trin ca ngnh chn nui v s thay i trong c cu sn lng tht cc loi qua cc nm 1996, 2000 v 2005. M bi: Ngnh trng trt c v tr quan trng nht trong nng nghip nc ta. Trong qu trnh pht trin chung ca ngnh nng nghip, ngnh trng trt cng c s thay i rt r nt. Trong bi thc hnh hm nay chng ta s phn tch v s chuyn dch c cu ngnh trng trt nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Phng n 1: GV nu nhng im cn ch trong khi gii quyt hai bi tp trong SGK, sau phn cng cc nhm HS lm ng thi c 2 bi tp. Phng n 2: GV hng dn HS lm ln lt tng bi tp theo trnh t nh SGK theo 2 hot ng nh sau:
35

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 1: HS lm bi tp 1 trong 1. BI TP 1 SGK


Bng 23.1. Gi tr sn xut ngnh trng trt (theo gi so snh 1994) n v: t ng Nm 1990 1995 2000 2005 Tng s 49 604,0 66 183,4 90 858,2 107 897,6 Lng thc 33 289,6 42 110,4 55 163,1 63 852,5 Rau u 3 477,0 4 983,6 6 332,4 8 928,2 Cy cng nghip 6 692,3 12 149,4 21 782,0 25 585,7 Cy n qu 5 028,5 5 577,6 6 105,9 7 942,7 Cy khc 1 116,6 1 362,4 1 474,8 1 588,5

a) Tnh tc tng trng gi tr sn xut ngnh trng trt theo tng nhm cy trng (ly nm 1990 = 100%) HS t tnh, sau GV cho cc cp i HS kim tra ln cho nhau. Sau y l kt qu tnh chun xc:
Tc tng trng gi tr sn xut ngnh trng trt theo tng nhm cy trng (ly nm 1990 = 100%) Nm 1990 1995 2000 2005 Tng s 100,0 133,4 183,2 217,5 Lng thc 100,0 126,5 165,7 191,8 Rau u 100,0 143,3 182,1 256,8 Cy cng nghip 100,0 181,5 325,5 382,3 Cy n qu 100,0 110,9 121,4 158,0 Cy khc 100,0 122,0 132,1 142,3

b) V biu th hin tc tng HS da trn s liu va tnh v trn trng gi tr sn xut ca cc nhm cng h trc ta cc ng biu din cy trng tc tng trng gi tr sn xut ca cc nhm cy trng.

36

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

GV lu HS khi v biu phi ch : Khong cch nm. Tr s cao nht trong bng s liu la chn chiu cao ca trc tung cho cn i biu . La chn cc k hiu th hin. Th hin bng ch gii (nu cn). Ghi tn biu . GV cho i din HS ln bng v, di lp cc HS khc t v vo v ca mnh. Sau c lp nhn xt, gp sa cha cho biu HS v trn bng, cui cng GV a ra biu chun b HS i chiu, chun xc. Di y l v d biu chun b ca GV:
biu tng trng sn xut ca cc nhm cy trng Tc tng trng (%) 400
382,3

325,5

300
256,8

217,5

200
181,5 143,3 133,4

183,2 182,1 165,7 132,1 121,4

191,8

158,0 142,3

100

126,5 122,0 110,9

0 1990 Ch thch:

1995 : Tng s : Cy cng nghip

2000 : Lng thc : Cy n qu

2005 Nm : Rau, u :Cy khc

37

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

c) Nhn xt v mi quan h gia tc tng trng v s thay i c cu gi tr sn xut ngnh trng trt. S thay i trn phn nh iu g trong sn xut lng thc, thc phm v trong vic pht huy th mnh ca nng nghip nhit i. GV lu HS: Gia tc tng trng v chuyn dch c cu c mi quan h rt cht ch. Nhng thnh phn no c tc tng trng thp hn mc tng chung th t trng s c xu hng gim, cn nhng thnh phn no c tc tng cao hn mc tng chung th t trng s c xu hng tng. GV c th a ra bng c cu gi tr sn xut ngnh trng trt HS quan st, rt ra kt lun.
BNG C CU GI TR SN XUT NGNH TRNG TRT (%) Nm 1990 1995 2000 2005 Tng s 100,0 100,0 100,0 100,0 Lng thc 67,1 63,6 60,7 59,2 Rau u 7,0 7,5 7,0 8,3 Cy cng nghip 13,5 18,4 24,0 23,7 Cy n qu 10,1 8,4 6,7 7,3 Cy khc 2.3 2,1 1,6 1,5

Nhn xt: Cy cng nghip v rau u c tc tng trng cao hn mc tng chung nn t trng c cu c xu hng tng.

38

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ c bit l t trng ca cy cng nghip tng nhanh nht do s m rng din tch cc vng chuyn canh cy cng nghip, nht l cc cy cng nghip nhit i. GV: y l ng thi nhm pht huy th mnh nn nng nghip nhit i ca nc ta. + Cc loi rau u c pht trin chng t trong sn xut lng thc, thc phm c xu hng a dng ha c cu cy trng. Cc loi cy cn li c tc tng trng thp hn mc tng chung nn t trng c cu c xu hng gim. c bit gim nhanh l t trng ca cy lng thc. Hot ng 2: HS lm bi tp 2 trong 1. BI TP 2 SGK
Bng 23.2. Din tch gieo trng cy cng nghip hng nm v cy cng nghip lu nm n v: nghn ha Nm 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 Cy cng nghip hng nm 210,1 371,7 600,7 542,0 716,7 778,1 861,5 Cy cng nghip lu nm 172,8 256,0 470,3 657,3 902,3 1451,3 1633,6

39

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

a) Phn tch xu hng bin ng din tch gieo trng cy cng nghip hng nm v cy cng nghip lu nm trong khong thi gian t 1975 n 2005. * X l s liu GV hng dn HS tnh ton, x l s liu, lp thnh bng mi nh sau:
C CU DIN TCH GIEO TRNG CY CNG NGHIP (19752005) n v: % Nm 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 Cy cng nghip hng nm 54,9 59,2 56,1 45,2 44,3 34,9 34,5 Cy cng nghip lu nm 45,1 40,8 43,9 54,8 55,7 65,1 65,5

* Phn tch: T trng cy cng nghip hng nm c xu hng gim. Cy cng nghip lu nm pht trin nh (ngc li) T trng cy cng nghip iu kin thun li v: lu nm c xu hng tng. Cy cng + iu kin t nhin v ti nguyn thin nghip lu nm ngy cng ng vai tr quan trng nht trong c cu sn xut nhin: t trng, kh hu thun li. cy cng nghip nc ta. + Dn c, lao ng di do. + C s vt cht k thut ngy cng c tng cng.
40

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Nh nc c chnh sch pht trin thun li. + Th trng c xu hng ngy cng m rng, nhu cu ngy cng cao. Theo bng s liu 23.2 ta thy, t nm 1975 n 2005 tc tng din tch cy cng nghip lu nm nhanh hn so vi cy cng nghip hng nm. C th: Cy cng nghip hng nm tng t 210,1 nghn ha ln 861,5 nghn ha (tng 4,1 ln). Cy cng nghip lu nm tng t 172,8 nghn ha ln 1633,6 nghn ha (tng 9,5 ln). Nm 1975 din tch cy cng nghip lu nm nh hn din tch cy cng nghip hng nm nhng n nm 2005 ln hn din tch cy cng nghip hng nm 1,9 ln. CH: S thay i trong c cu din tch cy cng nghip (phn theo cy cng nghip hng nm v cy cng nghip lu nm) c lin quan nh th no n s thay i trong phn b sn xut cy cng nghip? b) S thay i c cu din tch cy cng nghip c lin quan r nt n s thay i trong phn b cy cng nghip; n s hnh thnh v pht trin cc vng chuyn canh cy cng nghip, ch yu l cc cy cng nghip lu nm.

IV. NH GI GV nhn xt, nh gi tinh thn hc tp ca lp, c th thu chm mt s bi tiu biu ng vin, nhc nh vic hc tp ca HS. V. HOT NG NI TIP HS v nh hon thin bi thc hnh.

41

VI. PH LC
1. BIU V DA VO BNG 23.2
Din tch (nghn ha) 1600 1451,3 1633,6

1400 -

1200 -

1000 861,5 902,3

800 600,7 657,3 542,0 470,3

716,7

778,1

600 371,7 256,0

400 210,1 172,8

200 -

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

Nm

BIU DIN TCH GIEO TRNG CY CNG NGHIP HNG NM V CY CNG NGHIP LU NM NC TA GIAI ON 1975 2005
% 100 90 80 70 60 50 40 30 - 54,9 20 10 01975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 Nm
59,2 56,1 45,2 44,3 34,9 34,5 45,1 40,8 43,9 54,8 55,7 65,1 65,5

Cy cng nghip hng nm

Cy cng nghip lu nm

BIU C CU DIN TCH CY CNG NGHIP NC TA GIAI ON 1975 2005 (%)


Cy cng nghip hng nm Cy cng nghip lu nm

42

2. VN PHT TRIN CY CNG NGHIP Nc ta nm vng nhit i nng m, li c nhiu loi t thch hp vi nhiu loi cy cng nghip, trong c nhng sn phm c gi tr xut khu cao. Vic pht trin cy cng nghip c ngha to ln trong vic s dng hp l ti nguyn, s dng lao ng nng thn, cung cp nguyn liu cho cng nghip v ngun hng cho xut khu. Vic pht trin cc vng chuyn canh cy cng nghip cn gp phn phn b li dn c v lao ng gia cc vng, pht trin kinh t x hi ca cc vng ni, trung du v cao nguyn, y mnh chuyn dch c cu kinh t ca t nc. Vic pht trin cc vng chuyn canh cy cng nghip gn vi cng nghip ch bin c xc nh l mt hng quan trng trong chin lc pht trin nn nng nghip ca nc ta. a) Hin trng pht trin v phn b cc cy cng nghip Trong qu trnh a dng ho nn nng nghip, my chc nm qua din tch, nng sut v sn lng ca cc cy cng nghip, c bit l cy lu nm tng ln nhiu. Trong c cu gi tr sn xut ca ngnh trng trt, t trng sn xut cy cng nghip tng t 13,5% (1990) ln 23,7% (2005). S pht trin mnh m ca cy cng nghip trong nhng nm qua l do: Nc ta c tim nng to ln v pht trin cy cng nghip, nht l cy cng nghip lu nm trung du, min ni v cao nguyn. l kh hu nhit i nng m, t trng thun li (Loi t feralit rt ph bin trn cc vng i ni nc ta, trong quan trng nht l loi t feralit pht trin trn badan, trn vi v t xm ph sa c). C ngun lao ng di do, phc v tt cho vic trng v ch bin sn phm cy cng nghip. Vic m bo v lng thc gip cho din tch trng cy cng nghip c n nh. Nh nc c chnh sch y mnh pht trin cy cng nghip; S hon thin dn cng ngh ch bin v nng cao nng lc ca cc c s ch bin sn phm cy cng nghip gp phn nng cao hiu qu sn xut cy cng nghip v nng cao sc cnh tranh ca sn phm cy cng nghip nc ta. Vic xut khu sn phm cy cng nghip qua ch bin c y mnh, nht l nhng cy cng nghip c gi tr xut khu cao, c nhu cu ln trn th trng th gii v khu vc. * Cy cng nghip hng nm (ch yu l ay, ci, du tm, bng, ma, lc, u tng, thuc l), thng c trng vng ng bng, mt s cy trng xen trn t la. ay c trng nhiu ng bng sng Hng (cc tnh Hng Yn, Thi Bnh, H Nam) v ng bng sng Cu Long (Long An...)

43

Ci c trng trn cc t nhim mn, tp trung nhiu nht di ven bin ca ng bng sng Hng, sut t Hi Phng xung pha Bc Thanh Ha. Nhng nm gn y, din tch ci tng rt mnh ng bng sng Cu Long, chim # din tch ci c nc. Du tm l cy cng nghip truyn thng, nay c pht trin cng vi vic khi phc ngh tm t nc ta; du tm c trng nhiu nht tnh Lm ng. Cy bng mi c ch trng pht trin, trng ph bin c Lc, ng Nai, Phan Rang, Phan Thit, Sn La. Ma c trng hu khp cc tnh, nhng tp trung ti 75% din tch v 80% sn lng cc tnh pha Nam (ng bng sng Cu Long, ng Nam B v vng Duyn hi min Trung). u tng, lc, thuc l c trng nhiu trn cc t bc mu. u tng c trng nhiu nht min ni, vng trung du pha Bc ( Cao Bng, Sn La, Bc Giang), chim hn 40% din tch u tng c nc, ngoi ra cn c trng nhiu cc tnh H Ty, ng Nai, c Lc v ng Thp. Lc c trng nhiu nht trn t ph sa c ca cc tnh Ty Ninh, Bnh Dng, trn t ct pha ca cc ng bng Duyn hi min Trung (nht l Bc Trung B) v trung du Bc B. Thuc l c trng nhiu nht vng ng Nam B, Duyn hi min Trung v min ni, vng trung du pha Bc. * Cy cng nghip lu nm (ch yu l ch, c ph, cao su, iu, h tiu, da) thng c trng trn t feralit v t ph sa c. C ph l cy cng nghip lu nm c gi tr xut khu ln nht hin nay. C ph c trng thnh cc vng chuyn canh ln trn t badan Ty Nguyn, ng Nam B v ri rc Bc Trung B. Hin nay c ph ch ang c trng nhiu khu vc min ni trung du pha Bc. Cao su c trng ch yu trn t xm ph sa c ( ng Nam B) v t badan ( ng Nam B, Ty Nguyn v cc tnh Qung Bnh, Qung Tr). Ch c trng nhiu trung du, min ni pha Bc v trn cc cao nguyn cao Ty Nguyn. Hin nay cng pht trin c mt s vng ni, trung du thuc cc tnh min Trung. H tiu l loi cy gia v c gi tr xut khu cao, c trng nhiu Ty Nguyn. Da c trng nhiu ng bng sng Cu Long (nht l Bn Tre, C Mau) v Duyn hi Nam Trung B. Cy iu mi c trng ph bin trong mt s nm gn y, nhng c trin vng ln xut khu. iu c trng nhiu nht khu vc ng Nam B. b) Cc vng chuyn canh cy cng nghip Trong qu trnh pht trin nn nng nghip hng ho, nhng vng c iu kin t nhin c bit thun li v ang hnh thnh nn cc vng chuyn canh cy cng nghip. Vic hnh thnh cc vng chuyn canh cy cng nghip s gp phn phn b li dn c v lao ng gia cc vng.

44

* ng Nam B l vng chuyn canh cy cng nghip lu nm v hng nm ln nht nc ta. y c nhiu iu kin thun li: Nn kh hu nhit i in hnh, loi t ch yu l t badan v t xm ph sa c c cao, dc va phi, ngun nhn lc kh di do, c b dy kinh nghim lu nm v sn xut cy cng nghip, c nhiu c s ch bin sn phm cy cng nghip, c cc chng trnh hp tc u t vi nc ngoi pht trin cc loi cy cng nghip gi tr. Cc cy trng chnh trong vng l cao su, c ph, iu, u tng, lc, ma, thuc l. Ring cy cao su, ng Nam B chim gn 70% din tch, gn 90% sn lng c nc, tp trung ch yu Bnh Phc, Bnh Dng v ng Nai. * Ty Nguyn l vng chuyn canh cy cng nghip ln th hai nh c din tch t badan ln nht c nc v c kh hu phn ho theo cao. Cc sn phm chnh ca vng l c ph, cao su, h tiu, ch, du tm. Ring v c ph, Ty Nguyn chim gn 80% din tch v gn 90% sn lng ca c nc. Hin nay, trong vng ang pht trin mt s cy cng nghip khc nh ca cao, bng, iu... * Trung du v min ni pha Bc, y cc vng chuyn canh ch to thnh mt di trn hu khp cc vng i trung du ( Yn Bi, Tuyn Quang, Ph Th, Thi Nguyn) v mt s cao nguyn ( H Giang, Ngha L, Sn La); lc v thuc l trng vng t bc mu ca Lng Sn, Bc Giang; hi trng Lng Sn, Cao Bng. * Bc Trung B c cc vng chuyn canh vi quy m khng ln lm (trng lc, c ph, cao su) * ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long v Duyn hi min Trung ch yu l cc vng chuyn canh cy cng nghip hng nm.

Bi 24 VN PHT TRIN NGNH THY SN V LM NGHIP


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Phn tch c cc thun li v kh khn pht trin ngnh thy sn. Nm c c im pht trin v phn b ngnh thy sn (nh bt v nui trng). Nm c cc vn chnh trong pht trin v phn b sn xut lm nghip nc ta.
45

2. V k nng: c v phn tch biu ct chng v sn lng tm nui nm 1995 v 2005 phn theo vng. K nng c v h thng ha mt s kin thc qua cc on vn trong SGK. II. PHNG TIN DY HC Bn Nng nghip, lm nghip v thy sn Vit Nam. Bn Kinh t chung Vit Nam. Atlt a l Vit Nam. Mt s hnh nh v video clip v ngnh thy sn v ngnh lm nghip. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: GV thu chm mt s bi thc hnh ca HS. M bi: Trong vic pht trin kinh t nng thn, ngnh thu sn v lm nghip ngy cng c vai tr quan trng trong vic to vic lm, nng cao mc sng ngi dn, to ngun hng cho xut khu. Tm hiu iu kin pht trin v tnh hnh phn b ca hai ngnh sn xut quan trng ny l nhim v ca chng ta trong bi hc hm nay.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu vn pht 1. NGNH THY SN trin ngnh thy sn nc ta a) iu kin pht trin Phng n 1: GV cho HS lp bng tng hp cc iu kin pht trin ca ngnh. Kt qu c chun xc nh sau:
Khai thc Thun li Ngun li thy sn phong ph (s liu trong SGK). 4 ng trng trng im nc ta: + C Mau Kin Giang. Nui trng Nhiu din tch c kh nng nui trng thy sn (nc ngt, nc l v nc mn) nh cc bi triu, m ph, cc cnh rng ngp mn.

46

Hot ng ca GV v HS
+ Ninh Thun Bnh Thun B Ra Vng Tu. + Hi Phng Qung Ninh. + Qun o Hong Sa, Trng Sa. Kinh nghim nh bt. Phng tin nh bt ngy cng hon thin.

Ni dung chnh
Cc tnh trng im: An Giang, C Mau, Kin Giang, Tin Giang, Hu Giang...

Kinh nghim nui trng.

Chnh sch i mi, ngnh thy sn ngy cng c ch trng. Cc dch v thy sn, vic ch bin thy sn ngy cng pht trin. Nhu cu ngy cng tng, th trng ngy cng m rng. (Chnh sch v th trng l 2 yu t quan trng nht trong s cc yu t kinh t x hi) Kh khn Bo (910 trn/nm), cc t gi ma ng Bc (3035 t/nm) gy nhiu thit hi, hn ch s ngy ra khi. Nng sut cn thp do hn ch v phng tin. H thng cng c cha p ng c yu cu. Vic ch bin thy sn, nng cao cht lng thng phm cn nhiu hn ch. Mi trng suy thoi, ngun li thy sn suy gim. Bo l ln, kh hn ko di. Cc t lnh nh hng nng sut nui trng.

Phng n 2: GV t cu hi Em hy trnh by nhng iu kin thun li v kh khn nh hng n s pht trin ngnh thy sn nc ta. HS da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh trnh by, c lp gp b sung, GV chun ha kin thc.

47

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) S pht trin v phn b ngnh thy sn CH: Ngnh thy sn c s pht trin * Tnh hnh chung: to ln nh th no? Gn y, ngnh thy sn c s tng trng nhanh. Sn lng ny ln hn tng sn lng Sn lng thy sn nm 2005 t tht cng li t chn nui gia sc, gia hn 3,4 triu tn. cm. Bnh qun u ngi hin t 42kg/nm. GV: Nh vy ngnh thy sn ch ng Nui trng thy sn chim t trng hn trong sn xut, sn lng chung ca ngy cng cao trong c cu gi tr sn ngnh thy sn s ngy cng bt ph xut v gi tr sn lng. thuc vo vic nh bt t nhin hn. GV cho HS da vo bng 24.1 tnh c cu sn lng v gi tr sn xut thy sn quan mt s nm. Kt qu tnh c th hin trong bng sau y:
C CU SN LNG V GI TR SN XUT THY SN QUA MT S NM (%) Nm Sn lng V gi tr sn xut Sn lng Khai thc Nui trng Gi tr sn xut Khai thc Nui trng 1990 100,0 81,8 18,2 100,0 68,3 31,7 1995 100,0 75,4 24,6 100,0 68,1 31,9 2000 100,0 73,8 26,2 100,0 63,8 36,2 2005 100,0 57,4 42,6 100,0 40,9 59,1

* Khai thc thy sn: Sn lng nm 2005 l 1987,9 nghn tn = 2,7 ln nm 1990.
48

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Trong : + Thy sn bin l ch yu, thy sn ni a ch t khong 200 nghn tn. + Ring c bin t 1367 nghn tn. Vng nh bt nhiu nht l Duyn hi Nam Trung B v Nam B. Ring 4 tnh ny chim 38% sn lng Nht l cc tnh Kin Giang, B Ra thy sn khai thc ca c nc. Vng Tu, Bnh Thun v C Mau. * Nui trng thy sn: Pht trin nht l ngh nui tm, nui c. CH: Da vo bng 24.2 v ni dung SGK, em hy nu tnh hnh pht trin v phn b ngh nui tm, nui c nc ta. Ngh nui tm: Tng gp 5,9 ln so vi nm 1995. + Nm 2005, sn lng tm nui l 327 194 tn. i t qung canh sang qung canh ci + K thut nui ngy cng tin b. tin, bn thm canh v thm canh cng nghip. Nm 2005 sn lng tm nui ca ng + Vng nui ln nht l ng bng bng sng Cu Long l 265 761 tn, sng Cu Long. c bit l cc tnh chim 81,2% sn lng tm nui ca c C Mau, Bc Liu, Sc Trng, Bn nc ta. Tre, Tr Vinh, Kin Giang. Ngh nui c: Tng gp 4,6 ln so vi nm 1995. + Nm 2005, sn lng c nui l 971 179 tn. Nm 2005 sn lng c nui ca ng + Pht trin nht l ng bng sng bng sng Cu Long l 652 262 tn, Cu Long v ng bng sng Hng. chim 67,2% sn lng c nui ca c nc ta. An Giang ni ting vi ngh nui c tra, Ni ting nht l tnh An Giang. c ba sa trong lng b trn sng Tin, sng Hu, vi sn lng c nui l 179 nghn tn (nm 2005).
49

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

GV lu HS: Hot ng nui trng thy sn tng mnh do: Tim nng nui trng thy sn vn cn nhiu. Cc sn phm nui trng c gi tr kh cao v c nhu cu ln trn th trng. Vic y mnh nui trng s m bo tt hn nguyn liu cho cc c s cng nghip ch bin (nht l ch bin xut khu). Vic pht trin nui trng thy sn c ngha iu chnh ng k i vi s pht trin ngnh khai thc thy sn. CH: V sao ng bng sng Cu Long tr thnh vng nui c v nui tm ln nht nc ta? Nh c: Kh hu thun li, nng m quanh nm. Din tch mt nc c kh nng nui trng thy sn ln. Ngun lao ng di do, c kinh nghim trong nui trng thy sn... Chuyn : Bn cnh ngnh nng nghip, thy sn, ngnh lm nghip cng c vai tr rt quan trng. Trong mc 2 sau y, chng ta s tm hiu v v tr, tim nng v tnh hnh pht trin, phn b ngnh lm nghip nc ta. Hot ng 2: Tm hiu v ngnh lm 2. LM NGHIP nghip nc ta Nc ta c 3/4 din tch l i ni, li c a) Lm nghip c vai tr quan trng vng rng ngp mn ven bin. Do vy, v mt kinh t v sinh thi. lm nghip c v tr c bit trong c cu kinh t ca hu ht cc vng lnh th.
50

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Em hy nu ngha kinh t v sinh thi to ln ca rng v vai tr ca lm nghip. Cung cp g v cc lm sn cho nhu cu tiu dng trong nc. Cung cp nguyn liu cho cng nghip ch bin, tiu th cng nghip. To vic lm, tng thu nhp cho ngi lao ng. Cung cp ngun hng cho xut khu. Gi cn bng sinh thi, bo v mi trng, m bo cho s pht trin an ton ca cc vng h du. b) Ti nguyn rng nc ta CH: Da vo bi 14, hy chng minh * Vn rt giu c nhng b suy rng rng nc ta b suy gim nhiu thoi nhiu. v c phc hi mt phn. Tnh hnh suy gim: + Nm 1943 tng din tch c rng ca nc ta l 14,3 triu ha, nm 1983 cn 7,2 triu ha (Gim 7,1 triu ha, tc 49,6%). + che ph rng nm 1943 l 43% n nm 1983 ch cn 22%. c phc hi mt phn: Nm 2005 tng din tch c rng t 12,7 triu ha (tng 5,5 triu ha so vi nm 1983), che ph rng t 38% (tng 16% so vi nm 1983).
51

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Em hy cho bit nguyn nhn suy gim ti nguyn rng nc ta l g? Nguyn nhn: Do khai thc ba bi. Do nh hng ca chin tranh. Do chy rng. Do ph rng dnh t cho cc mc ch khc (trng cy cng nghip, pht trin ng giao thng, lp khu dn c...) * Rng c chia lm 3 loi: CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy nu mt s nt v 3 loi rng ca nc ta. Rng phng h: Din tch gn 7 triu ha, c ngha quan trng i vi mi sinh. V d: Phn b dc theo cc lu vc sng ln, + Rng u ngun cc sng. c tc dng iu ha nc sng, chng l, chng xi mn. + Cc cnh rng chn ct bay dc theo ven bin min Trung. Phn b ven bin ng bng sng Hng, + Cc di rng chn sng. v ng bng sng Cu Long. Rng c dng: bao gm: V d cc vn quc gia Cc Phng, Ba + Cc vn quc gia. V, Ba B, Bch M, Ct Tin... + Cc khu bo tn thin nhin, cc khu d tr sinh quyn, cc khu bo tn vn ha lch s mi trng.

52

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Rng sn xut: i b phn rng sn xut (4,5 triu ha ) C nc c khong 5,4 triu ha. c giao v cho thu. c) S pht trin v phn b lm nghip CH: Hot ng lm nghip nc ta bao gm cc lnh vc no, c pht trin v phn b ra sao? Hot ng lm nghip bao gm: lm sinh (trng rng, khoanh nui v bo v rng), khai thc, ch bin g v lm sn. * Trng rng: C nc c khong 2,5 triu ha rng + Rng lm nguyn liu giy (m, b , trng tp trung. na...), rng g tr m, rng thng nha. Trong ch yu l: + Rng phng h. Tuy nhin hng nm li c hng nghn Hng nm c nc trng c ha rng b cht ph v b chy, nht l khong 200 nghn ha rng tp trung. Ty Nguyn. Vn nn ny lm chm s tng trng din tch rng nc ta, thm ch c th lm ngho kit ti nguyn rng nc ta bi nhiu din tch rng b cht ph, b chy l cc khu rng nguyn sinh lu nm, c nhiu loi g qu him. * V khai thc, ch bin g v lm sn: Mi nm c nc khai thc c khong 2,5 triu m3 g, khong 120 triu cy tre lung v gn 100 triu cy na.
53

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cc sn phm: Gm g trn, g x, vn sn, g, g + G cc loi. lng, g dn. C nc c hn 400 nh my ca x v vi nghn xng x g th cng. Cng nghip giy v bt giy ang c + Bt giy v giy. pht trin. Cc c s ln nht l nh my giy Bi Bng (Ph Th) v Lin hip giy Tn Mai (ng Nai). + G ci v than ci. IV. NH GI 1. Hy lp bng tm tt nhng iu kin thun li, kh khn i vi s pht trin ca hot ng khai thc thy sn nc ta theo mu di y:
iu kin Ngun li v iu kin nh bt Dn c v ngun lao ng C s vt cht k thut ng li chnh sch Th trng Thun li Kh khn

Tng t nh trn, tm tt cho hot ng nui trng thy sn. 2. Da vo bng s liu 24.2 v tm thm ti liu tham kho, so snh ngh nui tm, nui c ng bng sng Cu Long v ng bng sng Hng. 3. Hy nu hin trng pht trin trng rng v cc vn pht trin vn rng nc ta hin nay. V. HOT NG NI TIP Su tm: Ti liu v cc vng nng nghip nc ta. Ti liu v kinh t trang tri Vit Nam.
54

VI. PH LC
1. Suy thoi mi trng t ngh thy sn Thy sn VN t ch yu km u thp k 90, n nm 2004 xut khu trn 2 t USD, chim gn 10% gi tr xut khu ca c nc. Tuy nhin, ngh ny ang gy p lc ln cho mi trng do vic nh bt c tnh hy dit, v nhim t nui trng hi sn. Nc ta c h thng dy c sng, h, m ph, ca sng, rng ngp mn..., l vng nc c tim nng ln cho ngh khai thc v nui trng thy sn. Nh iu kin thun li ny, ngnh thy sn pht trin nhanh chng v tr thnh ngnh kinh t ch o, kim ngch xut khu ng th 3 ton quc. Song vic nh bt t trong nhng nm gn y li hu qu khng nh. Theo TS Phm Khi Nguyn, Th trng B Ti Nguyn v Mi trng, trn 84% s tu thuyn ca Vit Nam tp trung khai thc vng ven b, s dng cc phng php nh bt c tnh hy dit nh cht n, ha cht (cyanua), xung in, nh sng qu mnh... lm suy gim s lng sinh vt bin v mi trng sng ca chng. S lng loi c nguy c tuyt chng v cn kit ngy cng tng. Trn 80% tng lng hi sn c nh bt vng ven b, y l du hiu r rng ca tnh trng khai thc qu mc vng ny. C nng sut nh bt v kch c ca cc loi c u b gim. T l cc loi c gi tr cao nh c song, c chim... gim mnh, thay vo l nhng loi c tp, c km cht lng. Theo Vin ti nguyn th gii (2002), 80% rn san h v c bin Vit Nam nm trong tnh trng ri ro, trong mt na l ri ro cao. Mt kho st nm 1999 cho thy, cc phng tin nh c hy dit c mt 21 trn 28 tnh ven bin, trong nng nht l Qung Ninh, Ngh An, Qung Bnh, Tha Thin Hu, Qung Nam... Cng theo ng Nguyn, gn y, nh c bng cht n c gim xung nhng vic s dng cht c ang ph bin hn. Thc t, n tiu dit ton b u trng thy sinh vt v git cht cc tp on san h tip xc phi. Khng nhng th, s tch ly c t cn gy suy thoi mi trng v nguy him cho ngi khi n phi. Hu qu ca kiu khai thc ny tc ng ti ton b h sinh thi. Vy nhng mt s nh qun l v ng dn cho rng cyanua ch lm m c m khng git cht cc sinh vt khc. Nui trng thy sn c xem l gii php nhm gim bt sc p t vic khai thc. Song do s thiu quy hoch v pht trin t pht, phng thc nui trng ch yu vn qung canh, nn lm thu hp cc din tch t ngp nc ven b. ng Nguyn cho bit, ngh nui tm hm, c bin bng lng pht trin rng ri nhiu ni (nh Qung Ninh, Thanh Ho, Qung Bnh, Ninh Thun) lm nhim mi trng do nc thi cha x l cng thc n tha thng ra vng nc. Cc rng ngp mn v cc bi triu ang lin tc b ph hy ly t nui tm, ngao, s v cua. S ph hy rng khng ch lm nh hng n h ng vt hoang d ni y, m cn lm mt cn bng khu h thc vt ven bin, t nh hng n cuc sng ngi dn.

55

B Trng Thy sn T Quang Ngc tha nhn: " c lc vic cht ph rng ngp mn nui tm rt nng n, nht l giai on 19941995, by gi hn. Trong bo co v mi trng vi ba nm trc y, c nh khoa hc tng ni rng din tch bi ra bin nhanh hn din tch con ngi s dng, nhng gi y xu hng ny ang b o ngc, ngha l con ngi khai thc t bi ven bin nhanh hn din tch n c to ra. y l iu ng bo ng, nht l ti nhng vng c rng ngp mn". ng Ngc nhn xt, c nhng vn trc y ch trng rt hay, nhng do qun l khng tt dn n mt tri, nh vic nui tm trn ct ( min Trung). "Vng ct gn bin thiu nc ngt, nhng li lun cn nc ngt. Vn mi trng t ra y l nc ngm. Trong khi cha c iu kin lm thy li hoc cc cng trnh h tng a nc ngt t ni khc n, vic nui tm tp trung mt s vng t ct ven bin cng lm nc ngm suy gim, c v cht lng v s lng. Hay nh mt s vng, chng ta b ra rt nhiu cng trng phi lao chn ct, th mt s ni li ph b phi lao". Theo B trng, vi khong 1 triu ha nui trng thy sn hin nay trn c nc, trong c gn 450.000 ha nui tm, cn c chnh sch bo v mi trng mang tm quc gia, p ng c nhu cu trc mt v lu di. 2. Cn qun l hiu qu dch bnh v th y thy sn c th thc y ngh nui thy sn Vit Nam Thy sn l mt trong nhng th mnh ca Vit Nam. Nm 2003, ngnh thy sn Vit Nam t tng sn lng khong 2,53 triu tn, trong nui trng thy sn l 1,11 triu tn gp phn a kim ngch xut khu ca ngnh t hn 2,24 t USD v t trng gi tr thy sn trong nng nghip chim 21,3% (tng 4,80 % so vi nm 2002) (B Thy sn, 2004). Cc s liu ny cho thy ngnh thy sn ngy cng ng vai tr quan trng trong nn kinh t quc dn v l mt trong nhng lnh vc ang c Chnh ph u t pht trin. Thng 12/1999, Chnh ph thng qua chng trnh pht trin nui trng thy sn Vit Nam giai on 20002010, trong ch ra rng, n nm 2010 tng sn lng nui trng thy sn phi t 2 triu tn, kim ngch xut khu t 2,5 t la. ng bng sng Cu Long c nh gi l vng trng im v nui trng thy sn ca Vit Nam vi hn 1 triu hecta din tch mt nc ngt v l. Nm 2003, BSCL sn xut khong 0,67 triu tn thy sn, chim 64,6 % sn lng thy sn nui c nc v hn 55% tng gi tr xut khu (B Thy sn, 2004). nh hng pht trin chung ca nui trng thy sn Vit Nam l thc y s pht trin ca nhiu m hnh nui vi cc mc thm canh khc nhau nh qung canh, qung canh ci tin, bn thm canh v thm canh. Kinh nghim ca nhiu quc gia nh Thi Lan, i Loan, Trung Quc,... cho thy mt khi nui trng thy sn pht trin theo hng nng sut cao th lun i km theo s pht sinh ca dch bnh v lun l mt trong nhng kh khn ca nui trng thy sn. Vit Nam, dch bnh trong nui trng thy sn trong vi nm qua cho thy y l mt trong nhng yu t gii hn rt quan trng m cn phi c cc gii php khc phc nhm a ngh nui thy sn pht trin theo hng bn vng. Bnh m trng v u vng trong nui tm s hay bnh m gan

56

v k sinh trng trn c da trn l nhng bnh nguy him v tc hi nghim trng trong ngh nui thy sn. c bit trong vi nm qua mc thit hi trn tm c nui do dch bnh ngy cng tng v cng tr thnh mi lo ln ca ngi sn xut. Bn cnh dch bnh, vn th y trong nui trng thy sn cng l vn rt ln ang c t ra trong qu trnh pht trin. Theo B Thy sn (2004) t 2001 n nay Vit Nam b a ln mng cnh bo tng cng 112 l hng thy sn nhp khu vo cc th trng EU, M, Canada, Thy S,... do b nhim vi sinh hoc d lng khng sinh vt mc cho php, trong c 40 l tm nui. Nhng thng tin ny cho thy Vit Nam cn phi tch cc hn na trong vic qun l hiu qu dch bnh v th y thy sn c th thc y ngh nui thy sn Vit Nam theo hng bn vng v p ng yu cu v cht lng sn phm cho tiu dng.

Bi 25 T CHC LNH TH NNG NGHIP


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Phn tch c cc nhn t nh hng n t chc lnh th nng nghip nc ta. Nm c cc c trng ch yu ca cc vng nng nghip nc ta. Bit c cc xu hng chnh trong thay i t chc lnh th nng nghip theo cc vng. 2. V k nng: Rn luyn v cng c k nng so snh. Rn luyn k nng chuyn cc thng tin t bng thng bo ngn gn thnh cc bo co theo ch . II. PHNG TIN DY HC Bn Nng nghip, lm nghip v thy sn Vit Nam. Bn Kinh t chung Vit Nam. Lc cc vng nng nghip Vit Nam. Biu v trang tri phn theo nm thnh lp hoc phn theo loi hnh sn xut.

57

III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Hy lp bng tm tt nhng iu kin thun li, kh khn i vi s pht trin ca hot ng khai thc thy sn nc ta theo mu di y:
iu kin Ngun li v iu kin nh bt Dn c v ngun lao ng C s vt cht k thut ng li chnh sch Th trng Thun li Kh khn

Tng t nh trn, tm tt cho hot ng nui trng thy sn. 2. Da vo bng s liu 24.2 v tm thm ti liu tham kho, so snh ngh nui tm, nui c ng bng sng Cu Long v ng bng sng Hng. 3. Hy nu hin trng pht trin trng rng v cc vn pht trin vn rng nc ta hin nay. M bi: Trong thi k hin i, p ng yu cu pht trin ca nn kinh t th trng, vic t chc lnh th v nh hng pht trin cho cc vng ngy cng ph hp hn vi c im t nhin, kinh t x hi c ngha cc k quan trng. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu v vn t chc lnh th nng nghip ca nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu cc nhn t nh 1. CC NHN T TC NG hng n t chc lnh th nng nghip TI T CHC LNH TH nc ta. NNG NGHIP NC TA CH: Theo em, cc nhn t no tc ng n s phn ha lnh th nng nghip? Trong cc nhn t t nhin v kinh t x hi c vai tr g? a) S phn ha lnh th nng nghip chu tc ng ca nhiu nhn t t nhin, kinh t x hi, k thut, lch s...

58

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

HS da vo ni dung SGK tm v d iu kin t nhin v ti nguyn minh chng cho iu ny. thin nhin to c s (nn chung) cho s phn ha lnh th nng V d: nghip. + trung du, min ni c iu kin thun li cho vic pht trin cc m hnh nng lm nghip, trng cc cy lu nm, chn nui gia sc ln. + ng bng c th mnh v trng cc cy lng thc, thc phm, chn nui gia sc nh, gia cm, nui trng thy sn. Cc nhn t kinh t x hi, k thut, lch s... C tc ng khc nhau tng thi k: + Trong iu kin ca nn kinh t t cp, t tc, sn xut nh, cc iu kin t nhin c vai tr quan trng nht trong s phn ha lnh th nng nghip. + Trong nn nng nghip hng ha, cc Cc nhn t kinh t x hi c nhn t kinh t x hi tc ng rt mnh vai tr c bit quan trng trong lm cho t chc lnh th nng nghip nn nng nghip hng ha. chuyn bin nhanh chng. b) S phn ha lnh th nng nghip l c s cho vic t chc lnh th nng nghip. Chuyn : Trn t nc ta hin nay, t chc lnh th nng nghip c tin hnh trn cc vng nh th no? Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 2 sau y: Hot ng 2: Tm hiu v cc vng nng 2. CC VNG NNG NGHIP nghip nc ta. NC TA nc ta hin nay t chc lnh th nng C 7 vng nng nghip. nghip c xc nh theo 7 vng nng nghip v cng nghip ch bin.
59

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Da vo bng tm tt trong SGK, i chiu vi bn a l t nhin Vit Nam, bn Nng nghip, lm nghip, thy sn (Hoc Atlat a l Vit Nam), hy trnh by cc c im ch yu ca mt vng nng nghip. GV c th cho HS trnh by v v mt vng nng nghip ch yu nh ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long, Ty Nguyn hoc v vng nng nghip l a bn trng ng. Sau y l tm tt v 7 vng nng nghip nc ta.
iu kin sinh thi nng nghip Ni, cao nguyn, i thp. t feralit vng, t ph sa c bc mu. Kh hu cn nhit i, n i trn ni, c ma ng lnh. iu kin kinh t x hi Mt dn c kh thp. Dn c kinh nghim sn xut lm nghip, trng cy cng nghip. vng trung du c cc c s cng nghip ch bin. iu kin giao thng tng i thun li. vng ni cn nhiu kh khn. ng bng chu ng bng sng Hng th c nhiu trng. t ph sa sng Hng v sng Thi Bnh. Mt dn s cao nht c nc. Dn c kinh nghim thm canh la nc. Trnh thm canh kh cao, u t nhiu lao ng. p dng cc ging mi, cao Trnh thm canh Nhn chung trnh thm canh thp; sn xut theo kiu qung canh, u t t lao ng v vt t nng nghip. vng trung du trnh thm canh ang c nng cao. Chuyn mn ha sn xut Cy cng nghip c ngun gc cn nhit v n i (ch, tru, s, hi...) u tng, lc, thuc l. Cy n qu, cy dc liu. Tru, b ly tht v sa, ln (trung du).

Vng

Trung du v min ni Bc B

La cao sn, la c cht lng cao. Cy thc phm, c bit l cc loi rau cao cp. Cy

60

C ma ng lnh.

Mng li th dy c; cc thnh ph ln tp trung cng nghip ch bin. Qu trnh th ha v cng nghip ha ang c y mnh.

sn, cng ngh tin b.

n qu. ay, ci. Ln, b sa (ven thnh ph ln), gia cm, nui thy sn nc ngt ( cc trng), thy sn nc mn, nc l.

ng bng hp, vng i trc ni. t ph sa, t feralit (c c t badan). Thng xy ra thin tai (bo, lt), nn ct bay, gi Lo. ng bng hp, kh mu m. Duyn hi Nam Trung B C nhiu vng bin thun li cho nui trng thy sn. D b hn hn vo ma kh.

Bc Trung B

Dn c kinh nghim trong u tranh chinh phc t nhin. C mt s th va v nh, ch yu di ven bin. C mt s c s cng nghip ch bin. C nhiu thnh ph, th x dc di ven bin. iu kin giao thng vn ti thun li.

Trnh thm canh tng i thp. Nng nghip s dng nhiu lao ng.

Cy cng nghip hng nm (lc, ma, thuc l...). Cy cng nghip lu nm (c ph, cao su). Tru, b ly tht; nui thy sn nc mn, nc l.

Trnh thm canh kh cao. S dng nhiu lao ng v vt t nng nghip.

Cy cng nghip hng nm (ma, thuc l). Cy cng nghip lu nm (da). La. B tht, ln. nh bt v nui trng thy sn.

Cc cao nguyn badan rng ln, cc cao khc nhau. Ty Nguyn Kh hu phn ra hai ma ma v kh r rt. Thiu nc vo ma kh.

C nhiu dn tc t ngi, cn tin hnh nng nghip c truyn. C cc nng trng. Cng nghip ch bin cn yu. iu kin giao thng kh thun li.

khu vc nng nghip c truyn, qung canh l chnh. cc nng trng, cc nng h, trnh thm canh ang c nng ln.

C ph, cao su, du tm, h tiu. B tht v b sa.

61

Cc vng t badan v t xm ph sa c rng ln, kh bng phng. ng Nam B Cc vng trng c kh nng nui trng thy sn. Thiu nc v ma kh.

C cc thnh ph ln, nm trong vng kinh t trng im pha Nam. Tp trung nhiu c s cng nghip ch bin. iu kin giao thng vn ti thun li.

Trnh thm canh cao. Sn xut hng ha, s dng nhiu my mc, vt t nng nghip.

Cc cy cng nghip lu nm (cao su, c ph, iu). Cy cng nghip ngn ngy (u tng, ma). Nui trng thy sn. B sa (ven thnh ph ln), gia cm.

Cc di ph sa ngt, cc vng t phn, t mn. ng bng sng Cu Long Vnh bin nng, ng trng rng. Cc vng rng ngp mn c tim nng nui trng thy sn.

C th trng ln l vng ng Nam B. iu kin giao thng vn ti thun tin. C mng li th va v nh, c cc c s cng nghip ch bin.

Trnh thm canh cao. Sn xut hng ha, s dng nhiu my mc, vt t nng nghip.

La, la c cht lng cao. Cy cng nghip ngn ngy (ma, ay, ci). Cy n qu nhit i. Thy sn (c bit l tm). Gia cm (c bit l vt n).

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Chuyn : Trong qu trnh pht trin, cc vng kinh t nng nghip nc ta c s chuyn bin nht nh thch hp vi tnh hnh mi (kinh t, khoa hc k thut, th trng...). Trong mc 3 sau y, chng ta s tm hiu v nhng thay i trong t chc lnh th nng nghip nc ta. Hot ng 3: Tm hiu v nhng thay i 3. NHNG THAY I TRONG trong t chc lnh th nng nghip T CHC LNH TH NNG nc ta. NGHIP NC TA CH: Da vo ni dung SGK, hy nu phng hng thay i trong t chc lnh th nng nghip nc ta trong nhng nm qua.
62

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

a) T chc nng nghip ca nc ta trong nhng nm qua thay i theo hai hng chnh. Hng ny din ra mnh Ty Nguyn, ng Nam B v ng bng sng Cu Long l nhng vng c nhiu tim nng sn xut nng nghip hng ha. Mc tiu nhm: + Khai thc hp l hn cc s a dng, phong ph ca iu kin t nhin. + S dng tt hn ngun lao ng. + To thm vic lm v nng sn hng ha. + Gim thiu ri ro nu th trng nng sn c bin ng bt li. CH: Da vo bng 25.2, hy nu c im phn b sn xut la go v thy sn nc ngt; trnh by cc sn phm nng nghip chuyn mn ha ca ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long, xu hng bin i trong sn xut cc sn phm ny. HS trnh by theo ch gii ca bng 25.2, c bit lu : * Phn b sn xut la go v thy sn nc ngt u c c im tp trung rt cao ng bng sng Cu Long sau l ng bng sng Hng. * Cc sn phm chuyn mn ha v xu hng bin i trong sn xut cc sn phm: ng bng sng Hng: Trng la, cy cng nghip ngn ngy nh ay, ci, u tng; chn nui ln, gia cm, thy sn nc ngt. Tng cng chuyn mn ha sn xut, pht trin cc vng chuyn canh quy m ln i vi cc sn phm nng nghip ch yu. y mnh a dng ha nng nghip, a dng ha kinh t nng thn.

63

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Xu hng tng mnh: gia cm, u tng. +Xu hng tng: ln, thy sn nc ngt, ci. +Xu hng gim: ay. ng bng sng Cu Long: Trng la, cy cng nghip ngn ngy nh da, ay, ci, ma; chn nui ln, gia cm, thy sn nc ngt. + Xu hng tng mnh: la go, gia cm. +Xu hng tng: ln, thy sn nc ngt, da, ay, ci. b) Kinh t trang tri L m hnh kinh t mi nng thn nc ta. L bc tin quan trng a sn GV gii thch: + Kinh t h mc d em li nhng thnh xut nng lm thy sn pht tu to ln cho nng nghip nhng do ngun trin theo hng sn xut hng ha. lc hn ch nn kinh t h gia nh kh c th a nng nghip tin ln sn xut hng ha theo quy m ln. + Kinh t trang tri c kh nng huy ng cc ngun lc ln hn, vic quy hoch, kt hp cng nghip ch bin, dch v vi nng nghip trnh cao hn s thc y nng nghip tin mnh ln sn xut hng ha. S lng trang tri ngy cng Nm 2006 tng ln 113 730 trang tri, pht trin. Nm 2006 c nc c 113 730 trang tri, tng gn 1,9 ln tng gn 1,9 ln nm 2001. nm 2001. Nm 2001 c nc c 61 017 trang tri. CH: Da vo bng 25.3, em c nhn xt g v s thay i c cu trang tri phn theo loi hnh sn xut trn t nc ta?

64

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Nm 2001 trong c cu trang tri ch yu l trng cy hng nm (35,7%), sau l nui trng thy sn (27,8%) v trng cy lu nm (27,2%). Nm 2006 s trang tri nui trng thy sn li chim t l cao nht (30,1%) sau l trng cy hng nm (28,7%) ri trng cy lu nm (20,1%). CH: Quan st hnh 25 v da vo kin thc hc, hy gii thch ti sao kinh t trang tri li rt pht trin ng bng sng Cu Long? Nguyn nhn do ng bng sng Cu Long tim nng din tch t trng, mt nc cn nhiu, iu kin kh hu thun li, ngi dn cng c nhiu kinh nghim trong vic sn xut hng ha... IV. NH GI 1. Hy ly v d chng minh rng cc iu kin t nhin to ra nn chung ca s phn ha lnh th nng nghip, cn cc nhn t kinh t x hi lm phong ph hn v lm bin i s phn ha . 2. Hy tm s khc nhau trong chuyn mn ha nng nghip gia: Trung du v min ni Bc B vi Ty Nguyn. ng bng sng Hng vi ng bng sng Cu Long. Th tm cch gii thch nguyn nhn ca s khc nhau . 3. Ti sao vic pht trin cc vng chuyn canh nng nghip kt hp cng nghip ch bin li c ngha rt quan trng i vi t chc lnh th nng nghip v pht trin kinh t x hi nng thn? V. HOT NG NI TIP c trc bi 26 trong SGK, tm hiu v cc ngnh cng nghip trng im ca nc ta. Nm 2005, ng bng sng Cu Long c 56582 trang tri, chim 49,5% trong tng s 114 362 trang tri ton quc.

65

VI. PH LC
1. TIU CH XC NH KINH T TRANG TRI Trong nhng nm gn y kinh t trang tri pht trin mnh hu khp cc a phng trong c nc, hnh thnh m hnh sn xut mi trong nng nghip v nng thn nc ta. Do cha c quy nh thng nht ca cc B, ngnh Trung ng v tiu ch trang tri nn cc a phng t t ra cc tiu ch v trang tri da vo tnh cht sn xut hng ho, quy m v din tch t ai, u gia sc, vv... thng k v s liu kinh t trang tri ca a phng, vng nn s liu thng k v kinh t trang tri cha tht chun xc, ranh gii gia kinh t h nng dn v kinh t trang tri khng r rng, kh khn cho vic nh gi thc trng v xy dng cc chnh sch i vi kinh t trang tri. Chnh ph c ngh quyt 03/2000/NQCP ngy 02/02/2000 v kinh t trang tri. Thi hnh Ngh quyt ca Chnh ph, Lin B Nng nghip v PTNT v Tng cc Thng k quy nh hng dn tiu ch v kinh t trang tri nh sau: I. Cc i tng v ngnh sn xut c xem xt xc nh l kinh t trang tri H nng dn, h cng nhn vin Nh nc v lc lng v trang ngh hu, cc loi h thnh th v c nhn chuyn sn xut (bao gm nng nghip, lm nghip, nui trng thu sn) hoc sn xut nng nghip l chnh, c kim cc hot ng dch v phi nng nghip nng thn. II. Cc c trng ch yu ca kinh t trang tri 1. Mc ch sn xut ca trang tri l sn xut nng, lm, thu sn hng ho vi quy m ln. 2. Mc tp trung ho v chuyn mn ho cc iu kin v yu t sn xut cao hn hn (vt tri) so vi sn xut ca nng h, th hin quy m sn xut nh: t ai, u con gia sc, lao ng, gi tr nng lm thu sn hng ho. 3. Ch trang tri c kin thc v kinh nghim trc tip iu hnh sn xut, bit p dng tin b khoa hc k thut, tip nhn chuyn giao cng ngh mi vo sn xut; s dng lao ng gia nh v thu lao ng bn ngoi sn xut hiu qu cao, c thu nhp vt tri so vi kinh t h. III. tiu ch nh lng xc nh l kinh t trang tri Mt h sn xut nng nghip, lm nghip, nui trng thu sn c xc nh l trang tri phi t c c hai tiu ch nh lng sau y: 1. Gi tr sn lng hng ho v dch v bnh qun 1 nm: i vi cc tnh pha Bc v Duyn hi min Trung t 40 triu ng tr ln. i vi cc tnh pha Nam v Ty nguyn t 50 triu ng tr ln. 2. Quy m sn xut phi tng i ln v vt tri so vi kinh t nng h tng ng vi tng ngnh sn xut v vng kinh t. a. i vi trang tri trng trt

Trang tri trng cy hng nm


+ T 2 ha tr ln i vi cc tnh pha Bc v Duyn hi min Trung + T 3 ha tr ln i vi cc tnh pha Nam v Ty nguyn

Trang tri trng cy lu nm

66

+ T 3 ha tr ln i vi cc tnh pha Bc v Duyn hi min Trung + T 5 ha tr ln i vi cc tnh pha Nam v Ty nguyn + Trang tri trng h tiu t 0,5 ha tr ln

Trang tri lm nghip


+ T 10 ha tr ln i vi cc vng trong c nc b. i vi trang tri chn nui

Chn nui i gia sc: tru, b, vv...


+ Chn nui sinh sn, ly sa c thng xuyn t 10 con tr ln + Chn nui ly tht c thng xuyn t 50 con tr ln

Chn nui gia sc: ln, d, vv...


+ Chn nui sinh sn c thng xuyn i vi ln 20 con tr ln, i vi d, cu t 100 con tr ln + Chn nui ln tht c thng xuyn t 100 con tr ln (khng k ln sa) d tht t 200 con tr ln. 3. Chn nui gia cm: g, vt, ngan, ngng, vv... c thng xuyn t 2000 con tr ln (khng tnh s u con di 7 ngy tui). c. Trang tri nui trng thu sn Din tch mt nc nui trng thu sn c t 2 ha tr ln (ring i vi nui tm tht theo kiu cng nghip t 1 ha tr ln). d. i vi cc loi sn phm nng lm nghip, nui trng thu sn c tnh cht c th nh: trng hoa, cy cnh, trng nm, nui ong, ging thu sn v thu c sn, th tiu ch xc nh l gi tr sn lng hng ho (tiu ch 1). 2. KINH T TRANG TRI GP PHN THAY I B MT NNG THN Cho n nm 2006, c nc c khong 113 730 trang tri. Kinh t trang tri pht trin nhanh c s lng v cht lng gp phn chuyn dch c cu kinh t nng nghip nng thn. Cc trang tri nui trng thu sn chim 30,1%, trng cy hng nm chim 28,7%, cy lu nm l 20,1%, chn nui chim 14,7 %, lm nghip chim 2,3%, v sn xut kinh doanh tng hp chim 4,1%. Hng trm nghn ha t trng la km hiu qu nhiu a phng c chuyn sang nui trng thu sn, nhiu vng i ni trc chuyn sang trng rng, trng cy c sn, to ra mt bc chuyn dch c cu kinh t trong nng nghip. C th ni kinh t trang tri pht trin to ra khi lng hng ho ln, to ng lc thc y cng nghip ch bin nng, lm, thu sn pht trin mnh iu ng quan tm l kinh t trang tri pht trin m ra hng lm n mi, hnh thnh mt i ng nng dn nng ng, dm ngh, dm lm, nhiu ch trang tri ch trng p dng khoa hc k thut, c gii ho, hin i qu trnh sn xut.

67

Kinh t trang tri pht trin khng nhng to ra hng ho m cn to ra vic lm cho hng triu nng dn, gp phn thay i b mt nng thn, nng cao i sng, xo i gim ngho, n nh x hi. Nhiu trang tri ng h hng trm triu ng gip xy dng trng hc, xo nh tm, h tr tr m ci, gp phn gim t l i ngho c nc xung cn khong 10%. Kinh t trang tri Vit Nam pht trin theo c im tng vng. Trang tri thu sn ch yu tp trung nhng vng bin, ni c nhiu sng h nh ng bng sng Hng, ven bin min Trung v ng bng sng Cu Long; trang tri trng cy lu nm tp trung vng c kh hu v th nhng ph hp nh Ty Bc, ng Bc, Ty Nguyn, ng Nam B; trang tri chn nui tp trung cc tnh gn thnh ph v khu cng nghip, ni c th trng tiu th sn phm mnh. V lu di cc trang tri s pht trin theo hng cng nghip ho v hin i ho. Phn ln cc trang tri a nhng tin b k thut vo sn xut nng nghip, lm nghip v nui trng thu sn. Mt s tnh vng Duyn hi minTrung, ng Nam b, Ty Nguyn, cc ch trang tri lin kt hp tc tiu th sn phm. Cc ch trang tri Ph Yn nhn trng rng theo d n PAM cng nhau gp vn mua my mc, thit b khai hoang, lm ng giao thng, gip nhau chn ging cy trng vt nui ph hp. tnh Bnh Dng lin kt cc trang tri trng cy n tri, a cc ging cy c cht lng cao vo sn xut nhm chim lnh th thng trong nc v khu vc; cc h hn vn cng nhau xy dng ch bin nh my rau qu vi tng kinh ph 1,2 t ng nhm tiu th 100% sn phm tri cy trong vng... Trong lnh vc nui trng thu sn nhiu m hnh lm n quy m hin i ra i m trang tri Thng Thun (Bnh Thun) l mt v d. Trang tri u t trn 3 t ng xy dng 15 tri tm ging v gp vn lin kt vi 18 trang tri khc theo phng thc "Thng Thun m bo khu k thut, thc n, thuc tr bnh v gp vn xy dng trang tri." S pht trin ca kinh t trang tri dn n hnh thnh cc cu lc b trang tri nhm gip cc hi vin c thng tin v khoa hc k thut, th trng, kinh nghim sn xut, tm u ra v h tr ln nhau. Ngn hng Nng nghip v pht trin Nng thn cam kt cho cc ch trang tri vay vn pht trin sn xut. Gip kinh t trang tri pht trin theo hng bn vng v t hiu qu cao, B Nng nghip v pht trin Nng thn tip tc trin khai ng b mt s gii php v quy hoch t, o to ngun nhn lc, quy hoch xy dng ch nng thn, tip tc u t cho vic pht trin cng ngh sinh hc, tm v p dng cng ngh mi trong canh tc, ch bin v bo qun sn phm nng nghip trc ht l rau qu trn cc vng chuyn canh, khuyn khch cc hnh thc kinh t hp tc trong ng dng khoa hc nng nghip. Kinh t trang tri cn to ra mt mi trng trong lnh cho cc a bn dn c, gp phn bin cc vng t hoang ho thnh cc vng nng lm nghip tr ph, cn bng sinh thi, lm phong ph thm cnh quan thin nhin, khi dy cc ngun lc v vt cht ln kin thc bn a trong vic bo v mi trng phc v cng ng, lm p thm cnh quan nhiu vng t vn trc y t hiu qu kinh t. Hng nm s trang tri tng bnh qun khong 6%, bnh qun 35 ha/ trang tri Cc trang tri to khong 30 vn vic lm thng xuyn v 6 triu ngy cng lao ng thi v. Hng nm kinh t trang tri to ra gi tr sn lng 12.000 t ng.

68

3. LM G TIP TC PHT TRIN KINH T TRANG TRI? Tuy thi gian pht trin kinh t trang tri cha di, nhng nhng kt qu t c th hin l nhn t mi trong nng nghip v nng thn, gp phn tch cc chuyn dch c cu cy trng, vt nui, c cu kinh t nng nghip, nng thn. Sau gn su nm thc hin Ngh quyt s 03 ca Chnh ph v kinh t trang tri (ngy 222000), kinh t trang tri nc ta c bc pht trin nhanh v s lng, a dng v hnh thc t chc sn xut. Theo tiu ch phn loi trang tri thng nht chung c nc, tc tng s lng trang tri bnh qun t nm 2000 n nm 2004, khong 6%. Hin nay, c nc c gn 150 nghn trang tri vi hn 900 nghn ha (bnh qun mi trang tri khong 6 ha). Ly nm 2004 so vi nm 2000, th vng ng Nam B, s lng trang tri tng khong 30,6%; ng bng sng Cu Long tng hn 11,6%. Vng ng bng sng Cu Long c s lng trang tri nhiu nht, chim t trng hn 50% tng s trang tri ca c nc. Kinh t trang tri thi gian qua pht trin vi nhiu loi hnh: Trang tri trng cy lu nm; trang tri chn nui (gia cm, d, cu, i gia sc...); trang tri nui trng thy sn; trang tri sn xut kinh doanh tng hp. Cc loi hnh trang tri ny chuyn dch theo hng tng t trng trang tri nui trng thy sn v chn nui, gim t trng trang tri trng cy hng nm. Theo kt qu iu tra ca B Nng nghip v Pht trin nng thn, nm 2004, cc trang tri s dng gn 500 nghn ha t v mt nc. Trong din tch trng cy hng nm chim 37,3%, din tch trng cy lu nm chim 26%, t lm nghip 18,7%, din tch mt nc nui trng thy sn 18%. Thc hin y mnh chuyn dch c cu kinh t nng nghip, cc a phng cc vng khc nhau chuyn hng chc nghn ha t trng la sang nui trng thy sn. Kinh t trang tri hnh thnh cc vng sn xut thy sn cc tnh Duyn hi Nam Trung B, ng bng sng Hng, cc vng ven bin, ng bng sng Cu Long. Trang tri trng cy lu nm cc tnh ng Nam B, Ty Nguyn, ng Bc, Ty Bc B. Trang tri chn nui tp trung cc tnh gn thnh ph ln, ni c th trng tiu th mnh. t ph mnh nht trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t nng nghip v nng thn l nui trng thy sn vi hiu qu kinh t cao hn nhiu ln so vi cc loi cy trng, vt nui khc. n nay, c nc c khong 30 nghn trang tri nui trng thy sn, thu ht v gii quyt vic lm n nh hng trm nghn lao ng. ng bng sng Cu Long, nui trng thy sn c xc nh l kinh t mi nhn, chim khong 78% s trang tri nui trng thy sn ca c nc. Nm 2004, bnh qun gi tr sn lng/ha canh tc ca trang tri t t 35 triu ng n 50 triu ng, trong trang tri nui trng thy sn, hoc trng cy c sn t hn 100 triu ng/ha/nm. Nhng kt qu trn m ra kh nng v hng u t pht trin kinh t trang tri. Theo s liu ca 45 tnh, thnh ph trong c nc, trong nm 2004, tng gi tr hng ha, dch v ca cc trang tri t hn 8.500 t ng. iu ng ni l kinh t trang tri m ra hng lm n mi, c h nng dn tch cc hng ng, hnh thnh i ng nng dn nng ng, dm ngh, dm lm. mi a phng ngy cng nhiu in hnh n v v h sn xut, kinh doanh gii. Tinh thn hp tc, tng tr gia cc ch trang tri c pht trin. Mt s trang tri t nguyn thnh lp hp tc x. M hnh hp tc x Cy Trng huyn Bn Ct, tnh Bnh Dng, c thnh lp do t nguyn ca 61 ch trang tri, qun l hn 412 ha cy n

69

tri. Hot ng ca hp tc x ny gip cc thnh vin a c cc loi ging cy n tri c nng sut v cht lng cao vo sn xut, cng tc bo qun, ch bin, tiu th sn phm c hp tc x chm lo. Nh cc thnh vin yn tm u t sn xut, thu nhp cao hn nhiu so vi khi cha vo hp tc x. Nm 2001, hp tc x ny tiu th hn 27 tn tri cy (c 17 tn phc v xut khu), nm 2002 hp tc x tiu th hn 500 tn (ni a v xut khu). Nm 2003 hp tc x Cy Trng cng cc trang tri thnh vin u t kinh ph hn 1,2 t ng xy dng nh my ch bin rau, qu. Hin nay nh my tiu th 100% sn phm tri cy ca cc trang tri thnh vin v ca b con trong vng, ch yu xut khu. tip tc a kinh t trang tri pht trin, tng a phng cn phi quan tm lm tt mt s vn : y mnh vic giao t, cho thu t v cp giy chng nhn quyn s dng t cho ch trang tri, h yn tm u t sn xut; Nh nc cn c chnh sch khuyn khch cc h gia nh, c nhn v cc thnh phn kinh t u t sn xut, kinh doanh theo m hnh kinh t trang tri, hoc lin doanh, lin kt, u t vn cng ch trang tri m rng sn xut kinh doanh. Nh nc cn dnh khon u t xy dng c s h tng thit yu phc v pht trin kinh t, x hi nng thn, to iu kin cho pht trin sn xut nng nghip hng ha quy m ln. V cng tc tn dng, cc ngn hng thng mi v ch trang tri c ch ng tha thun thi hn v li sut da trn phng n u t ca ch trang tri v kh nng ti chnh ca ngn hng thng mi, tho g kh khn v vn cho pht trin trang tri ang gp phi hin nay. Cn c chnh sch v thu ph hp i vi cc h gia nh sn xut nng, lm, thy sn hng ha, nhm to ng lc cho pht trin kinh t hng ha. Khuyn khch v to iu kin h tr cc ch trang tri m rng quy m sn xut kinh doanh, to thm nhiu vic lm cho lao ng nng thn, bng cch u tin cc trang tri s dng nhiu lao ng, s dng lao ng ca nhng h nng dn thiu t sn xut, h ngho thiu vic lm, c vay vn chng trnh gii quyt vic lm, chng trnh xa i, gim ngho. V tiu th sn phm, cn khuyn khch cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t k hp ng tiu th sn phm vi trang tri theo Quyt nh s 80 ca Th tng Chnh ph v chnh sch khuyn khch tiu th nng sn thng qua hp ng, vic lin kt "bn nh" hot ng c hiu qu hn, thit thc hn. Do c th ca sn xut nng nghip thng hay ri ro do thin tai, dch bnh, v vy cn khuyn khch pht trin loi hnh kinh doanh cung cp dch v bo him ri ro v gi nng sn cho cc ch trang tri, theo nguyn tc tha thun, t nguyn, cng c li. Lm tt vic cung cp thng tin th trng gip cc trang tri hp tc v lin kt nhau trong sn xut, kinh doanh gp phn pht trin nng nghip, nng thn trong tin trnh cng nghip ha, hin i ha t nc.

70

mt s vn pht trin v phn b cng nghip

Bi 26 c cu ngnh cng nghip


I. Mc tiu Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Hiu c c cu ngnh cng nghip ca nc ta vi s a dng ca n, cng mt s ngnh cng nghip trng im, s chuyn dch c cu trong tng giai on v cc hng hon thin. Nm vng c s phn ha lnh th cng nghip v gii thch c s phn ha . Phn tch c c cu cng nghip theo thnh phn kinh t cng nh s thay i ca n v vai tr ca mi thnh phn. 2. V k nng: Bit phn tch biu chuyn dch c cu cng nghip (hnh 26.1) v s c cu cng nghip theo thnh phn kinh t (hnh 26.3). Xc nh c trn bn gio khoa treo tng Cng nghip chung (hoc Atlat a l Vit Nam) cc khu vc tp trung cng nghip ch yu ca nc ta v cc trung tm cng nghip chnh cng vi c cu ngnh ca chng trong mi khu vc. II. PHNG TIN DY HC Bn gio khoa treo tng Cng nghip chung Vit Nam. Atlat a l Vit Nam. Bng biu s liu, s , biu cc loi. Tranh nh, bng hnh v hot ng cng nghip.

71

III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Hy ly v d chng minh rng cc iu kin t nhin to ra nn chung ca s phn ha lnh th nng nghip, cn cc nhn t kinh t x hi lm phong ph hn v lm bin i s phn ha . 2. H y tm s khc nhau trong chuyn mn ha nng nghip gia: Trung du v min ni Bc B vi Ty Nguyn. ng bng sng Hng vi ng bng sng Cu Long. Th tm cch gii thch nguyn nhn ca s khc nhau . 3. Ti sao vic pht trin cc vng chuyn canh nng nghip kt hp cng nghip ch bin li c ngha rt quan trng i vi t chc lnh th nng nghip v pht trin kinh t x hi nng thn? M bi: Trong qu trnh pht trin, ngnh cng nghip nc ta khng ch c sn lng ngy cng tng m c cu cng ngy cng chuyn bin tch cc hn: cc ngnh cng nghip ngy cng a dng hn, nhiu thnh phn kinh t tham gia hot ng cng nghip hn, v phn b cng nghip theo lnh th cng ngy cng hp l hn... hiu r hn v vn ny, trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu v c cu ngnh cng nghip nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c cu cng 1. C CU CNG NGHIP THEO nghip theo ngnh nc ta NGNH GV: C cu cng nghip theo ngnh c th hin t trng gi tr sn xut ca tng ngnh (nhm ngnh) trong ton b h thng cc ngnh cng nghip. C cu cng nghip theo ngnh c hnh thnh ph hp vi cc iu kin c th trong v ngoi nc trong mi giai on nht nh.

72

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

a) C cu ngnh ca cng nghip nc ta tng i a dng y l kt qu ca qu trnh cng nghip ha v ang din ra trn t nc ta. CH: Theo cch phn loi hin hnh C 3 nhm vi 29 ngnh cng nghip. cng nghip nc ta c c cu nh th Gm: no? + Nhm cng nghip khai thc (4 ngnh). + Nhm cng nghip ch bin (23 ngnh). + Nhm sn xut, phn phi in, kh t, nc (2 ngnh). Pht trin mt s ngnh cng nghip trng im. L cc ngnh: CH: Theo em, th no l ngnh cng nghip trng im? V d: cng nghip nng lng, cng nghip ch bin lng thc, cng nghip dt may, cng nghip ha cht phn bn cao su, cng nghip vt liu xy dng, cng nghip c kh in t...

+ C th mnh lu di, mang li hiu qu cao v kinh t x hi v c tc ng mnh m n pht trin cc ngnh kinh t khc.

+ C th mnh v ti nguyn thin nhin, ngun nguyn liu, lao ng v th trng tiu th. GV: Tuy nhin, cng nghip nc ta cn bc l mt s tn ti nh: + T trng cng nghip khai thc cn kh ln. + Tc tng trng ca mt s ngnh cng nghip ch bin cn chm.
73

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Cng ngh v thit b chm i mi. + Ngun nguyn liu cho cng nghip sn xut hng tiu dng cha n nh nn ch yu phi lm gia cng t nguyn liu nhp. S chuyn dch nhm thch nghi vi tnh hnh mi v c th hi nhp vo th trng khu vc v th gii. CH: Quan st hnh 26.1, em hy cho bit t 1996 n 2005, c cu gi tr sn xut cng nghip nc ta c chuyn dch theo hng nh th no? c bit:

b) C cu ngnh cng nghip ca nc ta ang chuyn dch r rt theo hng tch cc

Tng t trng cc ngnh cng nghip + Cc ngnh sn xut hng thit yu ch bin. tng nhanh nhm m bo nhu cu ngy cng tng ca nhn dn trong nc v cho xut khu. + Cc ngnh sn xut t liu sn xut c ch pht trin, c bit l t liu sn xut phc v nng nghip, xy dng c bn, giao thng vn ti, dch v in nc. Gim t trng cc ngnh cng nghip khai thc. c) Phng hng hon thin c cu ngnh cng nghip: CH: Da vo ni dung SGK, em hy cho bit p ng yu cu mi, cng nghip nc ta phi tip tc hon thin c cu ngnh theo hng nh th no? C cu thch nghi vi c ch th trng, Xy dng mt c cu ngnh cng ph hp vi tnh hnh pht trin thc t nghip kh linh hot. ca t nc cng nh xu th chung ca khu vc v th gii.
74

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tp trung pht trin mt s ngnh cng nghip quan trng: + Ch bin nng lm thy sn. + Sn xut hng tiu dng. + Khai thc v ch bin du kh. + in lc. Mc tiu nhm nng cao cht lng v u t theo chiu su, i mi trang h gi thnh sn phm. thit b v cng ngh. Chuyn : Trong qu trnh pht trin cng nghip, c cu cng nghip theo lnh th nc ta cng c s thay i ngy cng hp l hn, chng ta s tm hiu vn ny trong mc 2 sau y. Hot ng 2: Tm hiu c im c 2. C CU CNG NGHIP THEO cu cng nghip theo lnh th trn LNH TH t nc ta. GV: Sau khi t nc thng nht (nm 1975), s phn b cng nghip nc ta c nhng thay i ngy cng tr nn hp l hn. CH: Da vo hnh 26.2 hoc Atlat a l Vit Nam, hy trnh by s phn ha lnh th cng nghip ca nc ta. a) Hot ng cng nghip tp trung mt s khu vc Bc B, ng bng sng Hng v vng ph cn c mc tp trung cng nghip cao nht c nc. T H Ni, hot ng cng nghip vi chuyn mn ha khc nhau lan ta theo nhiu hng dc cc tuyn giao thng huyt mch.
75

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

V d: + Hi Phng H Long Cm Ph: C kh, khai thc than, vt liu xy dng. + p Cu Bc Giang: Vt liu xy dng, phn ha hc. + ng Anh Thi Nguyn: C kh, luyn kim. + Vit Tr Lm Thao: Ha cht, giy. + Ha bnh Sn La: Thy in. + Nam nh Ninh Bnh Thanh Ha: dt may, in, vt liu xy dng. Nam B hnh thnh mt s di cng nghip c hng chuyn mn ha rt a dng. Ni bt: + Mt s ngnh non tr nhng pht trin mnh nh khai thc du kh, sn xut in, phn m t kh. TP H Ch Minh dn u c nc v gi + Cc trung tm cng nghip hng u tr sn xut cng nghip. c nc nh TP H Ch Minh, Bin Ha, Vng Tu v Th Du Mt. V d cc trung tm cng nghip Dc Duyn hi min Trung c ri rc Nng, Vinh, Quy Nhn, Nha Trang... mt s trung tm cng nghip. cc khu vc cn li, nht l vng ni, cng nghip pht trin chm, phn b phn tn, ri rc. CH: Ti sao trn cc vng khc nhau trn t nc ta li c s khc bit v phn ha lnh th cng nghip nh vy? Nhng khu vc tp trung cng nghip thng c ngun ti nguyn thin nhin di do, ngun lao ng c tay ngh, th trng, kt cu h tng v v tr a l thun li.
76

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

trung du v min ni c hn ch trong phn b cng nghip do s thiu ng b cc nhn t trn, nht l giao thng vn ti. GV gii thiu bng s liu hoc biu c cu t trng cng nghip theo lnh th nc ta nm 2005 (%):
Vng ng Nam B ng bng sng Hng ng bng sng Cu Long Duyn hi Nam Trung B Trung du v min ni Bc B Bc Trung B Ty Nguyn Khng xc nh T trng 55,6 19,7 8,8 4,7 4,6 2,4 0,7 3,5

Nh vy: + Ch ring ng Nam B chim trn 50% tng gi tr sn lng cng nghip ca c nc. + Trn 80% gi tr sn lng cng nghip tp trung vo 3 vng ng Nam B, ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long. iu chng t mc tp trung cng nghip nc ta hin nay rt cao.

77

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Chuyn : Nh kt qu ca cng cuc i mi theo hng pht trin nn kinh t nhiu thnh phn, c cu kinh t nc ta c nhng thay i su sc. Trong mc 3 sau y, chng ta s tm hiu v c cu cng nghip theo thnh phn kinh t nc ta. Hot ng 3: C cu cng nghip 3. C CU CNG NGHIP THEO theo thnh phn kinh t THNH PHN KINH T CH: Quan st hnh 26.3, em hy trnh by c cu cng nghip theo thnh phn kinh t nc ta. a) Gm 3 thnh phn: Gm cng nghip trung ng v cng Khu vc Nh nc. nghip a phng. Gm cng nghip ca tp th, t nhn Khu vc ngoi Nh nc. v c th. Khu vc c vn u t nc ngoi. Trong nhng nm gn y, cc thnh phn kinh t tham gia hot ng cng nghip c m rng nhm pht huy mi tim nng pht trin sn xut. Nm 2005, t trng trong gi tr sn xut cng nghip nc ta ca 3 khu vc tng ng l: 25,1%, 31,2% v 43,7%. GV cho HS v biu t trng c cu cng nghip theo thnh phn kinh t nc ta nm 2005. b) Xu hng thay i Gim t trng ca khu vc Nh nc. Tng t trng ca khu vc ngoi Nh nc, c bit l khu vc c vn u t nc ngoi.
78

IV. NH GI 1. Chng minh rng c cu ngnh ca cng gnhip nc ta tng i a dng. 2. Ti sao nc ta c s chuyn dch c cu cng nghip theo ngnh. 3. Chng minh rng c cu cng nghip nc ta c s phn ha v mt lnh th. Ti sao c s phn ha ? 4. Hy nu nhn xt v c cu cng nghip theo thnh phn kinh t ca nc ta. V. HOT NG NI TIP Tm hiu v mt s ngnh cng nghip trng im ca nc ta: Cng nghip nng lng, cng nghip ch bin lng thc, thc phm. VI. PH LC
I. V CHUYN DCH C CU KINH T CNG NGHIP NC TA HIN NAY Sau hn 20 nm i mi, kinh t nc ta lin tc tng trng v pht trin kh quan m mt trong nhng nguyn nhn c bn v cng l kt qu t c, l chuyn dch c cu kinh t theo hng cng nghip ha, hin i ha. Tuy nhin, so vi yu cu t ra n nm 2020 th cn phi c cc gii php chuyn dch c cu kinh t cng nghip mnh m hn na. 1. nh gi tnh hnh chuyn dch c cu cng nghip nc ta thi gian qua Nhn mt cch tng qut, trong nhng nm i mi va qua, i i vi tng trng v n nh, nn kinh t Vit Nam c s chuyn dch c cu mnh m. Xu hng ca qu trnh ny l cng nghip tng nhanh v nn kinh t c hin i ha. Nu nm 1997, tc tng trng kinh t (GDP) c nc l 8,15% th nm 2007 c t 8,44%, trong , ng vi thi gian trn, khu vc nng lm thy sn l 4,3% v 3,0%, khu vc cng nghip xy dng l 12,6% v 10,4%; khu vc dch v l 7,14% v 8,5%. Chuyn dch c cu ca khu vc cng nghip c thc hin gn lin vi s pht trin cc ngnh theo hng da dng ha, tng bc hnh thnh mt s ngnh trng im v mi nhn, c tc pht trin cao, thun li v th trng, c kh nng xut khu. Cc sn phm cng nghip quan trng u tng kh nh in, thp, phn bn, du th, xi mng, than... S pht trin ny gp phn ng k vo chuyn dch c cu kinh t: t trng GDP tnh theo gi thc t trong khu vc cng nghip xy dng tng t 23,2% nm 1996 ln 41,0% nm 2005, 41,6% nm 2006 v nm 2007 c t 41,7% (nm 2007 khu vc nng, lm nghip v thy sn gim xung mc khong 20,9% v khu vc dch v tng ln khong 37,6%). T trng ca khu vc cng nghip trong GDP tng dn thc s tr thnh ng lc cho pht trin kinh t quc dn (nm 2007 ch tnh ring khu vc cng nghip chim khong 34,6%). y l nm th ba lin tip ngnh cng nghip t tc tng trng cao.

79

Gi tr tng thm ca ngnh cng nghip bnh qun khong 10%/nm trong giai on 19972007. V gi tr sn xut cng nghip (tnh theo gi so snh nm 1994) nm 2007 c tng 17,1% so vi nm 2006, trong khu vc kinh t Nh nc tng 10,3%; khu vc ngoi Nh nc tng 20,9%; khu vc c vn u t nc ngoi tng 18,2%. C cu ni b ngnh cng nghip cng chuyn dch tch cc theo hng tng t trng cng nghip ch bin t 83,9% nm 2006 ln khong 84,4% nm 2007. i vi nhm ngnh ch bin nng, lm, thy, hi sn, nht l ch bin thc phm v ung ng gp quan trng vo c cu ch bin vi t trng l 21,0% nm 2006 v khong 21,3% nm 2007. Li th so snh trong cc ngnh ch bin, ch to s dng nhiu lao ng c khai thc vi u th ca ngnh cng nghip ch bin xut khu so vi cc sn phm xut khu th. Nhiu sn phm cng nghip khng ch p ng c bn nhu cu thit yu ca nn kinh t nh in, than, phn bn, st thp... m cn tham gia vo xut khu v chim t trng cao (76,3%) nh: mt hng nha, dt may, in t v linh kin my tnh, th cng m ngh... Tng trng xut khu ca khu vc ny ch yu do mt s ngnh cng nghip nh; chng hn, nm 2007, ngnh dt may chuyn t sn xut theo kiu gia cng xut khu (c t l li khong t 36%) sang sn xut theo phng thc mua t, bn on (c t l li khong t 58%); kim ngch xut khu t 7,8 t USD tng khong 30% so vi nm 2006. Cc sn phm xut khu ca ngnh dt may v giy dp ln u tin t trn 10 t USD, dn u trong cc ngnh hng tham gia xut khu. c bit, cc sn phm c kh xut khu cng l ln u tin c b sung vo danh sch 10 nhm hng c kim ngch xut khu t trn mt t USD (nm 2007 sn phm c kh tng trng trn 120% so vi nm 2006, em li kim ngch xut khu trn 2,2 t USD). ng u danh sch nhm mt hng c kim ngch xut khu t trn 1 t USD phi k n l du th (trn 8,4 t USD); tip theo l dt may (7,7 t USD); giy dp (3,9 t USD)... Chuyn dch ca khu vc cng nghip theo hng hnh thnh, pht trin mt s ngnh v sn phm mi thay th nhp khu, kha cnh hiu qu kinh t, mt s lai sn phm c sn xut ra vi khi lng ngy cng ln nh: lp rp t, xe my, in t, ng, xi mng... cung cp cho th trng ni a, vn cn thit cho i sng kinh t x hi ca t nc, nhiu mt hng c cht lng cao chim lnh th trng trong nc. T trng xut khu ca khu vc FDI tng nhanh, tp trung vo nhm ngnh ch bin thc phm v du kh, ng gp ng k vo tng trng xut khu ca nc ta v c v tr ch yu trong mt s mt hng xut khu ch lc. y c coi l mt trong nhng yu t quan trng thc y qu trnh chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH, HH... Nguyn nhn ch yu ca nhng thnh tu trong khu vc cng nghip trong thi gian qua l do: mt l, Nh nc c nhiu n lc trong vic hon thin h thng lut php v chnh sch thng mi, thng qua mi quan h gia cc chnh sch thu v cc chnh sch khc nh tr cp, u t... v trn thc t ci thin r mi trng kinh doanh, to iu kin cho cc ngnh cng nghip nng cao nng lc cnh tranh. Hai l, nhiu doanh nghip v ang tn dng mi c hi vn ln trong mi trng cnh tranh, ginh ly v m rng th phn trn th trng. Ba l, giai on trc mt nh

80

hng ng vic tp trung vo nhm cc sn phm c li th so snh trong xut khu v kh nng cnh tranh cao, c ngun gc t nng nghip v cng nghip tiu dng, thc phm nh hng may mc, giy dp, hng th cng m ngh, du th, than ... Tuy nhin, nhn chung kh nng cnh tranh ca khu vc cng nghip cn yu ngay c vi cc nc trong khu vc. Trong khi tc tng trng gi tr sn xut cng nghip kh cao th tc tng trng gi tr tng thm cn thp (nm 2007 con s ny l khong 17,1% so vi khong 10,2%). T l ni a ha ca sn phm cha cao. Hu ht cc mt hng cng nghip xut khu nc ta di dng nguyn liu hoc di dng gia cng (giy dp, dt may), lp rp (in t, my vi tnh), t l sn phm ch to rt thp, gi tr mi to ra trong sn phm chim t trng nh. Cng nghip ch bin ph thuc vo nguyn, vt liu ph nhp khu vi chi ph cao dn n gi bn cao. iu ny cho thy nc ta ang thiu trm trng ngnh cng nghip ch bin m y l mt trong nhng ni dung quan trng ca tin trnh cng nghip ha hng v xut khu. Nhiu doanh nghip cng nghip c quy m nh, cha ch ng xy dng chin lc kinh doanh di hn, chng loi sn phm cha phong ph, yu km v hiu qu sn xut kinh doanh, nng lc qun l, trnh khoa hc cng ngh... Nhng tn ti trn y do nhiu nguyn nhn khc nhau, nhng c th nhn mnh n mt s nguyn nhn ch yu sau: mt l, cho n nay qu trnh ci cch th ch cn chm, nht l chnh sch thu cn mt s bt cp, khng n nh v thiu tnh h thng. Bn cnh nhng ngnh c hng li, vi t cch l thnh vin ca WTO, th nhng ngnh b nh hng tiu cc l nhng ngnh b ct gim thu quan nhiu nht, nh ma ng, t, giy...; hoc mt s ngnh phi chu s cnh tranh gay gt nht t pha hng nhp khu, nh thp, giy, ha cht, phn bn..., nht l mt hng dt may. Hai l, c cu sn xut cng nghip dch chuyn chm, cng nghip ph tr km pht trin dn n tnh trng cc ngnh sn xut ph thuc qu nhiu vo th trng th gii. Ba l, ngun nhn lc cht lng cao nc ta cn thiu; trnh k thut cng ngh lc hu tr thnh ro cn ln nht i vi kh nng cnh tranh ca nn kinh t, nht l trong khu vc cng nghip. 2. Mt s gii php ch yu y mnh chuyn dch c cu kinh t cng nghip nc ta Trong k hoch pht trin kinh t x hi n nm 2010, tm nhn n nm 2020, Vit Nam t ra mc tiu tr thnh nc cng nghip pht trin. y l giai on c ngha ht sc quan trng, giai on tng tc cng nghip ho, hin i ho (CNH, HH), trong , chuyn dch c cu kinh t cng nghip l mt trong nhng ni dung c bn ca ton b qu trnh CNH, HH t nc. V vy, cn tin hnh trin khai mt h thng gii php ng b. y ch xin cp n mt s gii php sau: Mt l, tp trung xy dng chin lc quy hoch, hon chnh v ban hnh ng b h thng lut php, chnh sch thng mi. Cn tip tc nghin cu hon thin cc vn bn php lut, cc chnh sch lin quan n thng mi, ti chnh, khoa hc cng ngh

81

v chnh sch o to ngun nhn lc... mt cch ng b v ph hp vi thng l quc t cc thnh phn kinh t c th tham gia vo pht trin khu vc cng nghip. Kin ton v tng cng cng tc qun l nh nc to iu kin cho pht trin cng nghip theo hng, va hon thin v tng cng chnh sch qun l nhm to mi trng thun li cho s pht trin, va tng cng bin php kim tra, kim sot m bo pht trin ng hng. Sm hnh thnh mt mng li cng nghip trong c nc trn c s a dng ha v quy m v ch s hu. Hon chnh quy hoch pht trin cc khu, cm im cng nghip trn phm vi c nc, hnh thnh cc vng cng nghip trng im. u tin ngn sch v huy ng cc ngun lc khc, theo kinh nghim ca cc quc gia pht trin, y nhanh vic xy dng ng b kt cu h tng trong tng vng v trn phm vi c nc y c coi l mt trong nhng khu t ph trong pht trin v chuyn dch c cu kinh t nc ta. Hai l, y mnh qu trnh chuyn dch c cu sn phm cng nghip mt cch hp l trn c s huy ng ti a sc mnh ca cc thnh phn kinh t. Cn thay i nh hng c cu u t cng nghip, i vi khu vc doanh nghip nh nc u t pht trin cc ngnh xut khu thay v u t cho thay th nhp khu. i vi khu vc u t trc tip nc ngoi cn u tin la chn cc d n c trin vng cng ngh v th trng quc t. Chuyn hng u t tp trung cho cc ngnh s dng nhiu lao ng v nhng ngnh c hm lng cng ngh k thut cao. Xc nh c trng tm v u t ng mc vo nhng ngnh kinh t mi nhn, tip tc y mnh sn xut theo cc nhm ngnh: nhm ngnh c li th cnh tranh, nhm ngnh nn tng v nhm ngnh tim nng. Trc mt, da trn c s li th so snh ng, cn xc nh u tin v xy dng k hoch ngn, trung v di hn i vi cc ngnh cng nghip trng im. Chng hn, cc ngnh cng nghip khai thc v ch bin ti nguyn thin nhin c chn lc ph hp vi iu kin v vn, cng ngh, th trng gip cho qu trnh tch ly vn nhanh hn, to ra c s n nh lu di cho vic cung cp nhng nguyn liu c bn ca ton b s pht trin cng nghip, gp phn thc hin cc mc tiu kinh t x hi, bao gm cc ngnh cng nghip sn xut t liu sn xut, du kh, kh t, than, luyn thp, vt liu xy dng... Cc ngnh cng nghip s dng nhiu vn, k thut, cng ngh nh cc ngnh c kh ch to, ng tu, sn xut hng tiu dng cao cp... c ngha chin lc xt v trung v di hn. Hin i ha mt s ngnh c kh c kh nng cung cp cng c v thit b cho mt s ngnh nng, lm, ng nghip v cng nghip ch bin. Ba l, nng cao cht lng, sc cnh tranh, hm lng khoa hc cng ngh v t trng gi tr tng thm trong sn phm cng nghip xut khu. Cn nhn thc rng mc tiu t ra cho cng nghip nc ta l phi thay i cn bn t l ca 3 nhm sn phm cng nghip phc v xut khu, gm: mt, ch to, hai, gia cng ch bin v ba, nguyn liu... Thay i t l ny l thay i ng k n c cu kim ngch hng ha xut khu v c tc ng rt ln n c cu cc ngnh sn xut cng nghip trong nc, cng nh c cu ni b mi phn ngnh cng nghip. Theo , trc mt tp trung ngun lc

82

vo pht trin nhm ngnh ang c li th cnh tranh v c th trng, gm cc ngnh in, than, du kh, hng may mc, giy dp, ch bin khong sn... v cc ngnh c th nng cao nhanh chng kim ngch xut khu trong thi gian ngn, c kh nng chim lnh c th trng v hng tiu dng thit yu. y l nhng ngnh ch yu da trn ngun lao ng r v ti nguyn thin nhin sn c, nhng cng cn lu l nhng li th ny cng ang c xu hng gim nhanh. a dng ho mt hng xut khu v to ra nhng t ph mi trong xut khu hng cng nghip ch bin, ch to hng c hm lng khoa hc cng ngh, to thm cc sn phm xut khu ch lc, gi tr gia tng xut khu cao. Chuyn xu hng gia tng mnh xut khu sn phm "th" trong thi gian qua sang xu hng tng t trng cc sn phm cng nghip ch bin trong kim ngch xut khu, phc v xut khu trn c s nh hng cng nghip k thut cao. Hn ch v tin ti chm dt xut khu ti nguyn thin nhin v cc mt hng cha qua ch bin, thng qua vic thc hin ng b cc bin php nng cao cht lng tng gi tr hng ha l bin php va mang tnh c bn, va mang tnh lu di. Bn l, tng cng pht trin cng nghip h tr, y mnh ni a ho cc sn phm p ng yu cu v ph tng, thit b ti ch cho doanh nghip. Bi hc kinh nghim ca cc nc cng nghip pht trin cho thy cng nghip h tr gi vai tr quan trng trong pht trin cng nghip. Pht trin cng nghip h tr thuc cc ngnh trng im ca nn kinh t khng ch gip cc doanh nghip ch ng trong sn xut, gim gi thnh sn phm; m cn gip cc doanh nghip hot ng trong lnh vc ny y mnh hp tc, gp phn thc hin mc tiu tng t l ni a ha cc sn phm. V vy, cn xem xt gii quyt nhng kh khn vng mc trong xy dng v pht trin cc ngnh cng nghip ph tr nc ta hin nay. ng thi, nng cao kh nng cung ng nguyn, ph liu mt cch kp thi v hiu qu hn, cn xy dng ngay mt s c s u mi (c th t tp trung ti cc khu cng nghip...) ng vai tr trung tm t chc nhp khu v cung ng nguyn, ph liu trong mt s lnh vc nh sn xut hng dt may, giy dp, sn phm g, sn phm nha cho cc doanh nghip sn xut hng xut khu trong nc. Tng bc xy dng v tin ti chuyn nghip ha cc dch v h tr cho ngnh cng nghip nh thit k to mu, hat ng qun tr sn xut, marketing... cung ng u vo v pht trin u ra. II. DU KH NGNH KINH T HNG U CA T NC 1. Khi u Sau khi t nc thng nht, ng, Nh nc ch trng hp tc vi cc nc c nn cng nghip du kh tin tin trn th gii tm kim, thm d, khai thc du kh thm lc a pha Nam T quc. Hng lot tp on du kh hng u th gii nhanh chng k kt hp ng vi nc ta v trin khai khoan thm d du kh, nhng sau vi nm tm kim, tt c u rt i vi nguyn nhn khng tm thy tng du cng nghip. Khng th tip tc hp tc vi cc tp on t bn, ng, Nh nc ta ngh Lin

83

bang X vit gip v hp tc tm kim, khai thc du kh. Ngy 19/11/1981, X nghip Vietsovpetro ra i. Hng lot mi khoan c x nghip khoan xung y i dng. Th nhng, kt qu cng ging nh ca cc tp on t bn trc y: khng tm thy du. Nhn thc c trng trch mnh, tp th lao ng quc t Vietsovpetro vi ch, quyt tm cao , vi s lao ng nhn ni, sng to, rng r trong nhiu nm sau , tip tc khoan su vo lng i dng vi phng chm mi khoan sau phi su hn mi khoan trc. Nhng n lc c n p. ng 10 gi 25 pht ngy 30/4/1984, trn tu khoan Mikhain Mirchink, cc chuyn gia Vit Nam v Lin X pht hin tng du thm lc a. Tin vui n dn dp, 21 gi ngy 26/5/1984, h tm thy dng du cng nghip. Nhn dn c nc hn hoan vi s kin trn. Gia nm 1986, X nghip Vietsovpetro bt u khai thc nhng tn du th u tin vng m Bch H. S kin ny m ra k nguyn mi cho nn cng nghip du kh non tr ca T quc, a nc ta tr thnh mt trong nhng quc gia khai thc v xut khu du th. 2. Tng tc i i vi vic xc nh tim nng du kh ca T quc, ngnh cng nghip du kh nc ta ang tch cc u t theo chiu su: m rng cc m ang khai thc v thm d cc m mi. n nay, c 7 m a vo khai thc, gm Tin Hi C (m kh Thi Bnh), Bch H (1986), Rng (1994), Rng ng (1988), Ruby (1998), i Hng (1994), Bunga Kekwa (1997) v ti y, m du S T en thm lc a pha nam i vo khai thc du thng mi. Va qua, cc i tc khoan, thm d du kh vnh Bc B (l 103) vi ging khoan PV 103.HQLIX su 3.460m, pht hin cc va cha kh Condensat (nguyn liu ch bin cc loi xng). Hin cc i tc ang thm nh tr lng v kh nng u t pht trin m. Cng ty du kh OMV (Ao) cng khoan thm d ti l 111 (thuc b trm tch sng Hng). L 102, 106 (pha bc b trm tch sng Hng) c k hp ng phn chia sn phm gia PetroVietnam vi i tc nc ngoi (M). Ngoi vic khai thc du kh vng m Bch H, x nghip Vietsovpetro ang khai thc du kh ti 2 m mi: Rng, i Hng vi sn lng bnh qun 13 triu tn/nm, chim 80% sn lng du kh ton ngnh. Hin nay, x nghip y mnh vic m rng cc m v gia tng sn lng du khai thc, ng thi trin khai nhiu bin php ti u vi cng ngh, thit b tin tin m bo an ton trong khai thc m v nng cao h s thu hi du. JVPC (cng ty du kh lin doanh vi Nht) ang khn trng m thm nhng ging khoan mi, hon tt k hoch pht trin m Rng ng, ang thm d m Vng ng nm k cn m Rng ng vo nm 2003, tng cng sut khai thc vng m ny ln 6 triu tn du/nm.

84

PVC (lin doanh vi Malaysia) ang khai thc m Ruby, v tin hnh thm d trn cu to Kim Cng, a sn lng khai thc ln mc 45 triu tn/nm, tng gp 4 ln cng sut khai thc so vi nhng nm u tin. Cng vi cc i tc, ngnh cng nghip du kh trong nc ang pht trin cc m mi Lan Ty, Lan (l 6.1), Hi Thch (l 052) v Mc Tinh (l 053); l 12W thuc thm lc a pha Nam. Ring l 12W, khoan 2 ging pht hin 2 cu to, trong cu to Hi u c tr lng kh thu hi khong 57 t m3 v 0,60,7 triu thng condensat. Ti thm lc a pha Ty Nam, khoan 6 ging thm d, pht hin 3 m du mi l Bunga Orkid, Bunga Raya, Bunga Kekwa v m kh Bunga Pakma. Petrofima (B) tin hnh khoan cu to Nm Cn (l 46) v cu to m Di, th 4 va, trong 3 va c du vi lu lng 4.000 thng/ngy v hn 4 t m3 kh/ngy. Ring va 4 cho lu lng hn 600.000 m3 kh/ngy. Ti cu to Ci Nc vi ging khoan 46CN0IX cho th 4 va c lu lng tng cng 6.693 thng du/ngy v 1,5 triu m3 kh/ngy. Ti cu to Kim Long (l B) v C Voi (l 52/97) pht hin c du kh vi tr lng rt kh quan. cu to Kim Long, 3 ging khoan cho dng kh rt kh quan khong 5354 v 39 triu mt khi kh/ngy. Vi 5 ging khoan trn cu to C Voi (l 52/97), xc nh tr lng kh khai thc l 30 t tn. Ngnh cng nghip du kh Vit Nam sau gn 15 nm khai thc (19862001) ly ln t lng i dng trn 115 triu tn du th v gn 6 t m3 kh t. Hin nay, ngnh du kh ang gp rt trin khai hng lot d n nhm s dng ngun nng lng du kh c hiu qu, to ng lc thc y nhiu ngnh kinh t, cng nghip trong nc cng pht trin. n Bch H Th c tin hnh theo nhiu giai on nhm sm p ng tin cung cp kh cho c vng kinh t trng im pha Nam. Kh ng hnh t vng m Bch H c a vo b, p ng nhu cu tiu th kh ca cc ngnh cng nghip v dn dng ngy cng gia tng. Nm 1995: 183 triu m3, nm 2000 vt ln 1.599 triu m3 kh. u nm 1999, nh my kh ho lng Dinh C hon tt vic xy dng vi cng sut 5 triu m3 kh/ngy v 250300 tn condensat/ngy. Tip , l d n kh Nam Cn Sn, khi cng ngy 8/2/2001, vi mc tiu cung cp cho c nc mt nguyn liu sch v n nh. Ch ring sn lng in sn xut t ngun kh ny bng 40% nhu cu s dng in hin nay ca c nc. Trong khi nh my lc du s 1 ang trin khai ti Dung Qut (Qung Ngi) th ngnh du kh chun b trin khai nh my lc du s 2, a im m ngnh ngh l Nghi Sn, Tnh Gia (Thanh Ho). Cng vo u nm nay, Nh my sn xut phn m Ph M vi cng sut thit k 740.000 tn/nm, c vn u t 486 triu USD chnh thc khi cng. D kin, nm 2004, nh my s i vo sn xut. T xut khu du th, cng vi li nhun t cc ngun thu khc, nhiu nm lin, ngnh cng nghip du kh Vit Nam lun ng u trong tt c cc ngnh kinh t t

85

nc v np ngn sch, nm 1998: 672 triu USD, nm 1999: 1,030 t USD v nm 2000 l 1,778 t USD. 3. Chin lc pht trin Ngnh du kh nc ta hoch nh chin lc pht trin trong nhng thp nin u th k XXI vn ln tr thnh tp on kinh t mnh, hot ng a ngnh, bo m an ninh nhin liu cho t nc, tham gia tch cc v bnh ng vo qu trnh hi nhp kinh t th gii, bo v ngun ti nguyn, sinh thi v ch quyn quc gia. chin lc c tnh kh thi cao, Petro Vit Nam tin hnh ng b 7 gii php ln: tip tc y mnh vic tm kim, thm d du kh sm xc nh tim nng du kh; tch cc khai thc, gia tng sn lng du kh, gp phn bo m cn i ngun nhin liu cho quc gia; y mnh khu ch bin kh; a dng ho cc dch v du kh, bo m cung cp 6070 dch v cho cng cuc tm kim, thm d, khai thc du kh; pht trin mnh thng mi du kh, tch cc tham gia tin trnh kinh doanh du th quc t v xut khu cc sn phm du kh; m rng ra nc ngoi v khai thc dch v thng mi du kh; pht huy ni lc ng thi kt hp kho lo vi u t nc ngoi, hi nhp bnh ng vo cng ng du kh trn th gii. Nhng nm u th k XXI, ngnh du kh s khai thc 1820 triu tn du th/nm v t nm 2005 tr i s a sn lng ln 2730 triu tn du th/nm. Vi s quan tm c bit ca ng v Chnh ph, vi bn lnh, nng lc ca i ng cc b, chuyn gia, cng nhn k thut c ti luyn trong nhng nm qua, chc chn ngnh du kh s thc hin thnh cng chin lc v mc tiu ni trn, xng ng l ngnh kinh t mi nhn ca t nc.

Bi 27 vn pht trin mt s ngnh cng nghip trng im


I. Mc tiu Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Nm vng c c cu ngnh cng nghip nng lng ca nc ta cng nh cc ngun lc t nhin, tnh hnh sn xut v phn b ca tng phn ngnh. Hiu r c c cu ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm, c s nguyn liu, tnh hnh sn xut v phn b ca tng phn ngnh.
86

2. V k nng: Xc nh c trn bn nhng vng phn b than, du kh cng nh cc nh my nhit in, thy in chnh v ang c xy dng nc ta v ng dy siu cao p 500 KV. Xc nh c trn bn cc vng nguyn liu chnh v cc trung tm cng nghip ch bin lng thc, thc phm ca nc ta. Phn tch c s cu trc (hnh 27.1), biu (hnh 27.2) v s liu v ngnh cng nghip nng lng v cng nghip ch bin lng thc, thc phm. II. PHNG TIN DY HC Bn gio khoa treo tng Nng nghip, Cng nghip chung Vit Nam. Atlat a l Vit Nam. Bng s liu, biu cc loi c lin quan. Tranh nh, bng hnh v khai thc than, du kh, cng nghip in lc v cng nghip ch bin lng thc, thc phm. Kim tra bi c: 1. Chng minh rng c cu ngnh ca cng nghip nc ta tng i a dng. 2. Ti sao nc ta c s chuyn dch c cu cng nghip theo ngnh. 3. Chng minh rng c cu cng nghip nc ta c s phn ha v mt lnh th. Ti sao c s phn ha ? 4. Hy nu nhn xt v c cu cng nghip theo thnh phn kinh t ca nc ta. M bi: Trong bi hc trc chng ta bit rng c cu ngnh ca cng nghip nc ta kh a dng, trong ni bt ln mt s ngnh trng im l cc ngnh c th mnh lu di, mang li hiu qu cao v kinh t x hi v c tc ng mnh m n vic pht trin cc ngnh kinh t khc. Trong bi hc hm nay, chng ta s tm hiu v 2 trong s cc ngnh cng nghip trng im ca nc ta, l ngnh cng nghip nng lng v ngnh ch bin lng thc, thc phm.

87

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v cng 1. CNG NGHIP NNG LNG nghip nng lng GV gii thiu cc phn ngnh ca cng nghip nng lng hoc t cu hi: CH: Da vo s hnh 27.1, em hy nu c cu ngnh cng nghip nng lng nc ta. Ngnh cng nghip nng lng gm 2 phn ngnh ln l: Khai thc nguyn, nhin liu (gm khai thc than, du kh, cc loi khc nh kim loi phng x). Sn xut in (gm thy in, nhit in v cc loi khc). nc ta cc dng khc khng ng k (phong in), hoc dng tim nng: D n cng nghip in nguyn t ang c trin khai. a) Cng nghip khai thc nguyn, nhin liu * Cng nghip khai thc than CH: Da vo bn a cht khong sn Vit Nam (hoc Atlat a l Vit Nam) v kin thc hc, hy trnh by v ti nguyn than nc ta (cc loi, tr lng, phn b). Ti nguyn than nc ta: + Than antraxit: Tp trung Qung Ninh vi tr lng hn 3 t tn, cho nhit lng 7000 8000 calo/kg.
88

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tr lng ny tnh n su 300 + Than nu: Phn b ng bng sng Hng, c tr lng hng chc t tn. 1000 m. GV: Vic khai thc than nu ng bng sng Hng c nhiu kh khn do than su ln v vng phi cc cng trnh kinh t, dn sinh ng bng ny. + Than bn c nhiu ni, tp trung nhiu nht ng bng sng Cu Long, nht l U Minh. Vic khai thc than c tin hnh t thi Php thuc. Nm 1884 Php thnh lp Cng ti than Bc K khai thc ngun ti nguyn ny. Khong 54 triu tn than c khai thc di thi Php thuc. Sau 1954 ngnh than c ch pht trin hn song sn lng cha nhiu, trung bnh t 2,6 3,4 triu tn/ nm. Gn y sn lng than tng nhanh. (Sn lng nm 2005 bng 63% tng Sn lng nm 2005 t hn 34 triu sn lng than khai thc c trong tn. thi k thuc Php) * Cng nghip khai thc du kh Hai b than c tr lng v kh nng Ti nguyn du kh: khai thc trin vng nht l b Cu Tp trung cc b trm tch cha du Long v b Nam Cn Sn. ngoi thm lc a, tr lng vi t tn du v hng trm t m3 kh. Thc trng khai thc: Ngoi khai thc, cng nghip lc ha + Du kh t 18,5 triu tn nm 2005. du chun b ra i vi nh my lc du Dung Qut (Qung Ngi), cng sut 6,5 triu tn/nm.

89

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Kh t nhin c khai thc : Quan trng nht l d n Nam Cn Sn Sn xut nhit in Ph M, C Mau. a kh t m Lan , Lan Ty v cho cc tuc bin kh ca nh my in Ph M, C Mau. Sn xut phn m (Ph M, C Mau) b) Cng nghip in lc * c im chung: CH: Hy phn tch nhng th mnh v Nc ta c nhiu tim nng pht t nhin i vi vic pht trin cng trin cng nghip in lc. nghip in lc ca nc ta. Tim nng pht trin thy in ln vi nhiu sng sui c dc cao. Tim nng pht trin nhit in di do vi cc ngun ti nguyn than, du, kh t rt phong ph. Sn lng in tng nhanh, t 5,2 t kWh nm 1985 ln gn 52,1 t kWh nm 2005. c bit khnh thnh ng dy ti Mng li ti in cng c ci in siu cao p 500 kV t Ha Bnh thin. n Ph Lm (TP H Ch Minh) di 1488 km. C cu: Trc y thy in c vai tr ln v t + Trc y thy in c vai tr to ln, l lin tc tng t 28% nm 1985 ln giai on 1991 1996 chim hn 70% 61% nm 1990 v chim khong gn sn lng. 3/4 sn lng in ton quc trc khi in Ph M i vo hot ng. Trong 45,6% l in dizen tuc + n 2005, u th li nghing v sn bin kh. xut in t than v kh vi khong 70% sn lng.
90

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

* Cc ngnh: Thy in: + Tim nng thy in nc ta cn nhiu: Tim nng ny tp trung ch yu h Cng sut c th t 30 triu kW vi thng sng Hng (37%) v h thng sn lng 260 270 t kWh. sng ng Nai (19%). Nhiu nh my thy in c cng + Nhiu nh my thy in c cng sut ln ang hot ng nh: sut ln i vo hot ng, nhiu d n xy dng mi ang c trin khai. + Ha Bnh (trn sng , 1920 MW). + Yaly (trn h thng sng X Xan, 720 MW). + Tr An (trn sng ng Nai, 400 MW). + Hm Thun a Mi (trn sng La Ng; Hm Thun 300 MW, a Mi 175 MW). + a Nhim (trn sng a Nhim, 160 MW). + Thc B (trn sng Chy, 110 MW). Nhiu nh my thy in khc ang c trin khai nh: + Sn La (trn sng , 2400 MW). + Tuyn Quang (trn sng Gm, 342 MW)... Nhit in: C s nhin liu phong ph. + min Bc l than, ch yu t cc m Qung Ninh. + min Trung v min Nam li da vo ngun du nhp ni.
91

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ T sau 1995 c thm kh t nhin phc v cc nh my nhit in chy bng tuc bin kh B Ra, Ph M v C Mau. V d: min Bc c: + Ph Li 1 v 2 (chy bng than, cng sut tng ng l 440 MW v 600 MW). + Ung B v Ung B m rng (than, 150 v 300 MW). + Na Dng (than, 110 MW). + Ninh Bnh (than, 100 MW). min Nam c: + Ph M 1,2,3,4 (kh, 4164 MW), B Ra (kh, 411 MW) thuc B Ra Vng Tu. + Hip Phc (du, 375 MW), Th c (du, 165 MW) thuc TP H Ch Minh. + C Mau 1 v 2 (kh, 1500 MW). Chuyn : Trong mc 2 sau y, chng ta s tm hiu v mt ngnh cng nghip trng im na ca nc ta ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm. Hot ng 2: Tm hiu v cng 2. CNG NGHIP CH nghip ch bin lng thc, thc LNG THC, THC PHM phm CH: Hy gii thch v sao cng nghip ch bin lng thc, thc phm l ngnh cng nghip trng im ca nc ta hin nay.
92

Nhiu nh my nhit in i vo hot ng.

BIN

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

V: + C th mnh lu di vi u th v ti nguyn thin nhin, ngun nguyn liu, lao ng v th trng tiu th. + em li hiu qu kinh t cao, p ng nhu cu ngy cng cao ca th trng trong nc v quc t, vic m bo nhu cu lng thc, thc phm s gp phn n nh x hi. + Gp phn thc y cc ngnh kinh t nh nng nghip, cc ngnh cng nghip khc... a) C cu Rt a dng nh ngun nguyn liu ti ch phong ph v th trng tiu th rng ln trong v ngoi nc. CH: Da vo hnh 27.4, em hy trnh by c cu ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm nc ta. Gm 3 nhm ngnh ln l: Gm cc ngnh nh l xay xt; ng + Ch bin sn phm trng trt. ma; ch, c ph, thuc l; ru, bia, nc ngt. Cc sn phm l sa v cc sn phm t + Ch bin sn phm chn nui. sa; tht v cc sn phm t tht. Cc sn phm l nc mm; mui; tm, + Ch bin thy, hi sn. c v cc sn phm khc. b) Tnh hnh sn xut, phn b CH: Da vo bng 27, em hy nu cc ni phn b ch yu ca tng phn ngnh ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm v gii thch.
93

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

GV c th b sung thm ct "gii thch", tm tt nh sau:


Cc phn ngnh C s nguyn liu Tnh hnh sn xut v sn phm chnh Ni phn b ch yu Gii thch

1. Ch bin sn phm trng trt Xay xt Vng ng bng, trung du Khong 39 triu tn, ng/nm H Ni, TP H Ch Minh, cc tnh thuc ng bng sng Cu Long, ng bng sng Hng ng ma 28 30 vn ha ma Khong 1 triu tn ng/nm ng bng sng Cu Long, ng Nam B, Bc Trung B v Duyn hi Nam Trung B Ch 10 12 vn ha ch C ph Gn 50 vn ha c ph 12 vn tn (bp kh) 80 vn tn c ph nhn Trung du v min ni Bc B, Ty Nguyn Ty nguyn, ng Nam B Gn ngun nguyn liu Gn ngun nguyn liu v th trng tiu th L th trng tiu th ln Gn ngun nguyn liu v th trng tiu th Gn ngun nguyn liu

Ru, bia, nc ngt

Mt phn nguyn liu nhp

160 220 triu lt ru, 1,3 1,4 t lt bia

Cc th ln

2. Ch bin sn phm chn nui Sa v sn phm t sa Cc c s chn nui 300 350 triu hp sa, b, pho mt Cc th ln v cc a phng chn nui b Gn ngun nguyn liu v th trng tiu th L 2 TP ng dn, c sc tiu th mnh nht

Tht v sn phm t tht

Cc c s chn nui

Tht hp, lp xng, xc xch...

H Ni v TP H Ch Minh

94

Hot ng ca GV v HS
3. Ch bin thy, hi sn Nc mm C bin 190 200 triu lt

Ni dung chnh

Ct Hi, Phan Thit, Ph Quc

Gn ngun nguyn liu v l nhng ni c ngh truyn thng L nhng ni c ngun nguyn liu di do

Tm, c

nh bt v nui trng

ng hp, ng lnh

ng bng sng Cu Long v mt s vng khc

IV. NH GI 1. Ti sao cng nghip nng lng li l ngnh cng nghip trng im ca nc ta? 2. Hy xc nh cc nh my thy in ln nht ca nc ta trn bn (lc ) v gii thch s phn b ca chng. 3. Phn tch c cu ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm (c s nguyn liu, tnh hnh sn xut v phn b). V. HOT NG NI TIP Tm hiu v cc hnh thc t chc lnh th cng nghip nc ta. VI. PH LC
1. NHIT IN PH M BC T PH CA CNG NGHIP NHIT IN VIT NAM T mt nh my cng sut 288 MW, sn xut 1,08 t kWh in (nm 1997); n 2006, tng cng sut lp my c nng ln l 2451 MW, sn lng in pht ln li quc gia t 15,74 t kWh (chim 28% tng sn lng ca ton h thng). Nhng con s n tng ny khng ch minh chng cho s n lc vt bc ca Cng ty TNHH MTV Nhit in Ph M trong qu trnh tip cn, lm ch cng ngh hin i, m cn to ng lc quan trng thc y s tng tc ca ngnh cng nghip in lc nc ta. Cng ty TNHH MTV Nhit in Ph M (tin thn l Nh my in Ph M) chnh thc i vo hot ng nm 1997, trn c s tip nhn qun l vn hnh thng mi ngun in tuabin kh PM 2.1, cng sut 288 MW. n nm 2005, Cng ty c thm PM 2.1 MR276 MW, PM 11090 MW, ui hi PM 2.1160 MW, PM 4450 MW, ui hi PM 2.1 MR160 MW, tr thnh n v pht in ln nht, gi vai tr u mi quan trng ca Trung tm in lc Ph M ni ring v h thng in Vit Nam ni chung.

95

Cc cm t my pht in tuabin kh ca cng ty u c cng ngh hin i, vi cng sut ln, ln u tin xut hin Vit Nam. Tuy nhin, do yu cu xy dng nh my cp bch ch ng khc phc tnh trng thiu in v s dng hiu qu ngun kh ng hnh Bch H, nn thi gian u cng tc chun b ngun nhn lc cha kp p ng yu cu qun l vn hnh cc t my. Vi 90% s CBCNV Cng ty l nhng ngi mi ra trng, nn s tip cn, lm ch k thut cng ngh gp rt nhiu kh khn, nht l cng tc bo tr, sa cha. Hu ht cc vn lin quan n qun l k thut u phi ph thuc vo chuyn gia nc ngoi, khng ch khin chi ph bo tr hng nm tng cao, m cng ty cn lun b ng khi thit b gp trc trc hay s c bt ng. Lnh o cng ty xc nh cng tc o to ngun nhn lc l nhim v quan trng hng u; lun to iu kin, ng vin CBCNV tch cc hc tp, nghin cu ti liu k thut, bm st chuyn gia ca nh ch to t nng cao trnh v tch lu kinh nghim. Ngoi t o to ti ch, rt nhiu CBCNV cn c c tham gia cc kho o to v ngoi ng, vi tnh, kin thc v qun l, php lut trong kinh doanh, nghin cu khoa hc ti cc trng i hc, cc trung tm o to trong v ngoi nc; nng cao kin thc, k nng qun l, trnh l lun chnh tr cho i ng cn b ch cht v cn b k cn. Nh vy, cht lng ngun nhn lc ca cng ty khng ngng c nng cao. Cng ty bc u ch ng m nhn c cng tc bo tr v mt s lnh vc sa cha. Nm 2000, cng ty t thc hin tt cng tc i tu GT22. Nm 2002 2003, cng ty ch ng xut v c EVN cho php ko di thi gian (chu k) vn hnh ca GT22, GT24, GT25 trn c s vn m bo an ton vn hnh; duy tr vn hnh ui hi PM1 v vn s dng kh t ngun Bch H. Ngoi ra, CBCNV cng ty cng ch ng kim tra, pht hin v tham gia khc phc kp thi nhng h hng bt thng ca t my PM1, x l nhanh van phun nc t ng ng hi tt trung p b gy, phc hi van ti sy hi nc ca ui hi, van cu h thng nhin liu Siemens... S trng thnh nhanh chng ca cng ty khng ch th hin vic m bo cho cc t my vn hnh an ton, n nh v lin tc m cn gp phn o to ngun lao ng di do, cht lng cho cc nh my nhit in kh sau ny nh: Trung tm kh in m C Mau v Trung tm in lc Mn (Cn Th)... Bn cnh vic n lc o to ngun nhn lc, cng ty cng rt quan tm n cng tc an ton, bo h lao ng. Chnh quyn phi hp cng cng on cng ty thc hin y cng tc an ton lao ng theo B lut Lao ng v Ngh nh 06/CP ca Chnh ph. c bit, cng ty phn nh trch nhim c th v cng tc BHL cho cc phng ban v phn xng lin quan, ng thi b tr cc cn b, k s c nng lc, nhit tnh lm cng tc BHL. Cc ch thc hin Phiu cng tc, Phiu thao tc, vic hun luyn nh k, kim tra st hch Quy trnh quy phm hng nm lun c theo di st sao... ng thi, cng ty thng xuyn phi hp vi cc n v chuyn mn kim tra cng tc v sinh cng nghip, h thng phng chy v cha chy theo s b tr dng c phng chy ti cc phn xng sn xut trong mi ca trc...

96

Chnh v vy, hn mi nm qua, cng ty lun m bo vn hnh cc t my an ton, n nh, khng xy ra s c nghim trng, ho hon hay tai nn do ch quan; duy tr hiu qu phng thc sn xut in, pht ln li in gn 77 t kWh. Ring nm 2005, cng ty pht ln li in 13,8 t kWh v nm 2006 l 15,74 t kWh; t l in t dng ca cng ty u thp hn k hoch giao (nm 2005 l 1,99%; nm 2006 l 1,72 %). Hin nay, cng sut ca cc nh my in trong cng ty chim khong 22% tng cng sut v khong 28% 30% tng sn lng ca ton h thng in Quc gia. c bit, vo cao im ma kh nm 2005, 2006 v thi im hin nay, mi ngy cng ty sn xut t 45 n 55 triu kWh, chim khong 35% sn lng in ton h thng. 2. V VIC PHT TRIN IN HT NHN (HN) a) V sao phi pht trin in ht nhn Theo tng kt ca C quan Nng lng nguyn t Quc t (IAEA), trn ton th gii (TG) c 441 l phn ng nng lng ht nhn ang hot ng 32 nc. Hin nay, cc nh my in ht nhn (HN) c tng cng sut 363.135 MW vi sn lng in chim 16% tng sn lng in ton cu. T l ny c gi n nh trong sut 20 nm qua, iu c ngha l mc tng trng ca ngun HN c cng nhp vi mc tng trng tng cc ngun in khc. Pht trin HN tp trung ch yu cc nc pht trin. Hn 50% s l tp trung Bc M v Ty u, trong khi ch c 10% s l tp trung cc nc ang pht trin, ni m nhu cu nng lng s gia tng mnh m trong th k ny. Hin c 5 quc gia dn u v sn lng HN, l: M: 780 t kWh; Php: 415 t kWh; Nht: 313 t kWh; c: 162 t kWh v Nga: 130 t kWh, v mt s quc gia c t trng HN c bit cao nh Lithunia: 80%; Php: 78%, Slovakia: 65% v B: 57%. n nay, tng s nm kinh nghim vn hnh tch ly c ca tt c cc l trn th gii t trn 11.000 nm. Theo d bo (International Energy Outlook IEO), cng sut HN s tng t 363.000 MW vo nm 2004 ln ti 392.000 MW vo nm 2010 v ln ti 407.000 MW vo nm 2015. Lng gia tng cng sut ny c ti 95% thuc khu vc chu ; trong , Trung Quc: 19.000 MW, Hn Quc:15.000 MW, Nht Bn:11.000 MW v n : 6.000 MW. Xt v nhu cu v nhp xy dng mi cc NMHN, c s khc nhau cc khu vc trn TG. Nu nhu cu v nhp b ngng li khu vc Ty u v Bc M th n li tin trin mnh vc ng u, v c bit l khu vc Chu Thi Bnh Dng. Nm 1980, khu vc Ty u, sau s c Three Mile Islan (nm 1979) M, trn c s trng cu dn , Quc hi Thy in quyt nh ngng (phase out) cc NMHN vo nm 2010. Tuy nhin, n nay, mi ch ng ca c 2 l phn ng: 1 l nh 10 MW vn hnh t 1964, ng ca 1974 v 1 l cng sut 600 MW, vn hnh t 1975, ng ca 1999.

97

Sau s c Chenobyl nm 1986, trc sc p ca cng lun, nhiu nc Ty u nh c, , Ty Ban Nha, Thy S, B, H Lan... tuyn b rt hoc khng tip tc pht trin HN na. Nhng nh my ang hot ng s c tip tc vn hnh cho n khi ht s dng. Ngc li, vi xu th trn, hai quc gia Php v Phn Lan vn tip tc duy tr, pht trin v xy dng mi cc nh my HN. Hin nay, Ty u ang vn hnh v khai thc 140 l nng lng ht nhn vi tng cng sut 122.480 MW v sn lng in 855 t kWh, chim 35% tng nhu cu in nng. HN chim t l cao nht trong c cu ngun in, tip theo l nhit in than 29% v nhit in kh15%. Khu vc Ty u l mt trong nhng khu vc pht trin nht th gii, t n chn mi v hon thin, do mc tng trng nhu cu in nng hng nm rt thp. Theo IEO, mc tng trng nhu cu in nng trung bnh hng nm ca Ty u trong 25 nm ti l 1,3%/nm. gii quyt vn nng lng, cc nc Ty u hin nay thc hin chnh sch m ca th trng in v y mnh s dng nng lng ti to, c bit l in gi. in gi ang c nhiu nc Ty u chp nhn v pht trin, nhng liu in gi c phi l gii php thay th HN hay khng li l mt cu hi ln. Nhiu nh quan st cho rng, HN s li ni ln thnh phng n cnh tranh khi nhng lo ngi v thay i kh hu v s khng chc chn ca cc ngun cung cp nng lng ngy cng tng v vn ch cn l thi gian mi ngi nhn ra rng, nng lng ti to s chng bao gi thay th c cc ngun in cng nghip ln, loi m ang thc y kinh t chu u pht trin trong thi gian di v c hiu qu. Khu vc ng u v Lin X c nhng nm gn y, nn kinh t ca khu vc ny phc hi tr li v HN vn c tip tc ch pht trin, c bit ti Lin bang Nga, Ucraina, Hungari, Bungari v Sc. Cng sut HN ca Nga hin nay l 21.000 MW, d kin, cng sut ny s tng ln ti 25.000 MW vo nm 2010 v 32.000 MW vo nm 2020. nng cao an ton v hiu qu kinh t, ch yu Nga s dng cc t my ht nhn th h th ba. Ucraina s tip tc hon thnh 2 l ang xy dng d dang, khng cn n s h tr ti chnh ca Ngn hng ti thit v pht trin chu u. Hungari s ko di s dng 4 t my hin ti ln 40 nm thay v 30 nm d kin ban u. Bungari s xy dng thm 2 l mi loi 1.000 MW b li cc l c phi ng ca. Cng nh Ty u, Bc M l khu vc pht trin nh cao. Trong 25 nm ti, mc tng trng nhu cu in nng trung bnh hng nm ca M l 1,8%/nm v Canada l 1,6%/nm. Mc d mc gia tng nhu cu in nng khng cao, nhng chnh sch ca M l tip tc ng h m rng nng lng ht nhn. Trong 5 nm qua, 19 l c cp php ko di thi gian s dng thm 20 nm na. Nh my HN Browns Fery mi xy dng c k hoch a vo vn hnh vo nm 2007. D bo, cng sut HN ca M vo nm 2025 l 102.600MW. Chnh sch ca Canada l tip tc m rng cng sut HN ca mnh, trc ht l ti khi ng li cc nh my tm thi b ng ca. Hin ti, Canada c 17 l ang hot ng v ln k

98

hoch n 2007 s a thm 4 l na c cng sut 2.060MW vo khai thc. D bo, cng sut HN ca Canada vo nm 2025 l 12.350MW. Khu vc chu l khu vc c nn kinh t nng ng, tc tng trng rt cao, bnh qun 57%/nm, ring Trung Quc t gn 10%/nm, do , nhu cu v nng lng rt ln. Hn na, hai nc Trung Quc v n phi i mt vi sc p v dn s (2/5 dn s th gii), cn hai nc Nht Bn v Hn Quc u thiu ti nguyn nng lng. m bo an ninh nng lng, cc nc ny u la chn gii php pht trin HN. Hai nc c sn lng HN ln nht khu vc l Nht Bn v Hn Quc. Nht Bn ang vn hnh 54 t my v ang xy dng thm 3 t my. Mc d gn y, c mt s vn trong ngnh cng nghip ht nhn, nhng Nht Bn vn ln k hoch xy thm 13 t my mi tng cng sut 13.000MW trc nm 2010. Tng cng sut HN ca Nht s tng ln ti 56.880MW vo nm ny. Hn Quc hin ang vn hnh 18 t my v n nm 2015 c thm 15 t my mi. Hn Quc ang pht trin th h l mi cng sut ln ti 1400MW mang tn APR1400 trn c s th h l ht nhn tiu chun Hn Quc hin nay. Theo d kin, nhng l APR u tin s vn hnh thng mi vo khong u nhng nm 2010. Hin nay, HN ang cung cp trn 40% tng nhu cu in nng ca Hn Quc v s l ngun cung cp ch lc ca t nc trong tng lai. Hn Quc c chnh sch nng lng ht nhn ng hng, nht qun, v l yu t then cht quyt nh s thnh cng ca chng trnh ht nhn ca quc gia ny. Trc khng hong ti chnh, nhu cu in nng ca Thi Lan tng nhanh khong 10% nm. T 1995 nhp khu in trn 10%. Thi Lan d nh a dng ho ngun trn c s kh, than, kh ho lng nhp khu v HN. Nm 1996 chnh ph thnh lp hi ng nghin cu kh thi, v cc phn hi ng nghin cu cc vn c th. Thng 1/1997 hi ng c bo co ngh xy dng HN Thi Lan. Nhng do khng hong kinh t ti chnh, chng trnh ht nhn b chng li. m bo cung cp nng lng trong tng lai, Chnh ph Thi Lan ch trng y mnh pht trin nhit in kh, ng thi hp tc, lin kt, u t mua in t cc nc lng ging. Qua cc phn tch trn cho thy rng: Vi tm nhn 2025, bc tranh HN ton cu c nhng mng "ti sng" nht nh t u sang . Nhng d vi iu kin xu nht th cng sut HN vn tip tc tng v sn lng HN s tng t 2.580 t kWh nh hin nay ln 2.900 3.000 t kWh vo nm 2025. Vi tm nhn 2050, cng sut HN s tng t 363.000 MW hin nay ln 1.000.000 MW, sn lng HN s chim 19% tng sn lng in ton cu. T l HN tng ng mt s nc s l: M: 50%; Php: 85%; Nht Bn: 60%; Hn Quc: 70%; Trung Quc: 30%; Innesia:40% v Thi Lan, Philipin, Malaisia, Vit Nam: 20%. Nh vy, d ang phi i mt vi nhiu thch thc, nhng cng ngh in ht nhn vn l mt la chn quan trng ca th k 21. Trong hoch nh chin lc pht trin nng lng v la chn cng ngh pht in, mi khu vc, mi quc gia, trong tng thi

99

k nht nh, u phi i mt vi mt lot cc vn , khng c mt khun mu chung no cho tt c cc nc. Vic cung cp nng lng, c bit l in nng, mt cch y v tin cy khng ch cn thit cho s pht trin kinh t m, nh ngy cng c thy r, cn cn thit cho s n nh chnh tr v x hi. S thiu ht nng lng trm trng, c hin ti ln trong tng lai, thng dn ti nhng bt n v mu thun tim tng trong mi quc gia v gia cc quc gia. Bi vy, cung cp nng lng mt cch an ton, tin cy v vi chi ph hp l l mt yu cu kinh t, chnh tr v x hi thit yu, v l mt thch thc. Hoch nh v a ra nhng quyt nh v sn xut nng lng v in nng, do , l mt trong nhng chc nng quan trng nht ca cc nh hoch nh chnh sch. b) V vic pht trin in ht nhn Vit Nam Th tng chnh ph ph duyt k hoch pht trin in ht nhn vi tng cng sut 8.000 MW. Theo , t nay n nm 2025, Vit Nam s lp d n, xy dng 2 3 nh my in ht nhn c tng cng sut 8.000MW v c tng vn u t khong 16 t USD. a im xy dng nh my in ht nhn u tin Vit Nam l ti tnh duyn hi Nam Trung b Ninh Thun. Nh vy, quy m, cng sut in ht nhn ca Vit Nam tng gp i so vi k hoch lp ra trc . Hin cng vic trin khai cho d n nh my in ht nhn u tin Vit Nam vn ang c thc hin n nm 2020 t my th nht ca nh my in ht nhn s i vo hot ng. D kin, n nm 2020, t my u tin c a vo vn hnh s cung cp khong 1% tng lng in tiu th trong c nc v n khi hon thnh ton b, 2 nh my ny s cung cp lng in tng dn, t 6% tng lng in c nc vo nm 2030 ln 2025% vo nm 2050. ng h n ny, nhiu chuyn gia v nng lng nguyn t cho rng vic xy dng v vn hnh nh my in ht nhn Vit Nam l hp l trong bi cnh in ht nhn ang tr thnh gii php thch hp th gii i mt vi khng hong nng lng v gim ti pht thi kh nhim. Tuy nhin, cc chuyn gia cng lu n vic pht trin ngun nhn lc, x l cht thi ht nhn, bo v mi trng v an ton bc x. Theo Gio s Phm Duy Hin, nguyn Vin trng Vin nng lng nguyn t Vit Nam, trc tin ch nn khi ng mt l v tn dng "trng hc thc tin" ny tip tc hon thin i ng nhn lc, c s h tng, php lut v nng lng ht nhn. ng quan im ny, gio s Chu Ho, nguyn Th trng B Khoa khc v Cng ngh cng khng nh s cn thit sn xut in ht nhn Vit Nam nhng phi c thi gian hon thin hn v nhn lc, tim lc cng ngh v nng lc qun l. Ch nhim y ban Khoa hc Cng ngh v Mi trng ca Quc hi Nguyn ng Vang bo v quan im v s cn thit ca n khi dn ra con s nhu cu tng trng

100

nng lng khong 17%/nm hin nay ca c nc v thc t ch sn xut c 1314%, tc l mi nm thiu khong 34%. ng Vang cho bit thm, trong qu trnh thm tra vn in ht nhn, Quc hi thy rng khi cc ngun thy in, nhit in thiu ht th gii php ny khng ch cung cp in gi thp, ch bng khong 6065% so vi cc gii php khc, m cn hn ch tc ng v mi trng. Nhm p ng nhn lc cho lnh vc ny, bt u t nm 2009, B Gio dc v o to s tuyn sinh chuyn ngnh in ht nhn. Hin B ny ang xy dng n v chn cc trng ph hp m khoa o to chuyn ngnh ny. Theo d bo ca B Cng thng, nhu cu in sn xut Vit Nam n nm 2020 vo khong 294 t kWh v n nm 2030 khong 562 t kWh. Trong khi , kh nng cung cp nhin liu t cc ngun nng lng s cp cho sn xut in nng ch p ng c khong 230 t kWh vo nm 2020 v 293 t kWh vo nm 2030./ 3. NGUN NNG LNG KH THIN NHIN NHIN ANG C S DNG HIU QU Vi din tch thm lc a khong 1 triu km2, Vit Nam c nhng li th ln y nhanh cng cuc cng nghip ho, hin i ho t nc. Trong , du kh l mt ngnh kinh t mi nhn, c khai thc ch yu t tim nng trong lng thm lc a. Ngun ti nguyn qu gi ny gp phn cung cp nng lng v nhin liu cho pht trin kinh t t nc, tng kim ngch xut khu, ng gp t 2830% tng ngn sch mi nm. C th, hng nm Vit Nam xut khu t 16 17 triu tn du th, cng nghip du kh cung cp nguyn liu cho nhiu ngnh kinh t, c bit l ngnh in. T 6 7 t m3 kh thin nhin, cc nh my in trong nc sn xut ra trn 40% tng sn lng in ca c nc, gp phn quan trng gim thiu tnh trng thiu in gay gt. Hai h thng vn chuyn kh Bch H Rng ng v Nam Cn Sn vn hnh an ton, n nh cung cp trn 13 triu m3 kh/ngy cho sn xut in, phn m v cc ngnh kinh t khc khu vc ng Nam B. H thng ng ng dn kh PM3 C Mau di 328 km, ng knh 18 inch c cng sut 2 t m3 kh/nm cung cp kh cho d n in m C Mau va mi hon thnh bc u cung cp kh cho Nh my in C Mau. H thng ng ng dn kh Ph M Thnh ph H Ch Minh vi cng xut 2 t m3/nm d kin s bt u cung cp kh cho cc nh my in Nhn Trch, Th c, Hip Phc trong nm 2008. H thng ng ng dn kh l B Mn d kin s c hon thnh, a vo s dng trong cc nm 2009, 2010, 2011, cp kh cho cc Nh my in Mn, Tr Nc, Cn Th... c bit, D n kh Nam Cn Sn bao gm: Pht trin l 061 ti m Lan Ty Lan c cng sut khai thc trn 10 triu m3 kh/ngy m c hon ci nng cng sut khai thc ln 15 triu m3 kh/ngy m; H thng ng ng dn kh ngoi khi di 362 km, ng knh 26 inch, cng sut vn chuyn ti a t 7 t m3 kh/nm v tuyn ng ng dn kh trn b di 38 km ng knh 26 inch; Trm tip nhn x l kh ti

101

Dinh C c cng sut x l kh trong giai on I trn 10 triu m3 kh/ ngy m c hon ci nng cng sut x l ln 15 triu m3/ngy m v ang m rng dy chuyn 2 nng tng cng sut ln 20 triu m3 kh/ngy m. Trong nhng nm va qua v hin nay, D n kh Nam Cn Sn m bo cp kh thin nhin cho cc nh my Nhit in Ph M, B Ra c tng cng sut 4.334 MW, sn xut trn 40% tng sn lng in ca c nc, cu cnh tnh trng t nc lun thiu in trm trng.Nhm s dng hiu qu ngun ti nguyn du kh cho pht trin kinh t t nc, Tp on Du kh quc gia Vit Nam (PetroVietnam) ang cng vi cc i tc trong v ngoi nc t chc thm d, khai thc du kh ti 5 b: Cu Long, Nam Cn Sn, Malay Th Chu, Ph Khnh v Sng Hng. PetroVietnam ang lp k hoch pht trin m Emerald, Ruby (Hng Ngc), C Ng Vng, Phng ng thuc b Cu Long; ng thi nghin cu phng n thu gom kh ng hnh ca cc m du S T en, S T Vng, S T Nu, S T Trng... nhm duy tr sn lng kh thin nhin a vo b khi kh nng cung cp kh ca m Bch H gim xung. D n pht trin L s 05.2 do Tp on du kh BP iu hnh cng ang trong giai on trin khai thc hin vi mc tiu trong giai on 20092010 s a kh vo b, nh thu hon thnh bo co nh gi tr lng, iu tra th trng v tin hnh cc bc u t. Hin nay, Tp on in lc Vit Nam (EVN) v PetroVietnam ang khn trng xy dng cc nh my nhit in Nhn Trch, Mn, C Mau c tng cng sut trn 5.400 MW. Trong c Nh my in Mn cng sut lp t 2.400 MW vi cng ngh tin tin, hin i, ln th 2 sau Trung tm in lc Ph M v l mt trong s 4 nh my c cng sut v sn lng in ln nht c nc l Ph M, Mn, Sn La, Ho Bnh. Theo k hoch d tnh n sau nm 2010, c nc ta s c 4 trung tm nhit in chy kh thin nhin min ng v min Ty Nam B vi tng cng sut vo khong 11.000 MW. Ti thi im , Tng cng ty in lc Du kh Vit Nam (PVPOWER) do PetroVietnam u t 100% vn iu l s trc tip qun l, iu hnh 2 nh my nhit in C Mau, Nhn Trch v mt s nh my khc v tr thnh n v sn xut, cung ng in ln th 2 sau EVN. 4. NH MY THY IN HA BNH Thu in Ho Bnh l cng trnh xy dng c c s vt cht k thut ln nht Vit Nam trong th k XX, l biu tng ca sc mnh v tr tu ca ton ng, ton dn trong s nghip xy dng v bo v T quc. Lch s ghi li nhng thi khc cc k quan trng ca cng trnh th k. Nhng du n ca qu kh Giai on 1958 1963, Chnh ph giao cho B Thu li c cn b tin hnh nghin cu a cht trn ton b lu vc sng v sau khu vc Ho Bnh c la chn xy dng Nh my u tin trong s cc nh my thy in bc thang trn sng .

102

Trong khun kh Hip nh hp tc Vit Nam Lin X k ngy 15/10/1969, trong c iu khon Lin X vin tr kinh ph v c chuyn gia sang gip Vit Nam xy dng mt s c s cng nghip v thng 10/1970 bt u giai on nghin cu, kho st v lp Lun chng kinh t k thut cho cng trnh thy in Ho Bnh; Ngy 4/7/1973, U ban Kin thit c bn Nh nc theo u quyn ca Chnh ph ph duyt "Lun chng c s Kinh t K thut xy dng cng trnh thu in Ho Bnh" do Vin Thit k thy cng Matxcva lp ra. Ngy 16/12/1974, U ban Thng v Quc hi ph chun thnh lp Ban Qun l cng trnh thu in Ho Bnh trn sng ; Ngy 18/12/1975, k hip nh Vit Nam Lin X, trong c iu khon Lin X ng gip Vit Nam xy dng cng trnh u mi Thu li Thu in Ho Bnh trn sng trn c s thit k k thut do Vin Thit k thy cng Matxcva lp; Ngy 15/12/1976, Th tng Chnh ph ban hnh quyt nh ph duyt Thit k k thut cng trnh thu in Ho Bnh, vi mc nc dng bnh thng ca h cha nc l 115 m; 10 gi ngy 06/11/1979, Ph th tng Chnh ph L Thanh Ngh pht lnh khi cng xy dng cng trnh thu in Ho Bnh trn sng ; Ngy 11/12/1983, Th tng Phm Vn ng d l ngn sng t 1; Ngy 31/12/1988, T my th nht Thu in Ho Bnh, c cng sut 240 MW chnh thc ho vo li in quc gia; Ngy 04/4/1994, t my th 8 Thy in Ho Bnh ho vo li in Quc gia, a ton b cng sut ca nh my 1920 MW vo hat ng; Ngy 20/12/1994, ng ch MiTng B th ng Cng sn Vit Nam thay mt ng, Nh nc ct bng khnh thnh Nh my Thu in Ho Bnh, kt thc qu trnh 15 nm xy dng (19791994) y gian kh, vt v song rt t ho, Thy in Ho Bnh mi mi l biu tng lao ng sng to ca nhn dn c nc, tng trng cho tnh hu ngh bn vng v hp tc thnh cng gia Cng ho x hi ch ngha Vit Nam v Cng ho Lin bang Nga v cc nc cng ho khc trong Lin bang X Vit trc y. Ngy 27/5/1994, ho in 4 t my ca Thu in Ho Bnh vi h thng in min Nam qua my ct 500 kV ti Trm Nng, b sung ngun in cho min Trung v min Nam, nh du mt mc son trong lch s pht trin ca h thng in Vit Nam. Thng 6/1998, Nh my thu in Ho Bnh c phong tng danh hiu Anh hng lao ng thi k i mi. Ngy 21/02/2005, Thu in Ho Bnh sn xut c 100 t KWh. C th ni, Thu in Ho Bnh hon thnh xy dng v a 8 t my vi Tng cng sut lp my 1.920 MW vo vn hnh v in lng sn xut trung bnh hng nm 8,16 t kWh, gp phn thc y pht trin kinh t Vit Nam mc cao hn trong

103

20 nm i mi trn tt c cc lnh vc: Cng nghip, nng nghip, giao thng vn ti, dch v du lch, thng mi, lm thay i cho b mt ca cc thnh ph v mt vng nng thn rng ln trn phm vi c nc, to iu kin cho Tng cng ty in lc Vit Nam thc hin tt vai tr l ngnh xy dng c s h tng ca nn kinh t. Mt khc vi nhim v iu tn, Thy in Ho Bnh nng cao tnh n nh trong vn hnh ca h thng in Quc gia v quan trng hn l iu ho ngun nc s dng cho pht in, cho sn xut nng nghip ca ng bng Bc B v giao thng thu. Thm ch, ngay c khi c cc nh my thu in khc trn lu vc sng , th thy li Ho Bnh vn gi vai tr quan trng trong h thng in Vit Nam. Nhng nh hng tng lai: Thu in Ho Bnh c Lin X gip ton din, t thit k, cung cp thit b, ch o, gim st thi cng xy lp, th nghim hiu chnh v tham gia vn hnh, sa cha cng cc k s, cng nhn Vit Nam. Nu so snh vi cng ngh ch to tin tin hin nay, th thit b thuc h thng do lng, iu khin, bo v rle v t ng in, t ng c kh thu lc ca Lin X trang b cho Nh my Thu in Ho Bnh l lc hu. a s r le l kiu in t, s logic gm nhiu r le v phn t ri rc kt ni li vi nhau. to ra s phc tp i vi mch th cp, lm cho cc mch lin ng in lm vic vi tin cy thp, c tnh lm vic khng n nh. Khng c h thng ghi nhn trnh t tc ng ca cc r le trong s bo v, nn rt kh khn cho vic chun on, phn tch v xc nh nguyn nhn gy s c, ng thi ko di thi gian x l s c. Khng c kh nng ghi nhn v lu tr thng tin ca qu kh phc v cho cng tc qun l vn hnh bnh thng, cng nh khi xy ra h hng trong h thng qua lp k hoch duy tu, bo dng kp thi, chnh xc, ngn nga s c pht trin. Chu k kim tra bo dng ngn, thi gian kim tra, bo dng v hiu chnh ko di, nn chi ph cho cng tc hiu chnh, bo tr ln hn so vi cc thit b h PLC v k thut s. Trong bi cnh hin nay, Cng ho Lin Bang Nga cng ang tng bc thay i cng ngh ch to cc thit b phc v ngnh nng lng, c bit l thit b v cc linh kin ca h thng o lng, iu khin, bo v rle v t ng. iu ny s kh khn khng ch ring cho Ho Bnh, m cho tt c cc nh my c Lin X gip xy dng trc y. Thit b, vt t, linh kin thuc cng ngh analog khng cn c sn xut, ngun gc hng ho khng tin cy, phi t hng, tm kim va mt thi gian v gi thnh li cao. Cc thit b qua nhiu chu k trung, i tu, thm tr ht tui th s dng, khng c thay th kp thi l tim n nguy c dn n hot ng km tin cy ca c t my v d gy s c trong nhng nm ti. Thu in Ho Bnh l bc thang cui ca cc nh my thu in trn lu vc sng . c php ca Quc hi v Chnh ph, hin ti, Tp on in lc Vit Nam khi cng xy dng cc thu in bc thang trn: Sn La, Hui Qung, Bn Cht v chun b cho Lai Chu. Cc nh my s ln lt c a vo vn hnh trong giai on 2010 2015. Mt s thng s chnh ca cc nh my: Khi c h cha Sn La, s c mt s li th i vi Thu in Ho Bnh: Th nht: Gim dung tch phng l, thi gian vn hnh s tng ln; Th hai: Cng sut pht v ma l s tng thm;

104

Th ba: Sn lng in sn xut s tng thm. Thu in Ho Bnh thc hin tt nhim v ca Tng cng ty in lc Vit Nam trong sut 18 nm qua. My nm gn y, Nh my cng hon thnh vic thay th v nng cp thit b thuc th h mi cho cc thit b in nht th (s dng my ct SF6) v nh th (s dng rle k thut s cho bo v cc ng dy ti in 220, 110 kV) ca trm phn phi ngoi tri. Khi c Thy in Sn La v cc nh my bc thang trn ca lu vc sng vo vn hnh, th vai tr ca Thu in Ho Bnh khng gim i, thm tr cn nng n hn. Hai nm ti y, nu khng c nh hng v u t tho ng v kinh ph v thi gian ci tin nng cp v hin i ho ton b thit b thuc h thng iu khin, tn hiu, bo v rle v t ng cc t my, th khng nhng khng tn dng c cc li th k trn, m cn nh hng trc tip n vic vn hnh bnh thng ca chnh Nh my. Bi v khi Sn La vo vn hnh, khng th a mt t my ra sa cha vi thi gian ko di 34 thng. thc c tm quan trng ca Nh my Thy in Ha Bnh trong h thng in quc gia, ngy 31/8/006, B trng B Cng nghip c cng vn s 4945/CVBCN yu cu tp on in lc Vit Nam giao nhim v cho "Nh my thu in Ho Bnh c k hoch trin khai thc hin cc d n ng b thay th cc thit b thuc h thng iu khin, bo v rle, o lng qu c, nng cao tin cy, m bo an ton trong vn hnh thit b, nhm t hiu qu cao hn trong sn xut in. Hy vng, Nh my Thy in Ha Bnh s khn trng hon thnh cng tc i tu, nng cp cc h thng thit b ca t my, duy tr tt ch vn hnh, cung cp in cho nn kinh t trong s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc. 5. SN LNG THAN CA NC TA GIAI ON 1975 2006 n v: triu tn Nm 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1985 1986 1988 1989 Sn lng 5,2 5,7 6,2 6,0 5,6 5,2 5,7 6,4 6,9 3,8 Nm 1990 1991 1994 1995 1996 1997 1999 2000 2005 2006 Sn lng 4,6 5,0 5,9 8,4 9,8 11,4 9,6 11,6 34,1 38,9

105

6. SN LNG DU TH CA NC TA GIAI ON 1986 2006 n v: nghn tn Nm 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 Sn lng 40 208 688 1520 2700 3950 5500 6300 6900 Nm 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2004 2005 2006 Sn lng 7620 8803 10090 12500 15217 16291 20051 18519 17200

7. SN LNG IN NC TA GIAI ON 1975 2006 n v: triu kWh Nm 1975 1980 1985 1990 1995 1996 Sn lng 2428 3680 5230 8790 14665 16962 Nm 1997 1998 1999 2000 2005 2006 Sn lng 19253 21694 23599 26683 52078 59050

106

Bi 28 vn t chc lnh th cng nghip


I. Mc tiu Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Hiu c khi nim t chc lnh th cng nghip (TCLTCN) v vai tr ca n trong cng cuc i mi kinh t x hi nc ta. Nhn bit c cc nhn t ch yu nh hng ti vic TCLTCN ca nc ta. Nm vng c cc hnh thc TCLTCN chnh nc ta hin nay v gii thch c s phn b ca chng. 2. V k nng: Xc nh c trn bn cc hnh thc TCLTCN (im, khu, trung tm cng nghip). Phn bit c cc trung tm cng nghip vi quy m (hoc ngha) khc nhau trn bn . 3. V thi : T kin thc tip thu c, HS thy r thc, trch nhim ca mnh trong vic thc hin ch trng xy dng cc khu cng nghip tp trung ca Nh nc. II. PHNG TIN DY HC Bn Cng nghip chung Vit Nam. Atlat a l Vit Nam. Bng, biu s liu c lin quan v tranh nh, bng hnh v cc khu cng nghip, trung tm cng nghip. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Ti sao cng nghip nng lng li l ngnh cng nghip trng im ca nc ta? 2. Hy xc nh cc nh my thy in ln nht ca nc ta trn bn (lc ) v gii thch s phn b ca chng. 3. Phn tch c cu ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm (c s nguyn liu, tnh hnh sn xut v phn b).

107

M bi: Trong qu trnh pht trin cng nghip theo nh hng x hi ch ngha, vn t chc lnh th cng nghip c mt ngha v cng quan trng nhm s dng hp l cc ngun lc sn c, t hiu qu cao v cc mt kinh t x hi v mi trng. Trong bi hc hm nay, chng ta s tm hiu vn t chc lnh th cng nghip nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v khi nim t 1. KHI NIM chc lnh th cng nghip CH: Da vo ni dung SGK, em hy cho bit t chc lnh th cng nghip l g? Vai tr ca t chc lnh th cng nghip? T chc lnh th cng nghip l s sp xp, phi hp gia cc qu trnh v c s sn xut cng nghip trn mt lnh th nht nh s dng hp l cc ngun lc sn c nhm t hiu qu cao v cc mt kinh t, x hi v mi trng. Vai tr: c bit quan trng i vi qu trnh i mi kinh t x hi ca nc ta. L mt trong nhng cng c hu hiu trong s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc. Chuyn : C rt nhiu cc nhn t nh hng n t chc lnh th cng nghip. l cc nhn t no? Cu hi ny s c l gii trong mc 2 sau y. Hot ng 2: Tm hiu cc nhn t ch 2. CC NHN T CH YU NH yu nh hng n t chc lnh th HNG TI T CHC LNH TH cng nghip. CNG NGHIP CH: Da vo hnh 28.1, em hy phn tch cc nhn t ch yu nh hng n t chc lnh th cng nghip.

108

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

HS phn tch. GV hng dn HS ghi theo s trong SGK hoc din gii thnh cc a, b... a) Cc nhn t bn trong Da vo s , HS nu r cc nhn t bn trong gm nhng g. V tr a l thun li s to iu kin cho s hnh thnh, pht trin cc c s cng nghip. Nhng ni c ngun ti nguyn thin nhin phong ph s l iu kin thun li cho s hnh thnh, pht trin cc c s cng nghip. V tr a l.

Ti nguyn thin nhin. Nh: + Khong sn. + Ngun nc. + Ti nguyn khc. iu kin kinh t x hi.

Gm: y chnh l ngun lao ng, th trng + Dn c v lao ng. v ngun vn pht trin cng nghip. + Trung tm kinh t v mng li Nhng ni c ngun lao ng phong th. ph, cht lng cao, tim nng vn di + iu kin khc (vn, nguyn liu...) do...l nhng ni c iu kin tt pht trin cng nghip. b) Cc nhn t bn ngoi Da vo s , HS nu r cc nhn t bn ngoi gm nhng g. y l nhn t quan trng bc nht v Th trng. quyt nh u ra cho cc sn phm cng nghip. Hp tc quc t. S hp tc quc t c bit quan trng, Hp tc v cc mt: nht l i vi cc nc ang pht trin + Vn. nh Vit Nam. + Cng ngh. + T chc qun l.
109

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Chuyn : Trn t nc ta hin nay c cc hnh thc t chc lnh th cng nghip ch yu no? Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 3 sau y. Hot ng 3: Tm hiu v cc hnh 3. CC HNH THC CH YU V thc t chc lnh th cng nghip ch T CHC LNH TH CNG NGHIP yu nc ta. CH: Da vo kin thc hc lp 10, em hy cho bit c cc hnh thc t chc lnh th cng nghip no? Cc hnh thc TCLTCN t thp nht n cao nht : im cng nghip. Khu cng nghip tp trung. Trung tm cng nghip. Vng cng nghip. a) im cng nghip CH: Da vo kin thc hc lp 10, em hy nu cc c im chnh ca im cng nghip. im cng nghip thng ng nht vi mt im dn c, gn ngun nguyn, nhin liu, c quy m nh, ch gm mt vi x nghip. CH: Da vo bn Cng nghip chung nc ta c nhiu im cng trong Atlt a l Vit Nam, em hy xc nghip. nh mt s im cng nghip trn t nc ta. V d: H Giang, Tnh Tc, Qunh Lu, ng Hi, Hu, Tam K, Phan Rang, Phan Thit...
110

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

V d nh Lo Cai, in Bin Ph, Sn Cc im cng nghip n l thng La, Kon Tum, PlyKu, Bun Ma Thut... hnh thnh cc tnh ca Ty Bc, Ty Nguyn. b) Khu cng nghip (Khu cng nghip tp trung) GV: Khu cng nghip tp trung thng v tr thun li, gn cng bin, quc l, sn bay c ranh gii r rng, c s h tng kh tt, khng c dn c, quy m kh ln, tp trung nhiu x nghip cng nghip v x nghip dch v h tr sn xut. Khu cng nghip c hnh thnh nc ta t nhng nm 90 ca th k XX n nay, do Chnh ph (hoc c quan chc nng c Chnh ph y nhim) quyt nh thnh lp. CH: Da vo ni dung SGK v s hiu * c im: bit ca mnh, em hy nu cc c im chnh ca cc khu cng nghip ca nc ta. C ranh gii a l xc nh. Chuyn sn xut cng nghip v thc hin cc dch v h tr sn xut cng nghip. Khng c dn c sinh sng. * Tnh hnh pht trin v phn b: Tnh hnh pht trin: + Bt u hnh thnh t nhng nm 90 ca th k XX.
111

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tng din tch t t nhin l 32,3 nghn + n 8 2007 c nc hnh thnh 150 khu cng nghip tp trung, khu ha. Trong 90 khu i vo hot ng ch xut, khu cng ngh cao. (gn 19,8 nghn ha), 60 khu ang trong giai on gii phng mt bng, xy dng c bn. Phn b: Ch yu l TP H Ch Minh, ng Nai, + ng Nam B ( Mc tp trung Bnh Dng, B Ra Vng Tu. cao nht ). Phn ln H Ni, Hi Phng. HS ly nu tn mt s khu cng nghip tp trung a phng (nu c) hoc mt s khu cng nghip trn c nc, v d Bc Thng Long, Ni Bi (H Ni), Sn (Hi Phng), Dung Qut (Qung Ngi), Linh Trung, Tn To (TP HCM). CH: Ti sao cc khu cng nghip tp trung li phn b ch yu ng Nam B, ng bng sng Hng v Duyn hi min Trung? y l cc khu vc c v tr thun li cho giao lu hp tc pht trin kinh t, c c s h tng tng i hon thin nht so vi c nc, c ngun nhn lc di do v cht lng kh cao, c tim nng v vn v th trng... c) Trung tm cng nghip CH: Da vo kin thc hc lp 10, em hy trnh by cc c im chnh ca trung tm cng nghip? L hnh thc t chc cng nghip trnh cao gn vi th va v ln.
112

+ ng bng sng Hng. + Duyn hi min Trung.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: nc ta c cc loi trung tm * Phn loi theo vai tr ca trung tm cng nghip no? i vi s phn cng lao ng theo lnh th, c: Cc trung tm c ngha quc gia gm c TP H Ch Minh v H Ni. Cc trung tm c ngha vng nh Hi Phng, Nng, Cn Th... Cc trung tm c ngha a phng nh Vit Tr, Vinh, Thi Nguyn, Nha Trang... * Phn loi theo gi tr sn xut cng nghip, c: Cc trung tm rt ln (TP H Ch Minh). Nh H Ni, Hi Phng, Bin Ha, Th Cc trung tm ln. Du Mt, Vng Tu... Nh Vit Tr, Nng, Nha Trang, Cn Cc trung tm trung bnh (va). Th... Nh Hi Dng, Nam nh, Vinh, Quy Cc trung tm cng nghip nh. Nhn... CH: Quan st hnh 26.2 hoc Atlat a l Vit Nam, hy xc nh cc trung tm cng nghip ln v rt ln, nu c cu ngnh ca mi trung tm. GV hng dn HS k theo th t (v d theo chiu kim ng h) khi st.
Loi Tn trung tm C cu ngnh ch yu C kh, sn xut t, ng tu, in t, ha Rt ln TP H Ch Minh cht, dt may, khai thc v ch bin lm sn, ch bin lng thc, thc phm, sn xut vt liu xy dng, luyn kim en, luyn kim mu.

113

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh
C kh, sn xut t, in t, ha cht, dt may, sn xut vt liu xy dng, khai thc v ch bin lm sn, ch bin lng thc, thc phm, luyn kim en. Nhit in, ng tu, in t, dt may, sn xut

H Ni

Hi Phng Bin Ha, Ln Th Du Mt

vt liu xy dng, ch bin lng thc, thc phm, c kh, luyn kim en. Ha cht, dt may, sn xut vt liu xy dng, khai thc v ch bin lm sn, ch bin lng thc, thc phm, in t, c kh. Ha cht, luyn kim en, c kh, ng tu, dt may, sn xut vt liu xy dng, ch bin lng thc, thc phm, nhit in.

Vng Tu

d) Vng cng nghip CH: Em hy trnh by cc c im chnh ca vng cng nghip. L hnh thc cao nht ca t chc lnh th cng nghip, phn b trn mt vng lnh th rng ln. HS k tn 6 vng cng nghip: Theo quy hoch ca B Cng nghip Vng 1: Cc tnh thuc Trung du v (nm 2001) c 6 vng cng nghip trn t nc ta. min ni Bc B (tr Qung Ninh). Vng 2: Cc tnh thuc ng bng sng Hng v Qung Ninh. Vng 3: Cc tnh t Qung Bnh n Ninh Thun. Vng 4: Cc tnh thuc Ty Nguyn (tr Lm ng). Vng 5: Cc tnh ng Nam B, Bnh Thun, Lm ng. Vng 6: Cc tnh thuc ng bng sng Cu Long.
114

IV. NH GI 1. Th no l t chc lnh th cng nghip? 2. So snh cc hnh thc t chc lnh th cng nghip nc ta. 3. Cn c vo kin thc c, bn Cng nghip chung (hoc Atlat a l Vit Nam), hy gii thch ti sao Thnh ph H Ch Minh v H Ni l hai trung tm cng nghip ln nht nc ta. V. HOT NG NI TIP Chun b dng c v lm bi thc hnh s 29. VI. PH LC
I. VAI TR CA T CHC LNH TH CNG NGHIP Cc hnh thc t chc lnh th cng nghip rt a dng, tu thuc vo cc iu kin t nhin, dn c, kinh t, tin b khoa hc k thut, chnh sch... cc nc ang pht trin, trong c Vit Nam, t chc lnh th cng nghip vi cc hnh thc ca n gp phn thc hin thnh cng s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc. II. MT S HNH THC CA T CHC LNH TH CNG NGHIP Cc hnh thc ch yu ca t chc lnh th cng nghip l im cng nghip, khu cng nghip tp trung, trung tm cng nghip v vng cng nghip. 1. im cng nghip y l hnh thc t chc lnh th cng nghip n gin nht. im cng nghip l mt lnh th trn c mt im dn c vi mt hoc hai x nghip, c phn b nhng ni gn ngun nguyn, nhin liu, vi chc nng khai thc hay s ch nguyn liu, hoc nhng vng nguyn liu nng sn. Nh vy, im cng nghip ng nht vi im dn c c x nghip cng nghip. im cng nghip theo kiu n l ny tuy c nhng mt tch cc nht nh nh c tnh c ng, d ng ph vi cc s c v d thay i thit b khng b rng buc v khng lm nh hng n cc x nghip khc. Song nhng mt hn ch li rt nhiu, nh tn km vo u t c s h tng, cc cht ph thi b lng ph do khng tn dng c, khng c cc mi lin h v mt k thut sn xut, kinh t vi cc x nghip khc; do gi thnh sn phm cao. 2. Khu cng nghip tp trung Khu cng nghip tp trung (thng gi tt l khu cng nghip) ra i v pht trin cc nc t bn vo nhng nm cui th k XIX, u th k XX, sau xut hin v pht trin mnh cc nc v lnh th cng nghip ho vo thp k 60 70, c bit l chu , trong c Vit Nam vi cc tn gi khc nhau nh khu cng nghip tp trung (Thi Lan), khu thng mi t do (Malaixia), c khu kinh t (Trung Quc), khu ch xut (i Loan, Hn Quc...).

115

c im chung ca khu cng nghip l: c ranh gii r rng, vi quy m t mt n vi trm hec ta, khng c dn c sinh sng, trong tp trung tng i nhiu cc x nghip cng nghip sn xut cc sn phm va tiu th trong nc va xut khu v thc hin cc dch v h tr sn xut cng nghip; v tr cc khu cng nghip phn ln l gn cng bin, quc l ln, gn sn bay, ngoi vi cc thnh ph ln, thun li v giao lu hng ho v lin h vi bn ngoi thu ht vn u t; s dng chung c s h tng sn xut v x hi nn tit kim ti a chi ph sn xut; cc x nghip trong khu cng nghip c hng mt quy ch ring, u i v s dng t, thu quan, chuyn i ngoi t; c kh nng hp tc sn xut gia cc x nghip vi nhau trong khu cng nghip t hiu qu cao. Cc nc ang pht trin v c thu nhp thp, trong qu trnh cng nghip ho cn c mt loi hnh c bit ca khu cng nghip, l khu ch xut, c coi l cng c c hiu qu thu ht vn u t nc ngoi, to vic lm, pht trin cng nghip hng v xut khu, tip thu k thut v cng ngh hin i ca nc ngoi. 3. Trung tm cng nghip y l hnh thc t chc lnh th cng nghip trnh cao. Trung tm cng nghip l mt khu vc tp trung cng nghip gn lin vi cc th va v ln. Mi trung tm cng nghip c th gm mt hay mt vi khu cng nghip hoc mt nhm cc x nghip cng nghip ca nhiu ngnh khc nhau, trong c cc x nghip ht nhn hay nng ct. Hng chuyn mn ho ca mt trung tm cng nghip do nhng x nghip nng ct quyt nh. Nhng x nghip ny c hnh thnh da trn nhng li th v ti nguyn khong sn, nng lng, nguyn liu, ngun lao ng, v tr a l thun li... Nhng x nghip phn b trong trung tm cng nghip c cc mi lin h cht ch vi nhau v mt k thut sn xut, kinh t v quy trnh cng ngh. i lin vi nhng x nghip nng ct, trung tm cng nghip thng c mt lot cc x nghip c ngha b tr nhm tiu th sn phm, cung cp nguyn liu, sa cha my mc thit b, cung cp lng thc, thc phm, hng tiu dng cho nhu cu ca dn c trong trung tm. Trn th gii, ngi ta thng nhc n cc trung tm cng nghip ln nh: trung tm cng nghip ch to t itroi Hoa K, Nagia Nht Bn, trung tm cng nghip dt Mansetxt Anh, Mumbai n ... 4. Vng cng nghip Mi mt ngnh cng nghip thng c phn b trn mt phm vi lnh th nht nh, vi y cc iu kin t nhin, kinh t x hi thun li cho s pht trin. l vng phn b ca ngnh, thng gi l vng ngnh. Cc vng ngnh thng gp l vng khai thc than, vng khai thc du kh, vng khai thc qung kim loi en v qung kim loi mu... Trong thc t, trn mt lnh th nht nh c nhng iu kin thun li cho vic phn b cc x nghip khng ch ca mt ngnh m ca mt s ngnh cng nghip. Do , cc

116

vng ngnh chng cho ln nhau v l thnh phn ca vng cng nghip tng hp, thng gi l vng cng nghip. c im c bn ca vng cng nghip l: c mt khng gian rng ln, trong bao gm rt nhiu im cng nghip, khu cng nghip v trung tm cng nghip, c mi lin h mt thit vi nhau v mt sn xut; c nhng nt tng ng trong qu trnh hnh thnh cng nghip trong vng (chng hn cng s dng mt hay mt s loi ti nguyn, to nn tnh cht cng nghip tng i ging nhau, hoc c v tr a l thun li, hay trn c s cng s dng nhiu lao ng, cng s dng chung h thng nng lng, giao thng vn ti...). Trong vng cng nghip bao gi cng c mt vi ngnh cng nghip ch yu, to nn hng chuyn mn ha ca vng cng nghip . III. 6 VNG CNG NGHIP NC TA C QUY HOCH T NAY N NM 2020 Vng 1 gm 14 tnh Bc Kn, Bc Giang, Cao Bng, in Bin, Ha Bnh, H Giang, Lai Chu, Lng Sn, Lo Cai, Ph Th, Sn La, Thi Nguyn, Tuyn Quang, Yn Bi tp trung pht trin thy in, ch bin nng, lm sn, khai thc v ch bin khong sn, ha cht, phn bn, luyn kim, sn xut vt liu xy dng, cng nghip c kh phc v nng nghip v cng nghip ch bin. Vng 2 gm 15 tnh Bc Ninh, H Ni, H Ty, H Tnh, Hi Dng, Hi Phng, H Nam, Hng Yn, Nam nh, Ninh Bnh, Ngh An, Qung Ninh, Thi Bnh, Thanh Ha, Vnh Phc) c nh hng tp trung pht trin ngnh c kh, nhit in, pht trin ngnh in t v cng ngh thng tin, ha cht, luyn kim, khai thc v ch bin khong sn, sn xut vt liu xy dng, tip tc pht trin nhanh cng nghip dt may, da giy phc v xut khu, cng nghip ch bin nng, lm, thy sn. Vng 3 gm 10 tnh Bnh nh, Nng, Khnh Ha, Ninh Thun, Ph Yn, Qung Bnh, Qung Nam, Qung Ngi, Qung Tr, Tha Thin Hu, tp trung pht trin cng nghip ch bin nng, lm, hi sn, lc v ha du, c kh ch to, sn xut vt liu xy dng v dt may, da giy, ngnh in t v cng ngh thng tin. Vng 4 gm 4 tnh k Lk, k Nng, Gia Lai, Kon Tum tp trung pht trin thy in, cng nghip ch bin nng, lm sn v khai thc, ch bin khong sn. Vng 5 gm 8 tnh B Ra Vng Tu, Bnh Dng, Bnh Phc, Bnh Thun, ng Nai, Lm ng, TP H Ch Minh, Ty Ninh) tp trung pht trin cng nghip khai thc v ch bin du kh, in, ch bin nng, lm, hi sn v c bit l cng nghip c kh, in t, cng nghip phn mm, ha cht, ha dc, pht trin cng nghip dt may, da giy cht lng cao phc v xut khu, pht trin cng nghip trn c s p dng cng ngh cao, pht trin cc sn phm c hm lng tri thc cao. Vng 6 gm 13 tnh An Giang., Bc Liu, Bn Tre, Cn Th, ng Thp, Hu Giang, Kin Giang, Long An, C Mau, Sc Trng, Tin Giang, Tr Vinh, Vnh Long tp trung pht trin ngnh cng nghip ch bin nng, lm, thy sn hng vo xut khu, cc ngnh cng nghip s dng kh thin nhin, ngnh c kh phc v nng nghip, c

117

bit l cng nghip sau thu hoch v bo qun, cng nghip ch bin nng, lm, thy sn, c kh ng tu. IV. KHU CH XUT L khu cng nghip c bit ch dnh cho vic sn xut, ch bin nhng sn phm xut khu ra nc ngoi hoc dnh cho cc loi doanh nghip hot ng trong lnh vc dch v lin quan n hot ng xutnhp khu ti khu vc vi cc u i v cc mc thu xutnhp khu hay cc u i v gi c thu mn mt bng sn xut, thu thu nhp cng nh ct gim ti thiu cc th tc hnh chnh. Khu ch xut c v tr, ranh gii c xc nh t trc, c cc c s h tng nh in, nc, ng giao thng ni khu sn c v khng c dn c sinh sng. iu hnh, qun l hot ng chung ca khu ch xut thng do mt Ban qun l khu ch xut iu hnh.

Bi 29. Thc hnh: V BIU , NHN XT V GII THCH S CHUYN DCH C CU CNG NGHIP
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Cng c kin thc hc v c cu ngnh cng nghip ca nc ta (bi 26). B sung thm kin thc v c cu cng nghip theo vng lnh th. 2. V k nng: V c biu c cu da trn s liu cho trc. Bit phn tch, nhn xt s liu, biu v gii thch. Gii thch c mt s hin tng a l kinh t x hi trn c s c Atlat a l Vit Nam hoc Bn gio khoa treo tng. II. PHNG TIN DY HC Bn gio khoa treo tng Cng nghip chung Vit Nam, hoc Atlat a l Vit Nam (trang Cng nghip). Mt s dng c hc tp (my tnh b ti, bt, thc, compa...). Biu v trc do GV chun b.
118

III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Th no l t chc lnh th cng nghip? 2. So snh cc hnh thc t chc lnh th cng nghip nc ta. 3. Cn c vo kin thc c, bn Cng nghip chung (hoc Atlat a l Vit Nam), hy gii thch ti sao Thnh ph H Ch Minh v H Ni l hai trung tm cng nghip ln nht nc ta. M bi: Mt trong nhng thay i quan trng trong qu trnh pht trin cng nghip nc ta l s chuyn dch c cu (ngnh, vng v thnh phn kinh t). hiu r hn vn ny, trong bi thc hnh hm nay chng ta s thc hin vic v biu , nhn xt v gii thch s chuyn dch c cu cng nghip.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: V biu , nhn xt 1. V BIU , NHN XT C CU theo bng s liu 29.1 GI TR SN XUT CNG NGHIP NC TA PHN THEO THNH PHN KINH T NM 1996 V 2005 a) V biu GV hng dn HS cch x l s liu t * Bc 1: X l s liu bng 29.1, chuyn s liu tuyt i sang s liu tng i (%), bng cch ly tng gi tr sn xut cng nghip ca 3 thnh phn kinh t l 100%, sau tnh xem mi thnh phn chim bao nhiu %. Kt qu c th hin trong bng sau:
C CU GI TR SN XUT CNG NGHIP PHN THEO THNH PHN KINH T n v: % Thnh phn kinh t Nh nc Ngoi Nh nc (tp th, t nhn, c th) Khu vc c vn u t nc ngoi Tng cng 1996 49,6 23,9 26,5 100,0 2005 25,1 31,2 43,7 100,0

119

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

* Bc 2: V GV yu cu HS nu cc dng biu c th th hin c cu %, gm: + Biu ct. + Biu vung. + Biu trn. Dng biu thch hp nht l biu trn. GV lu HS phi v hnh trn th hin nm 2005 c bn knh ln hn hnh trn th hin nm 1996. C th tng gi tr sn xut cng nghip cc thnh phn kinh t nm 2005 l 991049 t ng ln hn nm 1996 (c gi tr 149432 t ng) l 6,63 ln nn bn knh hnh trn th hin nm 2005 phi ln gp 6, 63 = 2,58 ln bn knh hnh trn th hin nm 1996. C th biu c chun xc nh sau:
25.1
25,1

43.7
43,7

26.5

26,5 49,6 23,9


23.9 49.6

31,2

31.2

1996

2005

BIU C CU GI TR SN XUT CNG NGHIP PHN THEO THNH PHN KINH T CA NC TA NM 1996 V NM 2005
Nh nc Ngoi Nh nc Khu vc c vn u t nc ngoi

120

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Nhn xt: Khu vc Nh nc (quc doanh) gim mnh, cn khu vc c vn u t nc ngoi tng nhanh. Nguyn nhn ch yu l do chnh sch a dng ha cc thnh phn kinh t v chnh sch thu ht u t trc tip ca nc ngoi vo Vit Nam, trong ch trng n cng nghip. Hot ng 2: Nhn xt v c cu v s 2. NHN XT V S CHUYN chuyn dch c cu gi tr sn xut DCH C CU GI TR SN XUT cng nghip theo bng s liu 29.2 CNG NGHIP THEO VNG LNH TH CA NC TA NM 1996 V 2005 GV t cu hi hng dn HS phn tch. CH: Quan st bng 29.2, em c nhn a) Do cc ngun lc pht trin cng xt g v c cu gi tr sn xut cng nghip khc nhau nn gi tr sn nghip phn theo vng lnh th nc xut cng nghip gia cc vng lnh th nc ta cng rt khc nhau. ta? Cc vng c t trng ln nht l:

Nm 2005 gi tr sn xut cng nghip + ng Nam B. ca vng chim ti 55,6% gi tr sn xut cng nghip ca c nc. Nm 2005 gi tr sn xut cng nghip + ng bng sng Hng. ca vng chim 19,7% gi tr sn xut cng nghip ca c nc. Nm 2005 gi tr sn xut cng nghip + ng bng sng Cu Long. ca vng chim 8,8% gi tr sn xut cng nghip ca c nc. Cc vng c t trng nh nht l: Nm 2005 gi tr sn xut cng nghip + Ty Nguyn. ca vng ch chim 0,7% gi tr sn xut cng nghip ca c nc.
121

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Nm 2005 gi tr sn xut cng nghip + Bc Trung B. ca vng chim 2,4% gi tr sn xut cng nghip ca c nc.
Chnh lch v t trng gi tr sn xut cng nghip gia cc vng rt ln:

C th, nm 2005, mc chnh lch gia: y l 2 vng c gi tr sn xut cng + ng Nam B v ng bng sng nghip ln th nht v th hai nc ta. Hng l hn 2,8 ln. y l 2 vng c gi tr sn xut cng + ng Nam B v Ty Nguyn t ti nghip ln nht v nh nht nc ta. hn 79,4 ln. CH: Quan st bng 29.2, em c nhn xt g v s thay i t trng gi tr sn xut cng nghip gia nm 1996 v nm 2005 trn cc vng lnh th nc ta? b) C s thay i t trng gia nm 1996 v nm 2005 i vi tng vng.
C 2 vng tng l:

+ ng Nam B (tng 6%). + ng bng sng Hng (tng 2,6%). Cc vng cn li u gim t trng, gim mnh nht l cc vng: + ng bng sng Cu Long, gim 2,4%. + Trung du v min ni Bc B, gim 2,3%. Cc vng khc (khng k vng lnh th "khng xc nh") gim theo th t l: + Bc Trung B gim 0,8%. + Duyn hi Nam Trung B v Ty Nguyn, mi vng gim 0,6%.
122

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

iu cho thy trn t nc ta, xt v mt gi tr t trng th sn xut cng nghip vn pht trin theo hng ngy cng tp trung vo 2 vng l ng Nam B v ng bng sng Hng. Hot ng 3: Da vo hnh 26.2 hoc Atlat a l Vit Nam v kin thc hc gii thch ti sao ng Nam B l vng c t trng gi tr sn xut cng nghip ln nht c nc. 3. GII THCH TI SAO NG NAM B L VNG C T TRNG GI TR SN XUT CNG NGHIP LN NHT C NC.

GV hng dn HS da vo th mnh v v tr a l, t nhin, kinh t x hi ca vng gii thch, ch n th mnh v c ch chnh sch v vn u t trong v ngoi nc vo ng Nam B. Cc nguyn nhn ch yu:
C nhiu tim lc v ti nguyn thin nhin: Cc m du ln nh Hng Ngc, Rng + C nhiu du kh thm lc a to ng, Bch H, Rng v i Hng. iu kin pht trin cng nghip khai thc du, kh t v cc ngnh cng nghip khc (in lc,...). + C ngun nguyn liu cho cng l: + Cy cng nghip ng Nam B, v nghip ch bin rt phong ph. cc sn phn cy cng nghip, lng thc, thc phm t Ty Nguyn, v ng bng sng Cu Long (rt gn vi ng Nam B). + Thu sn c a n t cc ng trng ln gn vng nh ng trng Ninh Thun Bnh Thun B Ra Vng Tu, ng trng C Mau Kin Giang...

123

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

C dn c ng, ngun lao ng di do, c trnh cao. Thnh ph H Ch Minh v cc vng ph cn cng l th trng tim nng nht c nc. C c s h tng, c s vt cht k thut tt nht c nc, thu ht u t ln t trong nc v t nc ngoi.

IV. NH GI

GV nhn xt tit hc ca lp, c th thu chm mt s bi tiu biu ng vin, nhc nh tinh thn hc tp ca HS.
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 30, tm hiu v vn pht trin ngnh giao thng vn ti v thng tin lin lc nc ta.
VI. PH LC
1. TH MNH CA VNG NG NAM B ng Nam B bao gm thnh ph H Ch Minh v cc tnh Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Ninh, ng Nai v B Ra Vng Tu. ng Nam B c din tch vo loi nh so vi cc vng khc (23,5 nghn km2), dn s v lao ng vo loi trung bnh, nhng li dn u c nc v tng sn phm trong nc, gi tr sn lng cng nghip v gi tr hng xut khu. ng Nam B l vng c nn kinh t hng ho sm pht trin, c cu kinh t cng nghip, nng nghip v dch v pht trin hn so vi cc vng khc trong c nc. a) V tr a l ng Nam B c v tr a l rt thun li pht trin kinh t x hi. Vng ny nm k vi ng bng sng Cu Long vng lng thc, thc phm ln nht c nc, giao lu thun tin nh c mng li knh rch v h thng ng b. Bng ng b cn c th d dng giao lu vi Campuchia, vi vng Nam Ty Nguyn; bng ng b v ng st xuyn Vit c th lin h vi cc tnh khc trong c nc, nht l duyn hi Nam Trung B. Cm cng Si Gn (ng khng v ng bin) v Vng Tu to ca ng cho vng m ra vi nc ngoi.

124

b) iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin Cc vng t badan kh mu m chim ti 40% din tch ca vng, ni tip vi min t badan ca Nam Ty Nguyn v cc Nam Trung B. t xm bc mu (ph sa c) chim t l nh hn cht t, phn b thnh vng ln cc tnh Ty Ninh v Bnh Dng. t ph sa c tuy ngho dinh dng hn t badan, nhng thot nc tt. Nh c kh hu cn xch o, t ai mu m v mng li thu li c ci thin, ng Nam B c tim nng to ln pht trin cc cy cng nghip lu nm (cao su, c ph, iu, h tiu), cy n qu v c cy cng nghip ngn ngy (u tng, ma, thuc l...) trn quy m ln. Vng ng Nam B nm gn cc ng trng ln l ng trng Ninh Thun Bnh Thun B Ra Vng Tu v ng trng Minh Hi Kin Giang, ng thi c cc iu kin l tng xy dng cc cng c. Ven bin c rng ngp mn, thun li nui trng cc loi thu sn nc mn v nc l. Ti nguyn lm nghip ca vng khng tht ln, nhng y l ngun cung cp g dn dng, g ci cho thnh ph H Ch Minh v ng bng sng Cu Long, v l ngun nguyn liu cho Lin hip giy ng Nai. y cn c khu Vn quc gia Ct Tin ni ting, ni cn bo tn c nhiu loi th qu. Ti nguyn khong sn ca vng ni bt l du kh trn vng thm lc a. Ngoi ra l t st cho cng nghip vt liu xy dng v cao lanh cho cng nghip gm, s. H thng sng ng Nai c tim nng thu in ln. c) iu kin kinh t x hi Vng ng Nam B l a bn thu ht mnh lc lng lao ng c chuyn mn cao, t cng nhn lnh ngh ti cc k s, cc nh khoa hc, cc nh kinh doanh. S pht trin kinh t nng ng cng to iu kin cho vng c c ngun ti nguyn cht xm ln. Thnh ph H Ch Minh l thnh ph ln nht c nc v din tch v dn s, ng thi cng l trung tm cng nghip, giao thng vn ti v dch v ln nht c nc. ng Nam B c s tch t ln v vn v k thut, li ang tip tc thu ht u t trong nc v quc t. C s h tng y pht trin tt, c bit l giao thng vn ti v thng tin lin lc. 2. KHU VC C VN U T NC NGOI VIT NAM Nm 1988, khi Lut u t nc ngoi c hiu lc, cc doanh nghip c vn u t nc ngoi chnh thc c mt ti Vit Nam. Qua gn 20 nm vn ng v pht trin, n nay kinh t c vn u t nc ngoi khng nh c v tr ca mnh trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta. Khu vc kinh t ny c nhng ng gp quan trng cho tng trng GDP, cho u t pht trin x hi, cho kim ngch xut khu v tng gi tr sn xut cng nghip.

125

ng v Nh nc ta lun ch trng "To iu kin kinh t c vn u t nc ngoi pht trin thun li, hng vo xut khu, xy dng kt cu h tng, x hi gn vi thu ht cng ngh hin i, to thm nhiu vic lm"; Cn thit phi "ci thin mi trng kinh t v php l thu ht mnh vn u t nc ngoi" v khng nh "kinh t c vn u t nc ngoi... l b phn hp thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha". a) C s l lun v thc tin v kinh t c vn u t nc ngoi (FIE) trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. * Ngun gc v bn cht ca kinh t c vn u t nc ngoi (FIE) Vit Nam hin nay. C s l lun v ngun gc ra i ca FIE l tp hp cc doanh nghip do lung vn u t t cc i tc kinh t ngoi nc vo nn kinh t ni a hnh thnh nn. Bn cht ca FIE l s ko di u t trong nc vt bin gii quc gia vi mc ch thu li nhun c quyn cao. i vi nc nhn u t, khu vc FIE l mt yu t quan trng thc y tng trng, pht trin v hon thin c cu kinh t, to lp c s vt cht, k thut hin i cho phng thc sn xut mi, c bit trong thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho. * Cc hnh thc v c trng kinh t ca kinh t c vn u t nc ngoi, ph bin nht l doanh nghip c vn u t nc ngoi, doanh nghip lin doanh, doanh nghip 100% vn u t nc ngoi. Hp ng hp tc kinh doanh, hp ng xy dng chuyn giao (BT), hp ng xy dng chuyn giao kinh doanh (BTO). c th ca doanh nghip c vn u t nc ngoi Vit Nam l c to lp khng ch do vn bng tin m cn bng ti sn v hnh (sng ch, cng ngh, b quyt, thng hiu, nhn mc, danh ting, k nng qun l, th trng...), ti sn hu hnh (my mc, thit b, nguyn liu...). b) Thc trng pht trin v s dng FIE Vit Nam t 1988 n 2005. * Thc trng hot ng ca FIE trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. Hin c hn l00 tp on xuyn quc gia (TNCS) u t v lm n Vit Nam. Khu vc FIE trc tip thu ht hn 800 nghn lao ng c chuyn mn nghip v v hng triu lao ng gin tip. 10 a phng thu ht nhiu FDI giai on 19882005 l: TP H Ch Minh, H Ni, ng Nai, Bnh Dng, B Ra Vng Tu, Hi Phng, Vnh Phc, Long An, Hi Dng, Qung Ninh. * nh gi tng qut hot ng ca kinh t c vn u t nc ngoi ti Vit Nam. Khu vc FIE l lc lng quan trng h tr cho cc khu vc kinh t khc trong nn kinh t quc dn, gp phn y nhanh tc tng trng kinh t, khai thc v nng cao hiu qu s dng cc ngun lc trong nc. Cc doanh nghip c vn u t nc ngoi vi uy tn ca mnh gip hng ho Vit Nam xm nhp vo th trng th gii, gp phn nng cao nng lc qun l, trnh cng ngh, tay ngh, to thm vic lm v thu nhp cho ngi lao ng.

126

c) Vai tr c bn ca khu vc FIE trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. * Vai tr ca khu vc kinh t c vn u t nc ngoi (FIE) trong vic hon thin th ch th trng v hnh thnh ng b cc loi th trng trong nn kinh t Vit Nam. FIE gp phn iu chnh ng li ph hp vi thc tin, gp phn hon thin h thng php lut v kinh t Vit Nam, thc y ci cch cc th ch kinh t tng ng Vit Nam. Pht trin v hon thin cc loi th trng Vit Nam, c bit l th trng lao ng, th trng du lch v th trng bt ng sn. * Vai tr ca khu vc FIE trong chuyn giao cng ngh thc y cng nghip ho, hin i ho v m rng hp tc, phn cng lao ng quc t ca Vit Nam. Vai tr ca khu vc FIE trong tip cn v s dng cc ngun vn v cng ngh ca cc nc, trong chim lnh v khai thc th trng khu vc v quc t. * Vai tr ca khu vc FIE trong pht trin, khai thc v s dng ngun nhn lc Vit Nam, to vic lm, tng thu nhp cho lao ng Vit Nam. Tham gia vo qu trnh chuyn dch c cu lao ng theo hng cng nghip ho, hin i ho. Gp phn nng cao cht lng ngun nhn lc thng qua s dng, bi dng, o to, o to li lc lng lao ng trc tip v lao ng qun l, pht trin ngun nhn lc cho tng lai ca nn kinh t Vit Nam. * Vai tr ca khu vc FIE trong vic thc y cng nghip ho, hin i ho v pht trin kinh t tri thc Vit Nam, gp phn xy dng c s vt cht cho nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam. Chuyn dch c cu kinh t theo hng tip cn kinh t tri thc. d) Xu th, trin vng v gii php pht trin, s dng khu vc FIE Vit Nam. * Xu th v trin vng ca khu vc FIE Vit Nam. Tim nng t ngun nhn lc, chi ph lao ng c tnh cnh tranh l nhng l do ch yu thu ht cc nh u t nc ngoi. Vit Nam hon ton kh nng chuyn ho nhng thch thc v c hi tim nng thnh nhng thc t c th. * Nhng quan im c bn v pht trin v s dng FIE trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta. Thc hin nht qun ng li v chnh sch ca ng l coi khu vc FIE l mt b phn ca nn kinh t Vit Nam trong thi k qu ln ch ngha x hi. Pht trin bn vng, cn i gia cc khu vc kinh t trong nc v khu vc FIE, trong vic pht trin cc khu vc kinh t trong nc l quyt nh, khu vc FIE l quan trng. * Nhng gii php pht trin, m rng v s dng khu vc FIE pht trin kinh t Vit Nam. tip tc thu ht FDI vo pht trin khu vc FIE phc v cng nghip ho, hin i ho t nc, trong thi gian ti, cn p dng ng b nhiu gii php khc phc nhng hn ch, yu km, nng cao tnh hp dn v tnh cnh tranh ca mi trng u t nc ngoi Vit Nam.

127

MT S VN PHT TRIN V PHN B CC NGNH DCH V

Bi 30 VN PHT TRIN NGNH GIAO THNG VN TI V THNG TIN LIN LC


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Trnh by c s pht trin v phn b ca cc tuyn ng chnh ca cc loi hnh vn ti nc ta. Thy c s a dng ca mng li thng tin lin lc nc ta. Nu c c im pht trin ca ngnh Bu chnh v Vin thng. 2. V k nng: c bn Giao thng Vit Nam. Phn tch bng s liu v phn b my in thoi theo cc vng. II. PHNG TIN DY HC Bn Giao thng Vit Nam. Atlat a l Vit Nam. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: Phng n 1: GV thu chm mt s bi thc hnh ca HS. Phng n 2: GV nu cc cu hi kim tra:

1. Em c nhn xt g v c cu gi tr sn xut cng nghip phn theo thnh phn kinh t nc ta nm 1996 v nm 2005? 2. Em hy nu nhn xt v s chuyn dch c cu gi tr sn xut cng nghip theo vng lnh th nc ta nm 1996 v nm 2005.

128

3. Da vo hnh 26.2 hoc Atlt a l Vit Nam v kin thc hc, hy cho bit v sao ng Nam B l vng c t trng gi tr sn xut cng nghip cao nht c nc?
M bi:

Giao thng vn ti v thng tin lin lc c vai tr c bit quan trng trong s nghip pht trin kinh t x hi ca t nc. nc ta, ngnh giao thng vn ti v thng tin lin lc pht trin v phn b nh th no? Vn ny s c chng ta tm hiu trong bi hc hm nay.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v ngnh giao 1. GIAO THNG VN TI thng vn ti nc ta.

GV: Mng li giao thng vn ti nc ta pht trin kh ton din, gm nhiu loi hnh vn ti khc nhau.
a) ng b (ng t)

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu * S pht trin: bit ca mnh, em hy cho bit ngnh giao thng vn ti nc ta c s pht trin v phn b nh th no? Nguyn nhn chng ta huy ng c c m rng v hin i ha. nhiu ngun vn v tp trung u t pht trin giao thng vn ti trong thi gian gn y. ( vi cc tuyn thuc mng li ng ang hi nhp vo h thng ng b xuyn trn lnh th Vit Nam ) b trong khu vc. * Phn b:
Mng li ph kn cc vng.

CH: Quan st hnh 30 hoc Atlt a l Mt s tuyn quan trng hng Bc Vit Nam, em hy k tn mt s tuyn Nam: ng b quan trng trn t nc ta. Ni t ca khu Hu Ngh (Lng Sn) + Quc l 1, di 2300 km. n Nm Cn (C Mau).

129

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

L tuyn ng xng sng ca c h thng ng b nc ta, ni cc vng kinh t (tr Ty Nguyn) v hu ht cc trung tm kinh t ln ca c nc. ng H Ch Minh l trc ng b + ng H Ch Minh. xuyn quc gia th 2, gp phn thc y s pht trin kinh t x hi ca di t pha Ty t nc.
Mt s tuyn quan trng hng ng Ty.

QL 7 i t Cng Ca L i Nm Cn, + QL 7. sang Xing Khong (Lo). QL 9 ni t ng H (Qung Tr) i + QL 9. Xavanakhet (Lo). QL 19 ni t Quy Nhn i Plyku n + QL 19... Xtung Treng (Cm Pu Chia)
b) ng st Tng chiu di l 3143 km.

CH: Da vo hnh 30 SGK hoc Atlat Cc tuyn ng quan trng: a l Vit Nam trang 18 v s hiu bit ca mnh, em hy k tn cc tuyn ng st quan trng ca nc ta. Chy gn song song QL 1, to nn trc + ng st Thng Nht di 1726 km, giao thng quan trng theo hng Bc Ni lin H Ni TP H Ch Minh. Nam. Ni H Ni vi hi cng quan trng nht + H Ni Hi Phng. pha Bc nc ta. + H Ni Lo Cai. + H Ni ng ng (Lng Sn). Tuyn H Ni Lo Cai, H Ni ng ng cn c ni lin vi mng li ng st ca Trung Quc to nn mng
130

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

li giao thng ng st quc t, ngy cng c ngha quan trng trong giao lu kinh t x hi gia hai nc. + Lu X Kp Ung B Bi Chy. Cc tuyn ng thuc mng li ng st xuyn trn lnh th Vit Nam ang c xy dng, nng cp t tiu chun ng st ASEAN.
c) ng sng Mi ch s dng khong 11 000 km vo mc ch giao thng. Ch yu tp trung vo mt s sng chnh:

c bit, sng Tin, sng Hu v h + H thng sng M Cng ng thng knh rch chng cht trn khp Nai. ng bng sng Cu Long to nn mng li giao thng ng sng quan trng nht nc ta. + H thng sng Hng Thi Bnh. Quan trng nht l sng M, sng C, + Mt s sng ln min Trung. sng Hng, sng Thu Bn, sng Rng.
d) Ngnh vn ti ng bin Nc ta c nhiu thun li pht trin giao thng ng bin.

Nc ta c: + ng b bin di 3260 km. + Nhiu vng, vnh rng, kn gi. + Nhiu o, qun o ven b, nm trn ng hng hi quc t...

131

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cc cng v cm cng quan trng l Hi Phng, Ci Ln, Nng Lin Chiu Chn My, Dung Qut, Nha Trang, Si Gn Vng Tu Th Vi. thit lp v i vo hot ng:

Cc tuyn ng ven b ch yu theo + Nhiu tuyn ng bin ven b, hng Bc Nam ni lin cc a quan trng nht l tuyn Hi Phng TP H Ch Minh, di 1500 km. phng ven bin vi nhau. + Nhiu tuyn ng bin quc t. CH: Da vo hnh 30, hy k tn mt s ng bin ca nc ta. HS lu cc ng bin quc t: + Hi Phng i Hng Cng, Tki, Malina, Xingapo. + TP H Ch Minh i Hng Cng, Tki, Xingapo, Bng Cc.
e) ng hng khng

Nh chin lc pht trin to bo, nhanh L ngnh non tr nhng pht trin chng hin i ha c s vt cht. nhanh. CH: Da hnh 30, em hy k tn cc sn n nm 2007, c nc c 19 sn bay, trong c 5 sn bay quc t. bay quc t ca nc ta.
Cc sn bay quc t l: Ni Bi (H Ni), Ct Bi (Hi Phng), Ph Lm (Hu), Nng, Tn Sn Nht (TP H Ch Minh). Nhiu ng bay ni a v quc t c thit lp v i vo hot ng. g) ng ng Ngy cng pht trin gn vi s pht trin ca ngnh du kh.
132

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cc tuyn ng quan trng:

T Bi Chy H Long n cc tnh + Tuyn vn ti xng du B12. ng bng sng Hng. + Cc ng ng dn kh t ni khai thc du kh ngoi thm lc a pha Nam vo t lin. Chuyn : trong qu trnh pht trin kinh t x hi, hi nhp quc t, ngnh bu chnh, vin thng c vai tr rt quan trng. Trong mc 2 sau y chng ta s tm hiu v ngnh thng tin lin lc trn t nc ta.
Hot ng 2: Tm hiu v ngnh thng 2. NGNH THNG TIN LIN LC tin lin lc ca nc ta.

GV: Ngnh thng tin lin lc gm 2 hot ng chnh l bu chnh v vin thng.
a) Bu chnh C tnh phc v cao, mng li rng + Hn 300 bu cc vi bn knh phc v khp. l 5,85 km/bu cc.

Hin c:

+ Khong 18000 im phc v, mt trung bnh 2,3 km/ im. + Hn 8000 im bu in vn ha x. CH: Em hy k tn mt s loi hnh phc v ca ngnh bu chnh nc ta.
Chuyn pht th, bo, chuyn tin, in hoa... Hn ch:

+ Mng li phn b cha hp l. + Cng ngh nhn chung cn lc hu.


133

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Quy trnh nghip v nhiu ni cn th cng, cha tng xng vi chun quc t, thiu lao ng trnh cao...
Phng hng:

+ Pht trin theo hng c gii ha, t ng ha, tin hc ha ngy cng hin i. + y mnh hot ng kinh doanh.
b) Vin thng C tc pht trin nhanh, n u c cc thnh tu k thut hin i.

+ Pht trin mng k thut s, t ng ha cao v a dch v. CH: Da vo ni dung SGK v s hiu + Mc tng trng nhanh, trung bnh bit ca mnh, em hy trnh by mt s 30% /nm. nt v tnh hnh pht trin ca ngnh vin thng nc ta.
Mng li vin thng kh a dng v khng ngng pht trin.

Mng in thoi bao gm mng ni ht + Mng in thoi pht trin nhanh. v mng ng di, mng c nh v T nm 1990 n 2005, s thu bao in thoi tng 112 ln. mng di ng. Nm 2005, Vit Nam c trn 15,8 triu thu bao in thoi, t 19 thu bao/100 dn. in thoi n c hu ht cc x trong ton quc. Tuy vy cn c s phn b khng u gia cc vng v cc a phng trong tng vng.
134

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hnh thc ny ang c m rng v + Mng phi thoi gm mng Fax, pht trin vi nhiu loi hnh dch v mng truyn trang bo trn knh thng tin. mi, k thut tin tin. V d: + Mng dy trn. + Mng truyn dn Viba. + Mng truyn dn cp si quang. + Mng vin thng quc t... Nm 2005, Vit Nam c trn 7,5 triu c bit, mng li vin thng quc t ngi s dng Internet, chim 9% dn ngy cng pht trin mnh, hi nhp vi th gii qua thng tin v tinh v s, thuc hng cao chu . cp bin.
IV. NH GI

+ Mng truyn dn pht trin vi nhiu phng thc.

1. Hy nu vai tr ca giao thng vn ti v thng tin lin lc trong s pht trin kinh t x hi. 2. Cho bng s liu:
C cu vn ti nm 2004 n v: % S lng hnh khch Loi hnh vn ti Vn chuyn ng st ng b ng sng ng bin ng hng khng 1,1 84,4 13,9 0,1 0,5 Lun chuyn 9,0 64,5 7,0 0,3 19,2 Vn chuyn 3,0 66,3 20,0 10,6 0,1 Lun chuyn 3,7 14,1 7,0 74,9 0,3 Khi lng hng ha

Phn tch bng s liu trn, nhn xt v c cu vn ti hnh khch v c cu vn chuyn hng ha phn theo loi hnh vn ti nc ta.

135

3. Hy nu nhng c im ni bt ca ngnh bu chnh v ngnh vin thng nc ta.


V. HOT NG NI TIP

c trc bi 31, tm hiu v cc hot ng thng mi v du lch nc ta


VI. PH LC
1. V VIC PHT TRIN NGNH VIN THNG VIT NAM Ngnh Vin thng Vit Nam ang n lc duy tr tc tng trng cao trong nhng nm ti gp phn thc hin thng li s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc. iu ny c th hin rt r qua mt s mc tiu trong Chin lc pht trin bu chnh, vin thng v Internet n nm 2010 v nh hng pht trin n nm 2020: mt in thoi trung bnh t t nht 25 my/100 dn, 91% s h c my in thoi vo nm 2020. Mng thng tin quc gia phi c din ph rng trn c nc, vi thng lng ln, tc v cht lng cao, dch v a dng, hin i v gi r. Mc tiu ny i hi mt khi lng u t rt ln khng ch v vn, m cn c v trnh k thut v cng ngh qun l tin tin. Hi nhp quc t c th to ra c hi gii quyt tt nhu cu ny. pht huy cc yu t thun li, gim thiu cc nguy c trong hi nhp, B Bu chnh Vin thng tin hnh mt s cng vic sau y: Xy dng v hon thin mi trng php l, cng khai, minh bch ho chnh sch Trong nm 2001 v qu 1 nm 2002. Tng cc Bu in (nay l B Bu chnh Vin thng) phi hp vi B T php v cc B, ngnh lin quan xy dng v trnh Chnh ph, Quc hi D tho Php lnh Bu chnh Vin thng. Song song vi qu trnh son tho Php lnh, B Bu chnh Vin thng cng ang tin hnh nghin cu, b sung, sa i v xy dng mi nhng vn bn quy phm php lut (di Lut) phc v cho cng tc qun l Nh nc, tng cng tnh minh bch v cng khai ca cc quy nh v qun l Nh nc, B Bu chnh Vin thng cng ang xy dng Lut v Cng ngh thng tin. Ngoi ra, do c s thay i v t chc v chc nng nhim v, ngoi lnh vc bu chnh vin thng thuc trch nhim qun l ca Tng cc Bu in trc y, B Bu chnh Vin thng qun l thm lnh vc in t v cng ngh thng tin. Hip nh thng mi Vit NamHoa K cng c nhng cam kt v my tnh v cc dch v lin quan thuc lnh vc m B Bu chnh Vin thng qun l. Vic xy dng v thc hin cc chnh sch, k hoch pht trin vin thng Vit Nam l nhm pht huy ni lc, to iu kin cho cc thnh phn kinh t tham gia pht trin ngnh, chuyn mnh th trng t c quyn sang cnh tranh, tch cc chun b cho hi nhp kinh t quc t. Ngnh Bu chnh Vin thng xy dng v trnh Th tng Chnh ph ph duyt Chin lc pht trin Bu chnhVin thng Vit Nam n nm 2010 v nh hng n

136

nm 2020, trong nh hng tng qut l thc y mt mi trng cnh tranh, to iu kin cho mi thnh phn kinh t tham gia cc hot ng dch v bu chnh vin thng, Internet trong mi quan h gi vng vai tr ch o ca kinh t Nh nc. Cc doanh nghip mi (ngoi doanh nghip ch o) c th phn t khong 2530% vo nm 2005, 4050% vo nm 2010. Vit Nam ang tp trung ch o i mi doanh nghip, p dng m hnh tp on i vi Tng cng ty Bu chnh Vin thng Vit Nam, cp php cho 5 doanh nghip bu chnh vin thng mi v nhiu doanh nghip Internet. B Bu chnh Vin thng ang p dng mt s bin php nhm i mi t chc qun l v sn xut kinh doanh h gi thnh v nng cao sc cnh tranh ca cc doanh nghip. Trong thi gian qua, cc dch v vin thng c gim lin tc v t ngy 1/4/2003, cc cc dch v vin thng ti Vit Nam bng hoc thp hn mc bnh qun ca cc nc trong khu vc. iu ny cng lm cho mi trng u t ti Vit Nam c ci thin hn. Hin nay, vi vic hi t cng ngh hnh thnh cc dch v tch hp vin thngtin hcpht thanhtruyn hnh. B Bu chnh Vin thng ang tip tc nghin cu v iu chnh cc chnh sch mi v chin lc pht trin bu chnh vin thng v Cng ngh thng tin ni chung cho ph hp vi s hi t ny. Pht huy li th so snh, tranh th m rng quy m mng li, ph cp dch v v to bn p pht trin trn khp cc a bn. Mt li th so snh ca cc doanh nghip vin thng Vit Nam l v ang khai thc mt mng li rng ln, nhiu dch v c mc xm nhp th trng kh, khch hng quen. pht huy li th ny, trong thi gian qua, Ngnh Vin thng y mnh vic m rng quy m mng li, to th ng vng chc trn khp cc a bn, chim lnh th trng trc khi tham gia WTO. c bit, ngnh vin thng ch trng pht trin h thng cc im Bu in Vn ho x, a dch v bu chnh vin thng v cng ngh thng tin n cc vng nng thn, ng hnh cng cng cuc cng nghip ho v hin i ho nng nghip nng thn. Cc bin php ci thin cht lng dch c, cc hnh thc phc v khch hng nhanh chng, chnh xc, an ton, tin li, vn minh tng bc ci thin nng lc cnh tranh ca cc doanh nghip hin nay. Tng cng ngun nhn lc cho cng tc hi nhp chun b cho cng tc hi nhp kinh t quc t, B Bu chnh Vin thng thnh lp Ban ch o Ngnh v hp tc kinh t quc t v nhm cc chuyn vin thuc nhiu lnh vc chuyn mn khc nhau chuyn trch phc v cho cng tc ny. ng thi, B Bu chnh Vin thng cng ch trng cng tc o to chuyn vin v hi nhp kinh t quc t nhng kin thc cn thit nh kinh t, lut thng mi quc t, k nng m phn quc t. Tuyn truyn, ph bin, nng cao nhn thc v hi nhp trong ton ngnh.

137

Cng tc tuyn truyn, ph bin, nng cao nhn thc v hi nhp trong ton ngnh tp trung vo vic tuyn truyn, ph bin Hip nh Thng mi Vit NamHoa K, mt hip nh kh quy m, theo m hnh WTO v c nhng cam kt c th v vin thng v cng ngh thng tin. B Bu chnh Vin thng t chc nhiu bui hi tho, bo co din hp v chuyn su v nhng ni dung c bn ca Hip nh, nhng c hi v thch thc c lin quan n lnh vc bu chnh, vin thng v cng ngh thng tin. B Bu chnh Vin thng c nhiu lt cn b tham gia cc kho o to, hi ngh, hi tho trong v ngoi nc c ni dung tng qut lin quan n Hip nh. Ngoi ra, nhng ni dung khi qut ca Hip nh cng c lng ghp vo cc bui tho lun, hi tho chuyn v chuyn ngnh cng nh v cc ch lin quan n hi nhp kinh t quc t. Tnh hnh n nh chnh tr Vit Nam to ra c hi him c cho u t nc ngoi Vit Nam. V vy vn hi nhp ni chung v tham gia WTO vi phng chm "Bin c hi thnh tng trng v bin thch thc thnh ng lc" nhm a Vin thng Vit Nam tin nhng bc xa hn na, snh vai vi cc nc trong khu vc. 2. PHT TRIN VIN THNG V KHONG CCH S GIA THNH TH V NNG THN NC TA a) Th trng vin thng Vit Nam v vn khong cch s

Tng trng cao trn th trng di ng v bng rng...


Th trng vin thng Vit Nam ang l lc ht hp dn cc doanh nghip nc ngoi, khi lin tc duy tr c tc tng trng cao trong nhiu nm. Chnh sch m ca, to cnh tranh trn th trng vin thng Vit Nam ca Chnh ph thng qua cc quy nh ca B Thng tin Truyn thng ngy cng pht huy tc dng trn thc t. T nm 2004, s thu bao di ng v bng rng lun tng gp i do c s cnh tranh ca cc nh khai thc. Ch tnh ring 3 cng ty cung cp dch v di ng l Mobifone, Vinaphone v Viettel chim trn 90% th phn vi xp x 40 triu thu bao di ng (tnh n 5/2008). Trong khi , tc tng trng mng in thoi c nh gn nh hon ton thuc trch nhim ca Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam. Dch v in thoi di ng tip tc mang li ngun thu chnh cho cc doanh nghip vin thng, c bit l cc doanh nghip mi nh Viettel vi khong 1 t USD nm 2007, SPT khong 50 triu USD. i vi VNPT, doanh thu t dch v ng chim xp x 50% tng doanh thu 2,8 t USD nm 2007. Mc ARPU trung bnh ca 1 thu bao di ng t khong 78USD/thng v ang c xu hng gim dn. do c s cnh tranh mnh v gi, cc gia cc doanh nghip. Tnh n thng 5/2008, tng thu bao vin thng ca Vit Nam t xp x 53 triu thu bao, t mt gn 60my/100 dn. Tuy nhin nu so snh vi cc nc trn th gii v trong khu vc. Mt thu bao vin thng ca Vit Nam vn t mc thp, xp trn Philipin (55%) v n (23,3%), nhng xp di Trung Quc (68,7%) v Malaysia (104%). Trong , s thu bao in thoi c nh t khong 12

138

triu, tng ng vi mt 15%. Hu ht cc thu bao c nh u do VNPT lp t v pht trin. ... Khong cch s gia thnh th v nng thn ngy cng cch bit... L gii cho s pht trin bng pht trn th trng di ng v bng rng l t cc yu t: (i) Vit Nam duy tr tc tng trng GDP cao (trn 7%) trong nhiu nm qua cng ng ngha vi vic thu nhp ca ngi dn v cc h gia nh tng thm, to thm cc nhu cu v s dng dch v thng tin; (ii) dn s Vit Nam tr vi 65% di tui 30; (iii) Cnh tranh dn n gim gi cc mnh v dch v di ng v bng rng. Tuy nhin, tc pht trin vin thng li khng ng u gia cc vng min, gia th v nng thn. Trn thc t, d tc th ho Vit Nam ang din ra tng i nhanh, nhng hn 70% dn s li ang sinh sng ti cc vng nng thn vi a hnh lnh th ch yu l i, ni, cao nguyn. Cc s liu thng k cho thy c n 64% s thu bao c nh, 65% s thu bao bng rng l tp trung ti 2 thnh ph ln l H Ni v Tp. H Ch Minh. T l s thu bao di ng ti cc thnh ph ln cn cao hn rt nhiu. iu ny cng ngha l 70% dn s Vit Nam ch chim 3035% th trng dch v vin thng. Mt khc, tuy Chnh ph c quy nh v cc dch v vin thng cng ch thit yu cho x hi nh in thoi c nh v truy cp internet phi c ph cp n cc vng dn c nhm to iu kin cho ngi dn c tip cn v s dng cc dch v thng tin. Nhng trn thc t, tuy th trng vin thng Vit Nam c s bng pht v s lng thu bao vin thng, nhng con s trn 40 triu thu bao tng trng trong 5 nm qua li ch yu l thu bao di ng. Vi mc thu nhp bnh qun ca ngi dn Vit Nam vo khong 600800USD/nm trong nhng nm qua v mc ARPU bnh qun trn thu bao di ng khong 78USD/thng, th c th khng nh ngi c th hng dch v ny vn l lp ngi c thu nhp cao, ti cc thnh ph, th trn ln ca Vit Nam, trong khi phn ln ngi c thu nhp thp sng ti cc vng nng thn vn cha c kh nng tip cn s dng loi hnh dch v ny. V pha cc doanh nghip vin thng, to ch ng trong cnh tranh, mi quan tm hng u l cc dch v sinh li nhanh nht v ti cc th trng sinh li nhiu nht. Trong khi vic xy dng, duy tr, cung cp, bo dng mng vin thng c nh lun i hi thi gian v chi ph rt ln, trong khi doanh thu t dch v in thoi c nh ngy cng gim st do c s cnh tranh ca cc dch v vin thng mi. V d ti i Loan, doanh thu t dch v c nh gim t 64% (119.6 t i t) nm 2000 xung cn 30% (59.1 t i t), trong khi cc dch v di ng, internet li tng theo chiu ngc li. Ni cch khc cc dch v c nh khng phi l mi quan tm ca cc doanh nghip vin thng mi. Trn thc t, cc doanh nghip vin thng mi nh Viettel, SPT, EVN Telecom, FPT Telecom... tuy c giy php cung cp dch v vin thng c nh t thng 11/2002, nhng ch tp trung pht trin mng di ng v bng rng, tp trung ch yu ti cc thnh ph, thnh th v cc khu vc dn c. S gp mt ca cc nh khai thc mi to ra s cnh tranh gay gt, chia x th phn trn th trng bng rng v di ng. Cn cng c chnh ph cp v n s tip cn dch v thng tin rng ri hn

139

cho i a s dn c c thu nhp thp ti cc vng min vn cha c s tin b ng k no. Nh vy, nu xt theo kha cnh tip cn v s dng cc loi hnh dch v vin thng, dng nh s bng n trn th trng vin thng thi gian qua ang gia tng khong cch s gia vng thnh th v nng thn. Trong khi ngi dn ti thnh ph c rt nhiu c hi la chn v nh cung cp dch v, v loi dch v di ng, dch v ni dung, dch v bng rng, cc dch v khng dy, th phn ln c dn ti cc vng nng thn vn ang mong ngng c s dng cc dch v vin thng c bn, thit yu nh in thoi c nh v truy cp internet cng cng. ... VNPT cn mn thc hin nhim v cng ch... Vng nng thn Vit Nam chim hn 70% dn s, vic u t pht trin vin thng nng thn, cung cp cc dch v ph cp l mc tiu quan trng ca Vit Nam. Chnh ph khuyn khch cc doanh nghip vin thng u t pht trin mng li v ph cp dch v ti vng nng thn. Nhng trn thc t, cc ngha v pht trin vin thng nng thn ch yu do VNPT thc hin. Mt s nh khai thc nh Viettel, EVN Telcom tuy c trin khai nhng quy m hn ch c v chng loi dch v v phng thc thc hin, ch yu di loi hnh in thoi v tuyn c nh. VNPT l doanh nghip duy nht ti Vit Nam c h tng mng in thoi c nh vn ti tt c cc vng min vi 100% huyn, th x c truyn dn cp quang. VNPT cng ch trng u t xy dng mng vin thng nng thn, bin gii, hi o, n ht 2005 hon thnh chng trnh 100% x c my in thoi, thng tin in thoi m bo thng sut ti tt c cc x trng im bin gii v cc n bin phng. Trong n lc thu hp khong cch s, VNPT trin khai cung cp cc dch v v tuyn c nh. Vi vic a dch v GPhone vo khai thc thng 6/2007, s dng trn nn tng mng Vinaphone, VNPT s cung cp dch v ti cc vng nng thn, min ni, cc vng gp kh khn trong vic trin khai mng c nh. Dch v GPhone vi mc gi cc thp s ng vai tr ph cp dch v vin thng c bn n cc vng nng thn Vit Nam. D kin n cui nm 2008, VNPT s c 600.000 thu bao GPhone. Bn cnh , VNPT c nhng n lc xy dng v cung cp cc dch v bng rng cho vng nng thn m d n ti tnh Lo Cai l mt v d in hnh. Ti Lo Cai, mt tnh nng nghip xa xi ca Vit Nam, cc my in thoi cng cng t i ang c thay th dn bng cc kt ni WiMAX bng rng, tc cao v in thoi VoIP p ng nhu cu thng tin ca 600.000 dn thuc 25 dn tc khc nhau. Cc ngnh ngh truyn thng nh nng nghip, lm nghip c th s dng h tng vin thng mi tng trng kinh doanh v thu ht nhiu hn cc trao i thng mi vi Trung Quc. b) Cc n lc thu hp khong cch s t pha Chnh ph v doanh nghip T pha Chnh ph... thc hin chnh sch ph cp dch v, thu hp khong cch s gia vng thnh th v nng thn, Chnh ph Vit Nam thnh lp qu vin thng cng ch theo quyt

140

nh s 191/QTTg ngy 8/11/2008. Mc tiu tin quyt ca chnh sch ny l nhm h tr ngi s dng dch v c thu nhp thp, tt c cc vng min trn t nc trong kh nng tip cn v s dng cc dch v vin thng. Phng thc h tr l thng qua doanh nghip vin thng trong vic xy dng h tng v cung cp dch v vi gi u i do Nh nc quy nh. Qu vin thng cng ch c hnh thnh t ngun ng gp ti chnh ca cc doanh nghip vin thng vi mc ng gp 3% doanh thu dch v di ng, 2% doanh thu dch v in thoi dng di quc t, dch v thu knh ng di quc t, 1% doanh thu dch v in thoi ng di trong nc lin tnh, dch v thu knh ng di trong nc. Chnh sch h tr bao gm: H tr doanh nghip vin thng duy tr cung ng dch v vin thng ph cp ti vng c cung ng dch v vin thng cng ch nh mng in thoi c nh v Internet, h thng thng tin qua v tinh (VSAT), cc i thng tin duyn hi s dng cng ngh v tuyn HF, cc im truy nhp in thoi v intertnet cng cng, h tr doanh nghip lp t pht trin mi thu bao in thoi c nh hu tuyn cho c nhn, h gia nh. H tr duy tr, pht trin thu bao ca cc c nhn, h gia nh s dng dch v vin thng ph cp ti vng c cung ng dch v vin thng cng ch nh: h tr duy tr thu bao in thoi c nh; h tr thit b u cui cho ch thu bao c nhn, h gia nh s dng dch v in thoi, dch v truy nhp internet. H tr cung ng dch v vin thng bt buc trn phm vi c nc nh: h tr lin lc dch v vin thng bt buc; duy tr thng tin vin thng d bo thin tai v tm kim cu nn trn bin. T pha doanh nghip Thu hp khong cch s khng ch l cc n lc t Chnh ph m n i hi s tham gia tch cc ca cc doanh nghip vin thng. Cnh tranh tt yu dn n mi quan tm v li nhun m doanh nghip c hng hn l nhng ngha v, trch nhim i vi x hi m doanh nghip cn trin khai. Theo cc s liu t Qu vin thng cng ch MIC, VNPT vn l n v ch lc ng gp trn 70% ngun ti chnh. Cng theo Qu vin thng cng ch, cc doanh nghip mi a phn tp trung vo cc th trng sinh li, m cha quan tm nhiu n vic thc hin cc ngha v ph cp dch v cng ch. C th theo k hoch cung ng dch v vin thng cng ch nm 2007, SPT ng cui vi mc kinh ph k hoch l 4,762 t, tip l Viettel vi 25,349 t. VNPT i u trong vic cung ng, p ng cc dch v cng ch, thit yu vi mc 735,710 t, tip l EVN vi 97,937 t. Chnh sch ph cp dch v vin thng c bn ca Chnh ph, cng n lc, nhn thc ng n ca cc doanh nghip vin thng Vit Nam, nht l doanh nghip ch o s l ng lc thc y dch v in thoi c nh. Mng in thoi c nh tip tc c m rng n cc vng nng thn, cng cc dch mi nh in thoi v tuyn c nh, dch v Wimax s l cng c thu hp khong cch s gia vng thnh th v nng thn.

141

c) Vn cn mt trng vin thng y tim nng Mc d Vit Nam ang phi i mt vi cc kh khn t ni ti nn kinh t nh t l lm pht cao, cc bin ng bt li trn th trng chng khon v th trng hng tiu dng, cng nh cc kh khn t bin ng ca gi xng du, v s bt n ca th trng ti chnh tin t th gii cng nh khu vc, nhng vi s n nh v kinh t chnh tr v chnh sch qun l v m, th trng vin thng Vit Nam vn y tim nng tng trng. Theo d bo ca BMI v Hot Telecom, th trng di ng v bng rng vn duy tr c tc tng trng cao. V in thoi di ng s tng t mc hn 40 triu thu bao hin nay ln mc 70 triu vo nm 2010 v khong 89 triu vo nm 2012 t mt 99%. Th trng dch v bng rng s pht trin bng n trong cc nm ti. Do mt thu bao bng rng hin nay ca Vit Nam cn qu thp khong 1,6%, trong khi nhu cu v dch v bng rng tng cao. Theo d bo ca BMI v Hot Telecom s thu bao bng rng s tng t mc 1,5 triu ln con s 11 triu thu bao vo nm 2012 t mt 12%. Th trng dch v in thoi c nh tip tc tng trng do c cc chnh sch h tr ph hp t pha Chnh ph thng qua qu vin thng cng ch vi mc tiu ph cp dch v. Mt khc, tc th ho nhanh ti cc vng nng thn v mt in thoi thp ti khu vc ny cng mang n tim nng pht trin cho th trng in thoi c nh, trong khi cc nc trong khu vc mc bo ho i vi loi hnh dch v ny. Theo d bo, nm 2012 Vit Nam s c khong 19 triu thu bao c nh t mt 21% so vi mc 12 triu thu bao hin nay.

Bi 31 VN PHT TRIN THNG MI, DU LCH


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Hiu c c cu phn theo ngnh ca thng mi v tnh hnh hot ng ni thng ca nc ta. Bit c tnh hnh, c cu gi tr xut nhp khu v cc th trng ch yu ca Vit Nam. Bit c cc loi ti nguyn du lch chnh nc ta. Trnh by c tnh hnh pht trin v cc trung tm du lch quan trng.
142

2. V k nng: Ch ra c trn bn cc th trng xut nhp khu ch yu; cc loi ti nguyn du lch (t nhin, nhn vn) v cc trung tm du lch c ngha quc gia v vng ca nc ta. Phn tch s liu, biu cc loi lin quan n thng mi, du lch. II. PHNG TIN DY HC Bn Du lch Vit Nam. Atlt a l Vit Nam. Bng s liu, biu cc loi v thng mi, du lch. Tranh nh, bng hnh v hot ng thng mi v du lch. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Hy nu vai tr ca giao thng vn ti v thng tin lin lc trong s pht trin kinh t x hi. 2. Cho bng s liu:
C cu vn ti nm 2004 n v: % S lng hnh khch Loi hnh vn ti Vn chuyn ng st ng b ng sng ng bin ng hng khng 1,1 84,4 13,9 0,1 0,5 Lun chuyn 9,0 64,5 7,0 0,3 19,2 Vn chuyn 3,0 66,3 20,0 10,6 0,1 Lun chuyn 3,7 14,1 7,0 74,9 0,3 Khi lng hng ha

Phn tch bng s liu trn, nhn xt v c cu vn ti hnh khch v c cu vn chuyn hng ha phn theo loi hnh vn ti nc ta. 3. Hy nu nhng c im ni bt ca ngnh bu chnh v ngnh vin thng nc ta.

143

M bi:

Trong bi hc hm nay, chng ta s tm hiu v vn pht trin ngnh thng mi v du lch l hai ngnh thuc khu vc dch v c ngha rt quan trng v nhiu tim nng trn t nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v ngnh 1. THNG MI thng mi nc ta. a) Ni thng

GV nu c im ngnh ni thng nc C nc hnh thnh mt th trng ta trong thi k i mi. thng nht.
Hng ha phong ph, a dng, p ng nhu cu ngy cng tng ca nhn dn. Thu ht s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t.

CH: Quan st hnh 31.1, em c nhn xt Trong c cu tng mc bn l hng g v s thay i c cu tng mc bn l ha v doanh thu dch v: hng ha v doanh thu dch v phn theo + Khu vc ngoi Nh nc v khu vc thnh phn kinh t nc ta? c vn u t nc ngoi ang ngy cng tng. Khu vc c vn u t nc ngoi tng t 0,5 % (nm 1995) ln 3,8% (nm 2005). + Khu vc ngoi Nh nc chim phn ln th phn (nm 2005 t 83,3%). T nm 1995 n 2005 gim t 22,6% + Khu vc Nh nc gim mnh. xung cn 12,9%. y l cc vng c nn kinh t pht trin Cc vng c hot ng ni thng nht nc ta. pht trin nht l ng Nam B, ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long.

144

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Ngoi thng

Vit Nam tr thnh thnh vin ca T Sau i mi, th trng bun bn chc Thng mi th gii WTO, c quan ngy cng c m rng theo hng h bun bn vi phn ln cc nc v a dng ha, a phng ha. vng lnh th trn th gii. CH: Quan st hnh 31.2, em c nhn xt g v s thay i c cu xut, nhp khu ca nc ta giai on 1990 2005? T 1990 2005 ch c nm 1992 cn cn C bn nc ta vn trong tnh trng ngoi thng nc ta xut siu nh (Xut nhp siu. khu t 50,4% so vi nhp khu t 49,6%)
Tnh hnh xut khu:

CH: Quan st hnh 31.3, da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy nu v gii thch tnh hnh xut khu ca nc ta giai on 19902005. Hng xut khu ch yu l hng cng nghip nng v khong sn, hng cng nghip nh v tiu th cng nghip, hng nng, lm, thy sn. n nm 2006 c 21 mt hng ch + Quy m xut khu lin tc tng, t lc t kim ngch trn 100 triu 2,4 t nm 1990 ln hn 32,4 t USD USD/mt hng, trong 9 mt hng t nm 2005. kim ngch trn 100 triu USD/mt hng. Cc bn hng ln nht l Hoa K, Nht + Th trng ngy cng m rng. Bn, Trung Quc, EU, xtrylia. + Hn ch: T l hng qua ch bin hoc tinh ch cn thp v tng chm; t l hng gia cng cn kh ln.
Tnh hnh nhp khu:
145

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Mc tng nhp khu phn nh s phc + Quy m nhp khu tng kh nhanh, hi v pht trin ca sn xut v tiu t 2,8 t USD nm 1990 ln 36,8 t dng cng nh phc v cho nhu cu xut USD nm 2005. khu. Tc tng cao ca nhm mt hng + Cc mt hng nhp khu ch yu l nguyn liu, t liu sn xut chng t s nguyn liu, t liu sn xut v mt ph thuc nhiu ca cc mt hng xut phn nh l hng tiu dng. khu vo nguyn liu nhp. Trong chu chim hn 80% kim + Th trng nhp khu ch yu l khu ngch nhp khu. vc chu Thi Bnh Dng v chu u. Chuyn : Du lch c mnh danh l ngnh cng nghip khng khi. Trong mc 2 sau y chng ta s tm hiu v ngnh kinh t ny trn t nc ta. Hot ng 2: Tm hiu v ngnh du 2. DU LCH lch. a) Ti nguyn du lch CH: Da vo Atlat a l Vit Nam, hnh 31.4 v 31.5, em hy trnh by v ti nguyn du lch trn t nc ta. l cc cnh quan thin nhin, di tch Rt phong ph v a dng. lch s, di tch cch mng... Gm 2 nhm: a hnh c 2 di sn thin nhin th + Ti nguyn t nhin gm a hnh, gii (vnh H Long c cng nhn 12 kh hu, nc, sinh vt. 1994, VQG Phong Nha K Bng 7 2004), 125 bi bin v 200 hang ng. Kh hu a dng, phn ha. Nc c cc sng h, cc ngun nc khong... Sinh vt c hn 30 vn quc gia, nhiu ng vt hoang d, thy sn.
146

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Di tch c 3 di sn vn ha vt th (C + Ti nguyn nhn vn gm di tch, l Hu 12 1993, Ph c Hi An v Di hi, ti nguyn khc. tch M Sn 12 1999), 2 di sn vn ha phi vt th th gii (Nh nhc cung nh Hu v Khng gian vn ha cng ching Ty Nguyn). L hi din ra quanh nm, nht l ma xun. Ti nguyn khc nh lng ngh, vn ngh dn gian, m thc... b) Tnh hnh pht trin v cc trung tm du lch ch yu.

Cng ti Du lch Vit Nam c thnh lp Ngnh du lch c ra i t nhng nm 60 ca th k XX. ngy 9 7 1960. C th, khai thc hnh 31.6 ta c kt c pht trin mnh m t u qu: thp k 90 ca th k XX cho n nay.
1991 S lt khch ni a S lt khch quc t Doanh thu 1,5 triu 0,3 triu 0,8 nghn t ng 2005 16 triu 3,5 triu 30,3 nghn t ng

C nc c 3 vng du lch:

Gm 29 tnh thnh t H Giang n H Tnh vi th H Ni v tam gic tng trng du lch H Ni Hi Phng Qung Ninh.

+ Vng Bc B. Sn phm du lch tiu biu l du lch vn ha + du lch sinh thi, tham quan, ngh dng.

Gm 6 tnh thnh ph Qung Bnh, + Vng Bc Trung B. Qung Tr, Tha Thin Hu, TP Sn phm du lch tiu biu l tham Nng, Qung Nam, Qung Ngi. quan cc di tch vn ha, lch s + du lch bin, hang ng v du lch qu cnh.
147

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Gm 29 tnh v thnh ph cn li, c tam + Vng Nam Trung B v Nam B. gic tng trng du lch TP H Ch Minh Sn phm du lch tiu biu l tham Nha Trang Lt. quan, ngh dng bin v du lch sng nc, sinh thi.
IV. NH GI

1. Da vo bng s liu:
C cu gi tr xut khu hng ha phn theo nhm hng ca nc ta n v: % Nm Nhm hng Hng cng nghip nng v khong sn Hng cng nghip nh v tiu th cng nghip Hng nng, lm, thy sn 1995 25,3 1999 31,3 2000 37,2 2001 34,9 2005 36,1

28,5

36,8

33,8

35,7

41,0

46,2

31,9

29,0

29,4

22,9

Hy v biu thch hp nht th hin s thay i c cu gi tr xut khu hng ha phn theo nhm hng v nu nhn xt. 2. Chng minh rng hot ng xut, nhp khu ca nc ta ang c nhng chuyn bin tch cc trong nhng nm gn y. 3. Chng minh rng ti nguyn du lch ca nc ta tng i phong ph v a dng. 4. Da vo hnh 31.5 v Atlat a l Vit Nam, vi t cch nh l mt hng dn vin du lch, hy gii thiu tuyn du lch xuyn Vit (Ti nguyn du lch, cc trung tm du lch trn tuyn ny)
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 32, tm hiu v tim nng cng nghip ca vng.


VI. PH LC
1. QUAN H HP TC HU NGH GIA NC TA V CC NC NG NAM Cho n nay, nc ta t quan h ngoi giao v bun bn vi tt c cc nc trong khu vc.

148

Quan h lng ging thn thin gia Vit Nam, Lo v Campuchia hnh thnh trong qu trnh lch s lu di, c pht trin trong cuc u tranh ginh c lp dn tc ca mi nc v trong cng cuc xy dng nn kinh t b tn ph nng n trong chin tranh. Vic k kt cc hip c Ho bnh, hu ngh v hp tc gia Vit Nam v Lo (nm 1977), gia Vit Nam v Campuchia (nm 1979) l s th hin sng ngi cc mi quan h thn thin gia ba nc ny. Quan h gia Vit Nam v cc nc ng Nam b gin on trong sut thi gian c cuc chin tranh ng Dng v do chnh sch can thip ca cc nc ln vo vic gii quyt cc vn ca khu vc. Hin nay, quan h gia Vit Nam vi cc nc ng Nam ang c ci thin, nhm xy dng mt khu vc ng Nam ho bnh, n nh v pht trin. Ngy 28 7 1995, Vit Nam chnh thc gia nhp ASEAN, tr thnh thnh vin chnh thc v y ca hip hi khu vc mnh ny. Quan h thng mi gia nc ta v cc nc ng Nam c tng cng v a dng hn k t nm 1986, khi Vit Nam tin hnh cng cuc i mi v kinh t, chnh tr, i ngoi. Vic m rng quan h kinh t vi cc nc ng Nam gn lin vi vic nc ta thc hin a dng ho v a phng ho quan h kinh t vi mi quc gia trn nguyn tc bnh ng v cng c li. Hin nay, trong khu vc, Xingapo l bn hng ln nht ca Vit Nam. Nm 1996, gi tr hng xut khu n Xingapo l 1290 triu la M (ch sau Nht Bn), cn gi tr hng nhp khu t Xingapo l 2032,6 triu la M (Vt Nht Bn). Cc nc bn hng c v tr ng k khc trong khu vc l Thi Lan, Innxia v Malaixia. Vic thu ht u t ca cc nc ASEAN vo nc ta cng bc u c kt qu. 2. C HI M RNG QUAN H HP TC HU NGH GIA NC TA VI CC NC TRONG KHU VC NG NAM Vit Nam hin nay c thu nhp quc dn bnh qun trn u ngi cn thp (1), nhng li gn mt khu vc kinh t pht trin nng ng vo bc nht th gii trong thp nin 80. Mt s nc ASEAN vt xa nc ta v bnh qun thu nhp quc dn trn u ngi. S pht trin kinh t nhanh ca mt s nc trong khu vc cho php v ng thi i hi nc ta phi tn dng c li th ca mnh va hp tc, va cnh tranh c vi cc nc trong khu vc v trn th gii. S din bin ca tnh hnh chnh tr trn th gii v trong khu vc cng thun li cho xu th hp tc gia cc nc ng Dng v cc nc ASEAN. Trn th gii, thi k chin tranh lnh kt thc, xu th i thoi, hp tc ang thay th s i u gia cc nc. Xu th tng cng hp tc khu vc ang din ra trn nhiu vng ln ca th gii. Tc ng ca cc s kin chnh tr, kinh t quc t v cc khu vc khc trn th gii, nhng chuyn bin mau l khu vc chu Thi Bnh Dng cng gp phn thc y s n lc ca cc nc ng Nam trong vic xy dng khu vc ng Nam n nh v pht trin, c v tr ngy cng c cng c trn th gii.

149

Vic m rng quan h hp tc hu ngh gia nc ta v cc nc ng Nam khng tch ri vi vic m rng quan h hp tc gia nc ta vi cc nc trong vng chu Thi Bnh Dng, c bit l Trung Quc, Nht Bn, xtrylia... (1) Nm 1994, GDP theo u ngi ca Vit Nam l 240 la M, trong khi ca Xingapo l 24.900 la M, ca Malaixia l 3.520 la M, ca Thi Lan 2.600 la M, ca Philippin 960 la M, cn ca Innxia 860 la M. V kh nng m rng quan h kinh t vi cc nc ng Nam Kh nng m rng cc quan h kinh t ca nc ta vi cc nc ng Nam l rt phong ph v rng m. Trc ht, l s hp tc nhm s dng hp l ti nguyn ca khu vc v quyn li ca cc nc c lin quan, chng hn nh vic khai thc tng hp sng M Cng, khai thc cc ngun li bin v thm lc a ca Bin ng v vnh Thi Lan... S hp tc cng s pht trin trong lnh vc u t. Vit Nam c mt s khong sn qu, tr lng kh m cc nc lng ging khng c li th bng. Lc lng lao ng Vit Nam kh lnh ngh, li r hn so vi mt s nc ng Nam . Mi trng u t vo Vit Nam thun li. Th trng Vit Nam c sc mua kh ln. iu lm tng thm sc hp dn vi s u t ca nc ngoi, c bit l hin nay, cc nc ASEAN ang ch trng b tr li c cu cng nghip nc mnh. Trong qu trnh m rng cc quan h kinh t, nc ta s tham gia tch cc vo s phn cng lao ng gia cc nc trong khu vc, ho nhp nhanh hn vo i sng kinh t quc t. 3. BN G CHO NC LNG GING Hng ho Vit Nam bn sang Trung Quc rt a dng, c th lit k mt s loi hng ho ph bin nh di y: Du th: Bn cho Trung Quc thng c gi hn v gim c chi ph vn chuyn. Nhu cu nhp khu du th t Vit Nam khng b hn ch, c th t 10 triu tn/nm. Cao su thin nhin: Nhu cu nm 2000 ca Trung Quc khong 1,5 triu tn, trong Trung Quc t tc c 0,60,7 triu tn. Mc tng nhu cu vo khong 1015%/nm. Hin nay Thi Lan, i Loan, Malaysia v Vit Nam l ngun cung cp chnh cao su thin nhin v cao su tng hp cho Trung Quc. Thi Lan hng nm cung cp cho Trung Quc 580.000 tn cao su, i Loan gn 400.000 tn, ch yu l cao su tng hp, Malaysia 150.000 tn v Vit Nam khong 70.000 tn (theo s liu ca Hi quan Vit Nam th s lng cao su xut khu sang Trung Quc hng nm l 100.000 tn). Theo Tng cng ty Cao su Vit Nam, th trng Trung Quc lun gi v tr quan trng hng u i vi cao su Vit Nam (chim 50% sn lng v 65% khi lng xut khu). Tuy nhin, v tr khim tn ca cao su Vit Nam trn th trng Trung Quc hin nay c th do cht

150

lng km. Sn phm cao su ca Vit Nam ch yu theo tiu chun SVR (tiu chun Lin X trc y), trong khi Thi Lan, Malaysia, i Loan theo tiu chun ISS ca M. Hin nay, gi thnh cao su Vit Nam cao hn cc nc trong khu vc, nhng vn bn c sang Trung Quc do c gim 50% thu nhp khu v thu gi tr gia tng. Rau qu: Qua iu tra cho thy khi lng rau qu Vit Nam sang Trung Quc rt nhiu. Ngy nay, rau qu Vit Nam c mt ti hu ht cc thnh ph ln ca Trung Quc. Tuy nhin, ang tn ti mt nguy c l hin nay Trung Quc t trng c hu ht cc loi hoa qu nhit i m t trc ti nay Vit Nam c quyn nh nhn, vi thiu, thanh long, chui, da hu. Cc nh khoa hc Trung Quc lai to qu tri ma. nh hng trc mt cha ln, nhng v lu di y cng l mt vn . Thu hi sn: y l mt hng rt c a chung ti Trung Quc, mt khc vic kim dch, kim nghim khng qu kh khn. Mt thc t ng ch l mc d Hi quan Trung Quc cng b kim ngch xut khu thu sn tng trng nhanh (nm 2001 c t 2,3 t USD), nhng kim ngch nhp khu th hu nh khng c, i vi Vit Nam, kim ngch nhp khu thu sn l 0. Hng nng sn: Trung Quc l i th ca Vit Nam v xut khu nng sn, nhng mt s mt hng vn c th c sang Trung Quc: Ht iu: cng nh cao su, th trng xut khu chnh ca Vit Nam l Trung Quc, nhng gn y ht iu n cng c mt ti Trung Quc. Go: do Trung Quc gim din tch gieo trng v b mt ma lin tip nn Vit Nam c th tranh th bn go sang cc vng min Nam ca Ty Nam Trung Quc. Mt s hp ng bn go, d n vin tr go ca Trung Quc, Vit Nam cn tranh th Trung Quc ly go ca Vit Nam thay th. Hin nay Trung Quc ang nhp khu go thm ca Thi Lan (200.000 tn/nm). Ngoi ra, ng, c ph, ht tiu, gn y cng c Trung Quc mua t Vit Nam. Than : Mc d Trung Quc l nc xut khu than vi khi lng ln, nhng do vng than ch yu nm vng ng Bc nn vic vn chuyn xung pha Nam gi thnh cao, khng kinh t bng mua than ca Vit Nam, nn lng than Vit Nam bn cho Trung Quc ngy cng nhiu. Ngoi ra, mt s sn phm cng nghip nh bng n hnh, bnh ko, giy dp... ang c th trng Trung Quc chp nhn. i vi g gia dng, c bit l g gi c, nhu cu th trng Trung Quc kh ln. 4. I MI T T DUY S liu thng k cho thy t trng ngnh dch v trong GDP lun mc 40% trong tng GDP ca c nc. iu ny, khng nh vai tr quan trng ca TMDV trong s pht trin chung kinh t t nc, m cho thy s chuyn dch mnh ca c cu kinh t

151

theo hng gim dn t trng ca ngnh nng nghip v tng dn t trng ca cc ngnh dch v. ng gp ln vo nn kinh t Theo nh gi t Ngn hng th gii, (WB) kim ngch xut nhp khu dch v hai chiu ca Vit Nam nm 2003 l 5,7 t USD, trong , nhp siu v dch v khong 800 triu USD. Theo , dch v cng ng gp rt ln vo vic to cng n vic lm. Hin t l lao ng lm trong cc lnh vc dch v chim khong 25%, so vi mc 65% trong lnh vc nng nghip v 10% trong lnh vc cng nghip. Nhn chung, vic chuyn dch c cu kinh t cha i su vo cht lng, cho nn lc lng lao ng lm vic trong lnh vc nng nghip vn chim t l cao. Nhng nhn mt cch khch quan khu vc dch v l mnh t tim nng gii quyt c nhiu vic lm cho cc tng lp dn c trong x hi. Theo B KHT, nhn t gc thu ht u t thy rng, t trng vn u t trc tip t nc ngoi vo cc ngnh dch v lun mc 20% v c xu hng tng nhanh. Trong , nhng lnh vc c mc u t cao l du lch, khch sn v xy dng. Tuy nhin, trn thc t hin rt nhiu ngnh dch v quan trng cn c pht trin li khng c s u t tho ng nh dch v ti chnh, tn dng, vn ho, y t, gio dc, giao thng vn ti, bu in. i mi t u? Theo bo co t B Thng mi, hin nay ngnh dch v vn pht trin theo hng t pht, cha c quy hoch c th cho vic pht trin tng th cc ngnh dch v. Hin chng ta mi ch ti vic quy hoch pht trin cho cc ngnh sn xut vt cht, dch v hu nh b trng. Cc chng trnh DV ch c lng ghp v thng c coi l th yu trong quy hoch pht trin chung. Bn cnh Vit Nam cn cha c c quan qun l no chuyn trch qun l v dch v. Ngay c Lut Thng mi cng quy nh cha r vai tr qun l nh nc v thc ra c quan ny vn ang lng tng trong cng tc theo di cng nh qun l. Theo cc chuyn gia, mun pht huy li th ca ngnh dch v th phi i mi nhn thc v dch v. V s nhn thc ny nh hng trc tip ti cht lng ca dch v. Vic i mi nhn thc y thc cht l i mi bn cht ni dung ca hot ng dch v v cch qun l doanh nghip kinh doanh dch v. Khc vi thng mi hng ho, s pht trin ca Dch v khng nhng ph thuc vo s pht trin ca bn thn tng lnh vc n l m quan trng hn l ph thuc cht lng mi quan h gia cc lnh vc dch v... Qua thc t hot ng ca nhng ngnh dch v, chng ta t nhn thy mt mnh du lch khng th tm cch tng tc pht trin, trong khi nhiu cc ngnh dch v vn ti, ti chnh, ngn hng, thng tin lin lc, vn ho gii tr th thao, phn phi cn cha tng tc v ngc li nu nh ngnh du lch vn cha pht trin chc chn s nh hng khng nh ti tc pht trin ca rt nhiu ngnh dch v lin quan.

152

5. Ni thng: TNG MC BN L HNG HA V DOANH THU DCH V TIU DNG TNH THEO GI THC T n v: t ng Vng, thnh ph C nc ng bng sng Hng H Ni Trung du v min ni Bc B Bc Trung B Duyn hi Nam Trung B Ty Nguyn ng Nam B TP H Ch Minh ng bng sng Cu Long 6. Ngoi thng a) CC MT HNG XUT KHU TRN 1 T USD NM 2006 STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mt hng Du th Dt may Giy dp Thy sn Sn phm g in t, my tnh Go Cao su C ph Kim ngch (triu USD) 8323 5802 3555 3364 1904 1770 1306 1273 1101 Nm 2000 220 411 43 120 21 973 13 392 14 858 20 575 7 599 77 361 57 988 43 506 Nm 2005 480 292 96 422 44 823 35 099 30 021 46 707 17 398 157 144 107 977 97 501

153

b) 12 MT HNG KHC C KIM NGCH HN 100 TRIU USD/mt hng STT 1 2 3 4 Mt hng Than Dy v cp in Ht iu Ti xch, v, va li Kim ngch (triu USD) 927 701 505 490 STT 7 8 9 10 Mt hng Rau qu My, tre, ci, thm Ht tiu qu v kim loi qu Ch Xe p v ph tng xe p Kim ngch (triu USD) 263 195 190 169

5 6

Sn phm nha Gm s

478 264

11 12

111 110

7. VIT NAM ANG PHT TRIN T MT QUC GIA NGHO NN SANG PHN THNH l ch bi vit ca tc gi David Linch trn t Nc M ngy nay, t bo c s pht hnh ln nht nc M, pht hnh ngy 4 12 2007. Vit Nam c nhc li l mt quc gia m trong chuyn thm hi ma h va qua Ch tch Ngn hng th gii, ng R.Zoelick, nh gi l tm gng ca th gii v s thnh cng trong vic ci thin mc sng ca ngi dn, mt quc gia ang trn con ng gia nhp hng ng nhng nc c thu nhp trung bnh ca th gii vo nm 2010 nh Brazil v Mexico. Theo bi bo, vi tc tng tng sn phm quc ni (GDP) trung bnh 7,8% trong thi gian t 20012006 v ba nm lin tc gn y t hn 8%, Vit Nam gi y ang trn con ng tr thnh quc gia chu mi nht chuyn t t nc ngho nn thi thuc a thnh mt quc gia phn thnh. Khng kh hot ng nhn nhp ti cc nh my cng xng v ngi i li nh mc ci trn cc ng ph phn nh r mt thc t l ngi Vit Nam hng ti nhng ngy thng tt p pha trc. Thnh tu kinh t r nt nht ca Vit Nam m c th gii phi tha nhn l t nm 1993 ti nay, do kinh t lin tc tng trng, s ngi ngho Vit Nam gim ti hai phn ba. Vi hn 80 triu ngi tiu dng v mt i ng cng nhn tr, c hc hnh, Vit Nam gi ang tr thnh mt trung tm thu ht s quan tm ca cc tp on a quc gia. Khi lng u t trc tip ca nc ngoi (FDI) vo Vit Nam nm 2006 vt ngng 10 t USD v trong nm 2007, vi li th gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO), Vit Nam c th thu ht ti 12 t USD u t FDI. Kinh t pht trin khng ch ci thin i

154

sng m cn to cho cng nhn v ngi dn Vit Nam c nhiu la chn hn v cng n vic lm vi ng lng cao hn v iu kin lm vic tt hn. V quan h vi M, sc ht ca th trng Vit Nam c th hin qua chuyn thm hi thng trc ca B trng Thng mi M C. Gutierrez cng phi on 22 tp on v doanh nghip ln ca M trong c tp on ch to t Ford, tp on ha cht Dow Chemical, Cng ty 3M tm kim cc c hi u t v kinh doanh ln hn ti Vit Nam. ng C. Gutierrez cho rng, quan h gia M v Vit Nam ang pht trin rt nhanh v s ngy cng c m rng. K t khi k Hip nh Thng mi song phng nm 2001, kim ngch bun bn gia Vit Nam v M gi y t hn 10 t USD, mc d Vit Nam vn than phin v nhng c hi m rng bun bn b mt do pha M c tnh p t cc bin php bo h nh i vi tm v mt s mt hng hi sn khc ca Vit Nam. Mt trong nhng thnh cng ln nht ca Vit Nam l ngnh cng nghip dtmay vi kim ngch xut khu nm nay t khong 3,27 t USD v c th tng hn. Th nhng, c ch c bit gim st hng dtmay m B Thng mi M p t v ang gy thit hi cho ngnh ny khi mt s nh bn l M ngn ngi trong vic t hng v s b p t thu chng bn ph gi.

155

A L CC VNG KINH T

Bi 32 VN KHAI THC TH MNH TRUNG DU V MIN NI BC B


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Nm c cc th mnh ca vng, hin trng khai thc v kh nng pht huy cc th mnh pht trin kinh t x hi. Nm c ngha kinh t, chnh tr, x hi su sc ca vic pht huy cc th mnh ca vng. 2. V k nng: c v khai thc cc kin thc t Atlat a l Vit Nam, cc bn gio khoa treo tng v lc trong SGK. Thu thp v x l cc t liu thu thp c t cc ngun khc nhau. 3. V thi : C tnh yu qu hng t nc. Thy r trch nhim ca bn thn trong vic xy dng v bo v T quc. II. PHNG TIN DY HC Bn a l t nhin Vit Nam. Bn Hnh chnh Vit Nam. Bn Kinh t chung Vit Nam. Bn Trung du v Min ni Bc B, ng bng sng Hng. Mt s tranh nh, phim video (nu c) v cc dn tc t ngi. Atlat a l Vit Nam.

156

III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Da vo bng s liu:
C cu gi tr xut khu hng ha phn theo nhm hng ca nc ta n v: % Nm Nhm hng Hng cng nghip nng v khong sn Hng cng nghip nh v tiu th cng nghip Hng nng, lm, thy sn 1995 25,3 28,5 46,2 1999 31,3 36,8 31,9 2000 37,2 33,8 29,0 2001 34,9 35,7 29,4 2005 36,1 41,0 22,9

Hy v biu thch hp nht th hin s thay i c cu gi tr xut khu hng ha phn theo nhm hng v nu nhn xt. 2. Chng minh rng hot ng xut, nhp khu ca nc ta ang c nhng chuyn bin tch cc trong nhng nm gn y. 3. Chng minh rng ti nguyn du lch ca nc ta tng i phong ph v a dng. 4. Da vo hnh 31.5 v Atlat a l Vit Nam, vi t cch nh l mt hng dn vin du lch, hy gii thiu tuyn du lch xuyn Vit (Ti nguyn du lch, cc trung tm du lch trn tuyn ny) M bi: M u phn a l cc vng kinh t, hm nay chng ta s tm hiu v vng Trung du v min ni Bc B vng c v tr tn cng pha Bc nc ta, c tim nng pht trin kinh t rt a dng.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c im khi 1. KHI QUT CHUNG qut chung ca vng Trung du v min ni Bc B.

HS nu tn cc tnh v xc nh trn bn a) Quy m, v tr: v tr cc tnh thuc vng Trung du v min ni Bc B.


157

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

L vng c din tch ln nht nc ta, trn 101 nghn km2 = 30,5% c nc. S dn hn 12 triu ngi (2006) = 14,2% c nc. C v tr a l c bit, giao thng + Lo v ton b ng bin gii vi ngy cng hon thin, thun li cho Trung Quc, to iu kin giao lu quc giao lu vi cc vng khc v pht trin nn kinh t m. t bng ng b.

V tr tip gip:

+ Vng bin Qung Ninh, to iu kin giao lu quc t v n cc vng khc trn c nc bng ng bin. + Bc Trung B, ng bng sng Hng Mt trong 2 vng c hot ng kinh t sm ut nht c nc. GV: Trung du v min ni Bc B l b) Th mnh: vng c ti nguyn thin nhin a dng, Cng nghip khai thc v ch bin c kh nng a dng ha c cu kinh t. khong sn, thy in.
Nn nng nghip nhit i c c cc sn phm cn nhit v n i. Pht trin tng hp kinh t bin v du lch.

Tim nng du lch to ln: + C vng bin H Long l di sn thin nhin th gii. + C nhiu di tch lch s nh in Bin Ph, cn c a Cao Bng. + Cc ca khu quc t. + Cc rung bc thang th hin kinh nghim sn xut v chinh phc t nhin ca ng bo dn tc t ngi...

158

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

c) Hn ch:

Mt dn s thp: + Min ni 50 100 ngi/km . + Trung du 100 300 ngi/km2.


2

t dn, thiu lao ng, nht l lao ng lnh ngh. Tnh trng lc hu, du canh du c... cn mt s tc ngi. C s vt cht, k thut cn ngho.

Chuyn : Trong mc 2 sau y, chng ta s tm hiu v ngnh cng nghip rt c tim nng ca vng l ngnh khai thc, ch bin khong sn v thy in.
Hot ng 2: Tm hiu v ngnh khai 2. KHAI THC, CH BIN KHONG thc, ch bin khong sn v thy in SN V THY IN ca vng. a) Khai thc, ch bin khong sn.

* L vng giu ti nguyn khong sn bc nht nc ta. CH: Da vo bn a l t nhin Vit Nam (hoc Atlt a l Vit Nam), hy k tn cc loi khong sn chnh v tn cc m chnh Trung du v min ni Bc B. Cc khong sn chnh l than, st, thic, ch km, ng, apatit, pyrit, vi v st lm xi mng, gch ngi, gch chu la... * Ngnh khai thc than: Vng than Qung Ninh c tr lng ln Tp trung vng m Qung Ninh. bc nht v than c cht lng tt nht ng Nam .
Sn lng hin trn 30 triu tn/nm, ch yu :

159

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Xut khu. + Nhin liu cho cc nh my nhit Ung B v Ung B m rng (Qung in. Ninh), tng cng sut 450 MW. Cc nh my nhit in trong vng:
Cao Ngn (Thi Nguyn) 116 MW. Na Dng (Lng Sn) 110 MW.

ang c k hoch xy dng nh my nhit in Cm Ph (Qung Ninh) cng sut 600 MW. * Cc m kim loi chnh:
ng, ni ken (Sn La). t him (Lai Chu). St (Yn Bi). Km, ch (Ch in Bc Kn). ng, vng (Lo Cai).

Mi nm vng khai thc c khong Thic v bxt (Cao Bng). 1000 tn thic. * Cc khong sn phi kim loi: Mi nm khai thc c 600 nghn tn Apatit (Lo Cai). qung sn xut phn ln.
b) Thy in:

Tim nng ln nht c nc. Ring sng chim gn 6 triu kW.


H thng sng Hng chim hn 1/3 tr nng thy in c nc = 11 triu kW. Cc nh my khai thc:

+ Thy in Ha Bnh trn sng (240 MW). + Thy in Thc B trn sng Chy (110 MW).
160

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cc nh my ang xy dng:

+ Thy in Sn La trn sng (2400 MW). + Thy in Tuyn Quang trn sng Gm (342 MW). + Nhiu nh my thy in nh trn ph lu cc sng. Vic pht trin thu in s to ra ng lc mi cho s pht trin ca vng, c bit l vic khai thc v ch bin khong sn trn c s ngun in di do, gi r. Song cn ch n vn mi trng trong khu vc. Chuyn : Vng Trung du v min ni Bc B cng c th mnh pht trin nng nghip vi ngh trng v ch bin cy cng nghip, cy dc liu, rau qu cn nhit v n i. Vn ny s c chng ta tm hiu trong mc 3 sau y. Hot ng 3: Tm hiu v ngnh trng 3. TRNG V CH BIN CY v ch bin cy cng nghip, cy dc CNG NGHIP, CY DC LIU, liu, rau qu cn nhit v n i. RAU QU CN NHIT V N I
a) iu kin:

CH: Da vo Atlt a l Vit Nam, em * Thun li: hy cho bit Trung du v min ni Bc B c nhng thun li v kh khn g trong pht trin cc loi cy cng nghip, cy dc liu, rau qu cn nhit v n i? V d: + t feralit pht trin trn phin, vi v cc m khc (y l loi t ch yu ca vng).
161

Vng c nhiu loi t trng.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ t ph sa c ( trung du). + t ph sa dc cc thung lng sng v cc cnh ng min ni nh Than Uyn, Ngha L, in Bin, Trng Khnh...
Kh hu: Nhit i m gi ma, c ma ng lnh, phn ha theo c im a hnh mi ni.

+ ng Bc a hnh khng cao, nhng li chu nh hng mnh nht ca gi ma ng Bc, nn c ma ng lnh nht c nc. + Ty Bc chu nh hng gi ma ng Bc yu hn nhng do a hnh cao nn ma ng vn lnh. * To th mnh ca vng l trng cy cng nghip c ngun gc cn nhit v n i. Kh nng m rng din tch v nng cao nng sut cy cng nghip, cy n qu v cy c sn cn rt ln. * Kh khn: Nhng bt li v thi tit nh rt m, rt hi, sng mui ... Tnh trng thiu nc v ma ng.
Mng li cc c s ch bin nng sn cha tng xng vi th mnh ca vng. b) Cc sn phm quan trng:

CH: Da vo Atlt a l Vit Nam v ni dung SGK, em hy nu cc sn phm cy trng quan trng ca vng v s phn b ca chng.
162

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Nhiu loi ch ni ting Ph Th, Thi Ch c din tch v sn lng ln Nguyn, Yn Bi, H Giang, Sn La. nht c nc, nhiu nht trn cc tnh Ph Th, Thi Nguyn, Yn Bi, H Giang, Sn La. Phn b trn cc vng bin gii Cao Cc cy thuc qu: Tam tht, ng Bng, Lng Sn, vng ni cao Hong quy, trng, hi, tho qu... Lin Sn.
Cy n qu: Mn, o, l. Rau n i, sn xut ht ging rau, hoa xut khu Sa Pa.

GV: Vic y mnh sn xut cy cng nghip, cy c sn s pht trin nn nng nghip hng ha c hiu qu cao v hn ch nn du canh, du c trong vng. Chuyn : Bn cnh ngnh trng trt, ngnh chn nui gia sc cng l mt th mnh nng nghip ca Trung du v min ni Bc B m chng ta s tm hiu trong mc 4 sau y.
Hot ng 4: Tm hiu v ngnh chn 4. CHN NUI GIA SC nui gia sc ca vng. a) iu kin pht trin:

Ch yu trn cc cao nguyn cao C nhiu ng c t nhin. 600 700m.


Nhu cu lng thc c bn c m bo, lng hoa mu lng thc dnh cho chn nui tng ln, nht l nui ln.

GV: Hin nay vng ang phi gii quyt yu cu ci to, nng cao cht lng, nng sut cc ng c v tng cng kh nng vn chuyn cc sn phm chn nui,
163

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

nht l gia sc ln y mnh hn na kh nng pht trin chn nui ca vng.


b) Cc gia sc chnh (nm 2005):

B sa nui tp trung trn cao nguyn B (ly tht v sa): 900 nghn con = 16% n b c nc. Mc Chu (Sn La). GV gii thch: Min ni v Trung du Tru: 1,7 triu con chim > 1/2 n Bc B, n tru pht trin mnh hn n tru c nc. b do tru khe hn, a m, chu rt gii hn b, d thch nghi vi iu kin chn th trong rng.
Nga, d. Ln: hn 5,8 triu con = 21% n ln c nc.

Chuyn : V sau y, chng ta s tm hiu v tim nng pht trin kinh t bin ca Trung du v min ni Bc B.
Hot ng 5: Tm hiu v kinh t bin 5. KINH T BIN ca vng.

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy nu cc ngnh kinh t bin ang c pht trin Trung du v min ni Bc B.
nh bt hi sn (nht l nh bt xa b) v nui trng thy sn.

Th mnh ca vng l c qun th du Du lch bin o. lch H Long c xp hng vo danh mc Di sn thin nhin th gii. Trong vng c cng Ci Ln l mt cng Giao thng vn ti bin. nc su, hin ang c xy dng v nng cp, to cho s hnh thnh khu cng nghip Ci Ln trong tng lai.

164

IV. NH GI

1. Ti sao ni vic pht huy cc th mnh ca Trung du v min ni Bc B c ngha kinh t ln v ngha chnh tr, x hi su sc. 2. Hy phn tch kh nng v hin trng pht trin cy cng nghip v cy c sn trong vng. 3. Hy phn tch kh nng v hin trng pht trin chn nui gia sc ln ca vng. 4. Hy xc nh trn bn cc m ln trong vng v phn tch nhng thun li v kh khn trong vic khai thc th mnh v ti nguyn khong sn ca vng. 5. Hy xc nh trn bn cc trung tm cng nghip quan trng ca vng.
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 33, tm hiu cc ngun lc pht trin kinh t ca vng ng bng sng Hng.
VI. PH LC
1. TY BC L K a) Chuyn n Ngi dn tc Thi rt m mn nng: c nng, g nng, tht heo xin nng, tht bm nng. Tip n l mn luc, nh ci luc, tru luc nm pa (cht trong pho tru)... Tng chng h n ung n gin, nhng khng, ch vi mn canh da tru gc bp "n gin", h cho vo y hn 30 loi gia v! Mn thng c ngi Ty nghe qua tng rt "gh" ha ra cng nng m tht nga, lng nga cng khong tm mn gia v. Mn n ngi Mng (H'Mng) mang m cht du canh du c. Mn cm mn mn bng bp ng l mn m mt ngi Mng c th mang i tn cng ng hm Vit Nam, dnh n hng thng m khng h thiu. C chua, tht chua, tht hun khi ca h cng vy. Nhng khng phi v l mn "tch cc phng c" m chng thnh ra d, nh mn tht chua n vi cm th n n "khng bit no l g". Ru ng cn ngo ca h sau khi uc , c cho h th ba thng cho nn "tng truyn" l khi say ngi ung ch cn "h th" nm ng l ht say ngay. Khng hiu l "tp tc" ty xm nhp nhng vng min ny t bao gi, m h c mi khi mi nhau ung chn ru ngi ta li bt tay nhau. Li na, nam n "c " vi nhau trong bn tic, mi nhau ung "kht vng" bng cch bt cho tay... b) Chuyn mc Bn c ngc nhin khng khi nghe ni mt b trang phc dn tc c gi n 15 20 triu ng? a phn trang phc ca cc dn tc Ty Bc u p, cu k, nhng "nht hng" phi k n ngi L L. Mt b trang phc "cao cp" bng nhng loi vi c ca

165

h c gi ln n 15 20 triu ng y. Nhng b mc bnh thng, ph bin, gi cng khong dm ba triu. Ngi L L thng t ho v "Trang phc ngi L L l p nht, cu k nht". Ch ring di tht lng thi ngi ta cng phi mt n ba thng lm, cn hon thnh trn b qun o th mt s s "ch" 3 5 nm. Cng phu l ch chn la v ghp nhng mnh vi mu vi nhau sao cho chng c th phi mu hi ha cho c b. V cng l nhng sng to ring ca mi ngi, khin cho nhng b trang phc khng c b no ging b no. Nhng ngy l tt thn bn L L rc r sc mu trang phc truyn thng. Tic thay thi kinh t th trng hin nay trong th h tr hu nh chng c my ngi cn chu kh hc ngh th h trc t lm ly cho mnh b trang phc p ny. c) V chuyn yu Trai gi ngi Mng thng tm bn i cc ch phin. Khi chng trai c gi "lng trong nh , mt ngoi cn e", th chng lin tin n gn nng, dng tay v ln... mng nng v ni: "Tu s". Nu nng khng c du hiu phn ng, chng lin dt tay nng v nh mnh v "nht" kn vo trong bung. Trong tp tc "bt v" ni ting ca dn tc ny, dng nh chng c du hiu "bo lc" nh nhiu ngi vn ngh. Chng trai khng h bn mng n cn bung ni "nht" nng, m ch l m hoc em gi ca chng. Vi ngy sau, khi bn ng gi pht hin ra s vic, ko nhau n nh trai "c ci" chiu l ri quay v nhn qu ci ca bn ng trai. Phn "kh i" trong yu ng ci g ca ngi Thi li thuc v chng trai. Ngi Thi c tc "chc sn", chng trai mt khi phi lng mt c gi m m phi n nh sn ca nng dng cy chc vo phn nh sn ni nng ng theo nhng m hiu m nng cho bit (kho ch nhm vo ch... b v tng lai th n kh). Khi ng, nng chui ra ngoi cng chng thu m tm s. Mt l ci linh nh ko di tn ba ngy khon i mi ngi ca dng h ng gi. Sau li l ba nm r nhc nhn trc khi "i tr" mun ra ring. Nhiu chng trai cn b buc lm "r h" vt v lm lng khng cng cho nh ngi yu vi ba nm c "th thch" mi mt v o c... 2. SA PA Treo gia lng chng ni Bng bnh lng chng tri Chiu vt cong cn ru Sa Pa thnh chi vi. ng nghing nghing cu ht Nh nghing nghing ta vai

166

C gi gi th cm Gom t tri v y. Ch Tt ang tp np Nga h vang ngn cy N ci ai chn lng Sa Pa thnh ngt ngy. ( Th Nguyn ng Tun) 3. B N CA BI C SA PA Nm lt trong thung lng Mng Hoa, bao bc l nhng ni cao trn di 2.000 mt, bi c ln gi s ch vi nhiu bn khc phong ph. C hnh vch trn kh ging mt tri, hnh nam n giao phi, hay nhng vch k song song... Khoa hc n nay vn cha tm ra ngun gc v ch nhn ca chng. Hai bi c nm trn a phn ba x Hu Tho, S Pn v T Van, quanh con sui Mng Hoa (sui Hoa) trong thung lng Mng Hoa, cch th trn Sa Pa 7 km theo hng ng Nam. Ti Hu Tho, cc vin tp trung thnh hai bi ln. Bi mt nm cnh bn Pho mt bn ca ngi H'Mng trn sn ni st ng ci ko di xung gn lng sui. S lng c chm khc y khng nhiu, nhng u l nhng khi ln, c khi di ti 13m. Cc bn chm khc c quy m, mt dy, cu trc hnh khc phc tp. Bi hai nm gip ranh bin gii x Hu Tho v Lao Chi, trn con ng mn t ng ci qua cc tha rung bc thang ln bn Hu Ch Ngi, bn H'Mng trn nh ni, cn gi l ng ln Hang . y l mt bi rng vi trn 100 hn c hnh chm khc thuc nhiu loi, c nhng hnh c bn (ch xut hin trn mt vin duy nht). cc vng ngoi vi nh khu vc di chn Cu My ni ting ca x T Van, hay sang a phn x T Van v S Pn ri rc c mt vi hn n l, chm khc vi hoa vn khng khc bit nhiu so vi hai bi k trn. Nhn tng th, cc hnh chm khc c th quy v vi nhm chnh: hnh trn khc vch tng i ging cu trc hoa vn thi k vn ha Hoa Lc c th dng tng trng cho mt tri, hnh nam n giao phi, nhn mnh vo b phn sinh dc, cc ng vch song song ta nh nhng qu Kinh dch, ngn hoc c th ko di m ly vin dng nh th hin nhng cnh ng, hoc tha rung bc thang, cc hnh vung, ch nht c chm l nh ca hoc tng trng cho khu dn c sinh sng... i b phn u mang m du n ca t duy to hnh gin n v khc trit, xut pht t nhng con ngi nguyn s c i sng gn b su sc vi t nhin. n nay, cc nh khoa hc vn cha th a ra nhng nhn nh chnh xc v ngun gc hnh thnh v ch nhn ch thc ca bi ny. Theo mt s ti liu lch s v dn tc hc, lch s hnh thnh dn c vng thung lng Mng Hoa c hai giai on.

167

Giai on sm cch nay chng 900 nm, ni y tng l khu vc sinh sng ca mt x hi Ty c, c t chc v thit k hon chnh, pht trin i sng vt cht v tinh thn ti trnh cao. Sau khng r l do xy ra mt cuc di c ln, ton b cng ng ny chuyn i, b li thung lng hoang vng. Hin Sa Pa vn c mt vi nhm nh ngi Ty sinh sng ti nhng vng t bng phng pha nam thuc cc x Bn H, Thanh Ph, Nm Si. Giai on mun chnh l s hnh thnh ca lp c dn hin ti, m nhng c dn sm nht l ngi H'Mng, n y lp nghip chng 300 nm trc. Vy xy ra hai gi thuyt v ngun gc hnh thnh bi , mt thuc v nhm c dn hin ti, a sc tc v sng ri rc. Mt thuc v nhm c dn c m nhng hiu bit v h cn nhiu m h, song dng nh y l mt cng ng ln, c t chc x hi v tng t n mt trnh vn minh nht nh. 4. SA PA KHNG CN LNG L cao 1.600 mt so vi mt bin, Sa Pa nh mt Lt pha ty bc T quc. T nhng nm 30 ca th k trc, Sa Pa c ngi Php chn lm im du lch, vi nhng ngi bit th sang trng v nhng con ng lt th mng gia nhng vn o, vn mn chi cht hoa mi xun v. Tuy vy, du lch Sa Pa thc s khi sc ch sau khi con ng nha di 38 km ni th x Lo Cai vi ph ni c nng cp. Sa Pa hp dn du khch khng ch v cnh sc tuyt p, vi nhng di my trng vn vt quanh nhng nh ni mu lam, nhng rng cy sa mc xanh ngt, nhng vn hoa rc r sc mu, nhng thc nc tung bt trng xo... m cn v s a dng ca cc cng ng dn tc. Sa Pa c gn 40.000 dn vi 6 dn tc (Mng, Dao, Ty, Giy, X P v Kinh). Mi dn tc c trang phc, li sng, tp tc, phng thc canh tc..., cng nhng bn sc vn ha ring bit, phong ph v b n. n tng u tin v mt ma ng Sa Pa l sng m. hn 9 gi sng. Vy m sng vn dng khp ni, nh mt tm voan mng mu xm nht, m mt trn con ng pha trc, ln khut bn cnh nhng hng thng gai ven ng, lng ng trn nhng khong rung bc thang, chn vn trn nhng nh ni... Th trn Sa Pa hin ra trc mt vi nhng ngi nh thp thong trong sng. Nhng lu i c knh bn cnh nhng bit th hin i theo li kin trc phng Ty, dc theo nhng con ng quanh co hay chnh vnh trn cc trin dc, sn i. Hai bn ng, nhng cy sa mu kiu hnh, nhng khu rng trc, rng vu xanh ngt trm t trong mn sng xm. Nhng cy mai, cy o tr tri m mnh trong ma bi. Ri y, khi nhng tia nng m p ca ma xun va n, chng s li trn y sc sng vi nhng chm hoa rc r, p n ngn ng. Nh th Sa Pa chm khut trong sng m. D hn 100 tui (xy dng nm 1895), nhng nhng vin hnh ch nht vn vng chi thch thc thi gian. Trc sn, di nhng bc tam cp, nhiu du khch ang quy qun quanh cc qun c sn nng ca Sa Pa: Khoai lang, khoai t, sn, ht d, trng g, trng vt ln, ma... Khng

168

ch thng thc v ngt bi ca cc mn n vn rt bnh dn ny, khch cn mun tn hng hi m ta ra t nhng l than hng rc. Tht k diu l ngay gia Sa Pa lnh but vi nhng cn gi bc r rt tng hi, nhng lp sng m dy, du khch vn c mt ch tr chn m p v bnh yn n dng ny. Th trn nh san st cc quy hng vi v s hng ha, chng loi ht sc phong ph v a dng. Nhiu nht l cc loi hng lu nim, qun o m, giy dp, in t, chi tr em... Phn ln cc sn phm c nhp t nc lng ging Trung Quc. Nhiu sn phm ch c Sa Pa nh b lm vn mini (bay, co, xc, xng) hay xng i rng a nng c la bn, cuc chim, ba c, xp gn trong ci ti bng lng bn tay. Trong cc quy thuc dn tc c nhiu lai thuc Bc, thuc Nam vi nhng li gii thiu n tng: "Ru b ng ung b khen", "Thang thuc ci lo hon ng", "M phm lm p ca T Hi Thi Hu" v.v... Dc hai bn tam cp xung ch Sa Pa l nhng quy trang sc bng bc (vng, khuyn, lc, nt o v.v...), quy hoa qu (cam, to, chui, mn, l...) Nhng cho bnh rn nhn u ang si xo xo, thm phc khin khng t du khch dng chn. Ch mt ngn ng mt ci bnh np do qunh, dn rm v nng hi... Ngoi cc loi hng ha thng thng, trong ch Sa Pa cn c mt gian ln dnh cho hng th cm (chn, mn, bc gi, qun o, ti xch, v m, khn tay, tranh thu) ca cc dn tc khc nhau, vi nhiu hoa vn v hnh trang tr tinh xo v l mt, loi, mu sc rc r. Trong nhiu quy hng by bn nhng b trang phc dn tc c, thm ch, b sn rch. Vy m, ci gi a ra khng r: 400 500 ngn mt b, trong khi b mi ch 700 800 ngn. So vi cc b mi, cc b c thng vi tt hn, dt theo cch th cng nhiu cng hn. Ma ng, sng m, m t v lnh cng khng ngn c nhng dng ngi cun cun v Sa Pa. Ngoi khch du lch v khch Ty, trn ng ph, trong ch c rt nhiu ng bo Mng, Dao , Giy... Ngi Mng trng, Dao mc nhng trang phc c hoa vn sc s, u i khn hoc khn hoa nhiu mu. Ngi Mng en i khn en, o en, qun en ngn n u gi, chn qun x cp en. Ngi Sa P vy hay qun di, o ngn vin nhng hoa vn trang tr... H i bn cc hng ha v hng th cm ca mnh, mua li nhng dng cn thit. Trong ch, dc ng ph, trn va h, nhiu ph n v tr em, tay xch nhng mn hng lu nim nh dy eo di ng, vng bc, khuyn tai, lc tay..., ngng nghu ting kinh vi khch ta, x xa x x mi khch Ty. Trong sng m Sa Pa, ngi dn ni y ang ha nhp vo nn kinh t th trng vi mun hnh, mun v. Qu tht, Sa Pa khng cn lng l ! 5. LNG C NI A U T QUC Tn gi Lng C c nhiu gi thit: Long C (Rng , ng rng), Lng Ng (bi cnh ng Thn P trng nhiu ng), li c gi thit: Lng C l tn ngi ng u mt dng h dn tc L L, c cng khn hoang, gn gi v pht trin vng t. Nhng nhiu

169

ngi cho rng: Lng C c l bt u t ch: Long C (Long: rng; c: trng) ngha l trng rng. Thi phong kin rng tng trng cho Vua, trng rng l trng ca nh Vua. Theo li k ca cc c cao tui Lng C, trc y ng bo L L c phong tc may sm qun o ng kiu ca dn tc L L Lng C mc cho ngi qua i, nh th t tin mi nhn. Hin nay ng bo L L Lng C cng nh Mo Vc (H Giang) u s dng thnh tho trng ng trong vic tang. Trng ng ca ng bo L L c ngun gc t trng ng ng Sn, nh vy Lng C cn bo lu c nhng hin vt lch s, vn ha qu gi tiu biu rc r ca thi Hng vng. Theo s sch vo thi Ty Sn, Hong Quang Trung cho t ni bin i him tr ny mt chic trng ln, thi ting trng l phng tin thng tin nhanh nht, v tr t trng ca nh vua, c l l trm bin phng tin tiu Lng C by gi... X Lng C bao gm chn thn, bn: L L Chi, So Lng, T Gi Khu, Cn Tng, Thn Vn, Thn P, S Mn Khan, Sn Ch, Sn S Phn, tt c cao trung bnh t 1.600 1.800 mt so vi mt nc bin, nhng a danh ny vo ma ng, gn y nht vo u thng 12003 thi tit rt lnh v c c tuyt ri. Trong s chn thn, bn ca Lng C th So Lng thuc phn t thng cng cc bc nhng phi i b mt 15 pht mi ti ct mc 17 on 3 (H Giang Vn Nam phn chia t i Mn Thanh nm 1887), y mi chnh l mm t tt bc. Pha tri thung lng Thn Vn thm thm, rng khong 50 ha, bn phi l u ngun sng Nho Qu, bt ngun t M Cng Vn Nam Trung Quc v ng Vn, Mo Vc, ni non trng ip hng v vo bc nht t nc... Khi ni v nc Vit Nam lin mt di, ngi ta hay nu t Tr C (Qung Ninh) n C Mau (nu tnh theo b bin), hoc t Mc Nam Quan (Lng Sn) n C Mau (nu tnh theo trc ng quc l), hoc t Lng C n C Mau (nu tnh theo gii hn ca v ), nu k n a danh hp. Chi li hn phi ni t xm So Lng n xm mi Rch Tu... L vng qu lu i ca ng bo dn tc Mng v L L, Lng C c din tch t nhin: 3.460 ha c 503 h vi 3.051 nhn khu, Lng C c ng bin gip vi nc Cng ha nhn dn Trung Hoa hn 16km. B con dn tc Lng C canh tc ch yu l nng ry v lm rung bc thang, ni bt l ng bo dn tc Mng, L L vn bo tn ngh dt truyn thng, vi cc cng on lm si lanh, dt vi. Nhng nm trc y, mi khi nhc ti Lng C ng Vn, hnh nh m du khch nh nhiu nht l ng giao thng xuyn qua nhng dy ni cheo leo, phng tin i li kh khn, ma ng tri lnh but v cuc sng cn kh khn ca b con dn tc. Ngy nay, di nh sng ng li i mi, vi nhng chnh sch, s u t kp thi ca Nh nc i vi ng bo cc dn tc t ngi vng cao ni chung v b con dn tc t ngi Lng C ni ring, Lng C c nhiu i thay. T nm 2001, con ng t ng Vn ln Lng C c nng cp, tri nha phng phiu, dng in quc gia thp sng mnh t a u Lng C v ct c T quc c dng ln trn nh ni Rng, trng xa nh mt ngn thp, c hnh dng ct c H Ni, cao gn 20 mt, chn b c su mt ph iu mang

170

nt hoa vn ca trng ng ng Sn, l c T quc tung bay, kiu hnh gi bu tri bin cng, nh ngn la bt dit, in bng xung mt h L L xanh bic, lng chng ni Rng c hang S Mn Khan rng p, hp dn, hng triu nm to sn, hay chnh bn tay ngh nhn thi tin s to nn nhng ng nt m hn nh chnh Lng C thu nh vo tng vn ... Ma xun n, du khch ln H Giang, ti thm Lng C, vt qua 500km t H Ni theo quc l s 2 v quc l 4C, qua cao nguyn ng Vn vi thi gian hai ngy l du khch c th n vi Lng C, mnh t a u cc bc ca T quc, ni vn bo tn nhng nt vn ha truyn thng, vng t c ch Shan, ru mt ong v thng c, x s ca o phai, hoa l, tuyt trng v no nhit trong bui ch phin. Du khch s c tn hng khng kh trong lnh, lng nghe ting n mi tm tnh gi bn, ting khn Mng say quyn r tnh ngi, ting trng ng m vang bn bp la nng m men say ca ru ng... du khch d g qun, du ch mt ln n. 6. RUNG BC THANG LO CAI Lo Cai v mt s tnh min ni Ty Bc c hai ma th hin cnh k th ca rung bc thang. l ma nc cy nh bc tranh thy mc khng l v ma la chn vi mu vng tri rng nh m. Rung bc thang l phng thc canh tc, xy dng ng rung trng la nc vng i ni. t sn i, ni c san i thnh vt c cng dc theo ng ng mc ( cao v din tch tng ng nhau) tip ni t trn xung theo kiu bc thang. L vng tiu kh hu nhit i gi ma v phi ch nc ma xung nn vng ni Lo Cai dp thng 6, 7 hng nm mi vo v gieo cy. y l thi gian xut hin phong cnh p nht trn nhng cnh ng rung bc thang Trung Chi, Sa P, T Phn, Lao Chi, T Van, Hu Tho, Bn H, T Ging Phnh...(Sa Pa); Lu Th Ngi, Lng Phnh... (Bc H ); Mng Hum, Mng Vi, Sng Ma So, Dn Sng, T, Ngi Thu, A L... ( Bt Xt); Sn Chng, Cn Cu... (Si Ma Cai); Tung Chung Ph, T Ngi Ch, Pha Long, Lng Khu Nhin...(Mng Khng). Rung bc thang Lo Cai c t hng trm nm nay v u do nhng i bn tay ti hoa, cn mn ca ngi Dao, Mng, H Nh, Giy, Ty, Xa Ph, Nng, Pa D... i ni i kin to. C th t ho m ni rng mi v p ca rung bc thang Lo Cai l nhng tuyt tc do ngi nng dn vng cao to ra. Nhng cnh ny khng ch l danh thng ca qu hng, thu ht du khch ti chim ngng, m n cn l nhng b thc khng bao gi vi ca ng bo cc dn tc. cng l kt qu ca phng thc canh tc nng nghip bn vng t xa xa, nht l khi thc hin nhng chin dch ra qun thi ua lm rung bc thang nh canh, nh c theo li dy ca Bc H v ch trng ca Tnh u Lao Cai cch y 50 nm. Cng gi tr hn bi nhiu khu rung bc thang ngy nay ang gp phn to ra sn phm du lch c o cho vng cao. Bi y l nhng im n hp dn v khng th thiu ca rt nhiu du khch nc ngoi khi chn tour ti Lo Cai.

171

V p k th ca phong cnh rung bc thang v my ni Ty Bc cng to ngun cm xc cho khng t vn ngh s ti danh sng tc nn nhng tc phm ngh thut lm say m bit bao ngi. 7. TH MNH V TRNG TRT CA VNG

IU KIN T NHIN

Nn a hnh cao. Ma ng lnh. t thch hp trng nhiu loi cy


SN XUT HNG DN C HA HIU QU KINH T X HI

C kinh nghim trng v ch bin sn phm cy cng nghip, dc liu.

IU KIN KINH T X HI

Cy cng nghip c ngun gc cn nhit v n i. Cy c sn, cy n qu cn nhit v n i. Cy dc liu. Ht rau ging. Hoa cht lng cao.

S dng hp l ti nguyn. Nng cao i sng nhn dn. nh canh, nh c.

Vn, k thut thch hp. Ch bin. Th trng. Chnh sch. 8. VIN HNG NGC LN NHT VIT NAM Theo quy nh quc t, mt vin rubi t chun phi nng 0,3g (tc 1,5 cara) tr ln, v cht lng vin rubi phi khng c t vt, khc x nh sng kp, c mu nh mu b cu. Trn th gii hin nay c 6 vin rubi ni ting l: 1. Vin Ty Tng nng 200 cara (bng 40g) 2. Vin Min Ma nng 1184 cara (236,8g) 3. Vin Edward nng 176 cara (35,2g)

172

4. Vin rubi do gio s John Ruskin gii thiu cho Bo tng Anh mua nng 162,7 cara (32,54g) 5. Vin Reevs Star nng 138,7 cara (27,74g) 6. Vin Delong Star nng 100 cara (20g) V vin hng ngc ln nht Vit Nam. Nm 1997, ti m Tn Hng, tnh Yn Bi, Cng ty vng bc qu Yn Bi khai thc c vin hng ngc rubi nng 11.500 cara (1 cara = 0,2g, nh vy vin hng ngc nng 2300g). y c th l vin ngc c trng lng ln nht t trc ti nay, Chnh ph ta thnh lp Hi ng gim nh vin qu him ny. Vin rubi ny trong khi khai thc b v mt phn nh, phn v nng 58g (290 cara) c bn ti Hi ch qu Mianma vi gi 290.000 USD. Tuy nhin, phn p nht, qu gi nht ca vin rubi ny khng phi phn v bn ni trn m nm trong li vin cha bc tch nng chng 200 300g vi gi ti thiu khong 2 triu USD. Theo cc chuyn gia v lnh vc ny, vin rubi Tn Hng sau khi bc tch phn th trng lng tinh ca vin ngc d ch cn khong 200g nhng vi cht lng tuyt ho nh quy nh chun quc t th y s l vin hng ngc rubi qu him vo hng Top Ten th gii, gi tr cn cao hn c d tnh rt nhiu. Qu Chu, Ngh An c ln tm thy vin rubi tuyt ho, nng 11,2g (56 cara). Trn th gii, ngc rubi c Mianma, Thi Lan, n , Srilanca, M, Vit Nam. Nhng ch c 4 a danh c cng nhn l thnh a ca rubi th Vit Nam ta chim ti mt na, l Qu Chu v Tn Hng. Hai a danh Thnh a cn li l Kathay (Thi Lan), Mongok (Mianama). Vic tm thy vin hng ngc ln nht Vit Nam xp vo hng Top Ten th gii c gi tr hng triu USD, chng t ngun ti nguyn phong ph ca t nc ta.

Bi 33 VN CHUYN DCH C CU KINH T THEO NGNH NG BNG SNG HNG


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Bit c v tr, phm vi lnh th ca vng. Phn tch c cc th mnh ch yu (v v tr a l, th mnh v t nhin, kinh t x hi) cng nh cc hn ch (v t nhin, kinh t x hi) ca vng ng bng sng Hng.
173

Hiu c tnh cp thit phi chuyn dch c cu kinh t theo ngnh v thc trng v vn ny ca vng. Bit c mt s nh hng v chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ca vng v c s ca vic nh hng . 2. V k nng: Xc nh c trn bn mt s ti nguyn thin nhin (t, nc, thy hi sn...), mng li giao thng, th ng bng sng Hng. Phn tch c cc biu lin quan n ni dung ca bi 33 v rt ra nhn xt cn thit. II. PHNG TIN DY HC Cc bn gio khoa treo tng (T nhin, Nng nghip, Cng nghip chung Vit Nam) Atlat a l Vit Nam. Biu , bng biu s liu lin quan n ng bng sng Hng. Tranh, nh, bng hnh v t nhin, kinh t ca vng. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Ti sao ni vic pht huy cc th mnh ca Trung du v min ni Bc B c ngha kinh t ln v ngha chnh tr, x hi su sc. 2. Hy phn tch kh nng v hin trng pht trin cy cng nghip v cy c sn trong vng. 3. Hy phn tch kh nng v hin trng pht trin chn nui gia sc ln ca vng. 4. Hy xc nh trn bn cc m ln trong vng v phn tch nhng thun li v kh khn trong vic khai thc th mnh v ti nguyn khong sn ca vng. 5. Hy xc nh trn bn cc trung tm cng nghip quan trng ca vng.
M bi:

ng bng sng Hng l mt trong hai vng c dn s ng v trnh pht trin kinh t cao nht c nc ta. Trong bi hc hm nay, chng ta s tm hiu v cc th mnh v hn ch, vn chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ca vng kinh t quan trng ny.
174

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu cc th mnh 1. CC TH MNH CH YU CA ch yu ca vng. VNG a) Quy m ca vng: Din tch: Gn 15 nghn km2 = 4,5% ton quc. S dn: 18,2 triu ngi = 21,6% c nc (2006).

CH: Da vo lc 33.3 trong SGK hoc Atlt a l Vit Nam, em hy k tn 10 tnh, thnh ph (tng ng cp tnh) thuc ng bng sng Hng. (GV lu HS: H Ty sp nhp vo H Ni)
b) Cc th mnh ch yu ca vng

CH: Da vo s 33.1, em hy nu cc th mnh ch yu ca ng bng sng Hng. GV hng dn HS lp bng trnh by cc th mnh v v tr a l, t nhin v kinh t x hi ca ng bng sng Hng.
V TR A L Chuyn tip gia Trung du v min ni Bc B vi Bin ng rng ln gip vnh Bc B. Lin k vi cc vng c tim nng ln v khong sn v thy in nht nc ta vng Trung du v min ni Bc B, Bc Trung B. Gn bao trn vng kinh t trng im. t t nng nghip 51,2% din tch ng bng. Trong 70% l t ph sa mu m, t l din tch t s dng ca vng cao, t gn 82,5% din tch t nhin (so vi bnh qun c nc 5056%, ng bng sng Cu Long 78,7%, ng Nam B 75,7%)

T NHIN

175

Hot ng ca GV v HS
Nc

Ni dung chnh

Rt phong ph vi nc mt (sng vi h thng sng Hng v sng Thi Bnh, h, m), nc ngm. C ngun nc nng, nc khong.

Bin

Thy, hi sn. Du lch. Cng, giao thng vn ti bin.

Khong sn

vi, st, cao lanh. Than nu, kh t nhin.

KINH T X HI

Dn c lao ng C s h tng C s vt cht k thut Th mnh khc

Lao ng di do. C kinh nghim v trnh . Mng li giao thng. H thng in, nc. Tng i tt. Phc v sn xut, i sng. Th trng. Lch s khai thc lnh th.

Chuyn : Bn cnh cc th mnh, vng cng c nhng hn ch nht nh. Trong mc 2 sau y, chng ta s tm hiu cc mt hn ch ca ng bng sng Hng.
Hot ng 2: Tm hiu nhng hn ch 2. CC HN CH CH YU CA ch yu ca vng. VNG

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy trnh by cc hn hn ch ch yu ca vng ng bng sng Hng.
a) Sc p dn s ln.

CH: Ti sao ni ng bng sng Hng chu sc p dn s ln?


176

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

y l vng c s dn ng, mt dn s cao nht c nc. + Dn s 18,2 triu ngi = 21,6% c nc (2006).

Gp 4,8 ln mt trung bnh c nc. + Mt 1225 ngi/km2 (2006). Dn s ng, c cu dn s tr, nhiu lao To sc p ln v vn gii quyt ng, trong iu kin kinh t cn chm vic lm. pht trin th bi ton gii quyt vic lm tr nn rt nan gii ng bng sng Hng. b) Nhiu thin tai, ti nguyn hn ch.
Thin tai: bo, l lt, hn hn. Ti nguyn:

Do cc ti nguyn ny b khai thc qu mc. Phn ln nguyn liu phi a n t cc vng khc.

+ Nhiu ti nguyn b xung cp nh nc trn mt, ti nguyn t ai... + Thiu nguyn liu cho pht trin cng nghip. c) Vic chuyn dch c cu kinh t cn chm, cha pht huy ht th mnh ca vng.

Chuyn : Chng ta va ni n hn ch trong s chuyn dch c cu kinh t ng bng sng Hng. y chnh l mt vn rt cp thit ca ng bng sng Hng hin nay, trong mc 3 sau y chng ta s tm hiu v vn ny. Hot ng 3: Tm hiu v vn 3. CHUYN DCH C CU KINH chuyn dch c cu kinh t theo ngnh T THEO NGNH V CC NH v cc nh hng chnh. HNG CHNH a) Thc trng CH: Da vo biu hnh 33.2, em c nhn xt g v s chuyn dch c cu

177

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

kinh t theo ngnh ng bng sng Hng? Nm 1986:


Nm 2005:

+ Khu vc I, Nng lm ng nghip + Khu vc I cn kh ln, 25,1%. c t trng cao nht, chim 49,5%. + Khu vc III chim t trng ln nht, + Khu vc III, Dch v chim t trng t 45%. cn nh, 29%. + Khu vc II t trng cn cha cao, t + Khu vc II, Cng nghip xy dng 29,9%. chim t trng nh nht, 21,5%.
Xu hng chuyn dch:

y l xu hng chuyn dch tch cc + Gim t trng ca khu vc I. theo xu hng chung ca t nc ta + Tng t trng ca khu vc II v III. hin nay. C th, khu vc II cng nghip v xy + Tuy nhin tc chuyn dch c cu dng t nm 1986 n 2005 mi tng cn chm, nht l khu vc II. c 8,4% (t 21,5% ln 29,9%)
b) Cc nh hng chnh.

C th l tip tc gim t trng ca khu Tip tc xu hng chuyn dch c vc I, tng nhanh t trng ca khu vc II cu kinh t ngnh theo hng tch cc. v khu vc III trn c s m bo tng trng kinh t vi tc nhanh, hiu qu cao gn vi vic gii quyt cc vn x hi v mi trng. Mc tiu n nm 2010 t trng cc khu vc I, II, III tng ng s l 20%, 34% v 46%. Trng tm l pht trin v hin i ha Chuyn dch trong ni b tng khu cng nghip ch bin, cc ngnh cng vc, tng ngnh. nghip khc v dch v gn vi yu cu pht trin nn nng nghip hng ha.
178

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ i vi khu vc I:
Gim t trng ca trng trt, tng t trng chn nui v thy sn. Trong trng trt li gim t trng cy lng thc, tng t trng cy cng nghip, cy thc phm, cy n qu.

+ i vi khu vc II: Cc ngnh cng nghip trng im l: + Ch bin lng thc thc phm. + Dt may v da giy. + Sn xut vt liu xy dng. + C kh k thut in in t. + i vi khu vc III: Du lch l mt th mnh ca ng bng Ch trng pht trin ngnh du lch. sng Hng, nht l H Ni, Hi Phng v cc vng ph cn.
Pht trin cc dch v khc nh ti chnh, ngn hng, gio dc o to... IV. NH GI

Hnh thnh, pht trin cc ngnh cng nghip trng im.

1. Ti sao phi c s chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ng bng sng Hng. 2. Phn tch nhng ngun lc nh hng n s chuyn dch c cu kinh t ng bng sng Hng. 3. S chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ng bng sng Hng din ra nh th no? Nu nhng nh hng chnh trong tng lai.
V. HOT NG NI TIP

Phn tch mi quan h gia dn s v sn xut lng thc ng bng sng Hng.

179

VI. PH LC
ng bng sng Hng rng gn 15 nghn km2, chim 4,5% din tch t nhin ton quc, tip gip bin pha ng v ng Nam. S dn ca ng bng l 18,2 triu ngi, chim 21,6% s dn ca c nc (nm 2006). ng bng sng Hng l mt trong nhng vng c ngha then cht trong s nghip pht trin kinh t x hi ca t nc. 1. Vn dn s ng bng sng Hng l ni dn c tp trung ng c nht trong c nc. Vic dn c qu tp trung ng bng lm cho mt dn s trung bnh ln ti 1225 ngi/km2 (2006). Mt ny cao gp 4,8 ln mt trung bnh ca ton quc; gp gn 2,9 ln so vi ng bng sng Cu Long; gp 13,8 ln so vi Ty Nguyn; gp 17,8 ln so vi vng Ty Bc. Nhng ni dn c ng nht l H Ni (2883 ngi/km2), Thi Bnh (1183 ngi/km2), Hi Phng (1113 ngi/km2), Hng Yn (1204 ngi/km2 1999). cc ni khc, ch yu thuc khu vc ra pha Bc v ng Bc ca chu th, dn c tha hn. S phn b dn c qu ng ng bng sng Hng lin quan ti nhiu nhn t. Nn nng nghip thm canh cao vi ngh trng la nc l ch yu i hi phi c nhiu lao ng. Trong vng cn c nhiu trung tm cng nghip quan trng v mt mng li cc th kh dy c. Ngoi ra, ng bng sng Hng c khai thc t lu i v c cc iu kin t nhin kh thun li cho hot ng sn xut v c tr ca con ngi. ng bng sng Hng, dn s gia tng vn cn nhanh. V vy, tc tng dn s cha ph hp vi nhp pht trin kinh t x hi. iu ny gy kh khn cho vic pht trin kinh t x hi ca ng bng. Vit Nam l nc c din tch canh tc tnh theo u ngi rt thp (892m2). Ch s ny ng bng sng Hng cn thp hn nhiu do sc p nng n ca dn s. y, bnh qun mi u ngi ch t khong 1/2 con s trung bnh ca c nc. t canh tc t, dn ng nn phi y mnh thm canh. Song nu thm canh khng i i vi vic hon li y cc cht dinh dng s lm cho t ai mt s ni b gim ph nhiu. Vi vic p dng tin b khoa hc k thut v nhng chnh sch i mi trong nng nghip, sn lng lng thc ca vng tip tc tng ln, nhng v lu di c th tin n gii hn ca kh nng sn xut. Dn s ng v s gia tng dn s li nhng du n m nt v kinh t x hi. Mc d mc gia tng dn s gim nhiu, nhng sn xut nhn chung cha p ng c nhu cu tch lu v ci thin i sng nhn dn. Hng lot vn x hi nh vic lm, nh , y t, vn ho, gio dc vn cn bc xc. Trong nhiu nm qua, nc ta tin hnh phn b li dn c v lao ng trn phm vi c nc. i vi ng bng sng Hng, iu c ngha c bit quan trng.

180

Ngay t nm 1961 c nhiu ngi t ng bng sng Hng chuyn ln cc tnh thuc min ni Ty Bc v mt s tnh thuc min ni ng Bc. Nhng phi n cui nhng nm 70 v u nhng nm 80 ca th k ny, vic chuyn c mi c thc hin vi quy m ln. Trong thi k 1984 1989, trn hu ht cc tnh trong vng ng bng sng Hng u c s ngi chuyn i nhiu hn s ngi chuyn n. Ngoi vn chuyn c, gii php hng u ng bng sng Hng l vic trin khai c hiu qu cng tc dn s v k hoch ho gia nh nhm gim t l sinh. ng thi, trn c s la chn c cu kinh t hp l, tng bc gii quyt vic lm ti ch cho lc lng lao ng thng xuyn tng ln, tin ti nng cao cht lng cuc sng ca nhn dn trong vng. 2. VN LNG THC, THC PHM ng bng sng Hng l ni c nhiu kh nng sn xut lng thc, thc phm. Trn thc t, y l va la ln th hai ca c nc, sau ng bng sng Cu Long. S t ai c s dng vo hot ng nng nghip l trn 70 vn ha, chim 56% tng din tch t nhin ca ng bng sng Hng. Ngoi s t ai phc v lm nghip v cc mc ch khc, s din tch t cha c s dng vn cn hn 2 vn ha. Nhn chung, t ai ca ng bng sng Hng c ph sa ca h thng sng Hng v sng Thi Bnh bi p tng i mu m. Tuy vy, ph nhiu ca cc loi t khng ging nhau khp mi ni. t c bi p hng nm mu m hn t khng c bi p hng nm. t thuc chu th ca sng Hng ph nhiu hn t thuc chu th ca sng Thi Bnh. C gi tr nht i vi vic pht trin cy lng thc ng bng sng Hng l din tch t khng c ph sa bi p hng nm (t trong ). Loi t ny chim phn ln din tch chu th, b bin i nhiu do trng la. V ti nguyn nc, h thng sng Hng v sng Thi Bnh cng cc nhnh ca chng l ngun cung cp nc thng xuyn cho hot ng nng nghip. Tuy nhin, li qu tha nc trong ma ma v thiu nc trong ma kh. Bn cnh kh nng t nhin, nhng ngun lc v kinh t x hi cng ng vai tr ng k trong vic pht trin sn xut lng thc, thc phm. T bao i nay, ngi dn ng bng sinh sng ch yu bng ngh trng la, tch lu c nhiu kinh nghim. l vn rt qu y mnh sn xut. Ngoi ra, s pht trin ca nn kinh t cng vi hng lot cc chnh sch mi cng gp phn quan trng cho vic gii quyt vn lng thc, thc phm ng bng sng Hng. Trong c cu ngnh nng nghip, ngnh trng cy lng thc lun gi a v hng u. Din tch cy lng thc c ht khong 1221 nghn ha, chim khong 14,6% din tch cy lng thc ca c nc. Sn lng lng thc l 6518 nghn tn, chim 16,5% sn lng lng thc ton quc (2005).

181

Ngnh trng cy lng thc, c bit l ngnh trng la y c t lu i v c thm canh vi trnh cao nht trong c nc. Tuy vy, vic m bo lng thc cho con ngi v cho cc nhu cu khc (phc v chn nui, cng nghip ch bin v.v...) cn b hn ch. Mc bnh qun lng thc theo u ngi ng bng sng Hng vn thp hn mc bnh qun ca c nc (362 kg/ngi so vi 477 kg/ngi nm 2005). Vn thc phm lin quan n c cu ba n v nh hng nhiu ti c cu cy trng. ng bng sng Hng, vic sn xut thc phm cha tng xng vi tim nng hin c. Rau cc loi c din tch gieo trng hn 7 vn ha, chim 27,8% din tch rau c nc, tp trung ch yu vnh ai xung quanh cc khu cng nghip v thnh ph. Ngun thc phm ca vng ng bng ph thuc nhiu vo ngnh chn nui, nht l chn nui gia sc nh, gia cm v nui trng thu sn. Vic pht trin cc ngnh ny cn nhiu kh nng to ln. Vn c bn l gii quyt tt c s thc n cho gia sc nh v m rng quy m ca ngnh nui trng thu sn. Hin nay, chn nui ln rt ph bin v tht ln l ngun thc phm quan trng trong ba n hng ngy ca nhn dn. n ln ca ng bng sng Hng chim ti 27,2% n ln ca c nc (2002). Vic nui, trng thu sn nc ngt, nc l v nc mn c ch pht trin, nhng thc t cha khai thc ht tim nng ca vng. Hin nay ton vng c 5,8 vn ha din tch mt nc nui trng thu sn, chim 10,9% din tch mt nc nui trng thu sn ca c nc. Vn lng thc, thc phm ng bng sng Hng nm trong chin lc pht trin kinh t x hi chung ca c nc. Qu trnh gii quyt vn ny lin quan ti hng lot cc bin php kinh t, k thut. Vic xy dng c cu kinh t hp l ca ng bng c coi l bin php quan trng. Sn xut lng thc, thc phm hng ho c pht trin theo hng thm canh, a dng ho gn lin vi s nghip cng nghip ho. Vic y mnh chn nui (nht l ln, gia cm), tn dng mi kh nng nui c nc ngt, tm nc l, nh bt c bin v ch bin cc sn phm nng nghip s to iu kin tt gii quyt nhu cu thc phm v tng sn phm xut khu ca ng bng ny. 3. C IM DN S SC KHO SINH SN VNG NG BNG SNG HNG V NHNG VN T RA L mt trong hai vng ng bng ln nc ta, ng bng sng Hng l ni c truyn thng sn xut nng nghip lu i v c trnh thm canh cao. ng bng sng

182

Hng c 10 tnh thnh: H Ni, Hi Phng, Vnh Phc, Bc Ninh, Hi Dng, Hng Yn, H Nam, Nam nh, Thi Bnh v Ninh Bnh. V mt dn s vng c mt s c im ni bt sau: 1. Quy m dn s ln nht v mt dn s cao nht nc ng bng sng Hng l vng c quy m dn s ln nht v mt dn s cao nht nc. Cng vi ng bng sng Cu long, hai vng ny tp trung hn 40% dn s c nc. Quy m dn s Tc tng Nhn khu Quy m dn dn s nm nng nghip s nm 2003 2001 nm 2000 (nghn ngi) (%) (nghn ngi) 80.902,4 17.648,7 9.220,1 2.390,2 10.410,0 6.899,8 4.570,5 12.881,5 16.881,6 1,35 1,15 1,22 1,87 1,21 1,27 1,92 1,38 1,34 52.642 10.696 8.866 1.957 7.741 4.298 2.424 5.106 11.525 Lao ng nng nghip nm 2000 (nghn ngi) 25.398 5.044 4.179 906 3.564 2.047 1.139 2.353 6.143

Cc vng kinh t

C nc ng bng sng Hng ng Bc Ty Bc Bc Trung B Duyn hi Nam Trung B Ty Nguyn ng Nam B ng bng sng Cu Long

Mt dn s ca vng nm 2006 l 1225 ngi/km2 (bnh qun c nc l 254 ngi), cao gp 2,9 ln so vi ng bng sng Cu Long (429 ngi) vng c mt cao th hai v gp 17,8 ln so vi Ty Bc (69 ngi) vng c mt thp nht c nc. Tuy nhin, do lm tt cng tc dn s, k hoch ho gia nh nn tc tng dn s ca ng bng sng Hng l thp nht so vi cc vng khc. Theo iu tra nm 2003, t l ph n sinh con th ba ca vng l thp nht (15%); cao nht l Ty Nguyn (38%), Ty Bc v Bc Trung b (30%)...

183

2. C cu dn s khng u, cha hp l, dn s tr v bt u c xu hng gi Bng 2: C cu dn s nm 2002 Nam (nghn ngi) N (nghn ngi) Dn s Dn s Tht thnh th nng thn nghip (nghn (nghn thnh th ngi) ngi) (%) 6,01 6,64 Thi gian lm vic ca L nng thn (%) 75,30 75,38

Cc vng

C nc ngbng sng Hng ng Bc Ty Bc Bc Trung B Duyn hi Nam Trung B Ty Nguyn ng Nam B ng bng sng Cu Long

39.197,4 40.530,0 20.022,1 59.705,3 8.525,1 8.931,7 3.699,2 13.756,6

4.538,9 1.177,0 5.057,9 3.315,9

4.597,9 1.173,4 5.241,2 3.470,0

1..698,3 300,8 1.381,9 1.929,9

7.438,5 2.049,6 8.917,2 4.856,0

6,10 5,11 5,82 5,49

75,90 71,08 74,50 74,85

2.230,5 6.165,2 8.186,9

2.176,7 6.413,3 8.526,8

1.214,5 6.709,0 3.088,5

3.192,7 5.869,5 13.625,2

4,92 6,31 5,52

77,99 75,43 76,55

Nhn chung, s mt cn i gii tnh ng bng sng Hng theo hng n nhiu hn nam, nhng i vi tr s sinh th ngc li, c biu hin s chu trai nhiu hn s chu gi mt cch ng lo ngi. Theo iu tra mc sng nm (19971998), t s gii tnh ca tr em t 1 n 4 tui vng ng bng sng Hng cao nht nc: 116, ngha l trong tui t 1 n 4, c 100 chu gi th c ti 116 chu trai. Theo kt qu iu tra mu ca Tng iu tra dn s nm 1999, t l gii tnh khi sinh hu ht cc tnh ng bng sng Hng u c biu hin cao mt cch tri quy lut. H Ni (thnh th) l 110, Hi Phng (thnh th): 118, Hi Dng: 120, H Nam: 113, Nam nh (nng thn): 111, Thi Bnh: 120, Ninh Bnh:113. Nhng con s trn cho thy, c s la chn, can thip sinh con trai, v hu qu ca tnh trng mt cn i ny s rt nng n nh bi hc xy ra mt s nc xung quanh.

184

ng bng sng Hng c c cu dn s tr nhng bt u c xu hng gi ho. T l tr em 14 tui tr xung l 30,2% ( cc nc pht trin l khong 20%, Nht l 15%). Tuy nhin, t l ngi cao tui (60 tui tr ln) ng bng sng Hng chim khong 10%, ngha l bt u vo "ngng gi". T s ph thuc (s tr em v ngi gi bnh qun cho mt ngi, tui t 15 n 59) nc ta khng ngng gim xung: nm 1979 l 0,95; nm 1989: 0,86; nm 1999: 0,7 (ring ng bng sng Hng l 0,67). Nhiu nh nghin cu nh gi, y l "c cu dn s vng", tc l n s to iu kin cho pht trin kinh t x hi, kinh t gia nh, tit kim u t pht trin. i su mt cht, chng ta li thy, t l tht nghip thnh th ca ng bng sng Hng cao nht nc, chng t cn thiu nhiu vic lm cho c thnh th v nng thn. T l dn th thp. Mc d c hai thnh ph H Ni v Hi Phng, nhng t l th ch c 19,6%, thp hn mc trung bnh ca c nc (23,7%). Nhiu tnh, t l dn s th ch cha n 10% nh Thi Bnh: 5,6%, H Nam: 6%. Qu trnh cng nghip ho s ko theo th ho din ra mnh m, th v ang m rng v dn s tch t trong khu vc th s tng ln. 3. Cht lng dn s cha cao y cng l vng c trnh pht trin cao th hai ca t nc. Nm 1999, ch s pht trin con ngi (HDI) ca c vng l 0,723; ch ng sau ng Nam B (0,751). Nm 1999, s h ngho l 21,58%, ng th hai sau ng Nam B (20,12%); mc bnh qun c nc l 28,21%. Tuy nhin, t l suy dinh dng ca ngi ln khong 65% vi nam v 38% vi n (iu tra mc sng 19971998). Nm 2001, tr em di 5 tui c t l suy dinh dng cn nng/tui l 30,3% (mc thp th ba trong cc vng), suy dinh dng chiu cao/tui l 31,6% (mc thp th hai), suy dinh dng c cn nng v chiu cao/tui l 8,0% (mc thp nht trong cc vng). Nm 1999, t l dn s 15 tui tr ln tt nghip ph thng c s cao nht so vi cc vng, nhng cng ch mi t 87% i vi nam v 75,3% i vi n. T l dn s 15 tui tr ln c chuyn mn k thut thp: nam 14%, n 8,9%; nhiu tnh c t l ny dao ng khong 58%. Nhng con s trn cho thy, bt bnh ng gii trong gio dc v o to kh r nt. Theo iu tra dn s nm 1979: t sut sinh (s con trung bnh ca ph n, tnh n ht tui sinh ) ng bng sng Hng l 2,0: thnh th l 1,7 v nng thn l 2,1. C th thy, ng bng sng Hng t mc sinh thay th, nhng sc kho sinh sn cng ang c nhiu iu ng ch , cn phi quan tm, nh t l s dng bin php trnh thai hin i l cao nht so vi cc vng, song t l ph thai vn cao v tng hng nm; s ngi b nhim HIV/AIDS tnh trn 100.000 dn cao hn mt cht so vi mc trung bnh ca c nc (nm 2003), song do mt dn s cao gp 5 ln mt chung nn kh nng c nguy c lan rng nhanh l ln hn so cc vng. 4. Phn b dn c cha hp l Cng nh vng ng bng sng Cu Long, dn s ng bng sng Hng tp trung lu vc cc con sng ln c t ai mu m v c nc canh tc. Nm 2004, ng

185

bng sng Hng chim 21,8% dn s c nc, nhng din tch t ai ch chim c 4,5% din tch t ai c nc; trong khi , ng bng sng Cu Long l 20,9% v 12,1%, Ty Bc l 3,1% v 19,8%, Ty Nguyn l 5,7% v16,5%... ng bng sng Hng, di dn ni vng din ra mnh m nhng di dn ngoi vng li yu t. Nm 2003, t sut nhp c ca ng bng sng Hng ch c 1,48, trong khi ng Nam B ln ti 8,82, Ty Nguyn l 3,39. Nh vy, sc ht ca ng bng sng Hng khng mnh nh ng Nam B v Ty Nguyn, do , t sut di c thun tu nm 2003 l 1,36, mc bin ng c hc vo loi thp nht trong c nc. Tuy nhin, nu xt trong tng tnh nm 2001, th H Ni c t sut nhp c ti 31,82, cao hn c thnh ph H Ch Minh (25,67), v ch ng sau Bnh Dng (35,25). Cc tnh khc trong vng nh Nam nh, Thi Bnh, Ninh Bnh u thuc nhm tnh c t l cao nht nc. 5. Gia nh v tr em ng trc nhiu thch thc Gia nh vng ng bng sng Hng c quy m nh nht so vi cc vng khc. Quy m trung bnh mt gia nh Vit Nam, nm 1979 l 5,2 ngi, nm 1999 ch cn 4,7; ring vng ng bng sng Hng ch cn 4,1. S pht trin ca th trng, qu trnh th ho ngy cng m rng, hi nhp quc t v giao lu vn ho din ra mnh m ang t gia nh trc nhng thch thc mi m hu qu l tnh n nh, bn vng gim i. S v ly hn khng ngng tng ln.Trn phm vi ton quc, nu giai on 19771982, bnh qun mi nm ch c 5672 v ly hn th n nm 2000 c ti 51.361 v, tng 9 ln. Vng ng bng sng Hng cng khng nm ngoi xu hng . Tr em vi phm php lut lm tng ln ni nhc nhi ca gia nh v x hi. Theo thng k, trn c nc, s tr em vo trng gio dng v s b khi t hnh s c xu hng khng ngng tng ln, t 533 em nm 1996 tng ln 1360 nm 1998 v 1467 nm 2000. Nu giai on 19901994, trung bnh mi nm c 2.500 ngi cha thnh nin b khi t, chim 3,4% trong tng s ti phm b khi t, th giai on 19951998, nhng con s tng ng l 4.600 v 11,3% (khng k s tr em h v lang thang). Vng ng bng sng Hng c s tr em vi phm php lut ng hng th ba trong vng (sau ng Nam B v ng bng sng Cu Long). Nhng nu tnh theo mt th ng bng sng Hng li ng u bng v gp t 1,5 n 1,7 hai vng ni trn. R rng, khi k hoch ho gia nh c ch v kinh t pht trin, s con t i, mc sng tng ln, th nhim v trng tm v nng n ca cc gia nh chuyn t nui con sang dy con, t chm sc th cht chuyn sang chm sc v tr tu v tinh thn. T thc trng dn s ni trn, c th nu ra mt s vn cn quan tm i vi vng ng bng sng Hng nh sau: 1. Th nht, cc tnh thuc ng bng sng Hng phi coi trng y mnh pht trin kinh t. C th thy, trnh pht trin vng ng bng sng Hng kh v hon ton t c mc tiu m Chin lc Dn s Vit Nam giai on 2001 2010 ra l t ch s pht trin con ngi mc trung bnh tin tin ca th gii vo nm 2010. Tuy nhin,

186

trnh pht trin kh y ch yu l do cc thnh tu v bo v, chm sc sc kho v gio dc, cn v pht trin kinh t th di mc trung bnh (ch s gio dc l 0,81, ch s sc kho l 0,89 v ch s kinh t l 0,48). y l vng c nhiu tim nng, vng kinh t trng im, bi vy, cc tnh phi tp trung sc pht trin kinh t mnh m hn na. Cn tn dng c cu dn s vng pht trin kinh t. ng thi, lng ghp cc yu t dn s trong quy hoch, k hoch, chnh sch pht trin kinh t x hi. 2. Th hai, cc chnh sch pht trin vng ng bng sng Hng phi hng mnh ti a dng ho ngnh ngh, chuyn i c cu lao ng, di chuyn lao ng ra khi vng. Thc hin tt vic iu chnh quy m dn s, nh Php lnh Dn s quy nh. 3. Th ba, Nh nc cn sm thc hin vic phn b dn c hp l gia cc khu vc, vng a l kinh t v cc n v hnh chnh khai thc tt nht tim nng t ai, ti nguyn, gim ti sc p dn s qu mnh vng. 4. Th t, cn c k hoch m rng pht trin H Ni, Hi Phng v cc khu cng nghip, khu th mi ch ng n dng di c n, ng thi kt hp xy dng th va v nh, to iu kin phn b dn c hp l. Cn d bo s m rng th v quy m dn s trong khu vc ny. Tnh n cc d bo dn s trong quy hoch, k hoch, chnh sch pht trin kinh t x hi, nht l trong quy hoch xy dng, c bin php x l cc vn x hi ny sinh khi qu trnh cng nghip ha, th ha pht trin m rng trong vng. 5. Th nm, y mnh vic tuyn truyn v thc hin Ngh quyt ca B Chnh tr s 47NQ/TW, ngy 2232005 v tip tc y mnh thc hin chnh sch dn s v k hoch ho gia nh cho ton vng cng nh tng a phng. Cn y mnh vic chuyn t k hoch ho gia nh sang chm sc sc kho sinh sn ton din, nng cao cht lng dn s. Trc ht, gim ph thai, ngn chn cc bnh ly nhim qua ng tnh dc, HIV/AIDS. Cn ph bin, hng dn chi tit v thc hin Php lnh Dn s, nh cm la chn gii tnh thai nhi di mi hnh thc, y mnh vic cung cp dch v t vn dn s v pht trin mng li dch v chm sc sc kho sinh sn... 6. Th su, y mnh pht trin kinh t gia nh v tng cng tuyn truyn, t vn hng dn, gio dc v cuc sng gia nh gia nh ngy cng bn vng. Nghim chnh thc hin Php lnh Dn s; ng thi, tng c s php l, gio dc vn ho ly hn. Chuyn mc tiu mi gia nh c 2 con sang mc tiu 2 con cht lng cao. Cn tuyn truyn, gio dc cho cc bc cha m thy c ngha ca bc chuyn ny v t vn cho h c k nng thc hin vic gio dc con ci.

187

Bi 34. Thc hnh: PHN TCH MI QUAN H GIA DN S VI VIC SN XUT LNG THC NG BNG SNG HNG
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Cng c thm kin thc trong bi 33 (vn chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ng bng sng Hng). Hiu r c sc p nng n v dn s ng bng sng Hng. Nm vng mi quan h gia dn s vi sn xut lng thc v tm ra hng gii quyt. 2. V k nng: X l v phn tch c s liu theo yu cu cu hi rt ra nhng nhn xt cn thit. Bit gii thch c c s khoa hc v mi quan h gia dn s v sn xut lng thc ng bng sng Hng. Tp xut hng gii quyt mt cch nh tnh trn c s vn kin thc c. II. PHNG TIN DY HC Cc bn gio khoa treo tng (a l t nhin; Nng nghip, Lm ngip, Thy sn; Phn b dn c hoc Atlat a l Vit Nam). Mt s dng c hc tp cn thit (my tnh b ti, bt, thc k...). III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Ti sao phi c s chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ng bng sng Hng. 2. Phn tch nhng ngun lc nh hng n s chuyn dch c cu kinh t ng bng sng Hng.

188

3. S chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ng bng sng Hng din ra nh th no? Nu nhng nh hng chnh trong tng lai.
M bi:

ng bng sng Hng l vng c dn s v mt dn s cao nht c nc. Vic sn xut lng thc l mt nhim v rt quan trng p ng nhu cu ca dn s ng y. Trong bi thc hnh hm nay chng ta s tin hnh phn tch mi quan h gia dn s vi vic sn xut lng thc ng bng sng Hng.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tnh tc tng trng 1. TNH TC TNG TRNG ca cc ch s trong bng s liu. So V SO SNH VI C NC snh tc tng trng ca cc ch s trn gia ng bng sng Hng vi c nc. a) Tnh tc tng trng GV hng dn HS: Ly nm u tin ca bng s liu l 100%. Ly nm tip theo so snh vi nm u tin. Kt qu c th hin trong bng tng hp sau:
TC TNG TRNG V DN S V SN XUT CY LNG THC CA NG BNG SNG HNG V CA C NC n v: % ng bng sng Hng Cc ch s 1995 Dn s Din tch gieo trng cy lng thc c ht Sn lng lng thc c ht Bnh qun lng thc c ht/ngi 100,0 100,0 100,0 100,0 2005 117,7 94,8 122,1 109,4 1995 100,0 100,0 100,0 100,0 2005 115,4 114,5 151,6 131,4 C nc

189

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) So snh tc tng trng gia ng bng sng Hng v c nc.

So vi c nc, ng bng sng Hng c tc tng trng: ng bng sng Hng c tc tng Cao hn v dn s (117,7% so vi 115,4%). dn s l 117,7%. C nc c mc tng l 115,4%. Thp hn v: + Din tch gieo trng cy lng thc c ht (94,8% so vi 114,5%). + Sn lng lng thc c ht (122,1% so vi 151,6%). + Bnh qun lng thc c ht/ngi (109,4% so vi 131,4%).
Hot ng 2: Tnh t trng ca ng 2. TNH T TRNG CA NG bng sng Hng so vi c nc theo BNG SNG HNG V NHN XT cc ch s v nhn xt. a) Tnh t trng ca ng bng sng Hng so vi c nc

GV hng dn HS lp bng tnh t trng cc ch s ca ng bng sng Hng bng s liu 34 so vi c nc. Kt qu c th hin nh sau:
T TRNG V DN S V SN XUT LNG THC CA NG BNG SNG HNG SO VI C NC n v: % Cc ch s Dn s Din tch gieo trng cy lng thc c ht Sn lng lng thc c ht Bnh qun lng thc c ht/ngi 1995 22,4 17,6 20,4 91,2 2005 21,7 14,6 16,5 75,9

190

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Nhn xt

GV hng dn HS nhn xt t trng ca ng bng sng Hng so vi c nc theo tng ch s v tng hp cc ch s nm 1995 v 2005, ch xu th gim v mc gim gia cc ch s. So vi c nc, ng bng sng Hng c: Dn s chim 21,7% (2005) trong khi T trng dn s cao nht c nc. din tch t nhin ch chim 4,5%. T trng cc ch s cn li trong bng u thp hn so vi t trng dn s. Cc ch s t trng v dn s v sn xut lng thc u c xu th gim, trong : Nm 2005 so vi nm 1995: + T trng v dn s gim nh. T trng v dn s gim 0,7%. T trng v din tch gieo trng cy + Cc ch s v t trng sn xut lng thc gim nhanh. lng thc c ht gim 3%. T trng v sn lng lng thc c ht gim 3,9%. T trng v bnh qun lng thc c ht/ngi gim 15,3 (gim nhanh nht).
Hot ng 3: Phn tch v gii thch 3. PHN TCH V GII THCH mi quan h gia dn s vi vic sn xut lng thc ng bng sng Hng (trn c s x l cc s liu cho).

Do cc nguyn nhn v v tr a l, iu a) ng bng sng Hng c mc tp kin t nhin thun li v cc iu kin trung dn s rt cao. kinh t x hi khc (Lch s phn b dn c, tnh trng v kh nng pht trin kinh t, c s h tng ca vng)...
191

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) S tp trung dn s to ra sc p ln cho vn sn xut lng thc ca ng bng sng Hng. Nht l khi:
Cc ch s v t trng sn xut lng thc u thp hn so vi t trng v dn s. Cc t trng v sn xut lng thc ca ng bng sng Hng li ang c xu th gim nhanh hn mc gim t trng dn s.

Nh trnh thm canh cao ca lao c) ng bng sng Hng c nng sut ng nng nghip ng bng sng la cao nht c nc Hng. C th ta thy t trng sn lng lng thc lun cao hn t trng din tch gieo trng cy lng thc c ht ca ng bng sng Hng. Mc d vy, bnh qun lng thc c ht ca ng bng sng Hng vn thp hn ca c nc. T nm 1995 n 2005, t trng v bnh qun lng thc c ht/ngi ca ng bng sng Hng so vi c nc gim ti 15,3%. Do t trng dn s ca ng bng sng Hng gim nh hn rt nhiu so vi mc gim t trng din tch, sn lng lng thc nn t trng bnh qun sn lng lng thc/ngi ca vng li cng thp hn so vi c nc...

Hot ng 4: xut cc phng 4. PHNG HNG GII QUYT hng da trn kt qu phn tch.

CH: gii quyt sc p v dn s ca ng bng sng Hng vi sn xut lng thc, theo em cn phi thc hin cc bin php no?

192

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

a) y mnh k hoch ha gia nh, gim t l tng dn s. b) Phn b li dn c lao ng.

Chuyn mt b phn dn c ng bng sng Hng n cc vng min khc c dn s t, tim nng t canh tc nng nghip cn nhiu.

Trn phm vi c nc: Gim sc p dn s ca vng bng cch chuyn mt b phn dn c ca vng n cc vng khc.

+ Ngay trong ni b vng: Chuyn dn c trong vng t ni tp trung qu ng v ni mt thp hn, c kh nng pht trin nng lm thy sn. C s ca vic chuyn dch c cu kinh c) y mnh sn xut, chuyn dch c cu kinh t: t vng l:
Khai thc cc th mnh vn c ca Pht trin sn xut lng thc thc vng v v tr a l, t nhin, kinh t phm hng ho theo hng thm canh, x hi v cc ngun lc t bn ngoi. a dng ho gn lin vi chuyn mn ho. Mt trong cc th mnh ca vng l: + C h thng cc trng i hc, vin y mnh chn nui, tn dng mi kh nng nui c nc ngt, tm nghin cu. + i ng tri thc v ngun lao ng c nc l, nh bt c bin v ch bin cc sn phm nng nghip, to iu trnh ca vng. kin tt gii quyt nhu cu thc + Vng kinh t trng im Bc B cng phm v tng sn phm xut khu. l mt thun li. S chuyn dch c cu kinh t theo hng tch cc l mt xu th tt yu hin nay. IV. NH GI

GV nhn xt tinh thn lm vic ca lp, c th thu chm mt s bi ng vin, nhc nh vic hc tp ca HS.
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 35. Tm hiu cc th mnh ca vng Bc Trung B.

193

VI. PH LC
CC C IM NI BT CA DN S NC TA Sau 15 nm (1993 2008) thc hin Ngh quyt Trung ng 4, kha VII, v chnh sch Dn s K hoch ha gia nh, tnh hnh dn s nc ta c nhng thay i rt cn bn. Mc tiu ct li ca chnh sch ny l gim sinh v thc hin "mi cp v chng c 2 con" t c. Nm 1999, Lin hp quc tng Gii thng Dn s cho Vit Nam. c nhng khuyn ngh ph hp gp phn xy dng v thc hin chnh sch dn s giai on t 2008 n 2015, vic lm r nhng c im ni bt ca dn s nc ta hin nay l vn rt cn thit. 1. Quy m dn s nc ta rt ln v vn ang pht trin mnh Theo Tng cc Thng k, nm 2006, Vit Nam c khong 84.155.800 ngi; nm 2008, con s khng di 86 triu, l nc ng dn th 13 trn th gii. Nhng, nu ch ni n s dn hay quy m dn s th cha th hiu ht tnh hnh. Cn phi xem xt mi tng quan gia s dn v ti nguyn, nh m nhn loi tn ti v pht trin. Trc ht l t ai th ti nguyn m nu thiu, chng ta cng khng nhp khu c. Mt cch n gin nht, chung nht, ngi ta dng ch tiu mt dn s nghin cu mi quan h gia dn s v t ai. Cc nh khoa hc ca Lin hp quc tnh ton rng, cuc sng thun li, bnh qun trn 1km2, ch nn c t 35 n 40 ngi. Mt dn s nc ta nm 2008 ln ti gn 260 ngi/km2. Nh vy, Vit Nam, mt dn s gp khong 6 7 ln "mt chun". Trn th gii, ch c 4 nc (n , Nht Bn, Bnglat, Philppin) c dn s nhiu hn v mt dn s cao hn nc ta. C th khng nh rng: Vit Nam l quc gia c quy m dn s rt ln. Mc d vy, dn s nc ta vn tng mnh: trong 5 nm gn y, mi nm dn s nc ta vn tng thm khong 1,1 triu ngi, ngha l bng dn s mt tnh loi trung bnh (nc ta c 39 tnh c dn s t 1,1 triu tr xung). Theo d bo ca Tng cc Thng k, nm 2024, dn s nc ta s vt 100 triu ngi, mt dn s s ln ti 335 ngi/km2. Quy m dn s rt ln, mt dn s rt cao v vn ang tng mnh nh trnh by trn, bn cnh vic to ra th trng ln, ngun lao ng di do, gi r, c sc hp dn u t, cng gp phn khng nh lm trm trng thm nhng kh khn trong gii quyt vic lm, nng cao thu nhp, ci thin tnh trng y t, gio dc, nh , xa b t nn x hi, tai nn giao thng... V vy, nng cao cht lng dch v K hoch ha gia nh (KHHG) l mt ni dung cn u tin hng u trong chnh sch dn s ni ring v chnh sch kinh t x hi ni chung nc ta. C th l cn c nhng chnh sch, lut php iu chnh vn sinh sn, y mnh tuyn truyn, bo m dch v, phng tin c cht lng cao nhm p ng y v kp thi nhu cu ca ngi dn. Coi k thut KHHG l mt trong nhng lnh vc k thut hng u ca nc ta. Cc chnh sch pht trin phi hng mnh n to vic lm, a dng ha ngnh ngh, chuyn i c cu lao ng t nng nghip sang cng nghip v dch v. Thc hin tt vic iu chnh quy m dn s trn

194

phm vi ton quc cng nh tng vng, min, bao gm KHHG, di c v y mnh xut khu lao ng. 2. Dn s tr nhng phi i mt vi x hi gi ha trong tng lai gn Dn s nc ta tr. Nm 2006, t l tr em t 14 tui tr xung l 26,3%, Nht Bn, t l ny ch c 15%. Nh vy, nu c khong 86 triu dn nh Vit Nam th Nht Bn ch c 12,9 triu tr em, cn nc ta c hn 21,2 triu. Ngay c khi kinh t Vit Nam v Nht Bn nh nhau th bi ton nui dng v gio dc tr em nc ta cng nng hn Nht Bn gn 2 ln. Nhng ngi sinh ra sau ngy min Nam gii phng c khong 63% tng dn s hin nay, cn nhng ngi di 45 tui khong 78%. Dn s tr cha ng tim nng to ln v tr sng to, s nhanh nhy v d nm bt nhng ci mi. Tuy nhin, thc t hin nay cng ang cho thy, t l tr em gim kh nhanh cn t l ngi cao tui li ang tng ln. Nu nm 1979, so vi tng s dn, t l tr em di 15 tui nc ta l 41,7% v ngi cao tui ch c 7% th n nm 2006, cc t l tng ng l 26,3% v 9,2%. Theo d bo, n nm 2024, c nc c 12.811,4 nghn ngi cao tui, chim t l 13% trong tng dn s, vt tiu chun x hi gi ha v s l thch thc ln i vi h thng bo him x hi. Thc t ni trn cho thy, Vit Nam khng ch i mi nhanh chng v kinh t x hi m cn ang i mi nhanh chng cc th h dn s. Do phi tnh n yu t: t l tr em gim, t l ngi cao tui tng trong quy hoch, k hoch, chnh sch pht trin kinh t x hi. c bit l k hoch pht trin gio dc, nht l bc tiu hc v trung hc c s, cn ch n yu t t l tr em gim nhanh. Cn ch trng nghin cu hoch nh chnh sch x hi i vi ngi cao tui, tn dng c hi "c cu dn s vng" pht trin kinh t. 3. tr em v tr s sinh c du hiu nghim trng v mt cn i gii tnh nh gi mc cn bng gia s nam v s n, ngi ta dng ch tiu "t s gii tnh", tc l "s nam tng ng vi 100 n". Theo tng iu tra dn s nm 1979, t s gii tnh nc ta l 94,7 (c s mt cn i gii tnh mt cch ng k, theo hng nam t hn n) nhng n nm 1999, "t s gii tnh" tng ln 96,7, ngha l nhn tng th, s lng nam n gn cn bng. Tuy nhin, i vi tr s sinh v tr em di 5 tui, tnh trng mt cn i gii tnh li theo hng ngc li l cc chu trai c sinh ra nhiu hn cc chu gi. Xin dn ra mt s v d: (1) Theo iu tra mc sng dn c nm (1997 1998) vng ng bng sng Hng, t s gii tnh ca tr em t 1 n 4 tui cao nht nc: 116, ngha l, trong tui t 1 n 4, c c 100 chu gi th tng ng c ti 116 chu trai. (2) Theo kt qu tng iu tra dn s v nh nm 1999, x l trn mu 3%, t s gii tnh ca tr s sinh nhiu tnh rt cao, nh: An Giang: 128; Kin Giang: 125; Kon

195

Tum: 124; Hi Dng: 120; Bnh Phc: 119; Qung Ninh: 118; Thanh Ha: 116; Ninh Bnh: 113... (3) Theo cuc iu tra bin ng dn s KHHG nm 2006, do Tng cc Thng k tin hnh, t s gii tnh ca tr s sinh ln ti 110. y l mc cao vo hng th 4 trn th gii (Acmnia: 117; Grudia: 116, Trung Quc:112; Vit Nam, Anbania: 110). T nhng s liu trn v kt qu ca nhiu cuc iu tra khc c th nu gi thit ng tin cy rng: c s la chn ca cha m, s can thip ca y t sinh c con trai. Hu qu ca tnh trng "la chn" ny s dn n s mt cn bng gii tnh nghim trng trong th h tr. y l s mt cn bng vt cht rt d dn n hu qu x hi rt nng n, nh tnh trng bun bn ph n, mi dm,... Nh vy, cn t chc nghin cu thm nh tnh trng mt cn i nghim trng v gii tnh ca tr s sinh, xc nh nguyn nhn ca tnh trng ny; tuyn truyn, gio dc v bnh ng gii; ph phn mnh m nhng h tc biu hin "trng nam khinh n". Khi xy dng cc chnh sch kinh t x hi cn ch kha cnh bnh ng gii v thc hin nghim khon 2, iu 7 Php lnh Dn s v vic cm la chn gii tnh thai nhi di mi hnh thc (t vn, chn on gii tnh ca thai nhi, ph thai...). C gii php ng b nhm phng, chng ti phm i vi ph n. 4. Dn s phn b khng u, di dn ngy cng si ng Trong 8 vng kinh t sinh thi, 42,4% dn s tp trung ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long. Trong khi , din tch t ai ca hai vng ny ch chim 16,6%. Mt dn s cc tnh rt khc nhau. Nm 2006, trung bnh trn mi km2 t Hng Yn c 1.237 ngi sinh sng, trong khi Kon Tum ch c 40 ngi/km2. Mt khc, vn php nh u t nc ngoi, giai on 1988 2006 vo ng bng sng Hng gp 40 ln vo Ty Nguyn, vo ng Nam B gp 81 ln. Thc trng ny cha ng tim nng di c ln. Nhng c trng ca di dn hin nay, khc so vi trc y: V ng lc: vic lm, thu nhp (khng nht thit l t canh tc), hn nhn v on t gia nh. V hng: nng thn th, Bc Nam; V hnh thc: a dng, di dn kinh t mi, di dn nh canh, nh c, di dn n nh bin gii v di dn t pht. V quy m di chuyn: ngy cng ln. Ring giai on 1961 1997, c 5,9 triu dn di chuyn ti cc vng theo d n. Thnh ph H Ch Minh, lung di dn t do n khng ngng tng ln. Th d, trong giai on 1986 1990, s dn nhp c vo Thnh ph H Ch Minh l 178.196 ngi; giai on 1994 1999: tng ln 415.387 ngi, v ch tnh ring t ngy 142002 n 142003, con s ny l 106.197 ngi. Sau 26 nm t 1999 n 2005, dn s Ty Nguyn tng hn 3 ln, ch yu do dn nhp c. Ty Nguyn tr thnh ni hi t dn di c t nhiu tnh, thnh, nhiu dn tc v nhiu tn gio. Hng di dn cng thay i ng k, t nng thn nng thn pha Bc trc nm 1975 n di dn Bc Nam ri chuyn sang hng di dn nng thn th v

196

trong nc ra nc ngoi nhng nm gn y. Khong 10 nm tr li y, s ph n ly chng nc ngoi kh ln v c xu hng tng ln, c bit l cc tnh vng ng bng sng Cu Long. Kt hn vi ngi nc ngoi l mt nguyn nhn mi, ng k ca di dn v ang gy ra nhng hu qu phc tp v cc mt dn s, php l, tm l x hi. Cng vi qu trnh cng nghip ha t nc, di c s ngy cng si ng. V vy, cn c chnh sch phn b dn s cn i vi ti nguyn mi trng ca cc vng kinh t sinh thi. Thc hin vic phn b dn c hp l gia cc khu vc, vng a l kinh t v cc n v hnh chnh khai thc tt nht tim nng t ai, ti nguyn, gii ta sc p dn s qu ln ng bng sng Hng. To iu kin thun li cho ngi dn ng k h tch, h khu v tch chc nng kinh t, x hi ra khi "S h khu". y mnh bo v, chm sc sc khe sinh sn ca ngi di c ni chung v di dn t do ni ring, c bit phng, chng cc bnh ly nhim qua ng tnh dc. Tuyn truyn v quyn v ngha v ca ngi di c. Ph bin nhng kin thc cn thit khi di c (ng k h khu, tm vic, k kt hp ng lao ng, bo v sc khe, tit kim,...). Nu nhng tm gng di c xa i, gim ngho v lm giu chn chnh. 5. T l dn th hin cn thp nhng s tng mnh trong tng lai T l dn th phn nh trnh pht trin ca quc gia. Nm 2005, t l dn th ca th gii l 47%. Nu tnh theo cc chu, th chu u c t l dn th l 74%, chu : 38%, chu Phi thp nht cng t 36%. Trong khi , theo Tng cc Thng k, n nm 2006, t l dn th nc ta mi ch t 27,12%. Ngay vng ng bng sng Hng c hai thnh ph ln l H Ni v Hi Phng, nhng t l dn th cng ch c 23,8%. Nhiu tnh, t l dn th ch cha n 10%, nh Thi Bnh: 7,2%, H Nam: 9,6%,... Nh vy, v i th, Vit Nam vn l mnh t "tam nng": nng thn, nng nghip v nng dn. Qu trnh cng nghip ha v di dn s ko theo th ha din ra mnh m, th s m rng v dn s tch t trong khu vc th s tng ln. B mt lnh th, khng gian s thay i mnh m. R rng, cn c k hoch m rng, pht trin cc th ln ch ng n dng di c n nhng cng cn trnh s hnh thnh cc siu th vi nhng thm ha v mi trng v cc vn x hi bng cch xy dng th va v nh, to iu kin phn b dn c hp l. Tnh n cc d bo dn s trong quy hoch, k hoch, chnh sch pht trin kinh t x hi, nht l quy hoch xy dng cc cng trnh nh ng s, cu cng, ngha trang... trnh nhng tn tht do quy hoch sai lm gy nn. 6. Mc sinh, mc cht u gim mnh nhng cn khc nhau gia cc vng o lng mc sinh, ngi ta dng nhiu ch tiu, thng thng nht l "t sut sinh th". T sut ny biu th s tr c sinh ra trong 1 nm, tnh trung bnh trn 1.000 dn. T sut sinh th ca Vit Nam nm 1957 l 44 phn nghn, sau 50 nm y mnh KHHG, t sut ny gim xung cn 17,2 phn nghn vo nm 2007. Tuy "t sut sinh th" gim nhiu nhng vi s dn ln nn s tr em sinh ra trong mt nm hin nay vn ti khong 1,5 triu.

197

S con trung bnh ca mi ph n Vit Nam cng khng ngng gim xung. T ch mi ph n n ht tui sinh trung bnh c 6 n 7 con, my nm nay gn y, ch sinh 2 con tc l t "mc sinh thay th". Vic mi ph n ch sinh 2 con, chc chn c nh hng rt ln khng ch n sc khe, hc vn, vic lm, thu nhp, a v x hi ca h m cn nh hng theo hng tch cc ti vic nui, dy con ci, hnh phc gia nh, s pht trin ca cng ng v x hi. Tuy nhin, mc sinh cc vng cn khc nhau: Ty Bc, Ty Nguyn c mc sinh cao khong gp ri vng ng bng sng Hng v ng Nam B. Nm 2007, "t sut cht th" (s ngi cht tnh trn 1.000 dn trong nm) ca ton quc l 5,4 phn nghn vo loi thp so vi cc nc trn th gii. Tuy nhin, Ty Bc, t l ny cao gp 1,5 ln ng Nam B. c bit l t l cht tr s sinh rt khc nhau gia cc vng. Nu t l ny ng Nam B l 10 phn nghn th Ty Bc cao gn gp 3 ln, ti 29 phn nghn. Tui th trung bnh nc ta khng ngng c nng cao, hin t khong 71 tui. Hin nay, cn ch trng cung ng y v lin tc phng tin v dch v KHHG c cht lng cao gi vng t l trnh thai, mc sinh t c, tc l y mnh Chng trnh KHHG i vo chiu su hn l b rng. Chng trnh KHHG cn c s tp trung, u tin trc ht cho Ty Nguyn, Ty Bc ni ring v nng thn ni chung; KHHG min ni phi ng thi vi vic u tin xy dng v thc hin chnh sch bo v v chm sc tr em, gim thp t l t vong tr s sinh ni ring v t l t vong tr em ni chung. 7. Cht lng dn s c ci thin nhng vn cha cao Ch s pht trin con ngi (The Human Development Index HDI) c tng hp t cc ch s v kinh t, gio dc v sc khe, c th coi l mt ch bo v cht lng dn s (Ch s ny cao nht l 1, thp nht l 0). Ch s HDI ca nc ta khng ngng tng ln, t 0,539 nm 1992 tng ln 0,733 nm 2005. Tuy nhin so vi th gii, ch s HDI ca Vit Nam vn th hng thp, nm 2005 ch xp th 105 trn 177 nc c so snh. Bn cnh chnh sch iu chnh s lng, hin nay cn xy dng chnh sch nng cao cht lng dn s. Nn thay mc tiu "mi gia nh c 2 con" ( t c) sang mc tiu "2 con cht lng cao" hay "2 con khe mnh, c gio dc v c o to". Cn tuyn truyn cho cc bc cha m thy c ngha ca bc chuyn ny v t vn cho h c k nng thc hin vic nui, dy con ci. y cn c coi l nhim v mi ca cc cng tc vin dn s KHHG. Sm nghin cu, ph bin, trin khai thc hin iu 21 Php lnh Dn s: "Bin php nng cao cht lng dn s"./.

198

Bi 35 VN PHT TRIN KINH T X HI BC TRUNG B


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Hiu c Bc Trung B l vng lnh th tng i giu ti nguyn thin nhin, c kh nng pht trin nn kinh t nhiu ngnh, nhng y l vng gp nhiu kh khn do thin tai v hu qu nng n do chin tranh. Bit c thc trng v trin vng pht trin c cu kinh t nng lm ng nghip, s pht trin cng nghip v c s h tng ca vng. Hiu c trong nhng nm ti, vi s pht trin cng nghip v c s h tng, vi s khai thc tt hn kinh t bin, hnh thnh nn kinh t m, kinh t ca Bc Trung B s c bc pht trin t ph. 2. V k nng:

Phn tch cc bn T nhin, Kinh t, c Atlat a l Vit Nam.


II. PHNG TIN DY HC Bn a l t nhin Vit Nam. Bn Kinh t chung Vit Nam. Lt ct (Phng to hnh 35.1 trong SGK). Mt s hnh nh, bng, a hnh v tnh hnh pht trin kinh t x hi Bc Trung B. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

Phng n 1: GV thu chm mt s bi thc hnh ca HS.


Phng n 2: Em hy nu v gii thch mi quan h gia dn s vi vic sn xut lng thc ng bng sng Hng. gim p lc dn s i vi vic gii quyt nhu cu lng thc ca ng bng sng Hng, theo em phi tin hnh cc bin php g?

199

M bi:

Bc Trung B vng t nh hp nm pha bc ca Min Trung gian lao v anh dng. Mc d thc ti cn kh khn nhng Bc Trung B c rt nhiu tim nng pht trin nn kinh t ca mnh. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu mt s nt v c im t nhin x hi, thc trng v tim nng pht trin ca vng kinh t ny.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c im khi 1. KHI QUT CHUNG qut vng kinh t Bc Trung B. a) V tr, quy m

CH: Da vo lc trong SGK hoc Atlat a l Vit Nam, em hy nu v tr v quy m ca vng Bc Trung B. Gm 6 tnh: Thanh Ha, Ngh An, H V tr: Gip: Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha + Trung du v min ni Bc B, ng Thin Hu. bng sng Hng (pha Bc), Duyn hi Dy ni Bch M l ranh gii t nhin Nam Trung B (Nam). gia Bc Trung B v Duyn hi Nam + Lo (Ty), Bin ng (ng). Trung B.
Quy m:

+ Din tch 51,5 nghn km2 = 15,6% c nc. + Dn s 10,6 triu ngi = 12,7% c nc (2006).
b) c im t nhin ni bt

GV: V mt t nhin, Bc Trung B thuc min Ty Bc v Bc Trung B.


Thanh Ha v mt phn Ngh An, kh Ma ng: Pha Bc ca vng cn hu mang tnh chuyn tip gia ng chu nh hng kh mnh ca gi ma ng Bc. bng sng Hng v Bc Trung B.

200

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Gi phn hnh thnh do nh hng ca Ma h: Hay c cc dng thi tit v dy ni Trng Sn chn gi ma Ty hin tng t nhin bt li nh gi Nam thi t pha Lo sang Vit Nam. phn Ty Nam, hn hn, bo l, triu cng...
c) Nhiu tim nng

+ Khong sn: crmit, thic, st, vi Khai thc khng sn, lm sn. v st lm xi mng, qu. + Rng c din tch kh ln. + Sng ngi c gi tr v thy li, thy Khai thc gi tr sng ngi: Thy in, giao thng li, thy in, giao thng. Gi tr ln nht l sng M, sng C. Vng c din tch g i kh ln. Dc ven bin min Trung. Ti nguyn du lch ca vng rt phong ph:
Cc bi tm tt nh Sm Sn, Ca L, Thin Cm, Thun An, Lng C. C di sn thin nhin th gii Phong Nha K Bng. C di sn vn ha th gii l Di tch C Hu, Nh nhc cung nh Hu. d) Kh nhiu kh khn v kinh t x hi: Mc sng dn c cn thp. Hu qu chin tranh cn nng n. C s h tng cn ngho, thu ht u t cn hn ch. Pht trin kinh t vn rng, chn nui gia sc ln. nh bt v nui trng thy sn. Pht trin du lch.

Chuyn : Do c th v lch s pht trin v a th ca vng, vic hnh thnh


201

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

c cu kinh t nng lm ng nghip Bc Trung B c mt ngha to ln. Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 2 sau y.
Hot ng 2: Tm hiu vic hnh thnh 2. HNH THNH C CU NNG c cu nng lm ng nghip Bc LM NG NGHIP Trung B. ngha:

CH: Ti sao ni s hnh thnh c cu Khng ch to ra c cu ngnh, m nng lm ng nghip ca vng gp cn to th lin hon trong pht trin phn to th lin hon trong pht trin c cu kinh t theo khng gian. kinh t theo khng gian? GV hng dn HS quan st lc vng Bc Trung B v hnh 35.1 trong SGK phn tch.
Do c im a th ca vng Bc Trung B l hp ngang v ko di, trn mi phn lnh th t ty sang ng u c ni rng, i ng bng chuyn tip bin.

+ Cng nghipca vng ch chim 5% To cho pht trin cng nghip. gi tr sn xut cng nghip c nc (2005). + Nng lm ng nghip l th mnh sn c ca vng, vic pht trin cc th mnh sn c to thun li cho s pht trin cng nghip ha, hin i ha ca vng trong tng lai.
a) Khai thc th mnh v lm nghip Tim nng rng ca vng kh ln.
202

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Trong 2,46 triu ha rng ca vng:


34 % l rng sn xut. 50 % l rng phng h. 16 % l rng c dng.

+ Din tch rng 2,46 triu ha = 20% din tch rng c nc.

che ph rng ca vng ng th 2 c + che ph rng 47,8%. nc sau Ty Nguyn. Rng giu tp trung ch yu Ngh An, Thanh Ha, Qung Bnh ven bin gii Vit Lo. Nhiu g qu nh tu, lim, sn, kin + Nhiu lm sn qu. kin, sng l, lt hoa... Nhiu chim, th c gi tr. ngha kinh t: to ra ngun thu nhp t Pht trin rng Bc Trung B c ngha ln v kinh t, x hi v mi rng. trng. ngha x hi: To vic lm.
ngha mi trng:

+ Bo v mi trng sng ca ng vt hoang d, gi gn ngun gien ca cc loi ng, thc vt qu him. + iu ha ngun nc, hn ch tc hi ca l. + Chn gi, bo khng cho ct bay, ct chy ln rung ng, lng mc.
b) Khai thc tng hp cc th mnh v nng nghip ca trung du, ng bng v ven bin. Kh nng pht trin trng trt :

Cy cng nghip lu nm c trng trn + Cy cng nghip lu nm nh c din tch t badan ca vng. ph, cao su, h tiu, ch. C ph Ty Ngh An, Qung Tr. Cao su, h tiu Qung Bnh, Qung Tr. Ch Ty Ngh An.
203

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Trng trn t ct pha trn vng ng + Cy cng nghip hng nm nh lc, bng ven bin. ma, thuc l... Trong vng xy dng cc vng la + La v hoa mu. thm canh. Bnh qun lng thc/ngi Nm 2005 t khong 348 kg/ngi. ngy cng tng.
Kh nng pht trin chn nui:

Th mnh ca vng l chn nui i gia + n tru c khong 750 nghn con = sc trn cc vng i trc ni. 1/4 n tru c nc. + n b c khong 1,1 triu con chim hn 1/5 n b c nc.
c) y mnh pht trin ng nghip Ngh khai thc:

+ Pht trin trn tt c cc tnh, trng im l Ngh An. Vic nh bt gn b, thiu kim sot + Hin ti ch yu nh bt gn b, lm suy gim nghim trng ngun li tu nh, cng c th s, nng sut thy sn nhiu ni thuc Bc Trung thp. B.
Hin ang pht trin ngh nui thy sn nc l, nc mn.

Chuyn : Cng nghip v giao thng vn ti c coi l im yu ca Bc Trung B hin nay. Vic hnh thnh c cu cng nghip v pht trin c s h tng giao thng vn ti l yu cu bc thit pht trin nn kinh t hin i ca vng. Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 3 sau y.
Hot ng 3: Tm hiu s hnh thnh 3. HNH THNH C CU CNG c cu cng nghip v pht trin c s NGHIP V PHT TRIN C S h tng giao thng vn ti Bc H TNG GIAO THNG VN TI Trung B
204

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cng nghip ca vng hin ang pht a) Pht trin cc ngnh cng nghip trng im v cc trung tm cng trin da vo: + Mt s ti nguyn khong sn c tr nghip chuyn mn ha. lng ln ca vng. + Ngun nguyn liu ca nng, lm, thy sn. + Ngun lao ng kh di do, gi r. Cc ngnh: Sn lng khai thc cc khong sn ny + Khai thc khong sn: crmit, cn t. thic... Cc nh my xi mng ln ca vng nh + Sn xut vt liu xy dng: xi mng. Bm Sn, Nghi Sn (Thanh Ha), Hong Mai (Ngh An). + Cng nghip nng lng c u tin pht trin, nhiu nh my thy in ang c xy dng. V d: Bn V (320MW) trn sng C (Ngh An), Ca t (97 MW) trn sng Chu (Thanh Ha), Ro Qun (64 MW) trn sng Ro Qun (Qung Tr). Hu nm trong Vng kinh t trng im Cc trung tm cng nghip: Thanh min Trung nn c li th trong pht Ha Bm Sn, Vinh, Hu. trin. b) Xy dng c s h tng trc ht l giao thng vn ti
Mng li giao thng hin ti: Ch yu l Quc l 1, ng st Thng Nht v cc tuyn ng ngang 7, 8, 9. ang pht trin, nng cp: Khi hon thnh s thc y s pht trin + ng H Ch Minh. kinh t ca cc huyn pha ty, phn b li dn c, hnh thnh mng li th mi.

205

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

c bit vic hon thnh ng hm t + Nng cp, hin i ha QL1. qua Honh Sn, Hi Vn lm tng kh nng vn chuyn hng ha theo chiu Bc Nam trn QL 1, to sc ht cho cc lung vn ti hng ha theo QL 9 n cng Nng. Cc cng bin to sc ht hnh thnh, + Xy dng v hon thin mt s cng pht trin cc khu kinh t cng bin ca nc su Nghi Sn, Vng ng, Chn Bc Trung B. My. Cc sn bay s gp phn pht trin kinh + Nng cp cc sn bay Ph Bi t, vn ha v tng cng thu ht khch (Hu), Vinh (Ngh An), ng Hi (Qung Bnh). du lch.
IV. NH GI

1. Hy phn tch nhng thun li v kh khn trong pht trin kinh t Bc Trung B. 2. Ti sao ni vic pht trin c cu nng lm ng nghip gp phn pht trin bn vng Bc Trung B? 3. Hy xc nh cc ngnh cng nghip ch yu ca cc trung tm cng nghip Thanh Ha, Vinh v Hu. 4. Ti sao vic pht trin c s h tng giao thng vn ti s to bc ngot quan trng trong hnh thnh c cu kinh t ca vng?
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 36. Tm hiu v vic pht trin tng hp kinh t bin ca Duyn hi Nam Trung B.
VI. PH LC
1. L LT MIN TRUNG Min Trung l min km m mang kinh t li b nhiu thin tai hn hai min Bc v min Nam. Ngi dn min Trung quen thuc vi cnh "Thng By nc nhy ln b" v "Tri hnh cn lt mi nm". Nhng nm gn y c nhng trn l lt ln cha tng thy xy ra cc tnh ven bin. c bit l hai cn l lt lin tip t u thng 11 n u thng 12 nm 1999 c gi cn l th k. Hai cn l ny lm gn 750 ngi thit mng v tn tht ti sn v ma mng ln n 300 triu USD. Bo lt cng lm thit

206

mng gn 450 ngui nm 1998 v 400 ngi nm 1996. Ngoi ra, l lt cng gy nn nhng thit hi to ln v nh ca, ma mng, cu cng v ng x, lm cho nn kinh t ca vng kh khn li cng kh khn hn. Min Trung trong mt vng ln qun v thin tai bo lt xy ra thng xuyn nn pht trin kinh t gp nhiu tr ngi. B bin min Trung di 1200 km v gm cc tnh t Thanh Ho n Bnh Thun. Mch Trng Sn chy sut theo b bin, nn ng bng min Trung rt hp. C nhiu sng tng i ln, nh Sng Gianh Qung Bnh, Sng Thch Hn Qung Tr, Sng Hng Tha Thin Hu, Sng Thu Bn Qung Nam, Sng Tr Khc Qung Ngi. Sng, sui nhiu nhng a s ngn v c dc ln. Lu vc cc sng thng l i ni nn nc ma xung rt nhanh. Cc ca sng li hay b bi lp lm cn tr vic thot l cho vng ng bng. Hng nm nhng trn bo bin v gi ma ng Bc gy nn nhng trn ma ln min Trung. Nhng nm gn y, do nh hng ca bin ng thi tit trn ton th gii nh dng nc El Nino v La Nina, nhng trn bo bin v ma ln xy ra cng khc lit hn. Ma bo thng ko di t thng 8 n thng 11, v trung bnh hng nm c 4 cn bo. Nhng cn bo bin v p thp nhit i ny thng xut pht t Philipin ri 34 ngy sau sang n b bin nc ta. c bit vo nm 1999, nhng trn ma lin tc t 18 thng 10 n 6 thng 11 nng mc nc cc sng ln min Trung n cao cha tng thy. Gn 1.4 m (1384 mm) nc ma xung thnh ph Hu trong vng 24 gi (t 7 gi sng ngy 2 n 7 gi sng ngy 3 thng 11), lm mc nc sng Hng ln cao gn 6 m, cao hn mc nc trn lt nm 1953 n 0.46 m. Lng nc ma vo ngy 2 thng 11 ti Hu l lng nc ma ln th nh trn th gii, sau k lc 1870 mm o c ti Cilaos, o Runion vo ngy 16 thng 3 nm 1952. Tip n l cc trn ma ln xy ra t ngy 1 n 7 thng 12, nht l hai tnh Qung Nam v Qung Ngi. Lng nc ma ln n 2192 mm thng lu sng Tam K v 2011 mm gn Ba T. c im ca trn lt nm 1999 l nc l dng cao rt mau nhng xung chm, lm nhiu ni b lt ngp n 34 ngy. Ngoi nguyn nhn chnh l cc trn ma bo min thng lu cng nh ng bng, cn c nhiu l do thng c nhc n nh nn ph rng, vic khai thc ct si v h thng p. nh hng ca nn ph rng i vi l lt v ang c tranh lun trn khp th gii. Theo C quan Nng lng ca Lin hip quc (FAO), mc ph rng cao nht xy ra Chu , t 9.5% trong thp nin 1960 n 11% trong thp nin 1980. Cng nh nhiu ni khc trong nc, rng cc tnh min Trung ang b tn ph mt cch nghim trng. Cc cuc nghin cu v iu tra Hoa K cng nh nhiu ni khc trn th gii chng minh rng nguyn nhn hng u ca l lt l c qu nhiu ma xy ra trong mt thi gian ngn ngi, v vic ph rng c th nh hng quan trng i vi l lt trong cc lu vc hn hp nh min Trung. Cy ci c kh nng gi nc cng nh gim thiu

207

vic t ai st l. Lng nc l mt vng c nhiu cy ci s t hn lng nc l t mt vng tr tri. V th nn ph rng c th gia tng mc nc cc vng h lu. Vic khai thc ba bi ct si cc dng sng cng gia tng mc ca l lt. Tnh trng ny lm cho nhiu on b sng b st l nghim trng. Vic st l cc b sng cng nh vic bi lp cc ca sng cn tr vic thot l, lm cho l lt ln hn v lu hn. in hnh l v st l b sng Vu Gia lm cho mt khu dn c huyn i Lc tnh Qung Nam b cun tri trong cn l nm 1999. Khc vi sng Hng min Bc, cc sng ngi min Trung khng c h thng ngn l. Ngoi ra cng khng c cc h cha nc ln vng thng lu gim thiu l lt vng ng bng. Cho nn cc khu ng dn c hai bn b sng nh chu ngp trn mi khi c ma to. Ni tm li nguyn nhn chnh ca l lt min Trung l nhng trn ma ln thng lu v vng ng bng nhiu khi xy ra do s kt hp hot ng ca di hi t nhit i di chuyn qua khu vc cc cn bo v hot ng ca gi ma ng bc. Nn ph rng lm hu qu l lt tr nn trm trng hn. 2. CON NG DI SN MIN TRUNG Di t min Trung nhiu nng gi li l ni lu gi nhng gi tr thin nhin to ln v gi tr vn ha kit xut c con ngi to dng. Trn di t hp t Qung Bnh ti Qung Nam hnh thnh nn con ng du lch di sn min Trung. N l kt qu t nhin ca s tha nhn quc t vi gi tr vn ha ca thin nhin v con ngi Vit Nam ni y. Qung Bnh nm pha Bc min Trung. y l ni hi t nhiu tim nng du lch t sinh thi, tm bin, ngh dng n vn ha lch s... Ngy 572003, UNESCO cng nhn Vn quc gia Phong Nha K Bng l Di sn Thin nhin th gii. ng Phong Nha, mt trong nhng hang ng k th tm c quc t di 13.000 mt, gm 14 hang do con sng ngm chy trong lng ni vi to ra. y l dng sng ngm di nht th gii, chng to ra trong lng hang nhng thch nh trng l v k o. Khch du lch thng ti thm ng Phong Nha v ng Tin Sn l nhng k quan ca to ha. Mi y nhm chuyn gia thm him ca Hong gia Anh pht hin ra thm mt hang ng vi v s nh tuyt p. Hang ny c nh gi l mt trong nhng hang ng p nht th gii v c t tn l Thin ng. Trong khu Phong Nha K Bng cn c rng nguyn sinh rng 41.132 ha vi h ng thc vt phong ph v a dng. Cc loi b tt, bo vn, voc en v cc loi g qu c tui th hng ngn nm... to mu sc hp dn thc s cho mt vng t quyn r. T Qung Bnh vo Hu thm c khch du lch c th hnh dung ra mt thi k lch s phong kin Vit Nam. Hn mt trm nm ngai vng ca triu Nguyn (18021945) to ra mt nn vn ha c sc, th hin s kt hp gia quyn lc ca cc vng triu c v s sng to ca nhiu th h cc ngh nhn ti hoa. Hu lu gi hng trm di tch lch s c xp hng, ni bt nht l cc cung in, lng tm ca cc

208

vua cha nh Nguyn c UNESCO cng nhn l Di sn Vn ha th gii. Vn ha dn gian v vn ha cung nh kt hp vi nhau to ra nhng di sn vt cht v tinh thn c sc. Ngh thut nh nhc cung nh Hu cng c UNESCO cng nhn l Di sn Vn ha phi vt th th gii. Nhng l hi c t chc lin tc ti Hu gn y cng thu ht s ch ca du khch bn phng. Khu di tch th c Hi An v khu thnh a M Sn thuc tnh Qung Nam c UNESCO cng nhn l Di sn Vn ha th gii vo nm 1999. Hi An c bit n nh mt thng cng c i ca vng quc Chm Pa v l mt thng cng ln, sm ut vo th k XVXVI. Cho n nay, Hi An vn gi c hng trm di tch ca mt khu ph cng thng mi chu nh hng ca nhiu nn vn ha khc nhau, trong c sc nht l vn ha Trung Hoa v vn ha Nht c Vit ha cho ph hp vi li sng ca c dn a phng. Vng t ny nh mt bo tng sng vi nhng ngi dn hiu khch v hin ha. Ngi dn y hnh thnh c li sng mi gi c bn sc vn ha ca mnh v ha nhp nhanh vi th gii. Trn con ng di sn min Trung, thnh a M Sn c bit ti nh mt di ch c bit. Vi khong 70 cng trnh kin trc c xy dng t th k VII n th k VIII, M Sn l thnh a gio quan trng nht ca vng quc Chm Pa. Sau nm 1975, M Sn cn li khong chng 20 n, thp cn gi nguyn vn. y l khu di tch Chm Pa duy nht trong 691 Di sn th gii ca nhn loi. n tng ca tt c nhng ai ln u tin mi ti M Sn u rt su m. Con ng b dn vo thnh a i dc theo mt con sng nh c bao bc xung quanh bi nhng dy ni t nhin lm khu vc thnh a thm huyn b. Cui con ng li l nhng sng to vn ha c mt khng hai ca mt dn tc ni ting, ha nhp to thnh mt mng quan trng ca vn ha Vit. Con ng di sn min Trung hi t nhiu nn vn ha vi sng to c sc ca con ngi. S phong ph ca cc di tch ni ting mang li cho tuyn ng du lch ny v p vn ha khc l. Trn mi bc i, du khch c th khm ph cho mnh nhng iu b ch cho hnh trang kin thc v hiu bit mi v t nc con ngi Vit Nam. 3. VNH LINH T LA ANH HNG Nhng nm 5060, mnh t Vnh Linh phi on mnh di ln bom n v cht c ho hc ca M. Song ngi dn vng t la khng chu khut phc, h ng lng vt kh, x t xy dng mt lng qu ngm sinh sng v chin u. Vi m mu bin min Nam Vit Nam thnh thuc a kiu mi, quc M tm mi cch ph hoi Hip nh Genev. Cng vi vic n p phong tro u tranh ca nhn dn min Nam, M khiu khch, gy chin vi lc lng bo v gii tuyn Vnh Linh, ni y tr thnh tuyn la c lit nht min Bc. c bit n nm 1965, vi vic dng ln s kin Vnh Bc B, M m cuc chin tranh ph hoi ra min Bc bng khng lc, trong Vnh Linh l mt mc tiu nh ph

209

hng u. Bi y khng ch l tin n min Bc x hi ch ngha m cn l a bn trc tip chi vin sc ngi, sc ca cho min Nam. Tht kh c th hnh dung mt mnh t nh b cha y 820 km2 nh Vnh Linh li phi gnh chu mt khi lng bom n khng l t nhiu hng di vo. Sut nhng nm 19651972, hu nh khng ngy no Vnh Linh khng ngt ting n n bom rn. Trong 8 nm, hn na triu tn bom n cc loi nm xung ni y. Tnh bnh qun mi ngi dn Vnh Linh phi gnh chu 7 tn bom n. M cn cho my bay ri cht c ho hc, cp i sinh mng ca hn 12 nghn ngi dn. Cy c kh ho, c vng tr nn kh tri. Song qun v dn Vnh Linh khng qun ngi kh, gi vng a bn v chi vin cho chin trng bc Qung Tr. Vi khu hiu Mt tc khng i, mt ly khng ri, nhn dn bm t, bm lng. Mt h thng hm, ho cng s c hnh thnh. l s ra i ca loi hm ch A, hm l v h thng giao thng ho phn b khp vng t Vnh Linh. H thng giao thng ho ni tng nh tng thn, lin thn, lin x chng cht. Cng vic o a o din ra trong ma bom bo n. Ch cn pht hin ra du vt t mi l ch cho th bom xung ngay a im . c nhiu ni trong lc o b bom nh trng lm thit hi ln cho nhn dn. Tt c nhng dng c t th s n hin i u c huy ng, tng lc cho vic "khai ph lng t". Hng trm ngi nh g c d xung k chng vm hm. Mi a o c bt u bng bn v trn giy v c 5 ngi 1 t bt u khai ph lng t. H kin nhn o thnh ng hm tin v pha nhau. i khi o qu di cn thit m khng gip mt nhau. H dng cuc xng p thnh thch vo b t, lng nghe ting di m u vng n tm nhau. n gia nm 1966, ton khu vc Vnh Linh o c 1.300 km ng ho bng mt na tng chiu di t nc Vit Nam. Cc loi hm ny c b tr ti ni dn c, ng i ven rung, b bin... tin lc c bo ng, nhn dn mau chng vo n np. Khng ch l ng hm tr n v chin u nh a o C Chi m h thng hm ho Vnh Linh tr thnh khng gian sinh tn. Cc cn hm c s dng lm bnh x, trng hc, nh tr, kho cha lng thc. S sng ln su xung lng t, c ni m n 30 m. Mi a o l hnh nh thu nh ca mt lng qu c kin to di lng t. ng hm chnh l ng lng, cc t l cn h gia nh. Ngi nh chung l hi trng c khot rng trong ng hm vi sc cha 4080 ngi, l ni thng din ra cc cuc hi hp, sinh hot vn ngh... Lng hm cn c ging nc, nh tr, nh h sinh, trm x. V trong a o ny c hn 60 a tr c sinh ra. Cuc sng di lng t rt kh khn, hu ht cc lng hm u tit kim cht liu thp sng nh du ho, m... V vy, trong a o lun thiu nh sng, ch nhng lc cn thit nh hi hp, cp cu bnh nhn, chm sc tr s sinh mi dng n. Vic nu n cng phi duy tr di lng a o, nu khng c khi bc ln mt t lm l b mt, ch pht hin s di bom. Ngi dn Vnh Linh sng to ra loi bp

210

nu c di lng t m hn ch bc khi ln trn, nh nhng ng hm nh dn khi tiu tn ln mt t t t qua lp t mng. Th nhng trong mun vn gian kh y vn vang ln ting ci ni ca tr th, chng minh cho sc sng bt dit ca con ngi ni y. V ting ht li ca nh khng bao gi b dp tt. Lng no cng c i vn ngh xung kch. C Vnh Linh tro dng ting ht vi khu hiu: "Ting ht t ting bom". Sau nm 1972, khi 2/3 tnh Qung Tr c gii phng, h thng lng hm tr thnh di tch lch s c gi tr, ghi du n mt thi ho hng, bt khut ca qun dn "lu thp" anh hng, tr thnh lu i c giu kn bit bao iu k l ca con ngi lm ra n v ca thi i m n c sinh ra.

Bi 36 VN PHT TRIN KINH T X HI DUYN HI NAM TRUNG B


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc: Hiu c Duyn hi Nam Trung B l vng lnh th kh giu ti nguyn thin nhin, c kh nng pht trin nn kinh t nhiu ngnh, nhng s pht trin kinh t x hi ca vng gp nhiu kh khn do thin tai v hu qu nng n do chin tranh. Nm c thc trng v trin vng pht trin tng hp kinh t bin, s pht trin cng nghip v c s h tng ca vng. Hiu c trong nhng nm ti, vi s pht trin cng nghip v c s h tng, vi s khai thc tt hn kinh t bin, hnh thnh nn kinh t m, kinh t ca Duyn hi Nam Trung B s c bc pht trin t ph. 2. V k nng:

Phn tch cc bn T nhin, Kinh t, c Atlat a l Vit Nam.


II. PHNG TIN DY HC Bn a l t nhin Vit Nam Bn Hnh chnh Vit Nam
211

Bn Kinh t chung Vit Nam Atlat a l Vit Nam. Mt s hnh nh, bng hnh v tnh hnh pht trin kinh t x hi Duyn hi Nam Trung B. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Hy phn tch nhng thun li v kh khn trong pht trin kinh t Bc Trung B. 2. Ti sao ni vic pht trin c cu nng lm ng nghip gp phn pht trin bn vng Bc Trung B? 3. Hy xc nh cc ngnh cng nghip ch yu ca cc trung tm cng nghip Thanh Ha, Vinh v Hu. 4. Ti sao vic pht trin c s h tng giao thng vn ti s to bc ngot quan trng trong hnh thnh c cu kinh t ca vng? M bi: Duyn hi Nam Trung B bao gm thnh ph Nng v 7 tnh l Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha, Ninh Thun, Bnh Thun. Vng nh mt cnh cung ln m ly Ty Nguyn v m ra Bin ng rng ln. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu v vn pht trin kinh t x hi ca vng kinh t quan trng ny.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c im khi 1. KHI QUT CHUNG qut chung ca vng Duyn hi Nam Trung B a) V tr, phm vi lnh th

CH: Da vo bn Hnh chnh Vit Nam, em hy xc nh v tr v phm vi lnh th ca vng Duyn Hi Nam Trung B. V tr c nh hng g n s pht trin kinh t x hi ca vng? Gm thnh ph Nng, cc tnh Qung L vng t hp dc ven bin, ko Nam, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, di t Nng n Bnh Thun, bao Khnh Ha, Ninh Thun v Bnh Thun. bc Ty Nguyn pha Ty.
212

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Trong vng c mt chui cc th kh ln nh Nng, Qung Ngi, Quy Nhn, Nha Trang, Phan Thit phn b dc theo ven bin.
c bit ngoi khi cn c 2 qun o ln:

(Huyn o thuc thnh ph Nng). (Huyn o thuc tnh Khnh Ha).

+ Hong Sa. + Trng Sa.


b) Quy m Din tch 44,4 nghn km2 = 13,4% c nc.

GV lu HS: y l vng c nhiu dn Dn s: 8,9 triu ngi = 10,5% c tc t ngi (Cc nhm dn tc Trng nc (2006). Sn Ty Nguyn, ngi Chm).
c) c im t nhin ni bt Lnh th hp ngang, ko di, nhiu nhnh ni chy ngang ra bin chia ct phn duyn hi thnh nhiu ng bng nh, to ra nhiu bn o, cc vnh vng v nhiu bi bin p. Kh hu:

+ Ma h c gi phn Ty Nam. Ma nhiu Qung Nam, Nng, nht + Thu ng c nhiu ma do nh l thng ngun sng Thu Bn. hng ca a hnh v hi t nhit i. Pha nam thng t ma, kh hn ko di, nht l Ninh Thun, Bnh Thun. V vy bin php thy li quan trng Thy ch sng ngi: Ma ma l ln cung cp nc ti cho vng l phi lm nhanh, ma kh nc cn. cc h cha nc.
213

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

d) Tim nng

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy cho bit vng Duyn hi Nam Trung B c tim nng pht trin cc ngnh kinh t no? + Vt liu xy dng nh ct lm thy Khai thc khong sn: Ct lm thy tinh Khnh Ha. tinh, vng, du kh. + Vng Bng Miu (Qung Nam). + Du kh cc Nam Trung B.
Pht trin nng lm thy sn.

C nh bt v nui trng thy sn. + Thy sn (nui trng + nh bt). Vng c din tch rng hn 1,77 triu ha, + Khai thc lm sn. che ph rng 38,9% trong 2,4% l rng tre na, cn li hn 97% l rng g. Trong rng c nhiu loi g, chim v th qu. + Pht trin nng nghip: Trng la: Trn mt s ng bng mu m nh Tuy Ha (Ph Yn). Chn nui b, d, cu trn cc vng g i. Xy dng cc nh my thy in cng sut trung bnh v nh. Du lch.

Tim nng du lch ca vng rt ln: + Nm trn tuyn "Di sn vn ha Min Trung" ni ting. + Ngh mt, tm bin vi rt nhiu bi bin p: M Kh ( Nng), Nha Trang, Mi N (Phan Thit)... + C di sn vn ha th gii l Ph c Hi An, v Di tch M Sn (Qung Nam).
214

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Chuyn : Cc tnh Duyn hi Nam Trung B u gip bin. Vi mt di b bin di c hnh vng cung m rng ra Bin ng, Duyn hi Nam Trung B c tim nng rt ln v pht trin tng hp kinh t bin. Trong mc 2 sau y chng ta s tm hiu v th mnh c bit ny ca vng Duyn hi Nam Trung B.
Hot ng 2: Tm hiu v vn pht 2. PHT TRIN TNG HP KINH trin tng hp kinh t bin ca vng. T BIN. a) Ngh c Kh nng khai thc ln, vi nhiu Ng trng Trng Sa Hong Sa l mt bi tm, c, trong c ng trng trong 4 ng trng trng im ca nc Trng Sa Hong Sa. ta.

Trong c bin t 420 nghn tn vi Sn lng: nm 2005 t hn 624 nhiu c qu nh c thu, c ng, c trch, nghn tn thy sn. c nc, c hng, c phn, nhiu loi tm, mc... Ngh nui trng thy sn c nhiu iu Ngh nui trng thy sn (nht l kin thun li nh dc b bin c nhiu tm hm, tm s) ang c pht trin vng, m ph. nhiu tnh, nht l Ph Yn, Khnh Ha. V d: + C, tm kh, ng lnh. + Nc mm Phan Thit, Nha Trang l cc thng hiu c c nc bit n.
b) Du lch bin Sn phm thy sn ch bin ngy cng a dng.

V d nh M Kh ( Nng), sa Hunh C tim nng ln vi nhiu bi bin (Qung Ngi), Quy Nhn (Bnh nh), p. Nha Trang (Khnh Ha), C N (Ninh Thun), Mi N (Bnh Thun)...
215

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng du lch bin c y mnh Nha Trang, Nng l 2 trung tm gn vi du lch o v nhiu hot ng du lch ln ca c nc. du lch o, du lch ngh dng, th thao...
c) Dch v hng hi

Nguyn nhn do cc nhnh ni n lan ra Vng c nhiu iu kin thun li st bin, thm lc a y hp v su. xy dng cc cng nc su. y l cc cng tng hp do Trung ng Cc cng ln ang hot ng l qun l. Nng, Quy Nhn, Nha Trang.
ang xy dng cng nc su Dung Qut.

c bit, ti vnh Vn Phong s xy dng thnh cng trung chuyn quc t ln nht nc ta.
d) Khai thc khong sn thm lc a v sn xut mui

Du kh c phn b thm la a tin hnh khai thc du kh Duyn hi Nam Trung B. pha ng qun o Ph Qu (tnh Bnh Thun). Sn xut mui y c nhiu thun li Vic sn xut mui rt thun li, ni do: ting l mui C N, Sa Hunh... + Bin y c mn nht c nc. + B bin y t ca sng nht, kh hu y kh v t ma nht c nc. + C nhiu bi bin sch, thit lp c nhiu cnh ng mui cht lng tt nht. Chuyn : pht trin cng nghip v c s h tng c ngha quan trng pht trin kinh t vng Duyn hi Nam Trung B hin nay. Vn ny s c chng ta tm hiu trong mc 3 sau y.
216

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 3: Tm hiu vn pht 3. PHT TRIN CNG NGHIP V trin cng nghip v c s h tng C S H TNG Duyn hi Nam Trung B. a) Pht trin cng nghip

Gn y nh vic thu ht u t nc hnh thnh chui cc trung tm ngoi, pht trin mt s khu cng cng nghip nh Nng, Nha Trang, nghip tp trung, khu ch xut trong Quy Nhn, Phan Thit. vng. Nh vic hnh thnh vng kinh t trng Trin vng pht trin nhanh trong im min Trung, nht l vic trin khai thi gian ti. xy dng cc khu kinh t Chu Lai, Dung Qut, Nhn Hi.
Cc ngnh quan trng l:

Trung tm ln nht l Nng, ngoi ra + C kh. l Qung Ngi, Nha Trang, Phan Thit. C tt c cc thnh ph, th x ln + Ch bin nng, lm, thy sn. trong vng. Vng v ang xy dng mt s nh + Cng nghip nng lng. my thy in: Quy m trung bnh nh Sng Hinh (Ph Yn), Vnh Sn (Bnh nh). Quy m tng i ln nh Hm Thun a Mi (Bnh Thun), A Vng (ang xy dng, Qung Nam). Ngoi ra cn c nh my thy in a Nhim v i Ninh (ang xy dng), s dng ngun nc t Ty Nguyn a xung. GV: Tuy nhin ngun nng lng t sn xut vn cha p ng c nhu cu pht trin ca vng, hng gii quyt l s dng in li quc gia qua ng dy 500 KV.
217

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

D kin nh my in nguyn t u tin ca nc ta s c xy dng Ninh Thun.


b) Pht trin c s h tng giao thng vn ti

C vai tr quan trng trong vic pht trin kinh t x hi ca vng, to ra th m ca hn na cho vng v cho s phn cng lao ng mi. CH: Vic pht trin c s h tng giao thng vn ti Duyn hi Nam Trung B c thc hin nh th no? Vai tr cc tuyn Bc Nam: Nng cp quc l 1 v ng st + Tng vai tr trung chuyn ca vng Thng Nht (hng Bc Nam). theo hng Bc Nam. + y mnh s giao lu gia cc a phng trong vng v gia vng vi cc vng khc (Nht l vi ng Nam B, c bit l vi thnh ph H Ch Minh). Vai tr cc tuyn ng Ty. Pht trin cc tuyn ng ngang + M rng cc vng hu phng ca cc nh ng 19, 26... (hng ng cng nc su trong vng ti Ty Ty). Nguyn, Nam Lo, ng Bc Thi Lan. Duyn hi Nam Trung B ng vai tr ngy cng quan trng trong vic chuyn ch hng ha xut nhp khu ti cc vng lnh th ny. + To th m ca hn cho vng.
Khi phc, nng cp h thng sn bay trong vng.

+ Sn bay quc t Nng. + Cc sn bay ni a nh Chu Lai, Quy Nhn, Cam Ranh, Tuy Ha.
218

IV. NH GI

1. Hy phn tch nhng thun li v kh khn trong pht trin kinh t x hi Duyn hi Nam Trung B. 2. Vn lng thc, thc phm trong vng cn c gii quyt bng cch no? Kh nng gii quyt vn ny. 3. Da vo hnh 36 (hoc Atlt a l Vit Nam), hy phn tch cc ngun ti nguyn pht trin cng nghip, hin trng pht trin v phn b cng nghip trong vng. 4. Ti sao vic tng cng kt cu h tng giao thng vn ti c ngha c bit quan trng trong hnh thnh c cu cng nghip ca vng.
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 37, ch trng tm hiu tim nng pht trin cy cng nghip v thy in Ty Nguyn.
VI. PH LC
1. M VNG BNG MIU QUNG NAM M vng Bng Miu (hay cn gi l Bng Miu) thuc x Tam Lnh, huyn Ph Ninh, tnh Qung Nam, cch trung tm th x Tam K 35 cy s v hng Ty Nam. Thi trc, ngi Chm khm ph v khai thc m vng ny. Sau mt thi gian di gin on, n thi cc cha Nguyn, m vng li tip tc c khai thc. Trong cng cuc khai thc thuc a ln th nht, ngi Php nh gi tim nng to ln ca m vng Bng Miu v tin hnh khai thc vi quy m ln. Hin nay m vng ny chnh thc tr thnh m vng u tin ca Vit Nam v ang c Cng ty Khai thc vng Bng Miu, lin doanh gia Cng ty Olympus Pacific Minerals Inc (80% vn, Canada) v hai doanh nghip Vit Nam l Cng ty Pht trin khong sn thuc B Cng nghip v Cng ty c phn Cng nghip khong sn Qung Nam (20% vn), khai thc. Ngoi sc hp dn v s ni ting, m vng Bng Miu cn c li th l nm gia vng ni i th mng cnh h Ph Ninh, phong cnh p, ng s cng rt tt. Vi nhng u im ny, theo cc cng ty l hnh, khng c l do g m im du lch ny khng thu ht c du khch, k c du khch nc ngoi. on ng t th x Tam K vo n m vng Bng Miu v h Ph Ninh kh l tng cho du lch nh cht lng tt, phong cnh hai bn rt p, chy st sn ni, bn di l h Ph Ninh. 2. TIM NNG KHONG SN V DU LCH BNH THUN Khong sn: Ti nguyn khong sn c nhiu loi, tr lng ln, ng ch l nc khong thin nin Bicarbonat, vi 10 m tr lng cao v cht lng tt (trong c c m nc

219

khong nng 700C) c th khai thc trn 300 triu lt/nm; Hin c 2 m ang c khai thc v kinh doanh (Vnh Ho v a Kai). Ct thy tinh c 4 m ln Hm Thun Bc, Bc Bnh v Hm Tn tr lng trn 500 triu m3; cht lng t tiu chun xut khu, ph hp sn xut thy tinh cao cp, knh xy dng, gch thy tinh. Grant c tr lng rt ln, phn b khp ni. St Bentonit dng trong cng nghip ha cht v khai thc du m, tr lng khong 20 triu tn. Qung Sa khong nng sn xut Titan, Zircon, tr lng khong mt triu tn. Ti Vnh Ho c din tch trn 1.000 ha, sn lng 150.000 tn/nm. Tim nng du lch: L mt tnh ven bin, kh hu quanh nm nng m, nhiu bi bin sch p, cnh quan t nhin v th mng, giao thng thun li. Ti cc khu vc nh Phan Thit, Hm Tn, Tuy Phong c th u t xy dng cc qun th du lch ngh mt th thao leo ni du thuyn cu c sn golf ngh dng cha bnh. Hin nay, Phan Thit ang hnh thnh t hp du lch theo m hnh ny vi mt sn golf 18 l, 5 khch sn v 6 lng du lch vi hn 400 phng ngh cao cp, cng mt h thng cc lng du lch, nh ngh, nh cho thu khc vi khong hn 800 phng ven bin, sn sng p ng cc nhu cu n ngh, vui chi gii tr ca du khch v cc nh u t. Ngoi ra, Bnh Thun cn c nhiu di tch vn ha lch s, danh lm thng cnh hp dn nh di tch vn ha Chm ni ting, Lu ng Hong, di tch vn ha T Ku, cha Hang, dinh Thy Thm v.v... 3. VNG R Vng R l mt vnh nh nhng xinh p thuc x Ha Xun Nam, huyn ng Ha, tnh Ph Yn. Vng R tip gip vi bin i Lnh, thuc vnh Vn Phong, tnh Khnh Ha. Vnh Vng R c din tch 16,4 km2 mt nc, c 3 dy ni cao che chn l o C, Bia v Hn B t 3 pha Bc, ng v Ty. Pha Nam vnh l o Hn Na cao 105 m nh 1 pho i canh gc, trn o c ngn n bin ln. Ven b bin Vng R c nhiu bi ct va v nh. Mt s bi p nh Bi Cha, Bi Bng, Bi Lau. Trong lng vnh c nhiu loi tm c tr ng. Di y bin cn c nhiu loi san h rt p v c o. Vng R xa kia l 1 a ch tip nhn v kh b mt t min Bc chuyn vo qua nhng chuyn tu Khng S lch s. T nm 1964 n nm 1965, Vng R tip nhn 4 chuyn tu cp bn an ton, a c hng ngn tn v kh n dc chi vin cho chin trng Nam Trung B v Ty Nguyn. Vng R c Nh nc cng nhn l Di tch Lch s Vn ha cp quc gia. S kin Vng R 1621965 (Nh vn Nguyn Ngc) Cu chuyn ca Nguyn Long An a chng ti tr v vi mt vng t him yu v c lit vo bc nht trong my cuc chin tranh qua: vng Vng R.

220

iu bt ng ni nguy him nht Con ng thin l s 1 v ng xe la xuyn Vit Bc Nam, n chng cui tnh Ph Yn u tnh Khnh Ha th gp mt rng ni ln ta nh mt cnh tay vm v ca dy Trng Sn vn ra Bin ng, chn ngang. ng xe la phi chui qua mt hm di. Cn ng thin l trn b th quanh co leo ln mt ngn o cao ngt, him tr: o C mt trong nhng ngn o cao nht nc ta v l ngn o cao cui cng trn quc l 1 Bc Nam. Bn ny l ni ln, tip lin vi rng gi, ni ln tn Trng Sn. Bn kia l bin su hom. Ngay gia nh o nhn xung theo hng ng, thm thm di hng trm thc su l mt vnh bin tuyt vi: gn nh hnh trn, rng v su, ba mt vch dng ng, mt th t nhn ra bin li c hai hn o nh nh hai tm bnh phong che chn: mt cng bin tuyt vi cho nhng con tu i dng hng vn tn... chnh l Vng R. Khng bit ai l ngi u tin to bo ngh n vic dng Vng R lm bn n cc con tu Khng S ca chng ta. Tht ht sc mo him: qu gn mt thnh ph ln l Nha Trang, cng qu gn Cam Ranh l cn c hi qun ln nht min Nam ca M ngy. Con ng chin lc s 1 th chy ngay trn nh o C, ch cch vi trm mt, xe qun s ca ch qua li sut ngy m nh mc ci. Li cng qu gn khu du kch Ha Hip pha bc v chin khu Hn Ho, Hn Khi pha nam, l vng ch rt chm ch theo di v thng xuyn cn qut nh ph... Nhng trong chin tranh thng vn vy: ni nguy him nht cng c th l ni bt ng. Ngh thut chin tranh, c bit trn con ng Bin ng gian nan ny, l bit v dm i vo k h bt ng y, dm mo him ginh thng li... Nguyn Long An k: ... Vy l n gia nm 1964, ta quyt nh phng n to bo y: ly Vng R lm mt bn ln cho Khu 5. Chuyn u tin do anh H c Thnh, thuyn trng hi qun, qu Quy Nhn, ch huy. Tu i xa ra ngoi bin quc t. n ng ta , ch sm ti, t ngt chuyn hng, dng tc cao m thng vo ng Vng R, 11 gi m phi n bn. Ha Hip l vng du kch mnh ca ta. Lc lng du kch v b i a phng ta do mt ng ch thng v tnh y anh Su Suyn ch huy nhanh chng bng qua dy ni di chn hn Vng Phu v mm Bia, n chc sn bn. Tu va n bn, ton b lc lng c t chc rt cht ch, lp tc a xung, bc d, mt b phn ngay trong m vt ng s 1 chuyn thng ln cc dy ni c rng rm n lin vi cn c ca ta pha ty trn dy Trng Sn. S hng cn li khng chuyn kp trong m th ct giu trong cc hang gn bn.

221

Rng y tha, ton cy gai lp xp nhng li nhiu hang ... Tu d xong hng tc tc quay ra ngay, va sng li ra n vng bin quc t... Chuyn u thng li, phn khi lm. i tip chuyn th hai, th ba, th t... Mt ln liu lnh... ... Ti v l on, c phn cng lm chin s c in, thng 121964 i chuyn u tin, tu s 43 vo C Mau. Ln u cn rt lng tng, nh cc anh i trc du dt. i v mt mt thng, an ton. By gi gn tt, li c lnh chun b i tip. T Sn vo C Mau. Chun b sp xong th chiu 30 tt bng c lnh iu sang tu khc, s 401, tp kt Hn Gai, do anh L Vn Thm lm thuyn trng, anh Phan Vn Bng lm chnh tr vin, chun b b vo Khu 5, Vng R. ng m mng 1 Tt t T, tc ngy 221965, chng ti ri bn. i vo ngy tt l lc ch s h. Chuyn ny, thy tnh hnh ch c v hi khc thng: ban ngy, c 56 ting mt ln li c mt my bay ch bay dc theo thn tu, lc cao lc thp. m, li thy tu thy ch km, chic pha trc, chic pha sau. Nhng chng ti i trn vng bin quc t nn c bnh thn, treo c nh tu bun. Sau ny chng ti mi bit lc ch nh hi v nghi ng. Chng bt u theo di... Ti 152, chng ti n im chuyn hng... Chy ra mt lc, anh Thm khng nh ng nam Tuy Ha, cch b 40 hi l. Chng ti vo st b, c men theo nhng chm n in dc b m i. Bin y c ci li l nc su, tu ta c chy men b, chen vo gia cc tu nh c ca dn. Qua khi Tuy Ha, thy r nh ni Vng Phu v hn Bia: m y l 14 m lch, trng rt sng. Anh Thm l thuyn trng lo luyn. Vng qua mm Vng Phu chng ti vo st b hn v lt vo ng Vng R. Nhng do phi chy vng vo lc ti nn n bn c chm, gn 3g sng. Lp tc bc d, ct hng. Nhng tu gn 100 tn. Khng ti no bc kp trc tri sng. X tr th no y? Thng khi gp tnh hung ny, an ton nht l ct c mt phn hng, cn li c y, n trc 4g, chm nht l 5g sng, quay tu chy ra vng bin quc t, ti sm li quay vo ct nt. Nhng m y chng ti li khng chn cch : chng ti quyt nh c ct cho ht hng n sng bch, ri ngy trang, giu tu ngay ti bn, li bn sut ngy sau. V sao lc by gi chng ti li chn phng n mo him y? C l v rt nhiu nguyn nhn. T nm 1962, m u con ng ny n nay, cha chuyn no b l. V cn bn, ch cha hay bit g. Ring cng Vng R, my chuyn lin u trt lt, an ton.

222

Tnh hnh y r rng khin chng ti sinh ch quan. Lc by gi chng ti cha th bit c iu ny: bn ch tuy cha nm c qu tang vic vn chuyn b mt trn bin ca ta, nhng dn d chng ch mt hin tng c phn khc thng: du kch cc vng ven bin Khu 5 ngy cng nh mnh, c trang b mt s v kh kh hin i: sng AK, sng ci c nhn, i lin, c khi c trng lin 12 li 7, c sng bn tng B40. n th h. S sng n ny chnh l anh ch em du kch ven bin ca ta trong khi vn chuyn ln trn cho b i ch lc ranh ma "chm" bt mt phn. Bn ch t cu hi: phi chng c mt con ng a v kh b mt t min Bc vo, b ln cc bn ven bin khu vc ny? Chng ang chm ch theo di... Chng ti quyt nh li bn hm y c l cng c phn v cc bn min Nam i vi chng ti ngy bao gi cng c sc hp dn rt mnh. Tnh cm ca anh ch em du kch, cn b, ng bo m nhng ln trc chng ti ch thong gp vi gi trong m, khng kp nhn mt, khng kp c nm tay, tnh cm i vi chng ti thm thit v cng. Mt ging ni min Nam th tho trong gi bin m. Mt khun mt thong m di nh trng khuya... V c khng kh chin trng ngy y c g tht thing ling... li c mt ngy trn mnh t chy bng v yu thng ny, gia nhng con ngi ny, hnh phc bit bao. Anh Thm, anh Bng v nhiu thy th trong on u l ngi qu Ph Yn, Bnh nh, Khnh Ha. C ngi v con ch cch bn nm, mi cy s. Khng c chuyn ln v thm nh u, nhng c li mt ngy, ht th mt cht khng kh qu hng ang chin u, c ao thm kn m chy bng d g cm li c. Mt cht liu lnh, sao... Vy . Ban ch huy tu quyt nh li. V chng ti u ng tnh. T mnh c dp i mi lo ngi... Chng ti d ht hng th tri sng bch. Nhanh chng chuyn hng vo cc hang . V giu tu. Mm l trn vch ni Vng R ba b vch dng ng. Trn nhng vch sng sng y, thnh thong c nhng chm cy mc bm vo , l lng gia khng trung hay st mt nc. Chng ti cho tu p st vo mt vch en g gh v cht nhng cnh cy ln ph kn. T trn nhn xung chng khc g mt mm hi nh ra, c mt chm cy l mc t vch che ph. 6g sng... Trn nh o C, ngay t mi tu ta nhn ln, cch vi trm mt l mt n ch l l. Nhn ra pha bin, cch 500m l mt n ch khc: n Mi ing. Tht tnh lc ny rt lo nhng li t an i: cng ngay trc mi chng cng bt ng. Chng khng th ngh ta dm vo tn y u.

223

7g sng, c ba chic trc thng t pha nam bay ra... Trong chin tranh, nhng s kin vang di nht lm khi li bt u t mt ngu nhin khng u. Ngy hm y mt ngu nhin nh vy xy n, mi v sau ny, sau nm 1975 gii phng min Nam ri, qua ti liu ca ch chng ti mi bit. Ngy 1521965, tc l ng ci ngy chng ti n im chuyn hng trn vng bin quc t ngang Ph Yn, Khnh Ha, trn chin trng Khu 5 din ra mt trn nh ln c sc: trung on 2, s on 3 qun gii phng Khu 5 chn nh tiu dit hon ton hai tiu on ch ti o Nhng thuc huyn Ph M, tnh Bnh nh. Gn chc xe tng ca ch b bn chy tan tnh. y l ln u tin trn chin trng Khu 5 qun ta s dng sng chng tng B41. S sng ny do chnh cc tu ta a vo Khu 5 trong nhng chuyn trc. Thng binh ch ngn ngang trn trn a o Nhng. Chng phi dng trc thng ch v cc bnh vin Qung Ngi, Quy Nhn. Bnh vin Quy Nhn cng cht cng ri, chng li phi chuyn v Nha Trang. Chnh trn mt chic trc thng UH1B ti thng , bay dc ng s 1 ven bin t Quy Nhn v Nha Trang, lc qua o C khong 12g tra, vin phi cng tnh c nhn thy "mt mm l nh ra trn vch ni pha ty Vng R" m nhng ngy trc cha h thy. Hn lin bo v b ch huy qun on 2 ngy Nha Trang. Phi ni cng tc tham mu ca bn ny rt cht ch, t m. Ngy no cng c hai lt my bay trinh st bay chp nh sut dc vng ven bin. i chiu cc khng nh chp nhng ngy trc, chng thy qu l "mm l trn vch ni pha ty Vng R" mi xut hin t sng nay. By gi l khong 1g chiu. Mt my bay trinh st t pha Nha Trang ra, qun my vng trn Vng R ri bn mt qu m ng vo ch ta giu tu. Lp tc hai chic khu trc AD6 lao ti, b nho, nm mt lot bom xng trng tu. Tt c lp l ngy trang ca ta bc chy rng rc. Tan khi, ton b hnh tu l ra r mn mt. T n sm ti, hng chc tp khu trc lin tip n nm bom. Ti 5g chiu th tu chm hon ton. Cuc ng khng cn sc Trc , khong 4g chiu, ti c lnh cng ng ch my trng tm mi cch xung tu nh bc ph. Trong tu t sn mt khi bc ph 500kg, m bo git n tung tu, phi tang. Khi bc ph ny b tr khoang my. Chng ti vt qua bom n m mt, tip cn c tu nhng khng vo c khoang my. Tu b trng bom nghing hn v mt bn, ca khoang my chi xung pha y vnh, b sc p mnh ca nc, chng ti ln xung nhiu ln khng cch no m ra c.

224

Ti, my bay ch li n th pho sng. Mc pho sng, chng ti tr li tu, ln xung, c ly ht s sng n cn li trong tu. M sng hm sau ch li n nm bom. Ti 172, qun khu phi xung mt tiu i cng binh, dng 1 tn bc ph quyt ph tan tu, th tiu tung tch. Nhng git n bc ph xong, chng ti tr li xem thy tu ch v i. Chiu 172 c hin tng mi: mt chic tu LSM405 ca ch c hai tu chin PC04 v DCE2 ym tr t pha bin tin vo, ng thi trc thng hai tiu on b binh chim cc nh cao quanh vnh. Chng dng b binh t cc im cao nh xung, kt hp tu thy b, c my bay lin tc nm bom ym h. V sau ny chng ti mi bit thm: mt tn tng ngy t Si Gn bay ra trc tip ch huy trn ny. Lc lng ta lc ny ch c mt trung i du kch Ha Hip, hai tiu i b i a phng huyn v 18 thy th, trong thuyn trng Thm b thng. Chng ti chia nhau nh chn khng cho ch n gn ch tu v cc hang cn giu mt s hng t cc chuyn trc ch vo cha kp chuyn i ht. Sut cc ngy 17, 18 v 19 ch c b ln b my ln u b ta nh bt li. n chiu 19, mt i i ch mi t chn c ln b. Ta vn tip tc bm nh, ngy tng t nh chn, m tp kch bn ch tr qun trn cc i trc. C nh vy sut cc ngy 20, 21, 22 v 23. Sng 24, ch li thm qun, trin khai t ng s 1 v cc im cao pha nam, pha bc nh xung, sit vng vy chng ti li. Nhn nh lc lng qu chnh lch, m 24 chng ti dng mn ph n ht cc hang cha hng v t chc thot khi vng vy. Giai on mi sau Vng R Anh Trn Phong, nguyn tham mu trng L on 125, ni vi chng ti: V Vng R l s kin ln trong lch s con ng Bin ng. N chm dt mt giai on hon ton b mt ca con ng ny. Nhng ng nhin n khng kt thc con ng, khng dp tt c quyt tm ln ca chng ta dng Bin ng lm con ng quan trng vn chuyn v kh cho chin trng min Nam ang ngy cng nh ln hn. N ch m ra mt giai on mi ca quyt tm . Gian nan hn, c lit hn, mt i mt thi gan vi k th trn mt bin mnh mng. Chng ti ro rit theo di ng tnh ca ch. Thng 41965, tc ch gn hai thng sau v Vng R, chng bt u trin khai mt chin dch mang tn Market time, phn cng r rng: hi qun ngy tun tiu ven b, hi qun M, tc mt b phn quan trng hm i 7, ngn chn ngoi khi. Mt lc lng c nhim ca qun i ngy c t chc ly tn l lc lng 115, gm by tu khu trc h v, hai tu qut mn, hai tu vn ti b c ln, nm my bay trinh st.

225

Hi qun M th a vo cng vic ny 54 tu hin i. n thng 91965, chng li tng thm nm tu tun tiu ngoi khi, 30 tu tun tiu trn sng, chn tu tun tiu ven b. Ton b vng ven bin min Nam c t chc li thnh chn khu vc chin u v nm trung tm gim st ln... Cn ta? Ta tm dng mt thi gian rt kinh nghim; ro rit t chc, hun luyn li lc lng; tng thm 12 tu cao tc. Cn c tu cao tc l v chin thut thay i: tu i n nhng vng bin rt xa, nh lc hng ch, ri bt ng dng tc rt cao lao thng vo b, thi gian tu i trn vng bin thuc min Nam do ch kim sot s rt ngn, vo b ct hng xong, li dng tc cao vt qua tht nhanh vng bin ch kim sot, lao ra vng bin quc t an ton. chnh l hn ch kh nng chm ch, buc phi nh ch trn bin ht sc bt li. Hn ch ch khng loi tr hon ton c. Bi M dng my bay trinh st ngy m kim sot vng tri rt rng, tu ta ri bn min Bc l n c th pht hin c ri v s theo di ta sut hnh trnh di, ch khi ta vo hi phn min Nam l vy nh... Ngha l sau Vng R, tip tc i trn con ng Bin ng s l mt tr chi tim ln, ta ht sc c gng la ch, trnh ch, nhng ng thi cng sn sng chp nhn nh ch trn bin khi khng cn kh nng no khc. Thng 101965, tip tc m li con ng. Mt thi k mi ca con ng Bin ng bt u... <Nguyn Ngc>

Bi 37 VN KHAI THC TH MNH TY NGUYN


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc Hiu c nhng kh khn, thun li v trin vng ca vic pht huy cc th mnh nhiu mt ca Ty Nguyn, c bit l v pht trin cy cng nghip lu nm, lm nghip v khai thc ngun thy nng. Nm c cc tin b v mt kinh t x hi ca Ty Nguyn gn lin vi vic khai thc cc th mnh ca vng; nhng vn kinh t x hi v mi trng gn vi vic khai thc cc th mnh ny.
226

2. V k nng

S dng cc bn , su tm v x l cc thng tin trn cc phng tin thng tin i chng.


II. PHNG TIN DY - HC Bn a l t nhin Vit Nam Bn Hnh chnh Vit Nam Bn Kinh t Duyn hi Nam Trung B v Ty Nguyn. Atlat a l Vit Nam. Mt s hnh nh, bng hnh v tnh hnh pht trin kinh t x hi Ty Nguyn. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Hy phn tch nhng thun li v kh khn trong pht trin kinh t x hi Duyn hi Nam Trung B. 2. Vn lng thc, thc phm trong vng cn c gii quyt bng cch no ? Kh nng gii quyt vn ny. 3. Da vo hnh 36 (hoc Atlt a l Vit Nam), hy phn tch cc ngun ti nguyn pht trin cng nghip, hin trng pht trin v phn b cng nghip trong vng. 4. Ti sao vic tng cng kt cu h tng giao thng vn ti c ngha c bit quan trng trong hnh thnh c cu cng nghip ca vng.
M bi: Phng n 1: GV t cu hi Em c c, c hc cc tc phm vn hc no vit v Ty Nguyn ? Ty Nguyn c cc trng ca ni ting no ? . T ni dung tr li ca HS, GV vo bi. Phng n 2: Ty Nguyn ni ting l mnh t anh hng trong chng Php, chng M vi nhng con ngi huyn thoi nh anh hng Np, Kp Klng... Ty Nguyn c v tr c bit quan trng trong s nghip pht trin kinh t x hi, an ninh, quc phng ca t nc ta. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu mt s nt v tim nng, thc trng pht trin v mt s vn cn lu trong pht trin kinh t x hi ca Ty Nguyn.

227

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c im khi 1. KHI QUT CHUNG qut ca Ty Nguyn. a) Quy m v v tr Quy m:

+ Din tch gn 54,7 nghn km2 = 16,5% din tch c nc. + Dn s gn 4,9 triu ngi = 5,8% dn s c nc (nm 2006).
V tr:

CH: Da vo bn Hnh chnh Vit Nam, bn T nhin Vit Nam, em hy nu v phn tch ngha v tr a l ca Ty Nguyn.

+ Pha ty gip H Lo v ng Bc Campuchia. + Cc mt cn li gip Duyn hi Nam Trung B v ng Nam B. (y l vng duy nht ca t nc ta khng gip bin).

HS tr li, GV m rng thm: Ty Nguyn gm h thng cao nguyn Ty Nguyn c v tr chin lc c xp tng hng v, nm k vi H Lo v bit quan trng. ng Bc Campuchia, Duyn hi Nam Trung B v ng Nam B ca Vit Nam. Trc y, ngi Php tng nh gi rt cao v tr ca Ty Nguyn, h cho rng kim sot c Ty Nguyn l kim sot c c ng Dng. Trong chin dch Ma xun 1975 lch s, mt xch u tin trong h thng phng th ca ngy quyn Min Nam b qun v dn ta cht t chnh l Ty Nguyn. Mt Ty Nguyn, mng li phng th ca ch Duyn hi min Trung tr nn lng lo, ch hong lon
228

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

tho chy... Chnh ph ngy quyn tan r tng mng ri cui cng l c gii phng c tung bay trn nc Dinh c Lp, chm dt cuc chin tranh lu di c lit trn t nc ta, m ra k nguyn c lp, thng nht v c nc i ln ch ngha x hi.
b) Ty Nguyn c nhiu tim nng to ln:

Ty Nguyn c nhiu rng v che ph V lm nghip: 3 triu ha rng rng ln nht nc ta. Hin rng Ty 29% din tch rng c nc. Nguyn c khong 3 triu ha, chim khong 29% din tch rng c nc. Ty Nguyn c nhiu cao nguyn t V nng nghip: Trng cy cng nghip di ngy v chn nui gia sc rt mu m. ln.
V cng nghip:

Bxit Ty Nguyn c tr lng khong + Khai thc qung bxit (tr lng 3 t 3 t tn. tn). Cng vi Trung du v min ni Bc B, + Pht trin thy in (21% tr nng Ty Nguyn l mt trong 2 vng c kh thu in c nc). nng pht trin thy in nht nc ta. Trn cc sng X Xan, Xr Pk, v thng ngun sng ng Nai c th xy dng cc nh my thy in cng sut kh ln. Theo nh gi ca cc chuyn gia, thy in ca vng chim 21% tr nng thy in ca c nc.
Du lch.

+ Du lch sinh thi.

229

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Ty Nguyn l a bn c tr ca nhiu + Du lch nhn vn. dn tc t ngi nh Xng, Bana, Gialai, , Ch, M, Mnng... vi nhiu truyn thng vn ha rt c o. GV: Tuy nhin hin ti Ty Nguyn cn c) Kh khn nhiu kh khn. Theo em nhng kh khn ch yu l g ? Mt dn s ca vng nm 2006 l 89 Tha dn, thiu lao ng, nht l lao ngi/km2, thp hn 2,9 ln so vi c ng lnh ngh, cc cn b khoa hc nc. k thut.
Mc sng cn thp, trnh dn tr cha cao.

Nht l mng li ng giao thng, cc C s h tng cn nhiu thiu thn. c s dch v y t, gio dc, dch v k thut. Cng nghip mi giai on hnh thnh Cng nghip cn non yu. vi cc trung tm cng nghip nh v cc im cng nghip. Nm 2002 cng nghip ca vng mi ch chim 0,9% gi tr sn lng cng nghip c nc. Chuyn : Th mnh kinh t quan trng nht ca Ty Nguyn l trng cy cng nghip. Trong mc 2 sau y chng ta s tm hiu v vn pht trin cy cng nghip lu nm Ty Nguyn.
Hot ng 2: Tm hiu vn pht 2. PHT TRIN CY trin cy cng nghip lu nm ca NGHIP LU NM vng. CNG

a) Ty Nguyn c nhiu thun li pht trin cy cng nghip.

230

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy cho bit Ty Nguyn c nhng thun li g pht trin cy cng nghip ? Ty Nguyn c 1,36 triu ha t t badan mu m, phn b tp badan, chim 66% din tch t badan trung vi din tch ln. ca c nc. S phn b tp trung to iu kin thun li cho vic thnh lp cc vng chuyn canh cy cng nghip vi quy m ln.
Kh hu cn xch o nhn chung thun li cho sn xut cc cy cng nghip nhit i nh c ph, cao su, h tiu...

GV lu HS kh hu cn xch o c mt ma ma v mt ma kh ko di, c khi 4 5 thng. Ma kh Ty Nguyn hu nh khng c ma, mc nc ngm h thp, vic lm thy li rt kh khn, tn km, l tr ngi ln cho sn xut v sinh hot. Ma kh t badan vn b lm gia tng kh nng b thi mn trong ma kh v b xi mn mnh trong ma ma nht l nu lp ph thc vt b ph hoi. Tuy nhin ma kh li l iu kin thun li thu hoch, phi sy v bo qun sn phm cy cng nghip, nht l c ph.
Do nh hng ca cao, trn cc cao nguyn c cao trn 1000m ca Ty Nguyn c th trng cc cy cng nghip cn nhit i nh ch.
231

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Cc cy cng nghip chnh

C ph
(l cy cng nghip quan trng nht ca Ty Nguyn). k Lk l tnh c din tch c ph ln + Din tch 450 nghn ha chim 4/5 nht, t ti 259 nghn ha. din tch c ph c nc. Trn cc cao nguyn tng i cao, kh + C ph ch trng nhiu Gia Lai, hu mt hn. Kon Tum, Lm ng. L ni c kh hu nng hn. + C ph vi trng nhiu k Lk.

Ch
Lm ng l tnh c din tch ch ln Trng nhiu Lm ng, Gia Lai. nht c nc hin nay. Trong vng c hai c s ch bin ch ln l Bin H (Gia Lai) v Bo Lc (Lm ng).

Cao su
Ty Nguyn l vng trng cao su ln th Trng nhiu Gia Lai, k Lk. hai c nc sau ng Nam B. GV: Vic pht trin cy cng nghip c) Mt s gii php nng cao hiu Ty Nguyn khng ch mang li ngha qu kinh t x hi ca sn xut kinh t m cn c ngha x hi su sc, cy cng nghip Ty Nguyn gp phn phn b li dn c v lao ng, gii quyt vic lm cho hng vn lao ng ti ch v lao ng thi v n Ty Nguyn. nng cao hn na hiu qu kinh t x hi ca sn xut cy cng nghip trong vng cn thc hin mt s gii php. CH: Da vo ni dung SGK, em hy trnh by mt s gii php nhm nng cao hiu qu kinh t x hi ca sn xut cy cng nghip Ty Nguyn.

232

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Vic m rng din tch cy cng nghip phi c k hoch v c c s khoa hc, i i vi vic bo v rng v pht trin thy li. Mc ch: + Hn ch nhng ri ro trong tiu th sn phm. + S dng hp l ti nguyn.

Hon thin quy hoch cc vng

chuyn canh cy cng nghip mt cch khoa hc, m bo pht trin bn vng.
a dng ha cy cng nghip.

y mnh khu ch bin v xut

khu sn phm cy cng nghip. Chuyn : Ty Nguyn hin l vng c din tch rng v t l che ph rng ln nht c nc. Trong iu kin nh vy, tnh hnh khai thc v ch bin lm sn Ty Nguyn ra sao ? Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 3 sau y.
Hot ng 3: Tm hiu tnh hnh khai 3. KHAI THC V CH BIN LM thc v ch bin lm sn Ty SN Nguyn.

Ti nguyn rng ca Ty Nguyn rt ln. Lm nghip l th mnh ni bt ca u thp k 90 ca th k XX Ty Ty Nguyn. Nguyn c: + che ph rng t ti 60% din tch. + Nhiu g qu nh cm lai, g mt, nghin, trc, sn; nhiu chim, th qu nh voi, b tt, gu... + Chim 36% din tch t c rng v 52% sn lng g c th khai thc ca c nc.

233

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Nguyn nhn do gn y nn ph rng Ti nguyn rng Ty Nguyn ang gia tng. ngy cng suy gim.
nh hng ti sn lng khai thc:

+ Cui thp k 80 t 600700 nghn m3/nm. + Nay ch t 200300 nghn m3/nm. V d: Gy nhiu nh hng tiu cc khc. + Lm gim st nhanh chng lp ph rng, tr lng cc loi g qu. + e da mi trng sng ca cc loi chim, th qu. + H thp mc nc ngm trong ma kh. CH: hn ch cc nh hng tiu cc, Bin php: khai thc tt hn tim nng rng ca Ty Nguyn, chng ta cn thc hin cc bin php g ? + Ngn chn tnh trng ph rng. + Khai thc rng hp l i i vi khoanh nui, trng mi rng. + y mnh giao t, giao rng. Nh vy va hn ch c tnh trng ph + y mnh vic ch bin g ti a rng, va gii quyt c vic lm cho phng, hn ch xut khu g trn. ngi lao ng. Chuyn : Ty Nguyn l im xut pht ca nhiu con sng chy v cc vng khc, ti nguyn nc ca Ty Nguyn kh phong ph; Ty Nguyn cng li l ni c ma kh ko di rt su sc. Lm g khai thc tt ngun thy nng kt hp vi thy li Ty Nguyn l ni dung chng ta s tm hiu trong mc 4 sau y.
234

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 4: Tm hiu vic khai thc 4. KHAI THC THY NNG KT thy nng kt hp vi thy li Ty HP VI THY LI Nguyn.

GV: Ty Nguyn c nhiu sng, trong 3 con sng c tim nng thy in ln nht l X Xan, Xr Pk, ng Nai. Tim nng nc ca cc sng Ty Nguyn ang c s dng ngy cng hiu qu bng cch khai thc thy nng kt hp vi thy li trn cc sng ca Ty Nguyn. CH: Da vo ni dung SGK, em hy xc nh trn bn h thng cc nh my thy in c xy dng Ty Nguyn trc y v t thp k 90 ca th k XX tr li y.
Trc y c cc nh my thy in:

Trn sng a Nhim, thng ngun sng + a Nhim 160 MW. ng Nai. Trn sng Xr Pk. + ry Hling 12 MW.
T thp k 90 ca th k XX tr li y v ang xy dng:

+ 5 bc thang thy in trn sng X Yaly 720 MW, khnh thnh 4 2002. Xan, nng tng cng sut khai thc ln X Xan 3, X Xan 3A, X Xan 4 h khong 1500 MW. lu thy in Yaly.
Ply Krng thng lu thy in Yaly.

5 bc thang (5 nh my thy in) l:

+ 6 bc thang thy in trn sng Xr Bun Kup 280 MW, khi cng nm Pk vi tng cng sut lp my trn 600 MW. 2003.
235

6 bc thang (6 nh my thy in) l:

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Bun Tua Srah 85 MW, khi cng nm 2004. Xr Pk 3 (137 MW). Xr Pk 4 (33 MW). c Xuyn 58 MW. ry Hling c m rng ln 28 MW.

l cc nh my thy in:
i Ninh 300 MW. ng Nai 3 (180 MW). ng Nai 4 (340 MW).

+ 3 nh my thy in c xy dng trn h thng sng ng Nai.

Cc cng trnh thy in Ty Nguyn i vo hot ng s gp phn:


Pht trin cng nghip vng, trong c vic khai thc ch bin bt nhm t qung bxit trong vng. Gii quyt nhu cu nc ti trong ma kh. Pht trin du lch, nui trng thy sn... IV. NH GI

1. iu kin t nhin v kinh t x hi c thun li v kh khn g i vi s pht trin kinh t Ty Nguyn ? 2. Hy trnh by cc iu kin t nhin v kinh t x hi i vi s pht trin cy c ph Ty Nguyn. Nu cc khu vc chuyn canh c ph v cc bin php c th pht trin n nh cy c ph vng ny. 3. Ti sao trong khai thc ti nguyn rng Ty Nguyn, cn ht sc ch trng khai thc i i vi tu b v bo v rng ? 4. Hy chng minh rng th mnh v thy in ca Ty Nguyn ang c pht huy v iu ny s l ng lc cho s pht trin kinh t x hi ca vng.

236

V. HOT NG NI TIP

So snh vic sn xut cy cng nghip lu nm gia Ty Nguyn vi Trung du v min ni Bc B.


VI. PH LC
1. GII THIU V C PH VI V C PH CH a) C ph vi (coffea canephora hoc coffea robusta) l cy quan trng th hai trong cc loi c ph. Khong 39% cc sn phm c ph c sn xut t loi c ph ny. Vit Nam l nc xut khu c ph vi ln nht th gii. Cc nc xut khu quan trng khc gm Uganda, Braxin, n . Cy c ph vi c dng cy g, chiu cao ca cy trng thnh c th ln ti 10m. Qu c ph c hnh trn, ht nh hn ht c ph arabica. Hm lng caffein trong ht c ph robusta khong 2 4%, trong khi c ph arabica ch khong 1 2%. Ging nh c ph ch, cy c ph vi 3 4 tui c th bt u thu hoch. Cy cho ht trong khong t 20 n 30 nm. C ph vi a sng vng nhit i, cao thch hp trng cy l di 1000 m. Nhit a thch ca cy khong 24 29oC, lng ma khong trn 1000 mm. Cy c ph vi cn nhiu nh sng mt tri hn so vi cy c ph ch. C ph vi cha hm lng caffein cao hn v c hng v khng tinh khit bng c ph ch, do vy m c nh gi thp hn. Gi mt bao c ph canephora thng ch bng mt na so vi c ph arabica. Nm 2004 Vit Nam xut khu trn 14 triu bao c ph loi ny, chim gn mt na lng c ph vi xut khu ca ton th gii (trn 30 triu bao). Hin nay gn 90% din tch c ph Vit Nam c trng c ph vi, 10% trng c ph ch, khong 1% cn li c trng c ph mt (coffea excelsa). b) C ph ch (coffea arabica) l loi c ph c l nh, cy thng thp ging cy ch. y l loi c gi tr kinh t nht trong s cc loi cy c ph. C ph ch chim 61% cc sn phm c ph ton th gii. C ph arabica cn c gi l Brazilian Milds nu n n t Braxin, gi l Colombian Milds nu n t Colombia, v gi l Other Milds nu n t cc nc khc. Qua c th thy Brasil v Colombia l hai nc xut khu chnh loi c ph ny, cht lng c ph ca h cng c nh gi cao nht. Cc nc xut khu khc nh tipia, Mhic, Guatamala, Hndurat, Pru, n . Cy c ph arabica a sng vng ni cao. Ngi ta thng trng n cao t 1000 1500 m. Cy c tn ln, mu xanh m, l hnh oval. Cy c ph trng thnh c th cao t 4 6 m, nu mc hoang d c th cao n 15 m. Qu hnh bu dc, mi qu cha hai ht c ph. C ph ch sau khi trng khong 3 n 4 nm th c th bt u cho thu hoch. Thng th c ph 25 tui c coi l gi, khng thu hoch c na. Thc t n vn c

237

th tip tc sng thm khong 70 nm. Cy c ph arabica a thch nhit t 16 25 oC, lng ma khong trn 1000 mm. Trn th trng c ph ch c nh gi cao hn c ph vi (coffea canephora hay coffea robusta) v c hng v thm ngon v cha t hm lng caffein hn. Mt bao c ph ch (60 kg) thng c gi cao gp 2 ln mt bao c ph vi. Vit Nam l nc xut khu c ph ln th hai th gii nhng ch yu l c ph vi. L do kh pht trin c ph ch do cao Vit Nam khng ph hp, nhng vng chuyn canh c ph Vit Nam nh Bun Ma Thut, k Lk, Bo Lc, Lm ng... u ch c cao t 500 1000m so vi mc nc bin, loi cy ny li nhiu su bnh hi nn khng kinh t bng trng c ph vi nu trng Vit Nam. 2. C PH BUN MA THUT C ph Bun Ma Thut l mt trong nhng thng hiu ni ting ca c ph Vit Nam c trng trn Bun Ma Thut, mt cao nguyn thuc vng Ty Nguyn nc ta. Cy c ph c du nhp vo Vit Nam t rt sm (nm 1870) v c trng i tr k Lk. Ti Bun Ma Thut, c ph c trng t nhng nm sau 1930 trong nhng n in ca ngi Php. Hin ti theo s liu nin gim thng k nm 2006, k Lk c 174.740 ha c ph. k Lk cng l ni c xem l ni c nng sut c ph trung bnh cao nht th gii 2,5 tn/ha. Tng sn lng c ph nm 2006 ca k Lk l 435.025 tn, gp phn a sn lng c ph Vit Nam ln v tr s 2 trong nhng quc gia xut khu c ph v l nh xut khu c ph vi hng u. k Lk gn nh huyn no cng c trng c ph, nhng c ph Bun Ma Thut vn lun c nh gi l c cht lng cao nht v c hng v c trng nht c gii hm m v cc nh rang xay c ph nh gi cao. Chnh v nhng l do trn, Bun Ma Thut c v nh "th ph ca c ph. Cy c ph chim gi mt v tr c tn, khng loi cy trng no snh c trn cao nguyn t badan ny. Cy c ph gp phn a Bun Ma Thut t v tr mt th x nh trn cao nguyn tr thnh mt thnh ph sm ut. Trong c cu cy trng Bun Ma Thut, c cc loi c ph nh c ph ch, c ph vi, c ph mt nhng c trng rng ri nht l c ph vi. Hin ti thng hiu c ph Bun Ma Thut c dng chung cho c ph k Lk. 3. TN MN V C PH BAN M Cy c ph trc kia c th c coi l cy xa i gim ngho Bun Ma Thut. Trc kia, n ch c trng trong cc n in ca ngi Php sau c m rng thnh cc nng trng. Thi bao cp, ch cn em c vi chc kg xung ng bng bn l tin xe v n chi thoi mi vi ngy. Trc mn li nh vy nhiu ngi mnh dn trng trong vn nh vn ry v din tch c ph khng bao lu tng n chng mt, nht l thi im nhng nm sau 1990 c nhng lc c ph ln ti hn 40.000 ng/Kg c ph nhn; trong khi vng ch c 200.000 ng/ch. Lc y Bun Ma Thut ngi ta tha h sm xe, xy nh ca v hnh nh nh c hch m Bun Ma Thut t th x c nng cp ln thnh ph. Nhng Bun Ma Thut cng cn c

238

nhng lc khng ng c v c ph c khi ch cn 3.000 ng/kg, c ph chn ry nhng thu hi th l c tin thu cng, ri hn hn, su bnh... V vy cy c ph v nhng vn lin quan n n nh gi c, xng du, thi tit... lun l chuyn thi s nng hi trong cc qun c ph. k Lk, mt s vn lin quan n c ph tr bn sc vn ha, nh vic mi i ung c ph l mt nt vn ho rt c trng ca vng ny. Bun Ma Thut khng ch vic trng c ph l ph bin m vic ung c ph cng tr nn quen thuc vi mt s ngi nh nhu cu n cm, ung nc. V vy, ch tnh ring khu vc ni thnh, cc qun c ph nhiu n ni nu mi ngy ch vo mt qun thi th cng phi mt c nm mi i trn mt vng. Phn ln cc qun c ph Bun Ma Thut u c u t cn thn v c phong cch ring thu ht khch, tuy nhin hp dn nht vi du khch thng l cc qun c phong cch Ty Nguyn nh qun P lang, Thung lng hng, Chung ... Ngi ta thng ni rng n k Lk m khng i ung c ph th coi nh cha n k Lk. Cch thng thc c ph Bun Ma Thut Bun Ma Thut ngi ta thng dng c ph c pha ch theo kiu en tc c ph pha vi ng hoc C ph sa tc c ph dng chung vi sa, nhng loi ny thng ung trong ngy lnh, gi nng ngi ta cn ngm c ly c ph trong chn nc si em ra cho khch hoc luc cc ly thy tinh dy chuyn ng c ph. Vo nhng ngy nng hoc theo khu v, ngi ta dng en hoc Sa tc c ph nh trn nhng cho thm . Tuy nhin, cc qun c ph Bun Ma Thut, c ph thng c pha rt c, nu cho cng ch c vi cc nh, nn ung thy rt m v gt thng ch nhp tng ngm tht nh v lun ung thm nc ch pha long. Trc y Bun Ma Thut, ngi ta thng dng c ph pha phin, nhiu ngi hin vn cho rng y l cch thng thc c ph th v nht, va nghe nhc nh nhng va m nhng git c ph ri chm ri. C ph phin c pha rt cu k, ngi ta rt t nc si vo np, t phin c ph vo cho ngm nc ngc ln khin c ph n u hn khi rt nc si vo t pha trn, cng lun phi nh vic cht chic np chn c l nh xung to nn; chnh v th nc c ph c chy xung rt chm v m c, li thng ung vi rt t nn mang tnh cht thng thc nhiu hn gii kht. Ngy nay, do cuc sng hin i v phc v nhu cu ca s ng, ngi ta thng dng cch ch c ph bng cch bc trong vi, nu trong ni cho ra nc c th phc v s nhiu v cng l cch tn dng trit c ph. Sau cho vo m st liu riu la nhm c m v gi nng. 5. TY NGUYN S L TRUNG TM THY IN LN NHT C NC Cc tnh Ty Nguyn v ang trin khai xy dng hng chc cng trnh thy in, vi mc tiu n nm 2010 t tng cng sut trn 5.000MW. Vi tng cng sut in d kin ni trn, khu vc Ty Nguyn s l trung tm thy in ln nht ca c nc. Theo bo co ca Ban ch o Ty Nguyn, hng lot cng

239

trnh thy in trn h thng sng Xr Pk, X Xan v ng Nai v ang c xy dng, trong c mt s cng trnh ha li in quc gia nh ray H'Linh (k Lk), Ya Ly v X Xan 3 (Gia Lai). Ring trn dng sng Xr Pk (k Lk) c 5 nh my thy in c xy dng, gm thy in Bun Kup cng sut 280MW, Xr Pk 3 cng sut 220MW, Bun Tua Srah cng sut 86MW, Xr Pk 4 cng sut 70MW v Dray H'Linh 2 cng sut 28MW. Theo quy hoch bc thang, trn dng sng ny s c 6 cng trnh thy in vi tng cng sut lp my 750MW, d kin t sn lng bnh qun hng nm trn 3,5 t kWh. Tnh k Lk quy hoch hn 100 v tr ph hp u t cc cng trnh thy in va v nh. Ton tnh c 29 d n thy in nh ang c cc doanh nghip u t xy dng, trong c mt s cng trnh ha li in quc gia nh thy in Krng Kmar cng sut 12MW v Krng Hin 2 cng sut 5MW. Hai cng trnh khc l Ea M'oal 3 cng sut gn 2MW v ray H'Linh 3 cng sut 6MW cng c xy dng. Ti cc tnh Ty Nguyn khc cng c hng lot cc nh my thy in v ang c xy dng nh X Xan 3A v X Xan 4 (Gia Lai), ng Nai 3 v ng Nai 4 ca tnh k Nng. Vic u t pht trin thy in ti khu vc Ty Nguyn khng nhng to ngun in cho h thng in quc gia m cn gp phn iu ho ngun nc, ci thin mi trng v to vic lm cho hng nghn lao ng l ng bo dn tc thiu s ti a phng.

Bi 38. Thc hnh: SO SNH V CY CNG NGHIP LU NM V CHN NUI GIA SC LN GIA VNG TY NGUYN VI TRUNG DU V MIN NI BC B
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc

Cng c kin thc hc v hai vng Ty Nguyn, Trung du v min ni Bc B.


2. V k nng Rn luyn k nng tnh ton s liu, v biu . Rn luyn k nng phn tch s liu rt ra cc nhn xt cn thit.
240

II. PHNG TIN DY HC Cc bng s liu c tnh ton. Cc biu v theo bng s liu (GV chun b). III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. iu kin t nhin v kinh t x hi c thun li v kh khn g i vi s pht trin kinh t Ty Nguyn. 2. Hy trnh by cc iu kin t nhin v kinh t x hi i vi s pht trin cy c ph Ty Nguyn. Nu cc khu vc chuyn canh c ph v cc bin php c th pht trin n nh cy c ph vng ny. 3. Ti sao trong khai thc ti nguyn rng Ty Nguyn, cn ht sc ch trng khai thc i i vi tu b v bo v rng ? 4. Hy chng minh rng th mnh v thy in ca Ty Nguyn ang c pht huy v iu ny s l ng lc cho s pht trin kinh t x hi ca vng. M bi: Ty Nguyn, Trung du v min ni Bc B l hai vng rt c tim nng v pht trin cy cng nghip v chn nui gia sc ln. Mt s cy trng, vt nui u c pht trin trn c hai vng nhng c quy m rt khc nhau. Trong bi thc hnh hm nay, chng ta s so snh v cy cng nghip lu nm v chn nui gia sc ln gia vng Ty Nguyn vi Trung du v min ni Bc B.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: V biu da bng 38.1 v nhn xt.

1. BI TP 1 a) V biu thch hp th hin din tch cy cng nghip lu nm ca c nc, Trung du v min ni Bc B, Ty Nguyn nm 2005. Bc 1: La chn biu .

CH: Vi bng s liu 38.1, theo em ta nn chn dng biu no ? Bi tp v biu va th hin quy m, va th hin c cu, ta c th chn mt trong hai dng biu sau: + Biu ct chng c kch thc ct khc nhau. + Biu trn c bn knh khc nhau.

241

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tuy nhin do c s chnh lch ln v quy m din tch cy cng nghip lu nm gia c nc vi Trung du v min ni Bc B nn thch hp nht l v biu trn. Biu trn cng th hin c cu tt hn biu ct chng.
Bc 2: X l s liu.
C CU DIN TCH GIEO TRNG CY CNG NGHIP LU NM, NM 2005 (n v %)
Vng C ph Ch Cao su Cc cy khc

C nc Trung du v min ni Bc B Ty Nguyn

30,5 3,6 70,2

7,5 87,9 4,3

29,5 _ 17,2

32,5 8,5 8,3

GV: v cc biu c kch thc khc nhau ta lp bng so snh gi tr tng din tch cy cng nghip cc lnh th. T s so snh R bn knh biu bng cn bc hai ca t s so snh tng din tch . d dng, ta nn ly biu c kch thc nh nht lm chun (gi tr so snh = 1)
SO SNH KCH THC BIU
Vng Tng s din tch cy cng nghip lu nm (nghn ha) So snh gi tr So snh bn knh biu (R)

Trung du v min ni Bc B Ty Nguyn C nc

91,0 643,3 1633,6

1,00 7,07 17,95

1,00 2,66 4,24

GV lu HS trc ht ch bn knh Bc 3. V biu . cc biu , sau th hin c cu cc loi cy trng theo s liu x l.

242

32.5
32,5 30,5

30.5

7,5 29,5

7.5

29.5
C nc
8.3
8,3

17.2
17,2

4.3

4,3

70,2 8,5
8.5

3,6
3.6

70.2
87,9
87.9

Ty Nguyn

Trung du v min ni Bc B

BIU C CU GI TR SN XUT CNG NGHIP PHN THEO THNH PHN KINH T CA NC TA NM 1996 V NM 2005
C ph Ch Cao su Cc cy khc

243

b) Nhn xt v gii thch


Ni dung so snh TY NGUYN TRUNG DU V MIN NI BC B

u l vng chuyn canh cy cng nghip ln ca c nc, c bit l cc loi cy cng nghip di ngy. GING NHAU Nguyn nhn: + u l vng ni, cao nguyn c din tch rng. + C nhiu thun li v t ai, kh hu... pht trin cy cng nghip, nht l cy cng nghip di ngy. * iu kin sn xut a hnh. Ch yu l cc cao nguyn xp tng, cao khng ln. t ba dan trn 1,3 triu ha, phn b tp trung trn b mt cc cao nguyn (ch yu). t xm pht trin trn phin axit. Kh hu Cn xch o, c mt ma ma v mt ma kh ko di (c khi n 4 5 thng), thiu nc vo ma kh. C nhiu ni cao, i ni thp, min trung du rng, cc cao nguyn khng ln. t feralit trn phin, vi v cc khc (ch yu). t ph sa c trung du, t ph sa dc cc thung lng v cnh ng min ni. Nhit i m gi ma, c ma ng lnh, phn ha a dng theo cao trng c c cy nhit i, cn nhit v n i. Kh khn: Rt m, rt hi, sng mui, thiu nc vo ma ng. iu kin kinh t x hi. Mt dn s thp hn (89 ngi/km2, nm 2006), phn b rng khp. Gia tng c gii cao. Mt dn s nm 2006: + ng Bc cao hn (148 ngi/km2). + Ty Bc thp hn (69 ngi/km2). Vng ni nhiu ni rt tha dn, thiu lao ng. C nhiu dn tc c truyn thng trng cy cng nghip; mt s dn tc cn lc hu, cn du canh, du c.

t ai KHC NHAU

244

C s h tng, c s vt cht k thut ang c ch pht trin.

C s vt cht k thut cn ngho, tp trung ch yu trung du.

* Tnh hnh sn xut. Quy m sn xut Ln hn, chim 38,8% din tch gieo trng cy cng nghip lu nm ca c nc. Ch yu pht trin cy cng nghip lu nm c ngun gc nhit i nh c ph, cao su, h tiu. Trn mt s cao nguyn trng c cy cn nhit nh ch. C ph l cy ch lc. Nh hn, chim 5,6% din tch gieo trng cy cng nghip lu nm ca c nc.

Cc sn phm chnh

Ch yu pht trin cy cng nghip lu nm c ngun gc cn nhit i nh ch, hi, tru... Ch l cy ch lc. Gn y c ph ch c pht trin Sn La, din tch cn t (3,3 nghn ha, nm 2005)

Hot ng 2: Tm hiu v th mnh chn nui gia sc ln Trung du v min ni Bc B, Ty Nguyn.

2. BI TP 2

GV hng dn HS x l s liu, lp bng tng hp, kt qu nh sau:

a) Tnh t trng ca tru, b trong tng n tru, b ca c nc, Trung du v min ni Bc B, Ty Nguyn

TNG S V C CU TNG N TRU, B CA C NC, TRUNG DU V MIN NI BC B, TY NGUYN, NM 2005 C nc Trung du v min ni Bc B 2579,3 Ty Nguyn

Tng n tru, b (nghn con) C cu Tru B

8462,9

688,8

34,5% 65,5%

65,1% 34,9%

10,4% 89,6%

245

b) Nhn xt v gii thch

GV gi cho HS da vo bn Nng nghip, lm nghip, thy sn (hoc Atlat a l Vit Nam) v cc kin thc hc trnh by. CH: Ti sao hai vng trn u c th mnh v chn nui gia sc ln ? * Hai vng u c th mnh v chn nui gia sc ln v:
Din tch i ni, cao nguyn ln, nhiu ng c t nhin

CH: Th mnh ny c th hin nh th no trong t trng ca hai vng so vi c nc ?

* T trng ca hai vng so vi c nc (%):

VNG

T trng so vi c nc (%) Tru B 16,2 11,1

TD&MNBB Ty Nguyn

57,5 2,5

CH: Ti sao Trung du v min ni Bc B, tru c nui nhiu hn b, cn Ty Nguyn th ngc li ?

* Nguyn nhn c vng nui nhiu tru hn, vng li nui nhiu b hn l:
Trung du v min ni Bc B c kh hu m, c mt ma ng lnh.

Tru khe hn, a m, chu rt gii hn b, d thch nghi vi iu kin chn th trong rng nn c pht trin mnh hn.
Ty Nguyn c kh hu nng, c ma kh, thch hp hn vi vic nui b nn b c nui nhiu hn. IV. NH GI

GV nhn xt tit hc tp ca lp, c th thu chm mt s bi ng vin, nhc nh tinh thn hc tp ca HS.

246

V. HOT NG NI TIP

1. c trc bi 39, lu hai vn :


Vn pht trin kinh t theo chiu su ng Nam B c hiu nh th no? Khai thc lnh th theo chiu su trong cng nghip, dch v, nng lm nghip v pht trin tng hp kinh t bin c th hin nh th no ?

2. chun b cho bi 44,45, GV chia lp thnh 5 nhm v giao nhim v cho cc nhm su tm cc ti liu v a l tnh, thnh ph ni cc em ang sng theo 5 ch :
Ch 1: V tr a l, phm vi lnh th v s phn chia hnh chnh. V tr a l v phm vi lnh th: vng no? Gip nhng u? Din tch ca tnh hoc thnh ph thuc loi ln hay nh? ngha ca v tr a l lnh th i vi pht trin kinh t x hi. Gm cc huyn v qun no ? V tr, gii hn ca cc qun hoc huyn. Ch 2: c im t nhin v ti nguyn thin nhin ca tnh hoc thnh ph. Cc c im ni bt nht v t nhin v ti nguyn thin nhin. Nhng thun li v kh khn v iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin i vi i sng v sn xut. Ch 3: c im dn c v lao ng ca tnh hoc thnh ph. c im chnh v dn c v lao ng. Nhng thun li v kh khn ca dn c v lao ng i vi pht trin kinh t x hi. Hng gii quyt cc vn v dn c v lao ng. Ch 4: c im kinh t x hi ca tnh hoc thnh ph. Nhng c im ni bt v kinh t x hi:

+ S lc qu trnh pht trin kinh t, trnh pht trin kinh t. + V tr v kinh t ca tnh hoc thnh ph so vi c nc. + C cu kinh t.
Th mnh v kinh t. Hng pht trin kinh t x hi ca tnh hoc thnh ph.
247

Ch 5: a l mt s ngnh kinh t chnh. iu kin pht trin. Tnh hnh pht trin v phn b ca mt s ngnh kinh t chnh.

+ Cc ngnh ca trung ng ng ti tnh hoc thnh ph. + Cc ngnh ca a phng. Gi : HS c th tham kho thm t liu ti:
Ni dung phn a l a phng hc lp 9. Cun a l cc tnh v thnh ph (6 tp) NXB Gio dc n hnh.

Bi 39 VN KHAI THC LNH TH THEO CHIU SU NG NAM B


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc Nm c nhng th mnh v hn ch ca ng Nam B pht trin kinh t x hi. Hiu c nhng vn v ang c gii quyt khai thc lnh th theo chiu su, th hin c th cc ngnh kinh t v vic pht trin tng hp kinh t bin. 2. V k nng

Xc nh c trn bn cc i tng a l t nhin v kinh t x hi to nn nhng c trng ca vng.


II. PHNG TIN DY - HC Bn a l t nhin Vit Nam. Bn Hnh chnh Vit Nam. Bn Kinh t chung Vit Nam. Bn ng Nam B v ng bng sng Cu Long.
248

Mt s tranh nh, phim video (nu c) v cc thnh tu kinh t ng Nam B, v TP H Ch Minh,... III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: Phng n 1: GV thu chm mt s bi thc hnh Phng n 2: GV ra cu hi kim tra:

1. Hy nhn xt v gii thch v s ging v khc nhau trong sn xut cy cng nghip lu nm gia vng Min ni v trung du Bc B vi vng Ty Nguyn. 2. Ti sao vng Min ni v trung du Bc B vi vng Ty Nguyn u c th mnh v chn nui gia sc ln ? Vng no nui nhiu tru hn, vng no nui b nhiu hn, v sao ?
M bi:

So vi cc vng kinh t khc, ng Nam B c din tch vo loi nh, s dn vo loi trung bnh, nhng li l vng kinh t pht trin nng ng nht c nc, dn u c nc v nhiu ch s kinh t x hi nh GDP, gi tr sn lng cng nghip v gi tr hng xut khu... Vn khai thc lnh th theo chiu su c coi l c trng ca vng ng Nam B s c chng ta tm hiu trong bi hc hm nay.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c im khi 1. KHI QUT CHUNG qut vng ng Nam B.

GV ch trn bn gii hn phm vi ca vng.


Phm vi gm TP H Ch Minh v cc tnh Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Ninh, ng Nai v B Ra Vng Tu. Quy m:

(Din tch thuc loi nh so vi cc vng + Din tch 23,6 nghn km2 = 7,1% c khc). nc. (Dn s thuc loi trung bnh). + S dn 12 triu ngi = 14,3% c nc (nm 2006).

249

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Theo bng 39 SGK, nm 2005, vng Dn u c nc v GDP, gi tr sn ng Nam B chim 42% GDP, 55,6% lng cng nghip v gi tr hng xut gi tr sn xut cng nghip c nc. khu. C nn kinh t hng ha sm pht trin, c cu kinh t cng nghip, nng nghip v dch v pht trin hn so vi cc vng khc, vng c tc tng trng kinh t cao. CH: Nh nhng iu kin no ng Nam B li c nn kinh t pht trin cao ? ng Nam B c u th v:
V tr a l. Ngun lao ng lnh ngh. C s vt cht k thut. Chnh sch pht trin ph hp, thu ht c ngun vn u t trong v ngoi nc.

CH: Em hiu th no l pht trin kinh t Vn khai thc lnh th theo chiu theo chiu su ng Nam B ? su c coi l c trng ca vng.
l vic nng cao hiu qu khai thc lnh th trn c s y mnh u t vn, khoa hc cng ngh, nhm khai thc tt nht cc ngun lc t nhin v kinh t x hi, m bo duy tr tc tng trng kinh t cao, ng thi gii quyt tt cc vn x hi v bo v mi trng.

Chuyn : Trong qu trnh pht trin kinh t x hi, ng Nam B c nhng thun li v hn ch g ? Cu hi ny s c gii p qua mc 2 sau y.
250

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 2: Tm hiu cc mt thun 2. CC TH MNH V HN CH li v hn ch ca ng Nam B. CA VNG a) V tr a l

CH: Hy xc nh trn bn Hnh chnh Vit Nam v tr a l v phm vi lnh th ca vng ng Nam B. Nu bt cc thun li v v tr a l trong pht trin kinh t m ca vng.
Tip gip Duyn hi Nam Trung B, Ty Nguyn, ng bng sng Cu Long, Campuchia v vng bin Vng Tu.

Thun li:
Cho giao lu pht trin kinh t, vn ha vi cc vng trong nc v quc t. Vng tip gip trc tip vi Campuchia. T thnh ph H Ch Minh trong bn knh 2000 km c th ti hu ht th cc nc trong khu vc (tr ng Timo). Gn cc ngun ti nguyn chin lc:

+ Lm sn, cy cng nghip Ty Nguyn. + Lng thc, thc phm ng bng sng Cu Long. + Du kh, pht trin kinh t bin Bin ng nh nui trng, nh bt thy sn v du lch... GV: S thun li ny c pht huy nh Thun li cho pht trin kinh t x iu kin giao thng vn ti ngy cng hi ca vng. hin i, cho php ng Nam B m rng giao lu trong v ngoi nc, m rng vng cung cp nguyn liu, nng lng cng nh vng tiu th sn phm.
251

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin

CH: Da vo bn ng Nam B * Thun li: Kinh t v Atlat a l Vit Nam, em hy cho bit iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin ca ng Nam B thun li cho pht trin cc ngnh kinh t no ? Cho pht trin cc cy cng nghip lu nm (cao su, c ph, iu, h tiu), cy cng nghip ngn ngy (u tng, ma, thuc l...) v cy n qu vi quy m ln. + t badan mu m chim ti 40% din + t badan, t xm bc mu trn tch t ca vng. ph sa c c din tch ln. + t xm bc mu ngho cht dinh dng hn nhng thot nc tt. + Kh hu cn xch o. Cho pht trin ngh c. V d cc ng trng: + Gn cc ng trng ln. + Ninh Thun Bnh Thun B Ra Vng Tu. + C Mau Kin Giang. + Xy dng cc cng c. + Nui trng thy sn.
Pht trin ngh rng.

Rng c kh nng cung cp g dn dng v g ci, nguyn liu cho cng nghip giy ca vng. Trong ni ting l Vn quc gia Ct + Mt s vn quc gia. Tin (ng Nai) cn bo tn c nhiu loi cy, th qu.

252

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Khu d tr sinh quyn Cn Gi (TP H Ch Minh).


Pht trin cng nghip:

+ Du kh trn thm lc a. + St cho cng nghip vt liu xy dng. + Cao lanh cho cng nghip gm, s.

+ Khai thc khong sn: Du kh, st, cao lanh.

H thng sng ng Nai c tim nng + Thy in. thy in ln.


* Kh khn:

Ma kh thng t cui thng 11 n ht Ma kh ko di, ti 4 5 thng gy thng 4. thiu nc cho sn xut v sinh hot. Mc nc trong cc h thy in xung rt thp, nh hng n kh nng cung cp in cho vng.
c) iu kin kinh t x hi

CH: ng Nam B c nhiu nhn t tip tc gi v tr dn u trong phn cng lao ng gia cc vng ca c nc. Theo em, l cc nhn t no ? iu kin t nhin, kinh t x hi cng nh s pht trin kinh t nng ng ca vng to iu kin cho vng c c ngun ti nguyn cht xm ln. T cng nhn lnh ngh n cc bc s, C kh nng thu ht mnh lc lng k s, cc nh khoa hc, cc nh kinh lao ng c chuyn mn cao. doanh...
C c s h tng pht trin tt, c bit l giao thng vn ti v thng tin lin lc.

253

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Vng c s tch t ln v vn v k thut, c sc thu ht ln u t trong nc v quc t.

Chuyn : ng Nam B ang s dng hiu qu ngun ti nguyn, l vng dn u c nc v tc tng trng kinh t. Nhim v t ra vi vng l cn khai thc lnh th theo chiu su. Vn ny chng ta s tm hiu trong mc 3 sau y.
Hot ng 3: Tm hiu v vn khai 3. KHAI THC LNH TH THEO thc lnh th theo chiu su ng CHIU SU Nam B. a) Trong cng nghip

* Pht trin ngun in v mng li in gii quyt nhu cu nng lng cho pht trin cng nghip. Vng chim t trng cao nht trong c cu cng nghip c nc vi v tr ni bt ca cc ngnh c cng ngh cao nh luyn kim, ch to my, in t, tin hc, ha cht, thc phm... S pht trin cao ca cng nghip t ra nhu cu rt ln v nng lng, do cn c chin lc pht trin c s nng lng p ng nhu cu cp thit y. CH: Vn nng lng ca vng c gii quyt tng bc theo hng no ?

Ngun in:
+ Xy dng, m rng cc nh my thy in:
254

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tr An trn sng ng Nai (400 MW).

D n thy in Thc M m rng (75 Thc M (150 MW), Cn n trn MW) d kin s hon thnh vo nm sng B. 2010. + Xy dng, m rng cc nh my in tuc bin kh:
Trung tm in tuc bin kh Ph M (1,2,3,4) c tng cng sut thit k hn 4000 MW. Nh my in B Ra.

+ Xy dng mt s nh my nhit in chy bng du phc v cho cc khu ch xut. GV: Bn cnh vic pht trin cc c s Mng li in: in lc, mng li in cng dn c hon thin gp phn gii quyt nhu cu nng lng ca vng. ng dy siu cao p 500 kV Ha + Gp phn hon thnh ng dy Bnh Ph Lm c a vo vn hnh siu cao p 500 kV Ha Bnh Ph t gia nm 1994 gp phn quan Lm. trng vo vic m bo nhu cu nng lng ca vng. + Xy dng h thng cc trm bin p V d cc tuyn Ph M Nh B, Nh 500 kV v mt s mch 500 kV. B Ph Lm. + Xy dng hng lot cc cng trnh 220 kV, cc cng trnh trung th v h th. Giai on 1988 2006, vng thu ht * M rng quan h u t vi nc s vn ng k 42019,8 triu USD, chim ngoi, thu ht vn cho cng nghip pht trin. hn 50% ca c nc.
255

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Vic thu ht u t nc ngoi c vai tr nh th no i vi s pht trin cng nghip theo chiu su ? Gp phn: i mi trang thit b, cng ngh sn xut to ra cc sn phm cht lng hn, c kh nng cnh tranh cao hn. Ngun vn cn c u t cho pht trin cc ngun nguyn liu n nh sn xut cng nghip ca vng... * Pht trin c cu cng nghip ca vng, trong c cng nghip du kh. * Cn ch : Yu cu bo v mi trng. y l ngnh c nhiu tim nng ng Trnh lm tn hi n ngnh du lch. Nam B (c du lch sinh thi, ngh mt, v du lch nhn vn do ng Nam B c nhiu thng cnh, bi tm p, Tm li pht trin cng nghip theo chiu su ca vng, cn gii quyt cc bi ton v ngun nng lng, ngun vn, c cu cng nghip v bo v mi trng...
b) Trong khu vc dch v

Khai thc lnh th theo chiu su c th hin trong s pht trin ca ngnh dch v ng Nam B. Nht l c s h tng giao thng vn ti.
C s h tng ngy cng hon thin. Cc ngnh dch v chim t trng ngy cng cao trong c cu kinh t ca vng vi cc hot ng rt a dng.

256

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

V d cc loi hnh dch v: Thng mi, ngn hng, tn dng, thng tin, hng hi, du lch...
Dn u c nc v s tng trng nhanh v pht trin c hiu qu cc ngnh dch v.

Nh vy, ng Nam B ngy cng c v tr quan trng trong nn kinh t ca c nc.


c) Trong nng, lm nghip

CH: pht trin kinh t nng, lm nghip theo chiu su ng Nam B, cn thc hin cc bin php g ?
Trong nng nghip Gii quyt tt vn thu li vi cc cng trnh quy m ln:

Cng trnh thy li Du Ting (Ty Ninh) l cng trnh thy li ln nht nc ta hin nay. D n thy li Phc Ha (Bnh Dng, Bnh Phc) nhm chia nc sng B cho sng Si Gn, cung cp nc cho sinh hot v sn xut. V d cc vng thp dc theo sng ng Nai v sng La Ng.

+ Cung cp nc ti cho cc vng kh hn v ma kh nh Du Ting, d n thy li Phc Ha.

+ Tiu nc cho cc vng thp.

Nh kh nng ti tiu c m bo hn s lm tng din tch t trng trt, tng h s s dng t, lng thc, thc phm c m bo hn. V d thay th cc vn cao su gi ci, Thay i c cu ging cy trng nng sut thp bng cc ging cy cao su hiu qu hn. cho nng sut cao.

257

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

ng Nam B ang tr thnh vng sn Pht trin cc vng chuyn canh cy xut ch yu nhiu sn phm cy cng cng nghip, cy n qu quy m ln. nghip nh c ph, h tiu, iu. Ma v u tng chim v tr hng u trong cc cy cng nghip ngn ngy. * Trong lm nghip trnh mt nc cc h cha, gi Bo v rng phng h trn cc vng c mc nc ngm. thng lu cc sng. Nhm bo tn tnh a dng sinh hc, cc Bo v cc vn quc gia, khu d tr ngun gien qu him. sinh quyn.
Phc hi v pht trin rng ngp mn.

GV: Trn y chnh l cc vn quan trng nhm khc phc nhng hn ch v t nhin nh ma kh ko di, nng cao hiu qu sn xut nng, lm nghip.
d) Trong pht trin tng hp kinh t bin

Vng c nhiu iu kin thun li pht trin tng hp kinh t bin vi cc th mnh nh: + Khai thc ti nguyn sinh vt bin. + Khai thc khong sn vng thm lc a. Ni ting nht l vng bin Vng Tu. + Du lch bin. + Giao thng vn ti bin. Vic pht trin cng nghip lc, ha du Trong c bit quan trng l cng v cc ngnh dch v khai thc du kh nghip khai thc v dch v du kh. thc y nhanh s thay i v c cu kinh t v s phn ha lnh th ca vng ng Nam B.

258

IV. NH GI

1. Hy nu cc th mnh ca vng ng Nam B trong vic pht trin tng hp nn kinh t. 2. Hy trnh by mt s phng hng chnh khai thc lnh th theo chiu su trong cng nghip ca vng. 3. Chng minh rng vic xy dng cc cng trnh thy li c ngha hng u trong vic s dng hp l ti nguyn nng nghip ca vng. 4. Ly v d chng minh rng s pht trin tng hp kinh t bin c th lm thay i mnh m b mt kinh t ca vng. Th nu mt s phng hng khai thc tng hp ti nguyn bin v thm lc a.
V. HOT NG NI TIP

Su tm ti liu v cng nghip du kh ca vng ng Nam B.


VI. PH LC
1. TRUNG TM IN LC PH M Trung tm in lc Ph M gm 6 nh my in chu trnh hn hp c tng cng sut lp t l 3859 MW. Tng vn u t ca cc d n ti y l 2 t USD, trong 800 triu USD vn u t nc ngoi. Hng nm cc nh my ny s cung cp trn 23 t kWh in v tiu th trn 4 t m3 kh thin nhin. Tng cng ti in lc Vit Nam l ch u t ca 4 nh my (Ph M 1, Ph M 2.1, Ph M 2.1 m rng v Ph M 4 vi tng cng sut 2424 MW) v 2 nh my in khc (Ph M 3 v Ph M 2.2 vi tng cng sut 1435 MW) do cc nh u t nc ngoi thc hin theo hnh thc BOT. Trung tm in lc Ph M c khi cng xy dng thng 4 1996, t my u tin c a vo vn hnh thng 3 1997 v tip Nh my Ph M 2.2 c a vo vn hnh thng 2 2005. Trong 8 nm qua, trung tm in lc Ph M cung cp cho t nc trn 45 t kWh in, tiu th gn 9 t m3 kh (trong gn 7 t m3 l kh ng hnh m trc y cha c cc nh my in ny phi t b), tit kim cho nn kinh t trn 35000 t ng. 2. VN QUC GIA CT TIN Ct Tin l tn gi mt vng t nm gn trong on un khc ca sng ng Nai, thuc a phn ca ba tnh ng Nai, Bnh Phc v Lm ng. Tc truyn, ni y c nng tin thng xung h gii vui a v tn hng dng nc trong mt, nn c gi l "Nam Ct Tin". y l cng trnh kho c c gi tr vn ho, lch s v tn ngng ln c th xc nh c s tn ti, ngun gc ca mt vng quc b lng qun hn 1.300 nm.

259

Vn Quc gia Ct Tin c tng din tch l 70.548ha, trong phn din tch thuc ng Nai: 39.108ha; phn din tch thuc tnh Lm ng: 26.969ha; phn din tch thuc tnh Bnh Phc: 4.469ha. Tr s Vn Quc gia Ct Tin t ti huyn Tn Ph, ng Nai. Khu vn c cnh thin nhin a dng: va c i, va c bi ven sng, va c cc trng rng ln bng phng, li c cc dng chy dc. Vo ma ma cc dng sui hin lnh tr thnh cc dng thc, nc trng xo trn cc trin ln. Nhiu on thc quanh co, ln khc to ra nhng bi ct vng rng nh cc bi tm t nhin. Gia dng sng rng ln ni ln cc hn o chy di theo con nc. Trn o, cy c th mc xen vi m c rng c th lm ni cm tri, t la m l tng. Dc ven sng, theo l chnh v pha tay tri l ton b cc kiu rng gi, hn giao ca cc loi cy g qu: g, ging hng, trc, cm lai, g... Bn phi ca con ng rng l thc tri, mt ghnh thc k th nht ca Ct Tin. Tip tc bng rng, qua cc thung lng su s n Bu Su, ni cha nc rng nht, nm khu trung tm ca Vn Quc gia Ct Tin. Lng bu c nhiu loi c, c bit c c c su nc ngt. Ven bu l ni tp hp ca nhiu n chim ln nh cng, tr, g li, su, giang, mng, kt, le le,... Ct Tin khng nhng c cnh quan ngon mc, li nm trong khu vc chuyn tip gia min ni v ng bng nn Ct Tin c kh hu c o. a hnh c sng sui bao bc lm cho khu rng gi va c gi nguyn vn, va tr thnh ni qui t hu ht cc kiu rng ng bng Nam B. y l khu rng nguyn sinh tiu biu cho h sinh thi rng m nhit i vng thp. Rng c nhiu cy c th nh bng lng, g . H thc vt c hn 1.362 loi thc vt bc cao, hn 440 loi cy g qu, hng trm loi cy dc liu, 133 loi hoa phong lan... V ng vt c 62 loi th, 121 loi chim, c nhng loi chim qu him nh tr lng , c qum xanh, t gic mt sng, voi... Cc nh kho c hc tm thy mt n th vt linh thuc nn vn ho Ph Nam trn nh ngn i A1 (x Qung Ngi, huyn Ct Tin, tnh Lm ng) ti khu vc u ngun sng ng Nai. l khu n th c xy bng gch th, b, khung dim ca, ct tr bng xanh granit chm tr hoa vn, cc Linga bng vng hoc bng vng bt bc, mt Linga Yoni cao 2,1m, ng knh 0,7m bng xanh mi bng, ln nht ng Nam cng hn mt trm ming vng c chm hnh m t cnh sinh hot thi : cc v n, chin binh, voi, b, hoa sen... Vn Quc gia Ct Tin cch Tp. H Ch Minh khong 150km theo quc l 20. Ct Tin l mt im du lch sinh thi v vn ho hp dn ca vng min ng Nam B vi nhiu loi hnh du lch nh i b, quan st chim th, cm tri, du thuyn, du lch mo him... 3. KHU D TR SINH QUYN CN GI Khu d tr sinh quyn rng mn Cn Gi l tn mt khu bo tn ti huyn Cn Gi ca Thnh ph H Ch Minh, c hnh thnh h lu sng ng Nai Si Gn. Ni y

260

c UNESCO cng nhn y l khu d tr sinh quyn th gii vi h ng thc vt a dng c o in hnh ca vng ngp mn. Rng ngp mn Cn Gi c iu kin mi trng rt c bit. Vi h sinh thi trung gian gia h sinh thi thy vc vi h sinh thi trn cn, h sinh thi nc ngt v h sinh thi nc mn, rng Cn Gi nhn mt lng ln ph sa t sng ng Nai, cng vi nh hng ca bin k cn v cc t thy triu m h thc vt ni y rt phong ph vi trn 150 loi thc vt, tr thnh ngun cung cp thc n v ni tr ng cho rt nhiu loi thy sinh, c v cc ng vt c xng sng khc. V thc vt, ni y c nhiu loi cy, ch yu l bn trng, mm trng, da l...Cn ng vt th c trn 130 loi c, 31 loi b st, 4 loi c v. Trong c 11 loi b st c tn trong sch Vit Nam nh: tc k, k nc, trn t, rn cp nong, rn h mang... Khu h chim c khong 130 loi thuc 47 h, 17 b. Trong c 51 loi chim nc v 79 loi khng phi chim nc sng trong nhiu sinh cnh khc nhau. y l mt khu rng m theo nh gi ca cc chuyn gia nc ngoi l c khi phc, chm sc, bo v thuc loi tt nht Vit Nam v ton th gii. y cng l a im l tng phc v cho vic nghin cu khoa hc, du lch sinh thi. Rng ngp mn Cn Gi ng thi tr thnh "l phi" xanh c chc nng lm sch khng kh v nc thi t cc thnh ph cng nghip ca Vit Nam.

Bi 40. Thc hnh PHN TCH TNH HNH PHT TRIN CNG NGHIP NG NAM B
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc

Cng c kin thc hc v vng ng Nam B.


2. V k nng Rn luyn k nng phn tch, x l s liu rt ra cc nhn xt theo yu cu cho trc. Rn luyn k nng vit bo co ngn. Cng c kin thc hc v vng ng Nam B.
261

II. PHNG TIN DY - HC Cc biu , nhng thng tin t nhiu ngun khc nhau m GV hng dn HS chun b t trc. GV chun b biu sn lng du th khai thc qua mt s nm, v theo bng s liu 40.1. Kim tra bi c:

1. Hy nu cc th mnh ca vng ng Nam B trong vic pht trin tng hp nn kinh t. 2. Hy trnh by mt s phng hng chnh khai thc lnh th theo chiu su trong cng nghip ca vng. 3. Chng minh rng vic xy dng cc cng trnh thy li c ngha hng u trong vic s dng hp l ti nguyn nng nghip ca vng. 4. Ly v d chng minh rng s pht trin tng hp kinh t bin c th lm thay i mnh m b mt kinh t ca vng. Th nu mt s phng hng khai thc tng hp ti nguyn bin v thm lc a. M bi: Cng nghip l mt th mnh ca ng Nam B. Nn cng nghip ca ng Nam B c trnh pht trin v gi tr sn lng cao nht c nc. Trong bi thc hnh hm nay chng ta s phn tch tnh hnh pht trin cng nghip ca vng kinh t quan trng ny.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Vit bo co ngn v s BI TP 1 pht trin ca cng nghip du kh ng Nam B 1. TIM NNG DU KH CA VNG

Trn vng thm lc a ca vng v ln cn c nhiu khu vc rt c trin vng pht trin cng nghip khai thc du kh, v d:
a) Bn trng Cu Long: y l khu vc sn xut du v kh ng hnh ch yu ca PETROVIETNAM hin nay.

262

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hin c 4 m du kh ang hot ng:

+ Hng Ngc (Ruby). + Rng ng (Dawn).

+ Hng Ngc. + Rng ng.

+ Bch H (White Tiger) v Rng + Bch H v Rng. (Dragon). + S T en S T Vng. V d nh Kim Cng (Diamond), Bch Nhiu im pht hin du kh khc Ngc (Topaz), Lc Ngc (Emerald), cc vng ln cn. Phng ng (Orient), Ba V, B en, Cam, Vi Thiu.
b) Bn trng Nam Cn Sn: ang khai thc:

+ M i Hng (Big Bear).

+ M i Hng. + M kh Lan Ty Lan (L 06 1). Chun b khai thc:

Chun b khai thc cc m Hi Thch, Cc m Hi Thch, Mc Tinh, Rng Mc Tinh (L 05.2,3), Rng i (L i, C Ch. 11.2), C Ch (L 11.1). c) Thm lc a Ty Nam
ang khai thc:

M Bunga Kekwa, Ci Nc. Ngoi ra cn c cc m Bunga Orkid, Chun b thm d v khai thc: Raya Seroja nm trong khu vc pht Ngc Hin, Ph Tn, Ci Nc, U trin chung vi Malaixia (CAA/46 Minh, Khnh M, Kim Long... PM3) cng nm trong k hoch hp tc thm d, khai thc gia 2 nc.
2. S PHT TRIN CA CNG NGHIP KHAI THC DU KH

HS da vo ti liu su tm v bng s liu phn tch.

263

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Vic thm d, khai thc ngy cng m rng. Sn lng khai thc du th ngy cng cao:

Nm 1986 ngnh du kh mi i vo khai + Nm 1986 khai thc c 40 nghn thc. tn. + Sau 2 nm, sn lng tng gp 17,2 ln (t 688 nghn tn). + Sau gn 20 nm, sn lng tng gp 463 ln (t 18 519 nghn tn). GV gii thiu biu sn lng du th khai thc t 1986 n 2005 HS c n tng v s pht trin mnh m ca ngnh cng nghip du kh.
3. TC NG CA CNG NGHIP KHAI THC DU KH N S PHT TRIN KINH T NG NAM B

GV: Cng nghip du kh bao gm c khai thc v vn chuyn du kh, ch bin du kh (lm kh ha lng, phn bn); cng nghip sn xut in t kh hn hp. CH: Theo em s pht trin ca cng nghip du kh c tc ng nh th no n s pht trin kinh t ng Nam B ?
Tng cng c s nng lng cho vng.

+ To ngun nhin liu ln (du, kh, ga).


264

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cc nh my in tuc bin kh nh Ph + Cung cp kh t cho cc nh my M (Ph M 1,2,3,4), nh my in B in tuc bin kh hot ng. Ra..., trong ln nht l Trung tm in tuc bin kh Ph M, vi tng cng sut thit k hn 4000 MW. C s nng lng c m bo to iu kin cho cng nghip vng pht trin bn vng.
Pht trin cng nghip ha du, t to iu kin cho s pht trin nhiu ngnh cng nghip khc nh sn xut phn bn, si t nhn to...

Nh vy, c cu cng nghip ca vng s tr nn ngy cng a dng hn.


Hot ng 2: V biu th hin gi 2. BI TP 2 tr sn xut cng nghip phn theo thnh phn kinh t vng ng Nam B v nhn xt. a) V biu

GV hng dn HS da vo bng 40.2 trong SGK v biu ct th hin gi tr sn xut cng nghip phn theo thnh phn kinh t ca ng Nam B.
* V dng biu ct chng:

Lu chiu cao ct biu nm 2005 gp 3,95 ln chiu cao ct biu nm 1995. i din HS ln v trn bng, di lp cc HS cn li t v vo v. Khi HS trn bng v xong, GV cho cc HS khc nhn xt, sau GV a ra biu chun b chun xc.
265

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

48058

46738

19607
9942

104826

20959

Nm 1995
(Tng s 50508 t ng)

Nm 2005
(Tng s 199622 t ng)

BIU GI TR SN XUT CNG NGHIP PHN THEO THNH PHN KINH T CA NG NAM B

* Dng biu nhm ct:


Gi tr xut (t ng) 200000 180000 160000 140000 120000 104826 100000 80000 60000 40000 19606 20000 09942 20959 50508 48058 46738 199622

1995 2005 BIU GI TR SN XUT CNG NGHIP PHN THEO THNH PHN KINH T CA NG NAM B
Tng cc thnh phn kinh t Nh nc Ngoi Nh nc Khu vc c vn u t nc ngoi

Nm

266

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Nhn xt

CH: Da vo bng s liu 40.2 v biu v, em c nhn xt g? GV hng dn HS ch v s chnh lch gia cc thnh phn kinh t v s tng trng ca tng thnh phn t nm 1995 n nm 2005. HS c th lp bng c cu gi tr sn xut cng nghip phn theo thnh phn kinh t to thun li cho vic nhn xt c r rng.
BNG C CU GI TR SN XUT CNG NGHIP PHN THEO THNH PHN KINH T CA VNG NG NAM B (n v %) Nm Gi tr sn xut Cng nghip Tng s Nh nc Ngoi Nh nc Khu vc c vn u t nc ngoi 1995 2005

100 38,8 19,7 41,5

100 24,1 23,4 52,5

i din HS nu nhn xt, c lp gp C cu t trng gi tr v gi tr sn b sung, GV cht mt s chnh. xut cng nghip gia cc thnh phn chnh lch nhau.
Khu vc c vn u t nc ngoi lun chim t trng cao nht, nm 1995 t 41,5%, nm 2005 t 52,5%.

So vi khu vc Nh nc, gi tr sn xut cng nghip ca khu vc c vn u t nc ngoi ln gp 1,1 (nm 1995) v gp 2,2 ln (nm 2005).
267

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

So vi khu vc ngoi Nh nc, khu vc c vn u t nc ngoi ln gp 2,1 (nm 1995) v gp 2,2 ln (nm 2005). Khu vc ny cng c mc tng trng gi tr sn lng nhanh nht trong cc thnh phn, nm 2005 t gi tr sn xut cng nghip ln gp 5 ln nm 1995.
Khu vc Nh nc c t trng ng th 2, tuy nhin t trng khu vc ny ang gim.

+ Nm 2005 c gi tr sn xut cao gp 2,45 ln nm 1995. + Trong t trng cng nghip ton vng, nm 1995 t 38,8% th nm 2005 ch cn 24,1%.
Chim t trng thp nht l khu vc ngoi Nh nc, tuy nhin khu vc ny ang c s tng trng nhanh.

+ Nm 2005 t gi tr sn xut cao gp 4,7 ln nm 1995. + Trong t trng cng nghip ton vng, nm 1995 mi t 19,7% th nm 2005 vn ln t 23,4%.
IV. NH GI

GV nhn xt v tit thc hnh ca lp, c th thu chm mt s bi thc hnh ng vin, nhc nh tinh thn hc tp ca HS.
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 41, su tm cc ti liu ni v t nhin, kinh t x hi ng bng sng Cu Long.

268

VI. PH LC
1. CNG NGHIP NG NAM B U TU TRONG S NGHIP CNG NGHIP HA, HIN I HA T NC Trong 5 nm 2001 2005, ngnh cng nghip (CN) vng ng Nam b (NB) duy tr tc tng trng cao, gi tr sn xut cng nghip (GTSXCN) tng 17,25%/nm, chim t trng 50% c cu ca c nc. 5 nm qua (2001 2005), cng nghip vng NB t ho v thnh tch thu ht u t nc ngoi (TNN) vi t trng chim 47% trong c cu cng nghip ca vng. Cng nghip TNN ng mt vai tr quan trng trong pht trin cng nghip vi tng vn u t khong 32,1 t USD vi khong 3.800 d n, gp phn lm chuyn dch c cu ni b ngnh v c cu kinh t ca c nc. Ch ring xut khu nm 2005, cc tnh, thnh vng NB chim hn 80% so vi c nc (ch yu ca TP. H Ch Minh, B Ra Vng Tu, ng Nai v Bnh Dng). Nhiu ngnh cng nghip chim u th trong c nc v quy m sn xut v trnh cng ngh nh: ngnh cng nghip in in t, ha cht, cao su, plastic... Bn cnh l nhng ngnh c sn u th nh: khai thc ti nguyn khong sn v sn xut vt liu xy dng, ch bin nng sn thc phm, dt may, giy dp... Tuy nhin, theo cc nh lnh o ngnh cng nghip NB, th s chuyn dch c cu cc ngnh CN ch yu ca vng cha c bc t ph, cc ngnh thu ht nhiu lao ng vn chim t trng cao v ngc li cc ngnh CN k thut cao, cng ngh hin i, gi tr gia tng cao vn chim t trng nh. ng thi, s pht trin CN cha ng u, vn cn tp trung ch yu TP. H Ch Minh ng Nai B Ra Vng Tu Bnh Dng. Trong nh hng 5 nm 20062010, NB xc nh c 9 ngnh cng nghip ch yu da vo li th so snh ca vng. l ngnh CN khai thc v sn xut vt liu xy dng (vi tc tng trng 8 10%/nm, ch yu vn l "t gic" trng im v u t pht trin ngnh ny v pha Ty Ninh, Bnh Phc); ngnh CN ch bin nng, lm sn thc phm v ung (chim t trng 43,8% so vi c nc v chim 20,5% so vi cc ngnh CN khc trong vng v s duy tr tc tng trng 14 16%/nm); ngnh dt may giy dp (vi mc tng trng bnh qun 16 18%/nm); ngnh cng nghip giy, sn phm t giy (12 14%/nm); ngnh CN ha cht, cao su, plastic (20 22%/nm); ngnh CN c kh (22 24%/nm); ngnh in in t, cng ngh thng tin (ngnh ny ang ng v tr th 6 trong cc ngnh CN ca vng); ngnh CN ch bin v sn xut g v ngnh CN in nc... Lin kt pht trin iu ny c cc nh lnh o cng nghip trong vng NB khng nh. c bit, trong 9 ngnh CN ch yu ca vng u c phn nh r. Nhng tnh, thnh c th mnh v ngnh no th mi gi u t, khai thc ngun lc, tim nng v li th ca

269

mnh pht trin ngnh . Nu TP. H Ch Minh u tin cho cc ngnh: CN c kh ch to v gia cng kim loi (lp rp t, tu thy, my n, my cng c th h mi...), in t tin hc, phn mm, ha cht, sn xut vt liu mi, th B Ra Vng Tu s tp trung pht trin CN khai thc ch bin du kh, CN ha du, c kh phc v du kh, CN luyn v cn thp cc loi, sn xut ha cht c bn, CN nng lng, VLXD...; ng Nai s u tin pht trin CN ch bin nng sn, CN khai thc ti nguyn khong sn, dt may, giy dp, ng thi khuyn khch u t vo cc ngnh CN k thut cao, c hm lng cng ngh v gi tr gia tng cao; pht trin ngnh cng nghip ph tr, tng t l ni a ha gn vi cc ngnh sn xut linh kin, ph kin, sa cha, bo dng...; Bnh Dng tp trung pht trin c kh ln (my CN hng trung, my xy dng, chi tit v b phn xe t, xe my), CN ch bin nng lm sn, thc phm, VLVD, da giy, ha cht tiu dng. Ring 4 tnh: Ty Ninh, Lm ng, Bnh Thun v Bnh Phc, th ty theo th mnh ca tng ni m tp trung pht trin CN ch bin nng sn, lm sn, CN khai khong, VLXD hay thy in, thy hi sn, th cng m ngh, CN ko si bng... Trong 5 nm ti, mc tiu ngnh CN NB ra l pht trin n nh, bn vng, i u trong s nghip cng nghip ha, hin i ha ca c nc. Tc tng trng GTSXCN bnh qun giai on 2006 2010 ca NB t 17,8%/nm, so vi 5 nm trc l 17,25%. Trong phn cng pht trin, vng NB quan tm n vic h tr nhau chuyn dch c cu kinh t ca tng a phng s t l thun vi pht trin chung ca ton vng. Trong khi cc tnh, thnh trong t gic ng lc s gim dn cc d n c cng ngh trung bnh, s dng ng lao ng ph thng, th cc tnh vng vnh ai ca t gic ng lc c th pht trin n nhn nhng d n ny s dng hp l ngun lao ng c sn v chuyn dch dn c cu kinh t, tng t trng CN ln nhanh hn. Tuy nhin, vn ni cm nht hin nay ca CN vng NB vn l thiu vng bn tay quy hoch trong chin lc pht trin ngnh CN ca a phng gn vi CN vng v CN ca c nc. Nu nh cha c mt quy hoch chung cho vng NB gn vi pht trin CN chung ca c nc s khng trnh khi s trng lp trong u t, dn n cnh tranh ln nhau bng mi gi v gy lng ph v u t, qun l... Thc t thi gian qua c s trng lp trong c cu sn phm, cha c s phi hp xc nh sn phm CN ch lc ca vng, pht trin ngnh cng nghip ph tr, pht trin vng nguyn liu. Mt vn khng km phn t nh na l vic phn cng, phn cp trong qun l Nh nc v CN trn a bn cn c s chng cho, do vy mi xy ra tnh trng ngnh CN cc a phng khng nm c hin trng, thc lc, ngnh ngh sn xut ca cc doanh nghip trong cc khu cng nghip, khu ch xut. iu ny c ngha l, mun pht trin bn vng, mun th hin r vai tr l vng kinh t ng lc ca c nc, i u trong s nghip cng nghip ha, hin i ha, trc mt vng NB vn phi th hin s nng ng, bn lnh, t vt ln nhng kh khn gi vng tc pht trin, t hiu qu v kinh t cng nh trong qun l lin kt vng.

270

2. BIU SN LNG DU TH KHAI THC T NM 1986 N 2005


Nghn tn 250002000015000100005000- 40 01986

20051 18519 16291 16863

12500

7700 5500 2700 688

1988

1990

1992

1995

1998

2000

2002

2004

2005

Nm

Bi 41 VN S DNG HP L V CI TO T NHIN NG BNG SNG CU LONG


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc Nm c v tr a l v phm vi lnh th ca vng. Hiu c c im t nhin ca ng bng sng Cu Long vi nhng th mnh v hn ch ca n i vi vic pht trin kinh t x hi ca vng. Nhn thc c tnh cp thit v nhng bin php hng u trong vic s dng hp l v ci to t nhin nhm bin ng bng sng Cu Long thnh mt khu vc kinh t quan trng ca c nc. 2. V k nng: c v phn tch c mt s thnh phn t nhin ca ng bng sng Cu Long trn bn (hoc Atlat a l Vit Nam). Phn tch cc biu , s liu c lin quan.
271

3. V thi :

C nhn thc trong vic bo v ti nguyn, mi trng.


II. PHNG TIN DY - HC Bn a l t nhin Vit Nam. Bn Hnh chnh Vit Nam. Atlat a l Vit Nam. Tranh nh, bng hnh v t nhin, kinh t ng bng sng Cu Long. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: Phng n 1: GV thu chm mt s bi thc hnh Phng n 2: GV ra mt s cu hi:

1. Em hy trnh by tim nng cng nghip du kh ca ng Nam B v vai tr ca cng nghip khai thc du kh n s pht trin kinh t ca ng Nam B. 2. Da vo bng 40.2 trong SGK, em c nhn xt g v gi tr sn xut cng nghip ca ng Nam B phn theo thnh phn kinh t ?
M bi:

ng bng sng Cu Long l mt trong hai ng bng ln nht nc ta, c ngha c bit quan trng trong nhim v chin lc l m bo nhu cu lng thc, thc phm cho c nc v cho yu cu xut khu. Lm th no ngy cng nng cao hn v tr kinh t ca vng ? tr li cu hi ny, chng ta tm hiu bi hc hm nay bi Vn s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v cc b phn 1. V TR, QUY M, CC B PHN hp thnh ng bng sng Cu Long. HP THNH NG BNG SNG CU LONG a) V tr, quy m: Gm 13 tnh, thnh ph,

DT= 40 604,7km2.
272

+ Din tch hn 40.000 km2 = 12% din tch ton quc.

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Dn s hn 17,4 triu ngi = 20,7% dn s c nc (Nm 2006). CH: Da vo bn Hnh chnh Vit Nam hoc Atlat a l Vit Nam trang 2 3, em hy k tn 13 tnh v thnh ph (tng ng cp tnh) ng bng sng Cu Long. An Giang, ng Thp, Long An, Tin Giang, Vnh Long, Bn Tre, Kin Giang, Hu Giang, Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu, C Mau. Thnh ph Cn Th
b) Cc b phn thnh

CH: Da vo bn a l t nhin Vit Nam v s hiu bit ca mnh, em hy cho bit ng bng sng Cu Long gm cc b phn hp thnh no ? Cu to gm hai phn chnh sau y: * Phn t nm trong phm vi tc ng trc tip ca sng Tin, sng Hu.
Phn thng chu th:

+ Kh cao, t 2 4 m trn mc nc bin. + C nhiu vng trng rng ln, ngp hon ton trong ma ma, ngp cc b trong ma kh.
Phn h chu th:

+ Thp hn, ch t 1 2 m. + a hnh phc tp hn vi cc ging t ven sng, cc cn ct duyn hi, cc bi bi v vng trng.
273

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Thng xuyn chu tc ng ca thy triu v sng bin. + Nhiu din tch t b nhim mn. * Phn nm ngoi phm vi tc ng trc tip ca sng Tin v sng Hu, nhng vn c cu to bi ph sa sng.

V d ng bng C Mau. Chuyn : L ng bng chu th c quy m ln nht nc ta, ng bng sng Cu Long c th mnh v hn ch ch yu g ? Chng ta tm hiu vn ny trong mc 2 sau y.

Hot ng 2: Tm hiu cc th mnh 2. CC TH MNH V HN CH v hn ch ch yu ca ng bng CH YU sng Cu Long. a) Th mnh

* t ph sa c quy m ln. CH: Da vo hnh 41.1 em hy trnh by c im cc loi t chnh ng bng sng Cu Long. C 3 nhm t chnh l t ph sa ngt, t phn v t mn, tng 3 loi chim 90% din tch, cc loi t khc chim 10% din tch. y l loi t quan trng nht ca ng t ph sa ngt. bng sng Cu Long. + 1,2 triu ha (30% din tch ng bng). + ph cao. + Phn b thnh di dc sng Tin, sng Hu. t phn.
274

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Trong t phn nhiu chim 55 vn + 1,6 triu ha (41% din tch). ha, t phn t v trung bnh chim 1,05 triu ha. + Phn b ch yu ng Thp Mi, H Tin, vng trng C Mau. t mn. + 75 vn ha (19% din tch). + Phn b thnh vnh ai ven Bin ng v vnh Thi Lan. t khc. + Khong 40 vn ha (10% din tch). + Phn b ri rc khp ng bng. CH: Ti nguyn t ng bng sng Cu Long c thun li v kh khn g i vi vic pht trin nng nghip ? Thun li: a hnh bng phng, din tch rng ln gn 4 triu ha, nhiu t tt. Kh khn:
Nhiu din tch t phn, t mn vi 2,35 triu ha, chim 60% din tch t nhin ca vng, vi cc loi t ny cn phi tch cc ci to v chn lc, lai to ging cy trng cho ph hp th vic s dng t mi em li hiu qu. Ma kh thiu nc gay gt, ma ma nhiu vng ng ngp.

Kh hu cn xch o ca vng vi c * Kh hu cn xch o thun li cho pht trin nng nghip nhit i. trng:
S gi nng cao, trung bnh 2200 2700 gi/nm,(t nht 1700 gi Sc Trng, nhiu nht 3000 gi Tr Vinh).
275

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Ch nhit cao, n nh, trung bnh 25 27oC. Lng ma hng nm ln (1300 2000 mm/nm), tp trung vo cc thng ma ma (t thng V n thng XI).

* Ngun nc phong ph, mng li sng ngi, knh rch chng cht thun li cho giao thng ng thy, sn xut v sinh hot.
Ti nguyn sinh vt di do:

+ Rng ngp mn C Mau, Bc Liu... + Rng trm Kin Giang, ng Thp... + Nhiu loi ng vt gi tr nh c, chim,...
Ti nguyn bin:

* Nhiu ti nguyn sinh vt, ti nguyn bin, c tim nng v khong sn.

+ C hng trm bi c, bi tm. + C hn na triu ha mt nc nui trng thy sn.


Ti nguyn khong sn:

+ vi H Tin, Kin Lng. + Than bn U Minh, T gic Long Xuyn... + Du kh thm lc a.


b) Hn ch

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy nu mt s cc hn ch tiu biu ng bng sng Cu Long. * Vic s dng, ci to t gp nhiu kh khn do:
276

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

(Ma kh ko di t thng 12 n thng Ma kh ko di lm gia tng kh 4 nm sau). nng xm nhp mn vo t lin. Ma kh thiu nc lm bc phn t tng su ln mt t; nc mn cng theo sng rch trn vo ni ng dn n din tch t phn, t mn tng cao. Cng do ma kh ko di, thiu nc m vic ci to t gp nhiu kh khn.
t phn, t mn chim phn ln din tch. Mt s loi t thiu cht dinh dng hoc t qu cht, kh thot nc.

* t ti nguyn khong sn, hn ch cho s pht trin kinh t x hi ca vng. Chuyn : Nh vy, bn cnh nhng th mnh to ln, ng bng sng Cu Long cng c nhng hn ch nht nh. Vy cn lm g c th s dng hp l v ci to t nhin vng kinh t ny ? Chng ta s tm cu tr li trong mc 3 sau y.
Hot ng 3: Tm hiu vn s dng 3. S DNG HP L V CI TO hp l v ci to t nhin ng bng T NHIN NG BNG SNG sng Cu Long. CU LONG

GV cho HS lp bng so snh ng bng sng Cu Long v ng bng sng Hng (Xem ph lc). CH: Ti sao phi t vn s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long ?

277

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Xut pht t vai tr, v tr ca vng: ng bng sng Cu Long c vai tr c bit quan trng trong chin lc pht trin kinh t x hi nc ta. Xut pht t thc t mi trng v ti nguyn ca vng v ang b suy thoi nghim trng. Xut pht t mc tiu:

+ Pht huy cc th mnh, bin cc tim nng ca ng bng sng Cu Long thnh hin thc; ng thi khc phc ti a cc hn ch ca vng. + Bin ng bng thnh mt khu vc kinh t quan trng ca t nc trn c s pht trin bn vng. CH: s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long theo em phi thc hin cc bin php g ? Bin php: (y l bin php hng u, quan trng a) Pht trin thy li. nht)
Chng ng lt trong ma ma.

V s nhim mn, nhim phn ca t l C nc thau chua ra mn trong mt hn ch ln cho vic s dng hp l ma kh. t ai ca ng bng.
b) Khai hoang m rng din tch gieo trng kt hp ci to t, lai to ging mi.

* Cc vng c kh nng m rng din tch nhiu Thuc cc tnh Long An, ng Thp, ng Thp Mi. Tin Giang.

278

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Bin php hng u khai hoang, ci to t ng Thp Mi l dng nc ngt ca sng Tin v sng Vm C m phn, ra phn. Bin php hng u y l dng nc T gic Long Xuyn. ngt ca sng Hu v ra phn thng qua knh Vnh T. * Lai to cc ging cy trng mi thch hp vi t chua phn ca vng.
c) Bo v, duy tr v ti to ti nguyn rng.

Gn y ti nguyn rng b suy gim do cc hot ng khai khn t hoang, pht trin nui trng thy sn v do c chy rng. y l nhn t quan trng nht m bo s cn bng sinh thi, bo v mi trng v ti nguyn thin nhin. d) Ch ng vi l Ch ng sng chung vi l bng cc bin php khc nhau vi s h tr ca Nh nc. Cc ngun li v ph sa, thy sn nc Ch ng n l, khai thc cc ngt, ci to t trng cho ngt ha, ngun li v kinh t do l hng nm ph nhiu cao hn... em li. e) La chn c cu kinh t thch hp i vi vng ni a: + y mnh trng cy cng nghip, cy n qu c gi tr cao, kt hp nui trng thy sn. + Pht trin cng nghip ch bin. i vi vng bin: Kt hp mt bin vi o, qun o v t lin to ra mt th kinh t lin hon.
279

GV tng kt ton bi bng s :


Thy li, bo v rng, ch ng sng chung vi l. Khai hoang m rng din tch, ci to t, lai to gng mi

Th mnh: Nhit, m. t ph sa. Sng ngi. Sinh vt bin Bin Thin nhin ng bng sng Cu Long Hn ch: ma kh di, thiu nc. t b nhim phn, nhim mn S dng, ci to

La chn c cu kinh t ph hp

IV. NH GI

1. Ti sao phi t vn s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long ? 2. Phn tch cc th mnh v hn ch v mt t nhin v nh hng ca n i vi vic pht trin kinh t x hi ng bng sng Cu Long. 3. s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long, cn phi gii quyt nhng vn ch yu no ?
V. HOT NG NI TIP

c trc bi 42, su tm ti liu v cc o, qun o.


VI. PH LC
1. T GIC LONG XUYN T gic Long Xuyn l mt vng t hnh t gic thuc vng ng bng sng Cu Long trn a phn ca ba tnh thnh Kin Giang, An Giang v Cn Th. Bn cnh ca t gic ny l bin gii Vit Nam Campuchia, vnh Thi Lan, knh Ci Sn v sng Hu. Vng T gic Long Xuyn c din tch t nhin khong 489.000 ha. a hnh trng, tng i bng phng vi cao tuyt i t 0,4 n 2 m.

280

Ma l (t thng By n thng Mi hai), vng ny thng ngp trong nc vi su c ni t 0,5 n 2,5 mt. Ma kh, vng ny thng kh hn v b nc mn thm nhp. Tnh trng ngp l v t b nhim mn ca vng ny phn no c gii quyt nh chng trnh thy li thot l ra bin pha Ty (vnh Thi Lan). 2. BNG SO SNH NG BNG SNG CU LONG V NG BNG SNG HNG SO SNH NG BNG SNG CU LONG NG BNG SNG HNG

u c thnh to v pht trin do ph sa sng bi t dn trn mt vnh bin nng, thm lc a m rng, t ai kh mu m. Nm h lu ca cc h thng sng ln nht nc ta. Ging nhau u c vng bin lin k rng ln, c ngun li bin phong ph. u c ngun khong sn than nu, than bn, du kh, tuy tr lng v cht lng c khc nhau. u c ngun lao ng di do, c nhng trung tm cng nghip, vn ho, khoa hc ln vo bc nht ca nc ta. Bi t bi ph sa Din tch H thng sng Hng v sng Thi Bnh. Khng 15 nghn km2. Cao hn, c h thng chia ct ng bng ra lm nhiu . Ch cn khu vc ngoi , trong khng cn bi t hng nm na do c h thng bo v. C cc loi t trong v ngoi . Nhit i gi ma c xen mt ma ng lnh sn phm cy trng phong ph c cy nhit i, cn nhit v n i trong v ng. Sng Tin v sng Hu. Khong 40 nghn km2 (gp 3 ln BSH). Thp v bng phng hn, c h thng knh rch chng cht. M l nc cn ngp trn din rng, vic bi t hng nm c bn cn tip din. Khng c cc loi t trong v ngoi nh BSH. Cn xch o, nng quanh nm, c hai ma ma v kh, khng c v ng xun, ch c cc sn phm cy nhit i. Ma kh ko di t thng 12 n thng 4 nm sau gy thiu nc, kh nng nhim phn, nhim mn cao.

a hnh Khc nhau Kh nng bi t hng nm

Kh hu

281

Nhiu, trnh thm canh cao.

t hn, mi trng t nhin cn phong ph hn. Cn nhiu din tch rng t nhin trn t chua mn nh s, vt, trm, da nc vi nhiu loi ng vt hoang nh chim, th, cc loi b st...

Tc ng ca con ngi

T l t chuyn dng, t cao hn. (T l tng ng l 15,5% v 7,8% so vi 5,5% v 2,7%). t hoang cha khai thc khong 4,5 vn ha.

T l t nng nghip, t lm nghip, t cha s dng, sng sui cao hn. (T l tng ng l 63,4%, 8,8% v 19,7% so vi 51,2%, 8,3% v 17,2%). t hoang cha khai thc khong 93 vn ha.

Bi 42 VN PHT TRIN KINH T, AN NINH QUC PHNG BIN NG V CC O, QUN O


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc C c mt ci nhn tng quan v cc ngun li bin o ca nc ta. Hiu c vai tr ca h thng o trong chin lc pht trin kinh t bin v bo v ch quyn vng bin, thm lc a v vng c quyn kinh t ca nc ta. Nm c cc vn ch yu trong khai thc tng hp cc ti nguyn vng bin v hi o. 2. V k nng Xc nh c trn bn s phn b cc ngun li bin ch yu. Xc nh c trn bn cc o quan trng, cc huyn o ca nc ta.
282

II. PHNG TIN DY - HC Bn a l t nhin Vit Nam. Bn Nng nghip, lm nghip v thy sn Vit Nam. Tranh nh, phim v bin v o Vit Nam. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c:

1. Ti sao phi t vn s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long ? 2. Phn tch cc th mnh v hn ch v mt t nhin v nh hng ca n i vi vic pht trin kinh t x hi ng bng sng Cu Long. 3. s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long, cn phi gii quyt nhng vn ch yu no ?
M bi:

Nm tip gip Bin ng vi ng b bin di 3260 km, c nhiu o, qun o v thm lc a rng ln, vic t chc khai thc hiu qu v bo v vng chc vng bin t nc c ngha chin lc. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu vn pht trin kinh t, an ninh quc phng Bin ng v cc o, qun o.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu v ngun ti 1. VNG BIN V THM LC A nguyn vng bin v thm lc a ca CA NC TA GIU TI nc ta. NGUYN

CH: Da vo kin thc hc, hy cho a) Nc ta c vng bin rng ln bit vng bin nc ta bao gm nhng b phn no ? Ti sao kinh t bin c vai tr ngy cng cao trong nn kinh t ca nc ta ?
Vng bin nc ta gm ni thy, lnh hi, vng tip gip lnh hi, vng c quyn kinh t v thm lc a.

283

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Cng vi s pht trin ca khoa hc k thut v m rng giao lu hp tc pht trin kinh t vi quc t, chng ta ngy cng khai thc tt hn, y hn cc ngun li bin, kinh t bin ngy cng ng gp quan trng hn cho kinh t nc ta. b) Nc ta c iu kin pht trin tng hp kinh t bin. Ngun li sinh vt.

CH: Ngun li sinh vt vng bin ca Rt phong ph, nhiu thnh phn loi, nc ta phong ph nh th no ? nhiu loi c gi tr kinh t cao. V d: + Cc loi c, tm, cua, mc... + Cc loi c sn nh i mi, vch, hi sm, bo ng, s huyt, t yn... Chim yn c nhiu trn cc o ven b Nam Trung B. T yn (yn so) l mt hng xut khu c gi tr cao. CH: Hy k tn cc ng trng trng im ca nc ta v xc nh cc ng trng ny trn bn Nng nghip, lm nghip, thy sn (hoc Atlat a l Vit Nam). Ngun li thy sn nc ta tp trung nht trn 4 ng trng trng im l: + Ng trng C Mau Kin Giang. + Ng trng Ninh Thun Bnh Thun B Ra Vng Tu. + Ng trng Trng Sa Hong Sa. + Ng trng Hi Phng Qung Ninh.

284

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Tim nng khong sn.

Ti nguyn khong sn vng bin nc ta kh phong ph. Dc b bin c nhiu ni c th khai + Mui bin: kh nng khai thc 900 thc mui tt, nht l vng bin Ninh nghn tn mui/nm. Thun Bnh Thun. + xit titan. Trn cc o thuc Qung Ninh, Khnh Ha c nhiu ct trng l nguyn liu qu lm thy tinh, pha l. + Du m, kh t trn vng thm lc a. CH: Hy xc nh trn bn Cng nghip chung (hoc Atlat a l Vit Nam) 4 m du thuc vng trng Cu Long. 4 m l Hng Ngc, Rng ng, Bch H, Rng.
iu kin pht trin giao thng vn ti bin.

Nc ta c nhiu iu kin thun li pht trin giao thng vn ti bin. + Nm gn cc tuyn hng hi quc t trn Bin ng. + C nhiu vng bin kn thun li cho xy dng cc cng nc su. + Nhiu ca sng thun li cho vic xy dng cng.
iu kin pht trin du lch bin o.

HS da vo Atlat a l Vit Nam nu Nhiu bi tm rng, phong cnh p, mt s a danh du lch bin tiu biu kh hu tt, thun li cho pht trin du
285

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

nh Ct B, Sn, Sm Sn, Ca L, Thin Cm, Non Nc, Ng Hnh Sn, M Kh, Mi N, Vng Tu... Du lch bin o ang l loi hnh du lch thu ht nhiu nht du khch trong nc v quc t. Chuyn : Cc o v qun o c ngha chin lc trong pht trin kinh t v bo v an ninh vng bin nc ta. Chng ta s tm hiu vn ny trong mc 2 sau y. Hot ng 2: Tm hiu ngha chin lc trong pht trin kinh t v bo v an ninh vng bin ca cc o v qun o nc ta.

lch v an dng, du lch th thao di nc...

2. CC O V QUN O C NGHA CHIN LC TRONG PHT TRIN KINH T V BO V AN NINH VNG BIN. a) Thuc vng bin nc ta c hn 4000 hn o ln nh Cc o ng dn nh Ci Bu, Ct B, L Sn, Ph Qu, Ph Quc. Cc qun o nh Vn n, C T, Ct B, Hong Sa, Trng Sa, Cn o, Nam Du, Th Chu...

CH: Hy xc nh trn bn cc o v qun o nu trn.


Cc o, qun o c ngha quan trng, l: + H thng tin tiu bo v t lin. + H thng cn c nc ta tin ra bin v i dng trong thi i mi, khai thc c hiu qu cc ngun li vng bin, hi o v thm lc a. Ch quyn ca nc ta i vi vng bin + C s khng nh ch quyn ca v thm lc a quanh o c khng nc ta i vi vng bin v thm lc nh qua vic khng nh ch quyn ca a quanh o. nc ta vi cc o v qun o.

286

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

b) Cc huyn o nc ta

CH: Em hy k tn cc huyn o ca n nm 2006 c nc ta c 12 huyn nc ta v xc nh trn bn v tr cc o l: huyn o trn.


Huyn o Thuc tnh, thnh ph Huyn o Thuc tnh, thnh ph

1.Vn n 2. C T 3. Ct Hi 4. Bch Long V 5. Cn C 6. Hong Sa

Qung Ninh

6. L Sn 7.Trng Sa 8. Ph Qu

Qung Ngi Khnh Ha Bnh Thun B Ra Vng Tu

Hi Phng

9. Cn o 10. Kin Hi 12. Ph Quc

Qung Tr Nng

Kin Giang

Chuyn : Vng bin v hi o nc ta c ngun ti nguyn rt phong ph. Vic khai thc tng hp cc ngun ti nguyn nh th no, chng ta s tm hiu vn ny trong mc 3 sau y.
Hot ng 3: Tm hiu vic khai thc 3. KHAI THC TNG HP CC tng hp cc ngun ti nguyn vng TI NGUYN VNG BIN V HI bin v hi o. O a) Ti sao phi khai thc tng hp.

Hot ng kinh t bin rt a dng, bao Hot ng kinh t bin rt a dng, ch c khai thc tng hp mi em li gm: hiu qu kinh t cao v bo v mi + nh bt v nui trng hi sn. trng.

287

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Khai thc cc c sn, khong sn trong nc bin v trong lng t. + Giao thng vn ti bin. + Du lch bin o... Bin vi mi trng nc rt linh ng, rt thng nht, mt vng bin b nhim s gy thit hi cho c vng b bin, cho cc vng nc v o xung quanh. V vy phi khai thc tng hp cc ti nguyn vng bin v hi o. Mi o c th c coi nh mt th tng hp t nhin, vi cc thnh phn t nhin ring, c trng. Do v tr v kch thc nh ca cc o nn mi trng o rt nhy cm trc tc ng ca con ngi, i hi chng ta phi ht sc thn trng khi tc ng vo n, c bit l vic khai thc rng v lp ph thc vt bi hot ng ny c th lm vnh vin mt i ngun nc ngt, bin o thnh ni con ngi khng th c tr thun li.
Mi trng bin c tnh cht c bit, linh ng v rt thng nht.

Mi trng o do s bit lp nht nh ca n, li c din tch nh, nn rt nhy cm trc tc ng ca con ngi.

b) Hot ng khai thc tng hp ti nguyn vng bin v hi o. * Khai thc ti nguyn sinh vt bin v hi o.

Phng hng: Trnh khai thc qu mc ngun li ven b v cc i tng nh bt c gi tr kinh t cao. V d dng ha cht, cht n, xung in. Cm s dng cc phng tin nh bt c tnh cht hy dit ngun li. Vai tr ca vic pht trin nh bt xa Pht trin nh bt xa b. b: + Khai thc tt hn ngun li thy sn.
288

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Gip bo v vng tri, vng bin v vng thm lc a ca nc ta.


* Khai thc ti nguyn khong sn.

Bin cung cp ngun mui v tn cho Pht trin ngh lm mui. nc ta. Ngh lm mui l ngh truyn thng c pht trin mnh nhiu a phng, nht l Duyn hi Nam Trung B. y mnh vic thm d, khai thc hiu qu du kh trn vng thm lc a bng cch: + M rng cc d n lin doanh vi nc ngoi. Trc y kh ng hnh hon ton b + Thu hi kh ng hnh s dng. t chy. Vic thu hi c kh ng hnh a vo t lin s dng, m ra bc pht trin mi cho cng nghip lm kh ha lng, lm phn bn, sn xut in. + Pht trin cc nh my lc, ha du. + Ch trng cng tc bo v mi trng, trnh xy ra s c trong tt c cc khu thm d, khai thc, vn chuyn v ch bin du kh. * Pht trin du lch bin. Nng cp nhiu trung tm du lch bin. a vo khai thc mi nhiu vng bin, o. Cc khu du lch bin, o quan trng nht l: + H Long Ct B Sn ( Qung Ninh v Hi Phng). + Nha Trang (Khnh Ha). + Vng Tu (B Ra Vng Tu).

289

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Giao thng vn ti bin c ngha quan trng nhm to th m ca cho cc tnh duyn hi v cho nn kinh t c nc. V d cc cm cng Si Gn, Hi Phng, Qung Ninh, Nng... V d cc cng: + Ci Ln (Qung Ninh). + Nghi Sn (Thanh Ha). + Vng ng (H Tnh). + Dung Qut (Qung Ngi). + Vng Tu (B Ra Vng Tu)...

* Giao thng vn ti bin.

Ci to, nng cp hng lot cng hng ha ln. Xy dng cc cng nc su.

Xy dng hng lot cc cng nh hn, hu ht cc tnh ven bin u c cng. Pht trin nhiu tuyn vn ti hng iu ny c ngha quan trng trong ha v hnh khch ni lin cc o v vic pht trin kinh t x hi cc t lin. tuyn o. CH: Da vo kin thc hc, hy xc nh mt s tnh, thnh ph nc ta ang pht trin mnh kinh t bin. Qung Ninh, Hi Phng, Nng, Khnh Ha, B Ra Vng Tu, TP H Ch Minh, C Mau, Kin Giang... Chuyn : Vit Nam l mt trong nhiu nc c ng b bin chung vi Bin ng, v vy vic tng cng hp tc vi cc nc lng ging trong gii quyt cc vn v bin v thm lc a c ngha rt quan trng. Hot ng 4: Tm hiu ngha ca 4. TNG CNG HP TC VI vic tng cng hp tc vi cc nc CC NC TRONG GII QUYT lng ging trong gii quyt cc vn CC VN V BIN V THM v bin v thm lc a. LC A.

290

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Vit Nam l nc ng Nam lc a c nhiu li ch Bin ng. Bin ng li l bin chung gia Vit Nam v nhiu nc lng ging nn vic tng cng i thoi, hp tc gia Vit Nam v cc nc lin quan l mt nhu cu thc tin.
Vic tng cng i thoi, hp tc gia Vit Nam v cc nc lin quan nhm: + To ra s pht trin n nh trong khu vc. + Bo v li ch chnh ng ca Nh nc v nhn dn ta, gi vng ch quyn, ton vn lnh th ca nc ta. Mi cng dn u c bn phn bo v vng bin v hi o ca t nc, cho hm nay v cho cc th h mai sau. IV. NH GI 1. Ti sao ni: S pht trin kinh t x hi cc huyn o c ngha chin lc ht sc to ln i vi s nghip pht trin kinh t x hi ca nc ta hin ti cng nh trong tng lai ? 2. Ti sao vic gi vng ch quyn ca mt hn o, d nh, li c ngha rt ln ? 3. Hy chn v phn tch mt kha cnh ca vic khai thc tng hp cc ti nguyn bin m em cho l tiu biu. V. HOT NG NI TIP

c trc bi 43, su tm ti liu v cc vng kinh t trng im nc ta.


VI. PH LC
1. DU LCH BIN VIT NAM VN CHA C PHT HUY Trong 25 nm qua, du lch tu bin l mt trong nhng lnh vc tng trng nng ng ca du lch ton cu vi nhng th trng chnh l Bc M, Chu u v Chu . VN ang l mt im n hp dn i vi khch du lch tu bin.

291

ng th 27/156 quc gia c bin trn th gii vi b bin di 3.260km v c nhiu bi bin hp dn ni ting nh di sn th gii vnh H Long, Nha Trang, Nng... cng nhng li th v con ngi thn thin, thin nhin ti p v bn sc vn ho a dng, VN ang dn khng nh c v tr quan trng trong lng khch du lch ng bin khi n Chu . Tuy nhin, lng khch du lch tu bin chim mt t l nh trong tng s khch du lch quc t n VN. V so vi du lch ng khng v ng b, du lch ng bin VN cn nhiu hn ch, cha pht trin tng xng vi tim nng. Nhn chung: Th mnh ca du lch bin VN vn cha c pht huy, cht lng phc v cha cao, sn phm du lch thiu a dng. Mt s c ch chnh sch lin quan n du lch bin cn lc hu, to ra mt s ro cn cho pht trin du lch bin. Cng tc tuyn truyn qung b v du lch bin cn hn ch... iu ny i hi phi c nhanh chng khc phc nhm p ng tt hn nhu cu ngy cng cao v a dng ca du khch quc t gp phn tng cng khch du lch tu bin vo VN. 2. NNG TM DU LCH BIN VIT NAM Ngun li t trn 3.260 km b bin nc ta lu nay ch yu t khai thc thy hi sn, vn chuyn v du kh. Ngun thu t du lch bin cn hn ch d lnh vc ny rt nhiu tim nng. C th ni nhng tuyn im du lch bin Vng Tu, Nha Trang, Ph Quc, Phan Thit, H Long... khng thua km hoc c th ni vt tri v hp dn so vi nhng tuyn im bin ni ting ng Nam nh Pattaya, Phuket, Ko Samui (Thi Lan), Bali (Indonesia)... Gn y, nhiu a phng c li th bin v ang chn m hnh ny lm ngnh kinh t mi nhn, tng ngun thu, gii quyt cng n vic lm, l ng lc thc y s pht trin cc ngnh kinh t u t, thng mi, vn ha, x hi... Nhiu nh u t du lch ln quc t v ang chn Vit Nam, nhiu tp on ln quc t tm n u t lnh vc ny. Sn phm du lch bt u a sc, khng ch cn gi gn loi hnh ngh dng m m rng sang du lch kt hp tm hiu vn ha lch s truyn thng, th thao, hi ngh hi tho, t chc s kin quy m hn. Ngun khch quc t n bng ng bin ang tng ln. Sp ti c thm nhng hng tu du lch quc t khc n nc ta, trong Saigontourist k tha thun vi mt hng tu du lch ln Hoa K m tour du lch ng bin hnh trnh Bc Nam. Vn ng quan tm nht hin nay l c khng t a phng do nng vi a ra cc chin lc pht trin thiu tnh bn vng, gy trng lp, thiu quy hoch chi tit ph hp bo v mi trng v vn ha bn a, tnh thng mi ha qu cao, trong khi ng l phi tm ra s khc bit, bn sc ring, phn "hn" ca du lch bin. Mt trong nhng hu qu ln nht v nh hng xu n thng hiu du lch Vit Nam v tc hi mi trng. Cng trong qu trnh pht trin du lch bin, hnh thnh np ngh nhng ni ny ch yu dnh cho khch sang trng, khch quc t. Quan im ny khng sai, nhng khng i vi cng ngh du lch bin, nht l khi t trong bi cnh vn ha Vit. Li ch t du lch bin trc ht phi mang li cho cng ng a phng v du khch trong

292

nc v h l ch ca nhng di sn ny, sau mi tnh n vic "chiu i" khch quc t. Bin va l a im tham quan va l khng gian ngh dng, mang li v nng cao sc khe cho cng ng sau nhng gi pht lao ng mt nhc. V vy, trong qu trnh quy hoch, bn cnh ch trng xy dng nhng resort ng cp quc t (trnh trng hp din tch qu nh xy dng kiu khch sn b tng nh ph...), phn ln cn li khng gian dnh cho sinh hot, vui chi gii tr tp th. Cc tuyn im du lch bin Vit Nam nn mnh dn chn hng i ring va to ra s khc bit va gp phn to s a dng du lch nc nh. V d, Vng Tu c th mnh dn chn m hnh du lch bin kt hp nhng s kin sinh ng, nht l cc mn th thao, vn ha gii tr...; Cn o, c bit Ph Quc tr thnh tuyn im du lch bin ngh dng cao cp; Nha Trang, Phan Thit du lch kt hp mua sm, hi ngh hi tho (MICE); Qung Bnh, Qung Tr, Nng, Hi An, Qung Ngi, Quy Nhn, Ninh Thun thch hp m hnh du lch bin kt hp tm hiu lch s, vn ha truyn thng Vit Nam khi c im nhn cc di sn c UNESCO cng nhn, vn ha Sa Hunh, Champa c o; Sm Sn (Thanh Ha), Ca L (Ngh An), Sn (Hi Phng) tr thnh nhng im du lch sinh ng, hp dn khu vc pha Bc. y l cha k "t ch bi" vnh H Long nh hnh thng hiu v cc o, vnh khc c nhiu tim nng khai thc du lch nh Vn Phong, Cam Ranh... Du lch bin gn vi loi hnh MICE, vn ha, lch s l th mnh ca du lch Vit Nam, m hnh ph bin, ang v s c a thch v hiu qu, nht l khi chng ta kt ni c 3.260 km b bin thnh con ng du lch ven bin va lng mn va gii quyt giao thng i li thun tin trn ton quc, song song ng st Bc Nam, quc l 1A, con ng H Ch Minh huyn thoi. Ngoi ra cn thit y mnh hot ng qung b tip th chuyn nghip nhm nh bng thng hiu du lch bin quc gia. C nh th, mi mong nng "tm" bin Vit Nam, a bin Vit Nam t v tr cao trn bn bin th gii. 3. QUN O TRNG SA V HONG SA a) V tr a l v ti nguyn hai qun o Hong Sa v Trng Sa Hai qun o Hong Sa v Trng Sa nm gn gia Bin ng, c v tr chin lc v an ninh quc phng, l khu vc c ngun ti nguyn thin nhin di do phc v pht trin kinh t t nc. Qun o Hong Sa gm trn 30 o, , cn san h v bi cn, nm khu vc bin gia v 15o 45' B 17o15' B v kinh 111o 113o trn vng bin rng khong 16.000 km2, cch o L Sn (Qung Ngi) khong 120 hi l, cch o Hi Nam (Trung Quc) khong 140 hi l. Din tch ton b phn t ni ca qun o khong 10 km2 v o Ph Lm l o ln nht (khong 1,5 km2). Qun o Trng Sa nm v pha ng Nam ca Bin ng, gm trn 100 o, , bi cn, cn san h v bi ngm, khu vc bin trong v 6o50' B 12o00' B v kinh 111o30' 117o20' trn vng bin rng khong 180.000 km2, cch Cam Ranh (Khnh Ha) khong 248 hi l, c chia thnh tm cm o (Song T, Th T, Loi Ta, Nam Yt, Sinh Tn, Trng Sa, Thm Him v Bnh Nguyn). Din tch ton b phn t ni

293

ca qun o khong 10 km2, o Ba Bnh l o ln nht, o Song T Ty l o cao nht (khong 4 6 m). a cht ca hai qun o ch yu l vi, ct v san h. Trn mt s o c t v ngun nc, tuy rt hn ch nhng c th trng c cy lu nm nh da, bng vung, phong ba... Khu vc bin m hai qun o n ng c nhiu tuyn hng hi v hng khng quan trng ca th gii v khu vc, nm trong s mi tuyn ng bin thng thng ln nht trn th gii lin quan n Bin ng bao gm cc con ng t Ty u, Bc M qua a Trung Hi, knh o Xu, Trung ng n n , ng , xtrylia, Niu Diln, con ng hng hi Bc Thi Bnh Dng t Ty Bc M n ng v ng Nam , con ng t ng n xtrylia v Niu Diln, v t ng n Trung ng. Nn kinh t ca nhiu nc trong khu vc ng nh Nht Bn, Hn Quc, Xin ga po... ph thuc sng cn vo cc tuyn hng hi ny. V ti nguyn thy sn, ti vng bin qun o Hong Sa do hon cnh khch quan, ta cha c iu kin iu tra, nh gi. Ti vng bin Trng Sa, theo s liu mi nht, qua kho st cc nh khoa hc Vit Nam xc nh c 18 h hi sn vi 32 ging v 37 loi trong c cc h c c gi tr kinh t cao nh c ng vy vng, c ng mt to v c thu ngng. Cng vi ti nguyn thu sn, vng nc qun o cn l ni c tr lng san h ln, c th dng sn xut ra cc sn phm m ngh v s dng trong lnh vc y hc. Bn cnh , khu vc y bin thuc qun o Hong Sa v Trng Sa cn cha ng mt tr lng du kh khng l v cc m khong sn sun pht a kim, kt cui st mangan. Theo s liu ca nhiu nh khoa hc v c quan khoa hc quc t d on, Bin ng cha khong 130 t thng du v kh t nhin, do khu vc Bin ng c coi nh vnh Ba T th hai. Ring d on khu vc Trng Sa c tr lng du khong 6 t thng, trong kh chim khong 70%. Theo cc qui nh ca Cng c ca Lin hp quc v Lut bin nm 1982 m nc ta l mt thnh vin, quc gia ven bin c ch quyn, quyn ch quyn v quyn ti phn quc gia trn mt vng bin rng gp rt nhiu ln din tch lnh th t ni; kim sot cc tuyn hng hi, lm ch cc v tr chin lc v quc phng cng nh cc ti nguyn bin v lng t di y bin. Bi nhng l , hai qun o Hong Sa v Trng Sa, mt phn mu tht ca t nc Vit Nam hin ang b mt s quc gia v vng lnh th trong khu vc yu sch ch quyn. Tranh chp ch quyn trn hai qun o l mt trong ba vn lin quan n bin gii lnh th m chng ta ang gii quyt v l vn kh khn nht. Cc tranh chp ny khng ch nh hng trc tip n cc quc gia i hi ch quyn m cn l vn thu ht s quan tm ca cc cng quc v l yu t nh hng n s n nh trn Bin ng. b) Ch quyn ca Vit Nam trn hai qun o Trng Sa v Hong Sa. Qu trnh xc lp ch quyn ca Vit Nam Qun o Hong Sa v Trng Sa l cc hn o v ch cho n th k XVII. Theo hiu bit a l lc by gi, hai qun o c th hin lin mt di, bao gm c Hong

294

Sa v Vn L Trng Sa v ban u c ngi Vit gi chung mt tn nm l Bi ct Vng (Hong Sa). Vo na u th k XVII, Cha Nguyn t chc "i Hong Sa" ly ngi t x An Vnh, huyn Bnh Sn, ph Qung Ngi ra qun o Hong Sa thu lm hng ha, kh c trn cc tu mc cn v nh bt hi sn qu him mang v dng np. Cha Nguyn li t chc thm "i Bc Hi" ly ngi thn T Chnh hoc x Cnh Dng, ph Bnh Thun, cp giy php ra qun o Trng Sa vi cng nhim v nh i Hong Sa. Cc hot ng ny c ghi nhn trong nhiu ti liu lch s nh " Ton tp Thin nam t ch l th" ca B t Cng o (1686), " Ph bin tp lc" ca L Qu n (1776), "Lch triu Hin chng loi ch" ca Phan Huy Ch (1821), "i Nam thc lc tin bin" (1844 1848), "i Nam thc lc chnh bin" (1844 1848), "i Nam nht thng ch" do Quc s qun triu Nguyn bin son (1910), D a ch "Khm nh i Nam Hi in s l", "Quc triu chnh bin tot yu" (1910). ng thi, hai qun o v cc hot ng ca triu nh phong kin Vit Nam trn cng c nhc n trong cc tc phm nc ngoi nh Nht k Batavia (1936), Hi ngoi k s (1696) An Nam i quc ho (1838)... Cng vi nhim v khai thc hi sn v hng ho trn qun o, nh Nguyn cn t chc o c, kho st, dng bia, cm mc, trng cy trn qun o... lin tc trong cc nm 1834, 1835 v 1836. Thng qua vic t chc khai thc ti nguyn trn hai qun o Hong Sa v Trng Sa lin tc hng th k, trn thc t cng nh v php l, nh Nguyn lm ch hai qun o t khi hai qun o ny cn cha thuc v lnh th ca bt k quc gia no v bin hai qun o t v ch thnh b phn khng th tch ri ca lnh th Vit Nam. Thi k Php xm lc Vit Nam, trn c s i din cho triu nh phong kin An Nam, Php c nhiu hnh ng cng c ch quyn Vit Nam trn qun o Hong Sa bng vic tin hnh tun tra, kim sot v a qun ra chim ng trn cc o. qun l hnh chnh, chnh quyn lc sp nhp qun o Trng Sa vo tnh B Ra v thnh lp n v hnh chnh qun o Hong Sa thuc tnh Tha Thin, cho xy dng nhiu cng trnh trn c hai qun o. Trong sut cc nm 1931 1932, Php lin tc phn i vic Trung Quc i hi ch quyn i vi qun o Hong Sa. Sau chin tranh th gii ln II, Php quay li Hong Sa v Trng Sa. Ngy 08/3/1949, Php cng nhn c lp thng nht ca Vit Nam v ngy 14/10/1950, Php chnh thc trao vic phng th qun o Hong Sa cho Vit Nam. Ngy 06/9/1951, ti Hi ngh San Francisco, ng Trn Vn Hu, Th tng kim Ngoi trng Chnh ph min Nam Vit Nam trong pht biu ca mnh, chnh thc tuyn b v khng nh ch quyn t lu i ca Vit Nam i vi hai qun o: V cng v cn phi li dng tt c mi c hi dp tt nhng mm mng cc tranh chp sau ny, chng ti xc nhn ch quyn c t lu i ca chng ti trn qun o Spratlys v Paracels, to thnh mt phn ca Vit Nam. Tip chnh quyn Vit Nam Cng ho ng qun trn hai qun o, m nhim vic qun l hai qun o theo ng trch nhim m Hip nh Geneve nm 1954 v Vit Nam trao cho qun l tm thi na nc Vit Nam t v tuyn 17 tr vo trong khi ch i thng nht t nc bng tng tuyn c t do. Trong thi gian ny, cc chnh ph Vit Nam ni trn lun khng nh v duy tr cc quyn ch quyn ca mnh mt cch lin tc v ho bnh i vi hai qun o bng cc hot ng Nh nc. Chnh quyn Si Gn quyt nh sp nhp qun o Hong Sa thuc tnh

295

Tha Thin vo x nh Hi thuc qun Ho Vang, tnh Qung Nam v quyt nh qun o Trng Sa c sp nhp vo x Phc Hi, qun t , tnh Phc Tuy. Thng 4/1956, chnh quyn Vit Nam Cng ho a qun ra thay th qun Php trn cc o thuc nhm pha Ty ca qun o Hong Sa v trong khi cha kp trin khai trn cc o thuc nhm pha ng ca qun o Hong Sa, qun Trung Quc b mt ra chim ng nhm o ny. Thng 1/1974, khi Trung Quc dng khng qun v hi qun nh chim nhm o pha Ty qun o Hong Sa ca Vit Nam, chnh quyn Si Gn t co Bc Kinh vi phm ch quyn Vit Nam trn qun o Hong Sa. Ngy 20/1/1974, Chnh ph Cch mng Lm thi Cng ho Min Nam Vit Nam ra bn Tuyn b phn i hnh ng ny ca pha Trung Quc. Ngy 14/02/1975, B Ngoi giao chnh quyn Si Gn cng b Sch trng v cc quyn lch s v php l ca Vit Nam i vi hai qun o Hong Sa v Trng Sa. Thng 4/1975, Hi qun nhn dn Vit Nam gii phng cc o Trng Sa, Sn Ca, Nam Yt, Song T Ty, Sinh Tn v An Bang do qun i Si Gn ng gi. Chnh ph Cch mng Lm thi Cng ho Min Nam Vit Nam khng nh ch quyn ca Vit Nam i vi hai qun o Hong Sa v Trng Sa v tuyn b ginh cho mnh quyn bo v ch quyn . Ngy 2/7/1976, nc Vit Nam thng nht di tn gi mi Cng ho x hi ch ngha Vit Nam. T , vi t cch k tha quyn s hu cc qun o t cc chnh quyn trc, Nh nc CHXHCN Vit Nam c trch nhim duy tr vic bo v ch quyn trn qun o Hong Sa v Trng Sa v ban hnh nhiu vn bn php l quan trng lin quan trc tip n hai qun o. Hin php cc nm 1980, 1992, Lut Bin gii quc gia nm 2003, Tuyn b ca Chnh ph ngy 12/11/1977 v lnh hi, vng tip gip, vng c quyn kinh t v thm lc a ca Vit Nam, Tuyn b ca Chnh ph ngy 12/11/1982 v ng c s dng tnh chiu rng lnh hi Vit Nam u khng nh hai qun o Hong Sa v Trng Sa l mt b phn ca lnh th Vit Nam, c cc vng bin ring s c quy nh c th trong cc vn bn tip theo. Trong cc nm 1979, 1981 v 1988, B Ngoi giao nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam cng b cc Sch trng v ch quyn ca Vit Nam trn cc qun o Hong Sa Trng Sa, cc ti liu ny chng minh mt cch r rng ch quyn ca Vit Nam i vi hai qun o trn tt c cc kha cnh: lch s php l v thc tin quc t. Xut pht t nhu cu qun l hai qun o, ngy 9/12/1982, Hi ng B trng nc CH XHCN Vit Nam ra Ngh nh t chc qun o Hong Sa thnh huyn o Hong Sa thuc tnh Qung Nam Nng v t chc qun o Trng Sa thnh huyn o Trng Sa thuc tnh ng Nai; ngy 28/12/1982, trong k hp th IV Quc hi kho VII ra Ngh quyt tch huyn o Trng Sa ra khi tnh ng Nai v sp nhp vo tnh Ph Khnh (nay l tnh Khnh Ho). Ngh quyt ngy 6/11/1996 k hp th X Quc hi kho IX nc CHXHCN Vit Nam tch huyn Hong Sa khi tnh Qung Nam Nng c, sp nhp vo Thnh ph Nng trc thuc Trung ng. Chnh quyn

296

hai huyn o Hong Sa v Trng Sa ca Vit Nam hin ang thc hin nhim v qun l ca mnh. Ngh quyt ca Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam kho IX, k hp th 5 ngy 23/6/1994 ph chun Cng c ca Lin hp quc v Lut bin nm 1982 nu "Quc hi mt ln na khng nh ch quyn ca Vit Nam i vi hai qun o Hong Sa v Trng Sa v ch trng gii quyt cc bt ng lin quan n Bin ng thng qua thng lng ha bnh, trn tinh thn bnh ng, hiu bit v tn trng ln nhau, tn trng php lut quc t, c bit l Cng c ca Lin hp quc v Lut bin nm 1982, tn trng ch quyn v quyn ti phn ca cc nc ven bin i vi vng c quyn kinh t v thm lc a, trong khi n lc thc y m phn tm gii php c bn lu di, cc bn lin quan cn duy tr n nh trn c s gi nguyn hin trng, khng c hnh ng lm phc tp thm tnh hnh, khng s dng v lc hoc e do s dng v lc". Quc hi nhn mnh: "Cn phn bit vn gii quyt tranh chp qun o Hong Sa, qun o Trng Sa vi cc vn bo v cc vng bin v thm lc a thuc ch quyn, quyn ch quyn v quyn ti phn ca Vit Nam, cn c vo nhng nguyn tc v nhng tiu chun ca Cng c ca Lin hp quc v Lut bin nm 1982". Lp trng ca Vit Nam l chim hu tht s hai qun o Hong Sa v Trng Sa t nht t th k XVII khi n cha thuc ch quyn ca bt k quc gia no v Nh nc Vit Nam thc hin tht s ch quyn ca mnh mt cch lin tc v ho bnh cho n khi n b nc ngoi dng v lc xm chim. Cho n nay, Vit Nam ang thc s qun l 21 o v bi cn thuc qun o Trng Sa, khng ngng cng c v pht trin c s vt cht v i sng kinh t x hi nhm tng bc xy dng huyn o tr thnh n v hnh chnh ngang tm vi v tr v vai tr ca n trong h thng t chc hnh chnh ca Nh nc CHXHCN Vit Nam. Nhng nm gn y, i sng vt cht v tinh thn ca huyn o c nng ln r rt.

Bi 42 CC VNG KINH T TRNG IM


I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc Hiu c vai tr v c im ca vng kinh t trng im (KTT) nc ta. Nhn thc c qu trnh hnh thnh v thc trng pht trin ca 3 vng KTT. Trnh by c v tr, vai tr, ngun lc v hng pht trin chnh ca tng vng KTT.
297

2. V k nng: Xc nh c trn bn 3 vng KTT v cc tnh, thnh ph (tng ng cp tnh) thuc mi vng. Phn tch s liu, xy dng biu thch hp v nu nhn xt v 3 vng KTT. II. PHNG TIN DY - HC Cc bn (a l t nhin; Nng nghip, lm nghip, thy sn; Cng nghip chung...) Vit Nam. Atlat a l Vit Nam. Bng biu thng k, biu c lin quan. Tranh nh, bng hnh v 3 vng KTT ca nc ta. III. HOT NG TRN LP Kim tra bi c: 1. Ti sao ni: S pht trin kinh t x hi cc huyn o c ngha chin lc ht sc to ln i vi s nghip pht trin kinh t x hi ca nc ta hin ti cng nh trong tng lai ? 2. Ti sao vic gi vng ch quyn ca mt hn o, d nh, li c ngha rt ln ? 3. Hy chn v phn tch mt kha cnh ca vic khai thc tng hp cc ti nguyn bin m em cho l tiu biu. M bi:

Trong qu trnh xy dng v pht trin kinh t, trn t nc ta xut hin cc vng kinh t trng im ni hi t y nht cc iu kin pht trin v c ngha quyt nh i vi nn kinh t ca c nc. hiu r hn vn n ny, trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu v Cc vng kinh t trng im ca nc ta.
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

Hot ng 1: Tm hiu c im ca 1. C IM cc vng kinh t trng im.

Vng kinh t trng im l vng hi t y nht cc iu kin pht trin v c ngha quyt nh n nn kinh t ca c nc.
298

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, em hy nu mt s cc c im ch yu ca vng kinh t trng im. Ranh gii ca vng KTT c th thay Bao gm phm vi ca nhiu tnh, i ty thuc vo chin lc pht trin thnh ph. kinh t x hi ca t nc.
Hi t y cc th mnh, tp trung tim lc kinh t v hp dn cc nh u t. C t trng ln trong tng GDP ca quc gia, to ra tc pht trin nhanh cho c nc v c th h tr cho cc vng khc. C kh nng thu ht cc ngnh mi v cng nghip v dch v t nhn rng ra ton quc.

Chuyn : Cc vng KTT c hnh thnh nh th no v thc trng pht trin hin nay ra sao ? Vn ny s c chng ta tm hiu trong mc 2 sau y.
Hot ng 2: Tm hiu qu trnh hnh 2. QU TRNH HNH THNH V thnh v thc trng pht trin ca cc THC TRNG PHT TRIN vng KTT. a) Qu trnh hnh thnh

CH: Da vo hnh 43 v s hiu bit ca Nc ta c 3 vng KTT, c hnh mnh, em hy cho bit nc ta c my thnh t u thp k 90 ca th k XX. vng KTT, mi vng KTT bao gm cc tnh, thnh ph no?
Phm vi vng KTT ngy cng m rng (bng 43.1).

299

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

3 tnh H Ty, Vnh Phc, Bc Ninh tr thnh thnh vin ca vng KTT pha Bc t sau nm 2000. H Ty c sp nhp vo H Ni t 1 8 2008

+ Vng KTT pha Bc gm H Ni, Hng Yn, Hi Dng, Hi Phng, Qung Ninh, H Ty, Vnh Phc, Bc Ninh.

+ Vng KTT min Trung gm Tha Bnh nh tr thnh thnh vin ca vng Thin Hu, Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh. KTT min Trung t sau nm 2000. + Vng KTT pha Nam gm TP H Ch Minh, ng Nai, B Ra Vng 4 tnh Bnh Phc, Ty Ninh, Long An, Tu, Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Tin Giang tr thnh thnh vin ca Ninh, Long An, Tin Giang. vng KTT pha Nam t sau nm 2000.
b) Thc trng pht trin kinh t

CH: Da vo bng 43.2 v s hiu bit ca mnh, em hy trnh by vai tr, thc trng pht trin kinh t x hi ca cc vng KTT nc ta. * Ba vng c nhiu iu kin thun li v v tr a l, c cu h tng, lao ng k thut...
Tng din tch = 74,1 nghn km2 = 22,4 % din tch c nc. Tng dn s = 35,2 triu ngi = 41,8% dn s c nc (2005) vi nhiu u th:

+ T l dn thnh th cao gp 2 ln mc trung bnh ca c nc. + Trnh dn tr, v mc sng kh cao. + T l lao ng k thut cao so vi c nc, c th:
300

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Ch s so snh

3 vng KTT

C nc

T l lao ng c chuyn mn k thut Trnh cao ng, i hc, trn i hc Trung hc chuyn nghip Cc trnh khc

31,5 %

12,3%

8,3%

2,3%

8,5%

3,8%

14,7%

5,9%

C s h tng, c s vt cht k thut thun li: + C nhiu cng bin, sn bay, u mi giao lu kinh t quan trng trong nc v quc t. + Hnh thnh h thng th ht nhn, trong c nhiu th ln nht nc ta nh TP H Ch Minh, H Ni, Hi Phng, Nng, Vng Tu... + Tp trung nhiu cc trung tm kinh t, thng mi, cc c s o to v nghin cu khoa hc hng u c nc. Tp trung ti 15 vn c s cng nghip, chim 23,6% s c s cng nghip c nc. 3 vng chim ti 85,9% cc c s cng nghip c vn u t nc ngoi, trong ring vng KTT pha Nam chim 71%.

* Ba vng c tc tng trng nhanh v ng gp ng k vo s tng trng kinh t chung ca c nc.

301

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Vng KTT pha Bc t 11,2%. + Vng KTT min Trung t 10,7%. + Vng KTT pha Nam t 11,9%.

Tc tng trng GDP giai on 2001 2005 t 11,7%. (c nc t 7,5%).

Trong tng lai mc ng gp ny s Chim 66,9% GDP c nc. cn cao hn na, do mc tng trng GDP ca 3 vng vn tip tc cao hn so vi mc tng trng chung ca c nc. S tng trng nhanh ca 3 vng KTT s c tc ng dy chuyn i vi cc khu vc xung quanh v vi c nc ni chung. * C cu kinh t ca 3 vng thin v cng nghip xy dng v dch v. 3 nhm ngnh I,II,III c t l tng Vng KTT pha Bc l 12,6%, 42,2% ng l 10,5%, 52,5% v 37%. v 45,2%.
Vng KTT min Trung l 25,0%, 36,6% v 38,4%. Vng KTT pha Nam l 7,8%, 59,0% v 33,2%.

Trong t l tng ng ca:

Trong :
Vng KTT pha Bc l 27,0%. Vng KTT min Trung l 2,2%. Vng KTT pha Nam l 35,3%.

* Chim 64,5% gi tr kim ngch xut khu.

c bit l vng KTT pha Nam v Thu ht phn ln s vn u t nc vng KTT pha Bc. ngoi (FDI) vo nc ta. Chuyn : Chng ta thy vai tr quan trng ca 3 vng KTT trong nn kinh t chung ca c nc. Trong mc 3 sau y chng ta s tm hiu mt s c im ring ca cc vng KTT nc ta.
302

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Hot ng 3: Tm hiu v 3 vng 3. BA VNG KINH T TRNG KTT nc ta. IM Phng n 1: GV k bng tng hp, chia lp thnh cc nhm v phn cng mi nhm tm hiu v mt vng KTT. Sau thi gian nghin cu, i din cc nhm ln ghi cc chnh vo bng tng hp, cc HS khc gp b sung, GV chun xc.

Mu bng:
Vng KTT pha Bc Vng KTT min Trung Vng KTT pha Nam

Quy m, v tr Th mnh Phng hng pht trin

Phng n 2: GV hng dn HS nghin cu v tng vng KTT theo trnh t SGK.


a) Vng KTT pha Bc * Quy m, v tr: Din tch: 15,3 nghn km2 = 4,7% c nc. S dn 13,7 triu ngi = 16,3% c nc (2006). Vng KTT pha Bc gm H Ni, Gm 8 tnh, thnh ph trc thuc Hng Yn, Hi Dng, Hi Phng, Trung ng, ch yu thuc ng bng Qung Ninh, H Ty, Vnh Phc, Bc sng Hng. Ninh. H Ty c sp nhp vo H Ni t 1 8 2008
303

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

* Th mnh

Vng c nhiu th mnh pht trin kinh t x hi. CH: Em hy phn tch cc th mnh i vi vic pht trin kinh t x hi ca vng KTT pha Bc.
C H Ni Th , trung tm chnh tr, kinh t, vn ha ln ca c nc. C ng giao thng thun li.

Cc tuyn ng st: H Ni Lo Cai. H Ni Lng Sn. H Ni Thi Nguyn. H Ni TP H Ch Minh.

+ H thng giao thng ng st t H Ni ta i cc hng.

Trong quan trng nht l QL 5 v QL + H thng giao thng ng b dy 18 gn kt c vng Bc B v cm cng c. Ci Ln Hi Phng.
Ngun lao ng di do, cht lng vo loi hng u ca c nc. Nhiu ngnh kinh t c u th pht trin.

+ Nn vn minh la nc (Nng nghip) hnh thnh v pht trin t rt sm. Cc ngnh cng nghip trong vng c li + Cng nghip pht trin sm, nhiu th v gn ngun nguyn, nhin liu, ngnh c ngha ton quc. khong sn, v ngun lao ng v th trng tiu th. + Cc ngnh dch v, du lch c nhiu iu kin pht trin.
304

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

CH: vng KTT pha Bc c v th * Xu hng pht trin: xng ng hn trong nn kinh t ca c nc, chng ta cn gii quyt cc vn g ? V cng nghip: Nhanh chng pht trin cc ngnh c + y mnh pht trin cc ngnh cng hm lng k thut cao, khng gy nghip trng im. nhim mi trng, to ra sn phm c sc cnh tranh trn th trng. + Pht trin cc khu cng nghip tp trung. V dch v: Ch trng n thng mi v cc hot ng dch v khc, nht l du lch. V nng nghip: Chuyn dch c cu ngnh theo hng sn xut hng ha c cht lng cao. b) Vng KTT min Trung * Quy m, v tr.
Din tch gn 28 nghn km2 = 8,5% c nc. S dn 6,3 triu ngi = 7,4% c nc (2006). Gm 5 tnh, thnh ph trc thuc Trung ng l Tha Thin Hu, Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh. * Th mnh

+ V tr chuyn tip gia cc vng pha Nhiu thun li cho pht trin kinh Bc v pha Nam, trn quc l 1 v tuyn t v giao lu hng ha. ng st Bc Nam. + C cc sn bay Ph Bi, Nng, Chu Lai. + L ca ng ra bin ca Ty Nguyn, Nam Lo...
305

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

Nhiu u th v khai thc tng hp pht trin cc ngnh: ti nguyn bin, khong sn, rng. + Dch v du lch. + Nui trng thy sn. + Cng nghip ch bin nng lm thy sn... * Xu hng pht trin: Cc ngnh cng nghip trng im c li th v ti nguyn v th trng. Cc vng chuyn sn xut hng ha nng nghip, thy sn v cc ngnh thng mi, dch v du lch. c) Vng KTT pha Nam * Quy m, v tr Din tch gn 30,6 nghn km2 = hn 9,2% c nc.

S dn 15,2 triu ngi = 18,1% c nc (2006). Phm vi gm TP H Ch Minh, ng Gm 8 tnh v thnh ph ch yu Nai, B Ra Vng Tu, Bnh Dng, thuc ng Nam B. Bnh Phc, Ty Ninh, Long An, Tin Giang. * Th mnh CH: Da vo hnh 43 SGK v Atlat a l Vit Nam, em hy trnh by cc th mnh i vi vic pht trin kinh t x hi ca vng kinh t trng im pha Nam. y l khu vc bn l gia Ty Nguyn, C v tr thun li cho giao lu, pht Duyn hi Nam Trung B vi ng bng trin kinh t. sng Cu Long. Nhiu u th v t nhin: + Nhiu du m v kh t thm lc a.
306

Hot ng ca GV v HS

Ni dung chnh

+ Nhiu t ba dan, t xm ph sa c thun li cho pht trin cy cng nghip. + Kh hu cn xch o gi ma nng m...
Th mnh v kinh t x hi:

+ Dn c ng, ngun lao ng di do, c cht lng. + C s h tng, c s vt cht k thut tng i tt v ng b. + C tim lc kinh t mnh nht v trnh pht trin kinh t cao nht c nc.
* Xu hng pht trin: Tip tc duy tr v pht trin cc ngnh cng nghip c bn, cng nghip trng im, cng nghip cao.

Nhm thu ht u t trong v ngoi Hnh thnh nhiu khu cng nghip nc. tp trung.
y mnh pht trin cc ngnh thng mi, tn dng, ngn hng, du lch... IV. NH GI 1. Ti sao nc ta phi hnh thnh cc vng kinh t trng im ? 2. Trnh by qu trnh hnh thnh v phm vi lnh th ca cc vng kinh t trng im.

3. Hy so snh cc th mnh v thc trng pht trin kinh t ca 3 vng kinh t trng im.
V. HOT NG NI TIP Tm hiu a l a phng theo cc ch c gi trong bi 44, 45 SGK.

307

VI. PH LC
1. MT S THNG TIN THM V CC VNG KTT Sau khi thc hin ci cch m ca k t i hi VI (1986) ca ng, ng ta ch trng to ra nhng tam gic kinh t pht trin to ng lc cho khu vc v c nc, 3 tam gic kinh t c thnh lp: min Bc (H Ni Hi Phng Qung Ninh) vi th H Ni l ht nhn, min Trung (Hu Qung Nam Nng Qung Ngi) vi thnh ph Nng l ht nhn v min Nam (Thnh ph H Ch Minh ng Nai B Ra Vng Tu) vi Thnh ph H Ch Minh l ht nhn. Sau ny, do yu cu v pht trin vng v c bit l do s pht trin nng ng ca cc tnh nm k bn cc tam gic kinh t (nh tnh Hi Dng v Hng Yn min Bc, tnh Bnh nh min Trung v tnh Bnh Dng v Long An min Nam), cc tam gic pht trin c m rng khng gian a l. a) Vng KTT pha Bc (Bc B) Quyt nh s 145/Q TTg ca Th tng Chnh ph v phng hng pht trin kinh t x hi vng kinh t trng im Bc B n nm 2010 v tm nhn n nm 2020. Vng kinh t trng im Bc B gm 8 tnh: tp H Ni, Hi Phng, Qung Ninh, Hi Dng, Hng Yn, H Ty, Vnh Phc, Bc Ninh. Theo , tc tng trng GDP bnh qun hng nm s t 1,3 ln (giai on 2006 2010) v 1,25 ln (giai on 2011 2020) so vi mc tng trng bnh qun chung ca c nc. T trng ng gp vo GDP c nc tng t 18,9% (nm 2005) ln 23 24% (nm 2010) v 28 29% (nm 2020). Gi tr xut khu bnh qun u ngi/nm t 447 USD (nm 2005) ln 1.200 USD (nm 2010) v 9.200 USD (nm 2020). t tc i mi cng ngh bnh qun 20 25%/nm. Gim t l lao ng khng c vic lm xung 6,5% vo nm 2010. Gim t l h ngho xung 1,5% nm 2010 v di 0,5% nm 2020. Gim t l tng dn s t nhin xung 1% vo nm 2010, di 0,8% vo nm 2020. t c nhng mc tiu trn, phi tp trung pht trin cc ngnh k thut cao thnh ngnh cng nghip mi nhn nh cng nghip phn mm, thit b tin hc, sn xut cc thit b t ng ho, r bt, sn xut vt liu mi, thp cht lng cao v pht trin cng ngh ng tu, c kh ch to... Ngoi ra cng phi pht trin cc ngnh cng nghip b tr c li th cnh tranh nh cc ngnh c kh ch to thit b v ph tng t, xe my, sn xut thit b in v linh kin in t, ng c n, ng c in. C cu sn phm: Ch lc l cc sn phm gi tr ln, cha hm lng cht xm cao. Bn cnh c bit quan tm pht trin tiu th cng nghip, xy dng cc m hnh pht trin bn vng, cc lng ngh... Lnh vc dch v: Tp trung pht trin ton din, c bit l dch v cht lng cao trong lnh vc ti chnh, ngn hng, thng mi, du lch, khoa hc cng ngh, vin thng, vn ti hng khng, vn ti hng hi. Cc th trng nh bt ng sn, vn, th trng chng khon cng c u tin pht trin...

308

C cu nng nghip: Chuyn dch theo hng sn xut hng ho c nng sut, cht lng cao. c bit ch pht trin nng nghip sch, gn pht trin nng nghip vi vic xy dng kinh t trang tri h gia nh. Giao thng: Pht trin ng b v hin i ho h thng giao thng ng b, ng st, ng bin, ng sng v hng khng, c bit l xy dng cng nc su, mng li ng cao tc, h thng giao thng ni H Ni... nng cng sut sn bay Ni Bi ln 6 triu hnh khch/nm (nm 2005) v 8 10 triu hnh khch (nm 2010), hin i ho sn bay Ct Bi. Cc tuyn ng st cng s c hin i ho v nng cp... Ngoi vic ci tin c ch cn phi khuyn khch mi thnh phn kinh t u t pht trin, thc hin i mi c cu u t theo hng: khuyn khch c 50 55% u t x hi cho pht trin sn xut kinh doanh; 9 10% u t x hi cho pht trin ngun nhn lc; 35 36% vn u t giao thng vn ti cho pht trin ng loi I, loi II v ng cao tc... b) Vng kinh t trng im min Trung Quyt nh s 148/2004/Q TTg ca Th tng Chnh ph v phng hng pht trin kinh t x hi ca khu vc min Trung n nm 2010 v tm nhn n nm 2020, gm 5 tnh v TP trc thuc trung ng l nng, Tha Thin Hu, Qung Nam, Qung Ngi v Bnh nh. Theo , tc tng trng GDP bnh qun nm ca vng s tng t khong 1,2 ln giai on 2006 2010 ln 1,25 ln giai on 2011 2020 so vi tc tng trng bnh qun ca c nc. Tng gi tr xut khu bnh qun u ngi t 149 USD nm 2005 ln 375 USD vo nm 2010 v 2.530 USD nm 2020. Cc trung tm du lch Hu, Nng, Quy Nhn, v vng ph cn min Trung v Ty Nguyn s dn hnh thnh cng vi cc cng trnh ln v kt cu h tng gn kt khu vc ny vi cc vng ln cn gp phn thc hin hnh lang ng Ty ca tiu vng M Kng m rng, gn vi nhim v pht trin khu tam gic bin gii 3 nc Vit Nam Lo Campuchia. TP nng s tr thnh trung tm ca min Trung c dn s t 1 triu ngi vo nm 2010, gn 2 triu ngi vo nm 2020 vi cc cng bin, sn bay quc t xuyn Vit, xuyn . Nng s l u mi giao thng quan trng v trung chuyn v vn ti quc t ca min Trung, Ty Nguyn v cc nc khu vc sng M Kng. Ti y s xy dng khu sinh dng cng nghip (chuyn nghin cu ci tin k thut, cng ngh cho cc x nghip cng nghip), cc trung tm ti chnh, ngn hng, chng khon v bu chnh vin thng ca khu vc min Trung v l mt trong nhng trung tm vn ho, gio dc, o to, trung tm khoa hc cng ngh min Trung... Khu kinh t m Chu Lai (Qung Nam) s pht trin theo m hnh "khu trong khu". y cng l khu kinh t m duy nht c xy dng v pht trin th nghim th ch, chnh sch mi, to mi trng u t ph hp vi cc thng l quc t cho cc loi hnh kinh doanh ca cc t chc kinh t trong v ngoi nc. Sn bay Chu Lai s c u t phc hi v nng cp giai on 1 phc v na triu lt hnh khch v khong 500 tn

309

hng ho/nm. V lu di y s l sn bay quc t trung chuyn ca vng v ca khu vc. ng thi tip tc u t xy dng v nng cp m rng sn bay Nng. Khu kinh t Dung Qut (Qung Ngi) s pht trin thnh mt khu kinh t tng hp a ngnh vi cc chnh sch u i, khuyn khch n nh lu di. Ti y s tp trung pht trin cng nghip lc du ho du ho cht, tng bc pht trin cc ngnh cng nghip c kh, ng sa cha tu bin, luyn cn thp, sn xut xi mng, sn xut container...bn cnh s pht trin h thng giao thng lin khu vi 10 bn cng du kh, khu cng tng hp, chn sng, chn ct... Khu kinh t thng mi Chn My (Tha Thin Hu), trc mt pht trin cng Chn My. Trong giai on 2006 2010 xy dng trung tm thng tin quc t, cng h thng dch v thng mi, du lch, ti chnh, ngn hng, v cc ngnh ngh khc. Giao thng cng bin s l huyt mch: Trc mt, nng cp cng Tin Sa, a nng lc thng qua trn 4 triu tn/nm vo nm 2010, cng vi vic xy dng cng nc su Lin Chiu c cng sut 2 triu tn/nm (giai on 1) v 8,5 triu tn/nm (giai on 2), ng thi y nhanh tin xy dng cc cng Dung Qut, K H, Quy Nhn. Theo d bo n nm 2010, s lng bn bi s tng thm bo m lng hng thng qua vo khong 4 triu tn/nm. c) Vng kinh t trng im pha Nam Theo Quyt nh s 146/2004/Q TTg ca Th tng Chnh ph mc tiu pht trin ch yu ca vng kinh t trng im pha Nam l tc tng trng GDP bnh qun hng nm t 1,2 ln (giai on 2006 2010) v 1,1 ln (giai on 2011 2020) so vi tc tng trng bnh qun ca c nc. T l ng gp trong GDP c nc tng t 37% hin nay ln 40 41% vo nm 2010 v 43 44% vo nm 2020, ng thi gi tr xut khu bnh qun u ngi /nm cng tng t 1.493 USD nm 2010 v 22.310 USD nm 2020. Vng kinh t trng im pha Nam gm thnh ph H Ch Minh, ng Nai, B Ra Vng Tu, Bnh Dng, Ty Ninh, Bnh Phc, Long An v Tin Giang s tr thnh mt trong nhng vng kinh t pht trin nng ng, c tc tng trng cao v bn vng, thc s l vng kinh t ng lc ca c nc. D kin thnh ph H Ch Minh s tr thnh mt trung tm dch v cht lng cao v cc mt vin thng, dch v vn ti, ti chnh, ngn hng, du lch ca c nc v c tm quc t. n nm 2010, cng nghip in t, tin hc tr thnh ngnh mi nhn, hng xut khu tng bc pht trin ng b c phn cng, phn mm, trong u tin pht trin phn mm a vng kinh t trng im pha Nam tr thnh trung tm mnh v sn xut linh kin in t, phn mm, tin hc vin thng khu vc ng Nam . n nm 2005, gi tr sn xut phn mm ti y s tng ln khong 1.800 t ng (tng ng 150 160 triu USD). Tip tc hon thnh nng cp quc l 50, 20, 22B, tuyn N2...sm u t cc tuyn ng cao tc t thnh ph H Ch Minh i Cn Th; hin i ho ga hng khng quc t Tn Sn Nht; nm 2010 hon thnh phng n di di cng Si Gn ra khi ni thnh. Tng bc u t xy dng cng Th Vi, cng Ci Mp m bo nhu cu vn ti ca cc khu vc pha Nam v l ca ng ra bin ca ng xuyn .

310

Giai on 2006 2010, cc tuyn ng st t thnh ph H Ch Minh i Vng Tu s c xy dng cng vi vic xy dng h thng ng st kt ni cng bin vi cc khu cng nghip trn hnh lang ng 51, thnh ph H Ch Minh i Phnm Pnh, ng bng sng Cu Long v Ty Nguyn. Hnh thnh cc khu th mi c quy m dn s khong 70 100 vn dn Ph M, Long Sn, Long Hi (B Ra Vng Tu), D An Tn Uyn (Bnh Dng), Tam Phc, Nhn trch (ng Nai), Khu th mi ti vng gip ranh gia thnh ph H Ch Minh, Long An, Ty Ninh. 2. MT S CH TIU PHT TRIN CC VNG KTT NC TA
Vng KTT pha Bc Vng KTT min Trung Vng KTT pha Nam

Tc tng trng GDP bnh qun hng nm Mc ng gp cho GDP c nc (%) Gi tr xut khu bnh qun u ngi/nm (USD)

Giai on 2006 2010 Giai on 2011 2020 Nm 2005 Nm 2010 Nm 2020 Nm 2005 Nm 2010 Nm 2020

1,3 ln c nc 1,25 ln c nc 18,9 24,0 29,0 447 1200 9200 20 25

1,2 ln c nc 1,25 ln c nc 5,3 5,5 6,5 149 375 2530

1,2 ln c nc

1,1 ln c nc 42,7 41,0 44,0 1493 3620 22310 20 25

Tc i mi cng ngh hng nm (%)

311

A L A PHNG

Bi 44 v 45 TM HIU A L TNH (THNH PH)


NI DUNG: TM HIU V TRNH BY A L TNH
(THNH PH) NI HC SINH ANG SNG
I. MC TIU Sau bi hc, HS cn: 1. V kin thc

Hiu v nm vng c mt s c im ni bt v v tr a l, c im t nhin v ti nguyn thin nhin, c im kinh t x hi, mt s ngnh kinh t chnh ca tnh (thnh ph) ni HS ang sng. 2. V k nng:
Pht trin cc k nng phn tch bn , biu , s liu thng k. Bit cch thu thp, x l cc thng tin, vit v trnh by bo co v mt vn ca a l a phng. Bc u bit t chc hi tho khoa hc. 3. V thi

Tng thm tnh yu qu hng, thc xy dng v bo v qu hng.


II. PHNG TIN DY - HC Cc bn T nhin, Dn c, Kinh t ca tnh (thnh ph) ni HS ang sng. Cc ti liu v tnh (thnh ph): vn bn, s liu thng k, tranh nh... Giy, bt cc loi, dng c v. Cc bn tm tt bo co, s , biu bng ca cc nhm HS. My chiu ht hoc my chiu a nng, my tnh (nu c).

312

III. HOT NG TRN LP

Bi 44
Kim tra bi c:

1. Ti sao nc ta phi hnh thnh cc vng kinh t trng im ? 2. Trnh by qu trnh hnh thnh v phm vi lnh th ca cc vng kinh t trng im. 3. Hy so snh cc th mnh v thc trng pht trin kinh t ca 3 vng kinh t trng im.
Bi mi: HS CHUN B V VIT BO CO V MT VN A L A PHNG Bc 1: GV yu cu HS ngi theo nhm v kim tra cc nhm v t liu thu thp c. Bc 2: GV hng dn HS cch tng hp v x l cc t liu su tm c chun b bo co. HS c th tin hnh cc cng vic theo trnh t sau:

(1) D kin cng bo co: Xc nh mc ch, cc chnh, cc mc ln nh trong bo co. (2) Sp xp cc t liu thnh nhm: Vn bn, s , lc , biu , bng thng k, tranh nh... (3) Tng nhm giao nhim v cho cc thnh vin nghin cu v x l cc t liu: c cc vn bn, quan st phn tch cc bn , lc , biu , tranh nh (tnh ton xc nh c cu, tc tng trng, so snh mc ln nh...) v phn tch cc s liu. C th phn cng, giao nhim v cho cc thnh vin theo 2 cch: + Cch 1: Phn cng nhim v nghin cu v tp hp t liu theo tng loi (vn bn, bn , lc , biu , s liu thng k...) + Cch 2: Phn cng nhim v nghin cu v tng hp thng tin theo ni dung ca cng. V d ch 2, nghin cu c im t nhin v ti nguyn thin nhin ca tnh hoc thnh ph c th phn cng:
Hai HS chun b bo co ni dung: nhng c im ni bt v t nhin, thun li v kh khn ca t nhin. Hai HS chun b bo co ni dung: nhng c im ni bt v ti nguyn thin nhin, thun li v kh khn v ti nguyn thin nhin.
313

Hai HS chun b bo co ni dung: thc trng mi trng v vn bo v mi trng...

(4) Tng hp kt qu nghin cu ca cc thnh vin trong nhm. (5) Chnh sa li cng, bo co (nu cn). (6) Vit bo co v chun b cc s , biu bng... trnh by trc lp. Khi HS lm vic theo nhm, GV theo di v gip cc nhm lp cng, gi cch x l, tng hp v trnh by thng tin.

Bi 45 HS TRNH BY KT QU TM HIU A L A PHNG


1. Trc ht, GV nu mc ch ca tit hc, cch tin hnh gi hc, yu cu i vi ngi trnh by bo co v ngi nghe bo co. a) Qua tit hc c lp cn xy dng c bn tng hp v a l tnh hoc thnh ph, vi cc ni dung sau:
V tr a l, phm vi lnh th v phn chia hnh chnh. c im t nhin v ti nguyn thin nhin. c im dn c v lao ng. c im kinh t x hi. a l mt s ngnh kinh t chnh.

GV c th c mt HS trong lp iu khin (ch tr), cn GV theo di, c vn cho cuc hi tho. b) Yu cu trong vic trnh by bo co: Cc nhm HS cn trnh by bo co ngn gn, . Mi nhm ch trnh by cc ni dung chnh trong mt thi gian ngn t 57 pht thi gian m bo cho mi nhm u c trnh by kt qu trc lp. c) Yu cu i vi ngi nghe bo co: Phi ch lng nghe, ghi chp, c th nu cc cu hi cho ngi trnh by. GV lu : * Trnh t trnh by v tho lun cn theo th t cc ch c gi trong SGK nhm m bo tnh logic ca cc ni dung ng thi gip cho HS cng s, h thng ha cc kin thc v a l tnh hoc thnh ph.
314

* Cn to mi iu kin tt c HS thc s l ngi ch ng, tch cc, sng to trong qu trnh trnh by v kin to nn kin thc mi. * Cc ni dung trng tm ca cc ch HS cn nu c l:
Ch 1: V tr a l, phm vi lnh th v s phn chia hnh chnh. V tr thuc vng no? Gip nhng u? Din tch thuc loi ln hay nh? ngha ca v tr a l: c thun li, kh khn g i vi pht trin kinh t x hi. Gm cc huyn v qun no ? Ch 2: c im t nhin v ti nguyn thin nhin. Cc c im ni bt nht v t nhin. c im v ti nguyn: Ti nguyn chnh, thuc loi giu hay ngho ti nguyn. Nhng thun li v kh khn v iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin. Ch 3: c im dn c v lao ng. c im chnh v dn c v lao ng: S dn, kt cu dn s theo tui, lc lng v trnh lao ng, phn b dn c. Nhng thun li v kh khn ca dn c v lao ng. Hng gii quyt cc vn v dn c v lao ng. Ch 4: c im kinh t x hi. Nhng c im ni bt v kinh t x hi:

+ S lc qu trnh pht trin kinh t, trnh pht trin kinh t. + V tr v kinh t ca tnh hoc thnh ph so vi c nc. + C cu kinh t, tnh hp l ca vic khai thc cc iu kin pht trin kinh t.
Th mnh v kinh t. Hng pht trin kinh t x hi ca tnh hoc thnh ph. Ch 5: a l mt s ngnh kinh t chnh. iu kin pht trin. Tnh hnh pht trin v phn b ca mt s ngnh kinh t chnh.

+ Cc ngnh ca trung ng ng ti tnh hoc thnh ph.


315

+ Cc ngnh ca a phng.
Hng pht trin ca mt s ngnh kinh t. IV. NH GI

GV tng kt v kt qu bi hc, cho HS t nh gi hoc nh gi ln nhau v kt qu lm vic ca tng nhm. GV c th cho im mt s nhm hoc thnh vin trong nhm ng vin, nhc nh tinh thn hc tp, lm vic ca HS.

316

NGUN THNG TIN THAM KHO PH LC


Gio trnh a l kinh t x hi Vit Nam Nguyn Vit Thnh, Th Minh c. NXB Gio dc, 2000. a l kinh t x hi Vit Nam L Thng (ch bin), Nguyn Vn Ph, Nguyn Minh Tu. NXB Gio dc, 2001. a l cc ngnh cng nghip trng im Vit Nam. NXB Gio dc, 2008. a l Vit Nam, sch GV L Thng (Tng ch bin), Nguyn Vit Thnh (ch bin). NXB Gio dc, 2008. a l T nhin Vit Nam V T Lp. NXB Gio dc, 2000. Thin nhin Vit Nam. L B Tho. NXB Gio dc, 2001. a l cc tnh v thnh ph (6 tp, NXB Gio dc). Bch khoa ton th Wikipedia. Thi bo kinh t Si Gn. Cc bo trung ng v a phng khc.

317

Mc lc
Trang
A L CC NGNH KINH T Mt s vn pht trin v phn b nng nghip
Bi 21. Bi 22. Bi 23. Bi 24. Bi 25. C IM NN NNG NGHIP NC TA.................................................... 3 VN PHT TRIN NNG NGHIP ......................................................... 18 Thc hnh: PHN TCH S CHUYN DCH C CU NGNH TRNG TRT ................................................................................. 34 VN PHT TRIN NGNH THY SN V LM NGHIP ...................... 45 T CHC LNH TH NNG NGHIP ......................................................... 57

mt s vn pht trin v phn b cng nghip


Bi 26. Bi 27. Bi 28. Bi 29. c cu ngnh cng nghip................................................................. 71 vn pht trin mt s ngnh cng nghip trng im..... 86 vn t chc lnh th cng nghip ......................................... 107 Thc hnh: V BIU , NHN XT V GII THCH S CHUYN DCH C CU CNG NGHIP............................................................................. 118

MT S VN PHT TRIN V PHN B CC NGNH DCH V


Bi 30. Bi 31. VN PHT TRIN NGNH GIAO THNG VN TI V THNG TIN LIN LC........................................................................... 128 VN PHT TRIN THNG MI, DU LCH.......................................... 142

A L CC VNG KINH T
Bi 32. Bi 33. Bi 34. VN KHAI THC TH MNH TRUNG DU V MIN NI BC B.... 156 VN CHUYN DCH C CU KINH T THEO NGNH NG BNG SNG HNG .................................................................... 173 Thc hnh: PHN TCH MI QUAN H GIA DN S VI VIC SN XUT LNG THC NG BNG SNG HNG......... 188

318

Bi 35. Bi 36. Bi 37. Bi 38.

VN PHT TRIN KINH T VN PHT TRIN KINH T

X HI BC TRUNG B .................. 199 X HI DUYN HI NAM TRUNG B . 211

VN KHAI THC TH MNH TY NGUYN .................................... 226 Thc hnh: SO SNH V CY CNG NGHIP LU NM V CHN NUI GIA SC LN GIA VNG TY NGUYN VI TRUNG DU V MIN NI BC B...................................................... 240

Bi 39. Bi 40. Bi 41. Bi 42. Bi 43.

VN KHAI THC LNH TH THEO CHIU SU NG NAM B ... 248 Thc hnh PHN TCH TNH HNH PHT TRIN CNG NGHIP NG NAM B ....................................................................................... 261 VN S DNG HP L V CI TO T NHIN NG BNG SNG CU LONG ............................................................ 271 VN PHT TRIN KINH T, AN NINH QUC PHNG BIN NG V CC O, QUN O ................................................. 282 CC VNG KINH T TRNG IM ........................................................... 297

A L A PHNG
Bi 44 v 45. TM HIU A L TNH (THNH PH) NI DUNG: TM HIU V TRNH BY A L TNH (THNH PH) NI HC SINH ANG SNG ..... 312 Bi 44 Bi 45 ..................................................................................................................... 313 ..................................................................................................................... 314

NGUN THNG TIN THAM KHO PH LC .......................................................... 317

319

Thit k bi ging

a l 12 Tp hai
V quc lch

Nh xut bn H ni

Chu trch nhim xut bn: Nguyn khc onh Bin tp: Phm quc tun V ba: To thu huyn Trnh by: thi sn sn lm Sa bn in: phm quc tun

In 2000 cun, kh 17 x 24 cm, ti Cng ty CP in Khoa hc cng ngh mi. Giy php xut bn s: 68 - 2009/CXB/67 c TK - 06/HN. In xong v np lu chiu nm 2009.

320

You might also like