You are on page 1of 37

www.vnmath.

com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
PHN 1
CC KIN THC CN LU
1/nh ngha
0
0
A B A B
A B A B

'


2/Tnh cht
+ A>B A B <
+ A>B v B >C C A >
+ A>B

A+C >B + C
+ A>B v C > D

A+C > B + D
+ A>B v C > 0

A.C > B.C


+ A>B v C < 0

A.C < B.C


+ 0 < A < B v 0 < C <D

0 < A.C < B.D


+ A > B > 0

A
n
> B
n
n
+ A > B

A
n
> B
n
vi n l
+
A
>
B

A
n
> B
n
vi n chn
+ m > n > 0 v A > 1

A
m
> A
n

+ m > n > 0 v 0 <A < 1

A
m
< A
n

+A < B v A.B > 0


B A
1 1
>
3/Mt s hng bt ng thc

+ A
2
0 vi A ( du = xy ra khi A = 0 )
+ A
n
0 vi A ( du = xy ra khi A = 0 )
+
0 A
vi A (du = xy ra khi A = 0 )
+ -
A
< A =
A
+
A B A B + +
( du = xy ra khi A.B > 0)
+
B A B A
( du = xy ra khi A.B < 0)
PHN II
CC PHNG PHP CHNG MINH BT NG THC
Phng php 1 : Dng nh ngha
Kin thc : chng minh A > B. Ta lp hiu A B > 0
Lu dng hng bt ng thc M
2

0 vi M
V d 1 x, y, z chng minh rng :
a) x
2
+ y
2
+ z
2
xy+ yz + zx
b) x
2
+ y
2
+ z
2
2xy 2xz + 2yz

c) x
2
+ y
2
+ z
2
+3 2 (x + y + z)
Gii:
1
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
a) Ta xt hiu : x
2
+ y
2
+ z
2
- xy yz zx =
2
1
.2 .( x
2
+ y
2
+ z
2
- xy yz
zx)
=
2
1
[ ] 0 ) ( ) ( ) (
2 2 2
+ + z y z x y x
ng vi mi x;y;z R
V (x-y)
2

0 vix ; y Du bng xy ra khi x=y


(x-z)
2

0 vix ; z Du bng xy ra khi x=z


(y-z)
2

0 vi z; y Du bng xy ra khi z=y


Vy x
2
+ y
2
+ z
2
xy+ yz + zx. Du bng xy ra khi x = y =z
b)Ta xt hiu: x
2
+ y
2
+ z
2
- ( 2xy 2xz +2yz ) = x
2
+ y
2
+ z
2
- 2xy +2xz
2yz
= ( x y + z)
2
0 ng vi mi x;y;z R
Vy x
2
+ y
2
+ z
2
2xy 2xz + 2yz ng vi mi x;y;z R
Du bng xy ra khi x+y=z
c) Ta xt hiu: x
2
+ y
2
+ z
2
+3 2( x+ y +z ) = x
2
- 2x + 1 + y
2
-2y +1 + z
2
-
2z +1
= (x-1)
2
+ (y-1)
2
+(z-1)
2
0. Du(=)xy ra khi x=y=z=1
V d 2: chng minh rng :
a)
2
2 2
2 2

,
`

.
| +

+ b a b a
; b)
2
2 2 2
3 3

,
`

.
| + +

+ + c b a c b a
c) Hy tng qut bi
ton
Gii:
a) Ta xt hiu
2
2 2
2 2

,
`

.
| +

+ b a b a

=
( )
4
2
4
2
2 2 2 2
b ab a b a + +

+
=
( ) ab b a b a 2 2 2
4
1
2 2 2 2
+
=
( ) 0
4
1
2
b a
Vy
2
2 2
2 2

,
`

.
| +

+ b a b a
. Du bng xy ra khi a=b
b)Ta xt hiu

2
2 2 2
3 3

,
`

.
| + +

+ + c b a c b a
=
( ) ( ) ( ) [ ] 0
9
1
2 2 2
+ + a c c b b a
.Vy
2
2 2 2
3 3

,
`

.
| + +

+ + c b a c b a
Du bng xy ra khi a = b =c
c)Tng qut
2
2 1
2 2
2
2
1
.... ....

,
`

.
| + + +

+ + +
n
a a a
n
a a a
n n
Tm li cc bc chng minh AB theo nh ngha
Bc 1: Ta xt hiu H = A - B
Bc 2:Bin i H=(C+D)
2
hoc H=(C+D)
2
+.+(E+F)
2
2
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Bc 3:Kt lun A B
V d 1: Chng minh m,n,p,q ta u c : m
2
+ n
2
+ p
2
+ q
2
+1 m(n+p+q+1)
Gii:
0 1
4 4 4 4
2
2
2
2
2
2
2

,
`

.
|
+ +

,
`

.
|
+ +

,
`

.
|
+ +

,
`

.
|
+ m
m
q mq
m
p mp
m
n mn
m
0 1
2 2 2 2
2 2 2 2

,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
,
`

.
|

m
q
m
p
m
n
m
(lun ng)
Du bng xy ra khi

'





0 1
2
0
2
0
2
0
2
m
q
m
p
m
n
m

'

2
2
2
2
m
m
q
m
p
m
n

'

1
2
q p n
m
V d 2: Chng minh rng vi mi a, b, c ta lun c :
) (
4 4 4
c b a abc c b a + + + +
Gii: Ta c : ) (
4 4 4
c b a abc c b a + + + + ,
0 , , > c b a
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 0
0 ) 2 (
) 2 ( ) 2 (
0 2 2 2
2 2 2
0 2 2 2 2 2 2
0
2 2 2
2
2 2
2
2 2
2
2 2
2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
2
2 2
2
2 2
2
2 2
2 2 2
2 2
2
2 2 2 2
2
2 2 2 2
2
2 2
2 2 2 4 4 4
2 2 2 4 4 4
+ + + + +
+ +
+ + + + + +

+ + + + +
+ +
+ +
ac ab ac bc bc ab a c c b b a
ab a a c b a
ab c a c c b ac b c b b a a c c b b a
ab c ac b bc a
c a a c c b c b b a b a
ab c ac b bc a c b a
ab c ac b bc a c b a
ng vi mi a, b, c.
Phng php 2 : Dng php bin i tng ng
Kin thc:
Ta bin i bt ng thc cn chng minh tng ng vi bt ng thc
ng hoc bt ng thc c chng minh l ng.
Nu A < B C < D , vi C < D l mt bt ng thc hin nhin, hoc bit l ng
th c bt ng thc A < B .
Ch cc hng ng thc sau:
( )
2 2 2
2 B AB A B A + + +
( ) BC AC AB C B A C B A 2 2 2
2 2 2 2
+ + + + + + +
( )
3 2 2 3 3
3 3 B AB B A A B A + + + +
V d 1: Cho a, b, c, d,e l cc s thc chng minh rng
a) ab
b
a +
4
2
2
b) b a ab b a + + + + 1
2 2
c)
( ) e d c b a e d c b a + + + + + + +
2 2 2 2 2
Gii:
3
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
a) ab
b
a +
4
2
2
ab b a 4 4
2 2
+ 0 4 4
2 2
+ b a a ( ) 0 2
2
b a
(BT ny lun ng). Vy ab
b
a +
4
2
2
(du bng xy ra khi 2a=b)
b) b a ab b a + + + + 1
2 2
) ) ( 2 1 ( 2
2 2
b a ab b a + + > + +
0 1 2 1 2 2
2 2 2 2
+ + + + + b b a a b ab a

0 ) 1 ( ) 1 ( ) (
2 2 2
+ + b a b a
Bt ng thc cui ng.
Vy b a ab b a + + + + 1
2 2
. Du bng xy ra khi a=b=1
c)
( ) e d c b a e d c b a + + + + + + +
2 2 2 2 2

( ) ( ) e d c b a e d c b a + + + + + + + 4 4
2 2 2 2 2


( ) ( ) ( ) ( ) 0 4 4 4 4 4 4 4 4
2 2 2 2 2 2 2 2
+ + + + + + + c ac a d ad a c ac a b ab a

( ) ( ) ( ) ( ) 0 2 2 2 2
2 2 2 2
+ + + c a d a c a b a
Bt ng thc ng vy ta c iu phi chng minh
V d 2: Chng minh rng:
( )( ) ( )( )
4 4 8 8 2 2 10 10
b a b a b a b a + + + +
Gii:
( )( ) ( )( )
4 4 8 8 2 2 10 10
b a b a b a b a + + + +

12 8 4 4 8 12 12 10 2 2 10 12
b b a b a a b b a b a a + + + + + +


( ) ( ) 0
2 2 8 2 2 2 2 8
+ a b b a b a b a
a
2
b
2
(a
2
-b
2
)(a
6
-b
6
)

a
2
b
2
(a
2
-b
2
)
2
(a
4
+ a
2
b
2
+b
4
) 0
Bt ng thccui ng vy ta c iu phi chng minh
V d 3: cho x.y =1 v x

y Chng minh
y x
y x

+
2 2

2 2
Gii:
y x
y x

+
2 2

2 2 v :x

y nn x- y

x
2
+y
2

2 2 ( x-y)

x
2
+y
2
- 2 2 x+ 2 2 y

x
2
+y
2
+2- 2 2 x+ 2 2 y -2

x
2
+y
2
+( 2 )
2
- 2 2 x+ 2 2 y -2xy

0 v x.y=1 nn 2.x.y=2

(x-y- 2 )
2

0 iu ny lun lun ng . Vy ta c iu phi chng


minh
V d 4: Chng minh rng:
a/ P(x,y)=
0 1 2 6 9
2 2 2
+ + y xy y y x

R y x ,
b/ c b a c b a + + + +
2 2 2
(gi :bnh phng 2 v)
c/ Cho ba s thc khc khng x, y, z tha mn:

'

+ + < + +

z y x
z y x
z y x
1 1 1
1 . .

Chng minh rng :c ng mt trong ba s x,y,z ln hn 1
Gii: Xt (x-1)(y-1)(z-1)=xyz+(xy+yz+zx)+x+y+z-1
4
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
=(xyz-1)+(x+y+z)-xyz(
z y x
1 1 1
+ +
)=x+y+z - (
0 )
1 1 1
> + +
z y x
(v
z y x
1 1 1
+ +
< x+y+z
theo gt)

2 trong 3 s x-1 , y-1 , z-1 m hoc c ba s-1 , y-1, z-1 l dng.


Nu trng hp sau xy ra th x, y, z >1

x.y.z>1 Mu thun gt x.y.z=1 bt


buc phi xy ra trng hp trn tc l c ng 1 trong ba s x ,y ,z l s ln hn 1
V d 5: Chng minh rng :
2 1 <
+
+
+
+
+
<
c a
c
c b
b
b a
a
Gii:
Ta c :
) 1 (
1 1
c b a
a
b a
a
c b a b a
c b a b a
+ +
>
+

+ +
>
+
+ + < +
Tng t ta c :
) 2 (
c b a
b
c b
b
+ +
>
+
,
) 3 (
c b a
c
c a
c
+ +
>
+
Cng v theo v cc bt ng thc (1), (2), (3), ta c :
1 >
+
+
+
+
+ c a
c
c b
b
b a
a
(*)
Ta c :
) 4 (
c b a
c a
b a
a
b a a
+ +
+
<
+
+ <
Tng t :
) 5 (
c b a
b a
c b
b
+ +
+
<
+
,
) 6 (
c b a
b c
a c
c
+ +
+
<
+
Cng v theo v cc bt ng thc (4), (5), (6), ta c :
2 <
+
+
+
+
+ c a
c
c b
b
b a
a
(**)
T (*) v (**) , ta c :
2 1 <
+
+
+
+
+
<
c a
c
c b
b
b a
a
(pcm)
Phng php 3: Dng bt ng thc ph
Kin thc:
a)
xy y x 2
2 2
+
b)
xy y x +
2 2
du( = ) khi x = y = 0
c) ( ) xy y x 4
2
+
d)
2 +
a
b
b
a
V d 1 Cho a, b ,c l cc s khng m chng minh rng
(a+b)(b+c)(c+a) 8abc
Gii: Dng bt ng thc ph: ( ) xy y x 4
2
+
Tac ( ) ab b a 4
2
+ ; ( ) bc c b 4
2
+ ; ( ) ac a c 4
2
+

( )
2
b a + ( )
2
c b + ( )
2
a c + ( )
2 2 2 2
8 64 abc c b a

(a+b)(b+c)(c+a)

8abc
Du = xy ra khi a = b = c
Phng php 4: Bt ng thc C sy
Kin thc:
a/ Vi hai s khng m :
0 , b a
, ta c:
ab b a 2 +
. Du = xy ra khi a=b
b/ Bt ng thc m rng cho n s khng m :
5
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
n
n
n
n
n n
n
a a a
a a a
a a a n a a a

,
`

.
| + + +

+ + +
...
..
.. ...
2 1
2 1
2 1 2 1
Du = xy ra khi n
a a a ...
2 1
Ch : ta dng bt ng thc Csi khi cho bin s khng m.
V d 1 : Gii phng trnh :
2
3
4 2
2
1 2
4
1 4
2

+
+
+
+
+
x x
x
x
x
x
x
Gii : Nu t t =2
x
th pt tr thnh pt bc 6 theo t nn ta t
0 , ,
4
2
>

'

b a
b
a
x
x
Khi phng trnh c dng :
2
3 1
1 1

+
+
+
+
+ b a a
b
b
a
V tri ca phng trnh:

( ) ( ) ( ) ( )
1 1 1 1
1 1 1 3 3
1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
3 1 1 3
1 1 1 1
a b a b a b a b
b a a b b a a b
a b c b a a b
b a a b b a a b
+ + + + + + | ` | ` | ` | ` | ` | `
+ + + + + + +

+ + + + + +
. , . , . , . , . , . ,
| ` | `
] + + + + + + + + + + +

]
+ + + + + +
. , . ,

( )( )( )
( )( )( ) 2
3
3
1 1
3
. 1 1 3
2
1
3
3

+ + +
+ + +
b a b a
b a b a
Vy phng trnh tng ng vi :
0 1 4 2 1 1 1 + + + x b a b a b a
x x
.
V d 2 : Cho x, y , z > 0 v x + y + z = 1. Tm GTLN ca P =
1 1 1 +
+
+
+
+ z
z
y
y
x
x
Gii : P = 3- (
1
1
1
1
1
1
+
+
+
+
+ z y x
) = 3 Q. Theo BDT Csi , nu a, b, c > 0
th

( )
3
3
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 9
3 3 9 a b c abc a b c
a b c abc a b c a b c a b c
| `
+ + + + + + + + + +

+ +
. ,
Suy ra Q =
1
1
1
1
1
1
+
+
+
+
+ z y x
4
9

-Q
4
9

nn P = 3 Q 3-
4
9
=
4
3
Vy max P =
4
3
.khi x = y = z =
3
1
.
V d 3: Cho a, b, c >0 . Chng minh rng:
abc
c b a
ab c ac b bc a 2
1 1 1
2 2 2
+ +

+
+
+
+
+
Gii: p dng bt ng thc Csi ta c :
6
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc

,
`

.
|
+
+ +
+ +
ac ab
bc a bc a
bc a bc a
1 1
2
1 1 2
2
2
2
Tng t :

2 2
2 2 2
2 1 1 1 1 2 1 1 1 1
2 2
2 2 2
2
b ac bc ab c ab ac bc b ac c ab
a b c
a bc b ac c ab abc
| ` | `
+ +

+ + + +
. , . ,
+ +
+ +
+ + + + +
Du = xy ra khi a = b = c.
V d 4 : CMR trong tam gic ABC :
3
+
+
+
+
+ c b a
c
b a c
b
a c b
a
(*)
Gii : Theo bt ng thc Csi :
) 1 (
) )( )( (
33
c b a b a c a c b
abc
c b a
c
b a c
b
a c b
a
+ + +

+
+
+
+
+
Cng theo bt ng thc Csi :
) 2 ( ) (
2
1
) )( ( c b a c a c b b a c a c b + + + + +
Vit tip hai BDT tng t (2) ri nhn vi nhau s c
) 3 ( 1
) )( )( (
) )( )( (

+ + +

+ + +
c b a b a c a c b
abc
abc c b a b a c a c b
T (1),(3) suy ra (*). Du = xy ra khi a = b = c hay ABC l u .
V d 5:
Cho

'

<
<
z y x
c b a
, , 0
0
. Chng minh rng: ( )
( )
( )
2
2
4
z y x
ac
c a
c
z
b
y
a
x
cz by + +
+

,
`

.
|
+ + + +
Gii: t
0 ) ( ) (
2
+ + ac x c a x x f
c 2 nghim a,c
M:
0 ) ( 0 ) (
2
+ + ac b c a b b f c b a
( )
( ) ( )
( )( ) z y x c a
c
z
b
y
a
x
ac zc yb xa
z c a y c a x c a
c
z
ac zc
b
y
ac yb
a
x
ac xa
y c a
b
y
ac yb c a
b
ac
b
+ + +
,
`

.
|
+ + + + +
+ + + + + + + + +
,
`

.
|
+
+ + + +
) ( ) ( ) (
Theo bt ng thc Cauchy ta c:
( ) ( )( )
( ) ( ) ( )
( )
( )
( ) ) (
4
4
2
2
2
2 2
pcm z y x
ac
c a
c
z
b
y
a
x
ac zc yb xa
z y x c a
c
z
b
y
a
x
ac zc yb xa
z y x c a
c
z
b
y
a
x
ac zc yb xa
+ +
+

,
`

.
|
+ + + +
+ + +
,
`

.
|
+ + + +
+ + +
,
`

.
|
+ + + +
7
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Phng php 5 Bt ng thc Bunhiacopski
Kin thc:
Cho 2n s thc (
2 n
): n n
b b b a a a ,..., , , ,... ,
2 1 2 1 . Ta lun c:
) ... )( ... ( ) ... (
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
2
2 2 1 1 n n n n
b b b a a a b a b a b a + + + + + + + + +
Du = xy ra khi
n
n
b
a
b
a
b
a
....
2
2
1
1
Hay
n
n
a
b
a
b
a
b
....
2
2
1
1
(Quy c : nu mu = 0 th t = 0 )
Chng minh:
t

'

+ + +
+ + +
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
...
...
n
n
b b b b
a a a a
Nu a = 0 hay b = 0: Bt ng thc lun ng.
Nu a,b > 0:
t:
( ) n i
b
b
a
a
i
i
i
i
,... 2 , 1 ,
, Th th:
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
... ...
n n
+ + + + + +
Mt khc:
( )
2 2
2
1
i i i i
+
Suy ra:
b a b a b a b a
n n
n n n n
. ...
1 ) ... (
2
1
) .... (
2
1
...
2 2 1 1
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1 2 2 1 1
+ + +
+ + + + + + + + + +
Li c: n n n n
b a b a b a b a b a b a + + + + + + ... ...
2 2 1 1 2 2 1 1
Suy ra:
) ... )( ... ( ) ... (
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
2
2 2 1 1 n n n n
b b b a a a b a b a b a + + + + + + + + +
Du= xy ra
( )
n
n
n n
i i
b
a
b
a
b
a
du cng
n i

'

....
....
,..., 2 , 1
2
2
1
1
1 1


V d 1 :
Chng minh rng:
R x
, ta c:
8
1
cos sin
8 8
+ x x
Gii: Ta c:
R x x x + , 1 cos sin
2 2
Theo bt ng thc Bunhiacopski, ta c:
( ) ( ) ( )
( )
2 2 4 4 2 2
2
4 4 4 4
1 sin .1 cos .1 sin cos 1 1
1 1
sin cos sin cos
2 4
x x x x
x x x x
+ + +
+ +
S dng bt ng thc Bunhiacopski mt ln na:
( ) ( ) ( ) ( )
2
4 4 8 8 2 2 4 4
1 1 1
sin .1 cos .1 sin cos 1 1 sin cos
4 4 8
x x x x x x + + + +
V d 2: Cho tam gic ABC c cc gc A,B,C nhn. Tm GTLN ca:
A C C B B A P tan . tan 1 tan . tan 1 tan . tan 1 + + + + +
Gii:
* Bt ng thc Bunhiacopski m rng
Cho m b s, mi b s gm n s khng m:
) ,...., 2 , 1 )( ,..., , ( m i c b a
i i i

8
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Th th:
) ... )( ... )( ... ( ) ... ... ... ... (
2 2 2 1 1 1
2
2 1 2 1 2 1
m
m
m
m
m
m
m m m m m m
m m m
c b a c b a c b a c c c b b b a a a + + + + + + + + + + + +
Du= xy ra

b s (a,b,.,c) sao cho: vi mi i = 1,2,,m th i
t

sao cho: i i i i i i
c t c b t b a t a ,..., ,
, Hay n n n
c b a c b a c b a ... : : : ... : : : ... : :
2 2 2 1 1 1

V d 1: Cho

'


+ + +
2 ,
3 ...
2 2
2
2
1
n Z n
a a a
n
Chng minh rng:
2
1
....
3 2
2 1
<
+
+ + +
n
a a a
n
Gii:
*
N k ta c:

,
`

.
|
+
,
`

.
|

<
2
1
2
1
1
4
1
1 1
2
2
k k k
k
2
2 2 2
1 1 1
1 1
2 2
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2
... ...
3 5 5 7 1 1 3 1
2 3 3
2 2 2 2 2
2 2 2
k
k k
n
n n n
<
+
| `
| ` | `


+ + + < + + + <



+ +
. , . ,
. ,
Do theo bt ng thc Bunhiacopski:
2
3
2
3
1
...
3
1
2
1
...
1
....
3 2
2 2 2
2 2
2
2
1
2 1
< < + + + + + +
+
+ + +
n
a a a
n
a a a
n
n
(pcm)
V d 2: Cho 4 s a,b,c,d bt k chng minh rng:

2 2 2 2 2 2
) ( ) ( d c b a d b c a + + + + + +
Gii: Dng bt ng thc Bunhiacopski: Tac ac+bd
2 2 2 2
. d c b a + +
m ( ) ( ) ( )
2 2 2 2 2 2
2 d c bd ac b a d b c a + + + + + + + +
( )
2 2 2 2 2 2 2 2
. 2 d c d c b a b a + + + + + +

2 2 2 2 2 2
) ( ) ( d c b a d b c a + + + + + +
V d 3: Chng minh rng : ac bc ab c b a + + + +
2 2 2
Gii: Dng bt ng thc Bunhiacopski
Cch 1: Xt cp s (1,1,1) v (a,b,c) ta c
( ) ( )
2 2 2 2 2 2 2
. 1 . 1 . 1 ) ( 1 1 1 c b a c b a + + + + + +

3( ) ( ) ac bc ab c b a c b a + + + + + + + 2
2 2 2 2 2 2

ac bc ab c b a + + + +
2 2 2
iu phi chng minh Du bng xy ra khi
a=b=c
Phng php 6: Bt ng thc Tr- b-sp
Kin thc:
9
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
a)Nu

'



n
n
b b b
a a a
. . . . .
. . . . .
2 1
2 1
th
n
b a b a b a
n
b b b
n
a a a
n n n n
+ + +

+ + + + + + .... ....
.
...
2 2 1 1 2 1 2 1
.
Du = xy ra khi v ch khi



n
n
b b b
a a a
....
....
2 1
2 1
b)Nu

'



n
n
b b b
a a a
. . . . .
. . . . .
2 1
2 1
th
n
b a b a b a
n
b b b
n
a a a
n n n n
+ + +

+ + + + + + .... ....
.
...
2 2 1 1 2 1 2 1
Du = xy ra khi v ch khi



n
n
b b b
a a a
....
....
2 1
2 1
V d 1: Cho ABC c 3 gc nhn ni tip ng trn bn knh R = 1 v
.
3
2
sin sin sin
2 sin . sin 2 sin . sin 2 sin . sin S
C B A
C C B B a A

+ +
+ +
S l din tch tan gic. chng minh rng ABC l tam gic u.
Gii: Khng gim tnh tng qut ta gi s
.
2
0

< < C B A
Suy ra:

'



C B a
C B A
2 s i n 2 s i n 2 s i n
s i n s i n s i n
p dng BT trebusep ta c:
( )( )
( )
) 2 sin 2 sin 2 (sin
3
1
sin sin sin
2 sin . sin 2 sin . sin 2 sin . sin
2 sin . sin 2 sin . sin 2 sin . sin 3
2 sin 2 sin 2 sin sin sin sin
C B A
C B A
C C B B A A
C C B B A A
C B A C B A
+ +
+ +
+ +

+ +
+ + + +
Du = xy ra
du ABC
C B A
C B A

2 sin 2 sin 2 sin


sin sin sin
Mt khc:
[ ] [ ]
) 2 ( 2 sin . . sin ). sin 2 )( sin 2 (
sin sin sin 4 sin . sin 2 . sin 2
) cos( ) cos( sin 2 cos ) cos( sin 2
2 sin ) cos( ). sin( 2 2 sin 2 sin 2 sin
S C b a C B R A R
C B A B A C
B A B A C C B A C
C B A B A C B A


+ +
+ + + +
Thay (2) vo (1) ta c
.
3
2
sin sin sin
2 sin . sin 2 sin . sin 2 sin . sin S
C B A
C C B B a A

+ +
+ +
10
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Du = xy ra

ABC u.
V d 2(HS t gii):
a/ Cho a,b,c>0 v a+b+c=1 CMR:
9
1 1 1
+ +
c b a

b/ Cho x,y,z>0 v x+y+z=1 CMR:x+2y+z
) 1 )( 1 )( 1 ( 4 z y x

c/ Cho a>0 , b>0, c>0
CMR:
2
3

+
+
+
+
+ b a
c
a c
b
c b
a
d)Cho x
0
,y
0
tha mn
1 2 y x
;CMR: x+y
5
1


V d 3: Cho a>b>c>0 v 1
2 2 2
+ + c b a . Chng minh rng
3 3 3
1
2
a b c
b c a c a b
+ +
+ + +
Gii:
Do a,b,c i xng ,gi s a

'

+

b a
c
c a
b
c b
a
c b a
2 2 2
p dng BT Tr- b-sp ta c

,
`

.
|
+
+
+
+
+
+ +

+
+
+
+
+ b a
c
c a
b
c b
a c b a
b a
c
c
c a
b
b
c b
a
a .
3
. . .
2 2 2
2 2 2
=
2
3
.
3
1
=
2
1
Vy
2
1
3 3 3

+
+
+
+
+ b a
c
c a
b
c b
a
Du bng xy ra khi a=b=c=
3
1
V d 4: Cho a,b,c,d>0 v abcd =1 .Chng minh rng :
( ) ( ) ( ) 10
2 2 2 2
+ + + + + + + + + a c d d c b c b a d c b a
Gii: Ta c ab b a 2
2 2
+
cd d c 2
2 2
+
Do abcd =1 nn cd =
ab
1
(dng
2
1 1
+
x
x
)
Ta c
4 )
1
( 2 ) ( 2
2 2 2
+ + + +
ab
ab cd ab c b a
(1)
Mt khc:
( ) ( ) ( ) a c d d c b c b a + + + + +
= (ab+cd)+(ac+bd)+(bc+ad)
=
2 2 2
1 1 1
+ +
,
`

.
|
+ +
,
`

.
|
+ +
,
`

.
|
+
bc
bc
ac
ac
ab
ab
Vy
( ) ( ) ( ) 10
2 2 2 2
+ + + + + + + + + a c d d c b c b a d c b a
Phng php7 Bt ng thc Bernouli
Kin thc:
11
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
a)Dng nguyn thy: Cho a -1,
n 1
Z th
( ) na a
n
+ + 1 1 . Du = xy ra
khi v ch khi

1
0
n
a

b) Dng m rng:
- Cho a > -1,
1
th
( ) na a + + 1 1

. Du bng xy ra khi v ch khi a = 0.
- cho
1 0 , 1 < < a
th ( ) na a + + 1 1

. Du bng xy ra khi va ch khi

1
0

a
.
V d 1 : Chng minh rng
0 , , 1 > > + b a b a
a b
.
Gii
- Nu
1 a
hay
1 b
th BT lun ng
- Nu 0 < a,b < 1
p dng BT Bernouli:
( ) 1
1 1
1 1 .
b b
b
b a
a a b a
a
a a a a a b

+ | ` | `
+ < + < >

+
. , . ,
Chng minh tng t:
b a
b
b
a
+
>
. Suy ra 1 > +
a b
b a (pcm).
V d 2: Cho a,b,c > 0.Chng minh rng
5
5 5 5
3 3

,
`

.
| + +

+ + c b a c b a
. (1)
Gii
( ) 3
3 3 3
1
5 5 5

,
`

.
|
+ +
+
,
`

.
|
+ +
+
,
`

.
|
+ +

c b a
c
c b a
b
c b a
a
p dng BT Bernouli:
( )
c b a
a c b
c b a
a c b
c b a
a
+ +
+
+
,
`

.
|
+ +
+
+
,
`

.
|
+ +
2 5
1
2
1
3
5 5
(2)
Chng minh tng t ta uc:
( )
c b a
b a c
c b a
b
+ +
+
+
,
`

.
|
+ +
2 5
1
3
5
(3)
( )
c b a
c b a
c b a
c
+ +
+
+
,
`

.
|
+ +
2 5
1
3
5
(4)
Cng (2) (3) (4) v theo v ta c

,
`

.
|
+ +
+
,
`

.
|
+ +
+
,
`

.
|
+ +
3
3 3 3
5 5 5
c b a
c
c b a
b
c b a
a
(pcm)
Ch : ta c bi ton tng qut sau y:
Cho
. 1 ; 0 ,... ,
2 1
> r a a a
n Chng minh rng

r
n
r
n
r r
n
a a a
n
a a a

,
`

.
| + + +

+ + + .... ....
2 1 2 1
.
Du = n
a a a ....
2 1 .(chng minh tng t bi trn).
V d 3: Cho
1 , , 0 z y x
. Chng minh rng
12
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
( )( )
8
81
2 2 2 2 2 2 + + + +
z y x z y x
.
Gii
t
( ) 2 , , 1 2 , 2 , 2 c b a c b a
z y x
.

( ) ( )
) 1 ( 3
2
0 2 3
0 2 1 2 1
2
+ +

a
a a a
a a a
Chng minh tng t:
) 3 ( 3
2
) 2 ( 3
2
+
+
c
c
b
b
Cng (1) (2) (3) v theo v ta c
( ) ( )
) (
1 1 1
) (
8
81
1 1 1
2 2
1 1 1
2 9
pcm
c b a
c b a
c b a
c b a
c b a
c b a
csi

,
`

.
|
+ + + +

,
`

.
|
+ + + +
,
`

.
|
+ + + + +

Ch : Bi ton tng qut dng ny
Cho n s
[ ] 1 , , ,...., ,
2 1
> c b a x x x
n
Ta lun c:
( )( )
( ) [ ]
b a
b a
x x x x x x
c
c c n
c c c c c c
n n
+

+
+ + + + + +
4
.... ....
2
2 1 2 1
Phng php 8: S dng tnh cht bc cu
Kin thc: A>B v B>C th A>C
V d 1: Cho a, b, c ,d >0 tha mn a> c+d , b>c+d
Chng minh rng ab >ad+bc
Gii:

Tac

'

+ >
+ >
d c b
d c a

'

> >
> >
0
0
c d b
d c a

(a-c)(b-d) > cd

ab-ad-bc+cd >cd

ab> ad+bc (iu phi chng minh)


V d 2: Cho a,b,c>0 tha mn
3
5
2 2 2
+ + c b a
. Chng minh
abc c b a
1 1 1 1
< + +
Gii: Ta c :( a+b- c)
2
= a
2
+b
2
+c
2
+2( ab ac bc)

ac+bc-ab

2
1
( a
2
+b
2
+c
2
)

ac+bc-ab
6
5

1 Chia hai v cho abc > 0 ta c
c b a
1 1 1
+

abc
1
V d 3: Cho 0 < a,b,c,d <1 Chng minh rng (1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > 1-a-
b-c-d Gii: Ta c (1-a).(1-b) = 1-a-b+ab
13
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Do a>0 , b>0 nn ab>0

(1-a).(1-b) > 1-a-b (1)


Do c <1 nn 1- c >0 ta c

(1-a).(1-b) ( 1-c) > 1-a-b-c


(1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > (1-a-b-c) (1-d) =1-a-b-c-d+ad+bd+cd


(1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > 1-a-b-c-d (iu phi chng minh)


V d 4: Cho 0 <a,b,c <1 . Chng minh rng:
a c c b b a c b a
2 2 2 3 3 3
3 2 2 2 + + + < + +
Gii:
Do a < 1

1
2
< a v
Ta c
( ) ( ) 0 1 . 1
2
< b a

1-b-
2
a +
2
a b > 0

1+
2
a
2
b >
2
a + b
m 0< a,b <1


2
a >
3
a ,
2
b >
3
b
T (1) v (2)

1+
2
a
2
b >
3
a +
3
b . Vy
3
a +
3
b < 1+
2
a
2
b
Tng t
3
b +
3
c c b
2
1+ ;
c
3
+
3
a a c
2
1+
Cng cc bt ng thc ta c : a c c b b a c b a
2 2 2 3 3 3
3 2 2 2 + + + + +
V d 5 Chng minh rng : Nu 1998
2 2 2 2
+ + d c b a th ac+bd =1998
Gii:
Ta c (ac + bd)
2
+ (ad bc )
2
= a
2
c
2
+ b
2 2 2 2
2 d a abcd d + +
2 2
c b + -
abcd 2
=
= a
2
(c
2
+d
2
)+b
2
(c
2
+d
2
) =(c
2
+d
2
).( a
2
+ b
2
) = 1998
2
r rng (ac+bd)
2

( ) ( )
2 2 2
1998 + + bc ad bd ac


1998 + bd ac
V d 6 (HS t gii) :
a/ Cho cc s thc : a
1
; a
2
;a
3
.;a
2003
tha mn : a
1
+ a
2
+a
3
+ .+a
2003
=1
c

hng minh rng :

a
2
1
+
2
2003
2
3
2
2
.... a a a + + +
2003
1


b/ Cho a;b;c 0 tha mn :a+b+c=1
Chng minh rng: (
8 ) 1
1
).( 1
1
).( 1
1

c b a
Phng php 9: Dng tnh cht ca t s
Kin thc
1) Cho a, b ,c l cc s dng th
a Nu
1 >
b
a
th
c b
c a
b
a
+
+
>
b Nu
1 <
b
a
th
c b
c a
b
a
+
+
<
2) Nu b,d >0 th t

d
c
d b
c a
b
a
d
c
b
a
<
+
+
< <

`
V d 1: Cho a,b,c,d > 0 .Chng minh rng

2 1 <
+ +
+
+ +
+
+ +
+
+ +
<
b a d
d
a d c
c
d c b
b
c b a
a
Gii: Theo tnh cht ca t l thc ta c
14
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc

d c b a
d a
c b a
a
c b a
a
+ + +
+
<
+ +
<
+ +
1
(1)
Mt khc :
d c b a
a
c b a
a
+ + +
>
+ +
(2)
T (1) v (2) ta c \
d c b a
a
+ + +
<
c b a
a
+ +
<
d c b a
d a
+ + +
+
(3)
Tng t ta c

d c b a
a b
d c b
b
d c b a
b
+ + +
+
<
+ +
<
+ + +
(4)

d c b a
c b
a d c
c
d c b a
c
+ + +
+
<
+ +
<
+ + +
(5)

d c b a
c d
b a d
d
d c b a
d
+ + +
+
<
+ +
<
+ + +
(6)
cng v vi v ca (3); (4); (5); (6) ta c
2 1 <
+ +
+
+ +
+
+ +
+
+ +
<
b a d
d
a d c
c
d c b
b
c b a
a
iu phi chng minh
V d 2 :Cho:
b
a
<
d
c
v b,d > 0 .Chng minh rng
b
a
<
d
c
d b
cd ab
<
+
+
2 2
Gii: T
b
a
<
d
c
2 2
d
cd
b
ab
<

d
c
d
cd
d b
cd ab
b
ab
<
+
+
<
2 2 2 2
Vy
b
a
<
d
c
d b
cd ab
<
+
+
2 2
iu phi chng minh
V d 3 : Cho a;b;c;dl cc s nguyn dng tha mn : a+b = c+d =1000
tm gi tr ln nht ca
d
b
c
a
+
Gii: Khng mt tnh tng qut ta gi s :
c
a

d
b

T :
c
a

d
b


d
b
d c
b a
c
a

+
+

1
c
a
v a+b = c+d
a/ Nu :b
998
th
d
b
998


d
b
c
a
+
999
b/Nu: b=998 th a=1

d
b
c
a
+
=
d c
999 1
+
t gi tr ln nht khi d= 1; c=999
Vy gi tr ln nht ca
d
b
c
a
+
=999+
999
1
khi a=d=1; c=b=999
Phng php 10: Phng php lm tri
Kin thc:
Dng cc tnh bt ng thc a mt v ca bt ng thc v dng tnh
c tng hu hn hoc tch hu hn.
15
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
(*) Phng php chung tnh tng hu hn : S = n
u u u + + + ....
2 1
Ta c gng bin i s hng tng qut uk v hiu ca hai s hng lin tip
nhau:
1 +

k k k
a a u
Khi :S =
( ) ( ) ( )
1 1 1 3 2 2 1
....
+ +
+ + +
n n n
a a a a a a a a
(*) Phng php chung v tnh tch hu hn: P = n
u u u ....
2 1
Bin i cc s hng k
u
v thng ca hai s hng lin tip nhau: k
u
=
1 + k
k
a
a

Khi P =
1
1
1 3
2
2
1
..... .
+ +

n n
n
a
a
a
a
a
a
a
a
V d 1: Vi mi s t nhin n >1 chng minh rng

4
3 1
....
2
1
1
1
2
1
<
+
+ +
+
+
+
<
n n n n
Gii: Ta c
n n n k n 2
1 1 1

+
>
+
vi k = 1,2,3,,n-1
Do :
2
1
2 2
1
...
2
1
2
1
...
2
1
1
1
+ + > + +
+
+
+ n
n
n n n n n
V d 2: Chng minh rng:

( ) 1 1 2
1
....
3
1
2
1
1 + > + + + + n
n
Vi n l s nguyn
Gii: Ta c
( ) k k
k k k k
+
+ +
> 1 2
1
2
2
2 1
Khi cho k chy t 1 n n ta c
1 > 2( ) 1 2

( ) 2 3 2
2
1
>


( ) n n
n
+ > 1 2
1
Cng tng v cc bt ng thc trn ta c
( ) 1 1 2
1
....
3
1
2
1
1 + > + + + + n
n
V d 3: Chng minh rng
2
1
1
2
<

n
k
k

Z n
Gii: Ta c
( ) k k k k k
1
1
1
1
1 1
2

<
Cho k chy t 2 n n ta c
16
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc

2
2
2 2 2 2
1 1
1
2 2
1 1 1
3 2 3
.................
1 1 1 1 1 1
.... 1
1 2 3 n n n n
<
<
< + + + <

Vy
2
1
1
2
<

n
k
k
Phng php 11: Dng bt ng thc trong tam gic
Kin thc: Nu a;b;cl s o ba cnh ca tam gic th : a;b;c> 0
V |b-c| < a < b+c ; |a-c| < b < a+c ; |a-b| < c < b+a
V d 1: Cho a;b;c l s o ba cnh ca tam gic chng minh rng
1/ a
2
+b
2
+c
2
< 2(ab+bc+ac)
2/ abc>(a+b-c).(b+c-a).(c+a-b)
Gii
1/V a,b,c l s o 3 cnh ca mt tam gic nn ta c

'

+ < <
+ < <
+ < <
b a c
c a b
c b a
0
0
0

'

+ <
+ <
+ <
) (
) (
) (
2
2
2
b a c c
c a b b
c b a a
Cng tng v cc bt ng thc trn ta c: a
2
+b
2
+c
2
< 2(ab+bc+ac)
2/ Ta c a > b-c
2 2 2
) ( c b a a >
> 0
b > a-c
2 2 2
) ( a c b b >
> 0
c > a-b
0 ) (
2 2 2
> > b a c c
Nhn v cc bt ng thc ta c

( ) [ ] ( ) [ ] ( ) [ ]
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) b a c a c b c b a abc
b a c a c b c b a c b a
b a c a c b c b a c b a
+ + + >
+ + + >
>
. .
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2
V d2 (HS t gii)
1/ Cho a,b,c l chiu di ba cnh ca tam gic
Chng minh rng
) ( 2
2 2 2
ca bc ab c b a ca bc ab + + < + + < + +
2/Cho a,b,c l chiu di ba cnh ca tam gic c chu vi bng 2
Chng minh rng 2 2
2 2 2
< + + + abc c b a
Phng php 12: S dng hnh hc v ta
V d 1:
Chng minh rng :
0 , ) ( ) ( + b a ab c b c c a c
v
c b
Gii
Trong mt phng Oxy, chn
) , ( c b c u
;
) , ( c c a v
17
x + y = 1
M
N
O
M
K
H
M
1
x
y
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Th
b u
,
a v
;
) ( ) ( . c b c c a c v u +
Hn na:
+ ab c b c c a c v u v u v u v u ) ( ) ( . ) , cos( . . .
(PCM)
V d 2:
Cho 2n s:
n i y x
i i
,..., 2 , 1 , ;
tha mn:
. 1
1 1
+


n
i
i
n
i
i
y x
Chng minh rng:
2
2
1
2 2
+

n
i
i i
y x
Gii:
V hnh
Trong mt phng ta , xt:

) , (
1 1 1
y x M
:
) , (
2 1 2 1 2
y y x x M + +
;;
) , (
1 1 n n n
y y x x M + + + +
Gi thit suy ra
n
M ng thng x + y = 1. Lc :
2
1
2
1 1
y x OM + ,
2
2
2
2 2 1
y x M M + ,
2
3
2
3 3 2
y x M M +
,,
2 2
1 n n n n
y x M M +

V 1
OM
2 1
M M +
3 2
M M +
2
2
1
+ +

OH OM M M
n n n

2
2
1
2 2
n
i
i i
y x
(PCM)
Phng php 13: i bin s
V d1: Cho a,b,c > 0 Chng minh rng
2
3

+
+
+
+
+ b a
c
a c
b
c b
a
(1)
Gii: t x=b+c ; y=c+a ;z= a+b ta c a=
2
x z y +
; b =
2
y x z +
; c =
2
z y x +
ta c (1)


z
z y x
y
y x z
x
x z y
2 2 2
+
+
+
+
+

2
3


3 1 1 1 + + + + +
z
y
z
x
y
z
y
x
x
z
x
y

(
6 ) ( ) ( ) + + + + +
z
y
y
z
z
x
x
z
y
x
x
y
18
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Bt ng thc cui cng ng v (
; 2 +
y
x
x
y

2 +
z
x
x
z
;
2 +
z
y
y
z
nn ta c
iu phi chng minh
V d2:
Cho a,b,c > 0 v a+b+c <1. Chng minh rng

9
2
1
2
1
2
1
2 2 2

+
+
+
+
+ ab c ac b bc a
(1)
Gii: t x = bc a 2
2
+ ; y = ac b 2
2
+ ; z = ab c 2
2
+ . Ta c
( ) 1
2
< + + + + c b a z y x
(1)
9
1 1 1
+ +
z y x
Vi x+y+z < 1 v x ,y,z > 0
Theo bt ng thc Csi ta c:
+ + z y x
3.
3
xyz
, v:
+ +
z y x
1 1 1
3.
3
1
xyz


( ) 9
1 1 1
.

,
`

.
|
+ + + +
z y x
z y x
. M x+y+z < 1. Vy
9
1 1 1
+ +
z y x
(pcm)
V d3: Cho x
0
, y
0
tha mn
1 2 y x
CMR
5
1
+ y x
Gi : t u x ,
v y

2u-v =1 v S = x+y =
2 2
v u +

v = 2u-1
thay vo tnh S min
Bi tp t gii
1) Cho a > 0 , b > 0 , c > 0 CMR:
8
16 25
>
+
+
+
+
+ b a
c
a c
b
c b
a
2)Tng qut m, n, p, q, a, b >0
CMR

( ) ( ) p n m p n m
b a
pc
a c
nb
c b
ma
+ + + +
+
+
+
+
+
2
2
1

Phng php 14: Dng tam thc bc hai
Kin th: Cho f(x) = ax
2
+ bx + c
nh l 1:
f(x) > 0,

'

<
>

0
0 a
x
19
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc

'


<

'

<
<
<

'


>

0
0
, 0 ) (
0
0
, 0 ) (
0
0
, 0 ) (
a
x x f
a
x x f
a
x x f
nh l 2:
Phng trnh f(x) = 0 c 2 nghim
( ) 0 .
2 1
< < < f a x x
Phng trnh f(x) = 0 c 2 nghim :

( )

'

<
>
>
< <

2
0
0 .
2 1
S
f a
x x
Phng trnh f(x) = 0 c 2 nghim :

( )

'

>
>
>
< <

2
0
0 .
2 1
S
f a
x x
Phng trnh f(x) = 0 c 2 nghim
( ) ( ) . 0 .
2 1
2 1
<

< < <


< < <



f f
x x
x x
V d 1:Chng minh rng
( ) 0 3 6 2 4 5 ,
2 2
> + + + y x xy y x y x f (1)
Gii: Ta c (1)


( ) 0 3 6 5 1 2 2
2 2
> + + y y y x x
( ) 3 6 5 1 2
2 2
+ y y y ( )
2
2 2
4 4 1 5 6 3 1 1 0 y y y y y + + <
Vy
( ) 0 , > y x f
vi mi x, y
V d2: Chng minh rng:
( ) ( )
3 2 2 2 4 2
4 4 . 2 2 , xy x xy y x y x y x f > + + + +
20
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

( ) 0 4 4 . 2 2
3 2 2 2 4 2
> + + + + xy x xy y x y x ( ) 0 4 1 4 . ) 1 (
2 2 2 2 2
> + + + y x y y x y
Ta c ( ) ( ) 0 16 1 4 1 4
2
2
2 2
2
2 2
< + y y y y y
V a = ( ) 0 1
2
2
> + y vy
( ) 0 , > y x f
(pcm)
Phng php 15: Dng quy np ton hc
Kin thc:
chng minh bt ng thc ng vi 0
n n >
ta thc hin cc bc sau :
1 Kim tra bt ng thc ng vi 0
n n
2 - Gi s BT ng vi n =k (thay n =k vo BT cn chng minh c
gi l gi thit quy np )
3- Ta chng minh bt ng thc ng vi n = k +1 (thay n = k+1vo BT
cn chng minh ri bin i dng gi thit quy np)
4 kt lun BT ng vi mi 0
n n >
V d1: Chng minh rng :
n n
1
2
1
....
2
1
1
1
2 2 2
< + + +

1 ; > n N n

(1)
Gii: Vi n =2 ta c
2
1
2
4
1
1 < +
(ng). Vy BT (1) ng vi n =2
Gi s BT (1) ng vi n =k ta phi chng minh BT (1) ng vi n = k+1
Tht vy khi n =k+1 th (1)


1
1
2
) 1 (
1 1
....
2
1
1
1
2 2 2 2
+
<
+
+ + + +
k k k
Theo gi thit quy np

( ) 1
1
2
1
1 1
2
) 1 (
1 1
....
2
1
1
1
2 2 2 2 2
+
<
+
+ <
+
+ + + +
k k k k k


( ) k k k k
1
1
1
1
1
) 1 (
1
....
1
1
2 2 2
<
+
+
+
<
+
+ +

2
2
) 1 ( ) 2 (
1
) 1 (
1 1
+ < + <
+
+ +
k k k
k k
k

k
2
+2k<k
2
+2k+1 iu ny ng .Vy
bt ng thc (1)c chng minh
V d2: Cho N n v a+b> 0. Chng minh rng
n
b a

,
`

.
| +
2

2
n n
b a +
(1)
Gii: Ta thy BT (1) ng vi n=1
Gi s BT (1) ng vi n=k ta phi chng minh BT ng vi n=k+1
Tht vy vi n = k+1 ta c
(1)


1
2
+

,
`

.
| +
k
b a

2
1 1 + +
+
k k
b a

2
.
2
b a b a
k
+

,
`

.
| +

2
1 1 + +
+
k k
b a
(2)
21
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc

V tri (2)


2 4 2
.
2
1 1 1 1 + + + +
+

+ + +

+ +
k k k k k k k k
b a b b a ab a b a b a

0
4 2
1 1 1 1

+ + +

+
+ + + + k k k k k k
b b a ab a b a

( ) ( ) 0 . b a b a
k k
(3)
Ta chng minh (3)
(+) Gi s a

b v gi thit cho a

-b


k
k
k
b b a


( ) ( ) 0 . b a b a
k k
(+) Gi s a < b v theo gi thit - a<b


k k k
k
b a b a < <

( ) ( ) 0 . b a b a
k k

Vy BT (3)lun ng ta c (pcm)
V d 3: Cho
n a 1 , 1
. Chng minh rng :
a n a
n
. 1 ) 1 ( + +
Gii
n=1: bt ng thc lun ng
n=k (
k
): gi s bt ng thc ng, tc l:
a k a
k
. 1 ) 1 ( + +
n= k+1 . Ta cn chng minh:
a k a
k
). 1 ( 1 ) 1 (
1
+ + +
+
Ta c:
a k a k a k a k a a a a
k k
) 1 ( 1 . ) 1 ( 1 ) . 1 ).( 1 ( ) 1 ).( 1 ( ) 1 (
2 1
+ + + + + + + + + +
+

Bt ng thc ng vi n= k+1
V y theo nguyn l quy np:
a n a
n
. 1 ) 1 ( + +
,
n
V d 4: Cho
n 1

0 , , ,
2 1

n
a a a
tho mn
2
1
2 1
+ + +
n
a a a
. Chng
minh rng:
2
1
) 1 ( ) 1 )( 1 (
2 1

n
a a a
Gii n=1:

2
1
1
a
2
1
1
1
a
Bi ton ng
n=k (
k
): gi s bt ng thc ng, tc l:
2
1
) 1 ( ) 1 )( 1 (
2 1

k
a a a
n= k+1 . Ta cn chng minh:
2
1
) 1 ( ) 1 )( 1 (
1 2 1

+ k
a a a
Ta c:

+
) 1 ( ) 1 )( 1 (
1 2 1 k
a a a
] ) ( 1 )[ 1 ( ) 1 )( 1 (
1 1 1 2 1 + +
+ +
k k k k k
a a a a a a a
2
1
)] ( 1 )[ 1 ( ) 1 )( 1 (
1 1 2 1
+
+ k k k
a a a a a
(V
2
1
) (
1 1 2 1
+ + + + +
+ k k k
a a a a a
)

Bt ng thc ng vi n= k+1
Vy theo nguyn l quy np:
2
1
) 1 ( ) 1 )( 1 (
2 1

n
a a a
V d 5: Cho
n 1
,
n i R b a
i i
,..., 2 , 1 , ,
. Chng minh rng:
) )( ( ) (
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
2
2 2 1 1 n n n n
b b b a a a b a b a b a + + + + + + + + +
Gii n=1: Bt ng thc lun ng
22
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
n=k (
k
):gi s bt ng thc ng, tc l:
) )( ( ) (
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
2
2 2 1 1 k k k k
b b b a a a b a b a b a + + + + + + + + +
n= k+1 . Ta cn chng minh:
) )( ( ) (
2
1
2
2
2
1
2
1
2
2
2
1
2
1 1 2 2 1 1 + + + +
+ + + + + + + + +
k k k k
b b b a a a b a b a b a
(1)
Tht vy:
2 2 2
1
2 2
2
2
1
2 2
2
2
1
). ( ) )( ( ) 1 ( b a a b b b a a a VP
k k k
+ + + + + + + + +
+
2
1
2
1
2 2
2
2
1
2
. ) (
+ +
+ + + + +
k k k
b a b b b a

+ + + + + +
+ + + + 1 1 2 2 1 1 1 1 2 2 1 1
2 2 ) (
k k k k k k
b a b a b a b a b a b a b a
2
1
2
1 1 1
2
+ + + +
+ + +
k k k k k k
b a b a b a
2 ) (
2
2 2 1 1
+ + + +
k k
b a b a b a ) (
2 2 1 1 k k
b a b a b a + + +
1 1 + + k k
b a
2
1
2
1
.
+ +
+
k k
b a
2
1 1 2 2 1 1
) (
+ +
+ + +
k k
b a b a b a
Vy (1) c chng minh
V d 6: Cho
n 1
,
n i R b a
i i
,..., 2 , 1 , ,
. Chng minh rng:
n
a a a
n
a a a
n n
2 2
2
2
1 2 2 1
) (
+ + +

+ + +
Gii:
n=1: Bt ng thc lun ng
n=k (
k
):gi s bt ng thc ng, tc l:
k
a a a
k
a a a
k k
2 2
2
2
1 2 2 1
) (
+ + +

+ + +
n= k+1 . Ta cn chng minh:
1
)
1
(
2
1
2
2
2
1 2 1 2 1
+
+ + +

+
+ + +
+ +
k
a a a
k
a a a
k k

(1)
t:
k
a a a
a
k 1 3 2 +
+ + +


) 2 (
1
1
) 1 (
1
2 2 2
1
a ka a k a
k
VP + +
+

]
]
]

+ + +
+ +
+ + +
+
+

+ +
k
a a a
k a k
k
a a a
k a
k
k k
2
1
2
3
2
2 2
1
2
1
2
3
2
2 2 2
1
2
.
) 1 (
1
1
2
1
2
2
2
1
+
+ + +

+
k
a a a
k

Vy (1) c chng minh


V d 7: Chng minh rng:
2 , , ) 1 (
1
+ >

n n n n
n n
Gii: n=2

'

3 ) 1 (
4
1 n
n
n
n

1
) 1 (

+ >
n n
n n
n=k 2 : gi s bt ng thc ng, tc l:
1
) 1 (

+ >
k k
k k
n= k+1:Ta c :
1 1 1
) 1 ( ) 1 ( ) 1 (
+ +
+ + +
k k k k
k k k k
2 1 2 2 2 2
) 1 ( ] ) 1 [( ) 1 ( ) 1 ( + + + +

k k k k
k k
) 2 ( ) 2 (
2 1 2
k k k k
k
+ + >

(v
k k k k k 2 1 2 ) 1 (
2 2 2
+ > + + +
)
k k
k k ) 2 ( +

k k
k k ) 2 ( ) 1 (
1
+ > +
+

Bt ng thc ng vi n= k+1
Vy
2 , , ) 1 (
1
+ >

n n n n
n n
23
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
V d 8: Chng minh rng:
R x n x n nx

, , sin sin
Gii: n=1: Bt ng thc lun ng
n=k :gi s bt ng thc ng, tc l:
x k kx sin sin
n= k+1 . Ta cn chng minh:
x k x k sin ) 1 ( ) 1 sin( + +
Ta c:

'


+ +
R x x x
R b a b a b a
, 1 c o s , s i n
, ,
Nn:
x kx x kx x k sin cos cos sin ) 1 sin( + +
x kx x kx sin . cos cos . sin + x kx sin . . sin + x x k sin . . sin + x k sin ) 1 ( +

Bt ng thc ng vi n= k+1. Vy:


R x n x n nx

, , sin sin
+
Phng php 16: Chng minh phn chng
Kin thc:
1) Gi s phi chng minh bt ng thc no ng , ta hy gi s bt
ng thc sai v kt hp vi cc gi thit suy ra iu v l , iu v l c th
l iu tri vi gi thit , c th l iu tri ngc nhau .T suy ra bt ng thc
cn chng minh l ng
2) Gi s ta phi chng minh lun p

q
Mun chng minh
q p
(vi
p
: gi thit ng,
q
: kt lun ng) php
chng minh c thc hin nh sau:
Gi s khng c
q
( hoc
q
sai) suy ra iu v l hoc
p
sai. Vy phi c
q
(hay
q
ng)
Nh vy ph nh lun ta ghp tt c gi thit ca lun vi ph nh
kt lun ca n .
Ta thng dng 5 hnh thc chng minh phn chng sau :
A - Dng mnh phn o : P

Q
B Ph nh ri suy tri gi thit
C Ph nh ri suy tri vi iu ng
D Ph nh ri suy ra 2 iu tri ngc nhau
E Ph nh ri suy ra kt lun :
V d 1: Cho ba s a,b,c tha mn a +b+c > 0 , ab+bc+ac > 0 , abc > 0
Chng minh rng a > 0 , b > 0 , c > 0
Gii:
Gi s a 0 th t abc > 0

0 do a < 0. M abc > 0 v a < 0

cb <
0
T ab+bc+ca > 0

a(b+c) > -bc > 0


V a < 0 m a(b +c) > 0

b + c < 0
a < 0 v b +c < 0

a + b +c < 0 tri gi thit a+b+c > 0


Vy a > 0 tng t ta c b > 0 , c > 0
V d 2:Cho 4 s a , b , c ,d tha mn iu kin
24
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
ac 2.(b+d) .Chng minh rng c t nht mt trong cc bt ng thc sau l
sai:
b a 4
2
< , d c 4
2
<
Gii:
Gi s 2 bt ng thc : b a 4
2
< , d c 4
2
< u ng khi cng cc v ta
c
) ( 4
2 2
d b c a + < +
(1)
Theo gi thit ta c 4(b+d) 2ac (2)
T (1) v (2)

ac c a 2
2 2
< + hay ( ) 0
2
< c a (v l)
Vy trong 2 bt ng thc b a 4
2
< v d c 4
2
< c t nht mt cc bt ng
thc sai
V d 3:Cho x,y,z > 0 v xyz = 1. Chng minh rng
Nu x+y+z >
z y x
1 1 1
+ +
th c mt trong ba s ny ln hn 1
Gii :Ta c (x-1).(y-1).(z-1) =xyz xy- yz + x + y+ z 1
=x + y + z (
z y x
1 1 1
+ +
) v xyz = theo gi thit x+y +z >
z y x
1 1 1
+ +
nn (x-1).(y-1).(z-1) > 0
Trong ba s x-1 , y-1 , z-1 ch c mt s dng
Tht vy nu c ba s dng th x,y,z > 1

xyz > 1 (tri gi thit)


Cn nu 2 trong 3 s dng th (x-1).(y-1).(z-1) < 0 (v l)
Vy c mt v ch mt trong ba s x , y,z ln hn 1
V d 4: Cho
0 , , > c b a
v a.b.c=1. Chng minh rng:
3 + + c b a
(Bt ng
thc Cauchy 3 s)
Gii: Gi s ngc l i:
3 < + + c b a

ab ab c b a 3 ) ( < + +
ab cab a b b a 3
2 2
< + +
0 1 ) 3 (
2 2
< + + b a a b a
Xt :
1 ) 3 ( ) (
2 2
+ + b a a b a b f
C
a a a 4 ) 3 (
2 2

= a a a a 4 9 6
2 3 4
+
) 4 9 6 (
2 3
+ a a a a
=
0 ) 4 ( ) 1 (
2
a a a
(V

'

< + +
>
3
0 , ,
c b a
c b a

3 0 < < a
)
0 ) (b f
v l. Vy:
3 + + c b a
V d 5:
Chng minh rng khng tn ti cc s a, b, c ng thi tha mn (1),(2),(3):
c b a <
(1)
a c b <
(2)
b a c <
(3)
Gii: Gi s tn ti cc s a, b, c ng thi tha mn (1),(2),(3), lc :
c b a <

2 2
) ( a c b >

0 ) )( ( > + + c b a c b a
(1)
25
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
a c b <

2 2
) ( b a c >

0 ) )( ( > + + + c b a c b a
(2)
b a c <

2 2
) ( c b a >

0 ) )( ( > + + + c b a c b a
(3)
Nhn (1), (2) v (3) v vi v ta c:
0 )] )( )( [(
2
> + + + + c b a c b a c b a

V l. Vy bi ton c chng minh


Phng php 17 : S dng bin i lng gic
1. Nu
R x
th t x = Rcos

,
[ ] , 0
; hoc x = Rsin
]
]
]

2
,
2
,


2. Nu
R x
th t x =
cos
R

[ )
,
`


2
3 , , 0

c
3.Nu
( ) ( ) ) 0 ( ,
2 2 2
> + R b y a x
th t
) 2 ( ,
s i n
c o s

'

+
+
R b y
R a x
4. Nu 0 ,
2
2 2
>
,
`

.
|
+
,
`

.
|
b a R
b
y
a
x
th t
) 2 ( ,
s i n
c o s


'

+
+
b R y
a R x
5. Nu trong bi ton xut hin biu thc :
( ) ( ) 0 , ,
2 2
> + b a b ax
Th t:

,
`

.
|

2
,
2
,

tg
a
b
x
V d 1: Cmr :
( )( ) ( ) [ ] 1 , 1 , , 2 1 1 3 1 1
2 2 2 2
+ + b a a b ab a b b a
Gii :
1 , 1 b a
t :

'

c o s
c o s
b
a

[ ] ( ) , 0 ,
Khi :
( ) ( )
( )
( )
[ ]
2 2 2 2
1 1 3 1 1
cos .sin cos .sin 3 cos .cos sin .sin
sin( ) 3.cos( ) 2cos( ) 2, 2 ( )
6
a b b a ab b a
dpcm


+ +
+ +
+ + + +
V d 2 : Cho
1 , b a
.Chng minh rng :
ab a b b a + 1 1
Gii :
26
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
t :

,
`

.
|
]
]
]

'

2
, 0 ,
cos
1
cos
1
2
2

b
a
2 2
2 2
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
1 1 ( .cos .cos )
1 1
cos cos cos cos cos .cos
1 (sin 2 sin 2 ) sin( ) cos ( ) 1
2 cos .cos cos .cos cos .cos
tg tg tg tg
a b b a tg tg
in
ab





+
+ + +
+ +

V d 3: Cho
0 ab
.Chng minh rng : 2 2 2
4
) 4 (
2 2 2
2 2
2 2

+


b a
b a a
Gii :t:

,
`

.
|

22
,
2
, 2

btg a
2 2 2 2
2
2 2 2
( 4 ) ( 2)
4( 1).cos
4 1
2sin 2 2(1 cos 2 ) 2(sin 2 cos 2 ) 2
2 2 sin(2 ) 2 2 2 2, 2 2 2
2
a a b tg tg
tg
a b tg



+ +
+
]

]
Phng php 18: S dng khai trin nh thc Newton.
Kin thc:
Cng thc nh thc Newton
( ) R b a N n b a C b a
n
k
k k n k
n
n
+

, , ,
*
0
.
Trong h s
) 0 (
! )! (
!
n k
k k n
n
C
k
n

.
Mt s tnh cht t bit ca khai trin nh thc Newton:
+ Trong khai trin (a + b)
n
c n + 1 s hng.
+ S m ca a gim dn t n n 0, trong khi s m ca b tng t 0 n n.
Trong mi s hng ca khai trtin nh thc Newton c tng s m ca a v b bng
n.
+Cc h s cch u hai u th bng nhau

k n
n
k
n
C C

.
+ S hng th k + 1 l
) 0 ( . n k b a C
k k n k
n

V d 1:
Chng minh rng
( )
*
, 0 , 1 1 N n a na a
n
+ + (bt ng thc bernoulli)
Gii
Ta c:
( ) na a C C a C a
n n
n
k
k k
n
n
+ + +

1 1
1 0
0
(pcm)
V d 2:
Chng minh rng:
27
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
a)
*
, 0 , ,
2 2
N n b a
b a b a
n
n n

,
`

.
| +

+
b)
*
, 0 , , ,
3 3
N n c b a
c b a c b a
n
n n n

,
`

.
| + +

+ +
Gii
Theo cng thc khai trin nh thc Newton ta c:
( )
( )
( )
( )( )
( )
n
b a b a
b a C C C C b a
a b C b a C b a C b a C b a
b a b a b a b a b a
n i b a
a b C a b b a C a b b a C b a C b a
a C a b C a b C b C b a
b C b a C b a C a C b a
n n
n
n n n n
n
n
n n n
n n
n n n
n
n n n
n
n n
n
n n
n
n
i n i i i n n n i i i n i n
n n n
n
n n n
n
n n
n
n n
n
n
n n
n
n n
n
n
n
n
n
n
n n
n
n n
n
n
n
n
n
n
+

,
`

.
| +

+ + + + + +
+ + + + + + + + +
+

+ + + + + + + + +
+ + + + +
+ + + + +





2
) ( 2 ) .... )( (
) ( ) ( .... ) ( ) ( 2
0
: 1 ,..., 2 , 1 , 0 ,
) ( ) . . ( .... ) ( ) ( 2
. ....
. ....
1 1 0
1 1 0
1 1 1 1 1 1 0
1 1 1 1 0
1 1 1 1 0
b) t
0
3

+ +

c b a
d
Theo cu (a) ta c:
n
n
n n n
n n n n n n n n n
n n
n n
n n
n n n n
c b a
d
c b a
d c b a d d c b a
d
d c b a
d c b a
d c b a
d c b a

,
`

.
| + +

+ +

+ + + + +

+ + +

,
`

.
| +
+
,
`

.
| +

,
`

.
| +
+
,
`

.
| +

+ + +
3 3
3 4
)
4
(
2
2 2
4
2
2
2
2
4
Phng php 19: S dng tch phn
Hm s:
[ ] R b a g f , : ,
lin tc, lc :
* Nu
[ ] b a x x f , , 0 ) (
th


b
a
dx x f 0 ) (
* Nu
[ ] b a x x g x f , ), ( ) (
th

b
a
b
a
dx x g dx x f ) ( ) (
* Nu
[ ] b a x x g x f , ), ( ) (
v
[ ] ) ( ) ( : ,
0 0 0
x g x f b a x >
th

b
a
b
a
dx x g dx x f ) ( ) (
.
*


b
a
b
a
dx x f dx x f ) ( ) (
.
28
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
* Nu
[ ] b a x M x f m , , ) (
th

b
a
M dx x f
a b
m ) (
1
(m, M l hng
s)
V d 1: Cho A, B, C l ba gc ca tam gic.
Chng minh rng:
3
2 2 2
+ +
C
tg
B
tg
A
tg
Gii:
t
) , 0 ( ,
2
) ( x
x
tg x f
) , 0 ( , 0 )
2
1 (
2 2
1
) (
)
2
1 (
2
1
) (
2 ' '
2 '
> +
+
x
x
tg
x
tg x f
x
tg x f
p dng bt ng thc Jensen cho:
3
2 2 2
6
3
2 2 2
6
3
2 2 2
3 3
) ( ) ( ) (
+ +
+ +

,
`

.
| + +
+ +

,
`

.
| + +

+ +
C
tg
B
tg
A
tg
tg
C
tg
B
tg
A
tg
C B A
tg
C
tg
B
tg
A
tg
C B A
f
C f B f A f

V d 2: Chng minh:
6 cos 2 5 10
2
0
2

x
dx
Gii
Trn on
]
]
]

2
, 0

ta c:
( )
2 2 2
2
2
2 2
2 2
0 0
0 cos 1 0 2cos 2 2 2cos 0
1 1 1
3 5 2cos 5
5 5 2cos 3
1 1
0 0
5 2 5 2cos 3 2 10 5 2cos 6
x x x
x
x
dx dx
pcm
x x



| ` | `



. , . ,

PHN III : CC BI TP NNG CAO
*Dng nh ngha
1) Cho abc = 1 v 36
3
> a . . Chng minh rng +
3
2
a
b
2
+c
2
> ab+bc+ac
Gii: Ta xt hiu: +
3
2
a
b
2
+c
2
- ab- bc ac = +
4
2
a
+
12
2
a
b
2
+c
2
- ab- bc ac
= ( +
4
2
a
b
2
+c
2
- ab ac+ 2bc) +
12
2
a
3bc =(
2
a
-b- c)
2
+
a
abc a
12
36
3

29
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
=(
2
a
-b- c)
2
+
a
abc a
12
36
3

>0 (v abc=1 v a
3
> 36 nn a >0 )
Vy : +
3
2
a
b
2
+c
2
> ab+bc+ac iu phi chng minh
2) Chng minh rng
a)
) 1 .( 2 1
2 2 4 4
+ + + + + z x xy x z y x
b) vi mi s thc a , b, c ta c
0 3 6 2 4 5
2 2
> + + + b a ab b a
c) 0 2 4 2 2 2
2 2
+ + + b a ab b a
Gii:
a) Xt hiu:
x xz x y x z y x 2 2 2 2 1
2 2 2 2 4 4
+ + + +
= ( ) ( ) ( )
2 2
2
2 2
1 + + x z x y x
= H
H0 ta c iu phi chng minh
b) V tri c th vit H = ( ) ( ) 1 1 1 2
2 2
+ + + b b a

H > 0 ta c pcm
c) v tri c th vit H = ( ) ( )
2 2
1 1 + + b b a

H

0 ta c iu phi chng
minh
* Dng bin i tng ng
1) Cho x > y v xy =1 .Chng minh rng

( )
( )
8
2
2
2 2

+
y x
y x
Gii: Ta c ( ) ( ) 2 2
2 2 2 2
+ + + y x xy y x y x (v xy = 1)

( ) ( ) ( ) 4 . 4
2 4
2
2 2
+ + + y x y x y x
Do BT cn chng minh tng ng vi ( ) ( ) ( )
2 2 4
. 8 4 4 y x y x y x + +

( ) ( ) 0 4 4
2 4
+ y x y x

( ) [ ] 0 2
2
2
y x
BT cui ng nn ta c iu phi chng minh
2) Cho xy 1 .Chng minh rng

xy y x +

+
+
+ 1
2
1
1
1
1
2 2
Gii:
Ta c
xy y x +

+
+
+ 1
2
1
1
1
1
2 2
0
1
1
1
1
1
1
1
1
2 2 2

,
`

.
|
+

+
+

,
`

.
|
+

+ xy y y x


( ) ( ) ( ) ( )
0
1 . 1 1 . 1
2
2
2
2

+ +

+
+ +

xy y
y xy
xy x
x xy


( ) ( ) ( ) ( )
0
1 . 1
) (
1 . 1
) (
2 2

+ +

+
+ +

xy y
y x y
xy x
x y x


( ) ( )
( ) ( ) ( )
0
1 . 1 . 1
1
2 2
2

+ + +

xy y x
xy x y
BT cui ny ng do xy > 1 .Vy ta c pcm
* Dng bt ng thc ph
30
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
1) Cho a , b, c l cc s thc v a + b +c =1 Chng minh rng
3
1
2 2 2
+ + c b a
Gii: p dng BT BunhiaCpski cho 3 s (1,1,1) v (a,b,c)
Ta c ( ) ( ) ( )
2 2 2 2
. 1 1 1 . 1 . 1 . 1 c b a c b a + + + + + +

( ) ( )
2 2 2 2
. 3 c b a c b a + + + +


3
1
2 2 2
+ + c b a
(v a+b+c =1 ) (pcm)
2) Cho a,b,c l cc s dng . Chng minh rng
( ) 9
1 1 1
.
,
`

.
|
+ + + +
c b a
c b a

(1)
Gii: (1)


9 1 1 1 + + + + + + + +
a
c
a
c
c
b
a
b
c
a
b
a


9 3
,
`

.
|
+ +
,
`

.
|
+ +
,
`

.
|
+ +
b
c
c
b
a
c
c
a
a
b
b
a
p dng BT ph
2 +
x
y
y
x
Vi x,y > 0. Ta c BT cui cng lun ng
Vy
( ) 9
1 1 1
.
,
`

.
|
+ + + +
c b a
c b a
(pcm)
* Dng phng php bc cu
1) Cho 0 < a, b,c <1 .Chng minh rng : a c c b b a c b a
2 2 2 3 3 3
3 2 2 2 + + + < + +
Gii: Do a <1


2
a <1 v b <1
Nn
( ) ( ) 0 1 0 1 . 1
2 2 2 2
> + > b a b a b a
Hay b a b a + > +
2 2
1 (1)
Mt khc 0 <a,b <1


3 2
a a > ;
3
b b >


3 3 2
1 b a a + > +
Vy b a b a
2 3 3
1+ < +
Tng t ta c

3 3 2 3 3 2
1 ; 1 b c b c a c c a + < + + < +

a c c b b a c b a
2 2 2 3 3 3
3 2 2 2 + + + < + + (pcm)
2) So snh 31
11
v 17
14
Gii: Ta thy
11
31 <
( )
11
11 5 55 56
32 2 2 2 <
Mt khc
( )
14
56 4.14 4 14 14
2 2 2 16 17 < Vy 31
11
< 17
14
(pcm)
* Dng tnh cht t s
1) Cho a ,b ,c ,d > 0 .Cminh rng:
2 3
a b b c c d d a
a b c b c d c d a d a b
+ + + +
< + + + <
+ + + + + + + +
Gii: V a ,b ,c ,d > 0 nn ta c

a b a b a b d
a b c d a b c a b c d
+ + + +
< <
+ + + + + + + +
(1)

b c b c b c a
a b c d b c d a b c d
+ + + + +
< <
+ + + + + + + +
(2)
31
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc

d a d a d a c
a b c d d a b a b c d
+ + + +
< <
+ + + + + + + +
(3)
Cng cc v ca 4 bt ng thc trn ta c :

2 3
a b b c c d d a
a b c b c d c d a d a b
+ + + +
< + + + <
+ + + + + + + +
(pcm)
2) Cho a ,b,c l s o ba cnh tam gic
Chng minh rng :
1 2
a b c
b c c a a b
< + + <
+ + +
Gii: V a ,b ,c l s o ba cnh ca tam gic nn ta c a,b,c > 0
V a < b +c ; b <a+c ; c < a+b
T (1)
2 a a a a
b c a b c a b c
+
<
+ + + + +
Mt khc
a a
b c a b c
>
+ + +
Vy ta c
2 a a a
a b c b c a b c
< <
+ + + + +
Tng t ta c
2 b b b
a b c a c a b c
< <
+ + + + +


2 c c c
a b c b a a b c
< <
+ + + + +
Cng tng v ba bt ng thc trn ta c :

1 2
a b c
b c c a a b
< + + <
+ + +
(pcm)
* Phng php lm tri :
1) Chng minh BT sau :
a)
1 1 1 1
...
1.3 3.5 (2 1).(2 1) 2 n n
+ + + <
+
b)
1 1 1
1 ... 2
1.2 1.2.3 1.2.3.....n
+ + + + <
Gii:
a) Ta c :
( ) ( )
( ) 2 1 (2 1)
1 1 1 1 1
.
2 1 . 2 1 2 (2 1).(2 1) 2 2 1 2 1
k k
n n k k k k
+
| `


+ + +
. ,
Cho n chy t 1 n k .Sau cng li ta c

1 1 1 1 2 1
... . 1
1.3 3.5 (2 1).(2 1) 2 2 1 2 n n n
| `
+ + + <

+ +
. ,
(pcm)
b) Ta c:
( )
1 1 1 1 1 1
1 ... 1 .....
1.2 1.2.3 1.2.3..... 1.2 1.2.3 1 . n n n
+ + + + < + + + +

<
1 1 1 1 1 1
1 1 .... 2 2
2 2 3 1 n n n
| ` | ` | `
+ + + + < <

. , . , . ,
(pcm)
PHN IV : NG DNG CA BT NG THC
1/ Dng bt ng thc tm cc tr
Kin thc:
- Nu f(x) A th f(x) c gi tr nh nht l A
32
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
- Nu f(x) B th f(x) c gi tr ln nht l B
V d 1 :Tm gi tr nh nht ca :T = |x-1| + |x-2| +|x-3| + |x-4|
Gii: Ta c |x-1| + |x-4| = |x-1| + |4-x| |x-1+4-x| = 3 (1)
V
2 3 2 3 2 3 1 x x x x x x + + +
(2)
Vy T = |x-1| + |x-2| +|x-3| + |x-4| 1+3 = 4
Ta c t (1)

Du bng xy ra khi 1 4 x
(2)

Du bng xy ra khi 2 3 x
Vy T c gi tr nh nht l 4 khi 2 3 x
V d 2 :
Tm gi tr ln nht ca S = xyz.(x+y).(y+z).(z+x) vi x,y,z > 0 v x+y+z
=1
Gii: V x,y,z > 0 ,p dng BT Csi ta c
x+ y + z
3
3 xyz

3
1 1
3 27
xyz xyz
p dng bt ng thc Csi cho x+y ; y+z ; x+z ta c
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
3
. . 3 . . x y y z z x x y y z x z + + + + + +
( ) ( ) ( )
3
2 3 . . x y y z z x + + +
Du bng xy ra khi x=y=z=
1
3
Vy S


8 1 8
.
27 27 729

. Vy S c gi tr ln nht l
8
729
khi x=y=z=
1
3
V d 3: Cho xy+yz+zx = 1. Tm gi tr nh nht ca
4 4 4
x y z + +
Gii: p dng BT Bunhiacpski cho 6 s (x,y,z) ;(x,y,z)
Ta c ( ) ( )
2
2
2 2 2
xy yz zx x y z + + + +
( )
2
2 2 2
1 x y z + + (1)
p dng BT Bunhiacpski cho (
2 2 2
, , x y z ) v (1,1,1)
Ta c
2 2 2 2 2 2 2 4 4 4 2 2 2 2 4 4 4
( ) (1 1 1 )( ) ( ) 3( ) x y z x y z x y z x y z + + + + + + + + + +
T (1) v (2)
4 4 4
1 3( ) x y z + +
4 4 4
1
3
x y z + +
Vy
4 4 4
x y z + + c gi tr nh nht l
1
3
khi x=y=z=
3
3
t
V d 4 : Trong tam gic vung c cng cnh huyn , tam gic vung no c
din tch ln nht
Gii: Gi cnh huyn ca tam gic l 2a
ng cao thuc cnh huyn l h
Hnh chiu cc cnh gc vung ln cnh huyn l x,y
Ta c S = ( )
2
1
. . . . .
2
x y h a h a h a xy +
V a khng i m x+y = 2a. Vy S ln nht khi x.y ln nht
x y
Vy trong cc tam gic c cng cnh huyn th tam gic vung cn c din tch
ln nht
2/ Dng Bt ng thc gii phng trnh v h phng trnh
33
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
V d 1:Gii phng trnh:
2 2 2
4 3 6 19 5 10 14 4 2 x x x x x x + + + + +
Gii : Ta c
2
3 6 19 x x + +
2
3.( 2 1) 16 x x + + +

2
3.( 1) 16 16 x + +
( )
2
2
5 10 14 5. 1 9 9 x x x + + + +
Vy
2 2
4. 3 6 19 5 10 14 2 3 5 x x x x + + + + + +
Du ( = ) xy ra khi x+1 = 0

x = -1
Vy
2 2 2
4 3 6 19 5 10 14 4 2 x x x x x x + + + + + khi x = -1
Vy phng trnh c nghim duy nht x = -1
V d 2: Gii phng trnh
2 2
2 4 4 3 x x y y + + +
Gii : p dng BT BunhiaCpski ta c :
( )
2 2 2 2 2
2 1 1 . 2 2. 2 2 x x x x + + +
Du (=) xy ra khi x = 1
Mt khc ( )
2
2
4 4 3 2 1 2 2 y y y + + + +
Du (=) xy ra khi y = -
1
2
Vy
2 2
2 4 4 3 2 x x y y + + + khi x =1 v y =-
1
2
Vy nghim ca phng trnh l
1
1
2
x
y

'

V d 3:Gii h phng trnh sau:


4 4 4
1 x y z
x y z xyz
+ +
'
+ +

Gii: p dng BT Csi ta c


4 4 4 4 4 4
4 4 4 2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
x
2 2 2
2 2 2
x y y z z x
y z x y y z z x
x y y z z y z z x z y x
+ + +
+ + + + + +
+ + +
+ +
2 2 2
.( ) y xz z xy x yz xyz x y z + + + +
V x+y+z = 1) Nn
4 4 4
x y z xyz + +
Du (=) xy ra khi x = y = z =
1
3
Vy
4 4 4
1 x y z
x y z xyz
+ +
'
+ +

c nghim x = y = z =
1
3
V d 4: Gii h phng trnh sau
2
2
4 8
2
xy y
xy x

'
+


(1)
(2)
T phng trnh (1)
2
8 0 y
hay
8 y
T phng trnh (2)
2
2 . 2 2 x x y x +

2 2 2
2 2 2 0 ( 2) 0 2 2 x x x x x + t
Nu x = 2 th y = 2 2
Nu x = - 2 th y = -2 2
34
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Vy h phng trnh c nghim
2
2
x
y

'

v
2 2
2 2
x
y

'

3/ Dng BT gii phng trnh nghim nguyn


V d 1: Tm cc s nguyn x,y,z tho mn
2 2 2
3 2 3 x y z xy y z + + + +
Gii: V x,y,z l cc s nguyn nn
2 2 2
3 2 3 x y z xy y z + + + +

( )
2 2
2 2 2 2 2
3
3 2 3 0 3 3 2 1 0
4 4
y y
x y z xy y z x xy y z z
| ` | `
+ + + + + + + +

. , . ,
( )
2 2
2
3 1 1 0
2 2
y y
x z
| ` | `
+ +

. , . ,
(*)
M ( )
2 2
2
3 1 1 0
2 2
y y
x z
| ` | `
+ +

. , . ,

, x y R
( )
2 2
2
3 1 1 0
2 2
y y
x z
| ` | `
+ +

. , . ,

0
2
1
1 0 2
2
1
1 0
y
x
x
y
y
z
z



' '

Cc s x,y,z phi tm l
1
2
1
x
y
z

'

V d 2: Tm nghim nguyn dng ca phng trnh


1 1 1
2
x y z
+ +
Gii: Khng mt tnh tng qut ta gi s
x y z
Ta c
1 1 1 3
2 2 3 z
x y z z
+ +
M z nguyn dng vy z = 1. Thay z = 1 vo phng trnh ta c
1 1
1
x y
+
Theo gi s x

y nn 1 =
1 1
x y
+

1
y
2 y
m y nguyn dng
Nn y = 1 hoc y = 2
Vi y = 1 khng thch hp
Vi y = 2 ta c x = 2
Vy (2 ,2,1) l mt nghim ca phng trnh
35
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
Hon v cc s trn ta c cc nghim ca phng trnh l (2,2,1);(2,1,2);
(1,2,2)
V d 3:Tm cc cp s nguyn tho mn phng trnh x x y + (*)
Gii:
(*) Vi x < 0 , y < 0 th phng trnh khng c ngha
(*) Vi x > 0 , y > 0
Ta c x x y +
2
x x y +
2
0 x y x >
t x k (k nguyn dng v x nguyn dng )
Ta c
2
.( 1) k k y +
Nhng ( ) ( )
2
2
1 1 k k k k < + < + 1 k y k < < +
M gia k v k+1 l hai s nguyn dng lin tip khng tn ti mt s
nguyn dng no c
Nn khng c cp s nguyn dng no tho mn phng trnh .
Vy phng trnh c nghim duy nht l :
0
0
x
y

'

Bi tp ngh :
Bi 1:Chng minh rng vi mi a,b,c > 0 :
c b a ab
c
ac
b
bc
a 1 1 1
+ + + +
HD : Chuyn v quy ng mu a v tng bnh phng cc ng thc.
Bi 2:Chng minh bt ng thc :
*) ( 1
) 1 (
1
..
4 . 3
1
3 . 2
1
2 . 1
1
N n
n n
<
+
+ + + +
HD:
1
1 1
) 1 (
1
+

+ k k k k
Bi 3: Cho a, b. c > 0 v a + b + c 1. Cmr :
64
1
1
1
1
1
1
,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
c b a
HD : p dng bt ng thc Csi cho

,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
c b a
1
1 ,
1
1 ,
1
1
Bi 4 : Cho
0 , 0 c b c a
. Cmr :
ab c b c c a c + ) ( ) (
HD : p dng bt ng thc Csi cho
b
c b
a
c
a
c a
b
c
,
, ri cng hai v
theo v.
Bi 5: Cho a, b >1. Tm GTNN ca S =
1 1
2 2

+
a
b
b
a
HD : p dng bt ng thc Csi cho
1
,
1
2 2
a
b
b
a
v xt trng hp du
= xy ra .
Bi 9 : Tm GTLN v GTNN ca y =
2 2
4 2
) 2 1 (
12 8 3
x
x x
+
+ +
HD: t x=

,
`

.
|

2
,
2
,
2
1
tg
Bi 10: Cho 36x
. 9 16
2 2
+ y
Cmr :
4
25
5 2
4
15
+ x y
36
www.vnmath.com
19 Phng php chng minh Bt ng thc
HD: t :

'

sin
4
3
cos
2
1
y
x
Bi 11: Cmr :
[ ] 1 , 1 ), 1 2 1 (
2
1 1
2 2
+ + x x
x
x
HD : t x =
]
]
]


4
,
4
, 2 sin


Bi 12: Cho
1 , 0 , c b a
. Chng minh rng: a c c b b a c b a
2 2 2 2 2 2
1 + + + + +
Bi 13: Cho ABC c a, b, c l di cc cnh. Chng minh rng:
0 ) ( ) ( ) (
2 2 2
+ + a c a c c b c b b a b a
Bi 14: Cho
0 , , 1 , b a n n
. Chng minh rng
n
n n
b a b a

,
`

.
| +

+
2 2
Bi 15:
n n 2 ,
. Chng minh rng:
3
1
1 2 <
,
`

.
|
+ <
n
n
Bi 16: C tn ti
R x
sao cho:
3
3
3
1

tgx
x tg
?
Bi 17: Cho ABC c din tch bng 4 (n v din tch). Trn cc cnh
BC, CA, AB ly ln lc cc im A, B, C. Chng minh rng: Trong tt c cc
tam gic ABC, ABC, ABC c t nht 1 din tch nh hn hay bng 1(n v
din tch)
37

You might also like