Mu u th ca bin

Nhum bn trn o xanh

Ch vi vung ct nh
Cng c bao thc nghnh
Ln sng v m
Vc bin p cho b
Trng cy che chn gi
Dng nh trn ct kh
Ri thnh xm thnh lng
ng ngang v ng tt
Ta chng d dng hn
Sau bao ngi i trc
Cy thi gian nhch t
m thm bao tm t
Nng n nhng cn ma
Mang hn nm thng c
Ngi trc bng hin v
Qua mnh snh mnh s
Cm thi gian ln soi
t ai mu nguyn thy
Cm ht ct ln soi
Du chn bao th h
C nhn cn u y
Nh va n d ba
Gio mc quc m thn
Nh nh ngi khu v
Bi tc di chn tri
m nhau qua i kht
Be b ri p p
Nc Vit ngoi khi xa
Ting Vit gia phong ba
m lng ngi gia bin
Bao ln qun cp n
Nhch nhc bao mu c
Ting Vit gi hn Vit
Gi t Vit ngoi khi
Ting Vit l ngn c
Hi qun trong m ti
Ting Vit nhn nhau
Gia bao nhiu rc ri
C nhn vn cn y
Mu cha lnh vt chm
M hi vn cn y
Cn mn hn bin mn
N c vn cn y
Bin cn nham nh so
Du o ngoi trn sng
Ni chm bao kip ngi
Qua thng nm st m
Cho T quc trn tn
Vit Nam
Hai ting M.
Li song
HU THNH
(Trch trng ca Bin)
Tp ch xut bn 03 k/thng
K chnh ra ngy 25 hng thng
K chuyn Vn ha - Kinh t ra ngy 15
Chuyn san phng Nam ra ngy 5 hng thng
Giy php hot ng bo ch s 397/GP-BVHTT
s 41/GP-SBS; s 35/GP-SBS
To son - Tr s
27 Hng Vin - qun Hai B Trng - H Ni
T&Fax: 04.39764693
Website: vanhien.vn
Email: vanhienvietnam@yahoo.com
vanhienvietnam1@gmail.com
Vn phng Ban chuyn
S 6 - l 12 B Trung Yn - Trung Ha - H Ni
T/Fax: 04.37831962
C quan i din ti TP.HCM
288B, An Dng Vng, Qun 5, TP.HCM
T: 08.8353878
C quan i din ti min Trung v Ty Nguyn
Tng 5 Khch sn Eifel, 117 L , Nng
T: 0511. 647529
Fax: 0511. 811972
Ch nhim
GS Hong Chng
Tng bin tp
TS Phm Vit Long
Ph Tng Bin tp Thng trc
NB Nguyn Th Khoa
Ph Tng Bin tp
TS Nguyn Minh San
NB Trn c Trung
Trng ban Tr s
NB Nguyn Hong Mai
Gim c c quan i din ti TP.HCM
NB V Thnh Tn
Th k ta son
NB T My Sn
NB Thu Hin
Hi ng Bin tp
Thng tng Nguyn Nam Khnh, GS V Khiu,
GS.NSND Trn Bng, GSTS Trn Vn Kh,
GS Trng Lu, GSVS H S Vnh, NB Phm c
Lng, GSTS Thi Kim Lan, NSND. TS Phm Th
Thnh, NSND ng Nht Minh, TS on Th Tnh,
GSTS Nguyn Thuyt Phong, NVK Nguyn Th K
Trnh by
T My Sn - ng Ngc Quang
Ba 1:
Sn sng n vi bin o
nh: Hong Anh
Ti tr pht hnh
Doanh nghip sch Thnh Ngha
TP. H Ch Minh
In ti
Cng ty C phn in Sao Vit, H Ni
Gi: 22.000
VN HIN
VIT NAM
!r) tt t
THNG 6 - 2011
4. Duyn n ca Bc vi bo ch
CH TCH H CH MINH
6. Nhng nh bo i v pha bin
HUYN CHM
8. Mt s nt vn ha trong lch s chinh
phc vng bin o ca Vit Nam
D VN TON
12. Gio dc trong xy dng vn ha bin
THANH THO
14. Pha sau nhng ngi ng xung v
Trng Sa
I TRANG
18. Chm ngi bt vo ni au nhn th
TNG LAI
20. Hi tho khoa hc k nim 130 nm
ngy sinh m Phng N S - nh vn
ha tiu biu trong lch s Vit Nam
NGC ANH
24. Thng Long t trn v long mch t
kinh k
PHNGTHO
28. Cha Vnh Nghim v nhng iu t k
NGUYN VN HNG
30. Nhng thun nghch trn ng hc
thut ca hc gi, ngh s Mch Quang
33. Bi ca t tnh
LU TRNG L
36. Ba bin khc Vn Cao
NGUYN TRNG TO
40. ng Nht Minh: Khi bit khc t
th t s tm c ci g ring cho mnh
NGUYN L CHI
44. S l mt bn hng ca lng mn
HONG HU QUYT
46. Nhc s Nguyn Thy Kha: Hu x t
nhin hng vi m nhc
NGC ANH
49. Kh luyn trong ngh thut Tung qua
nhng tm gng tiu biu
HONG CHNG
52. Gp tm huyt cho n ca ti t
NGUYN QUANG LONG
54. Bn sc dn tc ca phim truyn Vit
Nam trong c ch th trng
NGUYN TH PHNG ANH
56. Cng ching x Mng
NGUYN HIU
58. Ca dao vi vn ha i
NGUYN THANH MNG
60. Tn mn v vn ha giao thng
L HI
62. Duy tr v pht trin mnh m quan h
i tc chin lc Vit - Nga
64. Ti gp Tng thng Nga Dmitry
Medvedev
PHAN ANH
66. Khm ph Vit Nam bo tng ngh
thut Hoa K BA TNH
||t|t
JUNE - 2011
4. The statue of President Ho Chi Minh
YANNICH VU
6. Epitaphs of Tay Son revolutionary
martyrs in Kim Son pagoda - Hanoi
PROF.HOANG CHUONG
8. The network of traditional cultural values
in innovation and integaration
PROF - PH.D NGO DUC THINH
12.The ceremory of 95 year old longevity
and cemina of reseacher, author Mich Qu
ang PHUONG ANH
14.The excellent student of Uncle Ho in
national art
PROF. HOANG CHUONG
16. A wise teacher and philosopher of
Vietnamese national art
PROF.VU KHIEU
20. Learn to author Mich Quang in studying
national art
MUSICIAN THAO GIANG
22. The anecdote of Dao Tan fxing classical
drama works by Nguyen Dieu VAN SU
24. A way of looking at character-dance in
traditional operetta by culture
NGUYEN THUY HUONG
26. Temples of village HUYNH KIM BUU
28. The itinerary of fnding the grave of
Trinh doctoral candidate
NGUYEN THUY KHA
32. The way to play music by dilettanti of
farmer in the South
DANG HOANH LOAN
36. Dam Phuong woman historian,
excellent cultural reseacher, pioneer in
studying classical drama
PROF. HOANG CHUONG
40. The custom of traditional marriage of
Thai people in Tuong Duong
DAU DUC TRUYEN
44. Produce a flm or do money?
NGUYEN ANH TUAN
47. School stage runs to educate art meanly
NGOC ANH
50. Nguyen Van Hoc, his words penetrate
into the land
THANH VAN
52. To keep Da Nang with developed cities
in Asean and Asia
MAI HOA
62. The plateau is orginal
PH.D LE THI BICH HONG
66. Vietnam and the decate to act of road
trafc safely in 2011 - 2020
Ministry of Communications and
TRANSPORT - HO NGHIA DUNG
68. Smallholder culture of people to join in
trafc
PH.D NGUYEN DUY HUNG
C
oong ch hoi kinh nghiem lam bao cua
Bac. Kinh nghiem cua Bac lakinh nghiem
ngc. Bac hoc viet bao Phap trc, roi
hoc viet bao Trung Quoc, roi sau mi hoc viet bao
Viet Nam. Con hoc th mot latrong i song cua
mnh, hai lahoc giai cap cong nhan. Luc Pari,
tuy biet nhieu toi ac cua thc dan Phap, nhng
khong biet lam thenao eneu c. Mot ong
ch toa bao i song ththuyen (La vie ouvriere)
cho Bac viet bao ay comuc tin tc van, moi tin
chnam ba dong thoi, babao Bac cotin tc g, th
cviet, ong ch ay sesa lai cho. To, ngoai
nhng gilao ong, Bac bat au viet nhng tin
rat ngan. Moi lan viet lam hai ban, mot ban a
cho bao, mot ban th gilai. Lan au tien thay
tin ac ang th rat sung sng. Moi lan eu
em tin aang tren bao so sanh vi bai mnh a
viet, xem sai chonao. Vesau ong ch ay bao Bac
coviet dai them vai dong na, roi lai vai dong
na Cnh thekeo dai en 15, 20 dong, roi
en camot cot dai. Luc oong ch ay lai bao:
Thoi, bay giphai viet rut ngan lai, cung nhng
viec nh vay nhng phai viet cho ro, cho gon.
Cac bao ang bai cua mnh eu labao phai
ta, eu ngheo, khong tracho mnh ong tien
nao. Mnh ngay th i lam, toi i mt tinh, tuy kha
vat va, nhng van cogang viet eneu toi ac cua
bon thc dan. Khi abiet viet bao, mnh lai muon
viet tieu thuyet. Nhng lai e rang biet chTay vo
venh mnh th viet tieu thuyet sao c. Tnh c
oc mot truyen ngan cua L.Tonxtoi thay viet mot
cach rat gian d, dehieu, th cho rang mnh cung
viet c. Tomnh bat au viet truyen ngan.
Luc omnh song khu phocong nhan ngheo,
hieu roi song cua ho, mnh cviet nhng ieu
mat thay tai nghe. Viet xong a en bao Nhan
ao vanoi vi ong ch phu trach vevan nghe:
ay lalan au tien toi thviet truyen ngan, nh
Duyen n
cua Bac vi bao ch
CHUTCH HOCH MINH
Ti i hi ln th III nhng ngi vit bo Vit Nam, Ch tch H Ch Minh cn dn:
Cn b bo ch cng l chin s cch mng. Cy bt, trang giy l v kh sc bn (8/9/1962)
L <|| E||| |L/|
1
VN HIN
VIT NAM
VN HIN
VIT NAM

ong ch xem vasa lai cho. ong ch ay xem

xong roi bao: c lam, chcan sa lai mot vai
chothoi. Cach may hom sau, thay truyen cua
mnh c ang bao th sng lam. Sng hn
na lanhabao tracho 50 phrang ong cothe
song 25 ngay khong phai i lam, tha hotham gia
mt tinh, tha hoviet bao, tha hoi xem sach
Kinh nghiem hoc viet bao cua Bac lanh the.
Comot thi gian mnh lam cachubut, chu
nhiem, giquy, phat hanh vaban bao cua t
Paria (Ngi cung kho). Cac ong ch ngi thuoc
a A- Phi viet bai vaquyen tien, con bao nhieu
cong viec mnh eu bao het. Cach ban bao: ban
cho anh em cong nhan Viet Nam, ho khong biet
chPhap nhng ho van thch mua v ho biet bao
nay chi Tay, mua roi ho nhanh em cong nhan
Phap oc cho ho nghe. Mot cach na la: Pari co
nhng choban bao lay hoa hong. V laong ch
vi nhau ca, cac anh ch ay ban hocho mnh ma
khong lay hoa hong, vaho ban c khanhieu.
V cac sobao Pari va ra eu c BoThuoc
a Phap mua gan het. Con bao gi i cac thuoc
a th may chuyen eu b tch thu vangi a
bao th bbat botu. Vesau, nhanh em thuy thu
Phap b mat chuyen ho, th khong xay ra viec g.
Nhng roi bon thc dan cung dora. Sau cung
phai dung ong hocochuong magi. Cach gi
nh vay at lam, nhng bao eu en c cac
thuoc a.
Cach tht: trong nhng cuoc mt tinh, mnh
a bao ra phat, roi noi: Bao nay noi cho cac
ong ch biet bon thc dan ap bc chung toi nh
thenao. Bao nay ebieu thoi, nhng ong ch
nao colong giup bao, th chung toi cam n.
Ket quala: neu em ban th 100 tbao c 5
phrang, nhng bieu khong th cokhi c 10,
15 phrang. V anh em cong nhan comot, hai xu
hoac mot, hai phrang cung cho ca.
Khi i qua Lien Xo, ong ch L. phong vien
bao Tieng coi bao mnh viet bai vadan phai viet
ros that: viec oai lam, au, ngay thang nao,
vv... Vaphai viet ngan gon. Cach omay nam,
mnh trlai Lien Xo. ong ch L. lai bao mnh
viet. Nhng L. lai bao: chviet khokhan qua.
Phai viet cho van chng. V ngay trc khac,
ngi oc bao chmuon biet nhng viec that. Con
bay gikhac, sinh hoat acao hn, ngi ta thay
hay, thay la, thay van chng th mi thch oc.
Khi en Hoa Nam, mnh lai tap viet bao Trung
Quoc. Moi lan viet xong, mnh sa i sa lai may
lan roi mi gi en Cu vong nhat bao Thay
bai mnh ac ang lai c ong khung,
ieu okhuyen khch mnh tiep tuc viet. Noi
tom lai, mnh phai hoc tap khong ngng valuon
luon khiem ton.
en ngay Viet Nam Thanh nien Cach mang
ong ch Hoi ra tbao Thanh nien th mnh lai
hoc viet tieng ta. Luc ay, van ekhokhan lalam
thenao egi bao venc cho en tay ngi
oc.
Nam 1941, mnh b mat venc. Theo li day
cua Lenin: tbao lacong cu tuyen truyen, co
ong, tochc valanh ao, cho nen mnh cogang
ra mot tbao ngay, vaphai lam rat b mat v luon
luon comat tham cua Phap, Nhat vaBao ai rnh
mo. ieu kien sinh hoat th ba oi, ba no. Lam
bao th phai coain. May ong ch i lay trom
nhng tam bia a, roi mai may ngay mi thanh
ban in. In th phai viet chtrai len a, thelaco
mot ong ch phai h huc tap viet chtrai. May
sobao au, ba, bon anh em cung lam, nhng in
ctoe toet, chin c t vaxau x. Nhng vesau
ctien bodan, moi lan in c gan 300 so. Phai
at bia anhain ba chokhac nhau. Khi ong
chonay th chay en chokhac main, vabao van
ra ung ky. ch chu khong lam g c.
Van egiay cung gay. Luc bay giai mua
nhieu giay ch cung nghi, vatheo doi. Cac ch
em moi ngi i ch mua nam, mi t, noi doi
lamua cho con chau hoc, roi gop lai ein bao.
In ban a, muon sa cha phai dung a xt. Ma
a xt th mua au c? Coong ch angh ra
cach dung chanh thay a xt. Ch em lai giup mua
chanh eung hobao.
Con viec phat hanh: ebao cac hang ab
mat. Cac ong ch phu trach c sViet Minh c
en omalay. Bao ban han hoi, chkhong bieu.
Thelamoi viec eu da vao quyet tam cua
mnh, da vao lc lng vasang kien cua quan
chung.
ong bao a phng rat thch oc bao, v bao
viet ieu g cung tham tha vi ho. ong bao con
t ong tochc nhng tooc bao vab mat a
tin tc cho bao. ong bao lai tm moi cach tuyen
truyen cho lnh dong oc bao elam binh van.
Venoi dung viet, macac co, cac chugoi la
etai, th tat canhng bai Bac viet chcomot
etai lachong thc dan equoc, chong phong
kien a chu, tuyen truyen oc lap dan toc vachu
ngha xahoi. Duyen ncua Bac vi bao ch lanh
vay o
(Trch bai noi ngay 16/9/1959 tai ai hoi lan th
II Hoi Nha bao VN. Ta do VHVN at)

VN HIN
VIT NAM
L <|| E||| |L/|
N
habao Nguyen ang Lam - Trng Phan
xaTTXVN tai Quang Ngai khong thenh
mnh abao nhieu lan ra huyen ao Ly
Sn ed LeKhao lethelnh Hoang Sa - mot
nghi lechcoLySn - etri an nhng ngi
trong Hai oi Hoang Sa kiem quan Trng Sa
nam xa angaxuong ebao vechuquyen bien
ao Toquoc.
Qua nhng chuyen i ay, anh ythc c
rang, LySn nay lamot bao tang song ong ve
lch schuquyen cua Viet Nam tai hai quan ao
Hoang Sa vaTrng Sa makhong ni nao co
c.
olanhathcac toc ho conhieu ngi i
Hoang Sa, Trng Sa, nhng ngoi mogio, nhng
nh lang lam ni thphung vatet cac hung
binh Hoang Sa, Trng Sa ahy sinh v Toquoc
thang tram nam trc
Tt lieu thu thap c trong bao tang va
nhng chuyen i thc tecung nhng cau chuyen
vi ng dan, loat bai LySn - Bao tang song ong
velch schuquyen cua Viet Nam tai Hoang Sa
vaTrng Sa hnh thanh, tai hien sinh ong ve
nhng giatr van hoavat thevaphi vat thetai
huyen ao LySn gan vi lch schuquyen cua
Viet Nam oi vi hai quan ao nay.
Nhabao Nguyen ang Lam chia se: Vung
ao nay lang trng tbao i nay manhan
dan ta van gan bo. ac biet trong nhng nam gan
ay nhieu tau cocong suat ln tao thanh nhng
tooi ra khi bam bien. olaythc, trach nhiem
trong bao vevung chuquyen bien ao cua ngi
dan LySn tnhieu i nay.
Nhng ng dan ngay em bam bien, nh
nhng chien sycanh giat tri ngoai trung
dng cua To quoc. Ho nh nhng cot moc
song khang nh chuquyen trng ton vung
lanh hai quoc gia. Duconhieu trngai, nhng
vi ho, vung bien tri Toquoc cung quan ao
Hoang Sa vaTrng Sa atrthanh mot phan
mau tht khocothetach ri.....
Nhng nhabao
i vepha bien
HUYEN CHAM
K|t l11 I1 1t |1 |1 lt l1| l| |l N1| Nt l1| r1| t1t |1 |11. K1 r1| ||t l11, l1t |1N |1 r1|
|1 1 11 t1 l1| 1 t11 1| 1|1, t|1 t|1l, l| t|1 r1| ||t K|1|, |1 11| |1N |11 |1N 1 t11
l|t t1 t1t |1 l|1t| ||tN t11 11 t1 N|| lt N1| l|11 r|tl, N1| l1t |1N |11 t|| |1 l1| l|t ||t l||
lt, t|| t1 t1 11 l1t 11 |1 t1 t |1 t1l N1t ||t t11 I1 1t 1|1 l|1 K|1|. B1 |1 lt l1|
l1t l|t ||t l|11 ||t l1t |1N l1l 1|1| t11 l1| |1| K11 t|| 1t 1|1 |1 l| .
Nh bo Nguyn ng Lm
I
VN HIN
VIT NAM
olanhng dong tam huyet cua nhom tac
giaHoMinh Khanh vaBui ThHng Giang cua
ai TNVN trong loat bai Menh lenh vn khi.
Mi chnh thc phat song tnam 2010, chng
trnh Bien ao Viet Nam cua Phong Nong nghiep
- HeThi s - Chnh tr- Tong hp (VOV1) c
ong ao thnh giaon nhan.
ieu ac biet laoi ngungi lam chng
trnh phan nhieu lacac nnhabao. V the, khong
thekehet khokhan, vat vatrong quatrnh tac
nghiep cua ho. Nhng khokhan en nhng nao
cung chang thengan bc chan ho en vi bien,
ao, en vi ng dan.
Noi veMenh lenh vn khi, nnhabao
Ho Minh Khanh cho biet, trong tac pham cua
mnh, chmuon thehien tnh yeu bien, quyet tam
bam bien cua bacon ng dan dugap nhieu kho
khan, tham ch nguy hiem. Bi Vn khi vi
ng dan rorang khong chlamenh lenh cuoc
song vi muc ch mu sinh macon lamenh lenh
trong viec bao vechuquyen bien ao thieng lieng
cua Toquoc.
Nhabao HoMinh Khanh cho biet them: An
tng cua toi tren huyen ao LySn lanhng
ngoi mogio. Nhng ngoi moolaminh chng
cho nhng khokhan gian khomabacon ng dan
phai trai qua, cung laminh chng velch shao
hung. LySn lahuyen ao cotruyen thong cua
cha ong cung laekhang nh chuquyen cua
Viet Nam Hoang Sa.
Khong phai ai cung comay man c i thc
tenhieu nh nhabao Nguyen ang Lam hay nha
bao HoMinh Khanh. Vi nhabao Lu Quy- Pho
Giam oc ien anh quan oi, khokhan ln nhat
oi vi ong vaong nghiep khi thc hien phim
tai lieu Hoang Sa trong long Toquoc lakhong
c ra Hoang Sa machuyeu qua su tam t lieu
lch s, gap gnhan chng lch s.
Vi muc ch muon em en cho khan gia
cai nhn toan dien velch schuquyen cua Viet
Nam tai Trng Sa vaHoang Sa, nhom tac giaa
danh nhieu tam sc tm gap nhng ngi tng
lam nhiem vu bao veHoang Sa, cac can bokh
tng
Nhabao Lu Quykelai: Duatuoi xa
nay hiem, nhng trong cau chuyen cua ho van
thay anh len niem khat khao c trlai Hoang
Sa. ecooan phim tai lieu giatrvi thi lng
20 phut, oan lam phim phai thc hien trong 5
thang, tien hanh quay nhieu a iem nh: Ly
Sn, Quang Ngai, aNang, Hue, HaNoi.
Nhabao Lu Quyvan tiec nuoi v con nhieu
t lieu quy, nhng do thi lng cohan cha the
truyen tai het en ngi xem.
Secon trlai etai bien ao vakhai thac
nhieu kha canh khac nhau latam niem cua ong
vaong nghiep: Langi viet bai cung nh lam
phim, lam sao emoi ngi hieu c vakhi
day c long t hao dan toc, khi day c gia
tr cua hoabnh vabao vec toan ven lanh
thomanhieu nam ong cha ta agivabay gi
mnh khong theemat. olaieu mangi lam
bao can phai noi, lathong iep enhac nhmoi
ngi lam thenao egic Hoang Sa.
Menh lenh vn khi tchnh trai tim moi
ng dan, atrthanh menh lenh thoi thuc
ngi lam bao bang tnh yeu, niem tin vatrach
nhiem ln lao can phai i vaviet nhieu hn na.
Hanh trang mang theo chlamay quay, may ghi
am, may anh vacay but, nhng vi am menghe
nghiep vatinh than trach nhiem v Toquoc, v
nhan dan, cac nhabao van ang tiep tuc hanh
trnh i vepha bien, viet tiep nhng cau chuyen
bien ao ethehehom nay vamai mai vesau
them t hao vaythc bao ve vung bien ao
thieng lieng cua Toquoc macha ong ta khong
tiec mau xng gn gi.
Cc nh bo tc nghip trn qun o Trng Sa
o L Sn, Qung Ngi
VN HIN
VIT NAM

L <|| E||| |L/|

D
hoi thao coPhoChutch nc Nguyen
ThDoan, Uy vien T ang; cac ong ch
Hoang Tuan Anh, Uy vien T ang, Bo
trng boVan hoa, Thethao & Du lch; Hoang
Th Ai Nhien, PhoChutch Hoi Lien hiep Phu
nViet Nam, Hu Thnh, Chutch Lien hiep cac
Hoi Van hoc Nghethuat VN, Chutch Hoi Nha
van VN, Dng Trung Quoc, PhoChutch kiem
Tong th kyHoi khoa hoc Lch sVN, Phan Trong
Thng, Vien trng Vien Van hoc VN, Hoang
Chng, Tong Giam oc Trung tam Nghien cu
Bao ton vaPhat huy Van hoa Dan toc VN, Hoang
Hu Lng, Cuc trng Cuc Bao ch, BoThong
tin Truyen thong Vepha lanh ao tnh Tha
Thien HuecoTS. Nguyen Ngoc Thien, Uy vien
T ang, Chutch HND tnh, Nguyen Van Cao,
PhoB th tnh uy, Chutch UBND tnh cung cac
ong ch trong ban Thng vu Tnh uy, Thng
trc HND tnh, UBND tnh, lanh ao TP Hueva
cac S, Ban, nganh cua tnh. Hoi thao cos tham
h0I hk0 kh0k h00 kI 0IEN 180 0kN 08kI 8I0h 0kN Ph0008 00 80
Nhavan hoa tieu bieu
trong lch sViet Nam
NGOC ANH (tng thuat)
K| |tN l& 1N 11 t|| B1N ||11 t (&IIl&&l &IIlll) r1 & 1N l|1| |1
N t11 |1t |1| (lIIlfl lIIlll), 0KN l|| I|1 I||t Kt |1| |1 r1| K1| K|11 |1t
||t| t l|| I|1 I||t Kt, f|t f1 |1t f|tl N1N t1 1|1 l|| t B1N ||11 l1 t|t |1|
l|11 K|11 |1t l1| l|1| |1 Kt lt l|N ||t rt t1t l1|, |1| l|11 r1 |1 1|t l|t| l|t rt
t 1||t t1 |1.
Quang cnh bui Hi tho
VN HIN
VIT NAM

dcua cac nhanghien cu lao thanh, cac nhakhoa

hoc au nganh HaNoi, TPHCM, cac tnh Thanh
Hoa, Quang Nam vaong ao cac nhanghien
cu tai Hue. Hoi thao con cobaNguyen Khoa
Dieu Van - con gai ut cua Nsam Phng,
ngi giao vien cuoi cung cua Ncong hoc hoi,
nam nay a94 tuoi tTP HoCh Minh dan au
oan hn 20 ngi lacon, chau; nhath Nguyen
Khoa iem, chau noi baam Phng cung ong
ao than thuoc tai HuevaHaNoi cung en d
hoi thao.
Bao cao edan cua PGSTS oBang, PhoChu
tch Hoi Khoa hoc Lch sVN, Chutch Hoi Khoa
hoc Lch sThaThien Huecho biet:
Cong Nong Canh, sinh nam Tan T (1881),
t laQuyLng, but danh am Phng Ns,
cha laHoang tth66 cua vua Minh Mang. Tuy
sinh ra trong boi canh at nc bthc dan Phap
ohonhng bavan c tha hng loi giao duc
truyen thong cong - dung - ngon - hanh cua Hoang
toc... Balamot nhabao, mot nhavan, mot nha
giao duc, mot nhahoat ong xahoi xuat chung,
mot ngi am hieu sau sac van hoa dan toc, thong
thao nhieu ngoai ng, tbot tng xuat than
phong kien eng vao hang ngunhng tr thc
tien bocua thi ai. Bacon langi sang lap ra
Ncong hoc hoi Huevatrc tiep lam Hoi trng.
ay latochc phu nphi chnh phuau tien
nc ta thi chnh quyen thc dan. Hoi aera
mot sonoi dung, chng trnh ehng dan, giao
duc phunvanhi ong; ong thi, tao ieu kien
cho ch em tham gia vao cac hoat ong tap the
etotham gia cac hoat ong xahoi; pham vi
hoat ong cua Hoi alan toa ra HaNoi, vao en
Sai Gon vacac a phng khac trong canc; la
choda cho hoc sinh trng ong Khanh, trng
Quoc hoc bai khoa chong thc dan, phong kien
Ncong hoc hoi laniem t hao cua nhan dan
Tha Thien Huevacua phunViet Nam. eghi
nhan nhng cong lao cua baam Phng ns,
tnh Tha Thien Hueaat ten bacho mot con
ng khu vc noi thanh thuoc phng Tay
Loc, thanh phoHue.
Baam Phng NSco6 ngi con, trong
obon ngi con trai laNguyen Khoa Tu, Nguyen
Khoa Vy, Nguyen Khoa Van (Hai Trieu), Nguyen
Khoa Chau acong hien tuoi xuan vahi sinh cho s
nghiep gianh oc lap t do vatien bocua dan toc.
Lamot tam gng ln, mot nhan cach ln nhng
cuoc i vas nghiep cua bacon nhieu ieu cha
c sang to. acomot quatrnh nghien cu ve
am Phng nhng cha ung tam, cha ut lieu
Ph ch tch nc Nguyn Th Doan, B trng B VHTTDL Hong Tun Anh, GS Hong Chng v cc i biu cng con chu
thn tc b m Phng N S ti Hi tho.
VN HIN
VIT NAM
!
L <|| E||| |L/|
eanh giaveba. Do o, cuoc hoi thao nay a
gop phan tham nh vai tro, v tr cua baam
Phng Nsoi vi Ncong hoc hoi, oi vi
van hoc nghethuat, vi giao duc vabao ch nc
nhavakhang nh balamot ntr thc u tu
cua dan toc trong lch s, cotam nhn xa, i trc
thi ai, langi tien phong dung bao ch, van
chng thc tnh ythc cho ngii, gianh tron
tam huyet, tai nang au tranh benh vc nquyen
vagiao duc treth - thehetng lai cua at
nc, cua dan toc.
Phat bieu tai hoi thao, PhoChutch nc Nguyen
ThDoan chan thanh cho biet, neu khong cocuoc hoi
thao nay, bakhong biet am Phng nslaai.
PhoChutch nc anh giacao yngha cua hoi thao
nay vaenghhoi thao can lam sang tothem nhng
ong gop to ln, nhieu mat cua baam Phng cho
at nc vas nghiep cach mang, ac biet latrong
s nghiep giai phong phu n, xay dng con ngi
mi. PhoChutch nc cung mong UBND tnh Tha
Thien Hue, BoVan hoa, Thethao & Du lch, Hoi Lien
hiep Phu nVN vagia nh tiep tuc nghien cu,
exuat vi ang vaNhanc econg lao cua am
Phng nsc cong nhan, c lch sghi
nhan ethiet thoi cho ban than ba, cho dong
toc cung nh cotheengh truy tang danh hieu
BameViet Nam anh hung cho ba v baaong
gop 4 ngi con laliet s trong s nghiep au
tranh giai phong dan toc.. Noi veam Phng
ns, Botrng BoVan hoa, Thethao vaDu lch
Hoang Tuan Anh nhan nh: baahoi tuay
umot ban lnh cua mot phu n, mot tam long
nhan ai, mot khat vong manh liet v s tien bo
cua phun, hnh anh cao ep cua bavan con mai
vi thi gian.
Do khuon khothi gian hoi thao chc
thc hien trong vong 1 ngay vi 42 ban bao cao
khoa hoc vacac phat bieu ykien nen Ban tochc
achia lam hai tieu ban: tieu ban Gia the, Van
hoa, Giao duc gom 24 bao cao khoa hoc vatieu
ban Van hoc, Bao ch vi 18 bao cao. Ban tochc
agiao cho cac tieu ban mi mot sotac giaai
dien cho cac nhom noi dung trnh bay ket qua
nghien cu chnh vanhng luan iem mi. Cac
ykien tai hoi thao atap trung phan tch, anh
giavegia the, thi ai vas nghiep cua baam
Phng vi t cach langi hoat ong tch cc ve
cac phng dien van hoa - xahoi nh au tranh
nquyen, thanh lap vaieu hanh Ncong Hoc
hoi, nhagiao duc hoc, nhabien khao Tuong; anh
giavet tng canh tan yeu nc vanhap cuoc
vi trao lu cach mang; anh giaves nghiep
bao ch vath van cua am Phng Vehoat
ong au tranh nquyen vas tien bocua phu
n, PGS.TS Nguyen ang iep cho rang: am
Phng atm thay cha khoa giai phong phu n
trong giao duc vathong qua giao duc. Theo GS
Nguyen nh Chu, am Phng lachuyen gia
viet vephu nnhieu nhat, sau sac nhat vatoan
dien nhat. Vexay dng con ngi mi, gia nh
mi, xahoi mi, am Phng ahoat ong nh
mot tr thc chan chnh vi lytng xay dng
mot at nc t cng, mot dan toc hng vng.
Chnh cuoc song cua bavagia nh balakch
ban ve con ngi mi, gia nh mi trong boi
canh thi can ai Viet Nam. goc onghien cu
venghethuat Tuong, vi tac pham Lc khao
ve Tuong hat An Nam do am Phng bien
soan tnam 1923, ay lacong trnh nghien cu
vetuong au tien cua nc ta. Trong tham luan
duy nhat veam Phng vi nghethuat tuong
c trnh bay tai hoi thao, GS Hoang Chng,
Tong Giam oc Trung tam Nghien cu Bao ton &
Phat huy Van hoa Dan toc Viet Nam, Chunhiem
Tap ch Van Hien Viet Nam anh gia: Baam
Phng acho ngi oc thay c nguon goc
vaac trng cua nghethuat tuong hat boi, mot
nghethuat ra i Viet Nam vamang ban sac
Viet Nam. Theo yeu cau cua Hoi thao, GS Hoang
Chng con noi rothem veHytrng tuy but
Bn th bi v b m Phng N S ti cha Ba La Mt
VN HIN
VIT NAM
!!
cua ao Tan. Veth, t, tieu thuyet, TS Ton That
Dung cho rang: Nhn tgoc nhn cua cac cay but
ntrong van hoc hien ai Viet Nam balamot
trong nhng ngi i tien phong trong sang tac
vathnghiem theloai tieu thuyet. Tket qua
nghien cu s nghiep bao ch cua am Phng,
TS Hoang Dieu Minh cung gop tieng noi thong
nhat: Cothenoi balankygiaViet Nam au
tien cobut lc tam cto ln cung nh sc anh
hng sau rong trong thi kymau cua nen
bao ch Viet Nam hien ai. V dan, v nc vav
s tien bocua xahoi languon sc manh vobien
giup cho am Phng bt phac phong cach
me etrthanh mot nhan vat cua cong chung.
Qua nghien cu vehanh trang vas nghiep cua
am Phng tren nhieu phng dien, Hoi thao
aa ra ykien thong nhat: am Phng ns
lanhavan hoa rat tieu bieu trong lch scan ai
Viet Nam, ladanh nhan van hoa ac sac cua at
nc trong trao lu canh tan yeu nc vao na
au thekyXX vabachnh langi phu nViet
Nam tieu bieu thekyXX. Hoi thao cung exuat
cong tac bao ton vaphat huy giatr di san van
hoa am Phng vaa ra ykien exuat vi
Hoi Lien hiep PhunViet Nam noi chung vaHoi
Lien hiep phu ntnh Tha Thien Huenoi rieng
cochng trnh sinh hoat chuyen egii thieu ve
cuoc i hoat ong cua ba, cung nh nhng sinh
hoat truyen thong nhan cac dp kniem lien quan
(nh thi trnh dien ncong gia chanh trong hoi
vien hoac nsinh vien, hoc sinh; phat ong xay
dng quykhuyen hoc am Phng danh cho n
sinh vien vt khotrong hoc tap).
ecoc cuoc hoi thao nay lacamot qua
trnh chuan b lau dai, nghiem tuc vet lieu cua
gii nghien cu trong oconhanghien cu van
hoa aquacoLeThanh Hien vahau duecua ba
(Nguyen Khoa Dieu Bien, Nguyen Cu Tho), va
gan ay lanolc to ln cua nhath Nguyen Khoa
iem, ngi chau noi u tu, acong phu su tam
cac tac pham cua batrong cac th vien vacac c
quan lu trHaNoi, thanh phoHoCh Minh
etap hp xuat ban. Thay mat gia nh, nhath
Nguyen Khoa iem cam n s tham d cua cac
vlanh ao Trung ng, cua Tnh, cac nhanghien
cu, nhakhoa hoc vaxuc ong bay to: Scomat
vaykien cua quyvlam sang lai nhng trang viet
cua basau nhieu nam thang valam am lai tam
long nhng con chau trong gia nh luon luon
hoai vong bong dang than thiet cua ngi. Sau
buoi hoi thao, nhng ngi tham d ati chua
Ba La Mat, TP Hue, mot nharng tieu bieu cua
xHue, ni thbai vcua am Phng nse
thap hng tng nhbavad ba cm chay tai
chua cung gia nh, than toc cua batrong khong
gian am hng vcua Hueep vath...
Cha Ba La Mt
||| E/| \/| |||
!l
VN HIN
VIT NAM
V
iet Nam lamot quoc gia ven bien, nam
khu vc trung tam ong Nam A. Vi v
tr a lynam gan bien, Viet Nam cotiem
nang phat trien mot nen kinh tetoan dien da
tren mot phan vao cong nghiep khai thac bien va
giao thong bien.
Tren thegii, nhieu quoc gia ven bien vanhieu
thanh phoven bien atrthanh nhng trung tam
cong nghiep vathng mai, cang quoc te. ang
leViet Nam chung ta cung phai conhng thanh
phocong thng nghiep rat phat trien vasam uat
nam ven bien doc theo bbien Viet Nam.
a socac sach sViet Nam nh Viet Nam
SLc, Viet SToan Th, ai Viet SKy
Toan Th eu viet velch sViet Nam tthi
thng co, vabat au lch sbang thi Hong
Bang, thi iem khoang 3000 nam trc CN, tc
cach ay khoang 5000 nam. Qua nhng sach s
o, ngi Viet Nam chung ta thng t hao co
5000 nam lch s. Nhng chung ta muon biet
trc 5 nghn nam o, dan toc Viet chung ta t
au en vachung ta atng lam g exay dng
len mot at nc Viet Nam tthi Hong Bang
cho en ngay nay? Cophai dan toc Viet Nam a
tng comot nen van minh da tren viec trong lua
nc vanhng hoat ong hang hai tren bien hay
khong? olanhng cau hoi khococau trali
chnh xac vacan c au t nghien cu, anh
giabai ban.
Gan ay cuon sach a ang Phng
ong cua tac giaOppenheimer aa ra gia
thuyet rang noi cua nen van minh ong Nam A
chnh laBien ong, bao gom caVnh Bac Bova
khu vc Bien ong Viet Nam. Neu nhng gia
thuyet tren coc sung, th Vnh Bac Bova
Bien ong khong nhng cha ng nhieu nguon
tai nguyen thien nhien phong phu, macon cothe
cha ng canhng chng clch svenguon
goc dan toc Viet noi rieng vanguon goc cac dan
toc song vung ong Nam Anoi chung. Do vay
MOT SONET VAN HOA
TRONG LCH SCHINH PHUC
VUNC 8|EN A0 CUA V|E1 NAM
TS. D VAN TOAN
I|t1 t1 l1 N1N l|t t1 11 l1t l1, ttl l|t1 r| l|| |1 l1 l|| t1 l|t l1 |1 1|1 l|tl l |11 1|| 1N
l|1t 11 l1 l1 t1 l|t t1 l| lt K111 1, I 1N l|1t l1 lt I|11 1. ||1 |1 t1t 11 l1t rt ||t t1
11 l1t. K||, 11, 1, K11, ||1N, K|1 Nt t1 r1| l1 1|11. I||t t|1, ||1l, A B1, |11 B1|, K11 K11...
!
VN HIN
VIT NAM
chung ta can conhng nghien cu thch hp e
tm vecoi nguon dan toc. Trong cac nghien cu
o, chung ta can conhng nghien cu nghiem tuc
vacohethong vebien, lch shang hai vaong
tau cua Viet Nam.
Cho en nay chung ta ac biet 1 sothong
tin quan trong nh: Vung bien ac quyen kinh
tecua Viet Nam rong hn mot trieu km vuong,
ln hn gap 3 lan so vi lanh tho. Trong ob
bien dai hn 3.260km tMong Cai en HaTien,
cohn 3.000 hon ao manoi tieng laquan ao
Hoang Sa vaTrng Sa. Nc ta co148 huyen
thuoc cac vung bien, ao vaven bien (102 huyen
ven bien, 34 quan, thxa, thanh phoven bien trc
thuoc tnh va12 huyen ao) thuoc 28 tnh (25 tnh
vaba thanh photrc thuoc Trung ng); Dien tch
t nhien hn 65.000 km2, chiem khoang 20% dien
tch canc, dan sovung bien, ao cua nc ta
la29,2 trieu ngi (theo Tong cuc thong ke, 2006),
bang 34,6% dan socanc.
Nam 2009 atm thay di chHon Ke, Ban mai
ranh tai ao CoTo, Quang Ninh cua c dan Van
hoaHa Long, conien ai cach ngay nay khoang
4.000 nam. Tuy nhien, di chmi c tm thay
nay ang bxam hai bi mot con ng mi chay
ngang equa mot phan di ch. Trc o, vao nam
1997, cac nhakhoa hoc thuoc Vien Khao cohoc
Viet Nam vacan boBao tang Quang Ninh atm
thay mot dau tch thuoc S kyoami tren ao
MaChau (Thuoc quan ao CoTo). Cac hien vat
tm thay gom cac cong cuGheeo, c xac nh
conien ai cach ngay nay khoang 20.000 nam.
Cac hien vat tm thay hien ang c trng bay
tai nhaLu niem Bac Hotren ao CoTo.
Tai lieu khao cohoc cho biet aconhng
di tch ngi nguyen thuysinh song cac mien
ven bien cach ay khoang 6.000 - 3.000 nam, hnh
thanh cac van hoa Khao conh van hoa Ha Long
(Quang Ninh), Cai Beo (Hai Phong), a But, Hoa
Loc (Thanh Hoa), van hoa Quynh Van (NgheAn),
Thach Lac (HaTnh), Bau Tro(Quang Bnh). Cac
nen van hoa ven bien nay conhieu yeu togan gui
vi van hoa Hoa Bnh Bac Sn mien nui va
thung lung, conien ai tkhoang 12 8000 nam
cach ngay nay.
Dau tch thc an cua con ngi elai lalp
vooc day hang met trong cac hang ong mien
nui, vosoiep tao thanh con dai hang chuc met
ven bien, trong ocon comotang, cong cu a
mai, manh gom, bep vathan tro lan xng thu,
xng ca ong vat thuy sinh languon thc an
am ong vat phobien cua nhng lp c dan
co. Nhng nhom c dan mien nui vaven bien
nay lanhng cong ong c dan sinh song bang
nghetrong trot s khai vakhai thac san pham t
nhien trng nui, tsong tbien. Phai chang s
that lch snay ac huyen thoai hoa thanh
truyen thuyet khi nguyen cua ngi Viet "con
rong, chau tien", chia oi con chau na len nui,
na xuong bien khai phammang at - Nc?
Vao khoang na sau thekthnhat trc
cong nguyen, hoat ong giao thong ng bien
aphat trien Viet Nam, tao ieu kien cho viec
i lai, tiep xuc, trao oi gia cac nhom c dan ven
bien nc ta vi khu vc hai ao ong Nam A.
Nhieu nhanghien cu cho rang, tren mat trong
ong ong Sn cokhac hnh chiec thuyen ln
vi hnh ngi cung nhng nghi le, ay ulng
thc, vukh... chnh lahnh dang cua nhng con
thuyen cua totien ta vn ra khai thac song bien
trat sm. ao Sulawesi, hon ao ln tht cua
Indonesia, con c goi lavng quoc cua nhng
mai nhacao vut hnh con thuyen mac dan
ay, ngi Toraja goi olanhng Tongkonan.
Bin o Tr C, Qung Ninh
VN HIN
VIT NAM
!1
||| E/| \/| |||
Nhng Tongkonan xep thanh hang chay dai thang
tap trong giong nh nhng chiec thuyen buom
kieu hanh ang neo au gia mot vung sn cc.
Theo truyen thuyet cua botoc Toraja, totien ho
tng song ong bang trong luc a pha bac t
hang ngan nam trc, do nhng bien coxahoi
cacong ong Toraja agiong buom vt bien i
tm at mi. Ho aen c vung at mangay
nay goi laMakassar, pha nam ao Sulawesi. Ho
quyet nh chon ni olam quehng thhai,
vanhng mai nhaTongkonan hnh con thuyen
ln vt ai dng c dng len valuon hng
vehng bac nh econ chau khong quen coi
nguon, quehng
pha Nam, van hoa Sa Huynh mien Trung
vavan hoa ong Nai vung ca bien Can Gi
aelai nhieu dau an cua nhng oan thng
thuyen en tAn o, nh otrang sc bang ngoc,
bang thuy tinh, bang vang Dau tch thng mai
Trung Hoa lanhng ong tien NguThu, gng
ong, bnh gom thi Han tm thay khanhieu
mot sodi tch khao coven bien. Quan hebuon
ban vi An ovaTrung Quoc dien ra vung
ven bien trat sm, khoang 1,2 thekytrc cong
nguyen. ac biet ogom trong motang chum vo
cua van hoa Sa Huynh vavan hoa ong Nai rat
giong ogom trong cac di tch motang Philip-
pine, macac nhakhao cocho rang olabang
chng cua s trao oi san pham vakythuat san
xuat gia c dan vung ven bien vahai ao.
en au cong nguyen, cac vng quoc co
PhuNam, Champa pha Nam hnh thanh va
phat trien thanh nhng vng quoc giau manh
nhkhai thac thuy hai san, lam san, nong nghiep
vanhat lanhcohethong cang th ven bien e
buon ban valam dch vu cho con ng thng
mai tren bien noi lien luc a An oen luc a
Trung Hoa. pha Bac, tau thek10 quoc gia
ai Viet danh c nen oc lap t chu. Cac trieu
ai Ly- Tran bat au mcang Van on tiep nhan
thng thuyen nc ngoai. en thi Le, D a
ch cua Nguyen Trai con nhac en cac ca bien
Can Hai, Hoi Thong (NgheAn), Hoi Trieu (Thanh
Hoa)... Tthek17, chnh quyen Chua Nguyen
ang trong atiep tuc phat trien ai Chiem hai
khau thanh cang th Fai Fo- Hoi An, xay dng
cang Ben Nghemng ra bien cho vung Gia
nh - ong Nai. Trong thi Nguyen nhieu ao va
quan ao ven bien ong ac kham pha, khai
thac tai nguyen vaxac lap chuquyen, trong o
cohai quan ao Hoang Sa vaTrng Sa. Vemat
sinh ke, tai Bac bovaNam bo, ngi Viet ra bien
rat muon lai v cac lydo khac. Ngi Viet von la
c dan nong nghiep, van nan cua ngi nong dan
Viet mai cho ti nhng nam 90 cua thekyXX van
lalng thc. Do otrong tam thc cung nh
!
VN HIN
VIT NAM
trong thc te, hochhng veruong ong. eco
them ruong trong cay, ngi Viet - nhat langi
Viet tai Bac bo- khi tiep xuc vi bien eu u tien
khuynh hng quai elan bien ecoruong
lam nong nghiep vahoakeo dai van hoa nong
nghiep ra bbien ca. Theo hng o, ngi Viet
atrong suvet, ngan bien tien, quai elan bien,
khai hoang, thau chua ra man... tao nen nhng
canh ong bat ngat, nhng xom lang truphudoc
theo ven bien. Ngi Viet tai Bac bovaNam bo
chmi vn ra bien anh canc man trong thi
gian cha bao lau. Mot mat do kythuat, thuyen
be, chai li kem khong theanh cangoai bien
c cha noi en chuyen trc ay khi dan so
cha ong, ong bang Nam bocha ngap nc,
lam tom nhieu ca, cha cothtrng, ngi nong
dan chkhai thac cat cap t tuc cho nhu cau
thng nhat th anh cabien xa bcha phai la
ieu bc thiet? Bi thematheo mot sonhadan
toc hoc th cho ti gan ay, ngi Viet Bac bo
van cha cothoi quen an cabien - khi chebien ca
bien ho thng sdung cac mon gia v lam cho
cabien mat mui khien mon an nay cohng v
giong vi caong... Nhng Trung bo, nhat la
cc nam Trung both lai khac. Do kien tao, cac
luong hai lu tren bien adan dat cac luong ca
ln vao gan b, hn thevemat a hnh, tai mien
Trung, nui an xuong sat bien, at nong nghiep
can coi vachat hep, song ngoi ngan, nc chay
xiet, t ao ho, rat t canc ngot, nen khi thien
di ti vung at nay, ngi Viet acocach thc
la chon khac: Sam thuyen li vn ra ngoai
bien caanh bat caesinh ton. Neu cho rang
sd ngi Viet a ra s la chon nay lado ho
tiep thu c truyen thong bien cua ngi Cham,
th ocung chlamot giathuyet. Tren thc te,
trong toan bocong ong ngi Cham c trutai 2
tnh Ninh Thuan vaBnh Thuan th chco1 lang
lam ngheanh cabien manghecacua ho cung
khong may c phat trien. Do ocothelygiai
theo cach khac: Khi di chuyen vao mien Trung, t
ruong ong etrong cay, t ao ho, khong coca
nc ngot, matai vung bien nay lai lam tom, ca
vao sat bnen ngi Viet ala chon thch nghi
vi bien canham kiem song lau dai. V vay, tai
cac tnh mien Trung nhat lakhu vc Nam Trung
bo, tnh chat bien cothenoi larat am ac trong
van hoa cua ngi Viet. Bi thematrong cong
ong ng dan sinh song tai khu vc Trung bo,
nhat lacc Nam Trung boahnh thanh c
mot nep song van hoa bien.
Tbao i nay cong ong dan c ven bien va
hai ao atch luy nhieu kynang quan lyvan
hoa xahoi, vakhai thac kinh tebien. equan ly
bien tot hn chung ta can conghien cu nhieu
hn vexuat xa lyvan hoa vaquatrnh lch s
c trucua cac cong ong dan c ven bien.
- Vetong ket s phat trien cac vung bien va
hai ao Viet Nam vi cac ranh gii hien tai. Chung
ta aphat trien vaco1 vung bien vahai ao rat
rong ln, can cophng phap tuyen truyen va
phobien en tat canhan dan, ac biet thehetre
egign lanh tho- lanh hai cua Quoc gia.
- Can mra d an, etai nghien cu vea
van hoa valch scua cac vung bien Viet Nam,
giup cong tac nghien cu khang nh chuquyen,
phat trien kinh texahoi ben vng cac vung bien
Viet Nam, cac moi quan hevi cac vung a ly
tren luc a khac cua Viet Nam vaThegii.
- Trong thi k Bien oi kh hau, van etruyen
thong van hoa valch sbien ao seong vai tro
cc k quan trong trong ng phovi cac thien tai,
phat trien hang hai vaanh bat hai san cua cac
cong ong dan c ven bien vahai ao.
- Quan lyNhanc vebien vahai ao coda
vao kien thc van hoa lch schinh phuc bien ao
giup at hieu quaben vng hn.
- Can ton vinh vaghi nhan cap quoc gia nhng
Danh nhan ong gop, cocong cho quatrnh chinh
phuc bien, hai ao.
- Thanh lap Bao tang bien tong hp quoc gia
velch s, van hoa, nhan van, hang hai quan s
vatnhien ghi nhan vthequoc gia bien cua Viet
Nam tren thegii.
||| E/| \/| |||
!
VN HIN
VIT NAM
GIAO DUC TRONG XAY DNG
VAN HOA BIEN
THANH THAO
N
gi ta cothevien dan nhng toc
ngi thieu sonhng chon rng
thieng heo hut cach biet vi thegii
van minh, con em ho khong coieu kien
en trng, cai ch vi ho nhieu khi tr
thanh xa x, nhng hovan bao ton c von
van hoaban a qua cac hoat ong thcung
cung nh qua cach song cach cam cach ngh
venhan sinh vavutru cua mnh. ung la
cochuyen othat. Nhng van hoa, trong
cai n nhat (unit) aham cai ong nhat
(unity) thong nhat, hp nhat, trong s tach
biet akhao khat s hoaong. Vanh the,
neu khong covan minh, van hoaban a
seconguy c b colap vatan lui. Nhat la
trong thegii ngay nay, khi van minh la
anh em ruot cua giao duc, th ta cothenoi
makhong s nham, laneu au treem ch
c hng mot nen giao duc thap, au
treem khong c hoc hanh tte, th cung
!I
VN HIN
VIT NAM
ng mong obao ton vaphat trien c van
hoaban a cua mnh.Ngc lai, au con ngi
c hng mot nen giao duc phocap van minh
vanhan ban, mot nen giao duc nham lam losang
nhng tiem nang tr tue, phat huy khanang sang
tao vahng con ngi ti i song hai hoagia
lytr vatnh cam, gia tam linh vai thng,
gia lao ong vahng thu, gia cho vanhan,
th ocon ngi conhng ieu kien tot nhat
egign ban sac van hoa, song van hoavalam
cho van hoaban a trnen song ong. Chung ta
acomot nen van hoabien cua ngi Viet va
oc ao va cotiep nhan nen van hoabien cua
ngi Cham vangi Kh-me c trutren dai at
Viet Nam thang nghn nam trc. Nhng hien
nay, coletrong khi quachumuc nghien cu va
khai thac nhng tinh hoa cua van hoabien truyen
thong, nhieu luc chung ta avotnh quen i moi
trng vadng chat nuoi song nen van hoaay:
olamoi trng giao duc, ladng chat giao
duc. Toi aconhieu dp vemot solang chai vung
bien Quang Ngai, vacai ap vao mat toi au tien
la: onhieu trecon qua! Trecon latng lai
cua at nc, tng lai cua mot vung at, nhng
tng lai ay senh thenao th khong thenghmot
cach n gian c. Nhng gia nh vung bien
thng sinh nhieu con. Mot trong nhng nhu cau
t than au tien mot lang bien lanhu cau nhan
lc i bien. Vanhan lc ay phai lacon trai, la
an ong. V the, phai sinh cang nhieu betrai cang
tot, vaneu cha cocon trai, th phai eti chng
nao coth thoi! Txa xa, cuoc song bien giaa
at hang nh vay vi nhng gia nh lang bien.
Cong cuoc mu sinh gan lien vi bien luon ay
bac trac, vangi dan bien chap nhan ieu o.
Nhng cung v cuoc mu sinh khac nghiet ay ma
ngi dan bien rat khocoieu kien cho con em
mnh hoc hanh ti ni ti chon, dubay gith
ho biet, ngay trong nghei bien, th cohoc van
hn lat hoac khong cohoc. Kinh nghiem i bien,
kinh nghiem anh casec nhan len neu ngi
i bien va cokinh nghiem va cokien thc. Vi
hoc van, ngi i bien con biet cach tnh toan e
khong chsuot i lam trai ban- tc lam thue
macon vn len lam chu, cotau thuyen rieng va
anh bat xa b. Giao duc khong chmang lai cho
ngi thu hng nonhng li thetrong lam kinh
te, macon trang bcho ho nhng yeu tocan thiet
etrthanh mot ngi covan hoa, mot ngi
van minh biet hng thu vabiet gign bao ve
nhng g thuoc vevan hoatruyen thong vahien
ai. Nhng ay phai canh bao ngay ieu nay:
giao duc phocap nhng vung bien Quang Ngai
noi rieng vacaViet Nam noi chung ang xuong
cap nghiem trong. Toi chn cmot a phng
khong xa thanh phoQuang Ngai: olaxaNgha
An-mot xabien von xa lamot culao, nay la
ban ao v acocay cau nhonoi vi at lien.
Xabien nay-ni conhieu ng dan tng lanan
nhan cua bao Chanchu-comot trng PTCS. Theo
bao cao tong ket nien hoc 2006-2007 do thay hieu
trng trnh bay th trong sogan 1300 hoc sinh
cua trng, nien hoc va qua aco130 em bo
hoc, at tle10%. Mot tle au long! Nhng
cha het: 90% cac em con theo hoc trng at
mot chat lng hoc tap rat thap. Neu conhng
trng PTTH mien nui thi tot nghiep trung hoc
o0%, th nhng trng vung bien nh thenay
cung chang hn lamay! Khi cha tang hoc ph
matlebohoc anh vay, neu tang hoc ph
tnh hnh secon thenao ? Nhieu em beNgha
An mi hoc ti lp 6 lp 7 abohoc. Cothev
nhangheo, cothev cac em phai mu sinh qua
sm, tham ch phai i bien khi cha tron 18 tuoi,
nen tlebohoc mi cao nh vay. Nhn nhng
ngoi nhanan nhan bao Chanchu mi moc len
Ngha An ttien ong gop cua nhng tam long
nhan ai trong canc, roi nhn lai nhng a tre
oi nang oi ma ti trng mong kiem t ch
trong mot moi trng giao duc chat lng thap,
nhng ngi lam van hoasengh suy g? Lieu
cothebao ton c van hoaban a, cothexay
dng vaphat trien van hoami trong mot moi
trng giao duc nh vay? Lau nay, nhng ngi
nghien cu van hoata thng tach van hoakhoi
moi trng song thc tevatrong hien tai cua
nhan dan, chchumuc vao mot solehoi truyen
thong, cogang tai tao mot solehoi nay, va
yen tam rang van hoaban a, nh van hoabien
chang han, ang ton tai. Trong khi thc te, van
hoabien hien len hang ngay nhng lang chai
lai lavan hoa nhau nhet, cbac, loe, cho vay
vavay nang lai-mot s ban cung hoathat s ve
van hoa. Khi giao duc xuong cap, th lam sao gi
gn ton tao c van hoa? Lam sao ngi dan
song covan hoa, khi hochc hng mot nen
giao duc chat lng thap vi giacao? Vakhi ho
tchoi mua ch vi rat nhieu lydo, ay lakhi
van hoaang oi non ra i nhng vung bien
nhng lang chai. Cung vi s can kiet tai nguyen
bien do khai thac mot cach t hoc vathieu van
hoa, th sa mac hoa trong giao duc dan ti sa
mac hoa trong van hoavaloi song van hoa
nhieu vung bien la nguy c cothat.
||| E/| \/| |||
!
VN HIN
VIT NAM
|it tt
) )i
lt )t tt) ri
!r) t
AI TRANG
L th hoa tng nim
cc anh hng lit s
hy sinh trn qun o
Trng Sa. nh: V Hi
VN HIN
VIT NAM
!
METRNG SA
Toi trlai aNang vao mot
ngay mua ong, phoxacon am t
vagioret cam cam. Hng mat ve
pha ngoai khi kia laHoang Sa,
vacau chuyen Trng Sa lai chay
len, nh ngon la am long nhng
cung mang ay tran tr.
Ngoi oi dien vi me HoTh
Lai, oi mat trung sau cua melam
song mui toi cay cay, me ang
khoc khi keveliet sTrng Quoc
Hung - ngi con trai dung cam
cua me, anh nhap ngukhi tuoi
mi oi mi.
tuoi 21, ngi ta va mi
bat au cuoc i aphai voi vang
ket thuc no. Nhng me bao: chet
v lytng th khong cog hoi tiec, mechcomot
ieu hay con thng mai, olakhi xa nhagao
con khong unau chao, bay gisung tuc hn th
lai khong thenau cm cho con mnh c na.
Tuoi tac khong lam tr nhme mi. Biet bao
nhieu k c, tnhng cau chuyen cuthume
con thieu n, cho ti nhng chuyen kecua na
thekysau - tat cavan c menang niu, cat gi.
ocolela"ket sat vohan" ngay trong chnh tam
kham cua me. uc ket sau gan mot i ngi, me
cha phai an han vi bat cieu g alam. Cht
nhti phng cham song cua nhan vat Pavel
trong tac pham "Thep atoi
theay" mamot thi thehe
thanh nien Viet Nam athuoc
nam long: "i ngi chsong
comot lan, phai song sao cho
khoi phai xot xa, an han v
nhng nam thang song hoai,
song ph" - Vi pham chat
ay, toi xin c goi me lame
Viet Nam anh hung.
Khi au thng la tot
cung, ngi ta hoac sechap
nhan no, hoac lang quen no
cho tam tnh vi theo cat
bui. Trong khi gia nh liet
syTrng Quoc Hung chon
cach thhai th gia nh liet
syLeVan Xanh agilai tat
canhng kvat cua anh: tnhng lath, nhng
trang nhat ky, nhng boquan ao en cachng
minh nhan dan...
NghTet, anh trvequehng Hoa Cng
oan tugia nh. Bao tam t noi niem ngi lnh,
anh c dp trut bau tam shet vi me. Menoi:
anh tai hoa nghesylam, viet- ve- an- ca uca.
ahai mi ba nam troi qua, khong biet ngoai gia
nh anh con may ai biet c chuyen tnh cua
ngi lnh ten Xanh? Thi con nha, anh quen
mot ngi con gai, theo gia nh kelai th gia ho
chac chan latnh yeu.
I|t |lt|tl |1 l|t N1l r|1t1It|| 1|| |1| ||| 1| rt f11 l|1 |1l l
l1t t1t t||t t t11 ||| f|tl N1N l11 t t1 1| t1l t1 I1 1t lt 11
t1 ||| |1| 1 I|1 1t t11 |t t1 t1, |11 rt t| t ||t t11 B1
|1 ||| 1| l|t |1| l1 1t M1 |1 11 l|11 |1 1N lf&&. I|11 l1, f t||t
t || I|1 1t |1l 1|, l t||t t N1l l1 l|t| r1 & t||t t || t||. |1t l1|
t1 |1 t1 11| 1 t1 |1| N1| |1 1N |1 |1 |1 l| t1 t1l |1|, |1 1|1l
1t N1l |1 11| l|t N1 Nt, |1 t t1 tt, r1l r1 l|11 |1 |1 t|t t1t t11
M lit s Nguyn Ph on v Phm Vn Li
VN HIN
VIT NAM
l
||| E/| \/| |||
Tin anh hi sinh tai ao Gac Ma bao veque
nha, ngi con gai au n khoc rong may ngay
dai. Durang gia ho cha roacoha hen g
hay cha, nhng bi noi nhmong, ch xin phep
gia nh lap ban thanh tai nharieng. Hang nam,
ngi con gai ay van qua lai gia nh nhang khoi
cho anh moi dp leTet vagiochap, viec nay dien
ra cho ti khi ch quyet nh lay chong. Khong
biet phai ngh thng au vi ch lathenao, hay
do ng duyen tnh trac trma ngi chong
cua chcung chet v ngatrong khi thap hng cho
anh Xanh. Cole lado s i quatrai ngang, ch
amang theo chan nhang anh matm en nng
ta ca Phat.
Sau tat canhng au thng, ngi ta seco
gn givaghi nhnonh mot phan adien ra
trong cuoc i mnh, hay set chon kn nh mot
ieu g orieng t, khocham? Trong suot cuoc
trochuyen, meLeThMuon khong tam snhieu,
nhng gng mat me lai an hien nhieu noi niem
khonoi. Ngi con trai cua me- liet syPhan Van
Snhan lenh nhap ngukhi ngi anh caang tai
nguvacha benh nang tren ging. c gia nh
ong vien "cyen tam lam nhiem vu", anh Slen
ng. Trc khi ra Trng Sa theo chien dch
chuquyen 1988 ( goi tat lachien dch CQ88), anh
c nghphep vetham gia nh. Coleen gi
me van khong tin, ocung lalan cuoi gap anh.
Cuoc hanh trnh tm venhng cau chuyen ni
Trng Sa cua toi tiep tuc dng lai mot ngoi
nhanhoquanh vang, chcohai ngi tuoi axe
chieu ngay ngay vui vay vi nhau. olacha me
liet syNguyen Phuoan. Cha anh trc ay cung
tng lalnh, cung cobiet bao tam huan chng
ghi dau chang ng au tranh maong atrai
qua. Nhng giay, tuoi giaakhien ong khong
con ukhoe echong lai benh tat, "cha" cco
ngoi day nghe cho rocau chuyen gia me-con
toi. Ngi phu nmatoi ngoi oi dien luc ay,
bnh thng vagian dnh bao ngi dan thng
khac, nhng me ahi sinh tuoi thanh xuan vovo
chchong varoi dang cho at nc mot chien sy
quacam. Nhng cham oi moi, tng nep nhan c
xep lp nh con song xob, en cuoi i, mevan
cha het nhng vat vanhng lo toan. Cuoc i
luc nay coquanh, vang bong ngi... coai hieu
v sao? Mau ao hai quan, vagiot nc mat ngi
au bac khoc ketoc xanh...!
S anh oi c qui tmau - nc mat - t
do vahanh phuc cua nhieu ngi cho an lanh cua
muon ngi. Nhng roi, ngi ta cung votnh b
lang quen...?!
ay khong phai latat canhng cau chuyen
lam thay oi cung bac cam xuc trong toi, cung
cha phai latat canhng g toi cothedien ta
c nh khi toi c cam nhan bang mat, bang
tai vabang catrai tim. Biet lathe, toi xin phep
c dng lai, hi vong cochut dau lang trong
long cac ban. Tuy vay, toi chac chan mot ieu
rang, con trai nghiem th toi sevan con ketiep,
ketiep cac ban nghe veTrng Sa ni athanh
vao mot dp khac khong xa...
THEO CHIEU DAI TOQUOC
"Lch svung III hai quan 1975 - 2005" do NXB
Quan oi nhan dan aghi lai: "Ngay 14 thang
3 nam 1988, khi cac tau van tai cung vi booi
cua ta ang thc hien nhiem vu bao veao Co
Lin, Gac Ma vaLen ao, th cac tau chien cua
oi phng lao en ngang ngc vabat chap luat
phap quoc te, ho adung phao ln ban vao cac
tau HQ-604 ao Gac Ma, HQ-605 ao Len ao
vaHQ-505 ao CoLin; cho quan obolen ao
Gac Ma nhocToquoc, nosung vao booi gay
cho chung ta nhieu ton that...".
Khong snguy hiem, ngi chien sTran Van
Phng alao vao gianh giat lacToQuoc va
trung an. Anh elai cho i sau mot di chuc:
"Thahi sinh chkhong chu mat ao, hay echo
mau mnh totham lactruyen thong cua quan
chung hai quan anh hung". Giay phut o, anh
ang laPhochhuy trng ao Gac Ma (thuoc
cum ao Sinh Ton). Ngi thanh nien 23 tuoi nay
almat li ha "...vetrong nhacho em" vi v
mnh.
TrveSai Gon, en bay gi, toi van khong
ngmnh gap v ngi anh hung ay ngay gia
chon phon hoa oth nay. Toi gap coMai Th
Hoa - v liet syTran Van Phng ( Quang Trach
C Mai Th Hoa v ch Trn Th Thy
VN HIN
VIT NAM
l!
-Quang Bnh) gia mot chieu ma gio. Nhac ti
anh, covan nghen ngao nh cau chuyen va mi
hom qua. Trc khi theo tau HQ 604 ra Trng Sa,
anh con dan do:
- "Me cho con gi nhacon ay, sau nay
hoan thanh nhiem vu, con sevelam mot can nha
nhoroi con on v con qua"
- " Neu em muon biet thong tin veanh th c
nghe tren bao ai, ng i th anh"
" Sau nay maanh ve, anh sechginhacho
em i lam thoi, anh khong i lam au"...
Van lamot ngay cuoi ong gioret, chung toi
i tren con ng xThanh gap ghenh soi a,
ti mot ngoi nhaaphureu phong, quanh vang
tieng ngi. Ni ay, chung toi c gap nhng
ngi con cua liet syVuPhi Tr- thuyen trng
tau HQ604. Tiep bc cha mnh, ngi con trai
ln cua anh - anh ang hien ang lachien syhai
quan thuoc Loan 125 - ni cha anh atng
song vacong hien, tiep tuc theo cha ghi dau chan
ng tren mui tau bao vebien cng ToQuoc.
Ngi con trai ut bay gialacu sinh vien cua
ai hoc S pham Kythuat TP HCM.
Trai at tron, dong i xoay nhng bc
chan votnh cham nhau. oi khi ban than, toi
cht ngh: long Sai Gon rat rong, om tron moi
kiep ngi, tong ti Tay, tNam ch Bac.
Nghe vang vong cau ca ni vtuyen:
"oxuoi Thach Han i cheo nhe
ay song con oban toi nam
Cotuoi hai mi thanh song nc
Voyen bbai mai ngan nam"
at me Quang Tr anh hung ghi dau nhng
ngi con ra i khong hen ngay trve. GioLao
vacat trang, nghe nh rat en catam can. Anh
trai liet syTong SyBai (ong Ha- Quang Tr)
ngam ngui: "Khong mot kyvat, khong mot manh
ao, khong mot nam mo!" - 'Nghe xot xa nh rung
ban tay'!. Cuoc noi chuyen cua chung toi vi gia
nh liet s Hoang Anh ong trnen ay xuc
ong khi me cua liet s nghen ngao trong nc
mat: "Nam thang qua lo lam an lan lon vi cuoc
song lam quen i chti nhng ngay nay cac con
vetham, me thay au kholam!". Song mui cay
cay vaoi mat nhoe i, toi cogang ghi lai nhng
hnh anh giay phut o.
Noi au mat mat lanoi au chung cua bao
ngi me tren at nc Viet Nam nay, lanoi au
cua camot theheng gia oan trng malch
sphan chia. Ngay ay, anh ra i vi tam hon phi
phi cua tuoi tre, hen ngay trvevi nhng khat
vong yeu thng. Dong th viet nghieng nghieng
trong trang lu but noi nen nhng tam t cua
buoi biet ly: Biet khi nao gap lai? Biet khi nao
nhn c me thng yeu? Nhng ngi chien
s ay len ng, hanh trang maho t goi ghem
cho mnh con laniem tin trve. Dau bao gian
nan ang chi, mac cho song giobao tap gia
bien khi, cac anh van song het long cho lytng,
danh trai tim mnh dang tang quehng.
Hai mi ba nam troi qua khong phai laqua
dai nhng chng ocung uecon ngi ta lang
quen nhieu th. Hanh trnh tm lai kyc mot thi
mau la cua nhng chien s Trng Sa nam nao
cua chung toi dau bkhong gian a lyngan cach,
dau b che mbi thi gian nhng ten tuoi cua
cac anh sec lu danh ssach muon i.
Mt trang lu bt ca LS Hong nh ng
Cha, m LS Hong nh ng
"N
habao langi cham ngoi but vao
noi au cua nhan loai". Ngi viet
cau ay lamot nhabao tng comat
nhng vung nong bong nhat tren hanh tinh:
Trung ong, vi Iraq, Afganistan, Pakistan...va
nay laLybia, Yemen... Noi au ang tham am
tren "vung at chet choc" ay nhng v smenh
cao cacua bao ch, nhieu nhabao van ang dan
than vao. Nhng ngoi but ay hieu rat rorang:
"viet mot bai bao d, ban cothemat viec, viet
mot bai bao hay, ban cothemat mang".
Thenhng, au chni "vung at chet choc"
ay mi conoi au. khap ni tren trai at nay,
noi au cua con ngi chang coluc nao vi. Ma
nc mat con ngi eu cung cov man, mau
con ngi eu cung mau o! Ay vay ma, nguyen
nhan lam cho nc mat phai ri, mau phai chay,
th thien hnh van trang. Vacolengi Viet Nam
langi hieu rovan eohn ai het tren trai at
nay. Cuoc chien au can kevethi gian cung nh
vekhong gian ay cung lacuoc chien au au tien
vatrien mien trong lch sdng nc vaginc
cua dan toc nay ketthi BaTrng BaTrieu
cho en LyThng Kiet, Tran Hng ao, Nguyen
Trai, Quang Trung. Trong cuoc chien khong can
sc ophai luon lu gikh phach cua mot Tran
Bnh Trong hien ngang trc kethu"Ta thalam
quync Nam chkhong them lam vng at
Bac"! Kh phach olu chay trong huyet quan cua
moi ngi Viet Nam.
Tbao i ong cha ta thng xuyen ran day
tinh than canh giac trong moi ng xvi "thien
trieu", biet tien, biet thoai, biet nhu, biet cng
nhng luon gikh phach kien cng, khong bao
gikhuat phuc. ieu ran ay khong chli ghi
vao ssach macon c tac vao hnh hai nui
song bang nhng truyen thuyet, nhng huyen
thoai. Chang han nh 99 ngon nui vung trung
du c giai thch latng trng cho 99 con voi
vamot tng trng cho voi b chem cut au do
quay vehng bac! Hoac cau chuyen vecau oi
"ang giang t cohuyet do hong!" (Song Bach
ang txa ov mau) cua sthan Giang Van
Minh ap lai thai ongao man cua Sung Trinh,
vua nhaMinh trong "ong truch kim ai dluc!"
(Cot ong xa giareu xanh) luon c truyen
tung! Coc goBach ang van mai mai tru vng
trong kh phach Viet Nam t bao i.
Cham ngoi but
vao noi au nhan the
GS TNG LAI
1L 1-C|G || /|
ll
VN HIN
VIT NAM
Kenh bao ch truyen thong lakenh thong tin
trc tiep nhat a nhng t tng ln, nhng tnh
cam ln en tan hang cung ngohem. Bao ch von
acochc nang vali thekhocog so sanh c,
chc nang vali theolai tang len boi phan vi
cong nghethong tin, kythuat truyen tin cua the
kyXXI. Bao ch alam cho mot t tng ln trong
au oc cua mot ngi en c vi nhieu ngi,
chuyen thanh sc manh "tc nc vb" trong
hanh ong cua quan chung nhan dan.
oc Mao Trach ong ngan nam cong toi
lai nhLoTan vi nhan vat Nguy Lien Thuin
trong tap "Gao thet". Chang phai v muon thc
tnh ngi Trung Quoc manhaai van hao ay
aphai cham ngoi but vao mau cua mnh eviet
ra nhng tac pham bat huosao? ng quen
rang tac giacua "A Q chnh truyen" trc khi bat
tay vao viet tac pham bat tnham phephan cai
"quoc dan tnh" lac hau nay lamot nhabao vi
nhng chnh luan vang doi mot thi tren van an.
Duphai noi en sc manh cua nhng "t
tng" muquang th rut cuoc th van phai noi
vesc manh khon lng cua bao ch cai hng
thuan vi bc tien cua lch s, cho dulc lng
can trbc tien cua lch svan ang hoanh hanh.
Ai oagi len mot ythat ep : bao ch "la
cai thegii ytng khong ngng trao ra tthc
tehien thc lai chay trvehien thc nh mot
dong thac ay sinh kh". "Dong thac ay sinh kh"
ay cuon chay trong mach song cua xahoi, tiep
nhan c sc manh tmach song ay, gop phan
nang cao them, phat huy len, roi lai chuyen tai
sc manh ay en tng con ngi, tng gia nh,
tng cong ong.
Bi lebao ch lamot chbao song ong ve
i song tinh than cua xahoi. Hieu c nh
vay ecoucan cmatin them vao sc manh
cua bao ch khi "bao ch song trong nhan dan va
trung thc chia sevi nhan dan niem hy vong va
noi lo lang cua ho, tnh yeu valong cam thucua
ho, niem vui vanoi buon cua ho". Hieu nh vay
enhng ngi ang chien au tren tran a bao
ch dam trai long mnh ra etiep nhan ngh lc
vasc manh tnguon mach cuoc song cua ong
ao quan chung nhan dan, emoi nhabao chan
chnh "lacon mat sang suot cua tinh than nhan
dan, lahien than s tin cay cua nhan dan oi vi
ban than mnh".
Chcothelam c ieu okhi, cung vi viec
thc hien chc nang chuyen tai nhng thong iep
ttren xuong, bao ch phai biet cach chuyen tai
nhng thong tin phan hoi tdi len. Machuyen
tai nhng thong tin phan hoi tdi len latrach
nhiem xahoi quan trong nhat cua bao ch. Bao ch
thng xuyen giong len tieng chuong canh bao
vetam trang quan chung, nhng bc xuc, ban
khoan, nhng khat khao, kyvong, nhng buon
vui, phan nocua nhng "con ngi benho" ang
lam lui nhan nai vakien cng trong cuoc mu
sinh cho mnh, gia nh mnh vagop phan thuc
ay xahoi i ti.
Khong lam c nhiem vutao nen mot luong
chay song ong cua thong tin phan hoi tcuoc
song "ben di", t"phan chm cua tang bang",
bao ch set anh mat vai trothat s cua mnh.
Trong "Nhng ngi Khon kho", Victor Hugo
coviet mot cau bat hu: "Hay nhn vao dan chung,
ban setm thay chan ly". ung laphai tm chan
lyttrong nguon mach bat tan ay, trong dong
song cuoc song.
Dong song ay van tuon chay khong ngng...
Nng theo a hnh, coluc tng nh song chay
ngc. Nhng khong! Song van xuoi vebien ca.
Toc odong song c quyet nh sc cuon
chay tben di.
nhng oan nc xoay, ni nhng khuc
song rengoat, sc cuon chay tben di ay
nhng beo bot rac ri don len, dat vao hai ben
bedong song xuoi vebien ln, vn ti cai
ch pha chan tri! Bao ch phai tam mnh vao
dong song ay mi cothehoan thanh smenh cao
cacua mnh.
l
VN HIN
VIT NAM
1L 1-C|G || /|
PHNG THAO (su tam)
I|11 |11 I l|1 11N |1 11| lt. Bt K1t| M1 l|1 ||1 B11, Bt f1|
||t l|1 ||1 I1, Bt K|N ||t l|1 ||1 N1N, Bt 1 I|1| l|1 ||1 K1t.
K1 11| lt t1t l|| l|1 1|1| I|11 |11, l11 t 1||1 r1 l1N r1t t1
N1| l1l K|| K. M1| 11| lt l|1 N1l r| l|1 t1 11 11t r1 1||1 K|1t
|1. B1 t1 |1 |1 11 N1t l|| ||| |11 N1t| l1l K|| K, l1 l1 l1| l
|11 l1| 1 l|11 l1N l11 11| 11 f|tl.
VN HIN
VIT NAM
l1
Thang
Longttran
valong mach at
kinh ky
n Bch M xa v nay
Tng Bch M trong n
l
VN HIN
VIT NAM
1L 1-C|G || /|
l
VN HIN
VIT NAM
en Bach Ma
en nay lasonha76 phoHang Buom, quan
Hoan Kiem, HaNoi. en ththan Long otc
Bach Ma, vthan bao hokinh thanh Thang Long.
Ngai lavthan c chung dan thi xa Thang
Long rat ton sung, knh phuc.
Truyen thuyet kerang: Khi vua LyCong Uan
nh oThang Long (nam 1010), xay thanh ma
cb sut l, nhavua ti ay cau levala thay,
mot buoi sang cht thay cocon nga trang t
trong en i ra, chay vong quanh khu vc ang
xay thanh, chay en au edau chan en ay
roi trlai en vavut bien mat. Vua Lyctheo
vet chan nga maxay, thanh khong lna. T
othanh c ap cao len, rat vng chac. Thanh
xay xong, nhavua xuong chieu phong than Long
olam thanh hoang bao vecho Thang Long. T
ay Nga trang lamot bieu tng thieng lieng
cua en.
en ac sa cha, tu bonhieu lan.
Hoi en hang nam mngay 12 va13 -2 am
lch hang nam.
en Voi Phuc
en con coten laThuLehay Linh Lang do
ththan Linh Lang ai Vng. en nam pha Tay
kinh thanh Thang Long cu, toa lac ben hoThu
Le, nay thuoc phng Cau Giay, quan Ba nh,
HaNoi.
Truyen thuyet ghi lai rang than Linh Lang von
lamot Thien sau thai lam con nang phi thbay
cua vua LyThai Tong. Tng t nh ngi anh
hung lang Giong, khi at nc cogiac ngoai xam,
Hoang tnhovn mnh trthanh mot dung s
ci voi xung tran, diet tan quan xam lc. Sau
chien thang, bong nhien hoang tlam benh, vua
cha en tham, chang cho biet mnh khong phai
langi tran roi bien thanh con giao long trn
xuong hoDam am vabien mat. Vua cho lap en
th, phong laThng ang than.
en thLinh Lang c xay dng vao nam
1065, i vua LyThanh Tong. Ca en coap
hai v voi quy. Trong en con lu gitang a
covet lom, tng truyen oladau vet hoang t
nam goi au len roi hoa thanh giao long vatrn
xuong ho. Trai qua nhng bien cocua lch s,
chien tranh, vanhieu lan trung tu, nay en khong
con hnh dang cu.
n Voi Phc
VN HIN
VIT NAM
lI
au nam 1994, nhan dan ThuLequyen gop
uc lai quachuong cao 93cm, ng knh mieng
70cm, than chia 4 mui, moi mui cohai hang ch
Han uc noi: "Tay tran thng ang".
Lehoi en Voi Phuc mtngay 9 en 11/ 2
am lch hang nam.
en Kim Lien
en nay thuoc phng Phng Lien, quan
ong a, HaNoi. en ththan Cao Sn. Tng
truyen Than acocong giup Sn Tinh chien thang
Thuy Tinh vasau nay lai giup vua LeTng Dc
dep loan, khoi phuc nhaLe. Do ovua Lecho xay
en, dng bia ehng khoi phung th. Chu tac
ong cua thang tram lch s, en nay ngoi en
khong con nguyen dang.
Tam quan vaen xay tren goat cao, tsan
bc len phai qua chn bac gach, hai ben them la
hai sau anien ai thi Le. Tam quan xay thanh
nhahoan chnh, kieu tng hoi bt oc. Bon goc
tng hoi cobon cot tru, bon bov mai lam
theo kieu chong ging, giachieng, cot tron.
Cac con rng cham noi hnh may cuon, cau
au vahai bay hai v ngoai cham bong kenh va
cham long nhieu lp hnh tlinh. Trong en van
con long ngai ththan Cao Sn vahai nthan
phoi hng: ThuyTinh eTam Ton nvaHue
Minh phu nhan.
en con gic 39 ao sac phong trong o
26 ao sac phong thi LeTrung Hng, 13 ao sac
phong thi Nguyen; ngoai ra lacac cau oi, bia a
trong hoc cay cobai van bia cua LeTrung Hng.
en Kim Lien va c trung tu ln trong dp ai
le1000 nam Thang long HaNoi.
Lehoi en Kim Lien mvao ngay 16-3 am
lch hang nam.
en Quan Thanh
en Quan Thanh thHuyen Thien Tran Vu,
vthan tran gihng Bac kinh thanh. Nay nga
t ng Thanh Nien vang Quan Thanh, Ha
Noi.
S tch kerang: Huyen Thien Tran Vulathan
cai quan phng Bac giup dan trtama, yeu quai
phahoai i song yen lanh vung chung quanh
thanh Thang Long. en thi nhaLe, cac vua cung
thng en ay ecau ma moi khi cohan han.
en c xay dng vao nhng nam au khi
LyThai Todi otHoa L ra Thang Long. Nam
1823, Vua Minh Mang len ngoi oi ten en la
Tran VuQuan. en i vua Thieu Tr nam 1842,
oi ten laQuan Thanh nh hien nay.
en Quan Thanh ng mot a therat ep
canh hai hotren ng CoNg lahoTruc Bach
vaHoTay. Trong en comot bc tng ong
Tran Vucao ln uy nghi nang 4 tan. Pho tng
ong en ln nay latac pham nghethuat oc ao
cua cac tay th tai hoa lang uc ong NguXa,
anh dau kythuat uc ong vatai nghecua th
thucong Viet Nam cach ay ba theky.
Tai nhaBai ng con mot pho tng na,
nhohn, cung bang ong en, nhieu ngi cho
rang ay latng ong Trum Trong, ngi th ca
achhuy viec uc pho tng Tran Vu. Tng
nay lado cac hoc trocua ong uc eghi nhn
thay. Cung uc vi tng laquachuong cao gan
1,5m treo gac tam quan.
Van bia tai en do Trang nguyen ang Cong
Chat vatien s HoS Dng soan. Thi Tay Sn,
ooc LeVan Ng, cung nhieu ngi na a
quyen tien uc chiec khanh bang ong ln vao
nam Canh Thnh thhai.
en aqua nhieu lan sa cha, kieu kien truc
hien nay lacua thi Nguyen.
en Quan Thanh tochc chnh hoi vao ngay
3/ 3 am lch.
n Kim Lin
n Qun Thnh
T
hi gian qua, chua Vnh Nghiem c nhieu
ngi biet en hn nhviec phat hien, bao
ton, gii thieu vaong thi e trnh To
chc Van hoa - Khoa hoc - Giao duc cua Lien Hp
Quoc (UNESCO) cong nhan kho moc ban kinh
Phat tai ay trthanh Di san van hoa t lieu cua
nhan loai trong Chng trnh kyc thegii. Tuy
nhien, conhng skien mat ngi tng biet en
vechon Thien nay, olamay chuc nam vetrc
ni ay tng dien ra vachng kien nhieu skien
lch strong cong cuoc chong giac ngoai xam cua
quehng thng voBac Giang. Cac thehes,
tang thi kyoluon ythc c tinh than dan
toc vi viec tdo tn ngng, ton giao nen ahet
long vi Cach mang vi nhan dan.
Theo dong lch stren nhng trang t lieu,
chung toi lai tm vevi Vnh Nghiem trong nhng
ngay thang t lch say yngha nay. Chua Vnh
Nghiem van nam o, soi bong xuong dong Luc
au Giang hien hoa, th mong, canh Thien,
coi Phat van tnh lang, vothng vathanh
cao nh khong he vng chut bui tran,
pham tuc.
ai c Thch Thanh Vnh, pho
tru tr chua Vnh Nghiem tiep on
chung toi theo nhng net rieng cua
nhaThien, con Phat. S nghiem
trang, chuan mc nhng lai rat
ci m, hoa ong, ai c cho
rang: Dumnh lathehehau sinh, song velch s
may tram nam cua chon toVnh Nghiem th a
c cac to, cac thay vacac s huynh trong sn
mon lnh hoi, truyen tha kelai. Nhng s kien
lch snoi bat gan ay nhat mac dukhong thay
ghi chep trong ssach nhachua song nhng nhan
chng, nhng cau truyen keth van nguyen ven
nh mi ngay nao.
Vao khoang nhng nam ba mi cua theky
20, tru tr chua Vnh Nghiem lahoathng Thch
Thanh Hanh, S toHanh luc con song lamot nha
s tieng tam, uy tn ln oi vi phat giao Bac Ky.
Ten Viet gian Nguyen Nang Quoc nhieu lan cho
ngi mang ao vao ve van loi keo Hoathng
nhng hoathng Hanh anhieu lan tchoi li
mi cua Quoc vi lydo ngi tu hanh khong ham
phuquyvadanh li.
Nam 1947, ch theo ng thuytan cong
vao may xaquanh chua Vnh Nghiem. ai
bac, an phao cua giac aban gay thng
lng, sap mai nhato, nhatrai bphahuy
hoan toan. Thi gian nay du kch cac xa
trong vung atap trung ong trong chua
ehuan luyen, nhachua giup veni
an, chon nhieu khoahuan luyen chnh
trvaquan s cua a phng.
ai c Thch Thanh Vnh trong
giay phut ci long mnh a cho
chung toi biet: nhng nam khang
CHUA VNH NGHIEM
VANHNG IEU T KE
||1 f|| N1||tN |1 N1l l|11 |1 11| |1N t1 1|| 11| |1 r| I|t |1N I1N l1
|1 B|t N1 |1t K111 I|1 N|1 I11, ||1 |11 B11 K|t |11 r1 Kt 11 |
B11 I1|, 1| l11 l11 t1t l11 l1 l1 l|t 1 f|tl N1N r1 l1t t1| |1 |1 N1l l|11 |1
t|1 l1 t1 I||t |1| I|t |1N Yt I l|1| I|1 N1l 111 l||t N11 |1 l1t l|1
||t1 t1 f|tl N1N.
NGUYEN VAN HNG
Nh s trong mc bn cha Vnh Nghim
l
VN HIN
VIT NAM
1L 1-C|G || /|
chien chong thc dan Phap, cu Thien gia Phap chu-
Hoa thng Thch Thanh Hanh atng nhieu lan
ng len phan oi cac chnh sach an ap, cac lenghi
phong tuc khong hp thuan phong mytuc cua Phap
ap at Viet Nam. V thecu c vua Bao ai tan
phong ebao ve, gn ginghi le, phong tuc tot ep
cua dan toc rieng sn mon Truc Lam thi chong
Phap cotren hai mi s, tang i khang chien trc
tiep ngoai chien trng.
Trong cong cuoc khang chien chong My, nhng
ngi tu hanh chua Vnh Nghiem con hng ng
li keu goi "Tang gia san xuat" cua HoChuTch nen
acogang trong viec trong trot vachan nuoi, gop
cong, gop cua cho khang chien. Thi kynay Hoa
thng Thch Tam Duyet langi trc tiep cheo o
chcan bo, booi tren ben oLa qua song Luc
Nam, cu con ung hocho quan ngu2 con ln chuyen
cho cach mang mien Nam luc o. S cu Duyet c
Nhanc tang Huan chng v acocong trong s
nghiep chong Mycu nc.
ai c Vnh con boc bach: neu nh xa kia vao
thi Tran, cac to, cac s v Quoc gia, dan toc a
tham gia chong giac ngoai xam, th trong hai cuoc
khang chien chong Phap vachong My, viec cac s,
tang tham gia chong giac lachuyen rat thng tnh
vaquanhien nh vay! Nhng ngi tu hanh du
khong ham muon nhng li loc vat chat tam thng,
nhng tham, san, si ni tran tuc, nhng v ao
v i, v Quoc gia, dan toc matrong soay aco
nhieu ngi gac chuyen hoang dng, chanh phap
exung phong ra chien tran. Thi nay, at nc
hoa bnh, thong nhat, nhachua, ca Phat lai lani
ePhat tbon phng hanh hng, lePhat thehien
long thanh knh dang len c Phat, tri an cong c
cac v Tos, cac s, tang lai gop nhng tieng noi
chung egiup dan, giup nc trong s nghiep xay
dng vabao veat nc.
Cha Vnh Nghim
Mc bn cha Vnh Nghim
l
VN HIN
VIT NAM
VN HIN
VIT NAM

1-C|G EC| C|G |C| |/`

N
gi xa a tong ket: nhng ai cha co cuoc
song tng trai va cung cha biet cach vt qua
nhng kho khan, cam go nao o, th cha chac
ngi o co the thi o tai nang, lam nen s nghiep
(Nhan bat phong sng v lao tai). Lien he en nhieu
tai nang ln tren i ma chung ta tng biet, nhat la vi
cac lnh vc khoa hoc, van hoa va nghe thuat th cau
noi tren ay that co nhieu y ngha .Lien he en hoc
gia - nghe s Mch Quang sau khi a t nhieu hieu va
oc ong qua nhieu cong trnh nghien cu va ca sang
tac, toi cung thay co nhieu lien quan en cau noi tren
ay cua ngi xa. Tng trai theo nam thang lan lon
vi i, qua qua trnh hoc tap, nghien cu va cong tac
vi nhieu canh ngo va hoan canh khac nhau, th rat ro,
song vi nhng th thach phai chu ng va kho khan
phai vt qua th tuy cha co g to tat, van la nhng
go ghe,cung co the la nghch ly tren ng hoc thuat,
sang tao cua ong.
Sinh ra tren dai at tri van - at vo Bnh nh,
Mch Quang la mot trong so t ngi cung que hng
am hieu ao Tan kha sau, nhng suot trong thi gian
khang chien chong Phap chien trng Nam Trung
Bo, khong ai co the nhac en danh nhan ho ao.
Danh nhan trong cai dang ao mao bac ai quan trieu
Nguyen, lam sao co the ton tai trong nh hng phan
e phan phong va khau hieu tat ca e chien thang,
khi giac xam lang rap rnh ban pha. Hoai bao nghien
cu bac hau to tuong cua Mch Quang anh gac lai, e
nhp nhang cung lp tr thc - nha van ng thi trong
nhng sang tac ngan ngay kp thi phuc vu cong -
nong - binh. o la cai nghch tat yeu theo hoan canh
ma moi thanh vien xa hoi phai tuan thu nghiem tuc.
Khi trong long nung nau mot cai g, co dp thuan
li la no lien bat ra. Sau khi tap ket ra Bac, trong hoan
canh hoa bnh, Mch Quang la ngi au tien co bai
viet ve ao Tan ang tren Tap ch Nghien cu van
1) |t )it
|rt l) t |t| tt t )it, )t ti it |t)
GS TRNG LU
NNC Mch Quanh tr chuyn cng GS.TS Nguyn Thuyt Phong
VN HIN
VIT NAM
!
hoc. Mien Bac luc bay gi ang trong thi ky sa sai
trong cai cach ruong at, d am phan phong con kha
nang ne. Ca thng trc ban bien tap Tap ch Nghien
cu van hoc khong ai dam e cap van chng cua cac
vua quan cha xac nh ro rang ve nhieu mat. Suyt na
bai cua Mch Quang ch la bai lai cao thong thng,
nam im trong ho s lu tr. May sao, Vien trng Vien
Van hoc ong thi la chu nhiem Tap ch Nghien cu
van hoc luc bay gi la hoc gia ang Thai Mai rat tam
ac vi bai viet ve ao Tan cua Mch Quang. Von la
ngi Nghe An, cu Mai kha am tng ao Tan la quan
au tnh yeu nc va thanh liem, tng che ch cho ch
s Phan Boi Chau hoat ong cu nc, khi ao Tan
lam Tong oc An Tnh. Cu Mai cung am hieu nhan
s va nhan dan Nghe An - Ha Tnh a cam men va
kham phuc ao Tan nh the nao. Mch Quang khong
phai ch vui v bai nghien cu c ang tren mot Tap
ch khoa hoc nghiem tuc, ma niem vui ln hn khi s
nghiep van chng va nghe thuat ao Tan c chu
y, m ra trien vong mot e tai ve danh nhan ma mnh
ang nung nau. Qua that, sau khi Bac Nam thong nhat,
mot cuoc hoi thao khoa hoc vi quy mo ln ve ao Tan
c to chc Quy Nhn, quy tu nhieu nha nghien cu
tham gia, anh dau cuoc m au nghien cu toan dien
ve danh nhan nay.
T cai nghch canh do thi cuoc phai nn chu en
phat huy kha nang va lng tam khi hoan canh cho
phep, Mch Quang a tr thanh chuyen gia hang au
ve ao Tan. Nhng cung co nhng cai khong han do
thi cuoc ma phan quan trong do con ngi quan niem
n s ve nghe thuat va i song, ve gia tr tham m
trong van hoa nghe thuat a tr thanh di san trong i
song tinh than cua dan toc. o la cach lap luan de dai
mot chieu ve nghe thuat phan anh hien thc chien au
va san xuat vung t do Nam Trung Bo trong khang
chien chong Phap trc ay. Mot phan do ly luan van
nghe cach mang con qua mi me oi vi ta, mot phan
do chien trng chia cat, xa trung tam au nao cua
trung ng, va mat khac do thieu qua nhieu tac pham
va tai lieu tham khao. Quanh i quan lai ch co tac pham
Ngi me ( cua Gorki ) bang Phap van, xem nh cam
nang m au cho chu ngha hien thc mi.
Giao s Hoang Chau Ky cung la mot chuyen gia
hang au ve nghe thuat Tuong a kien tr au tranh
theo tnh chat Quang Nam hay cai nham loai bo nh
kien Tuong la san pham cua che o vua quan, nhng
rot cuoc anh dung hoa theo kha nang phan anh hien
thc cua Tuong cai cach! V tuong Ch Ngo c cong
dien theo hoan canh o - tuy no co tac dung gay cam
thu toi ac giac, song goi o la tuong th that khien cng!
Mch Quang khong the khong ban khoan ve ac trng
the loai khi viet Tuong Giam to phuc vu t phat ong
phong trao giam to cac vung t do Nam Trung Bo,
trc khi co Hiep ngh Geneve 1954 ve ong Dng.
Luc bay gi chung toi biet nhieu ve Mch Quang qua th
- van ang tren Tap ch Mien Nam (Chi hoi Van nghe
Lien khu V) hn la soan gia Tuong. Hang chuc kch ban
Tuong sau nay cua Mch Quang khac han vi v tuong
Giam to trc ay, khi tac gia nhan chan c ac
trng the loai va he gia tr tham my oc ao cua nghe
thuat truyen thong dan toc.
Bat c nen van chng nghe thuat cach mang nao
tren the gii theo he t tng macxit-leninnt cung eu
trai qua nhng giai oan au tr. Cai au tr tao nen nghch
ly ma Mch Quang va ban be ong a trai qua trong khang
chien chong Phap, hau nh ng nhien trong hoan
canh ac biet nen khong ai co chap. Nhng cai nghch ly
ma Mch Quang phai ton cong sc e vt qua la nhng
ngi nhan danh hoc thuat vi au oc vong ngoai xem
nhe nghe thuat san khau truyen thong dan toc, trong
khi nhieu nha nghien cu nghe thuat noi tieng Chau
Au cho rang ve phng dien san khau tong the th cac
dan toc chau A a i trc chung ta kha xa (J.L.Brao
va A.Acto). a xem nhe, ho con van dung meo mo
ly thuyet Opera, operet e gan cho Tuong, Cheo mot
cach tho kech. o la cha ke nhng ngon luan cho
rang, tuong la loai san khau truyen thong do anh hng
t kinh kch cua Trung Quoc, trong khi giao s Vng
Gia - giang vien Trng ai hoc Bac Kinh - sau khi xem
Tuong Trng Phi uong ru cua ao Tan rat khac
vi Trng Phi trong van nghe Trung Quoc a nhan
manh: nghien cu van hoa nghe thuat Viet Nam phai
chu y en ac iem dan toc anh hng en ket cau
hnh tng nhan vat, khong nen v nhng mo tp gan gui
gia cac nc von cung ong van ma ket luan de dai
s giong nhau gia van hoa Trung Viet.
Vt qua nhng go ghe trong tranh luan va trao oi
gia Mch Quang va ban be, ca vi chuyen gia nghe
thuat nc ngoai khi ong con la giang vien trng ai
hoc van hoa, d nhien la bang y thc t hao va t ton
dan toc a c Bac Ho va nhieu lanh ao la nha van
hoa ln co vu, ong vien, nhng am bao yeu cau o
trc het phai t luan iem khoa hoc, t thc tien phong
phu va oc ao cua nghe thuat dan toc a tr thanh di
san ln can bao ton va phat huy. La ngi c ao tao
di mai trng tan hoc trc 1945, Mch Quang au
co xa la g vi nh e nghien cu khoa hoc: triet hoc
la khoa hoc cua khoa hoc (La philosophie est science
des scienes), sau nay khi bat gap cau noi bat hu cua
Anghen: Cac nha bac hoc muon lam g th lam, ho van
b triet hoc thong tr, Mch Quang cang quyet tam hoc
hoi va tm toi nhng nguyen ly triet hoc cua kinh dch
e co c s tao thanh phng phap luan nghien cu
Tuong va nghe thuat dan toc.
VN HIN
VIT NAM
l
1-C|G EC| C|G |C| |/`
Trong khi nhieu hoc gia chau Au khong ngt tm ve
phng ong hoc hoi co hoc tinh hoa e ieu chnh cac
hoc thuyet cu mon t Trung tam chau Au (Eurocentrism)
th hanh ong khoa hoc cua Mch Quang rat hp vi xu the
thi ai. Theo Kinh dch, dng ao tri la am va dng,
dng ao at la mem va cng, dng ao ngi la nhan
va ngha, vay ao la quy luat bien chuyen cua tri, at
va con ngi. ao tri va ao ngi gan nhau mat thiet
theo quan niem thien nhan tng d, t o ngi ta e
cap en luan ly hay ao c - mot trong nhng hnh thai
y thc xa hoi, bao gom nhng quy tac, chuan mc, ieu
tiet hanh vi cua con ngi trong quan he vi ngi khac,
vi gia nh va cong ong. Nghe thuat truyen thong - chu
yeu kch hat va nhac dan toc - gan bo mat thiet vi khai
niem tren.
T lau Mch Quang a thay dau vet am dng ngu
hanh trong Tuong, Cheo th sau khi nghien cu Kinh
Dch ong a ly giai co sc thuyet phuc cao cac hnh
thai bieu hien trong nghe thuat dan toc. Chang han, t
tng chu toan va khuynh hng san khau tong the;
cau truc ong trong san khau truyen thong; cau truc
ong - m trong am nhac truyen thong; am dng ngu
hanh va thang am - ieu thc - am nhac; nhac go - con
e cua vu tru quan; cau truc ong, he thong m va ca
tnh sang tao; ng cong trong phng phap hien thc
ta y, hien thc m Co nhng ly giai sau sac ve nhng
hnh thai va cung la nhng van e neu tren, v tac gia
a nam vng y ngha triet hoc cua Kinh dch soi roi vao
nghe thuat: vu tru quan va quan he gia con ngi vi
t nhien, gia chu the vi khach the, ve thi gian va
khong gian, ve cau truc he thong trong tac pham nghe
thuat trong moi quan he vi cau truc he thong vu tru
Tac gia khang nh Tuong va Cheo tuy loai hnh san
khau khac nhau song khi nang len tang phng phap th
lai giong nhau va ca hai eu thuoc loai hnh kch hat th
lai gap nhau ac iem am nhac truyen thong. Giao
s tien s nhac hoc dan toc noi tieng Tran Van Khe a
het li ca ngi Mch Quang sau khi oc hai cong trnh
nghien cu lam cong phu va tai nang cua ong: Am nhac
va san khau dan toc va Kinh dch va nghe thuat truyen
thong. Hai cong trnh nay cung vi cac cong trnh: ac
trng nghe thuat Tuong va Khi nguon my hoc dan toc
v.v la loai cong trnh qu hiem, gop phan tao nen mong
vng chai cho ly luan va phng phap luan nghien cu
san khau va nghe thuat truyen thong dan toc, ac biet
la vi tnh bac hoc cua nghe thuat Tuong.
Qua hoc hoi va tm toi, Mch Quang biet them rang
Kinh dch von khong co trong Ngu kinh (Kinh th, kinh
thi, kinh le, kinh nhac, kinh xuan thu), nhng do Kinh
nhac b that lac ngi ta mi a Kinh dch ghep vao
Ngu kinh. ieu o a gay nen nhieu ngo nhan ve coi
nguon Kinh dch ban oc lau nay. Thc ra Lao T
ngi Kinh Viet mi la ong to triet hoc cua Bach Viet,
trong o co ngi Lac Viet (dan toc co) - to tien ta.
Cung t o Mch Quang co cai nhn sau sac them ve
ban sac dan toc. Dan toc ta co mot nen van hoa goc
t thi co ai va chnh nh nen van hoa goc ay ma
mot nghn nam Bac thuoc ta khong b ong hoa. ay
la cai cu the cua nhan nh khoa hoc ch khong phai
ch nhan nh chung ve y thc t cng dan toc. Hau
thuan cho nhan nh nay la cac nha khao co hoc a
chng minh s ton tai nen van hoa co xa co nguon
goc ban a ro rang, co ban lnh oc ao, vng chac
tren at Viet Nam. Nhan nh o cung rat phu hp vi
cau noi cua danh nhan van hoa Ho Ch Minh cai goc
cua nen van hoa mi la dan toc. Ong khong phan oi
can cc van hoa (indentite culturelle) c xem nh
ban sac dan toc, ong thi nhan nh bao quat :ban
sac dan toc va la can cc, va la tnh cach, va la
t tng, va la hanh ong va cach hanh ong, la he
qua tat yeu cua cong ong dan toc trong moi trng
thien nhien nhat nh, trong moi quan he vi cac dan
toc khac trong qua trnh lao ong, dng mnh va dng
nc. ay la nhan nh gop phan lam sang to mot van
e tng chng khong g mi song cha bao gi ngng
trao oi.
Mch Quang qua la mot hoc gia sac sao. Ong
khong nhng am tng mach lac ca chieu rong va
chieu sau ve lnh vc mnh nghien cu trong moi quan
he vi nhieu lnh vc khac, ma luon hoc hoi, tm toi va
ly giai e phat lo ra nhng chan ly mi me cho nghe
thuat va van hoa dan toc. Nhng thanh tu tieu bieu
cua ong phan ln thuoc ve giai oan sau cua bac hoc
gia lao thanh, neu tam gng cao ep cho lp ngi
ke can. Cung may la ong co ngi con la mot nha bao
tai nang, hieu nhieu ve nghe thuat dan toc giup ong
trong viec tap hp bai v, in an va xuat ban e kp thi
cong hien cho xa hoi nhng tac pham co gia tr, khi tuoi
a bc vao coi xa nay hiem.
Vt qua nhng thuan nghch tat yeu tren ng
hoc thuat,ong thi cung t vt mnh, hoc gia - nghe
s Mch Quang a vn ti nhng thanh tu khoa hoc
va sang tac nghe thuat xuat sac. Dau an am net nhat
ma Mch Quang e lai trong long ban oc la phng
phap t duy cua ong. Du la triet ly nhan sinh theo he
thong hnh tng trong kch ban hay ly giai mot nh e
triet hoc c at ra t san khau Tuong va nghe thuat
truyen thong, Mch Quang luon van dung tinh than bien
chng trong moi quan he tham my - nhan van, phu hp
vi thi oan lch s cua nhng bo mon nghe thuat
truyen thong tieu bieu. Phng phap t duy tren cung
ong thi la phong cach sang tao cua Mch Quang.
Thang 5/2011

VN HIN
VIT NAM
Moi mot lan xoc sung len vai
Khong echong them mot tng ngheo oi
ng len hanh phuc chcomot mathoi
Coai chay ngc dong song
Khi tat caang tuon vebien ca
S g song! S g gio!
Khi vi ta oi Mi - chuyen mat con
L k nim 100 nm sinh Lu Trng L t chc ti H Ni ngy 15/6 va qua l
dp hu th pht hin nhng gc khut qu gi trong s nghip vn chng
s ca vn ti c o v a dng ny, khi b sch 1000 trang tp hp hng
chc tc phm vn xui, tiu thuyt cng tp th Bi ca t tnh gm nhng di
co th ca ng c su tm xut bn. Ngi thi s tng b ng inh vo lch
s vn chng nh mt con nai vng ng ngc cho ta thy ng l mt nh
nhn vn ln, bn b ca dn tc. Bi ca t tnh phn no ni ln iu .
Bai ca t tnh
LU TRONG L
1
VN HIN
VIT NAM
1-C|G EC| C|G |C| |/`
1.
Cai lng thien chet mon
Cai bat nhan len mat
Van nu ci thn tht
Nghenh ngang nhng hnh ngi

Phai biet bao song nui
Mi ra sach can batam hon
Mi kyco sach nham nhlng tam
Trong biet bao bongc ay aphong cang
Khong phai nhng trai tim malng l nhng ththt

Vet! Vet het nhng g bao i nhan dan alam nen
ep e, giau sang, beo b, uy quyen
Quang ra, nhara tng tng ong bien
Tac nghen tuan hoan
Bt het lochan long

An cp, an cap, au c, phe phay
Nhng chiec voi, nhng moi bay
Ben thoi thop nhng cuoc i
Chung rom ra: Vao! Vao! Vo! Vo!
Mot mieng chay hom qua nau thanh chao loang
Tren tay ngi lao cong khon cung, hup,
hup nhanh!
Toi tnh giot mohoi tron bui sen set chay

2.
Sau 30 nam bom an
Gia long me con van cha ve
Sung tren vai, chien trng bc thang
Ci bien cng ay tri quan diet chung
Cothng au nao nh thng au nay
Cotoi ac nao nh toi ac ay
Mot tieng thng hai tri me goi

Cohanh quan nao nh the hanh quan bay!
Giac ngoai con ay bien ai
oay noi day am binh
Nhng ten giac trong mnh
Khong gm, khong mac
em en ngon en thoi phut
Vn hoang gay mua tung hoanh
Si day oan nghiet troi lng tri vao mot duoc
Toi thng ong tien ran oc
Luc nhuc ngongach hoang hon
Toi thng uy quyen
Trochi tan nhan
Gia phophng nhng cuoc ua rng m
Hoa lai, hoa ly, chet gia mui thm
Mohoi thanh a sai vat
au ocuoc i chphet mai mot mau sn
au ocuoc i chphet mai phan son
Cai giauoi
Cai doi trauoi
Cai loc la uoi
Cai song uoi
Cai chet uoi
Cai oi, cai ngheo uoi
Cai dot nat uoi
Cai xac x tan phauoi

Hay tnh lai long i!
Vng mien chang lam nen nhan cach
con ngi
Hay bat au thea
Mohoi - ngi chutoi cao
Xin ngi hay biet nhoung tng vtr
Xin ngi ng cui au lam kesai vat
Oi than thanh mohoi
Mau lenghn nam
Thieng lieng li nguyen

Hay xan tay gianh lai lecong bang!
3.
Van lasau 30 nam, mot cuoc
Conhng loi lam chang tlegian truan
Cuoc song i! Deau ngi bng bnh
Tng chan long ta soi sang ngon en
Quy luat nh con chach ang lui bun en
Hay chnh noang di ngon uoc rc r
i lai ng nam, mat thng bloa?

Mi vacu
Nao au dung day mot ng ranh
uc - trong chung cha mot dong
Nhng tcai cuvobien
Mat tri con bay mai
Rat cuvarat mi
Khi moi vong quay
Hanh phuc ap ay
Cu- muon nam cu:
Phai gan dan
Mamuon nam mi.
Nhng thenao lagan
Khi trong gang tac
Manui cach song ngan?
Ben nay dan goi
Ben kia ochang qua song?

Ducho tuyet thethong minh, sieu viet, tai tnh
Ducho hien truyen thanh kinh
Cung khong themot li dan sanh noi!

VN HIN
VIT NAM
Th ych, quyen uy, ngi chvoi vang ra lenh
Cuoc i au decui au ngay
Mot chiec trng con cung phai uthang, ungay
Khong theloi xoach ra ngoai khoac ao nh ay
long canh
Khi cuoc au tranh gia vong quyet liet
Cai quan lieu con nam tren em tht
Cai kieu ngao, non nong nhn nhn
Vasau tam van huan chng
au deom tron cai bao thumanhot
Ben cai au trtakhuynh
Cai hu khuynh ap sat
c dp cai vochu heheem abuong mnh.

4.
Cai mi tau lai?
Cai mi i tau?
Cophai ttren da tht cua mnh
Cai kho, cai au, cai oi, cai ngheo, aveo tng cai
veo - mot bao cao trung thc nhat
Cai bao cao ttren lng nhan dan
oan bao ganh nang
Chai bao ta yeu hen khi ta khong ngan c dong
nc mat
Khi cai ham muon tot bac cua HoCh Minh:
Ai cung c hoc hanh. Ai cung cm no ao am
van con lagiac m xa lac
Maat tri mmt
oi phen cai voluan thanoi, cai phi phap
tung hoanh
Bao trang trong, vao ra ngon giooc
Bao anh hung sung abuong hang loat gia nhng
au cau
Cuoc i lan lon vang thau
Lap lmnh ay, thuo
Hobao em nay setheo vao giac ngu
Tac ketren vong gac ari canh?
Sang mai lenao mat tri khi moc
Van hong hao ti roi mot bnh minh?
5.
Phai tralai bnh mnh cho bnh minh
Phai tralai lch scho lch s
Oi ai Viet mot thuoai hung
Xin ta loi vi Nguyen Trai, Nguyen Du
Ta loi Bach ang, ta loi ien Bien, ta loi
Trng Sn
Vacac me, chung con ngan lan ta loi cac me
Nhng a con cua cac me angaxuong
Nao au cheongc, xanh mo?

Khong! Chang g demat!
Chang g dechet!
Lch scon kia!
S that con kia!
Cua anh, cua em hom nao giot nc mat
Cung chang hechet bao gi
Cahom nay phut phui gigio
Long i! Ta muon tram lan, nghn ban
Gia muon van cay ang
Hon len ngon cToquoc
Hon len li thenon nc

Thuech s - Gian nan ech s
i ta chbiet s thi gian
Thi gian troi i khong bao gitrlai.

Oi, toquoc khong nam tren em gam
Toquoc theo chan cn bao chn, cn bao mi
Toquoc trong tng nhp ap ti tretrai tim
uoi giong
uoi lu
uoi oi
uoi ngheo
uoi voluan
uoi dot nat, th, vocam
uoi cai thoi coi con ngi chlacan c,
can cuoc.

Secomot ngay, oi toquoc to ep ang hoang
No ugiau sang
Ngang au kieu hanh
Tht gan ta ang van mnh chuyen ong
Tren ao ta mac ang bt xenhng ng khau.

Chthuyen ladan
Lat thuyen ladan
Bao ovong tri
Nhan dan chuyen mnh ram rap
Sap ong lai roi thekyhai mi
Long nghe cho ro, long i!
Ngon giomi ang thoi ti
Chai lai i vong toc roi
Cho sang ep mat may
Khong phai vi ai khac
Toi ang noi vi ngi
Giac m ep cua long toi
Vath i!
Neu trai tim ngi nguoi lanh
Ta viet san roi cho ngi ay li ieu van
vnh biet
Mot cau th aen luc cung coquyen bat diet
Nhng trc het ngi i!
Muon lan bat diet: Con ngi.
VN HIN
VIT NAM

1-C|G EC| C|G |C| |/`

1
. Ngi goi ong la ba nh nui sng mu. Ngi
goi ong la Dong song ba nhanh. Ngi goi ong
la Nghe s a tai. Ngi goi ong la Bac tai danh
the ky Khi toi gap ong th ong a 57 tuoi, chom rau
dai phat ph nga bac nh tien lao bay mi. Ong ngoi
mot mnh tren i-vang em vai cu, mat nhn vao chen
ru gao bnh dan nh chang ch i mot ieu g. Co
le ong a ngoi nh vay may chuc nam lien.
Khi nghe Phan Lac Hoa gii thieu toi, mat va mieng
ong anh len nu ci gan gui, bnh d: A, cai anh Nghe
nhan Quan Ho lam que ay! Ong vi tay ke tu lay them
ly, va Nguyen Thuy Kha rot ru. Ong oi vi bon tre
chung toi nh vi ban. Khi than mat roi, hau nh chang
con khoang cach tuoi tac. Co le v the ma ong luon luon
mi. Chung toi ru ong en quan long ln tiet canh au
ch uoi, ong ong y ngay, nhng nhac la nen mua
ru quan canh ben xe Kim Lien, loai ru gao ong
thng uong. Quan ong qua, chung toi mn mot cai
chieu trai vao tup leu tranh bo trong ben canh. C ngoi
xep bang ma uong ru va hut thuoc lao nh lang
xa. Ngi ra vao ch ong uc, on ao, hnh nh cung
khong ai biet ong gia ngoi quan bnh dan nay la tac gia
Quoc ca. Con chung toi, lan au tien c biet nhng
bai th ong lam e roi cat lai trong long. Nhng bai th
cua ong khien chung toi noi ca da ga, kinh ngac v than
phuc. Th ong ep mot cach quyet liet. Th cua ong
that en sieu thc. Th cua ong mi bat ng nh mam
cay va oi at troi len.
Buoi sang nay ca pho phng nh m hoi.
Moi con ngi eo mat na i chi.
Vui len canh non
La bang tren pho xanh mau ngoc

Nhng mat na gap nhau chao hoi

O ka
Nc mat mo hoi
Sao chay ra tren tng mat na
en gi, toi van nh giong vang trong cua ong oc
th trong quan ru. Bai th Nam buoi sang khong co
trong s that ong lam nam 1960 ma toi tng ong va
lam trong quan ru nam 1980 nay. Chung toi nghe
nh nuot tng li th cua ong vao tam kham. Khi ngam
ru, ong noi hay en noi toi tng la ang nghe ong
trong giao ng ch khong phai gia ch. V the ma
chung toi eu thuoc bai th ngan Khong e ong lam
nam 1967. Bai th nh mot cuon phim cc ngan cha
ay am nhac va treo l lng mot cau hoi trc cuoc i:
Con thuyen i qua
e lai song
oan tau i qua
e lai tieng
oan ngi i qua
e lai bong
Toi khong i qua toi
e lai g?
Hn 20 mi nam im lang ve th lai chnh la thi
gian ong lam th nhieu nhat. Nhng bai th chi cht
trong cuon so tay nho xu ua mau thi gian vang vot.
Nhng bai th viet tren vo bao thuoc la nhat c trong
quan ru. Co bai th c ghi lai khong phai ch cua
ong ma la ch cua v ong, ba s ong quen i mat nen
bat ong oc lai e ba chep lai. Nam 1987, Nguyen
Thuy Kha a lan mo chep nhng bai th trong tap ban
thao nhoe m ay cua ong roi a cho toi oc. Gia qua
nhieu bat trac cuoc i, tieng th Van Cao chang bao
BA BIEN KHUC
VAN CAO
NGUYEN TRONG TAO
Nhc s Vn Cao. nh: Nguyn nh Ton
VN HIN
VIT NAM
I
gi oi giong. Ch ngha cua ong nh c viet ra t
ngoi but kim cng ch khong phai but long but sat. Va
khi tien hanh chon ban thao tap th La, Van Cao rat vui
long uy thac cho Nguyen Thuy Kha, Thanh Thao va toi
tuyen chon. Hau nh ong hoan toan yen tam ve viec
o. Ong noi: Ba thang may bao c la c!. Du la
trong thi k oi mi rat manh me, chung toi van thay
ong co mot bai th ma nha xuat ban kho long chap nhan,
ay la bai ong ch cua toi viet nam cai cach ruong at
(1956). Bai th tran ay long tin vao chu ngha xa hoi
ma canh tnh nhng sai lam cua hien tai, no la tieng long
thong thiet cua ngi cong san b x ban oan gi ti cac
ong ch cua mnh. Khong trung thc vi ang, khong
co long can am cua mot ang vien, khong chan cha
mot trai tim nhan ao khong the viet c mot bai th
rm mau nh the. Nhng 30 nam va hn the na, no
van ch la bai th cua rieng ong. Chung toi biet ieu
o, va e ngh ong e lai, ong ong y ngay. au nam
1995, toi nhac lai vi ong bai th ay, va thay a en
thi bai th co the in dc roi, nhng noi sau khi nhap
mot ngum ru: Thoi, c e sau khi mnh chet roi in
cung cha muon. Ngay ong qua i, toi bong m so
tay xem lai bai th ay, va toi a khoc.
Ngi ta cac ong ch cua toi
Treo toi len mot cai cay
i mot loat an no
Toi se day nh mot con nai con
au si day
Giong nh mot n ong ch
Mot anh hung cua Ha Tnh
Toi se phai keu len
Nh moi chien s b ch ban
ang Lao ong Viet Nam muon nam
Cho moi ngi hieu khi toi chet
Van con la mot ang vien
Cho moi ngi hieu khi toi chet
Mau cua toi van con la mau cua Viet Nam
di goc cay co cac cu gia cac ba me
a nuoi cach mang
Cac em nho t ba tuoi ng nhn toi
day chet
Co me toi
Ba lan mang cm en nha tu
Hay quay mat i
Cho cac ong ch ban toi

Toi s cac cu gia khong song c
Bao nam na
e nhn thay xa hoi chu ngha
Cua chung ta.
Chet i mang theo hnh a con
B ban
Nhc s Vn Cao v nh th Nguyn Trng To. nh: Nguyn nh Ton
1-C|G EC| C|G |C| |/`
VN HIN
VIT NAM

Toi s cac em con nho qua

Se nh en bao gi
en bao gi cac em het nh
Hnh anh toi b treo tren cay
B ban
Hay quay mat i
Cho cac ong ch ban toi
Nc mat luc nay v ang nho xuong
Dong mau luc nay v ang nho xuong
ang Lao ong Viet Nam muon nam
ang Lao ong
Tap th La cua ong c in ra khong ung nh
chung toi a chon di s uy thac cua ong, 5 bai th
ong tam ac b bo ra, va thay vao may bai th ong
in bao hoi khang chien chn nam. Tuy khong c hai
long lam, nhng ong cung mm ci sau 30 nam tr lai
thi an. Ong lai tiep tuc viet nhng bai th mi. Van la
Van Cao ti rong, khong tuoi.
Toi e ra tran truong
c nhng lot ta
la cua cai...
2. Sao toi lai nh sinh nhat 60 tuoi cua ong? 15 - 11
1983. Chieu trong can phong gac hai so nha 51 Tran
Hng ao, ni Bao ai tng sau cach mang thang
Tam, ni ma mot phan t the ky trc Van Cao thng
xuat hien cung ban be ong nghiep van nghe s. Lau
qua roi ong mi xuat hien tr lai ni nay, va la nhan
vat chnh cua buoi le sinh nhat 60 tuoi do Hoi Nhac s
to chc. Hoa va ru. Nhng li chuc tung, nhng bai
hat cua vang len mng tuoi ong. Co ca Thien Thai,
Trng Chi hn 30 nam vang bong tr ve, khien ca
hoi trng lang phac, an han va kham phuc. Chiec
dng cam ang Thai Sn tang Hoi Nhac s sau lan
ang quang, vang len nhng ban nhac khong li Van
Cao. Nhng ban nhac ong viet sau cuoc chien tranh
chong nhom Nhan van - Giai pham ket thuc, sau cai
em trang i cung vi Hu Loan quanh ho Ha - le ngot
ngat, u am, khong biet noi g trc khi chia tay nhau e
tac gia Mau tm hoa sim tr ve Thanh Hoa lam mot Lao
nong tri ien. Nhng ban nhac cha ay noi au chia
cat cung vi khat vong thong nhat chay bong. ay la
cac ban Hang da xa, Song tuyen va Bien em. Roi en
lt Van Cao xuat hien trc cay dng cam. Im lang.
Ch i. Ong c ngoi im trc cay an en may phut
lien. Mot ban tay cua ong a b chan thng trc o
10 nam, khi ong ang i bach bo tren he ng va b
mot chiec xe com - mang - ca khong so t di ng
tat len chen nga. Ong se chi an the nao ay? Bong
ban tay ong nam lai thanh mot nam am. Ong bat ng
am vao nhng phm an, vang len hp am choi gat
nh bom no. Them mot nam am na. Hai nam am
cua ong cung vi ca cui tay trut bao tap vao cay an.
Chuoi am thanh ghe gm ay bong lang i ot ngot. Moi
ngi nh nn th. Ong dung ngon tay tro cham cham
mo nhe vao mot phm an, tng tieng, tng tieng mot
vang len ranh rot, cham dan, nho dan cho en khi ong
thu ban tay lai, trong tieng vo tay ao len khong dt cua
moi ngi.
Trc Van Cao, cha thay ai chi an nh the.
Toi hom o, ong hen may ngi ve nha ong uong
ru. Toi va Kha ti th a thay Van Cao ang ngoi
cung Trnh Cong Sn va Cao Xuan Hao. Ong nh toi
sang goi Tran Dan ben kia ng Vu Li. Ong bao: Co
them Tran Dan na mi vui. Toi en nha Tran Dan th
ong ang ben nha hang xom. Trong luc i v ong i
goi ong ve, toi nhn vao bc tng va thay hien ro mot
hnh nhan. ay la ni Tran Dan ta lng suot may chuc
nam qua. Toi rung mnh hnh dung ra cai bong ang
ong ca nh mot con ngi that. Va luc Tran Dan ve
trong bo quan ao pirama nga mau chao long, ong gay
yeu qua, gay yeu hn ca cai bong cua chnh mnh tren
tng nha.
- Anh Van mi anh sang nha uong ru - Toi noi -
Hom nay sinh nhat anh ay. Sau mi roi.
- The a? Nhng ai?
Toi ke ten may ngi. Tran Dan mm ci:
- The th sang.
V ong nhac ong thay quan ao. Nhng bo quan
ao mi cung a cu lam roi. Ong kem Van Cao ba tuoi,
nhng trong gia nua va cham chap nh mot ong lao kho
hanh. Ch co oi mat la luc nao cung co la. Cai ngon
la o a rc chay trong nhieu tac pham van th cua
ong doc cac neo ng khang chien: Cach mang thang
Tam, Trng ca Viet Bac, Nhat nh thang, Ngi ngi
lp lp va hang loat tac pham con nam trong ban thao
nh tieu thuyet Cong Tnh, Mua sach. Nga t nhng cot
en
Van Cao vi tay len ke tu lay them mot cai ly thuy
tinh at trc mat Tran Dan. Trong khi toi rot ru, ong
dan toi: Dan sc yeu, de say ay. Nhng sau khi cung
ly, ch rieng Tran Dan la uong can.
Chuyen tro, oc th, va hat. Cao Xuan Hao nh
nhieu nhng ky niem thi khang chien chong Phap, ve
nhng bai hat thi bay gi cua Van Cao ma anh a hat.
Van Cao cung nhac lai vai bai hat cua Cao Xuan Hao
ma ong at nhieu hy vong. Cao Xuan Hao co mot giong
hat that vang trong, bay bong, a a tuoi 53. Chung
toi ngac nhien khi nghe bai hat thu xa cua anh. Van
Cao noi rang, ngay ay neu Hao i han vao nhac, chac
chan se thanh at, du sau nay la mot dch gia noi tieng
cua Lep Tonstoi, oxtoiepski, Aitmatop Tran Dan ch
lang im uong va nghe, du la nghe chnh nhng cau th
lap lanh, tao bao cua ong do Nguyen Thuy Kha hay
Van Cao oc len. Ch en khi nghe Trnh Cong Sn hat,
ong mi nheo mat ci ci, buot ra may tieng: Tieu
qu! May la tieu qu!, roi cung chang giai thch g them.
Khi chung toi chia tay v chong Van Cao bc

VN HIN
VIT NAM
xuong cau thang, chuong ong ho nha ben iem 12
tieng. The la tron ngay sinh nhat cua ong. Tat ca chung
toi eu ngh rang, cuoc i a bat au bc vao mot
ngay mi.
3. Hai mi nam cuoi i, Van Cao ch viet vai ba
bai hat, ay la bai Mua xuan au tien (1976) va bai Tnh
ca Trung du (1984). Bai Mua xuan au tien ong viet sau
ngay nc nha thong nhat. Ong nhn thay mua xuan
dat du theo en ve, ong lang nghe tieng ga ang gay
tra ben song, va ong khang nh rang cai mua bnh
thng a ve: T ay ngi biet que ngi - T ay
ngi biet thng ngi - T ay ngi biet yeu ngi.
Am nhac cua ong van ep, am va sang trong, thoat han
ra ngoai nhng bai hat reo vui ai thang luc bay gi.
o la b mat tai hoa cua rieng ong. Roi mua thu 1984,
toi i cung ong trong top nhac s len Vnh Phu theo li
mi cua Bo T lenh Thong tin. Co le lau lam roi, ong
mi co dp i sang tac tap the nh lan nay. Chung toi
ve mot nha may thong tin di chan nui Tham, tiep xuc
vi nhng ngi lnh th, nghe thanh tch cua ho, xem
ho lam viec va noi chuyen, oc th, hat cho ho nghe.
Van Cao ke lai nhng ky niem xa ben dong song Lo
a giup ong viet nen Trng ca Song Lo bat hu. Tren
ng ve, gap nha th But Tre, hai ong hon nhau xuc
ong chay nc mat. Nguyen Thuy Kha goi Van Cao
va But Tre la tieu bieu cho hai trng phai th hien ai
Viet Nam. Cac ong c xep ong hang vi nhau,
lay lam thch thu lam. Sau chuyen i ay, chung toi eu
viet ve bo oi thong tin, ch rieng Van Cao la viet tnh
ca. Bai Tnh ca Trung du giai ieu sang lang, li ca ep
nh th. Mot canh tay song Hong. Mot canh tay song
Lo. Hai canh tay nh om trung du. Va oan ket la li
hen ho tr lai that bang khuang: Hen tr ve ben nui
Tham, vao mot ngay mua thu sang lang nang tren oi
nh troi tren song.
Cang ngay, sc khoe Van Cao cang giam. Huyet
ap thng b tut. Phoi b kho. Cot song b thoai hoa, co
giai oan phai mac ao giap e cot song. Nhng
ngoi vi ong, luc nao cung vui. Thang t 1985, Thanh
Thao ra Ha Noi to chc cho Van Cao, Nguyen Thuy
Kha va toi vao tham Ngha Bnh theo li mi cua Tnh.
Ong mng lam, tham ch con noi rang, co the ay la
chuyen i cuoi cung ve pha nam. ang chuan b th
ong b au, may ma qua nhanh c. Thanh Thao
lay them ve may bay cho v ong, v neu thieu ba th
chuyen i se de gap bat trac, ba con la bac s rieng:
cua ong. Ca tnh Ngha Bnh mng vui on ong, ch
thieu dng cong chao. Toi noi vui nh the, v au ong
cung c quan chung ham mo va knh trong nh oi
vi mot nhan vat ac biet cua at nc. Con ong th oi
vi ai cung bnh d, gan gui. em ghe vao khach san
Sa Huynh, ca khach san mi ong lai tron em. Ong
goi nhng ngi ay bang em va bao ho c goi ong
la anh. Va ong t gii thieu: Anh ch hai mi thoi - roi
ong ch vao v- con ay la bo cua anh. Chnh tam hon
tre ep cua ong a xoa i s ngan cach ve tuoi tac, ve
s mac cam gia con ngi.
Trong chuyen i nay, ong phat hienra ru Bau
a, mot loai ru trang c nau t cac lo ru lang
Bau a, cach thanh Bnh nh tam chn cay so. Van
Cao cho rang trong at nc nay, ch co ru Bau a
mi co the sanh c vi ru Lang Van noi tieng, ong
nhap ru Bau a va nhan xet: Ru Van mong, ru
Bau a day. Xe i ti au cung ch theo ru Bau a,
v ong khong hp vi bia. en huyen Mo c, trong
ba tiec chieu ai, thay ong mang ru trang ra uong,
ngi ta lien mang ra may chai Napoleon that ac biet:
vo chai xui bi nhng con so bien a bam chat t bao
gi. ay la ru huyen va vt c t di ay bien
Ngang. Cha la hoi 1976, mot con tau ch ru t Sai
Gon ra Ha Noi phuc vu ai hoi ang a b am ay.
Oi, ru Napoleon di ay bien ca chuc nam tri, the
gian nay a may ai c uong? The ma Van Cao va
chung toi a gap may man bat ng.
May ngay sau, Van Cao viet c hai bai th Qui
Nhn 2 va Quy Nhn 3 khep lai chum th Qui Nhn oc
ao ma bai Qui Nhn 1 ong a viet Ha Noi. Khuya
lam roi, ong go ca phong toi, goi toi sang phong ong
uong ru, va nghe th mi lam. Toi giat mnh kham
phuc bai th va sc sang tao cua ong. Chung toi, ai ma
chang nhn thay nhng thap Cham n coi doc mien
Trung, nhng cai nhn cua ong that la lung:
T tri xanh
ri
vai giot thap Cham
Toi oc ky hai bai th mi cua ong, va xin ong sa
mot ch trong oan ket bai Qui Nhn 2: bong mot ngay
ba me Qui Nhn - noi vi toi mot li - mot tieng - chao
con!. Theo toi khong nen dung ch chao, ba me ma
chao con th khach sao the nao ay, nen dung ch a
con, no va t nhien, va tnh cam. Van Cao khoai lam,
ong khen toi: May ung la thang Nghe. Va ong nh toi
lay but sa vao ban thao gium ong.
Moi lan ra Ha Noi, toi thng cung Nguyen Thuy
Kha, Thanh Thao hoac Hoang Phu Ngoc Tng ghe
tham ong can nha 108 Yet Kieu. Lan nao cung c
ong danh cho chai ru ngon. Nhng chai ru ngi
ta tang ong. Lan cuoi cung gap ong ai hoi Nhac s,
ong lai bao: Tao danh chai ru, trc khi ve, may en
ma m. Nhng toi a l hen vi ong. Ngay Ha Noi a
tang ong, toi Hue buon qua, en nha Mai Khac ng
uong ru, cung nhau tng nh ong. Toi uong gan
het bnh ru ma Mai Khac ng khong dam ngan, v
s toi buon. Mai sau nay toi mi biet, ay la bnh ru
nhung hu bac trieu cua ong ban ho Mai. Trong coi
Thien Thu, gia ma biet chuyen nay, chac Van Cao se
ca ci
VN HIN
VIT NAM
1
1-C|G EC| C|G |C| |/`
- Ong laao dien thuoc thehethmay cua
ien anh Viet Nam? Theo ong, thenao ec
goi lamot theheao dien?
+ VN khong cokhai niem vecac thehe
ao dien ien anh. Hau het cac ao dien VN la
nhng cong chc an lng nhanc. Mot khi a
c Hang phim nhan lam ao dien trong bien
chenhanc roi th cung nh cac cong chc khac
cen tuoi 60 th vehu. Khi comot ngi nao
ovehu, Hang mi nhan ngi khac vao the
cho. Ngi en tuoi sap vehu cung ngi mi
c nhan vao bien checua Hang hnh thanh mot
oi nguchung, giacotreco, khong tach biet cac
thehe. Toi nam trong cai oi nguao dien cong
chc o.
- Rat nhieu nhaphebnh tng anh gia, so vi
cac ao dien Viet Nam cac thehetrc vathehe
cung thi vi ong, ong comot phong cach rieng
khac han vi nhng cach t duy mi vechien
tranh, xahoi vacon ngi, phavc loi mon
cuvamra c mot loi thehien mi ay sang
tao vatao bao. Ong conhan thay thekhong?
+ Toi en vi ien anh lado tnh c, run rui
cua sophan, hoan toan khong cos chuan b t
trc. Toi khong hec ao tao ien anh Lien
xo, Trung Quoc hay trong nc nh tat cacac
ao dien VN khac. Do vay toi phai t tm hieu
cai nghenay theo cach rieng cua mnh. Neu co
ai onhan thay trong sang tac cua toi cocai g
okhong giong vi nhng ong nghiep i trc
hoac cung thi, colelado ac iem tren.
Khi toi bc chan vao ien anh (nhng nam
60), nen van ngheVN lamot nen van nghephuc
vucong nong binh khong khac g ben Trung Quoc
thi ovay. Toi cung c giao lam vai phim
nh vay varoi t thay vocung chan ngan cai
thphim anh kieu nay. Chung hoan toan xa la
vi toi. acoluc toi toan tgiano. Nhng roi co
ngi khuyen neu khong thch lam nhng phim
nh vay th thviet cai mamnh thch, mnh cam
|t| 1|1, |1 |11, |1 |t ||| l|t 1| N1t
|t ||| r1 t|1 |1 N1l t1 t1t|. B1 11, l1 |1 r1
t|t... 11N |1 |1| |11 r1 t1 t|| r1| l |1
r1l N1 t|| l1 l|t ||t l|11 ||t 1N 1. f1 ||t fN
t| l||t| 1|1| l||t r1| |1 l1t t1t |11 r1 t1 t||
r1| B11 1|t B11 N|1l M||.
NG NHT MINH
Ki lt |it| tt |
|i t| tt |im lt
tti )i l rit) t mi
NGUYEN LECHI
D.NSND ng Nht Minh
VN HIN
VIT NAM
1!
thay rung ong xem sao. Neu khong c, hay t
giacung cha muon. Bophim au tien do toi t
viet kch ban roi tao dien coten laThxatrong
tam tay c viet ra trong hoan canh o. May sao
khong kh van nghehoi oabat au ci mhn
nen bophim ac tren cho lam. Sau phim otoi
quyet nh khong tboien anh na mathay co
thetiep tuc lam phim vi ieu kien kch ban phai
do mnh t viet ra, noi venhng ieu mamnh
quan tam muon giai bay cung ngi xem. Bay gi
ngh lai toi thay yeu toquan trong agiup toi
tm ra con ng i rieng cho mnh la: Biet cng
quyet khc tnhng cai mamnh khong thch,
cho dunhng cai oc khch levacoxuyrum
beng. Khi abiet khc tth at setm c cai g
orieng cho mnh.
- Ong cho rang phim cua ong thuoc phong
cach g? ieu g akhien ong i theo phong cach
nay? Votnh hay coy?
+ Khi quyet nh tiep tuc lam ien anh, khong
coynh tgianona th toi t xac nh cho
mnh mot cach coythc rang: moi mot phim do
toi t viet kch ban roi t lam ao dien phai la
nhng li tam svi ngi xem venhng van e
matoi quan tam, venhng noi niem matoi xuc
ong trong cuoc song. Neu nhng li tam s o
c ngi xem ong cam th toi thay that hanh
phuc. Con neu khong th anh chu, nhng dau
sao toi cung athanh that vi chnh mnh. Toi
khong biet goi olaphong cach g.
- Trong quatrnh hnh thanh vaxay dng
phong cach lam phim cua mnh, ong thng chu
anh hng nhieu nhat tlnh vc nao? Tngi
nao?
+ Anh hng ln nhat oi vi cac sang tac ien
anh cua toi lai lath ca VN vaac biet lakho tang
ca dao tuc ngVN. Trong van hoc ngi toi chu
anh hng nhieu nhat lanhavan Thach Lam, mot
nhavan cua nhng nam 30 - 45 trc Cach mang.
Trong ien anh th bophim lam toi bsoc vacoan
tng manh menhat laphim Hiroshima - moi tnh
cua toi cua ao dien ngi Phap Alain Resnais ma
toi c xem vao nam 1959 tai LHP QT Mat sc
va. en nam 1986 toi lai b mot cusoc na sau
khi xem phim Cau chuyen Tyokyo cua ao dien
ngi Nhat OZU tai Paris. olahai phim ae
lai nhng anh hng sau sac nhat trong phong
cach lam phim cua mnh sau nay. ng nhien toi
cam thay rat gan gui vi nhng phim cua Trng
NgheMu (trc khi lam phim Anh hung) nh
Thu Cuc i kien, Khong thieu mot em hay Cha me
toi... cung nh phim Hoang thocua Tran Khai Ca.
Ngoai ra toi cung rat phuc nhng phim cua ao
dien ngi Ba lan Andrej Vaida vaao dien ngi
Iran Abba Kiarostami. Toi rat tam ac vi mot cau
noi cua mot ao dien Chau Au (toi quen mat ten)
noi rang: ao dien khong phai lamot nghe. o
lamot nhan sinh quan, mot cach nhn s vat.
Cang ngay toi cang nghiem thay yngha sau sac
cua cau noi o. Ngi cocach nhn s vat rieng,
conhan sinh quan rieng at cophong cach rieng.
- etao dng c phong cach rieng, ngi
ao dien can conhng ieu kien tien quyet g?
+ Nhath Phung Quan. nam 1957 coviet mot
bai th coten laLi medan trong ocomay cau
nh sau: Yeu ai cbao layeu/ Ghet ai cbao la
ghet/ Duai ngon ngot nuong chieu/ Cung khong
noi yeu thanh ghet/ Duai cam dao doagiet/ Cung
khong noi ghet thanh yeu. ieu kien tien quyet
engi ao dien coc mot phong cach rieng
(makhong cchao dien) lalam ung nh ong
nhath nay aviet.
- Lamot ngi atng viet truyen, viet bao,
lai tviet kch ban ien anh, chac han ong rat yeu
thch van hoc?
+ Tren kia toi anoi venhng nhavan va
nhng ao dien aanh hng en toi. Thuthc
neu khong lam ien anh coletoi sei viet van
vatoi cung ang coynh seviet mot cuon tieu
thuyet vemot lp ngi tr thc i theo Cach mang
nh cha toi GS BS ang Van Ng.Nam 1949 ong
tTokyo tm ng trveChien khu Viet Bac
theo Khang chien roi en nam 1967 hy sinh trong
mot tran bom B52 chien trng Tr Thien Hue
trong khi ang tm cach cu cha benh sot ret
cho booi. Lp ngi tr thc nay cha ai noi ti
trong van hoc. Trong van hoc VN chmi noi en
nhng tang lp ngheo khoi theo Cach mang e
c sung sng oi i thoi. Conhavan nao
oatng noi: Trong khi anh cam thay bat lc,
khong cocach g khac, th hay cam lay but . Toi
anhieu lan cam thay bat lc nh vay vaacam
lay but viet ra mot sotruyen ngan, but kyang
tren cac tap ch.... Conhieu ngi khuyen toi nen
tiep tuc viet van .
- Nhng cau chuyen trong cac bophim cua
ong cophai c bat nguon tnhng cau chuyen
cothat trong cuoc song hay lado ong h cau
tng tng ra?
+ Cochuyen that, coh cau nhng tat caphai
da tren kyc. ao dien Fellini trong cuon Toi,
Fellini coviet: Khi toi quay mot cai ghehay mot
con cho, th cai ghevacon choocung eu t
trong kyc cua toi.
1-C|G EC| C|G |C| |/`
1l
VN HIN
VIT NAM
Thuthc khi sang tac (luc viet kch ban cung
nh khi hien trng lam phim) toi khong coy
thc roret au lacuoc song that vaau lado
mnh tng tng ra. Cothecahai cung en mot
luc mot cach rat vothc. Trng phai Hien thc
Xahoi chungha rat hay ecao vai trocua thc te
cuoc song. Nhng nghethuat au phai lam viec
sao chep hien thc cuoc song?
- B quyet g khien ong tao nen c nhng
tac pham ien anh thanh cong en vay dukhong
c ao tao chnh thong? Hay a ra li khuyen
cho cac ao dien tremi vao nghe?
+ Trc het toi khong dam nhan rang tat ca
cac phim matoi alam eu thanh cong. Toi t
khi xem lai nhng phim cua mnh v cai cam giac
tiec nuoi, an han ves cha hoan chnh cua no
(cophan do loi cua toi, cophan do nhng cong
s cua toi akhong lam c nh toi yeu cau).
VN cocau ngan ng: Khong thay omay lam
nen. Thay cua toi latac giacua nhng bophim
matoi yeu thch, latac giacua nhng cuon sach
matoi say me. Do vay toi corat nhieu thay khong
nhng chtrong macangoai nc (phan ln la
ngoai nc). Trong toi khong bao gicokhai
niem ao tao chnh thong vakhong chnh thong.
ao tao nao cung laao tao mien nomang lai
hieu qua. Neu coli khuyen cho cac ao dien
tremi vao ngheVN, th toi khuyen ho nen t
mnh chng minh vi moi ngi rang: ien anh
con lathenay na. ng bat chc nhng ngi
i trc, dulabat chc cai hay cua ho.
- Nghe noi, ong atng cong tac lam phim
vi mot soao dien quoc te, gan ay nhat lalan
lam phim Ngi Mytram lang, vay ong thay viec
lam phim cua Viet Nam cog khac biet vi viec
lam phim cua cac nc khac? Lam thenao erut
ngan c khoang cach vanhng khac biet o?
+ Nam 2000 toi c ao dien Philippe Noyce
mi lam ao dien cua oi quay thhai (Second
unit director) trong phim Ngi Mytram lang.
Cai khac biet quan trong gia mot oan lam phim
Myvamot oan lam phim VN la: mot ben kinh
ph lam phim lacua t nhan vamot ben lacua nha
nc. Ngoai ra con mot s khac biet na gia mot
ao dien VN nh toi vamot ao dien Holywood
nh Philippe Noyce lacho: Ong ta ngh 10 th
thc hien c 10 vatoi ngh10 th thc hien c
5, 6 lacung. Nhng ytng ong ta phong ra lap
tc caoan phim tm moi cach thc hien bang
c. ay yeu tokinh ph, tien cua, phng tien
vat chat kythuat ong vai troquan trong. Nhng
khong phai chcothe. Nocon latrach nhiem song
con cua nhng ngi tham gia lam phim. Neu ho
lam khong tron sekhong ai mi ho i lam phim
tiep theo na, hosebthat nghiep. Con trong mot
oan lam phim VN th khac. Khong coai buoi
viec v votrach nhiem. Mot khi hoac Hang
phim nhan vao bien chechnh thc roi th en 60
tuoi homi vehu. Do vay, VN ngi ao dien
phai thuyet phuc, dodanh nhng thanh phan lam
phim khac, ac biet vi chunhiem phim langi
cam tien cua nhanc nhng luon ngh cach chi
that t malam sao phim van hoan thanh trong
mot thi gian ngan nhat. Phim hay hay doi vi
ho khong quan trong. Chkhi nao t nhan hoa
viec lam phim may ra mi xoaboc tnh trang
tehai o. Chnh phuVN hien ang cochutrng
cophan hoacac Hang phim Nhanc.Khong biet
colam c khong?
- Viet Nam, ngi ao dien covai tronh
thenao trong xahoi? Nghe noi, mot ao dien
phim (kecaphim truyen nha, phim tai lieu hay
phim truyen hnh) eu phai kiem rat nhieu nghe?
Ong cotrng hp ngoai lekhong?
+ Nen ien anh VN lamot nen ien anh cong
chc. Ngi ao dien trong xahoi chang qua cung
nh mot anh cong chc an lng nhanc nh
bao cong chc nhanc trong cac c quan khac.
Nhng cong chc nay cung xoay xukieu e
tang thu nhap. Ngay nay VN khong ai noi ao
dien ien anh vatruyen hnh langheo. Rat nhieu
ngi coxe hi rieng, nhavila, biet th. ola
nhng bien kch, ao dien, quay phim lam phim
thng mai, phim truyen hnh nhieu tap, lam
video clip ca nhac hay lam phim phuc vu nhng
ngay leln vi nhng kinh ph cokhi len ti 1
trieu USD . Rieng toi vehu lng hu c 4
trieu 200 nghn nen toi phai lam them nghekhac.
Ngoai ien anh toi con comot cong viec say me
khac lalam bao. Toi cong tac vi nhieu bao trong
nc vahien laTong bien tap ttap ch cua Hoi
lien lac vi ngi VN nc ngoai.
- Theo ong, mot ao dien a chc nang, cung
mot luc lam c rat nhieu nghelaieu ang
mng hay ang lo? V sao?
+ Ngan ngVN cocau: Nhat nghetinh nhat
than vinh. Neu colam mot luc nhieu ngheth
nhng ngheonen lanhng nghegan gui nhau
ecothebosung cho nhau.
- Congi cho rang ao dien lalinh hon cua
mot bophim nhng congi lai cho rang Bien
kch mi lalinh hon cua mot bophim. Theo ong,
ykien nao chnh xac hn?
VN HIN
VIT NAM
1
+ Bi v toi langi t viet lay kch ban cho
mnh, nen oi vi toi linh hon cua bophim laca
hai: ngi bien kch vangi ao dien.
- Cobao giong aan han v lam ao dien
khong? Neu coc hoi c chon lai, ong sechon
ngheg?
+ Cha toi lamot bac syy khoa chuyen nghien
cu vevi trung, kysinh trung vacon trung. Cha
toi mong toi noi nghiep ong, nhng do hoan canh
khach quan manguyen vong ocua cha toi a
khong thanh. Toi an han v akhong noi nghiep
c cha toi nh nguyen vong cua ngi. Nhng
comot ieu lam toi c an ui phan nao ola
nghey vangheao dien eu cochung mot moi
quan tam: olanhng con ngi.
- Theo ong, nhng yeu tocan vaunao e
tao nen mot ao dien oc lap?
+ Khai niem ao dien oc lap c xuat hien
au tien laMy, echnhng ao dien khong
le thuoc vao guong may cua Holywood. Phan
ong cac ao dien nay tap trung New York,
nen con c goi latrng phai New York. o
lanhng ao dien thoat ra khoi s lethuoc cua
phim thng mai, lay chuch lanhng tm toi
vehnh thc bieu hien cua ien anh, lam phong
phuthem ngon ngien anh. Kinh ph cua nhng
phim orat nho, phan ln do nhng ngi lam
phim t bora nen ho khong b lethuoc vao nha
san xuat. Noi dung cua nhng phim okhong
ong vai troquan trong, cung khong phan anh
hien thc xahoi nao, dnhien cophan anh th o
chlacuoc song i thng .
- Viet Nam coao dien oc lap khong? V
sao?
+ VN ng nhien khong coao dien oc
lap ung vi ngha ovangay TQ toi nghcung
khong co, kecaTrng NgheMu lan Tran Khai
Ca cung khong phai lanhng ngi lam phim
oc lap. Ho van phai lethuoc vao nhasan xuat.
- ao dien oc lap cophuhp vi s phat
trien cua xahoi hien nay khong? Conen khuyen
khch sra i vaphat trien cac ao dien oc lap
nh mot trao lu khong?
+ Rat nen khuyen khch nhat lavi may quay
kythuat sotien li nh ngay nay. acongi noi
olanghethuat th8.
- Viec ra i vaton tai cua cac ao dien oc
lap cotac ong g ti th trng san xuat vatieu
thu phim khong? Neu co, tac ong ra sao?
+ Cac ao dien oc lap lam phim vi kinh ph
t oi cua mnh. Lam xong phan nhieu em gii
thieu tai cac Lien hoan phim lachnh. Neu conha
phat hanh phim nao mua th cung mua vi giare
nh beo. Do os ton tai cua cac ao dien oc
lap chang cotac ong g ti th trng tieu thu
phim anh ca. Th trng nay nam trong tay cua
Hollywood lachnh (90%). Con ta th nam trong
tay cac ong churap t nhan... vacaHollywood
na.
- Khai niem veao dien oc lap comoi quan
heg vi khai niem vehang phim t nhan khong?
+ Ban than moi mot ao dien oc lap lamot
Hang phim t nhan. Nhng nhng Hang phim t
nhan khong phai lani nuoi dng cho nhng
nhalam phim oc lap. oi vi ho li nhuan la
tren het, maau lay ong tien lam muc ch th
ng noi en chuyen oc lap.
- Viet Nam hien cobao nhieu hang phim t
nhan? Tnh hnh venhng hang ora sao?
+ Nghe au tkhi Chnh phuVN cho phep
thanh lap cac Hang phim t nhan en nay a
co40 Hang ra i tren danh ngha. ien anh t
nhan ngay cang phat trien vaselam nen dien
mao chnh cua ien anh VN. Dien mao ocoten
laThng mai vaGiai tr.
- Neu t nhan trong nc hoac nc ngoai au
t lam phim Viet Nam, ong nghcolai khong?
+ Cung tuyphim. Neu nh lay lai trong
nc th phai lam kieu khac, mamuon lay lai
ngoai nc th phai lam kieu khac v cai makhan
giatrong nc thch th nc ngoai lai khong
thch. Nhng phim at doanh thu cao trong nc
th nc ngoai lai khong ai muon xem.
- Neu c mot hang phim t nhan mi lam
phim nhng kch ban khong phai do ong viet, ong
conhan li khong? ieu kien enhan li lam
phim cua ong lag?
+ Bat ket nhan trong nc hay ngoai nc
mi, neu cokch ban hay th toi nhan li.
- ecac hang phim t nhan c thuan li
phat trien, theo ong, nganh ien anh can conhng
chnh sach mca g?
+ Toi ngh hien nay chang cog can trien
anh t nhan phat trien. Noc oi xbnh
ang nh ien anh nhanc tham ch con lan at
ien anh nhanc. Chang can cochnh sach g
na. Ca amtoang roi. Chcon vng mot
chut khau kiem duyet vi nhng canh sex (cac
phim t nhan hoan toan tranh nenhng van e
xahoi nhay cam, nen chvng vi khau kiem
duyet nhng canh sex). Rorang tng lai cua
ien anh VN chac chan senam trong tay cac
Hang phim t nhan. Khong biet cophai ola
ieu ang mng?
VN HIN
VIT NAM
11
1-C|G EC| C|G |C| |/`
- exay dng c kch ban chng trnh nay,
ac biet lahnh tng ai tng VoNguyen Giap
larat khovakycong, ong cothecho biet oi net
vechng trnh?
+ Suot hn na theky, thong tin, t lieu vechien
thang ien Bien Phu, vetai nang cua ai tng Vo
Nguyen Giap ay ap trong t duy ban oc. Thiet
kekch ban thenao etnguon tai lieu osova
quen thuoc ay, van thay mot khong kh rat mi, goc
nhn rat mi, van dang ngap trong long khan gia
ngon ngon cam xuc ti mi. olamot ththach
vocung ln. San khau hay tac pham ien anh can
nhat las bat ngecuon hut khan gia, lam mi
tac pham; nhng chng trnh nay, moi thkhan
giaeu biet, hay noi tom tat ladukhoc liet thenao,
khan giacung abiet chien dch ien Bien toan
thang, tng -cat au hang Lam sao ecuon
hut khan gia? Toi achon mot cach nhn mi meve
chien dch ien Bien: olanhn toan bocuoc chien
au mau la tai ien Bien Phudi goc nhn lang
man. Cach nhn nay phuhp vi nhan vat trung
tam laai tng VoNguyen Giap - nh ong noi:
Toi lamot v tng lang man! Cach nhn nay lam
cho toan bochng trnh bay bong, nh mot ban
hung ca, lang man caviec mieu taquan ta, mieu ta
tng Giap valang man cakhi mieu takethu. Toan
chng trnh v thenh mot ban tnh ca da diet, co
khi day dt, cokhi khoc liet nhng toat len tren het
laveep cua con ngi, veep cua tam hon, ve
ep cua at nc, veep tinh than cua ai tng.
- Chien dch ien Bien Phulas kien lch s
oai hung cua dan toc. Do vay, elam c chng
trnh nay, Tong ao dien aconhng bc chuan
b cong phu nh thenao tkch ban en cong tac
tochc?
+ Toi hieu ay lamot chng trnh ln, hn the,
lan au tien comot chng trnh ln nh vay veai
tng VoNguyen Giap, lan au tien mot chng
trnh nghethuat ket hp cayeu tosan khau vayeu
toien anh. V the, cong tac chuan blahet sc cong
phu, kylng cavethiet kesan khau, am nhac,
phuc trang, hoa trang, ao cu, am thanh, anh sang.
Selamot ban
hung co |ong mon
1 ||t |1 |1 |t, t|11 l||| B1| l11 f1
N1t |1 r1 |1 1|11 |11 B|t K|t l1 l1t 1
l|| 1|t |1 11 l, l1| I| B11 K1|, l|| 11 K||
r1 l1t l|t ||| l|t l|t l|t t11 fIfl. Bt l|N
||t |1 |1 rt 1||1, t1 | t11 l1t t|1 || t|1
t|11 l||| |1l l1t ||tl 1, t|1 l1| l1 t1 t1t
l|11 l1| r1| |1 r1 N1t 11 f||, l1t 1|1 K|t|
|1, l11 l|1| l1N ||tN r1| l|1 I11 l11 1|t t|11
l|||.
HOANG HU QUYET (thc hien)
i tng V Nguyn Gip
VN HIN
VIT NAM
1
Chung toi mat gan 6 thang etm ra cha khoa
cho viec thiet kemot san khau ln bao am ca
yeu tosan khau vaien anh. Khi quyet nh s
dung ngon ngsan khau vaien anh cho chng
trnh nay, toi coi olamot quyet nh rat kho
khan. Ngoai yeu tosan khau truyen thong labuc
becach ieu con chat cha cangon ngien anh
txay dng boi canh, phuc trang, ao cu, va
tham ch lacach dien nham muc ch cho khan
giatiep can hn ti s chan thc. ay cung la
chng trnh motas ddoi, quyet liet tai mat
tran ien Bien Phu, v the, toi muon cho khan gia
nhn thay c nhng g macau th ToHu a
mieu ta: 56 ngay em khoet nui nguham, ma
dam cm vat, mau tron bun non... Ngha laneu
comau olamau othat, vabun non labun non
that, rat khoc liet. Toi cung chao dien xuat cho
dien vien khong dien cach ieu nh san khau, ma
dien that hn, i hn nh dien ien anh eloi
keo khan giavemot s that ay cam xuc.
Toi cung alam viec rat kyvi nhac syHoang
Anh Tuveam nhac cua chng trnh. Ket quala,
toi ang cotrong tay am nhac cua chng trnh
rat tuyet, rat hay vacam xuc, ac biet ca khuc va
bai ong dao ca ngi cong lao cua ai tng lavo
cung cam ong...
- Ong cothecho biet cam xuc trc gidien
ra chng trnh?
+ Neu tnh tdong viet khi thao kch ban
au tien ti gia3 nam. Corat nhieu cam xuc
khi chuan b kch ban nay. Toi lamot nhavan
queQuang Bnh, v the, trc het, toi t at cho
mnh nhiem vuphai langi au tien viet veai
tng trong mot tac pham san khau. Hn na,
oi vi cac nhaviet kch, cac ao dien, c sang
tac vadan dng veai tng VoNguyen Giap
con laniem vinh d to ln. Toi viet vachnh sa
kch ban ti may chuc lan. Dulacach viet the
nao, toi van khao khat c nhn thay nhan vat
ai tng trong tac pham cua mnh that i, that
manh menhng that lang man, that cng quyet
nhng that giau cam xuc. Ong lav tng v ai
v khong bao giong thay mnh v ai. Ong la
v tng coc hy sinh cao canhng khong bao
giong day dt bi hai chhy sinh. Ong lav
tng tram tran tram thang nhng khong bao gi
ong dung xng mau cua chien sylam phng
tien cho mnh gianh chien thang. Khong ai yeu
lnh nh ong. Khong ai au n trc s hy sinh
cua lnh nh ong. Ong lav tng tai nang loi
lac nhng bao giong cung cho rang chien thang
thuoc veang, veBac Ho, vetap the. Ong ln lao
mavan bnh dnh cay co. Ong lavtng huyen
thoai, ladanh tng cua thegii nhng cuoc song
cua ong lai bnh d vaem em nh mot cau ho
song nc LeThuy queong. Mot con ngi nh
vay that ln lao vacung that khocam but eviet
veong. Nhng toi aviet bang tat cacam xuc,
long knh trong vi mot quyet tam: bang moi gia
phai dng cho bang c mot chng trnh ln ve
ong nh las tri an. Toi muon khan gialai c
gap ong, mot v tng v ai cua moi thi ai
nhng dung d, nhan van vatai hoa.
Chng trnh nghethuat nay sequy tu rat
nhieu nghes noi tieng. Sai Gon coLyNha
Ky, Lan Phng. Cac dien vien khac nh NST
Trung Hieu, NST Bac Viet, Nghes Tien Minh,
HaS Toan, Thuy Linh, Cong Ly vacac nha
hat kch Thanh Hoa, Nam nh, oan nghethuat
truyen thong Quang Bnh, oan nghethuat tong
hp Quang Tr, Nhahat Ca kch Hue, Nhahat
Cung nh Hue Gan 400 dien vien canc se
comat trong chng trnh nay. Toi cung ala
chon mot ekip sang tao u tucua nc ta trong
lnh vc san khau vaien anh: NSND, hoa s Le
Huy Quang, NST, hoa sVuHuy, NST nhac sy
Hoang Anh Tu, NST Banh Bac Hai cung cac ao
dien phoi hp: NST Ngoc Bnh - Hoang Giang
Chau - ao Quang Ben canh o, cac NSND Le
Tien Tho, NST Vng Duy Bien, NST LeChc,
NST Trnh LeVan, nhaviet kch LeDuy Hanh
lanhng ngi anh, ngi ban luon sat canh cung
toi trong quatrnh dan dng chng trnh.
Nh vn Nguyn Quang Vinh pht biu ti bui hp bo
1
VN HIN
VIT NAM
1-C|G EC| C|G |C| |/`
Nhac s
NGUYEN THUY KHA
K tt
| it )
ri tm tt
K1 |t l|1 l||tl t1 |1t t| N1t I| K|1 |11 |11, 11
|1 ||t r|tt |1N, |1 r1 |1 11| l|1| 1|1 |1 |t t1
1| tN l|11 |1 t1t |1 11| |t l|t l l| t|t. f| l1, t1
l1, |1 t1 N1| t1t r| |1 |1 |1| l|1 r1| ||t |1 l11 r1
|1 1l |1t |11 l|1N 11| l|1 |11 1| |tN t1 |1 l|1, |1t t|
N1t I| K|1 r1| |1 |t, r1| t1t t11, r1| t |11 l1l 1t
r1 r1| |1 l11 l1| l|1 11 11 |1.
NGOC ANH
AU AU LI NGUYEN
Nhieu ngi goi nhac s Nguyen Thuy Kha latien
song veam nhac, con ong lai chci hien khiem ton: tai
sophan gan lien ong vi am nhac othoi. Va lanhabao,
nhac s, nhath, chudoanh nghiep nho, trong oth las
nghiep chnh nhng ong lai khong song bang th malai song
bang am nhac.
Tnho, Nguyen Thuy Kha asay meca hat. Khi con ngoi
tren ghenhatrng, Nguyen Thuy Kha amay momua sach
vethoc nhac, hoc an ghi ta vasang tac ca khuc Bai ca t
vetrng Thai Phien. Ngay sau khi bai hat ra i, ac
trng thu thanh, phobien rong rai, tuy nhieu nam troi qua,
nhng cho en bay gi, bai hat nay atrnen than thuoc vi
thay vatrotrng PTTH Thai Phien. Ngareng i a
cau trai treNguyen Thuy Kha ri quebien Hai Phong en
vi trng ai hoc Kythuat Thong tin lap nghiep. Khoa lap
i s khocng cua nhng bai hoc kythuat, niem say meam
nhac cua Thuy Kha lai codp bng chay vacongay sang tac Nhc s Nguyn Thy Kha
1I
VN HIN
VIT NAM
mi ngi ca vemai trng than thng mang ten
Bai ca trng ai hoc Kythuat thong tin. Khuc
ca nay cung atrthanh bai hat truyen thong cua
trng, c nhieu thehethay vatrocua trng
yeu thch.
Mot bc ngoat ln trong cuoc i gan bovi
am nhac cua Nguyen Thuy Kha ac mra
tsau chien thang ng 9 Nam Lao. Luc nay,
canc rolen phong trao sang tac ca ngi chien
thang ng 9 vaThuy Kha cung trao dang xuc
ong bat len nhng giai ieu vaca tlam nen ca
khuc Hat mng chien thang ng 9 Nam - Lao.
Bai hat c thu thanh vaphat tren ai Tieng noi
Viet Nam athu hut ong ao thnh gia. The
roi Nguyen Thuy Kha trthanh ngi lnh trong
binh chung thong tin. Tmat tran Quang Trkhoi
la theo n v ngc len Buon MeThuot phuc
vu khang chien, au, Nguyen Thuy Kha cung
conhng sang tac th vanhac ghi lai nhng k
niem, nhng thi khac gian khocua ngi lnh va
canhng niem vui cua quan vadan ta. Lan lt
nhng ca khuc: Mua xuan ng day qua Tay
Nguyen, Ban chan ngi lnh ra i vac
thu thanh tren ai Tieng noi Viet Nam. en cuoi
nam 1975, chng trnh phat thanh quan oi a
gii thieu 10 bai hat cua Nguyen Thuy Kha viet
trong chien trng, trong oca khuc Ban chan
ngi lnh (photh cua nhath Nguyen Duy) a
trthanh ban hanh khuc oc ao en bay givan
c cac cu chien binh hay hat.
Sau giai phong mien Nam, nc non lien mot
dai, Nguyen Thuy Kha c phan cong vetrai sang
tac van hoc Quan khu 5, tap trung sang tac. en
nam 1978, ong c a ra HaNoi hoc chuyen tu
veam nhac vatiep olahoc Trng viet van
Nguyen Du. Vay latay, c m gan bovi am
nhac atrthanh hien thc oi vi Nguyen Thuy
Kha vaong thoa sc boc lotai nang cung niem
am mecua mnh. Va sang tac nhac, va lam
th vaNguyen Thuy Kha nhanh chong hai c
nhng quangot tren cahai lnh vc nay. Mot
loat cac bai hat sang tac trong thi kynay atao
c dau an vakhang nh ten tuoi cua Nguyen
Thuy Kha nh: Hat ru em beCampuchia (photh
Nguyen Trong Tao), Am vang nhamay, Quy Nhn
thanh photh ca, Trong mat mayeu thng, Mat
tri thac nc Moi ca khuc lanhng cam xuc
tinh te, giau tnh cam thiet tha sau lang ca ngi
veat nc con ngi, venhng vung que, ve
nhng ngi thvi mot trai tim ay nhiet huyet
hohi vi cuoc song mi. ac biet, bai hat Quy
Nhn thanh photh ca trthanh thanh phoca
vabai Mat tri thac nc cua ong noi vethuy
ien Vnh Sn atrthanh mot trong hai bai ca
truyen thong cua nganh thuy ien.
Trong khoang 20 nam ketkhi en vi am
nhac, ong alam c nhng viec manhieu nhac
s, ong nghiep phai them muon: bien soan nhieu
tuyen tap am nhac (khoang 30 tuyen tap cac
theloai), trong oconhng tuyen tap ln nh:
Hat mai khuc quan hanh; viet chan dung am
nhac trong tap Na thekybai hat Viet Nam
day hn 600 trang kholn, viet cac chan dung
am nhac trong cac bosach gii thieu venhac s:
Nguyen Xuan Khoat, Van Cao, oNhuan, Lu
Hu Phc, Huy Du, Hoang Viet, Nguyen Thien
ao; xuat ban nhieu cuon sach viet vei nghe
s, tnh nghes
Thanh cong noi tiep thanh cong, ban be, ong
nghiep vacong chung danh nhieu li khen tang
cho nhng ong gop cua ong vi nen am nhac Viet
Nam, nhng t ai biet rang, eat c nhng vinh
quang ay, ong atrai qua khong t nhng gian nan,
nhoc nhan trong hanh trnh tm hieu veam nhac
Viet, venhng con ngi acong hien het mnh
cho s nghiep am nhac cua at nc. Mot than
mot mnh t nghien cu, tm tai lieu, t lieu, roi
i khap moi ni etm hieu venhng g lien quan
en etai ap ucua mnh. Cole, en gi, chang
comanh at nao ong cha tng at chan ti. Lien
tuc cam cui, khong ngi ngh, ong ahoan thanh
c tam nguyen vi nhac sVan Cao, ngi thay
ang knh adu dat Nguyen Thuy Kha tluc
con bngi theo con ng am nhac. Langi
hieu biet veam nhac vavan chng, colekhi o
nhac sVan Cao anhan thay c strng cua
Nguyen Thuy Kha nen among Nguyen Thuy
Kha cogang tm hieu, nghien cu vaviet veam
nhac, vecac nhac s enen am nhac Viet Nam
c khi sac, phat trien, tao c dau an rieng.
Khong bon chen, cung chang hn thua v lei,
nhng hu xa t nhien hng, cthes lao
ong tham lang cua Nguyen Thuy Kha cung en
c ben bvinh quang trong snghiep am nhac
mangay caban than ong cung khong ngti.
SAU NHNG CHUYEN LANG DU
Tnam 2008, Nguyen Thuy Kha bat au i
theo con ng viet hp xng. Ong nhan thay,
am nhac Viet Nam tng conhng hp xng hay,
c cong chung ham monh Ca ngi Toquoc
cua HoBac, Tieng hat ngi chien sbien thuy
cua ToHai, Bai ca ngi cong san cua Tran
Hoan... nhng khong hieu v au nhieu nam nay,
VN HIN
VIT NAM
1
1-C|G EC| C|G |C| |/`
theloai am nhac hoanh trang, cosc ca ngi covu
to ln nay lai vang bong trong i song am nhac.
Ong quyet lam song lai no. Mau cho hng i
mi nay, Nguyen Thuy Kha acomot s trnh
lang ay ngoan muc vi vai trolam tong ao dien
trong chng trnh ai lePhat an - Vesak 2008
(tai HaNoi). Tiep o, ong lai tao c an tng
oc ao khi langi au tien a dan nhac giao
hng ra san khau ngoai tri trong mot chng
trnh bieu dien cho Han Quoc tai Trien lam Giang
Vo(HaNoi). Lien tuc cha ay 3 nam, ong a
viet c hang chuc ban hp xng, trong oco
nhng ban hp xng c anh giacao: Mien
Trung, Trai tim Dung Quat, Quang Trung, Hai
Phong thuay, Vnh Phuc nhng chang ng
vevang, Trng Sn thua ay Rieng hp xng
Trai tim Dung Quat (nhac: Nguyen Thuy Kha,
li th: Thanh Thao, phoi kh: Doan Nguyen,
Trong Tan, Anh Th, Dan hp xng Hoc vien
Am nhac Quoc gia VN vaDan nhac ai Tieng
noi VN phoi hp thehien) lasang tao kp thi
echao mng s kien lch sra i dong dau
thng pham cua nganh nang lng Viet Nam.
Khuc trang ca nay danh eca ngi s hi sinh cao
cacua nhan dan, coi nguon cua moi thanh tu.
Vi nhng cau: Nhng nong dan xa quan nhau
vi giac. Van Tng! Van Tng! Van Tng
Gilang leri ruong vn nhaca nhng menh
mong nhamay loc dau, nhng long sau th thao
xng mau vaiep khuc Khong g b vui lap,
khong ai b lang quen, Trai tim Dung Quat,
Trai tim Dung Quat lamot tac pham am nhac
hao sang, sau sac vaxuc ong, xng ang c
trao giai cao nhat trong cuoc van ong sang tac
am nhac venganh Dau kh VN.
Nam 2010, Nguyen Thuy Kha a4 lan c
xng ten trong letrao giai thng am nhac cua
Hoi Nhac s Viet Nam: oat giai ac biet xuat
sac vi tac pham 1000 nam am nhac Thang Long
- HaNoi; Giai nhat vi cuon Ca khuc HaNoi
thekyXX vanhng nam au theky21; Tac
giacua tuyen tap 1000 ca khuc Thang Long - Ha
Noi (giai nh); oat giai 3 vi vhp xng Hai
Phong thuay (th Van Cao). Rieng cuon 1.000
ca khuc Thang Long-HaNoi gom sau phan s
ca, hung ca, hoan ca, tnh ca, mua ca vanhi ca
cua tren 500 tac gialamot mon quamng ai le
cua gii nhac sViet Nam. Nhac sNguyen Thuy
Kha cho biet, ong phai i vay ngan hang ein
1.000 cuon sach 1.000 ca khuc Thang Long - Ha
Noi, nhng cung may atran xong het, khong
lai ong nao, chlai 100 cuon vatang het ban be.
Trong s nghiep sang tac cua Nguyen Thuy
Kha, colekhong g vui hn khi en moi vung
mien, moi a phng lai thay nhng bai hat do
ong sang tac c vang len tren moi neo ng,
con pho. Vevi quehng Hai Phong lac
nghe ban Hai Phong thuay hao sang, khoe
khoan, en vi Quy Nhn lac chm trong
khong gian th ca lang man cua Quy Nhn thanh
photh ca, en vi Vnh Phuc lathay s ti
ep cua at vangi hoa nhp vi Vnh Phuc
nhng chang ng vevang...
Ngoai thi gian viet hp xng vi tat catam
huyet khang nh lai themanh cua theloai rat
can cho s nghiep cong nghiep hoa, hien ai hoa
cua at nc nay, Nguyen Thuy Kha con bien
soan sach veam nhac, sang tac cac ca khuc mi,
ket hp lam phim chan dung venhac sVan Cao,
Lng Ngoc Trac, Nguyen Cng - Ngoc ai,
ca s Kim Nh. Khong chlamot nhac s a tai,
Nguyen Thuy Kha con lamot cay but sac sao vi
nhieu bai bao velnh vc am nhac vacac chan
dung nghes conhieu ong gop trong lnh vc
am nhac. ac biet, vi cac thehenghes, nhac
s ara i, Nguyen Thuy Kha luon danh s tran
trong khi viet veho vi tat cas tri an vacam
men, ngha tnh.
Khong biet cophai do s hon hau, than thien
vi moi ngi hay v cai duyen tri phu ma
Nguyen Thuy Kha corat ong ban bevahau het
eu danh cho ong nhng tnh cam chan thanh,
quytrong. Con ong th cung nhiet tnh ap lai
s thng men cua ban be, csang sm ri khoi
nhaen c quan lam viec laong anhan c
nhieu cuoc ien thoai ban berui chen chuchen
anh. Hau nh chang cobuoi tra nao vang bong
Nguyen Thuy Kha ni ban ru cung ban bee
vui, equang ganh lo i mavui song, han huyen
chuyen i, chia sevi nhau veth, venhac, ve
mot thi lalnh Nam nay, kniem tron 40 nam
nhap ngu, Nguyen Thuy Kha setap hp toan bo
nhng bai th viet tthi quan nguin thanh tap
th lay ten laThubinh nh enhvenhng
thang ngay khong thenao quen trong kyc cua
nhng ngi ra tran. Ong asang tac c gan
30 hp xng, nhng chco6 hp xng c thu
thanh (v rat ton kem). Ong hi vong nam 2011 nay
sethu thanh c them mot sohp xng vatin
rang roi ay hp xng cua am nhac Viet Nam va
cua ong sec cong chung trong nc vaban be
thegii biet ti nhieu hn...
Kholuyen
1k0NC
NCHE 1HUA1 1U0NC
QUA NHUNC 1AM
CU0NC 1|EU 8|EU
N1| l1| 1|t l|1l |1 1| l1| l1| 11.
K|11 t1 l1| 11 K|11 l|t |1N 1|t
l|1l l1t. |||| r| r1 N1 |t| |1l t1|
l|11 l1| 11. N11| 1|. I1| 11 |1
t1 ||tN, t1 1 |1 l1| 11 lt 1|,
lt t|1 r1 N1l t1t| t1 |t l|11. I
||t, l1| 11 |1| |1| l| l1| r1| |11 l11,
|11 l11 1||tN lt, t11 |, l1| K|| r1l
r1, l1 K|1 |1N N1| l11 l|1| |1 t1
|1N 1|t l|1l t1 1|1 l||. K|tl |11 l1|
11 l1t |1t |1 l l1| l|t l|1, |1 r|
K|11 K|t l|| |11 l11 t |1 l1| 11
l1 lt || N1| N1l, || l1.
TRNG HOANG
N
hath Xuan Dieu thng a ra phng cham sang tao la
Dao comai mi cosac. Khong t ngi cothetrthanh
nhavan vanghes, nhng v quatin vao nang khieu cua
mnh macoi thng lao ong, hoac lao ong khong kien tr, nen
cuoi cung chang thethanh at c. Cung v li hoc tap vakhong
lao ong khocong makhong t ngi lam san khau suot i ch
cam cchay hieu, ong vai phu cung khong nen.
Ai cung biet, trong cac loai hnh san khau, th tuong lamot
nghethuat nang nhoc nhat, ngi dien vien ong vai mot luc phai
hat, phai mua, phai van dung toan than etao nen nhng hnh
1
VN HIN
VIT NAM

VN HIN
VIT NAM
1-C|G EC| C|G |C| |/`
tng nghethuat ep gay c s hap dan lien
tuc oi vi ngi xem. Nhng muon coc ket
quaay tren san khau, ngi dien vien tuong phai
trai qua mot quatrnh lao ong het sc cong phu
vakhonhoc. Lao nghesChanh Pham, mot nghe
s bac thay cua nganh tuong, kerang: luc con
nho, khi thay cha toi hang ngay tap nhng vai
tuong ln nh Hoang Phi Ho, Cao Hoai c bang
nhng ong tac rat nang ne, phc tap nh ttren
ghecao lon nhao xuong at roi lan nhieu vong,
ngi luc nao cung am a mohoi, chan tay,
au coeu bsay sc. Toi xuc ong noi: Cha i!
Cha tap lam chi makhocc nh vay. Con thay
cha ngaau con thng quacha a. Cha toi trali:
Lam nghethuat tuong laphai lao khonh vay ay
con. Neu khong chu au vas khokhong luyen
tap en ni en chon cho thuan thuc th khong the
thanh nghec, vakhan giacung khong them
coi. en khi ln len, bat au hoc nghe, toi mi
thay cau noi cua cha toi qualach ly. V muon co
mot vai tuong hay, c ngi xem chap nhan,
tan tng th phai lao tam khot, phai lao ong
em ngay khong tiec mohoi. Chnh toi cung phai
luyen tap nhieu vai tuong con vat vahn cha toi
alam. Khong nhng toi phai tap ong kep ma
con phai tap ong cavai ao.
Trong t lien hoan san khau toan quoc tochc
tai Quy Nhn thang 7 nam 1976, lao nghesChanh
Pham achng minh ket qualao ong nghethuat
kien tr, gian khocua ong bang vai tuong ac sac
nhat: Vua oi, mangi i thng truyen tung.
Bang nhng ong tac ieu luyen, tinh tevarat
cochieu sau, Chanh Pham atao nen hnh tng
mot ong vua oi phai an lacay, bsay Csau
moi ong tac, sau moi cau hat cua ong lanhng
trang votay tan thng am vang carap. olaket
quahang chuc nam Chanh Pham lao ong kien tr,
sang tao.
Tren ng Ong ch Khiem, thanh pho a
Nang, hang ngay ngi ta van thay mot ong lao
rau toc bac ph cchieu chieu i botnhara
bien etap bi tap chay. Ong Pham noi vi chung
toi: olacach tap oi chan emua tuong cho tot.
Cung nhkien tr luyen tap vakieng k tat cacac
chat oc nh ru, thuoc la.. magiong hat cua
ong Pham en luc hn 80 tuoi van thanh cao sang
sang, cha comot anh kep trenao ch noi.
Luyen tap! Luyen tap! Lao ong vasang tao
suot cacuoc i, olaphng cham cua nhng
nghesbac thay trong moi lnh vc nghethuat.
NSND Nguyen Nho Tuy, con chim au an
cua san khau tuong cach mang, cung tng noi
VN HIN
VIT NAM
!
rat nhieu en vai trolao ong trong nghethuat.
Ong viet Thc tnh, toi phai day cong kholuyen
ngot tren 10 nam tri, oi hia mi goi lasach
nc. Nhlao ong kholuyen kien tr manghe
s Nguyen Nho Tuyac menh danh lacon
rong tren san khau. Vi tai nghecua mnh, khi
ong bc ra san khau, toan bocon ngi vi trang
phuc, bao giap, mumang, hia, thng eu gan
chat, uc thanh mot khoi thong nhat, tao thanh
mot bc tranh hoan chnh. Lao nghes Nguyen
Nho Tuy con viet: Cothenoi toi ahoc tat ca
moi ngi, gap ai cung hoc ta been ong cu
gia. Cang tch luyvon tcuoc song thoc van, tai
nang cang them giau co. Hoc tthc tei song
vahoc caong nghiep. Ong Nhng aQuang
Nam cung lamot dien vien thien tai au the
ky20, ac trieu nh NhaNguyen tang danh
hieu Thethng vosong, van v nghethuat nh
cay tre cao mamnh mi nhng ot tre thnhat.
Hoac nh Quyen Ng, chrieng oi mat thoi, ong
cung mat hang chuc nam kholuyen mi that s
cokhanang dien tachieu sau tam trang cua cac
nhan vat, v vay maong ac tang danh hieu
Bch nhan nhi vac phong chc quyen pho,
danh hieu cao nhat danh cho nghe s thi o.
Hoac noi ti NSND Nguyen Lai (Nguyen Phochu
tch Hoi NghesSan khau VN) lanoi en 36 tieng
ci maong aday cong nghien cu sang tao va
uc ket lai trong suot may chuc nam tri. V theo
ong moi ngi eu cotnh cach rieng biet, tieng
noi khac nhau, th giong ci cung khac nhau. Co
giong ci nhe nhang, iem am, cogiong ci
ci m, vot, cogiong ci sau oc, ghen get,
gay gat, chua xot, cogiong ci dam o, dtn,
hay tam thng, cogiong ci gialabengoai
Do o, tren san khau khong thedien tieng ci
chung chung c. Mamuon cotng tieng ci
rieng biet lai phai khocong nghien cu luyen tap.
V du: muon thehien tieng ci cua vua Trudam
dat, ngoai viec quan sat, nghien cu nhng con
ngi hoang dam ngoai i, ong con phoi hp
catieng con gatrong goi mai hoac tieng con de
c... That lacong phu, vat va.
Sinh thi, ong ch ToHu khi gap nhng
dien vien tre, biet olahoc trocua cu Nguyen
Nho Tuy, vacu Nguyen Lai, ong ch anoi: la
hoc trocua cu Tao, cu Lai th phai song valao
ong nghethuat nh cu Tuy, cu Lai vay
Theo gng cac bac tien boi, cac dien vien the
hesau nh am Lien, Kim Cuc, Minh Ngoc, Tien
Tho, Man Thu, HoaBnh, nh Sanh cung la
nhng tam gng lao ong nghethuat het mnh.
Nghes am Lien kerang, trong quatrnh sang
tao vai Trng Trac, ch atng an khong ngon,
ngukhong yen. em khuya ch tung chan thc
day elu en may ong tac va mi nghra. Hoac
cohom gia canh tra ch bat len nhng tieng
ci nh ien loan, olaluc chtap tieng ci cua
nhan vat Phng C giaien trong tuong Ngon
la Hong Sn. Muon dien thanh cong mot cogai
ban bar trong vtuong hai Con choven, am
Lien phai i hoc nhay tuyt vatap hat nhac vang
echo cac lan ieu, ong tac mi nay hoavao vi
phong cach bieu dien cua tuong
Rorang, bat cmot tai nang nghethuat nao
thanh cong trong vai dien cua mnh, cung eu
trai qua hoc tap vasang tao trong kholuyen cong
phu, ac biet lasan khau tuong, mot di san ac
sac cua nghethuat dan toc.
Rat tiec lahien nay khong t ngi lam nghe
thuat nhng lam theo kieu hanh chnh, hn the
na laho lao ong rat hi ht, tham ch congi
thoat ly canghethuat elam nhng viec tay
trai conhieu tien hn. c tien, c song sung
tuc, nhng ho khong thay rang ho ang mat cai
quynhat olachong cua ngi dien vien,
ngi lam ep cho cuoc song.
Can phai lao ong bang tat cacon tim, sc lc
vatr tuecua mnh th mi ti c thanh cong,
con ngi nghescogiahn, nhan dan setin yeu,
quytrong hn. Cocau nhat nghetinh, nhat than
vinh. olatat cayngha cua danh hieu nghes
chan chnh, nghescong dan.
Hnh nh trong bi trch t mt s v din trong LH Tung
ton quc nm 2011 t chc ti Bnh nh. nh: M Trinh
C0P
1AM HUE1
CH0 0N CA
1A| 1U
C
uon sach c trnh bay vi dan nhac cu tieu
bieu cua n ca Tai ttren nen trong ong
ong Sn vi nhng hoa van vagam mau
am chat truyen thong va trang nhasong cung rat
lch s sang trong. Toi biet, Gop phan nghien cu
n ca tai tNam bo lamot cong trnh ay tam
huyet maNguyen ThMyLiem aap utlau. Cach
ay chng 3 thang, MyLiem cora HaNoi cong tac
vati Nhaxuat ban Am nhac echia seynh ve
nguyen vong xuat ban cuon sach nay. Mi tiep xuc
vi ban thao, toi athc s hng thubi mot len
gian, cuon sach lamot cong trnh nghien cu lyluan
song theo cam nhan chuquan cua toi, nocung ay
chat pop. Ytoi muon noi lachat ai chung trong
o. Sd toi coc cam nhan nh vay labi ro
rang vethong tin cha ng trong cuon sach th hoan
toan lanhng uc ket cua ban than tac giathong qua
nhieu nam tm toi nghien cu di con mat vacach
tiep can cua mot nhanghien cu am nhac, song no
lai c trnh bay vi mot van phong het sc gian
d, khien khong chcocac nhanghien cu manhng
ngi yeu nghethuat n ca Tai tcung cotheoc
vahieu c nhng ieu MyLiem muon viet. Bay
gi, khi lat tng trang cua cuon sach con thm mui
giay vamc in, oc nhng li nhan xet cua GS. Tran
Van Khe, mi thay ong cung conhng nhan nh
nh vay. Giao s anh gia: ay lamot cong trnh
nghien cu khaay uven ca Tai t, ngvng
ay u, danh tam nhac dung mot cach chnh xac,
van phong gian d. Cong trnh nghien cu nay theo
toi rat xng ang c in ra thanh sach enhng ai
muon tm hieu them vebomon n ca Tai tcotai
lieu tham khao
Vi hn 300 trang viet, ben canh phan dan nhap,
ket luan vaphu luc, Gop phan nghien cu n ca
Tai tNam bo c chia thanh 3 chng ecap,
giai ma cac van ecua loai hnh am nhac ac sac
nay qua cac goc okhac nhau. Chng mot mang
ten n ca Tai tNam bo- Con ng xay dng va
phat trien. Khathuv, canh ca etac giaa ngi
oc vao thegii n ca Tai tochnh lahang loat
nhng cau hoi tng chng nh n gian nhng giai
quyet c goc canh nhng van eoth khong phai
lachuyen bnh thng, chang han nh: n ca Tai t
lag? Mot trochi hay mot nghethuat? Mot sinh hoat
bnh thng hay mot bomon am nhac thnh phong
thuoc loai bac hoc? Tai sao bomon oc mang
ten n ca Tai t? egiai ma c cac cau hoi
nay, tac giaaphai day cong tham khao rat nhieu t
lieu txa en nay cua cac nhanghien cu am nhac,
nhng cong trnh nghien cu bang catieng Anh va
tieng Phap chkhong rieng tieng Viet. Ben canh o,
l
VN HIN
VIT NAM
1-C|G EC| C|G |C| |/`
K|1 |1l 11 r1 N1l t1N 1|1t l|t t l||t|
l| l1 lt r1| l1| K|| N1 | |1N l1 |1 N1
1 l1t ||tl l I|1| |1 K1 ||| M|| 1| |1. B1
t||| |1 t1 t1t| 1 |1 1||t t B1 t1
l1| l N1N |1 t1 |1 1||t t 1N |1t, l|t t|
N1t I|| M ||tN.
N
h

c

s

B
a

T
u
,

m

t

t
r
o
n
g

n
h

n
g

n
g
h

u
y

t

n

c

n

c
a

T

i

t

N
a
m

b

NGUYEN QUANG LONG

B

a

s

c
h

p

p
h

n

n
g
h
i

n

c

n

c
a

T

i

t

N
a
m

b

VN HIN
VIT NAM
tac giaadanh nhieu thi gian, nhieu nam e
gap g, tiep xuc vi cac nghenhan nen nhng t
lieu dung trong quyen sach nay cophan chnh xac
vaay u - GS. Tran Van Khenhan xet.
Danh rieng chng hai eecap ti cac bai
ban, chng viet nay coten: Bai ban nhac Tai t
Nam bo- S ketha vasang tao. Tac giaaco
ecap ti hethong hai mi ban to, nhng quan
niem, cach phan chia cua bac tien nhan nh nhac
s Nguyen Quang ai vacac mon sinh exuat.
Nguyen ThMyLiem con kyam ra ban nhac cac
ban tonay dung elam v du minh hoa khien
ngi tiep can cothededang hieu hn nhng
ieu ch dien giai. Ben canh o, tac giacon e
cap ti van ehi nhac vachnhac. Nhn nhan
hi nhac vachnhac (cochnhac gia, non)
lamot thanh toquan trong gop phan tao nen net
rieng oc ao cho n ca Tai t. GS. Tran Van
Khecho biet: Comot oan rat lythu: n ca
Tai tketha phong cach Hue- Quang vaphat
trien sang tao nhng bai ban theo phong cach Tai
tNam bo. Tac gianeu ra 3 bc chuyen oi
giai ieu: Mot, chuyen giai ieu cac bai ban thnh
phong Huedo ac iem ban ngNam bo. Hai,
phat trien giai ieu bang cach bien tau. Cuoi cung
labc chuyen oi giai ieu do chuyen ieu thc
hi hnh thanh bai ban mi mang hi mi.
Chng ba tac giaban ve Dien tau Nhac
Tai tNam bo. Cung theo GS. Tran Van Khe:
Chng nay tac giamieu tanhng nhac kh dung
trong n ca Tai t, nhng cay n truyen thong
nh km, tranh, co, tyba, tam, oan, sen, ong tieu,
song lang gonhp; ben canh ocung ecap ti
nhng cay n phng Tay c nghesViet Nam
bien oi ecothedung nhng kh nhac ay dien ta
trung thc ngon ngam nhac truyen thong Viet
Nam. u iem trong oan nay lamieu tanhac kh
con noi rocach len day khong chcua nhac kh co
truyen macon cua ghi ta phm lom. Mot u iem
na oan nay lanoi en cach rao trong dien
tau Tai t, echo thay rolacau rao khong ch
cho thay tai nghecua ngi nhac s macon neu
rophong cach cua ngi nhac s
Thc ra, era i c cuon sach nay lacamot
hanh trnh dai cua cuoc i chnh ban than tac gia
gan vi n ca Tai tNam bo. Nguyen Th My
Liem hoc nhac nam 8 tuoi, ban n au cua ch
laLong hohoi. Sau olalien tuc 9 nam hoan
thanh hetrung cap, 5 nam ai hoc an tranh roi lai
tiep tuc 5 nam ai hoc Lyluan Am nhac Nguyen
Th MyLiem gan botrau doi tai Nhac vien Thanh
phoHoCh Minh. Nam 1994 Nguyen ThMyLiem
bao vethanh cong khoa luan tot nghiep ai hoc
Lyluan Am nhac vi etai: Nghethuat Am nhac
thnh phong Tai tNam bo. Cha dng lai nhng
khat khao kham phaam nhac o, Nguyen ThMy
Liem tiep tuc theo hoc 2 nam cao hoc cung tai Nhac
vien thanh phovaadanh 3 nam i du hoc nc
ngoai sau khi gianh suat hoc bong hoc tap tai ai
hoc Montreal Canada. TrveViet Nam, Nguyen Th
MyLiem tiep tuc theo hoc khoa nghien cu sinh va
bao vethanh cong luan an tien svi etai: Nhac
ledan gian ngi Viet Nam bo. Vahien nay,
ben canh say menghien cu am nhac truyen thong
dan toc, Nguyen ThMyLiem gan bovi snghiep
giang day tai Nhac vien Thanh phoHoCh Minh.
Ch hien gitrong trach laPhogiam oc cua mot
trong nhng cai noi ao tao am nhac ln nhat at
nc nay.
Nh vay cothekhang nh, Gop phan nghien
cu n ca Tai tNam bo lacuon sach c rut ra
tchnh cuoc i ay tam huyet vi nghethuat am
nhac truyen thong dan toc cua tac gia. Ay thenhng
khi tnoi oi li vecuon sach cung nh nhng tam
huyet cua mnh, Nguyen Th MyLiem that khiem
ton: Cang nghien cu, tm hieu, toi cang thay s
hoc vobien. Nhng ieu c hoc vi cac thay -
co, vi nhng v nghes, nghenhan, nhng nha
nghien cu trc ven ca Tai tkhong theneu
c het chtrong vai tram trang viet cua nghien
cu nay. Toi mong muon ghi chep nhng g mnh
c hoc, c biet; neu nhng nghien cu, phan
tch, lygiai vauc ket ven ca Tai tedang
len nhng ngi Thay cua toi, nhng ngi toi yeu
knh, knh dang len quehng Nguyen ThMy
Liem cung khang nh: Nghien cu nay cung danh
cho nhng ngi khat khao tm toi, nghien cu nh
ch vach khong mong muon g hn, chhy vong
Gop phan nghien cu n ca Tai tNam bo la
nhng vien gach nho, lot ng cho nhng nghien
cu tiep sau.
n ca ti t Nam b
B|tN 1 t |1l l||t t1 ||N
l|t f|tl N1N l|1t r1 t1 l|1|
l1| N1|, t|1 lt |1 1N t1|
l|t K l, l|t t|11 l11 11
1 l|t K ||| l|1| r1 |1l
l||t, t1 l|t K|11 l|| |11
t|1 l1 l1 t1 N1l t l|t 1|
||N l|t f|tl N1N 1|1 t|1l
|1 r1, l1N l1 |1 t1t 11 l1t.
1-C|G EC| C|G |C| |/`
Ban sac
dan toc
c0z 0k|N tr0v00 |0t 0zN
tr000 c0 ck0 tk| tr0000

ien anh phim truyen Viet Nam au

the ky 21 ang thc s chuyen qua
chang ng phat trien mi vi xu
hng xa hoi hoa, th trng hoa manh me.
Luat ien anh a c Quoc hoi ban hanh
nam 2006. Sau mot thi gian bao cap viec
san xuat phim tr lai va co nhng bc chuan
b than trong, d an co phan hoa tat ca cac
hang phim truyen nha nc ang c tng
bc thc hien. Cac hang phim t nhan c
lien tiep thanh lap khap hai mien Nam Bac va
hau het eu chuan b mot chng trnh hoat
ong ien anh can c, lau dai, trong o bat
au chu trong en khau nhan s nghe thuat,
ch khong chup giat nh mi nam trc, khi
xuat hien thi ky au oi mi.
ay la mot bc i phu hp vi quy luat,
giai phong nhng tiem nang rat ln cua ban
than nganh ien anh phim truyen, huy ong
moi nguon lc tr tue va vat chat cua xa hoi
e phat trien ien anh phim truyen Viet Nam,
nhanh chong hoa nhap vi ien anh phim
truyen the gii.
NGUYEN THPHNG ANH
VN HIN
VIT NAM
1
Cnh phim N tng cp,
mt trong nhng phim m n lin tiu biu.
VN HIN
VIT NAM

Nh ta a biet, t lau, ien anh phim truyen the

gii a la mot nganh nghe thuat co kha nang thng
mai ln va tnh thng mai khong phai bao gi cung
la ke thu khong oi tri chung vi tnh nghe thuat va
ban sac dan toc nh co ngi ngo nhan khi trc tiep
chng kien phim thng mai m an lien thi ky au oi
mi a dien ra tren at nc ta va cac phim nh Gai
nhay, Lo lem he pho, N tng cp, Khi an ong
co bau cua mot so hang phim nha nc va t nhan
cho ra i trong hai nam 2004 - 2005 trong mong muon
tao nhng ot pha ve khan gia cho phim Viet Nam.
Tuy vay, bai hoc ve s bao phat, bao tan cua loai phim
chay theo th hieu re tien cua khan gia trong nhng
nam cuoi the ky 20 van con nong hoi se nhac nh cac
nha lam phim ang ac thang v s an khach trc mat
cua loai phim nay, neu khong muon chet yeu ca ve
tien bac lan danh tieng, can phai tm en vi khan gia
bang nhng cach xng ang hn.
Hn na, hoat ong ien anh phim truyen the gii
cho thay cac nen ien anh ln hoat ong theo c che
th trng b chi phoi bi nhng quy luat thng mai
khong hoan toan lam phim theo nhng tieu ch hoan
toan thng mai, tham ch phim thng mai n thuan
ch la loai san pham hang hai, hang ba cua ho. San
pham hang nhat van la nhng phim nghe thuat ch
thc. Va chung ta tng biet cac nen ien anh nay a
ong gop cho nhan loai nhng gia tr ien anh ln lao
nh the nao.
C che bao cap cua nha nc ta oi vi ien anh
phim truyen Viet Nam a hoan thanh nhiem vu lch s
cua mnh mot cach ve vang vi viec tao ra mot nen
ien anh phim truyen the hien ro ly tng, giau trach
nhiem cong dan, ay tnh nhan van va am a ban
sac dan toc, ong gop xng ang vao s nghiep cach
mang cua ang va nhan dan ta trong na cuoi the ky
20. Thay v bao cap, Nha nc chuyen sang che o tai
tr hoac at hang san xuat phim theo nh hng cua
Nha nc. ay la mot bc chuyen phu hp vi yeu
cau cua thc tien hoi nhap va phat trien.
Chuyen t c che bao cap sang c che th trng,
tc la chuyen t mot nen ien anh phi thng mai sang
mot nen ien anh thng mai, tat nhien, co tao ra nhng
nguy c, trong o nguy c ln nhat la viec cac cong ty
co phan, cac hang phim t nhan chay theo thng mai
n thuan, bien phim truyen thanh mot mon hang giai
tr ha cap, xa ri hien thc i song at nc, anh mat
ban sac dan toc. Chung ta hieu phim giai tr bnh dan la
mot phan khong the thieu cua i song ien anh hien
ai, chung ta khong chong va oi hoi phai loai bo no.
Nhng mot nen ien anh chan chnh khong the ch ton
tai bang nhng loai phim nay. Tuy nhien, co the thay
rang nguy c tren co the ch xuat hien vi tnh chat ap
ao trong thi ky con manh nha, au tr cua mot nen ien
anh th trng. Khi c che th trng vi s nh hng
cua nha nc phat huy c sc manh va tnh tch cc
cua no, no se huy ong c cac nguon lc cua xa
hoi ln gap nhieu lan s au t bao cap cua Nha nc
e phat trien ien anh phim truyen theo hai hng: at
nhng chat lng nghe thuat cao, nhanh chong chiem
lnh khan gia, lam chu th trng ien anh trong nc va
tng bc vn ra th trng ien anh quoc te.
Trong thi ai toan cau hoa, giao lu hoi nhap vi
the gii la mot hng ot pha quan trong cho s phat
trien van hoa nghe thuat. Neu hieu ban sac dan toc
chnh la mot tam VIP Card e mot san pham phim truyen
m moi canh ca en vi the gii th nhng ngi trc
tien phai lo cham soc ban sac dan toc oc ao cua tac
pham khong han la nhng nha lanh ao chnh tr, nhng
quan chc quan ly nha nc ve van hoa va ien anh ma
chnh la cac nha kinh doanh, san xuat, cac nghe s ien
anh, bi no gan bo thiet than vi li ch cua ho. Bai hoc
cua nha lam phim Trung Quoc Trng Nghe Mu vi
nhng Cao lng o, en long treo cao, Thu Cuc
i kien, Anh hung, Thap dien mai phuc va nhng
nha lam phim Han Quoc, Nhat Ban, Thai Lan chinh phuc
ngoan muc the gii nh nhng bo phim mang am ban
sac dan toc chac chan se giup cac nha lam phim Viet
Nam, hieu ro con ng chinh phuc the gii ngan nhat
khong phai la tm cach mo phong Holywood ma can kien
tr tham canh tren nhng mo quang mau m cua ban sac
dan toc mnh. Co the tin rang: khi nen phim truyen theo
c che th trng phat trien lanh manh, ung hng, ban
sac dan toc se khong b anh mat hoac nhat nhoa (neu
co ch la hien tng n le cua tng bo phim cu the do
s han che ve tai nang tam huyet cua nha lam phim)
ma ngc lai, no se c to am them rat nhieu. S
xuat hien cua cac phim nh Mua len trau, Ao lua Ha
ong, Canh ong bat tan....cua mot so hang phim t
nhan trong vai nam gan ay a bc au em lai cho ta
nhng tn hieu lac quan...
Cnh trong phim Cnh ng bt tn
|CC 1|LC E/1 |LCC
VN HIN
VIT NAM

O
ng Nguyen Van Thc tru tai Xom Cham,
Phng Thai Bnh, Thanh pho Hoa Bnh la mot
trong nhng nghe nhan cua at Mng HB.
Ong am me va biet s dung nhieu loai nhac cu
cua dan toc mnh. Nhng th nhac cu ma ong am
me nhat, gan bo mau tht vi ong nhat la cong chieng.
Khi mi 12 tuoi ong a theo cac ba, cac me i tham
gia cac le hoi cong chieng cua lang cua ban. Va khong
hieu t khi nao cong chieng va am nhac cong chieng
a la niem am me cua ong. oi vi ong khong co
loai nhac cu nao hay va hap dan hn cong chieng cua
ngi Mng. Bi vay, a hn 60 nam, ke t khi biet
anh chieng, nhng cha khi nao ong ri xa loai cu
truyen thong nay cua dan toc. Nhieu luc cuoc song gia
nh kho khan, vat va nhng ong van kien quyet gi lai,
khong ban i bo chieng quy cua gia nh. Gianh dum
c ong nao ong lai lan loi i mua cong, mua chieng.
Trong can nha n s cua ong hien nay, th o ac duy
nhat co gia tr la bo cong chieng.
Cong chieng gan bo vi moi ngi dan at Mng
ngay t khi va lot long me.
Tieng chieng reo vui bao hieu mot thanh vien mi
cua gia nh, cua giong ho, cua lang ban va mi chao
i. Tieng chieng cung vang vong e bao hieu cho
ngi me lam nng ni xa biet con nha khat sa.
Va roi tieng chieng lai quyen vao li ru au ben noi
cua me e a con vao giac nong.
Ngi dan at Mng sinh song moc mac cung nui
rng.
Cung vi hat gao, cu san, cu khoai t bao i a a
gan bo va nuoi song ho.
Hat gao, cu san, cu khoai giup nuoi song con
ngi, con cong chieng giup nang tam hon va linh
hon ngi dan at Mng ngay t tam be.
at Mng, Mo la 1 phong tuc. Ngi ta Mo khi
hoi lang, khi cau mua mang ti tot, Mo e cau sc
khoe hanh phuc. Va nhng le Mo ay, tieng chieng
bao gi cung la s khi au, e thay mo bao vi tri,
vi than linh ve ieu mnh se khan cau.
Cong chieng at Mng moc mac ma tham sau,
huyen dieu ma gan gui. Bi vay cong chieng c lu
truyen t i nay sang i khac, ma chang bao gi phai
nhat.
Ban ron ca ngay vi viec mu sinh, kiem song,
nhng ong Nguyen Van Thc van gianh thi gian e
truyen day cong chieng cho con chau trong ban. Ong
co mot tam nguyen rang se truyen day lai cho con chau
het nhng cai hay, cai ep, cai linh thieng cua nghe
thuat cong chieng, ma ong a tch luy c trong suot
ca cuoc i. ieu nay oi hoi phai co thi gian, bi ong
biet nghe thuat cong chieng cua at Mng mnh co
mot khong gian rong ln, chay theo suot chieu dai lch
s cua dan toc.
Ngay hoi lang, tieng chieng vang vong ruong gan,
nng xa. Boong bnh boong, boong bnh boong. Nhanh
chan len "tan eng, un mang", e cung vao hoi vui. Tieng
chieng sac bua giuc gia. Cau hat oi rang thng giao
duyen xao xuyen mi goi tre gia, gai trai trong ban,
CONG CHIENG XMNG
NGUYEN HIEU
|11 t||t1 t1 11| M11 K11 K|| (KK)l1 11
|1 N1 l||l r1| |1 ||tl |11 l1| 1, K|11 t|| t1 1|1
l|| r1l t|1l, N1 t1 t1 1|1 l|| l|| l|1 l|1l l1 |1, l1
11 l1 l1N |1 11| 11 l1l M11, lt |1 l11 11
t N1l K|11 1|1 r1 |11 lt |t |1 r1 l|11 l1.
Cng ching ca ngi Mng HB
I
VN HIN
VIT NAM
ngoai lang. Va vo ru can say men la chung vui.
at Mng nhieu le hoi. Le hoi lam cho at Mng
rang r hn, ti ep hn.
Nhng at Mng, Le hoi khong the thieu cong
chieng. Khong co cong chieng th khong thanh le hoi.
Tieng chieng ngan len e cau xin va can cao vi
tri at, vi thanh hoang va to tien ong ba cho Mng
m hoi.
Tieng chieng ngan len e rc Ngoc Hoang, Thanh
Hoang va to tien ong ba ve at Mng d le hoi.
Tieng chieng ngan len e gia tre gai trai trong
Mng chung vui ieu xoe, cau cho lang xom bnh yen,
mua mang tot ti, nha nha vui ve, hanh phuc
Trai khon dng v, gai ln ga chong.
Trong ngay vui dng v ga chong cua ngi Mng
HB, gia nh 2 ho o xoi, mo ln lam co mi lang mi
ban chia vui, mng hanh phuc cho oi ban tre.
Le mng chia vui la tieng chieng sac bua cua
Mng.
Tieng chieng ngan rang:
Chuc mng gia nh, chuc mng 2 ho co them dau
hien re thao.
Chuc cho oi v chong tre con chau ay an, hanh
phuc tram nam.
at Mng dng nha la ngay hoi vui cua ban,
cua lang.
Ai co cong giup cong, ai co cua giup cua.
Moi ngi 1 chan 1 tay, moi ngi mot cong mot
viec, giup gia chu dng nen ngoi nha mi.
Ngay ve nha mi, theo le, tieng chieng sac bua cua
Mng lai ngan vang chuc mng gia chu.
Tieng chieng chuc cho gia nh co can nha vng
chai, mat me.
Tieng chieng ngan len cung la e xua i ta ma, ac
quy cho can nha mi c bnh yen, hanh phuc. Gia
nh lam an phat at.
Ket thuc mot ngay, mat tri ve vi bong em. Ket
thuc mot i, con ngi ve vi Mng Ma.
Tieng chieng lai ngan len e bao cho ban gan lang
xa biet tin ve d tang le.
Li Mo khan rang at tri, con ngi va van vat a
c sinh ra. Nay co ngi lai tr ve vi Mng Ma.
Cau cho linh hon ve vi Mng Ma mat me, bnh yen.
Gan bo suot cuoc i moi con ngi va c lu
truyen t the he nay sang the he khac, cong chieng
cua ngi Mng Hoa Bnh a tao ra mot khong gian
van hoa oc ao va ac sac.
Khong gian van hoa cong chieng o van luon c
gn gi va boi ap bi chnh moi ngi dan at Mng,
e no se mai toa hng, khoe sac khap nam chau bon
bien.
Ngh thut Cng ching ca t Mng HB
\/| |C/ G|/C 1|C|G

VN HIN
VIT NAM
X
a nay, ben canh viec an, mac, dan
gian Viet Nam atao dng mot dong van
hoang xtrong viec bc ra ng, tc
lasinh hoat i lai, bay gigoi theo ngon ngthi
ai latham gia giao thong.
Khi ngi me bao ban con cai: Ra i me
dan li nay- Song sau chloi, oay chqua,
langi me aphat tn hieu canh bao nhng
hiem nguy rnh rap, cai matrong thi nay ngi
ta gii thuyet bang bien bao, quy chevaluat le.
S canh bao ay con c nh danh trong li to
tnh: Thng anh em cung muon vo- S truong
nhaHo, s phaTam Giang hoac boc bach Theo
anh em cung muon theo - S truong cat nong s
eo adam. Chung ta biet rang cau ca th
nhat, cac a danh truong NhaHo vaphaTam
Giang lahai a iem nong ang Trong thi
mcoi, mot ni trom cp hoanh hanh, mot ni
song to nc ca. Ngi con gai anhan c mot
lygiai trc tuyen: PhaTam Giang ngay ray
acan - Truong NhaHoNoi Tan cam nghiem,
mot ang vethien nhien, nc rut, mot ang ve
xahoi, chua Nguyen agiao quan Noi Tan on
nh an ninh khu vc. Tiep tuc nhng lygiai
trc tuyen, ngi con trai trong cau ca thhai
van ong theo noi lc chnh mnh: adam anh
alm roi - Con truong cat nong, anh boi bun
non!. That dethng, ngi con gai khocolydo
g echoi t, khong tham gia giao thong tien ve
mien at ha, tien vetrai tim ngi con trai tnh
cam dat dao!
khuc ruot mien Trung that lam doc nhieu
eo, chang themaHoXuan Hng aem Mot
eo, mot eo lai mot eo. Ai cung biet, theo
dong lch svan hoa, tau thekyXIV, Huyen
Tran cong chua alen xe hoa veChiem o, ba
atham gia giao thong mot chang ng ngut
ngan song nui bien khi xuyen Viet ket noi
Thang Long - oBan, bay gilaHaNoi - Bnh
nh. S kien nay c dan gian tao tac trong
bai ca Nam Bnh, cau ca tham am bui thien ly:
Nc non ngan dam - Ra i - Cai tnh chi? -
Mn mau son phan - en n OLy - ang cay
v - ng oxuan th - oxuan th - Bi oan
khien, hay lan duyen g - Mahong da tuyet -
Quyet lieu nh hoa tan trang khuyet - Vang lon
theo ch... ang vai phan - V li cho dan - Tnh
em lai macan - ang cay muon phan. Mon
quasnh lemavua Chiem CheMan dang cho
ai Viet lahai chau OLy, tbac song Thu Bon
ra mien Thuan Hoa, trong ongat ngng con
eo Hai Van, enhat hung quan: Hai Van bat
ngat nghn trung - Hon Hong ay latrong Vnh
Han- Xa nay qua ay con truyen - Loi i logian
thang mien ra khi. Cai eo Hai Van c in
dau trong tam thc ngi ban a thi kynay nh
cai then ca mcua ganh gong tng lai giang
CA DAO VI VAN HOA I
NGUYEN THANH MNG

VN HIN
VIT NAM
san ai Viet. S hiem trcua nova lagi m
va lathach thc cho cuoc trng chinh mcoi.
Chang themachua Tien Nguyen Hoang tng dan
ngi con kenghiep: at Thuan Quang pha Bac
coeo Ngang vasong Gianh hiem tr, pha nam
conui Hai Van vanui aBia vng ben. Nui san
vang, sat, bien coca, muoi, that laat dung vo
cua ngi anh hung. Mot vung non nc mra,
phai noi laay ththach cho ch kh, tli ca hun
hut tam cam Chieu chieu dat me qua eo - Con
chim keu (n/ ben n) - uy, oa, chi ra - chi chi
ra - c, c... Con vn treo (ni) ben ni, en s
hung tam trang kh: Lam trai cho ang nen trai -
PhuXuan atrai, ong Nai cung tng. That thu
v, nhng tconh tang bong, chinh phu, xa
gia, trng chinh, mcoi eu dung cha
noi ham cua s i, tc tham gia giao thong.
Nhng vua quan, thai t, danh tng, mynhan,
binh lnh, snong cong thng, ng tieu canh muc
eu van hanh bang nhieu phng tien khac nhau,
trong obao ham caphng tien muon i la
oi chan ei. i both khiep Hai Van - i
thuyen th khiep song than Hang Di, ocung
lanhng bien bao giao thong thuybo, a danh
thng xay ra tai nan c uc ket ecanh giac
ngi tham gia giao thong can than. Cho nen i
ti ni veti chon thung thonay anay sinh
mot tnh cam dat dao: Rong chau xHue, nga
teong Nai - Nc song trong olon song ngoai-
Thng ngi xa xlac loai ti ay.
Rieng cac cau ca truyen thong mien at vo: Ai
veBnh nh macoi - Con gai Bnh nh boroi
i quyen, abieu hien cai s i, bang cach mi
goi, tha ru. Cho ducoluc khong dan noi e ngai:
Muon an banh t lagai - Lay chong Bnh nh s
dai ng i. Nhng cai van hoai bieu hien biet
bao an tnh a tien: Chang i a goi thiep mang
- a gm thiep vac cho chang i khong. Nhieu
luc thehien kh phach: Len non tay vn chn treo -
Nng theo nhanh quecongheo cung thm. Lam
khi oan tnh lan toabiet may cho va: Anh ra
veem biet lay g a - Lay tri tram lay ng ma
trn ang.
Theo dong lch s, Huyen Tran cong chua
tng i trong t the: Mahong en n quan
vng - Thang tay chong mieu rng laai.
Cac ngha s cung tng i ay cam khai: Anh
i theo chua Tay Sn - Em vecay cuoc mathng
me gia. Nhan dan i ay tnh ngha: Ngha
nhn ba ganh tran tre- Ganh tTuy Vien, ganh
ve Bong Sn - Me cha nao ke thiet hn - Bac
vang nang t, ngha nhn nang nhieu. oi luc bi
thng: Tieng ai than khoc nnon - Ay v chu
lnh treo hon CuMong. Chang La, mot hao kiet
cung tm cach i trong tnh canh quaoi ngat
ngheo: Chieu chieu en lieng Truong May - Cam
thng chang La b vay trong thanh. Vaong
mang tren lng tam phan vi bao vong day troi
oan nghiet evt thoat moi trlc, ducobat
thanh.
Ngi Bnh nh trong lch satng ban
tam, nang long vi cac cuoc xedch: Anh ve
Bnh nh tham cha - PhuYen tham me, Khanh
Hoatham em, khong t ththach bi ng
trng: eo nao cao bang eo Cay Coc - Doc nao
ngc bang doc MyCang - Mot tieng anh than hai
hang luy nho- Em come giabiet bocho ai. Vi
thung thoeo doc song nc, ngi Bnh nh i
bang nhieu loai phng tien: ng dai nga
chay cat bay, Chieu chieu mn nga ong o
- Mn kieu chuxaa covenguon; Cay me
cuben Trau xa - Dau khong nen tnh ngha cung
on a cho tron niem. Coluc nhanh luc cham,
tuyhoan canh (duluc ay khong b ban toc o:
Nga oi ti vn cau-Nga hong ung nh
i sau vn da. Dutrong canh giao thng ron
rp, van khong b han chetam nhn: Anh ve
di Giabao lau - Ngolen Cay Coc thay lau ong
Tay - Ch nh An Thai gan ay - Ch em buon
ban ong tay nhon nhang. Ngi Bnh nh cung
het sc lu yen ac san quehng khi lu
thong nhieu nga(noi vui lalakhi tham gia giao
thong cothohang, an toan tien ti hanh phuc):
Anh veBnh nh tham nha- Thang hai trlai,
thang ba ci nang - Ci nang oi non GoGang
- Xap lanh An Thai, mot khan trau nguon, hoac
Venguon lay cai lam da - Xay bot lam banh
hai da lam nhn (nhan). Vacung khong t canh
bao, an trong mot loai phng tien giao thong
laodoc: Trong trau thalon day tieu - Con i
odoc, me lieu con h.
iem qua mot t kyc lch ssinh hoat trong
tam thc dan gian vecai si, chung toi muon
tien ti chuechnh cua cuoc hoi thao a van
hoagiao thong vao cac loai hnh van hoc nghe
thuat valen cac phng tien truyen thong ai
chung hien ai laviec lam hu ch oi vi cong
ong, nham lam giam thieu nhng hau quacua
rui ro. Khi cai s an toan c at len hang au,
nooi hoi bao nhieu ythc cua bao nhieu tang
lp. Chang themangi me Viet Nam aa
vao cau hat ru, cho con tiep xuc tthucon nam
noi. Ngi me Bnh nh cung khong nam ngoai
ythc ay.
\/| |C/ G|/C 1|C|G

VN HIN
VIT NAM
N
eu moi tai nan may bay bnh quan lam cho 150
ngi bo mang, th c 5 ngay Viet Nam co
mot chiec may bay ri. Thong ke cho thay
moi ngay co khoang t 30-35 ngi chet v tai nan giao
thong. Khi mot chiec may bay ri bat c ni nao, ca
the gii eu biet. Con Viet Nam moi thang co 6 chiec
may bay ri ma the gii khong hay, ma ngay ca nhieu
ngi Viet Nam cung khong biet.
Toi cho rang co khong nhieu ngh quyet cua Chnh
phu c chap hanh mot cach nhanh chong va hieu
qua nh Ngh quyet 32. Nguyen nhan thanh cong bat
nguon t 2 viec: cong tac tuyen truyen va nhng bien
phap che tai mot cach kien quyet. e trien khai Ngh
quyet nay hau nh toan quoc ra quan. Viec nhac nh,
canh bao bang cac phng tien thong tin ai chung, x
phat thng xuyen, lien tuc ve viec oi mu bao hiem
a tao mot thoi quen trong nhan dan, en mc viec oi
mu a bien thanh tiem thc, mot hanh ong tat yeu
trong cuoc song hang ngay nh anh rang, ra mat,
nh buoi sang hoc sinh en trng, ngi ln i lam.
Van hoa oi mu bao hiem a xuat hien va hnh thanh
mot cach vng chac.
a Nang ang thc hien chng trnh thanh pho
5 khong, 3 co. Mot trong 5 khong la: khong co ngi
lang thang xin an. Ngay nay, dan chung a Nang va
khach t moi ni en eu hai long v khong b quay roi
bi nhng ngi an xin. e co c bo mat nh hom
nay, tat ca cac bien phap c ap dung mot cach kien
quyet, triet e va thng xuyen. Neu co mot ngi an
xin nao xuat hien th bat c ai cung co the goi ien thoai
en ng day nong thong bao va c thng tien. Xe
cong vu se en lap tc a ho ve ni tap trung va sau
o a ve que quan. Nhng ngi an xin a thong bao
cho nhau ve s kien quyet nay va ho biet at a Nang
khong lam an c, ho t ong i en a phng khac.
Singapore, mot ba keo cao su, mot tan thuoc la,
mot mieng giay lon vt ba bai xuong ng pho se b
phat tien (khoang 100 o la My). Hnh phat danh cho tat
ca moi ngi, khong phan biet la dan a phng hay
khach du lch, khach quoc te. Ky luat rat nghiem khac
va hieu qua tat yeu cua no la moi ni eu sach ep, ve
sinh mot cach hoan hao.
My ngi ta khong nhn thay bat c khau hieu
tuyen truyen nao tren cac ng pho, ke ca tuyen
truyen chnh tr hay an toan giao thong. Nhng dan
chung co y thc ro rang trong viec chap hanh luat. V
sao?
Moi s vi pham luat giao thong, t viec chay qua
toc o, vt en o, i ngc chieu, khong that day an
toan eu c x ly toa an. Canh sat giao thong ch
co quyen ghi bien ban hen ngi vi pham ra toa. Trong
phien toa ngi canh sat giao thong o cung phai co
mat vi ay u bang chng ve viec vi pham. Chanh an
mi co quyen phan xet va ra quyet nh cuoi cung. Neu
vi pham lan au tien ngi ta co the xin theo hoc mot
lp ve luat giao thong va khong phai nop phat, ch c
mot lan duy nhat.
Luat qui nh xe phai co bao hiem. Moi lan b phat
la mc bao hiem tang len. Thong thng, bao hiem xe
loai bnh thng t 100 en 200 USD/thang, nhng neu
b phat th 6 thang sau mc bao hiem se tang len en
gap ri hoac gap oi. Moi lan b phat la kem theo b
tang tien bao hiem. Ngi vi pham xot nhng ong tien
cua mnh va ho phai can than hn khi cam lai tham gia
giao thong. Ngi nay ke lai cho ngi kia biet va moi
ngi eu t nhien nh luat.
Toi a mot lan b phat v noi chuyen ien thoai khi
i xe may tren ng a Nang. Viec o e lai cho toi
mot dau an khong phai m, mot bai hoc nh mai en
Tn mn
v vn ha giao thng
LEHAI
!
VN HIN
VIT NAM
tron i. Bay gi c moi lan moc chiec ien thoai ra
toi lai nh va tat nhien toi dng xe lai ben ng thc
hien cuoc goi, e khong b mat thi gian v b gi lai va
khong ton tien phat.
Ban toi ke rang: Nhieu lan i qua mot nga t,
o canh sat giao thong thng xuyen vang mat, nhieu
ngi vt en o, lau ngay anh ta nhiem thoi xau: oi
khi v voi qua, anh ta t cho phep mnh pham luat mac
du trong long ay nay. Anh ta noi, trong moi trng xau
muon gi mnh trong sach, nghiem tuc that kho.
Canh sat giao thong Viet Nam thng xuat hien
nhng ni co nhieu phng tien giao thong nh
nhng xa lo, quoc lo hay lien tnh lo. trong thanh pho,
noi th, lc lng ieu khien giao thong tha tht, v vay
co nhieu, rat nhieu nhng vi pham giao thong khong b
x ly, dan en s coi thng phap luat. Ho va la ngi
ieu khien giao thong ong thi la quan toa. Bat hay
khong; phat hay khong; phat co bien lai hay khong
la quyen cua ho. Ma bat, phat ngoai xa lo co nhieu
xe co lu thong hn, nhieu xe tai, xe khach hn, thu
nhap cao hn trong thanh pho. Bao ch a nhieu lan
noi ve van nan nay, a co nhieu canh sat giao thong
b ky luat nhng tien phat vi pham giao thong van vao
tui cua nhng ngi thi hanh cong vu kha nhieu. Co
ngi a thong ke trong 12 thang qua Viet Nam a
xay ra 19 vu bao hanh cua cong an, gay thiet mang 15
ngi. Viec ngan chan va x ly van nan nay van cha
c thc hien thng xuyen va kien quyet. Van hoa
giao thong cung can phai pho bien en nhng ngi thi
hanh cong vu.
Luat giao thong qui nh nhieu chi tiet vi pham rat t
m, nhng nhng loi o hau nh b bo qua, khong ai x
phat. Lau ngay, dan chung quen mat trach nhiem phai
chap hanh. V du cac loi: dung en pha trong thanh
pho ban em, xe may chay qua toc o, xe o to qua
mat nhau, bam coi khi qua nhng ni co bien cam nh
trng hoc, benh vien, ngi i bo qua ng khong
ung cho hoac qua ca en o, i xe ap hang hai hang
ba tren ng, va i va noi chuyen. Tat ca cac ieu
khoan luat eu phai c tuan thu nghiem tuc. a
phng nao nghiem tuc th o t xay ra tai nan.
Cang ngay cang co nhieu ngi tham gia giao
thong co bang lai xe hn. ieu o co ngha rang co
nhieu ngi biet luat giao thong hn v phai hoc qua
ly thuyet va thc hanh e thi. Nhng cung co ieu can
canh bao: nhieu c s ao tao lai xe a chay theo li
nhuan nen rat de dai oi vi hoc vien trong viec thi ly
thuyet va thc hanh, ket qua la nhieu ngi khong nam
vng luat giao thong.
Nhng trng hp chong lai ngi thi hanh cong
vu xay ra ngay cang nhieu hn. Trong nhng vu viec
o co nhieu phan t la con ong, chau cha. Neu co vi
pham g a co ngi ln, ngi co quyen the ien thoai
en cho cac nhan vat quan trong quan ly giao thong
va toi loi khong b trng phat. Co che tai nao cham dt
hien tng nay? Nhieu v a vo tnh lam h hong con
em mnh.
Qua cac thong ke, chung ta thay:
Cac loi vi pham cua ngi tham gia giao thong chu
yeu la: i khong ung phan ng, lan ng; chay
qua toc o quy nh; dng o khong ung quy nh;
cac vi pham ve tranh vt, thiet b an toan ky thuat
khong u, khong ung, khong oi mu bao hiem hoac
oi mu nhng khong ung qui cach, ch qua so ngi
qui nh, lu hanh xe qua tai trong, kho gii han cau
ng; khong chap hanh en tn hieu giao thong, uong
ru bia khi cam lai, ua xe, lang lach
Va nhng loi cua Nha nc o la: thieu trach nhiem
trong thc thi chien lc, ieu hanh, khai thac he thong
van tai va ket cau ha tang giao thong, thi hanh luat le
ma hau qua la:
- Nhng cong trnh giao thong b rut ruot dan en
s xuong cap nghiem trong ngay ca nhng cong trnh
mi a vao s dung: ng sa sut lun, o trau o voi,
nhng bien bao khong hp ly xay ra khap moi ni.
- Luat le khong c nghiem tuc kiem tra thc hien,
dan en viec vi pham thng xuyen khap at nc.
- X ly cac vi pham oi vi ca ngi thi hanh cong
vu va ngi vi pham luat le giao thong khong rot rao,
khong kien quyet dan en hanh ong coi thng phap
luat.
Neu phap luat c thc thi mot cach minh bach,
song phang, ro rang, lien tuc, thng xuyen moi ni,
cho moi oi tng th trat t xa hoi c duy tr, phat
trien, dan chung c hng cuoc song an toan, bnh
yen, t do.
Muon co van hoa giao thong hoan thien, viec cng
bc, ky luat la khong the thieu, ac biet trong giai oan
au xay dng. Van hoa giao thong la y thc chap hanh
phap luat qui nh ve giao thong oi vi ca Nha nc
va nhan dan.
An ton l bn
i xe phi bit nhng ng
Trnh xa tai nn khn lng xy ra
An ton l bn chng ta
con ng i du c xa ha gn
trt t vn ha giao thng
Ngi ngi gi mi tng ng v nhau
L MNH T
VN HIN
VIT NAM
l
|||- C/L EL E/|
80 0008 80 h0l
h0k08 0k0 k0h:
Trc het, cho phep toi
thay mat Chnh phunc Cong
hoa xa hoi chu ngha Viet
Nam xin gi en Ngai Andrey
Grigorievich, vaqua Ngai, en
cac v lanh ao cung toan the
nhan dan Nga nhng tnh cam
tham thiet vanhng li chuc
mng nong nhiet nhat nhan
ngay Quoc khanh Cong hoa
Lien bang Nga.
Ngay 12/ 6/ 1990, ngay
tuyen bochuquyen Lien bang
Nga a i vao lch s, anh
dau sla chon con ng mi
trong s nghiep xay dng va
phatrien nc Nga hung manh.
La nhng ngi ban than
thiet vachung thuy cua nhan
dan Nga, chung toi, nhng
ngi Viet Nam luon quan tam,
theo doi, chia seniem vui va
niem t hao vi cac ban trc
nhng thanh tu to ln vaquan
trong manhan dan Nga aat
c trong thi gian qua. Chung
toi tin tng sau sac vao thang
li cua chien lc hien ai hoa
vaphat trien at nc macac
ban ang trien khai manh me,
vao tng lai ti ep cua nc
Nga yeu hoa bnh.
Nam 2011 Viet Nam vaLien
bang Nga kniem 10 nam quan
heoi tac chien lc. Chung ta
vui mng trc bc phat trien
ngay cang sau rong cua moi quan
hehu nghtruyen thong vahp
tac toan dien gia hai dan toc a
tng kevai sat canh trong chien
au bao veToquoc valao ong
xay dng at nc. Quan hechnh
tr Viet - Nga ngay cang chat
chevatin cay. Hp tac trong
cac lnh vc kinh te thng
mai, ky thuat quan s, khoa
hoc cong nghe, van hoa, giao
duc ngay cang c cung co
vatang cng theo hng thiet
thc, cung coli. S phoi hp
chnh sach vahanh ong tren
L k nim Quc khnh Nga ti Vit Nam. nh: TTXVN B trng Hong Tun Anh
Duy tr vaphat trien manh me
00z0 k0 00| tzc ck|00 |00c |0t - 00z
f1 1, 11 &IIIlll, l1| l| l1 K1 N1|, B1| t 1 |K|K N11 l1 |11 l|11 l1 t|t t||t l1| N1
1t K|1| |K|K N11. 0 r|t I|1 11 B11, K1 l|11 K1 f1 |11, I|t l|11 r1 ||t| l1 l|1 N1l ||||
| f|tl N1N l|1N 1 |1| |t. ||1l ||t t1 K1 l|11 K111 I1 A| r1 1|t r1 t1 B1| t l1t Nt| l11
t |K|K N11 l1| f|tl N1N A.K1rlN l1 K|11 l|| tl l1N l|t lt 1 l||, t1 t1 r1 |1l l||t N1|
Nt 1 |t | 1|| l|t l|11, |1 l1t l11 1|t r1 l1| l1t t||t |1t 1|1 f|tl N1N r1 ||t |11 N11.
VN HIN
VIT NAM

cac dien an quoc tengay cang

hieu qua, ap ng li ch cua
nhan dan hai nc, v hoa bnh,
on nh va phat trien chung
trong khu vc vatren thegii.
Vi niem phan khi valac
quan cung hng ti tng lai tot
ep cua moi quan heViet - Nga
ac cac thehelanh ao va
nhan dan hai nc day cong xay
dng vavun ap, chung ta khang
nh quyet tam tiep tuc duy tr,
cung co vaphat trien quan he
hu ngh truyen thong, hp tac
toan dien vaoi tac chien lc
gia Viet Nam vaLien bang Nga.
BA| 1
|BN KBA ||EN KAN NA.
Lch s nc Nga hien
ai bat au tviec thong qua
Tuyen ngon vechuquyen quoc
gia ngay 12 thang 6 nam 1990.
Nhng thap nien qua khong
n gian. Chung e lai trong
ky c chung ta nhng th
thach nang ne nhat lien quan
en viec cai totan goc at nc
vi nhng li keu goi tben
trong va nhng chuyen bien
tren trng quoc te. Mac dau
conhng khokhan chung toi
cung at c nen mong cua
quoc gia, xay dng c guong
may chu chot cua he thong
chnh trdan chuvanen kinh te
th trng, cung coang kev
thetren trng quoc te Ngay
nay nc Nga ang ng trc
nhng nhiem vu rong ln ma
nhiem vu chnh lahien ai hoa
toan dien. Lanh ao at nc
cung axac nh ng hng
chuyeu exay dng mot nha
nc hien ai, hai hoa vacong
bang vi mot nen kinh tecothe
tao ra nhng ieu kien ephat
trien con ngi, cho hoat ong
sang tao cua no.
Chnh sach ngoai giao cua
nc Nga a gop phan thc
hien nhng nhiem vu ac
e ra. Chung toi cng quyet
ung homot trat t thegii mi
cong bang vadan chuhn da
tren nhng sang kien tap the,
ton trong luat phap quoc te
trc het laHien chng Lien
hiep quoc, nhng nguyen tac
bnh ang, mot nen an ninh
thong nhat vakhong tach ri,
quan tam en nguyen vong cua
tng thanh vien cua cong ong
thegii.
Trong nhng ieu kien nh
vay chung toi coi trong s phoi
hp chat chevi nhng ngi
ban va oi tac a c th
thach trong oconc Cong
hoa xahoi chungha Viet Nam
machung toi acoquan hehu
nghgiup vatin cay lau dai.
Toi vocung vui mng ghi
nhan s phat trien rat nang
ong cua quan heoi tac chien
lc gia hai nc Nga - Viet
manam nay sekniem nam th
10, mot shp tac toan dien va
sau sac trong tat camoi lnh
vc - chnh tr, kinh tethng
mai, khoa hoc kythuat, y te,
s phoi hp cohieu quacua 2
nc chung ta tai cac dien an
quoc tevakhu vc. Cac cuoc
tham vieng cua Tong B th
ang Cong san Viet Nam en
nc Nga vaTong thong Nga
en Viet Nam vao thang 7 nam
2010 agop phan quan trong
trong viec phat trien nhng moi
quan henhieu mat o. Nhiem
vucua chung ta laphai cung co
nhng thanh quaaat c
cap cao. Khong con nghi ngg
na, vi s nolc chung chung
ta nhat nh seat c nhng
muc tieu aera. Toi tin chac
rang tnh hu ngh vahp tac
toan dien gia nc Nga va
Viet Nam sec tiep tuc cung
cov li ch cua nhan dan hai
nc, v an ninh vaphon vinh
cua khu vc Chau A- Thai Bnh
Dng.
Th tng Nguyn Tn Dng tip i s LB Nga Kovtun Andrey Grigorievich
VN HIN
VIT NAM
1
|||- C/L EL E/|
1. Con nh, vao chieu muon ngay th Bay 30/10, toi nhan c
lenh chuan b san sang e ngay hom sau thc hien ghi hnh t lieu
cho mot s kien vi nhng ghi chu het sc chi tiet trang phuc nghiem
chnh, may moc san sang, co mat ung gi, chup khong e sot
Trom ngh, xa nay lanh ao giao viec co bao gi phai nhac nh can
than en mc nay au nen thac mac hoi lai th c tra li rang: v o
la s kien ky ket thanh lap Quy au t Viet Nga gia BIDV va Ngan
hang Ngoai thng Nga (VTB) tai Phu Chu tch nc trc s chng
kien cua Chu tch nc Nguyen Minh Triet va Tong thong Nga Dmitry
Medvedev. Mot thong bao ngan gon nh the a m ra mot c hoi tuyet
vi ma toi cha bao gi ngh en va cung a gay cho toi mot cam giac
hoi hop ky la.
Roi ngay Chu nhat 31/10 cung a en. Cam giac hoi hop xen lan
vi mot s lo lang m ho van con nguyen o. Chuan b ky cang may
moc san sang tac nghiep, hn chn gi sang toi chay xe en cong Phu
Chu tch i e on va bam cang lanh ao BIDV vao d le ky ket.
ang bon chon i lai di bong mat cua nhng tan cay co thu, cht
ben tai toi vang len hung trang quoc thieu Nga, roi en quoc thieu Viet
Nam va nhng tieng ho dong dac cua oi quan danh d toi biet,
trong san Phu Chu tch, nghi le trang trong on tiep Tong thong Nga
ang dien ra
10h45, hoan tat xong cac thu tuc kiem tra an ninh nghiem ngat,
theo chan lanh ao, toi bc vao phong hop ln cua Phu Chu tch.
ieu au tien ap vao mat toi chnh la mot rng ong knh cua cac loai
may anh, may quay phim chuyen dung cua ca nha bao Ta lan phong
vien Tay ang san sang tac nghiep. Mot nha bao ng trc chien
canh toi chia se rang: anh a tng co nhieu dp vao ghi hnh trong ai
sanh ng nhng ay la mot trong so nhng lan vat va nhat, vat va
ngay t khau chon c mot cho ng u tot e tac nghiep The mi
biet, s kien tong thong Nga tham chnh thc nc ta lan nay a tao
nen mot cn sot cho gii truyen thong trong nc va quoc te
11h25, t trong phong hop rieng, Chu tch nc Nguyen Minh
Triet va Tong thong Dmitry Medvedev cung tien vao phong hop ln
trong tieng hoan ho vang doi. Nu ci ti tren khuon mat rang r, 2 v
nguyen thu vay tay chao mng tat ca moi ngi co mat Mot s than
thien va am ap lan toa khap khan phong cung vi nhng am thanh
gap gap va chp en flash lien tuc cua hang chuc chiec may anh, may
quay ang tha sc ghi hnh Toi a tng nhieu lan co may man thap
tung Chu tch nc Nguyen Minh Triet trong cac chuyen cong tac. An
tng en gi nay cua toi ve Ong van khong thay oi: Mot v Chu tch
nc iem am, than thien, gan gui, bnh d va khong kem phan d
dom Con oi vi Tong thong Nga th lai khac, du a c gap, c
biet Ong nhieu lan qua bao ch, truyen hnh nhng toi van khong khoi
bat ng trc phong thai tre trung, ti tan nhng ay ran roi va kieu
hanh toat len t mot nguyen thu cua mot cng quoc
11h27, sau mot thong bao gii thieu ngan gon, trc s chng
kien cua hai v nguyen thu, Le Ky ket cac Hiep nh, van ban hp tac
gia cac bo nganh va doanh nghiep 2 nc a dien ra mot cach trang
1c| do gop
1cng thcng Ngo Dm|try Medvedev
PHAN ANH
f1| |1l ||t 11| 11 f|tl N1N, l||
t1N r1| 1t N11 |1 N1l |1 t1N tt
|1l l1t ||tl, l |1 11| l1 l1 l|t
l|t t11, |1t l1 r1 |1N r|tt l1| l1 t|1
lt |1 11| t|| ||tl lt l1l 1t t1
|1 |11 K1t| 11 t|| lt 1 t1t|
|11, 1 |1 t1 t|t Kt. I1| r1 |1l
||t l11 1||t K|f t1 N|| t1 |1
|1 11| l|11 t1 l1, l1 l |11 rt N1l
11| 1| tN l1t ||tl, l1 11| t|1 |11
l||t 11| 11 t1 l1l 1t |11 |1 1
t 111 N1, K|1N |t.
|1 |1| r1 N1 K|| l1t 1|t |11
l|1| |11. l|11 1| I11 l|11 N11 N|
l| Mt1rt1tr l|1N t||| l|t f|tl N1N,
K|f r1 11 |11 l1| l1t fIK tt K N1l
r1 |1 |1 l1t l|1t t t|1 K|t t1
|1| r| 1t l| 1t 1|1, l1| l|t t
N11 N1 r1 N1 tt lt r1| N|| lt
l|11 |11 111 N1 K|| l1t N1l l|1 l1|
1|t 11| l1| 1|t t|1 N1l 11 l1t 1|
tN l|1 l||tl.
Tng thng Nga Dmitry Medvedev
VN HIN
VIT NAM

trong. Van ban hp tac gia BIDV va TVB - van ban

c gii thieu ky ket au tien cua khoi doanh nghiep
hai nc - cung a hoan thanh tot ep trong tieng vo
tay chuc mng cua hai v nguyen thu va quan khach
12h00, van ban ky ket cuoi cung cung a hoan
thanh, trong luc 2 v nguyen thu ang gap g bao ch
toi bong nhan c ien thoai cua sep ieu ong ve
tru s e chuan b on Tong thong Nga ti tham BIDV.
Lai them mot tin bat ng na trong mot ngay may man.
2. Trong nhng cuoc ien thoai tren ng ve tru
s chnh toi mi biet mot ieu rang, trong khi toi ang
chup nhng bc hnh va ghi nhan nhng cam xuc au
tien ve Tong thong Nga th tai c quan, rat nhieu
ngi ang chay on chay ao e chuan b moi cong
viec on tiep hai v nguyen thu en tham BIDV. Cac
n v nh Van phong, Ban Thng hieu va Quan he
cong chung, thanh nien Moi ngi mot viec xan tay
cung nhau thc hien: T bay bien, trang tr chuan b
Sanh on tiep, phong hop en phoi hp vi ben An
ninh va Le tan Nha nc Viet Nam, Le tan Phu Tong
thong Nga e a ra va ra soat cac phng an thc
hien khac nhau (ma phng an nao cung chi tiet, can
trong en tng centimet, rieng phong on tiep cung co
ti 3 phng an khac nhau) Va tr ve t Phu Chu tch
ngay sau khi ky ket vi VTB, Chu tch HQT Tran Bac
Ha het ra lai vao, het xuong sanh lai len phong on tiep
e luon tay ch ao tng bo phan trien khai cong viec
mot cach nhanh nhat. S can trong khong bao gi tha!
Va lam, moi ngi va phap phong ch i thong tin
t Phu Chu tch
Tr lai mot chut ve au cau chuyen mi v ra mot
ieu: viec Tong thong Nga en tham Tru s BIDV la
mot quyet nh kha bat ng. Khi xac nhan c thong
tin chnh thc th a qua na buoi sang troi qua, lai la
ngay Chu nhat nen viec lien lac trieu tap can bo khong
phai de dang. V vay ma hai bo phan chu chot to chc
thc hien s kien la Van phong va Ban TH&QHCC a
phai het sc khan trng, nhanh gon va quyet oan e
ap ng tat ca cac yeu cau ve An ninh, ve nghi thc
cua Le tan Nha nc va Phu Tong thong Nga
12h30. T xa vang len tieng coi ac trng cua xe
dan ng. Moi ngi khong ai bao ai eu khan trng
vao v tr cong tac. Khong lau sau, oan xe ho thong
Chu tch nc Nguyen Minh Triet va Tong thong Med-
vedev xuat hien. Tong thong Medvedev bc ra khoi
chiec xe ac chung mau en bong lon, mm ci than
thien va bat tay that chat vi Ban lanh ao BIDV ang
on sanh. Ong thong tha i Chu tch nc Nguyen
Minh Triet roi cung ti ci sanh vai bc vao tru s
BIDV. Khong ro Tong thong Nga co nghe va hieu c
nhng li tram tro t hang cac co gai tre le tan khan
ong ao dai o cua BIDV: Ong ay ep trai qua!
4 chiec thang may toc o cao cua toa thap BIDV
hoat ong het cong suat a a hai v nguyen thu cung
quan khach en phong on tiep tai tang 25a (tang 23
- von la phong hop ban lanh ao cua BIDV) T cho
ngoi, phong tam mat nhn ra Ho Gm trong anh nang
vang tuyet ep, khong hen ma ca 2 v nguyen thu va
rat nhieu quan khach eu gat gu ra chieu thch thu.
Chung toi cung cam thay vui lay va t hao v co c
mot tru s khang trang v tr ac a, va i vao hoat
ong cha ay nam a c on tiep 2 v nguyen thu
cung mot luc - mot ieu cha co tien le BIDV.
Li chao mng va nhng e xuat ngan gon a
c Chu tch HQT BIDV Tran Bac Ha, Chu tch kiem
Tong Giam oc VTB Kostin chuyen tai. Tat ca moi
ngi cung ch i nhng li phat bieu cua 2 v nguyen
thu. Bang chat giong Nga tram am, tran tre sinh lc,
Tong thong Medvedev a co nhng y kien ngan gon
ve hoat ong cua Ngan hang Lien doanh Viet Nga, ve
trien vong hp tac trong lnh vc Tai chnh ngan hang
gia 2 nc. Chu tch nc Nguyen Minh Triet lai them
mot lan ghi dau an tot ep bang nhng li phat bieu d
dom nhng rat chuan mc cua mnh
13h20. Chu tch nc Nguyen Minh Triet va Tong
thong Nga cung phai oan ri tru s BIDV tren xe ac
chung e tiep tuc nhng cong viec quan trong khac.
Trong lch trnh qua oi ban ron cua mnh, Tong thong
Nga va Chu tch nc Nguyen Minh Triet a danh cho
BIDV mot quang thi gian quy bau. Cha ay mot tieng
ong ho - thi gian tuy ngan nhng tnh cam va s quan
tam cua 2 v nguyen thu danh cho BIDV la khong the
o em c.
Nhng v khach quan trong a ra ve, con tat ca
nhng ngi lien quan nh chung toi van con lai e
chia se vi nhau nhng suy ngh, nhng an tng ve
s kien ac biet va dien ra. Moi ngi th phao nhe
nhom va n nhng nu ci thang li. Luc bay gi nhng
phong vien anh lai tr nen at so trc kha nhieu li
e ngh c xem lai nhng hnh anh an tng cua suot
gan 1 tieng ong ho qua
Rat nhieu ong nghiep, nhng ngi ma chung toi
khong lien lac c trong ngay hom o, sang th hai
au tuan khi c nghe ke lai eu cam thay vo cung
tiec nuoi. Cung ch biet an ui nhau rang, biet au trong
tng lai khong xa na, BIDV lai them mot lan c on
tiep Tong thong Nga en tham
Con nh, cach ay gan 4 nam, vao thang 11/2006
ngay trong ngay khai trng Ngan hang Lien doanh
Viet Nga (VRB), chung toi cung a co may man va vinh
d c on tiep Chu tch nc Nguyen Minh Triet va
Tong thong Nga Putin en tham VRB. Cung la nhng
quang thi gian gap gap, cung la nhng ch ao nhanh,
gon, khan, cung la s hao hng gi ay c dp
tai hien lai trong lan on tiep Tong thong Medvedev.
Thi gian 4 nam a qua, nhieu s vat va hoan canh a
khac nhng dng nh tnh cam cua chung toi danh
cho nhng ngi anh em Nga than thiet th van vay:
tran ay va am ap.
VN HIN
VIT NAM

|||- C/L EL E/|

B
ao tang Nghethuat mang ten Meadows
Shreveport, thuoc tieu bang Lousiana, mien
Nam nc My. Bao tang trng bay bosu
tap tranh cua hoasJean Despujoils vetrong hanh
trnh tron 3 nam en ong Dng trc Chien
tranh thegii lan thII.
Jean Despujols, sinh tai Salles, Phap. Ong hoc
trng Academie De France Rome. Ong atng
oat giai nhat vetranh sn dau tochc Rome.
Vanhng tac pham nay cung ac gii thieu
tai 2 cuoc trien lam HaNoi vaSai Gon.
Ket thuc cong viec ong Dng, Despujols
xuong tau thuy vai Nhat, Hawail vaiem dng
chan lathanh pho San Francisco cua Mymua
henam 1938. Despujols cung trien lam tai nhieu
thanh phonc Mytrc khi em sotranh nay
vePhap vao thang 7 nam 1939 etrien lam tai
Pavillon de lOrangerie. Nhng cuoc trien lam a
khong thanh v cuoc chien tranh thegii lan th
II bung no. May man latoan bosotranh nay con
nguyen ven trong suot cuoc chien.
Do hoan canh rieng, Despujols anhap quoc
tch Hoa Ky. Tren ng en Hoa Ky, chiec rng
bang gotech ng toan botai san nghethuat cua
ong khong may b that lac. Nhng, mot lan na
s may man khong thegiai thch c aa
sotranh nay vevi chucua no. Sau khi nh c,
Despujols aem toan bosotranh cua mnh gii
thieu lan au tien tren at Mytai Bao tang tieu
bang Lousiana vatai vien Smithsonian nam 1950.
Kham pha
Viet Nam
c boc tong
Nghe thuot Hco Ky
|1 |t |l 11| ||tl |11 t1t| l1 & 1N, l|t l1l
M t1 N1l |11 l11 N1|t l|1l 11| ||t1 lt l|1 |1
|1 t l1 rt r1 |11, t1 |1| r1 t1 11| f|tl N1N l|1|
K f|tl N1N t1 l1t 11| t|1 r1| |11 r1 |1Nt||1 |1
t B11 11.
C gi Bouddhi du dng trong tm khn qung mu
vng, tri vi s biu l qu quyt, i khi d di ca c.
Thiu n Cm Bt, mt v cng ti Angkor Wat trong
ma ng, thuc on v hong gia Nam Vang, c
hng dn bi m nui ca c, mt v cng cha. C xut
hin trong trang phc ngy Ch Nht. Khu n Angkor Wat
hin thn nh mt trong cc thnh tch kin trc v i nht
ca th gii.
VN HIN
VIT NAM
I
Thang 4/ 1951, tap ch National Geograpic
chon 21 bc tranh trong bosu tap nay minh hoa
cho bai bao Chan dung cua ong Dng vasau
onhng bc tranh lai c cat lai trong thung
trong 18 nam cho en ngay ong mat nam 1965.
Thang 5/ 1969, ong Algur H. Meadows amua
toan bosotranh cua Despujols vatang cho trng
Centenary College. Bi vay, ong Algur H. Mead-
ows c coi langi sang lap vabao tr cho
Bao tang Nghethuat mang ten ong - Bao tang
Meadows.
Bao tang Meadows ni lu ginhng sang
tao nghethuat oc ao comot khong hai nay
cua hoa syJean Despujols. Ong alao ong nhoc
nhan trong ieu kien het sc khokhan, nguy hiem
suot 3 nam lien tuc hau het cac mien at ong
Dng. Ong atham nhap vao nhieu ni khotiep
can nhat cua xsnay. Ong i qua nhng canh
ong bat ngat cua Cam Bot, xuyen qua cac vung
oi nui nhap nhocua Lao en cac nh nui Bac
Kyni conhng ban lang biet lap cua toc ngi
thieu sovung cao vi nhng kieu trang phuc sac
s, ti tan cua ngi Meo, ngi Man, ngi Lo
Lo, ngi Thai
Jean Despujols con ket ban vi tutrng cua
cac botoc vathng dan cua mot sobolac t
ngi nhng mien at cha hec biet en
ni tan cung pha Nam day Trng Sn. Ong a
trai qua nhng cn bao ven bien, tng b quang
quat vao cac luong lach chay xiet nguy hiem cua
song Cu Long, song Nam Te, song aV vay,
veakho, nhng viec bao quan cac bc tranh con
khogap nhieu lan.
300 bc tranh sn dau, mau nc vaban ve
cua Jean Despujols vexahoi, phong tuc tap quan,
lehoi, phong canh, con ngi ong Dng, tham
am bau khong kh cua nui rng nhiet i am
thap, nhng con ng uon khuc len loi gia cac
canh ong bong loang gng nc vavach a
lm chm. Ong phac hoa chan dung cua nhieu
toc ngi quan tu tai phan at mang ten ong
Dng Mot mien at ln hn tieu bang Texas
cua Hoa Kyaulam nen mot bao tang Nghe
thuat ac sac, dau an lch squan trong cua xa
hoi Viet Nam au thekyXX.
Hoa sJean Despujols avenhieu gng mat
con gai cua ba dan toc Viet Mien Lao, vi but
phap tinh te, mau sac hai hoa, phong cach the
hien mang am net Aong, gan gui vi tham my
cua ngi Viet.
Di ay chung toi xin gii thieu mot sochan
dung phunong Dng do hoa syJean Despujols
sang tac trong bosu tap trng bay tai Bao tang
Nghethuat mang ten Meadows Shreveport, Hoa
Ky.
Hoa sy BA TNH (st & gt)
V thanh nh ca c gi Trung k, Vit Nam
Ha s Jean Despujols
VN HIN
VIT NAM

T
ai bin mch mu no l mt trong nhng
nguyn nhn gy t vong v tn ph hng
u ti nc ta. Vic iu tr di chng, phc
hi cc chc nng vn ng, cm gic ca c th
ngi bnh gp rt nhiu kh khn, tn thi gian v
khng t chi ph. Thm ch, nhiu ngi phi chu di
chng mt vn ng v cm gic sut i. Tuy nhin,
bn cnh cng c khng t trng hp vt
qua di chng ca bnh v tr v vi cuc sng bnh
thng. Cu chuyn ca bc Nguyn Th Gi (65 tui,
K Sn, Thu Nguyn, Hi Phng) di y l mt v
d in hnh ca nhng bnh nhn y li c
tai bin mch mu no.
Ngc dng thi gian, bc Gi chia s: Thng
3 nm 2010, mt m ti ra ngoi i v sinh v khi
vo nh th thy ngi kh chu, nghe thy ngi
khc ni, gi mnh, nhng ti khng th ni c.
Na ting sau, gia nh a ti cp cu ti bnh vin
huyn trong tnh trng na ngi bn phi khng c
ng c. Bc s kt lun ti b tai bin mch mu
no v ni bnh ny khng cp cu nhanh s b lit.
Bc nm vin c 2 ngy th gia nh xin chuyn
bnh vin khc chp ct lp. Sau mt thi gian
iu tr, bc i li vn phi nh ngi du, chn bn
phi vn thng, cng, khng co dui c, ngn tay
co dui rt au. Khi vo trng nom m nm vin, con
bc Gi mn t bo ca bnh nhn cng phng
c v c bit c ngi b bnh ging m mnh
khi hon ton sau khi dng sn phm Nattospes.
tm hiu thm thng tin v sn phm Nat-
tospes, ngi nh bc Gi gi in n bc s t
vn v c bit, Nattospes c chit xut t u
tng ln men theo phng php truyn thng ca
Nht Bn, c cng dng trong vic phng nga v
ph c cc cc mu ng, tng tun hon v lu
thng mu. H tr iu tr v phng nga tai bin
mch mu no (t qu) v cc di chng ca bnh
nh lit, ni ngng, mo ming. c bit, sn phm
gip h tr n nh huyt p, y l mt trong nhng
nguyn nhn hng u dn n tai bin mch mu
no.
Bit c thng tin nh vy, bc Gi s dng
Nattospes thng xuyn. Ni v cm nhn thi gian
u dng Nattospes, bc h hi chia s: Ti ung
thuc 2-3 ngy u, ngi kho khon hn, tay
chn mt m, d chu. Khi ung c 5-6 hp ti c
th i li c bnh thng. Lc u ti ung ngy
4 vin, chia lm 2 ln theo hng dn, sau thy
sc kho tt hn nn ti dng gim liu xung cn
2 vin/ngy. T n nay, ti dng khong
30 hp Nattospes v thy sc kho hon ton nh
trc khi b bnh. c bit, trc kia huyt p ca
ti l 170/80mmHg, th hin nay gim xung
140/80mmHg, rt n nh....
Nhn bc vui v lm vic nh, gip con chu,
chng ai ngh rng, t b lit m bc c phc hi
nhanh chng nh vy. Cu chuyn ca bc Gi lan
to cho nhng bnh nhn khng may mn v nhiu
ngi trong s h cng tm thy nim vui.
PHM HNG
nh minh ha
Ti khng cn b lit na
VN HIN
VIT NAM

Khn ting, mt ting do vim thanh

qun rt thng gp hin nay. Tuy nhin,
mt phng php n gin c th gip
bnh nhn ngn nga, y li c khn
ting, mt ting l vic p dng
nhng mn n- bi thuc trong cuc
sng hng ngy.
Nhng ngi thng xuyn phi ni
nhiu, ni to, ni lin tc nh: gio vin,
pht thanh vin, ngi bn hng... rt d
mc bnh v thanh qun, dn ti khn
ting hoc mt ting. Ngoi ra, nhng
ngi c thi quen ht thuc l, ung
ru hoc mc mt s bnh km theo
nh vim mi, vim xoang, vim amidan,
nhng ngi lm vic trong mi trng
bi bn, c hi... rt d mc bnh.
phng nga khn ting, mt ting do
vim thanh qun, bnh nhn cn ngng
ht thuc, khng h qu thp nhit
my iu ha trong phng lm vic, hn
ch ni, quan trng nht l gi m phn
c. c bit, khng nn ung nc qu
nng hoc qu lnh.
Bn cnh cc loi thuc khng sinh
chng vim, cn c nhiu mn n- bi
thuc gip gim cc triu chng khn
ting, mt ting m bnh nhn nn p
dng:
Nc gi u xanh: Ly 100g gi sng,
ra sch cho vo t. Ra tay sch, bp
nt gi, sau mt t nc si vo t,
lng nc ngang bng gi. y np li
khong 15 pht, b xc gi, lc ly nc
ung. C th ung hai n ba ln mi
ngy.
Qut chng ng phn: Ct hai tri
qut ra thnh cc khoanh mng, b ht.
p nt mt cc ng phn nh cho
vo v em chng cch thy khong 30
pht. ngui v ngm qut trong
ngy.
Hng chanh chng ng phn:
Dng 5-10 l hng chanh lun c
thn, ra sch, ct nh v cho vo t
chng cch thy vi ng phn
khong 20 pht. ngui, ngm l
trong ngy.
Ch u xanh nguyn v: Nu
khong 50g u xanh ht nguyn v,
u xanh chn nh cho t ng vo.
n trong ngy. Ngi b khn ting c
th n canh tht nc nu vi u h, l
h hoc n cho tht kho vi gi sng.
Nn hn ch ni gip bnh sm
hi phc. Trnh dng ru, bia; trnh
n thc n chin xo, chua cay.
Ngoi ra, phng php c nhiu
bnh nhn la chn hin nay l dng
cc sn phm c ngun gc thin
nhin, khng gy tc dng ph khi s
dng lu di, trong Tiu Khit
Thanh l sn phm i u trong vic
h tr iu tr, phng nga khn
ting, mt ting do vim thanh qun.
y l phng php rt n gin, vi
dng vin nn tin cho bnh nhn s
dng m khng cn un sc cu k.
Do phi t vn nhiu cho ngi bnh,
ch Hong Th Bch Tho Thanh Tr,
H Ni hay b khn ting, c khi mt
hn ting. Mc d iu tr bng
nhiu phng php khc nhau,
nhng bnh vn cha thuyn gim.
May mn c bc s t vn dng sn
phm Tiu Khit Thanh, ch mua v
ung. Ch Tho cho bit: Dng Tiu
Khit Thanh n ht hp th 2, ti thy
hiu qu r rt, ging ni nh hn,
hn khn ting. n ht hp th 3,
ging ni ca ti trong tro tr li.
C th ni, bn cnh vic duy tr s
dng Tiu Khit Thanh, bnh nhn
nn p dng mt s mn n- bi
thuc n gin nh nu trn,
ng thi trnh cc tc nhn nh: ht
thuc l, ung ru bia nhiu, tip
xc vi mi trng ting n,
nhim t c hiu qu cao
nht trong iu tr khn ting, mt
ting.
Nguyn Mnh
Hi: Ti b bnh lupus ban
v bin chng sang suy
thn. Hin ti, ti ang chy
thn nhn to nc ngoi,
mi tun 3 ln. Ti mun v
thm nh, xin hi Vit Nam
th chy thn ti u hiu
qu? Loi thuc ng y no
ti c th dng? (Khng Th
Vinh CHLB c)
PGS.BS Trn Vn Cht- Ch
tch Hi Thn hc H Ni tr
li: Lupus ban h thng l
mt bnh t min, khi bnh
nng c th gy suy thn
mn.
Ch phi chy thn nhn
to chu k, tc l bnh
giai on 4 hoc 5. Hin nay,
Vit Nam c nhiu trung
tm lc ngoi thn ti TP H
Ni, TP Hi Phng, TP Vinh
(Ngh An), TP Hu (Tha
Thin Hu), Nng, Ph Yn,
Khnh Ha, TP H Ch Minh,
Cn Th Nhng trung tm
ny c th phc v chy thn
nhn to cho du khch, ngi
nc ngoi c ch nh lc
mu chu k. Cn sn phm
ng y, ch c th ung ch
Thn Vng, bn cc hiu
thuc ti Vit Nam h tr
cho chc nng thn ca mnh.
nh minh ha
VN HIN
VIT NAM
I
K
hng cn nhng bin php cha tr qu
hin i, t tin, bc Lm Th Kim Chi
(sinh nm 1937, tr ti 16 Tng Bt H -
Quy Nhn-Bnh nh) vt qua cn bnh thoi
ha khp gi nhiu nm ca mnh bng phng
thuc ht sc n gin v hiu qu.
Bc Chi chia s, khi tui gi gh thm cng l lc
cn bnh xng khp bc l r nht. Bc cng khng
ngoi quy lut , c iu, bc sm chn c
phng php hiu qu y li cn bnh ca mnh.
Chn bn phi ca ti thng xuyn trong tnh
trng au nhc c ngy ln m, cng vn ng th
cng au, vn ng t th hn, khin ti v cng
kh chu, gn nh khng i li c, nhiu lc phi
b, khng lm c vic g - bc Chi nh li. i khm
nhiu ni, u cng ni l bc b thoi ha khp.
Ung thuc ty, chch 3 mi thuc nhng ch c
t hm li ti pht. Bc chuyn qua dng thuc bc,
bnh tnh khng gim bao nhiu. L ngi ham tm
hiu, mt ln c bo, thy nhiu ngi s dng cn
thuc p ngoi Ct Thng Linh hiu qu, bc lin ra
hiu thuc mua mt hp v dng.
l nm 2009. Tht k l, ti p ming Ct
Thng Linh u tin thy au hn. C bn thuc
c dn l dn 30 pht c th s b nng. Ti thy y s
nh th lun. Nhiu ln p thuc thy d chu qu nn
mc d p c 30 pht nh hng dn ri nhng ti
vn cha bc ming p ra. Thi tit nng nn ch p
b nng v hi nga - bc Chi hm hnh k li vi
chng ti, khun mt vui v nh cn au va mi
bin mt mi y thi. Bc cng cho bit, trong nm
2009, bc ch cn dng ht 2 hp Ct Thng Linh,
tng cng l 20 ln p th cn au khp ht, i
li bnh thng. Mi ti nm 2010, bc mi thy hi
nhc khp tr li. Kinh nghim t ln iu tr trc,
bc mua tip 2 hp Ct Thng Linh v p, v cng
ch cn nh vy l t n nay, bc khng thy au
nhc chn na.
ang chun b chia tay bc Chi th chng ti nn
li v ngi em du ca bc Chi l bc Liu Th Ngc
Thy cng ho hc k rng: Ti ht nhng cn au
lng dai dng sau khi p Ct Thng Linh iu tr
thoi ha ct sng tht lng, ti rt tin tng vo tc
dng ca sn phm ny v gii thiu cho rt nhiu
ngi s dng. Nim vui ca bc Chi v bc Thy
khin chng ti cm thy vui ly v hy vng nhiu
ngi bnh khc cng sm tm c nim vui nh
hai bc.
(Theo Tp ch Kin thc ngy nay.
S 743 ra ngy 1/4/2011).
CH DNG 4 HP THUC,
TI I LI C BNH THNG
NGC H

n
h

m
i
n
h

h

a
VN HIN
VIT NAM
I!
VN HIN
VIT NAM
Il
\/| ||| \|1 |/|
T

N
G

C

N
G

T
Y

C
P
D
V

K

T
H
U

T

D

U

K
H

V
I

T

N
A
M
C

N
G

T
Y

C

N
G

D

C
H

V

U

K
H

N
G

C

N
G

T
Y

C
P
D
V

K

T
H
U

T

D

U

K
H

V
I

T

N
A
M
C

N
G

T
Y

C

N
G

D

C
H

V

U

K
H

6
5
A

n
g

3
0

T
h

n
g

4
,

p
h

n
g

T
h

n
g

N
h

t
,

t
h

n
h

p
h

n
g

T

u
T
e
l
:

+
8
4
.
0
6
4
.
3
8
3
8
1
0
4

-

3
8
3
8
1
0
5

-

3
8
3
8
5
0
4
;

F
a
x
:

+
8
4
.
0
6
4
.
3
8
3
8
3
1
3

-

3
8
3
8
3
4
4
E
m
a
i
l
:

p
t
s
c
s
u
p
p
l
y
b
a
s
e
@
h
c
m
.
v
n
n
.
v
n

/

p
t
s
c
s
u
p
p
l
y
b
a
s
e
@
p
t
s
c
.
c
o
m
.
v
n
W
e
b
s
i
t
e
:

w
w
w
.
p
t
s
c
.
c
o
m
.
v
n
N
h

c
u
n
g

c

p

d

c
h

v

n
g

-

C

n

c

u

c

n

h

n
g

u

t
r
o
n
g
N
g

n
h

C

n
g

n
g
h
i

p

d

u

k
h

i

V
i

t

N
a
m

v

k
h
u

v

c
V

p
h

n
g

t
i

n
,

t
r
a
n
g

t
h
i

t

b

i

n
g

c
h
u
y

n

n
g
h
i

p
,

n
h
i

t

t

n
h
,

g
i

u

k
i
n
h

n
g
h
i

m
C
h

n
g

t

i

l
u

n

s

n

s

n
g

c
u
n
g

c

p

d

c
h

v

2
4
/
2
4

g
i

t
h
e
o

y

u

c

u
+

Q
u

n

l

u

h

n
h

v

k
h
a
i

t
h

c

C

n
g

-

C

n

c

c
h

v

u

k
h

c
h
u
y

n

d

n
g

t

i

V

n
g

T

u
+

V

n

c
h
u
y

n
,

b

c

x

p
,

b

o

q
u

n
,

k
i

m

v

g
i
a
o

n
h

n

h

n
g

h

a
+

K
i
n
h

d
o
a
n
h

v

n

t

a

p
h

n
g

t
h

c

t
r
o
n
g

v

n
g
o

i

n

c
+

C
u
n
g

c

p

l
a
o

n
g

c
h
u
y

n

n
g

n
h

d

u

k
h

+

C
u
n
g

c

p

d

c
h

v

c
h

o
,

s

a

c
h

a
,

b

o

d

n
g

c

k
h

+

C
u
n
g

c

p

v

t

t

t
h
i

t

b

,

t
h

c

p
h

m

p
h

c

v

n
g

n
h

d

u

k
h

i

l

u

b
i

n
+

C
u
n
g

c

p

d

c
h

v

t
h

i
,

k
i

m

t
r
a

k
h

n
g

p
h

y
,

x

n
h
i

t

t
r

c

v

s
a
u

k
h
i

h

n
,

c
u
n
g

c

p

d

c
h

v

t
h

y



n

n
g

h

n
g

n

n
g
,

c

n
+

K
i
n
h

d
o
a
n
h

n
h
i

n

l
i

u
,

x

n
g

d

u
,

d

u

m

i

t
r

n

v

c

s

n

p
h

m

d

u

k
h

+

K
i
n
h

d
o
a
n
h

c
h
o

t
h
u

n

p
h

n
g

l

m

v
i

c
,

k
h
o

t

n
g
,

n
h

n
g
,

p
h

n
g

t
i

n

v

n

t

i
VN HIN
VIT NAM
I