Professional Documents
Culture Documents
1. t vn Trong chn on v iu tr cc bnh tuyn gip, nghim php o tp trung I-131 ti tuyn gip cho n nay vn l mt xt nghim quan trng. Kt qu ca xt nghim ny gip cho cc thy thuc bit c chc nng ca tuyn gip (Cng gip, suy gip, bnh gip hay ho i-t vng bu c a phng). tp trung I-131 ti tuyn gip thi im 24 gi cn l mt ch s quan trng trong tnh liu iu tr bng I-131 bnh nhn Basedow. Trn th gii nghim php ny c s dng rng ri ti Hoa k, chu u t nhng thp k 50 ca th k XX v ngy nay vn tip tc s dng. Hng s tp trung I-131 ca ngi bnh thng bnh gip cng c xy dng cc quc gia t nhng nm 50 v Vit Nam t nhng thp k 70 v 80. Vit Nam trong 10 nm qua phng chng bnh bu c do thiu i-t c s quan tm ca ng, Chnh ph, ton dn c n mui v cc ch phm c trn i-t theo Quyt nh 481/TTg ca Th tng chnh ph v Ngh nh s 19/1999/NCP v vic sn xut v cung ng mui i-t cho ton dn. Do vic ph i-t cho ton dn nn tc ng n cc hng s v tp trung i-t ti tuyn gip ca ngi bnh gip c xy dng t nhng nm 70-80 khi ton
dn cha dng mui, ch phm c it. Vit Nam c mt s tc gi a ra a ra mt vi ch s v tp trung I-131 ngi dng mui c trn I-t nhng s liu ch dng s t bnh nhn v vic iu tra nghin cu cha ng b. xy dng ch s tp trung I-131 tuyn gip ngi trng thnh bnh gip thi im 2gi v 24 gi phc v cho chn on v iu tr cn c mt cuc iu tra ng b cc vng c ph mui i-t > 90%. Chng ti xy dng v tin hnh ti ny vi cc mc tiu sau: 1. Xc nh tp trung I-131 ti tuyn gip thi im 2 gi v 24 gi ca ngi trng thnh bnh gip ang dng mui, ch phm c i-t vng c ph mui i-t > 90%. 2. nh gi nh hng ca vic n mui v cc ch phm c i-t nh hng ti tp trung I-131 tuyn gip. 2. i tng v phng php nghin cu: 2.1. i tng nghin cu: trnh cc tc ng ho i-t ca cc vng bu c a phng chng ti chn i tng nghin cu l nhng ngi trng thnh bnh gip tui t 16-55 khng phn bit nam n mt tnh ng bng Bc b c ph mui i-t > 90%. l tnh Nam nh v tin hnh chn mu trn c 10 huyn ca tnh. Nam nh l tnh ng bng Bc b c ph mui i-t ton tnh > 90% h gia nh (Theo ti liu cng b ca D n PCBC B Y t). 2.2. Phng php nghin cu: y l mt nghin cu iu tra ct ngang xc nh tp trung I131 tuyn gip thi im sau ung I131 2 gi v 24 gi ngi trng thnh bnh gip tui t 1655 khng phn bit nam n. V chn mu chng ti s dng cng thc xc nh c mu cho nghin cu c lng t l Px. Px(1-Px) n = Z1- /2 d2 Trong : n: c mu Z1- /2: 1,96 tng ng vi tin cy l 95%. d: H s gii hn tin cy 3%. Nu Px: tp trung I131 ti thi im 2 gi, c on l 10% th s mu n cn ly l: 384 mu. Nu Px: tp trung I131 ti thi im 24 gi, c on l 30% th s mu n cn ly l: 896 mu. Chng ti chn c mu chung l n = 900 mu. * Tiu chun la chn mu: chn ngi bnh gip, cc i tng chn mu c khm s tuyn vi cc du hiu lm sng sau: - Nam hoc N c tui t 16 n 55. - Khng c bu c. - Tay khng run
- Nhp tim t 60 n 80 chu k/pht. - Cc du hiu lm sng khc bnh thng. * Cc tiu chun loi tr: - Nhng ngi ang mang thai, cho con b, ngi b suy thn, suy tim... - Nhng ngi ang dng thuc c i-t (Lugol, thuc cn quang...), hormon tuyn gip (T3, T4...) hoc khng gip tng hp (PTU, MTU...), mt s cht c gc ion ho tr -1: Perclorat, Thiocynat, Nitrat... - Nhng ngi tuyn gip c nhn, nang, bu c, tuyn gip hn hp. - C tin s v iu tr cng gip, phu thut tuyn gip, suy gip... - C bnh l v tuyn gip mn tnh, vim tuyn gip cp, bn cp... * Cc xt nghim cn lm sng: - I-t niu trong gii hn bnh thng. - Ton b ngi chn mu u dc lm siu m tuyn gip tnh th tch tuyn gip, loi tr cc trng hp c nhn, nang... c hnh nh bnh l. - TSH huyt tng: Trong gi tr ngi bnh gip 0,35 - 5,5 mU/l. * Chun b mu: Ti 01 im chn ngu nhin trong mt huyn, khm lm sng vi cc tiu chun loi tr v tiu chun chn mu trn chn ra 100 ngi. - Tin hnh ly mu tnh mch nh lng TSH, s mu mu ly 25% ca tng s mu cn tin hnh l 225 mu, mi im s ly t 20 n 25 mu. - Tin hnh ly mu nc tiu nh lng i-t niu ca ton b s mu. Cc mu mu, nc tiu c bo qun a v tin hnh nh lng TSH ti phng nh lng hormon khoa Ho sinh BVNT v phng nh lng i-t niu thuc phng CCK BVNT. - Tin hnh siu m tuyn gip. - B/n c ung mt lng dc cht phng x NaI-131 dng dung dch c hot phng x t 3 n 5 Ci (Dc cht phng x c dng ca hng ISOTOP (Hungari). - o tp trung I131 tuyn gip sau khi ung thi im 2 gi v 24 gi. - o theo phng php o p st bng my o dng trung bnh c u m tinh th nhp nhy NaI (Tl) ng knh 5cm ca hng Bi-tx - Hoa K. My c lm cc nghim php th chun bng ngun 137Cs v o so snh tuyn tnh vi h o c Collimator v o c khong cch ca my o tp trung ca hng Bi-tx Hoa K. * Kt qu c tnh theo cng thc sau: S o TG - Phng mu ca c th tp trung I131 TG (%) = Chun 100% liu ung - Phng t nhin (Phng mu ca c th o i) 2.3. X l s liu: S liu c x l bng chng trnh EPI INFO ca WHO. 3. Kt qu v bn lun
Cuc iu tra c tin hnh trn 10 huyn ca tnh Nam nh t 01/3 n 30/3/2004. Kt qu thu c nh sau: Bng 1: Thng k kt qu iu tra ti Nam nh Khm Mu 131 Siu m N I lm sng (TSH) n v TT c (X - Huyn) Na Na Un Nam N N N tiu 2h 24h m m g 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Yn lng - yn Gi - V bn M trung - M lc 31 43 36 125 31 149 43 188 36 158 20 105 16 113 32 134 28 102 22 175 32 143 19 59 59 70 74 68 78 96 70 92 89 9 16 12 6 9 14 15 14 18 2 16 19 19 18 17 15 1 5 0 0 88 90 78 75 91 79 76 102 102 102 99 104 106 97 79 81 94 84 74 71
Lc h - Tp.Nam 20 nh Ngha ng-Ngha 16 hng Nam tin - Nam trc 32 Giao thanh - Giao 28 thu Xun hng-Xun 22 trng Hi nam - Hi hu 32 Vit hng - Trc 19 ninh
279 1392 279 755 115 110 982 1033 921 910 S mu 282 718 Mean (g) 14.53 12.52 STD 2.98 7.25
Bng 3: Kt qu xt nghim i-t niu. TT 1 2 3 4 5 n v iu tra Yn Lng - Yn Gi - V Bn M Trung - M Lc Lc H - TP Nam nh Ngha ng - Ngha Hng S mu 88 97 104 79 81 Mc i-t niu trung v ( g / dl) 10.3 12.1 14.65 8.5 12.3
6 7 8 9 10
Nam Tin - Nam Trc Giao Thanh - Giao Thu Xun Hng - Xun Trng Hi Nam - Hi Hu Vit Hng - Trc Ninh
Ton Tnh
Bng 4: Kt qu xt nghim hormon TSH S mu 224 S mu 915 900 Tn xt nghim Min TSH Thi im o 2h 24 h 0.13 Min(%) 0.7 10.1 Max 4.87 Max(%) 20.8 39.8 Mean (mU/l) 1.274 Mean(%) 6.362 23.399 Std 0.689 Std(%) 2.976 7.246
4. Bn lun: Theo mt s tc gi ch s kinh in trong cc iu tra vi s mu >10.000 v lm trn hng vn ngi bnh thng ch s tp trung I 131 ti tuyn gip thi im 2gi v 24gi ca 100% liu ung vo nh sau (Radionuclides for Medical Application. Handbook. USA. 1969) TT 1 2 3 Tc gi 2h(%) 24h(%) Sisson 10,5 38,9 Werner 10 40 Gaffney 20 50 Vit Nam Phan vn Duyt v CS xy dng gi tr tp trung I131 ngi bnh thng l 14,4% thi im 2 gi v 32,5% thi im 24h. Mt s quc gia khc k c cc nc chu u chp nhn tp trung I 131 ngi bnh thng thi im 24 h t 20-50%. Gi tr tp trung I131 b nh hng rt nhiu do vic s dng mui i-t v cc ch phm c it, c bit l dng i-t di ngy. Qua cc cuc iu tra d ngoi ti cc vng bu c a phng do thiu it. Vic b xung mui i-t t hiu qu rt tt, tp trung I131 ca nhng ngi ho i-t 80% gim xung 32% sau 8 thng v 23,5% sau 18 thng. Ti mt s cc quc gia c chng trnh ph mui i-t ton dn cng a ra mt s kt qu c th. Theo Jackson (1983) vic b xung i-t trong ch n lm gim tp trung I131 tuyn gip ti thi im 24h t 15-45% xung cn 6-35%, cn SidneyH.ingbar (1993) gi tr l 5-30% thi im 24 gi.
Bng 6. So snh kt qu iu tra ca Vit Nam Bangladesh (Mi tng quan gia tp trung I131 tuyn gip v i-t niu) Quc gia Thi im Banladesh 1998 2004 Vit Nam 3/2004 Nam: 252 ; N: 648 TT I131 thi im S mu 24h 0-4,9% n1=8 4,91-9,9% 10-30% >30% n2=40 n3=696 n4=156
S mu Nam: 86 ; N: 214 131 TT I thi im S mu I-t niu 24h 0-4,9% n1=99 43,31mg/d l 4,91-9,9% 10-30% >30% N2=100 33,95mg/d l n3=73 n4=28 12,97mg/d l 9,35mg/dl
Ti Bangladesh, mt quc gia rt gn chng ta v a l, t nhin, vng kh hu v mc sng cng nh tp tc sau mt thi gian di ph mui i-t ton dn nghin cu trong 2 nm (1998-2000) trn 300 ngi (gm c 84 nam v 216 n) th thy tp trung I-131 tuyn gip thi im 24 h nm 1980 t 10-45% gim xung 14,12 8,33%. Trong ti ny Bnh vin Ni tit Trung ng tin hnh iu tra hon chnh, tin hnh cc bc thm khm lm sng, xt nghim cn lm sng chn la s mu theo cc tiu chun ca t chc y t th gii (WHO). Vi cc xt nghim chn la t cc tiu chun ca ngi bnh gip, ti tin hnh iu tra trn 900 ngi, kt qu t c nh sau: * Siu m tuyn gip : Nam: 14,53 2,98g N: 12,52 7,25g * I-t niu : 9,9 g / dl * tp trung I131 thi im : 2h: 6,36 2,97% 24h: 23,39 7,24% Vi lng I-t c a thm vo ba n t 200-300 g/ngy (bo co ca d n PCBC v cc RLTI) tc ng ti mc d tr i-t trong tuyn gip, lm gim lng i-t tp trung thm vo tuyn gip v vy gi tr tp vo tuyn gip s gim. Bng 7. So snh kt qu tp trung I-131 tuyn gip thi im 24h sau khi dng mui i-t ca mt s tc gi. tp trung I131 TT Tc gi tuyn gip thi im Ghi ch 24h (%) ph mui i-t >90% t nm 1 BVNT 2004 23,39 7,24 1995 - i-t niu t 9,9mg/dl 2 Phan Vn Sau dng mui i-t 18 thng
3 4 5
Sau 25 nm dng mui trn i-t 300mg/ngy Sau nhiu nm dng mui i-t Bangladesh 6 1993 78,74% s dn i-t niu t 14,12 8,33 2003 > 10mg/dl Nu so snh kt qu chng ti thy tp trung I131 tuyn gip ca ngi trng thnh bnh gip sau khi dng mui v cc ch phm c i-t c gi tr gn vi gi tr ca ngi bnh thng trong cc vng bu c a phng sau thi gian di dng mui i-t chng ti tin hnh nhng thp k 70-80. So vi Bangladesh quc gia hin nay cng ang c chng trnh ph mui i-t nh Vit Nam th thy tp trung I131 ca Bangladesh thp hn nhiu so vi Vit Nam. Chng ti khng r lng i-t a thm vo ba n v c th trong 24h l bao nhiu? Nhng qua gi tr i-t niu trung bnh th theo kt qu iu tra nm 1993 th 78,74% s ngi iu tra c mc i-t niu >10 g/dl so vi mc i-t niu iu tra trong s kt qu iu tra nghin cu ca chng ti l 9,9 g/dl. Kt qu tp trung I131 tuyn gip ca chng ti ph hp vi cc tc gi trn th gii v ph hp vi cc kt qu ca cc nghin cu ca chng ti tin hnh t nhng thp k 70-80. 22 5. Kt lun - Vi kt qu iu tra ton din trn mt vng a l ph mui i-t >90% v vi thi gian 10 nm ca 900 ngi, tp trung I131 tuyn gip gim r rt ngi trng thnh bnh gip t (14-35%) xung (6-23%). - Qua vic xc nh gi tr trung bnh tp trung I131 tuyn gip ngi trng thnh bnh gip gip cho cc thy thuc c mt ch s tham chiu trong vic nh gi chc nng tuyn gip khi lm cc xt nghim Y hc ht nhn. - Trong iu tra ny ny c thm mt thng tin v mi tng quan gia tp trung I131 tuyn gip v nng i-t niu qua nh gi mc gi i-t v thi i-t ca dn c cc vng ph mui it, nh gi hiu qu ca vic dng mui it. - Trong iu tra ny c thm mt s thng s v khi lng tuyn gip v nng TSH ca ngi trng thnh bnh gip lm ti liu tham kho cho cc thy thuc v cho cc nghin cu khc ca ngi dn dng mui v cc ch phm c i-t thi gian di. Ti liu tham kho 1. Phan Vn Duyt: Phng x y hc - Nh xut bn y hc, H Ni 1979. 2. ng Trn Du ch bin - Bnh tuyn gip v cc ri lon do thiu it. 1995. Trg 162-194.
Duyt v CS 1979 Jackson v CS 1982 Sidney H.ingbar v CS 1993 Lamberg B.A v CS 1995
23,5 6 - 35 5 - 30
Nguyn Xun Phch: S dng ng v phng x trong chn on lm sng v nghin cu y sinh hc - Vin Qun Y 103, H Ni 1987. 4. Phm Song: ch bin: Bch khoa th bnh hc-tp 1. Trg 28-34. 5. Mai Th Trch-Nguyn Thy Khu: Ni tit hc i cng, nh xut bn Y hc thnh ph H Ch Minh 2003, Trg 139-202. 6. Nguyn Th The: Tm hiu nh hng ca ph mui i-t trong cng ng vi vic nh gi chc nng tuyn gip bng mt s nghim php y hc ht nhn-Lun vn cao hc-i hc y H Ni 1999. 7. Mt s chuyn cng trnh nghin cu khoa dc. Nh xut bn Y hc 1985, Trg 22-37. 8. Handbook of Radioactive Nuclides.USA.1969. Radionuclides for Medical Application. Trg:398-406. 9. Gyrgyi Sandor s Krasznai istvan: orvosi isotoptechnika Medicina knyv kiado. Budapest 1985. 364-372. 10. Werner Ingbar s. The Thyroid A fundamental and clinic 8.Edition. New york.2000. 11. F Alam, 0.Faruque, F Begum...INM, BAEC, BSMNU Bangladesh J.nucl. med. Vol6.No1.January 2003. Status of urinary iodine and I131 uptake after universal iodination of common Salt. Dhaka.Bangladesh.
3.