1

MT S K HIU
X, Y, Z (ABCD) hoc (A, B, C, D) S(ABCD) hoc S(A, B, C, D) AB pcm

(ABC)

ba im X, Y, Z thng hng. t s kp ca 4 hng A, B, C, D t s kp ca 4 ng thng SA, SB, SC, SD on thng nh hng AB iu phi chng minh ng trn ngoi tip tam gic ABC nu A, B, C khng thng hng; t s n ca 3 im A, B, C nu A, B, C thng hng. ct

CHNG I MT S KIN THC C BN

I. MT S KIN THC C BN V T S KP 1.1 nh ngha. B bn im i mt khc nhau, c k n th t, cng thuc mt ng thng ng gi l mt hng im hay hng. T s kp ca hng A, B, C, D l mt s, k hiu l AC BC (ABCD) hay (A, B, C, D) v c xc nh nh sau: (ABCD) = . : AD BD
A C B D

R rng nu A(a), B(b), C(c), D(d) th (ABCD)=

c-a d-a : . Da vo tnh cht ny, ta c th chng c-b d-b

minh cc tnh cht sau ca t s kp. 1.2 Tnh cht. Vi hng im A, B, C, D, ta c: i.(ABCD) = (CDAB) = (BADC) = (DCBA) 1 1 = (BACD) (ABDC) iii.(ABCD) = 1 (ACBD) = 1 (DBCA) iv.(ABCD) = (A ' BCD) A A ' ii.(ABCD) = (ABCD) = (AB 'CD) B B ' v.(ABCD) 1 1.3 nh ngha. Khi (ABCD)=-1 th hng A, B, C, D c gi l hng iu ha. Khi , theo tnh cht 1.2 ta c (CDAB)=(BADC)=(DCBA)=(BACD)=(ABDC)=-1. 1.4. Tnh cht. Trn trc s cho bn im A, B, C, D; Gi I l trung im ca AB v K l trung im ca CD. Chng minh rng cc iu kin sau tng ng: CA DA a. = CB DB 2 1 1 b. = + AB AC AD c.IA = IC.ID d.AC.AD = AB.AK e. A, B, C, D l mt hng im iu ha. g. Qua php nghch o vi ng trn nghch o l ng trn ng knh AB th im C bin thnh im D. h. ng trn ng knh AC v ng trn ng knh BD trc giao. Chng minh: Theo nh ngha th aef. Chn mt im O bt k trn trc lm gc. t OA = 1, OB = b, OC = c, OD = d . Khi :
CA DA a c a d = = 2 ( ab+ cd ) = ( a+ b ) ( c+ d ) (2) bc bd CB DB 2 1 1 2 1 1 = + - Chn O A(a = 0) , ta c ( 2 ) 2cd = bc + bd = + b c d AB AC AD
2

Vy a b. - Chn O I , ta c a = b v do (2) a 2 = cd IA2 = IC.ID Vy a c. 2 1 1 AC + AD = + AC.AD = AB. = AC.AD= AB.AK - Li c 2 AB AC AD Vy b d. Lu : Nu (ABCD) = 1 v im O tha mn OC l phn gic trong ca AOB . Khi OD l phn gic ngoi ca AOB .

T suy ra COD = 900 . Do lu ny c ngha trong nhng bi chng minh vung gc. Mt khc iu ngc li cng ng, tc nu COD = 900 th OC l phn gic trong v OD l phn gic ngoi ca AOB . iu ny c ngha cho nhng bi ton chng minh yu t phn gic. 1.5. nh ngha. Cho bn ng thng a, b, c, d ng quy ti S. Mt ng thng (l) ct cc ng thng a, b, c, d ln lt ti A, B, C, D. Khi t s kp ca chm a, b, c, d bng t s kp ca hng A, B, C, D. 1.6. Tnh cht. uu uu ur ur uu uu ur ur sin(OA, OC) sin(OB, OC) uu uu : ur ur uu uu ur ur (abcd) = (ABCD) = sin(OA, OD) sin(OB, OD) H qu 1: Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O). im S(O). Khi S(ABCD) = const. (k hiu S(ABCD) l t s kp ca chm SA, SB, SC, SD).

Tht vy, ta c:

S(ABCD) uu u r ur u ur ur u u uu uu ur ur uu uu ur ur sin(SA,SC) sin(SB,SC) sin(BA, BC) sin(AB, AC) u u uu : u u r r u r uu = u u r uu uu : ur ur uu uu ur ur = sin(SA,SD) sin(SB,SD) sin(BA, BD) sin(AB, AD) AC BC (pcm) : = const AD BD H qu 2: Cho cc ng thng a, b, c, d v a, b, c, d ng quy tha mn iu kin sau a a ', b b ', c c ', d d ' . Khi (abcd) = (a 'b 'c 'd ') . Tht vy, ta c a a ', b b ', c c ', d d ' . Do vy ( a, c ) = ( a, c) , (a, d) = (a ', d '), (b, c) = (b ', c '), (b, d) = (b ', d ') . Ta c (a, c) (b, d) (a ', c ') (b ', d ') (abcd) = : = : = (a ' b 'c 'd ') (pcm). (a, d) (b, d) (a ', d ') (b ', d ') = II. MT S KIN THC C BN V PHP CHIU XUYN TM n 2.1 nh ngha. Trong Pn cho 2 siu phng phn bit l v . Cho im C P \ ( ) . Xt nh x sau: Pc : X Pc (X) = X sao cho X = CX . Khi Pc c gi l mt php chiu xuyn tm t ln (vi tm C).

2.2. Tnh cht. Nu xem cc siu phng nh mt khng gian x nh (n-1)-chiu th mi php chiu xuyn tm l 1 nh x x nh. Chng minh: n n +1 Xt trong khng gian x nh P , V , php chiu xuyn tm f C : (f c tm C). Gi s = W , = W vi W , W l 2 khng gian vector con n chiu ca V. Gi u l % vector i din ca C: C = (u). Do C , C nn u V \ (W1 W2 ). Khi V = W1 + u = W2 + u . Gi x W1 l vector i din ca X . Biu din x di dng x = x + u (vi x W v x W1 V = W2 + u nn x biu din c vi dng trn). Khi , x ' 0 (v u W1 )

( )
1

( )
2

Suy ra x = x u. Do , tn ti M thuc sao cho M = (x '). T biu din ca x suy ra M CM. Ta c M = CM = f ( M ) . Mt khc, nh x u u r f C : W1 W2 x a x' l nh x tuyn tnh v n l thu hp ca php chiu f : V = W2 + u W2 . u u r u u r M W1 u = { 0} nn Kerf C = { 0} . Suy ra f C l n cu. Do f C : l nh x x nh. 2.3. H qu. Php chiu xuyn tm bo ton tnh c lp v tnh ph thuc ca mt h im. Do n bo ton cc khi nim: m-phng, s chiu cha phng, giao v tng ca cc phng, t s kp ca chm 4 im v chm 4 siu phng. Ch : Qua h qu trn chng ta c th thy t mt hng im iu ha ban u s c v s chm iu ha xung quanh (c mt im ngoi hng im iu ha ni trn s cho ta mt chm iu ha tng ng). V c mi chm iu ha nh vy li cho ta v s hng im iu ha na. Ch cn mt trong s chng kt hp kho lo s cho ta rt nhiu bi ton hnh hc bin ha. 2.4. Ch . Php chiu xuyn tm trong m hnh Hnh hc phng trng ph thng. Trong phm vi ph thng ta nh ngha khi nim im v cng v ng thng v cng nh sau: Nu hai ng thng song song vi nhau th chng ct nhau ti mt im v cng. Khong cch t mt im v cng n mt im trn ng thng l , nh vy mi ng thng trn cng mt mt phng u ct nhau. Ta k hiu im v cng l . Thm na, mi im v cng u nm trn mt ng thng, c gi l ng thng v cng. Trng hp 1: , C . u ur uu uu uu r Ta c / / v CM = kCM, k = const.

Trng hp 2: , C . Ta c / / v C l im v tn.

Trng hp 3: , C .

2.5. Lu . Trong hnh hc phng ta c mt s h qu ca cc tnh cht nn trn. 1. Cho 4 ng thng ng quy a, b, c, d v mt ng thng bt k ct 4 ng thng ln lt ti A, B, C, D. Khi (ABCD) khng i. 2. Cho hai ng thng 1 , 2 ct nhau ti O. A, B, C 1 , A ', B',C ' 2 . Khi (OABC) = (OA 'B'C ') AA ', BB', CC' ng quy hoc i mt song song. 3. Nu (abcd)=(abcd) th giao im ca cc cp ng thng b, b;

c, c; v d, d thng hng. 4. Php chiu song song l php chiu xuyn tm khi tm chiu l im v tn. 5. Cho O v O nm trn d. Cc ng thng a, b, c ng quy ti O, a, b, c ng quy ti O. Gi s a ' a = A, b b ' = B, c c ' = C . Khi : A, B, C thng hng ( abcd ) = ( abcd) 6. Nu X(ACBD )=1 v B l trung im ca AC khi v ch khi XD // AC. 7. Nu X(ACBD) =1 v XB l phn gic ca AXC khi v ch khi XBXD. 8. Cho 2 chm O(ABCO) v O(ABCO). Khi A, B, C thng hng khi v ch khi O(ABCO)=O(ABCO). 9. Cho (ABCD) = 1 v im O nm ngoi hng im trn. Mt ng thng d ct ba tia OC, OB, OD ln lt ti E, I v F. Khi I l trung im ca EF khi v ch khi d song song vi OA. 2.6. Lu . Trong hnh hc phng (khng gian A2) chng minh php chiu xuyn tm bo ton t s kp, ta cn c th da vo b sau: B : Cho im S v hng im A, B, C, D thuc ng thng (d). T im C k ng thng song song SD ct SA, SB ti A, B. CA ' Khi (ABCD) = CB '

Tht vy, theo nh l Talet ta c:

(ABCD) = CA DA AC DB CA ' DS CA ' : = : = : = CB DB AD CB DS CB' CB'

Do vy:

CA ' C1A '' = = (A1 B1C1 D1 ) (pcm) CB' C1B'' Vy php chiu xuyn tm bo ton t s kp. Ch : Bn im A, B, C, D l hng im iu ha khi v ch khi C l trung im AB. (ABCD) =

CHNG II H THNG BI TP VN DNG PHP CHIU XUYN TM Bi ton 1: Cho t gic ABCD. t E = AB CD, F = AD BC, G = AC BD . EF AD, AB = M, N . Chng minh rng (EMGN) = 1 . Li gii:

Xt php cc php chiu: A: E B, G C, M F, N N ( EGMN ) = ( BCFN ) D: E C, G B, M F, N N (EGMN)= (CBFN) ( BCFN ) = (CBFN) 1 (BCFN) (BCFN) = 1 (do (BCFN) 1 ) (BCFN) =

Vy ( EGMN ) = 1 (pcm). Nhn xt: Bi ton trn cho chng ta du hiu nhn bit hng im iu ha. Di y l mt hnh thc pht biu khc ca n, cng l mt kt qu mang nhiu ngha: Cho tam gic ABC. Cc im D, E, F thuc cc cnh BC, CA, AB; EF BC = M . Khi cc ng thng AD, BE, CF ng quy (ABDM) = 1 . S dng b 1 kt hp bi ton trn, ta thu c 2 kt qu sau: Kt qu 1: Cho tam gic ABC v M l 1 im nm trong tam gic. Gi s AM ct BC ti H, BM ct CA ti K, CM ct AB ti L. ng thng qua M, song song vi BC ct HK, HL ln lt ti E v F. Khi ME=MF.

Kt qu 2: Cho tam gic ABC c D, E, F ln lt l cc tip im ca ng tn ni tip ln cc cnh BC, CA, AB. Gi H l hnh chiu ca ID trn EF. Khi HD l phn gic ca gc BHC. Bi ton 2: (Bi ton con bm trong t gic) Cho t gic ABCD. t AC BD = O. Mt ng thng (d) i qua (O). Gi s (d) A, B, C, D = M, N, P, Q . Chng minh O l trung im QH khi v ch khi O l trung im MP.

Li gii: Xt cc php chiu:

A : M J, O C, Q D, P P (MOQP) = ( JCDP ) B : M J, N C, O D, P P (MNOP) = ( JCDP )

Do vy ( MNOP ) = ( MOQP ) . T ta suy c pcm.

Tng t ta cng c kt qu sau (Bi ton con bm trong ng trn): Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O), AC BD = J .Mt ng thng (d) qua J , (d) AB, CD, (O) = M, N, P, Q . Khi JM = JN JP = JQ . Li gii:

Ta c:

A(QBCP) = D(QBCP (QMJP) = (QJNP)

T suy ra c pcm. Bi ton 3: (nh l Pappus) Cho hai ng thng , ' . Cc im A, B, C , A ', B', C ' ' . Gi s rng BC B'C ' = X, AC A 'C ' = Y, AB A ' B' = Z . Chng minh X, Y, Z thng hng. Li gii:

10

Trng hp / / ' , bi ton d dng c chng minh bng nh l Ta-lt. Trng hp cn li gi A 'C AB' = M, C ' B B'C = N, AB A 'B'= L . Xt cc php chiu: A ' : B' L, M C, Z B, A A (B'MZA) = (LCBA) C ' : B ' L, C C, X B, N A (B 'CXN) = (LCBA) (B' MZA) = (B 'CXN) MC, AN, XZ ng quy (tnh cht 3). X, Y, Z thng hng. Bi ton 4: (nh l Desagrues) Cho 2 tam gic ABC v ABC. Gi R = BC B'C ', Q = CA C ' A ', P = AB A ' B . ' Chng minh P, Q, R AA ', BB', CC ' ng quy hoc i mt song song. Li gii:

t S = BB' CC ', Q = AC A 'C ', P = AB A ' B', M, N= PQ BB', CC ' . Ta c: AA ', BB', CC ' ng quy hoc i mt song song

S, A, A ' P(A ' NAS)=Q(A'MAS) P(B'MBS) = Q(C ' NCS) BC, B'C ', MN ng quy P, Q, R (pcm).

Bi ton 5: (nh l Pascan) Cho lc gic ABCDEF ni tip (O). t X = AC BD, Y = BE CF, Z = AE DF . Chng minh X, Y, Z . Li gii:

11

Do A, B, C, D, E, F (O) nn: B(ACDE) = F(ACDE) (ACXM) = (ANZE) EM, CN, XZ ng quy (tnh cht 3) X, Y, Z (pcm). Bi ton 6: Cho tam gic ABC ngoi tip (I). D, E, F l tip im ca (I) vi BC, CA, AB. AD (I) = X, BX (I) = Y, CX (I) = Z . Chng minh rng BZ, CY, AX ng quy. Li gii:

K tip tuyn ti X ca (I) ct BC ti K. Trong t gic XEDF ta c tip tuyn ti F, E v XD ng quy ti A nn t gic XEDF l t gic iu ha. M KX, KD l tip tuyn ca (I) ti X, D nn K, E, F Mt khc AD, BE, CF ng quy nn ( KCBC ) = 1 Suy ra: X(KDBC) = 1 uu uu ur ur uu uu ur ur sin(XK, XB) sin(XD, XB) uu uu : ur ur u u u u = 1 ur ur sin(XK, XC) sin(XD, XC) sin XDY sin YXD : = 1 sin XDZ sin DXZ

( ) ( ) ( ) ( ) sin ( XDY ) sin ( YXD ) : =1 sin ( XDZ ) sin ( DXZ )

12

XY YD XY DZ : = 1 . =1 (1) XZ DZ XZ DY Theo nh l Cva th BZ, CY, AX ng quy YB ZX DC . . = 1 YX ZC DB YB ZX DC (do D BC, Y BX, Z XC ) . . =1 YX ZC DB

YB ZX DC . . =1 YX ZC DB YB DC ZX . . =1 BD ZC XY YD XD ZX . . =1 XD DZ XY YD ZX (lun ng theo (1)) . =1 DZ XY Vy BZ, CY, AX ng quy (pcm). Bi ton 7: Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Gi s M, N, P, Q l tip im ca (O) vi AB, BC, CA, AD. Chng minh rng AC, BD, MN, PQ ng quy. Li gii:

Gi AD BC = J Ta c NP OC, NM OB, NN ON, NJ OJ nn theo 2.13 ta c (JCNB) = O(JCNB) = N(QPNM) Tng t ta c: (JAQD) = O(JAQD) = Q(QPNM) Mt khc M, N, Q, P (O) nn Q(QPNM) = N(QPNM) (JCNB) = (JAQD) Suy ra AC, BD, NQ ng quy. Chng minh tng t ta c pcm. Bi ton 8: Cho t gic ABCD ni tip (O). Gi M, N l trung im AB, CD. ng thng CD ct ng trn (ANB) ti Q v ng thng AB ct ng trn (DMC) ti P. Chng minh rng AC, BD, PQ ng quy. Li gii:

13

Ta c: J/(ABCD) = JC.JD = JA.JB J/(CDM) = JC.JD = JP.JM JP.JM = JA.JB M M l trung im AB nn theo tnh cht 1.5 th ( JPBA ) = 1 . Tng t ta c ( JQDC ) = 1. Suy ra ( JQDC ) = ( JPBA ) = 1 . Vy PQ, AC, BD ng quy (pcm).

Bi ton 9: Cho tam gic ABC trc tm H. Mt ng thng bt k qua H ct AB, AC ti P, Q . ng thng qua H vung gc PQ ct BC ti M. Chng minh rng: HP MB = HQ MC Li gii:

K AD song song PQ, HE song song BC. Ta c : HP = A(PQHD) HQ

(1)

14

MB = H(BCEM) MC AQ HB, AP HC, AH HE, AD HM A(QPHD)= H(BCEM)

(2) (3)

T (1), (2) v (3) ta c

HP MB = (pcm). HQ MC

Bi ton 10: Cho tam gic ABC, trc tm H. Hai ng thng (d1 ) (d 2 ) i qua H. (d1 ) BC, CA, AB = A1, B1, C1 v (d 2 ) BC, CA, AB = A 2 , B2 , C2 . Chng minh rng Li gii:

BC1 CB1 = . BC2 CB2

K HJ song song AB, HI song song AC. Ta c: BC1 = H(C1C 2BJ) (1) BC 2 CB1 = H(B1B2CH) (2) CB2 HJ HC, HC1 HB2 , HB HI, HC2 HB1 H(JC1BC2 ) = H(CB2 IB1 ) Bi ton 11: Cho tam gic ABC v H l chn ng cao k t A. Trn on thng AH ta ly mt im I bt k ri k BI ct AC ti E v CI ct AB ti F. Chng minh AH l phn gic ca EHF .
A

Li gii:

15

A E L F I

K B H C

K EF ct BC ti K, ta c (K, H, B, C) = 1 (1) Gi L l giao im ca EF vi AH. T (1) suy ra (AK, AH, AB, AC) = 1 suy ra (K, L, F, E) = 1 . V LHK = 900 nn ta c pcm. Nhn xt 1: T bi ton trn ta c th gii c bi ton sau: Cho im M nm trong tam gic ABC. Cc ng thng AM, BM, CM ct cc cnh BC, CA, AB ln lt ti A, B, C. Khi M l trc tm tam gic ABC khi v ch khi M l tm ng trn ni tip tam gic ABC. Nhn xt 2: Nhn vo li gii bi ton trn ta thy tht ngn gn, rt c th bi ton trn c t ra nh vy. Ch vi bin i nh v mt k xo che du im K khin cho bi ton kh. T li gii ny chng ta c th pht biu bi ton tng qut hn nh sau: Cho tam gic ABC, ly T, E, F ln lt thuc cc on BC, CA, AB sao cho 3 ng thng AT, BE, CF ng quy ti mt im. Gi L l giao im ca AT v EF. Gi H l hnh chiu ca L xung BC. Khi LH l phn gic ca EHF .
A

Nhn xt 3: Nh vy, t 1 hng im iu ha ban u ta c th kin to ra rt nhiu hng im iu ha khc m mt trong chng nu kt hp vi cc b 2 v 3 s cho ta rt nhiu tnh cht th v. Ta cng c th s dng b 3 c kt qu mi, chng hn bi ton sau y: Cho tam gic ABC, ly T, E, F ln lt thuc cc on BC, CA, AB sao cho 3 ng thng AT, BE, CF ng quy ti im I. K ng thng qua I song song vi TE v ct TF, TB ln lt ti M v L. Khi M l trung im ca LI.

16

A E F I

M L B T C

Nhn xt 4: Ta cng thu c kt qu sau: Kt qu 1: Cho t gic ABCD. Gi E, F, P ln lt l giao im ca cc cp ng thng AD, BC; AB, CD v AC, BD. Gi O l hnh chiu vung gc ca P ln EF. Khi AOD = BOC.

Tht vy, ta ch cn chng minh OP l phn gic ca cc gc AOC v BOD . Do vai tr ca chng l tng ng nn ta ch cn chng minh OP l phn gic ca gc BOD . y chnh l kt qu bi ton trn. Kt qu 2: Cho tam gic ABC. Gi s AD, BE, CF ng quy, t EF AD = L . T L k ng thng vung gc BC ti H. ng thng qua L ct CA, CF ln lt ti X v Y. Khi LD l phn gic ca XDY .

Tht vy, t XY BC = K . Xt php chiu:

17

C : J K, F X, E Y, I I (YXIK) = (EFIJ) = 1 H(YXIK) = 1 Do HI HK nn HI l phn gic XHY (pcm). Kt qu 3: Cho t gic ABCD ni tip (O). t AB CD = S, AD BC = F, AC BD= E. K cc tip tuyn SM, SN vi ng trn. Khi E, F, M, N .

Tht vy, ta c SE AD, BC = Y, T.MN AB, CD= X, Z . Mt khc: (SXAB) = 1 = (SZCD) AD, BC, XZ ng quy F, X, Z F, M, N (SXAB) = 1 = (SEYT) AT, BY, EX ng quy F, X, E
(SZCD) = 1 = (SEYT) DT, ZE, CY ng quy F, Z, E

T trn suy ra E, F, M, N (pcm). Kt qu 4: Cho tam gic ABC v im O nm trong tam gic. Cc ng thng BO, CO theo th t ct AC, AB ti E v F. t I=AO EF. Gi H l hnh chiu ca I trn BC. Khi AHE = OHF. Nhn xt 5: Qua cc th d trn c th thy t mt vn c th pht biu di nhng cch khc nhau, nhng cch m khi c ta khng h thy bt k mt lin h g t chng, nhng thc ra tt c chng u xut pht t mt gc r. Tt nhin t cc b s xy dng c mt lp cc bi ton rng ln, tuy nhin do khun kh ca ti, ta s khng bn n y. Bi ton 12: Cho t gic ABCD ngoi tip ng trn (O). Gi E, F ln lt l giao im AC vi (O). H OHDB . Chng minh rng AHE = CHF.

Li gii: Gi M, N, P, Q ln lt l tip im ca AB, BC, CD, DA vi (O). t L=MNQP, K=QMPN v I=DKAL. V hai t gic KEOH v KFOH ni tip suy ra 5 im K, E, O, H, F cng thuc

18

mt ng trn suy ra EHK = FHK . Do vy ta cn chng minh HI l phn gic gc AHC. Tht vy theo tnh cht 4 suy ra OL vung gc BD hay HI vung gc HL do theo kt qu b 10 ta c (ACIL)=-1. Suy ra HI l phn gic AHC (pcm). Bi ton 13: Cho t gic ABCD ngoi tip ng trn (O) v M, N, P, Q ln lt l cc tip im ca AB, BC, CD, DA. t K=ADBC, L=ABDC, E=QMPN, F=QPMN. Chng minh 4 im K, L, E, F cng nm trn mt ng thng.

Li gii: Gi I l giao im gia BD vi AC, E l giao im DB vi KL, T l giao im CE vi DK, theo bi ton 1 th (TAKD)=-1 (tam gic DKL vi ba ng ng quy LA, KC, DE) suy ra C(TAKD)=-1. Suy ra (EIBD)=1. Tuy nhin theo b 9 th c (EIBD)=1. Do vy E'E. Suy ra E, K, L thng hng. Lp lun tng t cng c F, K, L thng hng. Vy ta c pcm. Bi ton 14: Cho tam gic ABC bt k. Ly mt im I trong ng trn sao cho IAB = IBC v IAC = ICB . Ly V l mt im trn AI sao cho BVC = 90o . Chng minh rng BV l phn gic ca ABI v CV l phn gic ca ACI . Li gii:
B T

E I V A C

Gi E l giao im ca AI vi BC. V IBE : EAB (g.g) Suy ra EB2 = EI.EA (1). Tng t: EC 2 = EI.EA (2) T (1) v (2) suy ra E l trung im ca BC. V ng trn ng knh BC ng trn ny i qua V v nhn E lm tm do EV 2 = ET 2 = EB2 (3) T (1) v (3) suy ra EV 2 = ET 2 = EI.EA . Theo tch cht 1.5 ta c (AEIT) = 1 . M VBT = 900 . Suy ra BV l phn gic ca ABI .

19

Lp lun tng t suy ra CV l phn gic ca ACI . Ta c pcm. Bi ton 15: Cho 2 ng thng a, b ct nhau ti O, im M khng thuc a, b v khng thuc cc ng phn gic ca cc gc to bi a, b. Hai im A, B theo th t thay i trn A, B sao cho OMA = OMB. Chng minh ng thng AB lun i qua mt im c nh. Li gii:

Qua M, v ng thng d vung gc vi OM. t C=OM AB, D=d AB. V AMO = BMO v OMD = 90o nn (a, b, OM, OD)=O(ABCD)=(ABCD)=-1. Suy ra D c nh. Vy AB lun i qua D c nh, pcm. Bi ton 16: ng trn ni tip tam gic ABC tip xc vi cc cnh CA v AB ln lt ti E v F. Cc ng thng BE v CF ct ng trn ni tip ln na ti M v N. Chng minh rng: ME.NF=4NF.NE. Li gii:

Gi tip im ca ng trn ni tip vi cnh BC l P. Ta c MFEP l t gic iu ha nn MF.EP=MP.EF (1) p dng nh l Ptoleme cho t gic MFEP ta c: ME.FP=MF .PE +MP.EF (2) T (1) v (2) suy ra ME.FP=2MF.PE. Lp lun tng t i vi t gic NEFP ta c NE.FP=2NF.PE. T (3) v (4) suy ra ME.NF=4NF.NE (pcm). Bi ton 17: ng trn (I) ni tip tam gic ABC tip xc vi cnh BC ti D. Gi H l hnh chiu vung gc ca A ln BC, K l trung im on AH. ng thng DK mt ln na ct ng trn ni tip ti L. Chng minh rng BLD = CLD . Li gii:

20

Gi N l im i xng ca D qua I. Gi s E, F l tip im ca (I) vi AC; AB. t G=EF BC, L=NF (I). Ta s chng minh L L hay D, K, L thng hng. Gi G l trung im DG. D thy DHA ~ IDG IMD ~ DKH MI KD D; K; L thng hng hay L L. Mt khc ta li c (GDBC) = 1 . Ta nhn c BLD = CLD (pcm). Bi ton 18: Cho tam gic ABC v cc im M, N trn cnh BC sao cho M nm gia B v N. Gi s O1, O3 l tm cc ng trn ni tip v bng tip gc A ca tam gic ABM; O2, O4 l tm ng trn bng tip v ni tip gc A ca tam gic CAN. Chng minh rng BC, O1O2 v O3O4 ng quy.

Li gii: Ch rng (AEO1O3)=(AFO2O4)=-1. Gi O=O1O 2 O3O4 . S dng php chiu tm O ta suy ra E F . Vy ta c pcm. Bi ton 19: Cho t gic ABCD, AD ct BC ti S, AB ct CD ti K. Trn cnh AB ly im P, trn BC ly M. Gi s AM ct CD ti N, CP ct AD ti Q, MP ct QN ti E. Chng minh S, K, E thng hng. Li gii: Cch 1:

21

S dng php chiu xuyn tm C, ta c (ABKP)=(ASDQ). Suy ra M(ABKP)=N(ASDQ). Do MBNS=S, MKND=K, MPNQ=E nn S, E, K thng hng. Cch 2: Chiu xuyn tm M v P, ta c: (DRSQ)=(DRSA).(DRAQ)=(DFCN).(DFKC)=(DFKN). Suy ra RF, SK, QN ng quy. T y suy ra pcm. Bi ton 20: Cho tam gic SAB v im O nm trong tam gic. Cc ng thng BO, AO ct SA, SB ti M v N. Mt ng thng qua O ct MA, NB ti P v Q. Chng minh rng: SP+SQ<max{SM+SB; SN+SA}. Li gii:

iu phi chng minh tng ng vi MP+NQ<max{MA; NB}. Xt php chiu tm O ta c (SPMA)=(SQBN). Do vy SM PM SB QB PM QN SM SN : = : . = . < 1. SA PA SN QN PA QB SA SB Suy ra Pm<QB hoc QN<PA. Gi s PM<Qb, khi MP+NQ<NB, pcm. Bi ton 21: Cho tam gic ABC cn ti A, gi M l trong im ca BC. Tm qu tch cc im P nm trong tam gic tha mn gc BPM v gc CPA b nhau. Li gii: Gi s AP ct ng trn ngoi tip tam gic BPc v BC ln lt ti D v S. Ta c gc BPC bng gc CPM. p dng nh l Steiner cho 2 ng ng gic PS v PM ca tam gic BPC suy ra

22

SB PB2 = . T suy ra PBDC l t gic iu ha. Suy ra tip tuyn ti B, C v PD ng quy ti SC PC 2 A. + Nu A trng A th P thuc cung BIC (I l tm ng trn ni tip tam gic BIC). + Nu A khc A th P thuc ng thng AM. Bi ton 22: Cho t gic ABCD c O l giao im 2 ng cho. ng thng d qua O ct AD, BC, AB, CD ln lt ti M, N, P, Q. Gi s AN ct CM ti X, AQ ct CP ti Y, BM ct DN ti Z v BQ ct DP ti T. Chng minh X, Y, Z, T thng hng.

Li gii: Cch 1: Gi s AD ct BC ti S; AB ct CD ti K; XO ct AD, BC ti R v G; KO ct AD, BC ti E v F. Ta chng minh X nm trn ng thng SK. Tht vy, ta c (XORG)=(KOEF)=-1. Do RE ct GF ti S nn X, S, K thng hng. t ta c pcm. Cch 2: S dng php chiu tm A ln CD v tm B ln AD ta c: (MNOP)=(DECK)=(MSDA)=(DAMS). Suy ra EA, CM, KS ng quy. Vy X thuc SK. Cch 3: S dng t s kp ca chm, ta c (OPMN)=(OQNM). Suy ra A(OPMN)=C(OQNM). Suy ra K, X, S thng hng. ta c pcm. Bi ton 23: Cho ng trn ni tip (I) ca tam gic ABC.Gi M l trung im BC, AM ct (I) ti hai im X v Y (X nm gia A v Y).Qua K k ng thng song song vi BC ct (I) ti im th hai l Z, Qua Y k ng thng song song vi BC ct (I) ti im th hai l T, AZ v AT ct BC ln lt ti P v Q. Chng minh rng M l trung im ca PQ.

23

Li gii: Gi D, E, F l cc tip im ca (I) trn BC, CA v AB. Gi s DI ct EF ti N. Ta chng minh c N, X, Y thng hng. Ch XZYT l hnh thanh cn nhn DJ lm trc i xng nn N thuc ZT. Ta c (ANXY)=-1. Suy ra Z(UTXY)=Z(ANXY)=-1. Mt khc UT//ZX, do vy YU=YT. Theo nh l Thales th MP=MQ (pcm). Bi ton 24: Cho tam gic ABC. Cc im M, N thuc BC, cc im P, Q thuc AC, AB. Gi s MP ct NQ ti O, BO ct NP ti K, CO ct MQ ti L. Chng minh AO, BL, CK ng quy. Li gii:

Gi s BL ct CK ti I, BO ct MQ ti U, CO ct MQ ti V. ta c; B(ALOC)=(QLUM)=(PKVN)=C(AKOB). Do vy A, O, I thng hng. Suy ra pcm. Bi ton 25: Cho tam gic ABC vung ti A. Gi D l mt im trn cnh AC. im E i xng A qua BD v F l giao im ca CE vi ng vung gc vi BC ti D. Chng minh rng AF, DE, BC ng quy. Li gii: t H = AE DF, K = BD AE, M = AE BC, N = DF BC . D thy D, K, M, N ng vin nn HM.HK = HN.HD. D thy D, A, B, E, N cng thuc mt ng trn ng knh BD nn: HE.HA = HN.HD . Suy ra HE.HA = HM.HK . T vi ch K l trung im ca AE theo b 1 ta c (HMEA) = 1 . S dng php chiu xuyn tm C ta c pcm.

24

Bi ton 26: Cho tam gic ABC ni tip (O). E l mt im trn ng trn. EA ct cc tip tuyn ti B v C ca (O) ti M, N; CM ct BN ti F. Chng minh rng EF lun i qua mt im c nh. Li gii:

t K = BM CN;S = CE BN; P = AB CN; R = AK BC . Ta c: B(BACE) = C(BACE) (MALE) = (LANE) LM EM NL EL : = : LA EA NA EA NA LA NL EL : = : NM LM NM EM (ANML) = (LNME) Qua php chiu tm B ln CN th (ANML) = (PNKC) . Qua php chiu tm A ln BC th (PNKC) = (BLRC) . Qua php chiu tm C ln BN th (LNME) = (BNFS) . Tm li ta c (BLRC) = (BNFS). Do vy NL, CS, FR ng quy. Suy ra F, E, R thng hng. Ta c pcm. Bi ton 27: Cho tam gic ABC. Cc ng phn gic BE, CF ct nhau ti I. ng thng qua I, vung gc vi EF ct BC, EF ti P v Q. Gi s IP=2IQ. Tnh gc BAC. Li gii:

Ta b qua trng hp n gin EF//BC. t K=EF BC; R=AK PQ; D=IA BC; L=IA EF.

25

Gi Ax l tia i ca tia AB (hnh v). S dng php ln lt chiu tm E v K ta thy (RIQP)=(AILK)=CBKD)=-1. Kt hp gi thit suy ra Q l trung im PR m PR KQ nn AKE=BKE . Do vy (BCDK)=-1. T ta d dng suy ra BAC = 60o. Bi ton 28: Cho t gic ABCD ngoi tip ng trn (I). Gi M, N theo th t l tip im ca (I) vi DA, BC. Cc ng thng MB, ND ln lt ct (I) ti E v F. Chng minh rng BD, MN, EF ng quy. Li gii:

Trng hp BM//DN d dng kim tra, ngc li t S=BM DN. Ta c: (SMEB)=N(SMEB)=N(FMEN)=M(FMEN)=M(ENFM)=M(SNFD)=(SNFD). T y ta c BD, MN, EF ng quy, pcm.

TI LIU THAM KHO [1] V.V Praxolov, Cc bi ton v Hnh hc phng, Hong c Chnh dch, NXB HQG TPHCM, 1995. [2] Vn Nh Cng, Hnh hc x nh, NXB HSP, 2001. [3] Tp ch Ton hc v Tui tr, NXB GD. [4] Din n mathscope.org. [5] L Quc Hn, n sau nh l Ptlm, NXB Gio dc, 2007. [6] I.F.Sharyghin, Cc bi ton hnh hc phng, NXB Nauka, Moscow 1986. [7] on Qunh (ch bin), Ti liu chuyn Ton Hnh hc 10, NXB GD 2010.