Professional Documents
Culture Documents
BI GING MN
PHNG PHP TNH
(Dnh cho sinh vin khoa Cng ngh thng tin)
( TI LIU LU HNH NI B )
NNG, NM 2007
MC LC
CHNG I
NHP MN ............................................................................... 5
SAI S ................................................................................... 7
TNH GI TR HM ............................................................ 9
BI TP ...................................................................................................... 26
CHNG V
CHNG I
NHP MN
+ Kh thi
- Xy dng thut ton: s dng ngn ng gi hoc s khi (cng mn
cng tt)
- Vit chng trnh: s dng ngn ng lp trnh (C, C++, Pascal,
Matlab,)
- Thc hin chng trnh, th nghim, sa i v hon chnh.
CHNG II
SAI S
x x
gi l sai s thc s ca x
x
x
- Sai s tng i : x
2.2. Cc loi sai s
i 1
Sai s tng i:
i 1
f
x i
x i
ln f
x i
x i
y f ( x i ) x1 x 2 ... x n
7
Khi :
f
1 i ,
x i
suy ra:
i 1
xi
lnf ln
x1 * x2 *...* xk
xk1 *...* xn
i
x i
xi
suy ra: y
i 1
n
x i
x i
xi
i 1
Vy
y x i
i 1
y = f(x) = x ( 0)
ln y ln f ln x
ln f
x
x
Vy
suy ra
y .
y .
x
x
x
x
x
x
a3
y1
;
b c
y2 a 3 b c ;
Gii y 1 ( a 3 ) ( b
c ) 3 a b
3 a b c / 2
= 3
1 c
a
b
a
b
2 c
y 2 (a 3 ) (b c ) a 3 (a 3 ) b c (b c )
3 a 3 a b
3a3
a
b
a
c ( b c / 2 )
c(
1 c
b
)
b
2 c
y 1 ( 3 a 1) / 2 bc
y 2 3a /( b c )
y 3 2 bc ( 3 a 1)
y 4 3a ( b c )
y 5 2 bc ( 3 a 1)
y 6 3a ( b c )
CHNG III
TNH GI TR HM
(a0 # 0)
pn = pn-1c + an = p(c)
S Hoocner
a0
p0
a1
a2
....
an-1
an
p0*c
p1*c
....
pn-2*c
pn-1*c
p1
p2
...
pn-1
pn= p(c)
Tnh p(-2)
p dng s Hoocner:
1
1
-5
-1
-1
-2
-8
16
-30
-2
-1
-8
15
-31
Vy p(-2) = -31
3.1.3. Thut ton
Cch 1:
10
- Nhp vo: n, c, cc h s ai ( i 0, n )
- X l:
Gn p = a0
Lp i = 1 n : p = p * c + ai
- Xut kt qu: p
Cch 2:
- Nhp vo: n, c, cc h s ai ( i 0, n )
- X l:
Lp i = 1 n : ai = ai-1 * c + ai
- Xut kt qu: an
3.1.4. Chng trnh
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
main()
{ int i,n;
float c, p, a[10];
clrscr();
printf(" Nhap bac da thuc: "); scanf("%d", &n);
printf(" Nhap cac he so \n");
for(i = 0; i<=n; i++)
{
}
printf(" Nhap gia tri can tinh: "); scanf("%f", &c);
p = a[0];
for(i=1; i<=n; i++) p = p*c + a[i];
printf(" Gia tri cua da thuc: %.3f", p);
getch();
}
11
(1)
(2)
Nh vy ta phi xc nh cc h s bi (i 0, n)
Xc nh bn
Xt y=0, t (2) => p(c) = bn
Xc nh bn-1
(1)
t x=y+c ta c:
p( x ) ( x c)(b 0 y n 1 b1 y n 2 ... b n 2 y b n 1 ) b n
(2)
p1(c) = bn-1
Tng t ta c:
a1
a2
....
an-1
an
p0*c
p1*c
....
pn-2*c
pn-1*c
p1
p2
...
pn-1
pn= p(c)=bn
p0*c
p1*c
....
pn-2*c
p0
p1
p2
...
pn-1 = p1(c)=bn-1
...
p0
12
Xc nh p(y-1)
p1(x)
p2(x)
p3(x)
p4(x)
p5(x)
2
2
2
2
2
-1
-2
-2
-2
-4
-2
-3
-2
-2
-4
-2
-7
11
-2
-4
-2
-11
-2
-4
-4
-2
-6
10
-2
p6(x)
Vy
-8
f ( x 0 )( x x 0 ) f ( x 0 )( x x 0 ) 2
f n ( x 0 )( x x 0 ) n
...
1!
2!
n!
...
1!
2!
n!
x2 x4 x6
V d 3. Cosx 1
...
2!
4!
6!
13
BI TP
14
CHNG IV
f(x) = x3 - x + 5
f(x) = 3x2 - 1 ,
f(x) = 0 <=> x = 1 / 3
x
f(x)
f(x)
1/ 3
1/ 3
yC>0
yCT>0
2x + x - 4 = 0 2 x = - x + 4
p dng phng php th:
y
y = 2x
y = -x + 4
2
1
1
16
i = 1, n
i = 0, n 1
x1
an
m1
x 1
x2
m2 an
a0
* nh l 4:
Cho phng trnh (1) c a0 > 0, am l h s m u tin. Khi mi nghim
dng ca phng trnh u N 1 m a / a 0 , vi a = max {ai}
sao cho ai < 0, i 0, n .
V d 4. Cho phng trnh:
17
Xt phng trnh
3x2 + 2x - 5 = 0
N0 = 1 +
5 / 3 (nh l 4)
(nh l 4)
5/3
nn lim a n lim b n
n
bn
2
1.5
f(
a n bn
)
2
+
1.25
1.375
+
1.438
1.406
1.391
1.387
+
-
1.383
1.385
1.386
1.387
n 10
/* a - b > v f(c) != 0 */
19
- Xut nghim: c
4.4.2. Phng php lp
a. tng
Bin i tng ng: f(x) = 0 <=> x = g(x)
Chn gi tr ban u x0 khong nghim (a, b),
tnh x1 = g(x0), x2 = g(x1), , xk = g(xk-1)
Nh vy ta nhn c dy {xn}, nu dy ny hi t th tn ti gii hn
n lim x n (l nghim gn ng ca phng trnh )
b. ngha hnh hc
Honh giao im ca 2 th y=x v y=g(x) l nghim phng trnh
x=g(x) ( cng l nghim phng trnh f(x)=0 )
y
y=x
y=g(x)
y=x
A
B
C
x2 x1
x0
Hnh a
x0 x1
x2
Hnh b
n lim x n
Lu :
20
- nh l ng nu hm g(x) xc nh v kh vi vi
iu kin g(x) tho mn.
x R
q
V d 7. Tm nghim: x3 - x - 1 = 0 bng phng php lp
Gii: - Tch nghim: phng trnh c mt nghim (1,2)
- Chnh xc ho nghim:
x 3 x 1 0 x x 3 1; x
Chn g(x) =
g' ( x )
x 1
; x 3 x 1
2
x
x 1
1
1
3
1 x (1,2)
3 ( x 1) 2
g(x) =
x 1
1.260
1.260
1.312
1.312
1.322
1.322
1.324
1.324
1.325
1.325
1.325
y=x
x = g(y)
21
f (x k )
f ' (x k )
b. ngha hnh hc
y
f(x)
A0
tip tuyn
A1
[
x2
x1 x0
lim f ( x ) ,
lim f ( x )
f(x)/f(x)
0.385
0.094
0.005
0.000
Vy nghim x 1.516
c. Thut ton
- Khai bo hm f(x), fdh(x)
- Nhp x
- Lp
y= x
x = y f(y)/fdh(y)
23
f ( b) f (a ) b a
x a
0 f (a )
1
f ( b ) f (a ) b a
x1 a
( b a )f (a )
f ( b) f ( a )
x2 x1
D
C
B
f(1) = -1 < 0,
x 1
f(2) = 2 > 0
(2 1)(1)
1.333
2 (1)
f(x)
1.333
-0.447
1.333
1.379
-0.020
1.379
1.385
-0.003
1.385
1.386
-0.000
1.386
1.386
25
BI TP
d. x4 4x 1= 0
e. x3 + x 5 = 0
f. ex + x 2 = 0
b. x3 + x 5 = 0
c. 2x + x - 4 = 0
d. ex + x + 1 = 0
b. 2x + x 5 = 0
c. cos2x + x 5 = 0
d. lnx + x + 1 = 0
x3 + x2 2x 2 = 0
7. Vit chng trnh tm nghim cho phng trnh c dng tng qut:
f(x) = a0xn + a1xn-1 + + an-1x + an = 0
a. p dng phng php chia i
b. p dng phng php dy cung
8. Vit chng trnh tm nghim gn ng cho phng trnh siu vit, v
d: ex 10x + 7 = 0
a. p dng phng php chia i
b. p dng phng php tip tuyn
c. p dng phng php dy cung
9. Vit chng trnh tm nghim gn ng cho phng trnh: x3 - x - 1= 0
bng phng php lp
10. Vit chng trnh xc nh gi tr x1, x2 theo nh l 3.
11. Vit chng trnh tm cn trn ca nghim dng phng trnh i s
theo nh l 4.
26
CHNG V
Ann+1
a11
a12
...
a1n
a1n+1
a21
a22
...
a2n
a2n+1
an2
...
ann
ann+1
....
an1
Vn : Tm vect nghim
x (x1 , x 2 ,...,x n )
* Phng php:
- Phng php ng (krame, gauss, khai cn): c im ca cc phng
php ny l sau mt s hu hn cc bc tnh, ta nhn c nghim ng
nu trong qu trnh tnh ton khng lm trn s.
- Phng php gn ng (gauss siedel, gim d): Thng thng ta cho n
s mt gi tr ban u, t gi tr ny tnh gi tr nghim gn ng tt hn
theo mt qui tc no . Qu trnh ny c lp li nhiu ln v vi mt s
iu kin nht nh, ta nhn c nghim gn ng.
5.2. Phng php Krame
- Khai bo hm Dt tnh nh thc ma trn vung cp n
- Nhp n, aij (i = 1, n; j 1, n 1 )
- d = Dt (A)
- Xt
+d=0
+d#0
{di = Dt(Ai) ;
xi = di/d }
27
A =
a11
a12
...
a1n
a1n+1
a21
a22
...
a2n
a2n+1
an1
an2
...
ann
ann+1
a11
a12
...
a1n
a1n+1
a'22
...
a'2n
a'2n+1
...
a'nn
a'nn+1
........
A =
......
0
-1
-3
-7
-8
5/3
13
4/3
5
4
14
-1
-7
-8
-3
-7
-8
0 13/3
-14/3
-1/3
0 17/3
-7/3
10/3
-1
-2 2
-1
1 -1
2 -2
-1
0 -3
17 0
13
13/3 -14/3
0
49/13
-1/3
49/13
x4 = 1; x3 = 1; x2 = 1; x1 = 1
Vy nghim h phng trnh x (1, 1, 1, 1)
5.3.2. Thut ton
- Nhp n, aij ( i 1, n, j 1, n 1 ) (nhp trc tip hoc t file)
28
m = -aji /aii
Lp k = i n +1
- Tm nghim
n
x i a in 1 a ij x j / a ii ( i =n 1)
ji 1
Lp i = n 1
s=0
lp j = i + 1 n
xi = (ain+1 - s)/aii
s = s + aij * xj
x ( x 1 , x 2 ,......, x n ) ;
x B x g
g (g1 , g 2 ,......, g n ) ;
B = {bij}n
Cch bin i:
a11x1 +a12x2 + ....+ a1nxn = a1n+1
a21x1 +a22x2 + ....+ a2nxn = a2n+1
.......
an1x1 +an2x2 + ....+ annxn = ann+1
n
x 1 (a 1 n 1 a 1 j x j ) / a 11 ( j 1)
j1
....
n
x n (a nn 1 a nj x j ) / a nn ( j n )
j1
29
Tng qut:
n
x i (a in 1 a ij x j ) / a ii ( j i) (*) (i=1n)
j1
a ij x 0j ) / a ii ( j i )
j1
Tng t, tnh x 2 , x 3 ,
Tng qut:
x ik 1 ( a in 1 a ij x kj ) / a ii ( j i )
j 1
r1 max b ij 1
i
j1
n
hoc r2 max b ij 1
j
i 1
hoc r3 b ij2 1
i 1 j1
th qu trnh s hi t n nghim.
V d 2. Gii h phng trnh bng phng php Gauss - Siedel
10
10
10
12
10
x1 = -0.2x2 0.1x3 + 1
x2 = -0.1x1 0.2x3 + 1.2
x3 = -0.1x1 0.1x2 + 0.8
30
B=
0
-0.1
-0.2
0
-0.1
-0.2
-0.1
-0.1
Do
Chn x
( 0 , 0 , 0 ) thay vo c x 1 (1, 1 . 2 , 0 . 8 )
Tng t tnh x
,x
...
Bng kt qu:
x1
x2
x3
1.2
0.8
0.68
0.94
0.58
0.754
1.016
0.638
0.733
0.997
0.623
0.738
1.002
0.627
0.737
1.001
0.626
0.737
1.001
0.626
x i7 x i6 10 3 i 1, 3
t =1 /* cho lap */
31
xi = yi }
trong khi (t)
- Xut nghim: xi hoc yi (i =1n)
5.5. Phng php gim d
5.5.1. Ni dung phng php
Bin i h phng trnh v dng:
a1n + 1 - a11x1 - a12x2 - ... - a1nxn = 0
a2n + 1 - a21x1 - a22x2 - ... - a2nxn = 0
(1)
.......
ann + 1 - an1x2 - an2x2 - ... - annxn = 0
Chia dng i cho aii # 0
b1n + 1 - b12x2 - b13x2 - ... - x1 = 0
b2n + 1 - b21x1 b23x3 - ... - x2 = 0
(2)
.......
bnn + 1 - bn1x1 - bn2x2 - ... - xn = 0
( x 10 , x 02 ,..., x 0n )
-2
-2
-2
10
-1
-10
-8
Cho x 0 ( 0 , 0 , 0 ) R 0 ( 0 .6 , 0 . 7 , 0 . 8 )
R 30 max{ R i0 } = 0.8
( i 1,3 )
x 13 x 03 R 30 0 .8
R 12 R 02 b 23 * R 30 0 . 7 ( 0 . 1) * 0 . 8 0 . 78
R 11 R 10 b 13 * R 30 0 .6 ( 0 .2 ) * 0 .8 0 .76
R 1 (0.76, 0.78, 0)
x2
0
x3
0
0.8
0.78
0.92
0.96
0.99
0.99
0.99
1
1
1
R1
0.6
0.76
0.92
0
0.04
0.07
0
0.01
0.01
0
0
R2
0.7
0.78
0
0.18
0
0.02
0.03
0
0
0.01
0
R3
0.8
0
0.08
0.17
0.19
0
0.01
0.01
0
0
0
a[i,j] = a [i,j]/t
}
- Tnh r[i] ban u (i = 1n)
for i = 1 n do
{ r[i] =a [i, n+1]
for j = 1 n do r[i] = r [i] - a[i,j] * x [j] }
- Lap
t = 0 /* cho thoat*/
/* Tm rs = max {|r[i]|} (i = 1n) & tnh li xs*/
max = |r[1]|; k =1
for i = 2 n do
if (max < |r[i]| ) { max = |r[i]; k= i }
x [k] = x [k] + r[k]
/* Tnh li R[i] kim tra kh nng lp tip theo */
d = r[k]
for i =1 n
{ r[i] = r[i] - a[i, k] * d
if (|r[i]| > ) thi t =1 /* cho lap*/
}
trong khi ( t )
- Xut nghim: x[i] (i = 1n)
Lu :
- Phng php ch thc hin c khi aii # 0, nu khng phI i dng
- Qu trnh hi t khng ph thuc vo x0 m ch ph thuc vo bn cht
ca h phng trnh.
- Mi h phng trnh c gi tr ring 1 u hi t n nghim mt cch
nhanh chng.
- Nu cc phn t aii cng ln hn cc phn t trn dng bao nhiu th qu
trnh hi t cng nhanh.
34
BI TP
0
-1
1
3
-2
2
1
2
-1
-1
-1
-2
-1
15
-5
-1
-2
-1
-1
b.
c.
d.
b.
10
15
-15
-2
-10
-2
-1
20
20
12
35
3. Vit chng trnh gii h i s tuyn tnh bng phng php Gauss
a. Nhp d liu trc tip
b. Nhp d liu thng qua file
4. Vit chng trnh gii h i s tuyn tnh bng phng php lp Gauss
Siedel
a. Nhp d liu trc tip
b. Nhp d liu thng qua file
5. Vit chng trnh gii h i s tuyn tnh bng phng php gim d
a. Nhp d liu trc tip
b. Nhp d liu thng qua file
36
CHNG VI
A =
a11
a12
...
a1n
a21
a22
...
a2n
an2
...
ann
.......
an1
( E : Ma trn n v)
(A - E) x = 0
trnh vic khai trin nh thc (i hi s php tnh ln) khi tm ta c
th p dng phng php anhilepski. phng php ny ta ch cn tm
ma trn P sao cho P ng dng vi ma trn A v P c dng ma trn
Phrbemit.
P =
p1
1
p2
0
...
...
pn-1
0
pn
0
...
...
....
0
M-1 =
M =
... 0
... 0
an1
an2
... ann
... 1
...
...
a n1
a nn 1
a n2
a nn 1
1
ann1
a nn
a nn 1
Mn-1j
M-1n-1j = anj
a nn 1
a nj
a nn 1
...
nu j = n -1
nu j # n - 1
A1 = M-1A M A
* Ln bin i 2: Chn M-1, M sao cho A2 = M-1 A1 M A1
v 2 dng n, n-1 ca A2 c dng ca ma trn P.
A2 A1 , A1 A => A2 A (tnh cht)
.
* Ln bin i th n-1
Ta nhn c ma trn An-1 A v An-1 chnh l ma trn P cn tm.
Khi nh thc:
det (P-E) = (-1)n (n - p1 n-1 - - pn-1 - pn)
det (p-E) = 0 n - p1 n-1 - - pn-1 - pn = 0
38
p1
p2
P3
n=3
ta tm:
P
Ln 1: Chn
M
-1
A1 = M-1A M
-2
-5
-2
Ln 2: Chn
M
-1
-5
-5
A2 = M-1A1M=
-14
=P
3 - 72 + 14 - 8 = 0
(C = A x B => c ij a ik b kj
k 1
{M[i,j] = 0; M1[i,j] = 0 }
M[i,j] = - a[k+1,j]/a[k+1,k] }
/* Gi hm nhn 2 ln */
Ln 1 : vo A, M; ra B
Ln 2 : vo M1; B; ra A
- Xut aij ( i,j = 1n)
Thut ton nhn 2 ma trn vung cp n: c = a*b
for (i=1, i < = n; i++)
for (j=1; j< = n; j++) {
c[i] [j] = 0
for (k=1; k < = n; k++) c[i] [j] + = a [i] [k] * b [k] [j]
}
40
Ta c: (P - E) y = 0
P y = E y
M-1. A. M . y = E y
Nhn 2 v cho M:
M M-1. A M y = M E y
A M y = E My
t x = M y
= E x
Ax
(A - E) x = 0
Vy x = M y l vect ring ca A
P M n11 .M n1 2 ...M 11 .A .M 1 .M 2 .M n1
Xc nh y
(P-E) y = 0
p1 -
p2
...
pn-1
pn
y1
...
y2
......
0
=0
...
0
...
yn
=0
.....
yn-1 - yn = 0
cho: yn = 1 yn-1 = ,
yn-2 = yn-1 = 2 , ... , y1 = n-1
41
1 = 2 y 1 = (4, 2, 1)
2 = 1 y 2 = (1, 1, 1)
3 = 4 y 3 = (16, 4, 1)
Tm M:
M = M1 M 2
-5
-2
-5
-2
-5
-2
= -1
-5
16
-2
-5
-2
x =M y
x1
x2
x3
-1
=
2
1
Vy vect ring ca A:
x 1 = (-1, 0, 1) ;
x 2 = (1, -1, 1) ;
x 3 = (1, 2, 1)
- Nhp
- Khi to B1 = E
- Lp k = n-1 1
/* Tnh 2 ma trn M, M1 */
/* Gi hm nhn 3 ln */
Ln 1: vo A, M; ra B
Ln 2: vo M1, B; ra A
Ln 3: vo B1, M; ra B
/* Gn li ma trn B1=B */
- Xut aij, bij
43
CHNG VII
(x1) = f(x1);
(xn) = f(xn)
(x0) = f(x0);
k(x0) = fk(x0);
k(x1) = fk(x1);
k(xn) = fk(xn)
xi
x0
x1
...
xn
yi =f(xi)
y0
y1
...
yn
y'i=f(xi)
y'0
y'1
...
y'n
y'i=f(xi)
y0
y1
...
yn
y i p in ( x )
i0
( x x 0 )( x x1 )...( x x i1 )( x x i1 )...( x x n )
TS( x )
( x i x 0 )( x i x1 )...( x i x i1 )( x i x i1 )...( x i x n )
MS
W(x)
x - xi
(x - x
i 0
MS W' (x i )
yi
i ) W' (x i )
f(xi)
-1
2
3
1
)
x (8) 3(x 1) 4(x 2)
1
((x 1)(x 2)(x 4) 4x (x 2)(x 4) x (x 1)(x 4))
4
1
( x 4)(( x 1)( x 2) 4 x ( x 2) x ( x 1))
4
1
= ( x 4)(4 x 2 6x 2)
4
=
Cch 2:
L3(x) = 2
( x 1)( x 2)( x 4)
x ( x 2)( x 4)
x ( x 1)( x 4)
3
1
( 1)(2)(4)
1(1)(3)
2(1)(2)
1
( x 4)(4 x 2 6x 2)
4
f(3) L3(3) = (3 - 4)(4*32 - 6*3 - 2)/4 = -4
f(2.5) L3(2.5) = (2.5 - 4)(4*2.52 - 6*2.5 - 2)/4 = -3
=
xi - x0 = h *i
x- x1 = h(t - 1)
xi - x1 = h(i-1)
...
...
xi - xi-1 = h
xi - xi+1 = -h
...
...
x - xn = h(t - n)
xi - xn = -h(n - i)
t t
p in ( x 0 ht )
46
yi (1)n i
Ln(x0 + ht) = t(t -1) ... (t - n)
i 0 (t i)(i!)(n i)!
n
i 0
n!
t i
V d 2. Tm hm ni suy ca f(x) tho mn:
xi
f(xi)
-2
Gii:
Cch 1:
W(x) = x (x - 2) (x - 4)
W(0) = (0 - 2) (0 - 4) = -8
W(2) = (2 - 0) (2 - 4) = -4
W(4) = (4 - 0) (4 - 2) = 8
L2(x) = x ( x 2)( x 4)(
5
2
1
)
8( x 0) ( x 2)(4) ( x 4).8
1
5
2
1
x ( x 2)( x 4) (
)
8
4x ( x 2) 4( x 4)
1
(5( x 2)( x 4) 4 x ( x 4) x ( x 2))
8
1
1
(10 x 2 48x 40) (5x 2 24 x 20)
8
4
Cch 2:
2!
t 0 t 1 t 2
t ( t 1)( t 2) 5
4
1
)
(
=
2
t t 1 t 2
=
1 2
(5(t 1)(t 2)4t(t 2)t(t 1))
2
1
(10t 2 24t 10) 5t 2 12t 5
2
47
5
4
Vy L2 (x) x 6x 5
2
x0-x1
x0-x2
x0-xn
x1-x0
c-x1
x1-x2
x1-xn
d0
d1
x2-x0
x2-x1
c-x2
x2-xn
d2
xn-x0
xn-x1
c-xn
dn
xn-x2
f(c) W(c)
i0
yi
di
yi
-1
48
-1
-2
-3
-4
60
1.5
-1
-2
-3
-9
0.5
-1
-2
-0.5
-1
-1.5
-36
W(3.5) = 1.40625
f(3.5) L4 (3.5) = (
1 2 7 1
)*1.40625 = 4.210938
20 9 2 3
L 01 y 0
x x0
x x1
y1
x 0 x1
x1 x 0
y0 (x1 x) y1(x0 x)
x1 x0
y0 x0x
y1 x 1 x
x1 x0
49
y0
x0-x
= yi
xi-x
xi-x0
Xt hm p(x) c dng:
L01(x) x1- x
p(x) = L0i(x) xi - x
xi - x1
p(x0) =
xi - x1
y1 (xi - x1)
P(x1) =
xi - x1
-y1 (x1 - xi)
P(xi) =
xi - x1
y0(xi - x1)
xi - x1
y0
= y1
= yi
L012...n-2 n(x)
xn- x
xn - xn-1
Bng Ni suy Ayken (dng 2)
xi
yi
L0i(x)
L01i(x) L012i(x)
...
L012...n(x)
xi - x
x0
y0
x1
y1
L01(x)
x1 - x
x2
y2
L02(x) L012(x)
x2 - x
x3
y3
....
....
xn
yn
x0 - x
...
...
...
L012...n(x)
xn - x
50
yi
Tnh f (2.5)
Gii: p dng bng Ayken (dng 2)
xi
yi
Loi(x)
Lo1i(x)
Lo12ix
4.25
4.625
4.5
4.875
4.5
4.25
4.875
4.562
Lo123ix
xi - x
-1.5
-0.5
0.5
1.5
4.407
2.5
51
f(xi)
f(xi)
2f(xi)
3f(xi)
nf(xi)
y0
y1
f(x0)
y2
f(x1)
2f(x0)
y3
f(x2)
2f(x1) f3(x0)
....
...
yn
f(xn-1)
nf(x0)
Nhp n, yi (i=0n)
(*)
Trong : 0(x) = 1;
x x0
h
1(x )
2 (x)
( x x 0 )( x x 1 )
;
h 2 2!
n (x)
(x x 0 )(x x1 )...(x x n 1 )
h n n!
(2)
(n)
Cn = nLn(x0)
Ln(x0) f(x0) ;
L n ( x ) f ( x 0 ) f (x 0 )
yi
53
f(xi)
2f(xi)
3f(xi)
xi
f(xi)
-1
-1
-2
4f(xi)
-4
Hm ni suy Newton:
( x x 0 )( x x 1 )( x x 2 )
x x 0 ( x x 0 )( x x 1 )
2
L 4 (x) 2 2
3!
1
2!
( x x 0 )( x x 1 )( x x 2 )( x x 3 )
4
4!
7.7. Ni suy tng qut (Ni suy Hecmit)
Xy dng hm ni suy ca f(x) tho mn gi tr hm v gi tr o hm cc
cp theo bng gi tr sau:
xi
x0
x1
...
xn
yi =f(xi)
y0
y1
...
yn
y'i=f(xi)
y'0
y'1
...
y'n
yi'= f(xi)
y''0
y1
...
yn
...
yi(k) =f(k)(xi)
y1(k)
y2(k)
yn(k)
m=n+
si
i 1
54
W(x) = (x-x0)(x-x1)....(x-xn)
p= m - (n + 1)
o hm cp 1:
Hm(x) = Ln(x) + W(x) Hp(x) + W(x)Hp(x)
Xt ti cc im xi:
Hm(xi) = Ln(xi) + W(xi) Hp(xi) + W(xi)Hp(xi) = yi
V W(xi) = 0, Ln(xi), W(xi) v yi bit nn tnh c gi tr ca Hp(xi)
o hm cp 2:
Hm(x) = Ln(x) + 2W(x) Hp(x) + W(x) Hp(x) + W(x)Hp(x)
Xt ti cc im xi:
Hm(xi) = Ln(xi) + 2W(xi) Hp(xi) + W(xi) Hp(xi) + W(xi)Hp(xi) =yi
0
xi
x0
x1
...
xn
Hp(xi)
h0
h1
...
hn
Hp(xi)
h'0
h'1
...
h'n
h0(k-1)
h1(k-1)
...
hn(k-1)
...
Hp(k-1)(xi)
55
f(xi)
f(xi)
-3
4 ( x 1)( x 3)
x ( x 3)
2
3
2
1
(x 2 7x 12)
3
H '4 ( x )
2
7
x ( 3 x 2 8 x 3 ) H 1 ( x ) W(x)H'
3
3
H '4 ( 0 )
7
22
3 H 1 ( 0 ) 5 H 1 ( 0 )
3
9
H ' 4 (1 )
5
2
2 H 1 (1 ) - 3 H 1 (1 )
3
3
(x)
H1(xi)
22/9
2/3
56
H1(x) =
22 ( x 1) 2 ( x 0) 16 x 22
9 (0 1) 3 (1 0)
9
Tuyn tnh
- y = a + bcosx + csinx
- y = aebx
- y = ax
i 1
i2
S
0
a
S
0
b
57
S n
(2a 2 y i 2bx i )
a i 1
S n
2
(2bx i 2x i y i 2ax i )
b i 1
n
na b x i
i 1
i 1
i 1
yi
i 1
n
a xi b xi xi yi
2
i 1
i 1
i2
i 1
i 1
na b x i c x
S
0
c
i 1
i 1
i 1
n
i 1
a x i b x i c x i
2
i 1
i 1
i 1
x iyi
a x i b x i c x i 4
2
yi
i 1
xi
i 1
yi
Lny = lna + bx
t Y = lny; A = lna; B = b; X = x
58
Ta a v dng: Y = A + BX
Gii h phng trnh ta c A, B => a = eA, b=B
* Trng hp y = axb
Ly Logarit c s 10 (hoc c s e) hai v:
Lgy = lga + blgx
t Y = lgy; A = lga; B = b; X = lgx
Ta a v dng: Y = A + BX
Gii h phng trnh ta c A, B => a = 10A, b=B
V d 7. Cho bit cc cp gi tr ca x v y theo bng sau:
xi
0.65
0.75
0.85
0.95
1.15
yi
0.96
1.06
1.17
1.29
1.58
Ta c: y = aebx
Ly Logarit c s e hai v:
Lny = lna + bx
t Y = lny; A = lna; B = b; X = x
Ta a v dng: Y = A + BX
Xi = xi
0.65
0.75
0.85
0.95
1.15
Yi = lnyi
-0.04
0.06
0.18
0.25
0.46
Xi
Xi2
XiYi
Yi
4.35
3.93
0.92
0.89
59
nA B X
i1
i 1
i 1
i1
Yi
A X i B X i X i Yi
2
i 1
5A + 4.35B =0.89
4.35A + 3.93B = 0.92
Gii h phng trnh ta c: A = - 0.69, B = 1
Suy ra: a = eA = 1/2,
Vy f(x) =
1
e
2
b = B =1
60
BI TP
f(x)
-2
f(x)
-5
f(x)
-2
f(x)
-1
f(x)
-1
b.
5. Dng bng ni suy Ayken dng 2 tnh gn ng f(2), f(4.5) khi bit f(x)
tho mn:
a.
x
f(x)
61
b.
x
f(x)
f(x)
c.
f(x)
-4
f(x)
b.
2
4.243
3
4
5.196 6
5
6.708
6
7.348
7
7.937
8
8.485
1
3.3
2
5.4
3
4
8.96 14.78
5
24.36
6
40.17
62
b.
x
f(x)
f(x)
0
7
10
1
2
5
3
4
c.
x
f(x)
f(x)
0
7
10
1
2
5
3
4
3
x
f(x)
f(x)
f(x)
0
2
10
3
1
-5
4
2
0
d.
x
f(x)
f(x)
f(x)
0
2
10
5
1
-3
2
9
x
f(x)
f(x)
f(x)
0
1
0
0
1
2
7
2
129
448
1344
e.
63
CHNG VIII
f ( x ) dx
a
x1
f ( x ) dx
x0 a
x2
xn
x1
x n 1
f ( x ) dx ...
f ( x ) dx
S1
S
x0 =ax1
f(x
)
Sn
xn-1xn =
b
S1 S hthang
1
h ( y 0 y1 )
2
Tng t:
S2
1
h ( y1 y 2 )
2
...
Sn
1
h ( y n 1 y n )
2
Vy:
f ( x ) dx h (
a
y0
y
y 1 y 2 ... y n 1 n )
2
2
x2
x4
x 2n
x0
x2
x 2n 2
( x x 0 )( x x 2 )
( x x1 )( x x 2 )
y1
( x1 x 0 )( x1 x 2 )
( x 0 x1 )( x 0 x 2 )
y2
x2
x2
x0
x0
( x x 0 )( x x1 )
( x 2 x 0 )( x 2 x1 )
f (x )dx L 2 (x )dx
65
f (x )dx 3 ( y 0 4 y1 y 2 )
x0
Tng t:
x4
f ( x )dx 3 ( y 2 4 y 3 y 4 )
x2
x2n
h
f ( x )dx ( y 2 n 2 4 y 2 n 1 y 2 )
3
x 2 n 2
Vy:
f ( x)dx 3 ( y 0 4 y1 2 y 2 ... 2 y 2 n 2 4 y 2n 1 y 2 n )
a
dx
theo 3 cch
2
1 1 x
V d. Tnh J =
Gii
yi
1/2
1/5
1/10
1/17
1/26
a+h
a + 2h
...
ti
1/n
2/n
...
Khi :
b
Khi :
( t )dt L n (t )dt
1
i 1
i 1
( t 0)( t ) ... ( t
)( t
) ...( t 1)
i
n
n
n
t Pn
dt
i
i 1
i i 1 i i 1
i
0 ( 0)( ) ... (
)(
) ... ( 1)
n
n n
n
n n
n
n
1
Vy:
i 0
f (x )dx (b a ) y i p n
i
Xt n = 1 ( h = b-a )
t 1
1
dt ;
2
0 0 1
P10
b
f (x)dx (b a )(
a
1
t0
dt
2
01 0
P11
y 0 y1
h
) ( y 0 y1 ) Cng thc hnh thang
2
2
2
67
Pni
1/2
1/2
1/6
4/6
1/6
1/8
3/8
3/8
1/8
9/71
16/45
2/15
16/45
9/70
19/288
25/95
25/144
25/144
25/95
19/288
68
BI TP
a.
b.
tgx 3
dx
2 x
10
d. (arctg( x 5) 3x )dx
c. (ln(x 5) x 2 )dx
2
ln(x 1)
1 x dx
10
e.
ex
1 x 1 dx
10
f.
1.5
0.91 1.49
2.5
2.46 4.06
3
6.69
3.5
11.04 18.2
4.5
30.01 49.47
Tnh gn ng :
a. Tch phn xc nh ca f(x) trn [1, 4]
b. Tch phn xc nh ca f(x) trn [2, 5]
c. Tch phn xc nh ca f(x) trn [1, 4.5]
d. Tch phn xc nh ca f(x) trn [1.5, 5]
3. Khai bo hm trong C tnh gn ng tch phn xc nh ca f(x) trn
[a, b] (dng i kiu con tr hm)
a. Dng cng thc hnh thang
b. Dng cng thc Parabol
c. Dng cng thc Newton-cotet
4.Vit chng trnh tnh gn ng tch phn xc nh trn [a, b] ca 1
hm f(x) c th (s dng cc hm khai bo trong cu 3). So snh kt
qu, nhn xt.
69
b = a;
a = b - f(b)/fdh(b);
}
while (fabs(a-b) >= eps );
printf("\n Nghiem phtrinh: %.3f", a);
printf("\n Ban muon tiep tuc ko(c/k)? ");
tt = getch();
if (tt=='k' || tt=='K') break;
}
}
70
<stdio.h>
"conio.h"
"math.h"
max 10
}
printf("\n\n Nghiem he phtrinh: ");
for(i=1; i<=n; i++) printf("%.3f ", x[i]);
printf("\n\n Ban tiep tuc ko(c/k)? ");
tt = getch();
if (tt!='c') break;
}
}
}
for (i=1; i<=n; i++) x[i] = y[i];
}
while (lap);
if (dem<30)
{
printf("\n Nghiem cua he phuong trinh : ");
xuat(y,n);
}
else printf(" \n He phtrinh ko giai duoc bang phuong phap nay");
printf("\n\n Ban tiep tuc ko(c/k)?");
tt=getch();
if (tt!='c') break;
}
}
tt = getch();
if (tt!='c') break;
}
}
void nhap(float *a, int n, char ten)
{
int i;
for (i=0; i<=n; ++i)
{
printf(" %c[%d]=", ten, i);
scanf("%f", a+i);
}
}
}
}
double f(double x)
{
float p = d[0]; int i;
for(i=1; i<=n; i++) p = p*x+d[i];
return p;
}
main()
{
float a, b;
char tt;
while (1)
{
printf("\n Nhap can de tinh tich phan: ");
printf("\n a = "); scanf("%f", &a);
printf("\n b = "); scanf("%f", &b);
printf("\n S1 = %.3f", tp(sin, 0, PI));
printf("\n S2 = %.3f", tp(cos, 0, PI/2));
printf("\n S3 = %.3f", tp(g, a, b));
nhap(d, &n);
printf("\n S4 = %.3f", tp(f, a, b));
printf("\n\n Ban tiep tuc ko(c/k)?");
tt = getch();
if (tt!='c') break;
}
}
79
TI LI U THAM KHO
[1] ng Quc Lng, Phng php tnh trong k thut, Nh xut bn xy
dng H ni, 2001
[2] Phan Vn Hp, Gio trnh C s phng php tnh tp I,II. Trng H
Tng hp H ni, 1990
[3] Cao quyt Thng, Phng php tnh v Lp trnh Turbo Pascal. Nh XB
gio dc, 1998
[4] T Vn nh, Phng php tnh. Nh XB gio dc, 1994
[5] Dng Thy V, Phng php tnh. Nh XB khoa hc & k thut, 2001
[6] Phan Vn Hp, Bi tp phng php tnh v lp chng trnh cho my tnh
in t. Nh XB i hc v trung hc chuyn nghip, 1978
[7] Ralston A, A first course in numberical analysis. McGraw Hill, NewYork,
1965
80