CHNG 1.

NHNG VN CHUNG V QUN TR

1.1 KHI NIM QUN TR 1.1.1 Khi nim v tm quan trng ca qun tr 1.1.1.1 Khi nim qun tr C kh nhiu nh ngha v qun tr, sau y l mt s nh ngha: - Theo Mary Parker Follet: Qun tr l ngh thut khin cho cng vic c thc hin thng qua ngi khc. Ngh thut khai thc cc tim nng ca sn xut kinh doanh. Trng phi ny nhn mnh n tnh cht ngh thut trong qun l. H cho rng qun tr trong thc t thnh cng hay khng l do ngh thut vn dng cc hc thuyt qun tr vo tng tnh hung c th quyt nh. - Robert Albanese: Qun tr l mt qu trnh k thut v x hi nhm s dng cc ngun lc tc ng ti hot ng ca con ngi v to iu kin thay i t c mc tiu ca t chc. nh ngha ny nhn mnh n qu trnh qun tr din ra nh l s tc ng qua li gia hai h thng qun tr v b qun tr, t c nhng kt qu mong mun. - Harold Lootz v Cyril O'Donnell: Qun tr l vic thit lp v duy tr mt mi trng ni m cc c nhn lm vic vi nhau trong tng nhm v c th hot ng hu hiu v c kt qu nhm t cc mc tiu ca nhm. - Kreitner: Qun tr l tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua ngi khc t c mc tiu ca t chc trong mt mi trng lun lun thay i. Trng tm ca qu trnh ny l s dng c hiu qu ngun lc c gii hn. - Kohl: Qun tr l lnh o h thng trn c s hoch nh, t chc, b tr nhn s, lnh o v kim tra cng vic v nhng n lc ca con ngi nhm t c cc mc tiu vch ra. nh ngha ny nhn mnh ti cc chc nng ca qun tr. l : - Chc nng hoch nh. - Chc nng t chc. - Chc nng phi hp, iu khin, ch huy. - Chc nng gim st kim tra. Ngoi cc nh ngha nu trn, cn rt nhiu nh ngha khc nhau na v qun tr. Trn c s cc nh ngha trn chng ta tng hp li v nu ra khi nim tng qut v qun tr sau y: Qun tr l nhng hot ng cn thit phi c thc hin, khi con ngi kt hp vi nhau trong mt t chc, nhm thnh t nhng mc tiu chung. Cm t nhng hot ng cn thit phi c thc hin i din cho cc v cc kha cnh khc nhau ca nhng nh ngha trn. Nhng hot ng cn thit phi c thc hin c hiu nh l : - Ra quyt nh v thc hin quyt nh. - Thc hin cc chc nng ca qun tr: hoch nh, t chc, phi hp iu khin, kim tra.

- Nhng hot ng tc ng qua li gia h thng qun l v h thng b qun l. - Ngh thut vn dng cc hc thuyt qun tr vo tng tnh hung c th trong thc t. D vi cch tip cn no th tp trung li ngi ta u thng nht v bn cht ca hot ng qun tr qua 5 yu t sau y: + Lm vic vi v thng qua ngi khc. + Thnh t cc mc tiu ca t chc. + Tng quan gia kt qu v hiu qu. + Ngun lc c gii hn. + Mi trng qun tr lun thay i. Lm vic vi v thng qua ngi khc: C th ni qun tr l qu trnh mang tnh x hi, bi l tin trnh hoch nh, t chc, phi hp con ngi trong mt hay nhiu hot ng no nhm thc hin mc tiu ca t chc. Trong qu trnh ny, cc nh qun tr chu trch nhim hon thnh nhng sn phm hay dch v no bng cch lm vic vi v thng qua nhng ngi khc. Do , nu mt nh qun tr c ch tin th m khng c kh nng xy dng mi quan h tt vi nhng ngi khc th ng ta rt kh c th thnh t trong ngh nghip. Kt qu nghin cu thc t cng cho thy, mt nh qun tr s b coi l i trt ng ry nu khng hnh ng ph hp vi nhng g m cc ng nghip v cp trn k vng v ng ta. Nhng yu t c coi l s lm cho mt nh qun tr tr thnh mt k chin bi l: - Khng c s nhy cm i vi nhng hnh ng ca ngi khc, c thi khc nghit, e do, trch thng hoc gy thng tn v tm l i vi ngi khc. - C thi lnh nht, xa lnh v kiu ngo i vi mi ngi. - Phn bi lng tin ca mi ngi. - C qu nhiu tham vng, s dng cc xo thut trong quan h vi ngi khc. - Khng c tri thc chuyn su trong kinh doanh. - Khng bit u quyn hay khng c kh nng xy dng mt tp th ng lng. - Khng c kh nng qun tr ngun nhn lc mt cch hu hiu. - Khng c kh nng t duy chin lc. - Khng c kh nng vn dng linh hot cc phong cch lnh o khc nhau. - L thuc qu nhiu vo ngi gip vic hay c vn. Qua nhng yu t trn, c th ni rng, chnh nhng ngi xung quanh - cp trn, ng cp, cp di gi vai tr rt quan trng trong vic to iu kin thun li hay cn tr s thnh t trong s nghip ca mt nh qun tr. Do , qun tr l qu trnh lm vic vi v thng qua nhng ngi khc. Thnh t mc tiu ca t chc:

Mi mc tiu l mc ch c gng, phn u v hy vng t n. Mi c nhn cng nh cc t chc thng thnh cng hn khi cc hot ng ca h lun trong tnh trng c gng vt qua s thch thc do cc mc tiu t ra em li. Cc mc tiu ca c nhn c thc hin trong phm vi n lc ca c nhn, cn cc mc tiu ca t chc i hi phi c nhng n lc chung, nhng hot ng tp th v s phi hp hnh ng gia cc c nhn trong t chc khi thc hin chng. Cc mc tiu ca t chc to ra s h tr v nh hng i vi tin trnh qun tr v chng cng l c s o lng mc hon thnh cng vic. Nu mt t chc khng c mc tiu hot ng, th tin trnh qun tr ca n s ging nh mt chuyn i khng c ni n, khng c mc ch c th v hon ton v ngha. Tng quan gia kt qu v hiu qu: Kt qu l nhng hot ng nhm t c mc tiu nh, cn hiu qu th hin cch thc tin hnh cc hot ng trong iu kin c s hn ch v cc ngun lc. Trch nhim ca nh qun tr l duy tr s cn bng gia hai phm tr ny trong doanh nghip. H phi va t c kt qu trong vic thc hin nhng mc tiu t ra, ng thi cng phi duy tr tnh hiu qu bng cch tit kim c cng nhiu chi ph cng tt v loi tr s lng ph cc ngun ti nguyn hn ch. Cc ngun ti nguyn hn ch: Cc yu t c s dng trong qu trnh kinh doanh ca doanh nghip u l nhng ngun ti nguyn hn ch. iu to ra p lc buc doanh nghip phi s dng hp l cc ngun ti nguyn, nguyn liu sn xut v phi c bin php bo v mi trng khi tin hnh cc hot ng kinh doanh. Do mt trong nhng cng vic ca nh qun tr l phi tho mn nhng yu cu ny, h phi s dng mt cch c hiu qu cc yu t sn xut c bn nh t ai, ngun nhn lc v vn u t. Mi trng kinh doanh lun thay i: Mi trng kinh doanh lun tc ng mnh m n cc hot ng qun tr. Mi trng kinh doanh bao gm nh: mi trng vt cht, mi trng x hi, mi trng thng tin, mi trng chnh tr, mi trng o c. Ngy nay tc thay i ca n din ra ngy cng nhanh hn. Cc nh qun tr phi i mt vi nhim v ht sc kh khn l phi chun b cho s thay i, ng thi cng phi thch nghi vi nhng thay i thay v tr nn th ng tun theo n. Nhn thc v ngun gc ch yu ca s thay i l mt kha cnh rt cn thit trong t duy ca cc nh qun tr. 1.1.1.2 Tm quan trng ca qun tr - Nhim v ca qun tr l s dng hp l v tit kim nht i tng lao ng, t liu lao ng v sc lao ng gim chi ph u vo v nng cao kt qu sn xut u ra. - Sc mnh kinh t ca mt nc, mt t chc do 5 yu t to thnh: + Ti nguyn, nguyn vt liu (M1)

+ Tin vn (M2) + K thut cng ngh (M3) + Lao ng (M4) + Qun tr (Nng lc qun tr) (M5) Hin nay, qun tr l nhn t c bn c xp hng u, quyt nh s tn ti, pht trin hay tr tr hoc dit vong ca mi t chc. 1.1.2 Hiu qu qun tr Khi so snh gia kt qu t c vi nhng chi ph b ra, ta c khi nim hiu qu. - Trong thc t hot ng qun tr c hiu qu khi: + Gim thiu chi ph cc ngun lc u vo m vn gi nguyn sn lng u ra. Hoc + Gi nguyn cc yu t u vo m gia tng sn lng u ra. Hoc + Va gim c cc chi ph u vo va tng sn lng u ra. - C nhiu cch so snh gia hiu qu v kt qu: + Hiu qu gn lin vi phng tin, trong khi kt qu gn lin vi mc tiu thc hin hoc mc ch. + Hiu qu l lm c vic (doing things right) trong khi kt qu l lm ng vic (doing the ringt things). + Hiu qu (HQ) c xem nh t l thun vi kt qu (KQ) t c, nhng li t l nghch vi ph tn (PT) b ra: cng tn km cc ngun lc th hiu qu sn xut kinh doanh cng thp. HQ = KQ PT + Ta c th thy , nu P>I cng tng l hiu qu cng cao P= O I P: nng sut O: gi tr u ra I : Gi tr u vo.

1.1.3 Chc nng qun tr 1.1.3.1 Hoch nh L chc nng qun tr c mc ch xc lp mt m hnh (tham chiu) cho tng lai nh m ta nhn ra nhng c hi v ri ro, cn c vo phi lm nhng vic ngay by gi khai thc c hi v n trnh ri ro. Hoch nh lin quan n d bo v tin liu tng lai, n nhng mc tiu cn t c v nhng phng thc t nhng mc tiu . Nu khng lp k hoch thn trng v ng n th d dn n tht bi trong qun tr. C rt nhiu cng ty khng hot ng c hay huy ng mt phn cng sut ch v khng c hoch nh hoc hoch nh ti. Hoch nh cng c ngha l em nhn ti vt lc khai thc c hi thi c v ngn chn hu hiu nhng ri ro bt trc ca mi trng.

1.1.3.2 T chc L chc nng qun tr c mc ch phn cng nhim v, to dng mt c cu, thit lp thm quyn v phn phi ngn sch cn thit thc hin k hoch. N s xc nh xem ai s hon thnh nhim v no, u v khi no th xong. T chc ng n s to nn mi trng ni b thun li thc y hot ng t mc tiu, t chc km th cng ty s tht bi cho d hoch nh tt. 1.1.3.3. Lnh o L chc nng qun tr nhm gy nh hng, thc y, hng dn ngun nhn s thc hin mc tiu ca cng ty. Chc nng lnh o lin quan n qun tr ngun nhn lc qua tuyn dng, o to v b tr nhn s. Sau l hot ng thc y quan h c nhn v nhm trong mi quan h qun tr nhm xy dng mt bn sc vn ha t chc. Lnh o xut sc c kh nng a cng ty n thnh cng d k hoch v t chc cha tht tt, nhng s chc chn tht bi nu lnh o km. 1.1.3.4 Kim tra L chc nng qun tr thc y thnh tch ca doanh nghip hng v hon thnh mc tiu. Kim tra nhm o lng nhng hot ng, kt qu hot ng... tm ra cc nguyn nhn gy ra sai lch v tm cc gii php sa sai cho t chc. Chnh kim tra l chc nng khp kn mt chu k qun tr, m ra mt chu k qun tr mi to ra s lin tc cho qu trnh qun tr v n l chc nng gip nh qun tr bit khi no phi iu chnh hot ng, khi no cn phi hoch nh mi... Nh qun tr l nhng ngi c quyn v c trch nhim iu khin cng vic ca ngi khc, h c b tr vo nhng v tr c tm quan trng khc nhau trong t chc. V d t trng t sn xut, qun c phn xng hay v tng gim c... 1.2 NH QUN TR 1.2.1. Khi nim Nh qun tr l ngi lm vic trong mt t chc, c mt chc danh nht nh trong h thng qun tr v c trch nhim nh hng, t chc, iu khin v kim tra hot ng ca ngi khc; l ngi ra quyt nh v t chc thc hin quyt nh; l ngi cng lm vic vi v thng qua nhng ngi khc nhm t c cc mc tiu t ra. l cc gim c, tng gim c, ch tch hi ng qun tr, qun c, trng phng, c cng... v.v. Nhng ngi khc y c hiu l nhng ngi thc hin tc nghip (thuc cp) hay thng cp bn trong t chc v c nhng ngi bn ngoi h thng t chc nh khch hng, nh cung cp, thu v, ngn hng, ti chnh, cc hip hi ...v.v. Trng trch ca nh qun tr l cn bng cc mc tiu i khng (competing goals) v xp t u tin (to set priorities) gia cc mc tiu nh. 1.2.2. Cp bc qun tr

Ngi ta chia cc nh qun tr trong mi t chc thnh 3 cp: nh qun tr cp cao, nh qun tr cp gia, nh qun tr cp c s. 1.2.2.1 Nh qun tr cp cao H c th l gim c, ch tch hi ng qun tr, kim sot vin cao cp... Cc nhn vin cao cp ny thng c gi l cp lnh o, vi s lng nh, c trch nhim chung v s tn ti v pht trin ca t chc. H nghin cu mi trng, xy dng mc tiu v ln k hach thc hin c mc tiu . H chu trch nhim v cc hat ng ca cc t chc v cc hu qu m n gy ra cho x hi. Cng vic ca h rt phc tp v cng thng, i hi thi gian, s sng to v s gn b vi t chc. 1.2.2.2 Nh qun tr cp trung gian H nhng h thng , di cc nh qun tr cp cao v chu trch nhim v cc nhn vin cp di. H c th l trng phng, trng b phn, qun c...h c nhim v trin khai cc mc tiu chin lc do cp cao ra v iu khin hat ng trong b phn m mnh lnh o. 1.2.2.3 Qun tr vin cp c s L nhng nh qun tr cp bc cui cng trong h thng cp bc qun tr, h chim mt s lng ln. Thng thng h l nhng t trng, trng nhm...chu trch nhim thi hnh nhng k hoch hnh ng do qun tr vin cp gia son tho, h kim tra n c, chu trch nhim trc kt qu hng ngy ca cc nhn vin. Tuy nhin do v tr ca mnh nh qun tr cp c s cng thng trc tip tham gia vo nhng hat ng sn xut kinh doanh c th nh cc nhn vin di quyn ca h. Trong mt t chc cc cp qun tr c nhng hat ng vi vai tr khc nhau, cp qun tr cng ln cao th chc nng hoch nh cng quan trng v cng xung thp th chc nng iu khin v kim tra cng quan trng. 1.2.3. Cc k nng ca nh qun tr 3.1. K nng k thut L nhng k nng cn thit thc hin mt cng vic c th, ni cch khc l trnh chuyn mn nghip v ca nh qun tr. V d vit chng trnh in ton, son tho hp ng... nh qun tr c c nhng chuyn mn qua o to cc trng hay qua bi dng n v. 3.2 K nng nhn s L nhng kh nng lm vic chung, ng vin iu khin con ngi lm vic. K nng nhn s l ti nng c bit ca nh qun tr, vic quan h vi nhng ngi khc nhm to s thun li v thc y s hon thnh cng vic chung. C th ni bt c nh qun tr no, d cp cao hay cp thp cng cn c k nng nhn s v xt n cng qun tr cp no cng phi tip xc v lm vic vi con ngi. Mt vi k nng nhn s cn thit cho nh qun tr l phi bit cch thng t hu hiu, c thi quan tm tch cc n mi ngi va khung cnh lm vic, xy dng khng kh lm vic tch cc thn i, bit cch ng vin nhng nhn vin di quyn...

3.3 K nng t duy L k nng c bit quan trng i vi cc nh qun tr, nht l qun tr cp cao. K nng ny i hi nh qun tr phi hiu r mc phc tp ca mi trng, bit phn tch v gii quyt vn mt cch h thng v bit cch gim thiu mc phc tp xung mt mc c th i ph c. K nng t duy cn thit trong cng vic. Tuy nhin k nng s c gia tng trong qu trnh lm vic v tip xc vi thc t cng vic. 1.2.4. Vai tr ca nh qun tr 1.2.4.1 Vai tr quan h vi con ngi - Vai tr ngi i din: l ngi i din, l biu tng cho tp th, c tnh cht nghi l trong t chc. - Vai tr ngi lnh o: Phi hp ng vin v kim tra cng vic ca nhn vin di quyn. - Vai tr lin lc: Quan h kt ni gia cc mi quan h bn trong v bn ngoi t chc. 1.2.4.2 Cc vai tr thng tin - Vai tr thu nhp v tip nhn thng tin : L ngi thu thp v x l cc thng tin a ra cc quyt nh. - Vai tr ph bin thng tin : L ngi ph bin thng tin cho mi ngi, mi b phn lin quan. - Vai tr cung cp thng tin : L ngi c trch nhim v quyn lc thay mt t chc pht ngn nhng tin tc ra bn ngoi vi mc ch gii thch hay bo v cc hat ng ca t chc. 1.2.4.3 Cc vai tr quyt nh - Vai tr nh kinh doanh: Xut hin khi nh qun tr tm cch ci tin hat ng ca t chc. V d p dng mt s k thut mi vo sn xut, hoc nng cp iu chnh c s vt cht ang s dng... - Vai tr ngi gii quyt cc xo trn : Nh qun tr lun phi i ph vi cc bt ng ny sinh lm xo trn hat ng bnh thng ca t chc nh mu thun v quyn li, khch hng thay i... - Vai tr ngi phn phi ti nguyn : Khi ti nguyn khan him m nhu cu s dng li tng cao i hi nh qun tr phi dng ng ti nguyn, phn phi cc ngun ti nguyn cho cc b phn bo m s hp l v tnh hiu qu cao. - Vai tr ngi m phn : Nh qun tr phi thng thuyt trong cc hat ng kinh doanh, trong cc quan h vi cc n v khc, vi x hi... 1.3 KHOA HC V NGH THUT QUN TR 1.3.1 Qun tr l khoa hc Khoa hc qun tr nhm : - Cung cp cho nh qun tr mt cch suy ngh c h thng trc cc vn pht sinh, cung cp nhng phng php khoa hc gii quyt cc vn trong thc t lm vic...Thc t

chng minh cc phng php gii quyt khoa hc l kin thc khng th thiu ca cc nh qun tr. - Cung cp cho nh qun tr cc quan nim v nim nhm phn tch, nh gi v nhn din bn cht cc vn . T hiu bit v vn dng chnh xc cc quyt nh gii quyt cc vn ny sinh trong thc t. - Cung cp cho cc nh qun tr nhng k thut i ph vi cc vn trong cng vic, hnh thnh cc l thuyt, cc kinh nghim lu truyn v ging dy cho cc th h sau... ng thi cng hnh thnh cc phng php khoa hc to nn tng cho vic ng dng v ci tin khoa hc qun tr. 1.3.2 Qun tr l mt ngh thut Qun tr khng th hc thuc lng hay p dng theo cng thc. N l mt ngh thut v l mt ngh thut sng to. Ngh thut qun tr c c qua kinh nghim, nghin cu v quan st... nh qun tr thc hin ngh thut y trong cc cng vic hng ngy. Nh qun tr gii c th b lm ln nhng h s hc hi c ngay t nhng sai lm ca mnh trao di ngh thut qun tr ca h, linh hot vn dng cc l thuyt qun tr trong nhng tnh hung c th. Nh qun tr gii tham gia tch cc vo hot ng ca t chc, nghin cu nhng hon cnh c th, xy dng l thuyt ring gii thch nhng bin c v p dng nhng l thuyt ny trong quyt nh. Thng qua kinh nghim, thc hnh, suy lun v trc gic nh qun tr s tr nn nhy cm v thch nghi nhanh chng vi mi hon cnh, l ngh thut qun tr. 1.4 S PHT TRIN CA T TNG QUN TR 1.4.1 Bi cnh lch s 1.4.1.1 Tm quan trng ca nghin cu lch s pht trin cc t tng qun tr Cc nh qun tr hin nay vn dng nhng kinh nghim v l thuyt qun tr hnh thnh trong lch s vo trong ngh nghip ca mnh. L thuyt qun tr phi da trn thc t v qun tr c nghin cu c h thng qua cc thi i, nht l t th k 19, li mt di sn v qun tr s v phong ph m cc nh qun tr ngy nay ang tha hng. Chnh v th m vic nghin cu s tin trin ca t tng qun tr l cn thit cho cc nh qun tr trong l lun v thc hnh, cho hin ti v tng lai. 1.4.1.2 Ngun gc ca t tng qun tr Chu u, nhng phng php v k thut qun tr bt u c p dng vo lnh vc kinh doanh t th k th 16, khi cc hot ng thng mi bt u pht trin mnh. n th k 18, cuc cch mng cng nghip vi s p dng ca my mc c kh chuyn sn xut t phm vi gia nh sang nh my. S pht trin ngy cng ln mnh ca hot ng sn xut vn cng tr thnh mt nhu cu bc thit. Nhu cu thu ht nhiu vn h tr cho sn xut a n vic p dng ngy cng nhiu cc hnh thc t chc cng ty kinh doanh, c bit l cng ty c phn. l mt n v c php nhn ring, c th bn c phn cho nhiu ngi huy ng mt s vn ln. Cho n

khong gia th k 19 lut php cc nc Chu u chnh thc cho gii kinh doanh s dng hnh thc ny, vo thi k m nhng s pht trin khoa hc - k thut thc y phi gia tng qui m ca cc n v sn xut v tnh hnh vn trong gia nh khng cho ch s hu ca nhiu ngi. Do c qu nhiu ngi gp vn, nhiu ch s hu ca vn khng th trc tip tham gia qun tr. n lc ny, c th ni rng s phn bit gia chc nng ch s hu v chc nng ngi qun tr tr nn r rt. Chnh s phn bit ny to iu kin cho cc nh nghin cu tp trung vo cc hot ng qun tr mt cch mnh m hn. n th k 19, s quan tm n nhng hot ng qun tr mi thc s si ni, t nhng nh khoa hc n nhng ngi trc tip qun tr nhng c s sn xut kinh doanh. S quan tm vn tp trung nhiu vo kha cnh sn xut, nhng ng thi cng ch n kha cnh lao ng trong qun tr. Nh Rober Owen tm cch ci thin iu kin lm vic v iu kin sng ca cng nhn. Xt v phng din qun tr, vic lm ca Owen t nn mng cho cc nghin cu qun tr, nht l cc nghin cu v mi quan h gia iu kin lao ng vi kt qu ca x nghip. C th ni t cui th k 19 nhng n lc nghin cu nhm a ra nhng l thuyt qun tr c tin hnh rng khp. V chnh Federick W Taylor u th k 20 t tng qun tr c khao hc ca mnh l ngi t nn mng cho qun tr hin i v t n nay cc l thuyt qun tr c pht trin nhanh chng, gp phn tch cc cho s pht trin k diu ca x hi loi ngi trong nhng nm gn y. S pht trin ca cc l thuyt qun tr gn lin vi s ra i v pht trin ca cc trung tm kinh t - chnh tr trn th gii, ng thi chnh l thuyt qun tr li c nhng ng gp tch cc cho s pht trin x hi. 1.4.2 Cc trng phi qun tr c in y l l thuyt qun tr lu i nht v c tha nhn rng ri nht cc nc phng Ty. Nhng l thuyt ny c chia thnh 3 kho hng chnh: qun tr theo kiu th li, qun tr khoa hc v qun tr hnh chnh. Tt c cc l thuyt u ra i vo giai on cui th k 19, u th k 20 l thi im thnh hnh ca nn cng nghip i c kh v cc k s l ngi iu hnh cc doanh nghip. 1.4.2.1 Trng phi qun tr kiu th li (Bureaucretic Management) Qun tr kiu th li l mt h thng da trn nhng nguyn tc, h thng th bc, s phn cng lao ng r rng v nhng quy trnh hot ng ca doanh nghip. Ngi sng lp ra trng phi qun tr ny l nh x hi hc ngi c, chuyn nghin cu v qun tr vn phng ca cc c quan chnh ph - Max Weber (1861 1920). Mc d, ng l mt trong nhng nh l thuyt qun tr u tin gii quyt nhng vn ca cc t chc, nhng nhng cng trnh nghin cu ca cng ch c ph bin rng ri sau khi chng c dch thnh ting Anh vo nm 1947. L thuyt qun tr kiu th li a ra mt quy trnh v cch thc iu hnh mt t chc. Quy trnh ny c 7 c im gm: - H thng cc nguyn tc chnh thc.

- m bo tnh khch quan. - Phn cng lao ng. - C cu h thng cp bc ca t chc. - C cu quyn lc chi tit. - S cam kt lm vic lu di. - Tnh hp l. Nhng li ch ca l thuyt qun tr theo kiu th li: + Tnh hiu qu v tnh n nh ca t chc, + Cng vic ca nhn vin tr nn n gin hn bi nhim v ca h l thc hin nhng cng vic c bin thnh nhng nguyn tc n gin. Kt qu cng vic c tiu chun ho v mt cht lng v mc cn thit p ng mc ch ca t chc. Nhng hn ch: + Nguyn tc cng nhc v quan liu. + Tm cch m rng v bo v quyn lc. + Tc ra quyt nh chm. + Khng tng hp vi s thay i cng ngh. + Khng tng hp vi nhng gi tr ngh nghip. Tuy nhin, phng php tip cn ny vn c p dng rng ri v t hiu qu cao nhng t chc tho mn nhng iu kin sau: - Nhng t chc c khi lng thng tin chuyn ngnh ln v tm c bin php x l hu hiu. - Nhu cu ca khch hng c tc thay i chm. - Cng ngh n nh v c tc thay i chm. - Quy m hot ng ca t chc ln, iu kin cho php tiu chun ho dch v hay sn phm. 1.4.2.2 Trng phi qun tr khoa hc Qun tr khoa hc l mt h thng l thuyt qun tr tp trung nghin cu v cc mi quan h gia c nhn ngi cng nhn vi my mc thit b trong cc nh my. Mc tiu ca cc nh qun tr theo trng phi ny l thng qua nhng quan st, th nghim trc tip ti xng my nhm nng cao nng sut, hiu qu v ct gim s lng ph. Nhng ngi sng lp ra trng phi ny l Frederick W. Taylor, Frank v Lillian Gilbreth, Henry L.Gantt. L thuyt qun tr khoa hc ca F. W Tay lor (1856 1915) Taylor l mt k s c kh, xut thn t cng nhn tri qua vic ca hc va lm ti cc nh my Midvale Steel, Simonds Rolling Machine v Bethlehem Steel. Taylor c nhiu c hi quan st thc t qun tr trong nh my. Da vo nhng nm thng kinh nghim thc t, ng cho xut bn tc phm Nhng nguyn tc qun tr theo khoa hc. Taylor cho rng c 2

nguyn nhn chnh khin nng sut lao ng ca cng nhn thp v v nng sut lao ng thp nn hot ng qun tr km hiu qu. l : - Cng nhn khng bit cch lm vic khoa hc. Ngha l trong qu trnh lm vic c nhng ng tc tha, cha hp l trong di chuyn, vn ng, t chc ni lm vic cha khoa hc, lm vic ty tin khng c k hoch ... - Cng nhn lm vic thiu nhit tnh v hng hi, ng quy trch nhim ny thuc v cc nh qun tr. Ni mt cch khc l nh qun tr khng bit qun tr mt cch khoa hc. T Taylor cho rng cn phi thay i cch thc qun tr theo kiu gp u lm , lm sai th sa bng mt cch thc qun tr mi gi l Qun tr mt cch khoa hc. Xut pht t cc nguyn nhn ny, m ni dung ca hc thuyt qun tr mt cch khoa hc bao gm cc iu c bn sau y : Cc nh qun tr t cp c s cho n cp cao nn dnh nhiu thi gian v cng sc lm k hoch hot ng, t chc cho cng nhn lm vic v kim tra hot ng ca cng nhn, thay v t mnh cng tham gia lm cng vic c th nh cng nhn. Cc nh qun tr nn u t nghin cu tm ra nhng cch thc hot ng, lm vic t tn thi gian, t hao sc lao ng nht. Ngha l tm ra cc phng php lm vic khoa hc ph hp vi cc tnh hung c th trong thc t. Cng c s dng nghin cu l phng php chp nh, kho st ca lm vic, phng php bm gi theo thao tc, ng tc lm vic ca cng nhn. Cc cch thc lm vic khoa hc ny phi c hng dn, ch dy cho cng nhn . Cc nh qun tr nn nghin cu s dng cc bin php kch thch kinh t cng nhn hng hi lm vic, tng nng sut lao ng nh l ch thng, khon cng vic, khon sn phm ... Hc thuyt qun tr ca Taylor c p dng rt rng ri trong cc x nghip, nh my cc nc Chu u, M v em li nhiu thnh qu. Hc thuyt qun tr theo khoa hc c hai ng gp ng k i vi ngnh qun tr hc: (1) Phng php lm vic tt nht. (2) Cng nhn c tr long theo sn phm. Nhng ngi tip bc Taylor: Henry L.Gantt (1861 1919): ng gp hai iu: (1) B sung h thng tr lng theo sn phm bng h thng tin thng (cho nhng sn phm vt nh mc). (2) a ra biu mang tn ng: Biu Gantt, nhm theo di tin sn xut, la chn phng n sn xut ti u. Biu n gin, d hiu, cn rt c dng trong cc ngnh k thut hin nay. Frant v Lillian Gilbreth (1868 1924): Rt c cng trong vic ra cc bin php kim sot lao ng bng cch loi b lao ng tha.

Ngoi ra hai ng b Gilbreth cn a ra k hoch ba cng v (three position plan) ca cng nhn lm vic theo s sau y:

Chun b c hi thng tin.

= NGI THY

Cng nhn lm vic

NGI LM VIC = NGI HC

o to ngi k tha

Cc hn ch ca hc thuyt ny: - Thiu nhn bn v ch trng tn dng sc lao ng ca ngi th (bc lt lao ng) - Ch ch trng qun tr vin cp c s - Ch cp tm vi m trong qun tr. 1.4.2.3 Qun tr hnh chnh tng qut L thuyt Qun tr hnh chnh tng qut l mt trong nhng t tng qun tr lu i v ph bin nht i vi cc loi t chc d thuc khu vc Nh nc hay t nhn, ln hay nh. Hc thuyt qun tr ca Henri Fayol (1841-1925) Nm 1916, cha ca l thuyt qun tr tng qut, nh cng nghip ngi Php - Henry Fayol xut bn cun sch Qun tr cng nghip v qun tr tng qut (Admistration Industrielle et Gnrale ), cp n cc nguyn tc qun tr. Cun sch ny c dch sang ting Anh v c ph bin rng ri vo nm 1949. Trong cun sch ny ln u tin Fayol phn nh ton b hot ng ca x nghip thnh 6 cng vic ch yu: 1. Cng vic k thut (sn xut, ch to, ch bin) 2. Cng vic thng mi (mua, bn, trao i) 3. Cng vic ti chnh (huy ng v s dng vn mt cch hp l nht) 4. Cng vic bo v (bo v ti sn v nhn vin). 5. Cng vic k ton (kim k ti sn, lp bng cng n, tnh gi thnh, thng k...) 6. Qun tr tng hp (k hoch, t chc, ch huy, phi hp, kim tra). Fayol quan nim rng nng sut lao ng ca con ngi lm vic chung trong tp th, ty thuc vo s sp xp, t chc ca nh qun tr. Vic sp xp, t chc ny c Fayol gi l vic qun tr tng qut. Theo Fayol, cc hot ng qun tr tp trung vo 14 nguyn tc qun tr sau :

 Phi m bo phn cng lao ng, chuyn mn ho lao ng Phi xc nh r mi quan h gia quyn hnh v trch nhim trong h thng qun tr Phi duy tr k lut trong X nghip Mi cng nhn ch nhn lnh t mt cp ch huy trc tip duy nht (Thng nht ch huy ). Nguyn tc tp trung trong lnh o Li ch ca c nhn c bo m da trn c s li ch chung Quyn li kinh t phi tng xng vi cng vic (th lao phi tng ng vi hao ph lao ng b ra) Nguyn tc tp trung thm quyn : gia tp trung v phn tn phi hp l. Tun th nguyn tc chui xch hoc trt t th bc (Scalar chain) trong h thng t chc (xch lnh o) Sinh hot trong X nghip phi c trt t (Vt t v nhn s phi c b tr ng ch v ng lc) i x trong X nghip phi cng bng (Cp qun tr phi t ra thn thin v cng bng vi cc thuc vin) Nguyn tc n nh nhim v Nguyn tc pht huy sng kin c nhn Tinh thn ng i (Esprit de corps) (To ra s thng nht ca t chc). Cc nguyn tc ny cn phi c vn dng linh hot, mm do v sng to. Trong nhng nguyn tc trn, nguyn tc thng nht ch huy v nguyn tc cp bc l 2 nguyn tc quyt nh thc cht l lun qun l ca Fayol. Ngy nay, nhiu t chc vn p dng 14 nguyn tc ny trong qun l sau khi iu chnh chng cho ph hp vi c im ring v tnh hnh hin ti. Max Weber (1861 1920) Vo u th k XX c mt nh x hi hc ngi c tn l Weber pht trin mt l thuyt v c cu quyn hnh v m t hot ng ca t chc cn c trn nhng tng quan v quyn hnh. Weber a ra mt m hnh l tng ca t chc gi l h thng bn giy (bureaucracy), c trng ca n l phn chia lao ng v coi yu t quyn hnh trong t chc l rt quan trng ( xut pht t cp cao). Cng vi suy ngh nh Fayol, Max Weber a ra 4 nguyn tc sau y : - Mi hot ng ca t chc u cn c vo vn bn qui nh trc - Ch c nhng ngi c chc v mi c quyn quyt nh - Ch c nhng ngi c nng lc mi c giao chc v

- Mi quyt nh trong t chc phi mang tnh khch quan. nh gi chung v trng phi qun tr c in: C ba trng phi qun tr c in u nhn mnh n nhng nguyn tc chnh thc ca t chc v u cp n cc mi quan h chnh thc gia cc b phn, nhim v v cc yu t c cu ca t chc. ng thi cn nhn mnh vai tr ca nh qun tr trong h thng th bc ca t chc. Nhn chung nhng t tng qun tr c in l nhng thnh tu ni bt trong iu kin kinh t - x hi ti thi im v nhiu nguyn l t chc, iu hnh ca nhng t tng ny vn ang c p dng trong cc t chc hin i. 1.4.3 Trng phi qun tr hnh vi (hay trng phi tm l x hi) Nhng ngi ch trng phng php tip cn ny trong qun tr vch ra rng cn phi t con ngi vo trng tm ch trong cc hot ng ca t chc; nng sut lao ng khng do yu t vt cht quyt nh, m do nhu cu tm l x hi chi phi. Cc tc gi thuc trng phi ny gm c Mary Parker Follett, Elton Mayo v Douglas McGregor 1.4.3.1 Marry Parker Follett (1868 1933) Mary Parker Follet nhn thy qun tr l mt dng chy, mt tin trnh lin tc v rt nng ng. B cho rng, nu mt vn c gii quyt th trong qu trnh cc nh qun tr gii quyt vn s lm ny sinh nhng vn mi. B cng nhn mnh n hai kha cnh: 1. Phi quan tm n nhng ngi lao ng trong qu trnh gii quyt vn . 2. Cc nh qun tr phi nng ng, thay v p dng cc nguyn tc cng nhc. Follet cho rng, chnh nhng nh qun tr cp c s s l nhng ngi c th a ra nhng quyt nh tt nht. Mt khc, h c th va hoch nh, phi hp v lin kt cng nhn trong qu trnh sn xut. Follet cng ch trng quan h x hi trong qun tr (c Nht p dng hin nay). B cho rng bi cnh hot ng sn xut kinh doanh ca mt cng ty, ngoi kha cnh kinh t k thut, phi c xem nh l mt h thng bao gm nhng quan h x hi. B cng ch r rng, cng vic ca cc nh qun tr tt c cc cp cn l thit lp nhng mi quan h tt vi cp di ca h, tuy qu trnh ny s gp mt s kh khn v mt tm l x hi. Cc nh qun tr cn tm cch gii quyt nhng xung t trong ni b b phn do h ph trch v cch tt nht l h nn tch cc tip xc v truyn thng trc tip vi cng nhn v cc ng nghip. Trong qu trnh ny s to ra s hiu bit gia tt c cc bn. 1.4.3.2 Mc Gregor ( 1906 - 1964 ) Thuyt a ra 2 bn cht khc nhau ca con ngi lm c s cho s ng vin. Bn cht X: l ngi c bn tnh l, khng thch lm vic, khng mun nhn trch nhim, ch lm vic khi b ngi khc thc dc, bt buc. Tm li l ngi c bn tnh li bing.

 Bn cht Y: l ngi c bn tnh nng ng, hm thch lm vic, bit t kim sot hon thnh cng vic, sn sng chp nhn trch nhim v c kh nng sng to trong cng vic. Tm li l ngi c bn cht sing nng. Hai thuyt ny a ra nhng nhn nh tri ngc nhau v bn cht ca con ngi. Thuyt Y l mt quan im hin i, cho rng bn cht ca con ngi l tt v cc nh qun tr cn to iu kin cho h pht huy nhng mt tt . Tri li, thuyt X cho rng bn cht ca con ngi l xu, nh qun tr cn kim sot cht ch v phi c nhng hnh pht, bin php thch hp ngn chn nhng mt xu . Ty theo ngi c bn cht X hay Y m p dng cc bin php ng vin khc nhau : - i vi ngi c bn cht X: l qun tr nn p dng cc bin php giao cng vic mt cch c th, thng xuyn n c v kim tra kt qu lm vic c s hng dn iu chnh kp thi, tng cng p dng cc bin php kch thch bng vt cht. - i vi ngi c bn cht Y: Nh qun tr nn tho lun, bn bc vi h v nhng mc tiu cn t c ca cng vic. Sau dnh nhiu quyn quyt nh trong cng vic, cho h t gii quyt mt cch ch ng, sng to cng vic ca mnh. To iu kin h chng t nng lc hn l kim tra, n c, tng cng kch thch bng tinh thn i vi h. 1.4.3.3 Elton Mayo ( 1880 - 1949 ) Vo nm 1924, cc k s ti nh my Hawthornes nghin cu cc yu t vt cht nh ting n, nh sng, nngc tc ng ln nng sut lao ng khi ci thin cc iu kin vt cht. Nhng khi h thp cc iu kin ny tr li nh ban u, th nng sut lao ng vn khng gim theo. Elton Mayo, gio s tm l hc ca trng kinh doanh Havard, c mi tham gia cuc nghin cu gii thch hin tng trn. Cui cng , Mayo kt lun rng s gia tng nng sut khng ph thuc vo cc nguyn nhn vt cht, m do mt tp hp nhng phn ng tm l phc tp. ng nhn nh rng: khi nhng cng nhn c s ch c bit th nng sut s tng ln bt k cc iu kin lm vic c thay i hay khng. Hin tng ny c gi l hiu ng Hawthorne. 1.4.3.4. H. Abraham Maslow (1908 1970) Kt qu nghin cu cho thy rng, hnh ng ca con ngi c bt ngun t cc nhu cu. Nhu cu s quyt nh hot ng ca con ngi, ng a ra l thuyt phn cp 5 nhu cu ca con ngi sp xp t thp ln cao theo s hnh thp sau y:
T hon thin bn thn c knh trng v t trng Nhu cu x hi

Nhu cu an ton Nhu cu vt cht

Nhu cu ny c tha mn th s ny sinh nhu cu mi cao hn v c nh vy nhu cu ca con ngi pht trin khng ngng v l ng lc thc y h hot ng. Mun ng vin con ngi lm vic, nh qun tr phi hiu r nhu cu ang cn tha mn ca con ngi v to iu kin cho h t tha mn nhu cu . 1.4.3.5. Nhn xt v l thuyt tm l x hi Ni dung chnh ca nhm tm l x hi: - Doanh nghip l mt h thng x hi - ng vin khng ch bng yu t vt cht m cn l yu t tm l x hi - Tp th nh hng n tc phong c nhn (tinh thn, thi , kt qu lao ng) - Lnh o khng ch l quyn hnh do t chc, m cn do yu t tm l x hi ca t chc chi phi. Khuyt im: - Thuyt tm l x hi ch b sung ch khng thay th tin con ngi thun ty kinh t - Con ngi b h thng khp kn m khng quan tm n yu t ngoi lai. nh gi chung v trng phi qun tr hnh vi: Trng phi qun tr hnh vi t trng tm ch vo vn con ngi, cc tc gi thuc trng phi ny vch r chnh con ngi l nhn t quyt nh nng sut lao ng. Theo h, cng ngh, cc nguyn tc v cc tiu chun ca cng vic khng m bo cho cng vic c hon thnh tt. Thay vo , s thnh cng ty thuc vo cc mi lin h, cc nhm khng chnh thc, s thc y v k nng ca cc thnh vin trong t chc. Ch nhng nh qun tr c thc v s phi hp v lin kt cc c nhn hng ti mc tiu chung ca t chc mi c th em li nng sut cao. 1.4.4 Trng phi nh lng trong qun tr Nhng ngi xng l thuyt ny ch trng s dng cc k thut nh lng thng qua s h tr ca my in ton phc v cho qu trnh la chn mt quyt nh qun tr ti u gia nhiu phng n hnh ng. L thuyt qun tr nh lng c bn c trng c bn: - Ch yu tp trung vo lm quyt nh v cho rng qu trnh phn tch lm quyt nh bao hm nhng hnh vi qun tr. - Da trn l thuyt quyt nh kinh t, la chn phi mang li li ch kinh t. - Dng cc m hnh ton hc gii quyt vn . - Coi my tnh l cng c c bn trong vic gii quyt cc m hnh v cc bi ton qun tr.

Phm vi p dng ca cc cng c ra quyt nh theo phng php nh lng kh rng ln v chng rt thnh hnh trong sut hai thp nin 70 v 80. Ngy nay, cc nh qun tr vn p dng nhng cng c phn tch nh lng nh m hnh qun tr tn kho ti u, l thuyt ra quyt nh da vo phng php thng k, phng trnh tuyn tnhNhiu chng trnh phn mm c thit lp theo cc m hnh ny cho php cc nh qun tr s dng chng h tr cho qu trnh ra quyt nh. Mt tri ca l thuyt ny l vic s dng cc cng c ra quyt nh kh phc tp, ngi s dng phi c trnh chuyn mn. Trng phi ny tip cn trn 3 hng c bn l qun tr khoa hc, qun tr tc nghip v qun tr h thng thng tin. 1.4.4.1 Qun tr khoa hc Mt trong nhng p dng chnh ca trng phi ny l qun tr khoa h, cn phi phn bit vi t tng qun tr khoa hc ca Taylor ra i u th k ny. y khoa hc qun tr l n li qun tr dng nhng phn tch ton hc trong quyt nh, s dng cc cng c thng k, cc m hnh ton hc... Khoa hc qun tr c ngun gc sau chin tranh th gii th 2 khi k thut chin tranh pht trin cao, nhu cu ng dng cc kin thc nh lng v ti u ha ngy cng bc thit. Hn na cc qu trnh sn xut ngy cng phc tp hn so vi phng php qun tr truyn thng. S lin kt gia cc phng php t chc sn xut trong lnh vc cng nghip v kh vi sn xut dn dng l tin xut hin kho hng ny. 1.4.4.2 Qun tr tc nghip Qun tr tc nghip l p dng phong php nh lng vo cng tc t chc v kim sot hot ng, n c nhiu ng dng trong cng tc qun l hng ngy. Qun tr hat ng s dng nhiu k thut nh lng nh tin on, kim tra Hng tn kho, lp trnh tuyn tnh, l thuyt h qu, l thuyt h thng... Chnh kho hng ny m ra cc phng php qun l hin i nh phng php KABAN, phng php TQM hay 6 SIGMA hin nay. 1.4.4.3 Qun tr h thng thng tin Qun tr h thng thng tin l nhng chng trnh tch hp thu thp v x l cc thng tin gip vic tm ra quyt nh. Thng thng cc h thng ny c tr gip tch cc ca h thng my tnh. H thng thng tin l kt qu hp l ca vic ngy cng c s cng nhn sc mnh v gi tr ca thng tin, v thng tin phi sn sng di dng thch hp, ng thi im cho cc nh qun tr lm quyt nh h thng thng tin khng ch c my tnh m cn l con ngi, chng trnh, d liu... Do nht thit phi c s qun tr thch hp h thng thng tin . 1.4.4.4 Nhn xt v trng phi nh lng trong qun tr Trng phi nh lng thm nhp hu ht trong mi t chc hin i vi nhng k thut phc tp. Khoa hc qun tr, qun tr tc nghip v qun tr h thng thng tin rt quan trong cho cc nh qun tr cc t chc ln v hin i ngy nay. Cc k thut ca trng phi ny ng gp rt ln trong vic nng cao trnh hoch nh v kim tra hot ng.

1.4.5 Hc thuyt qun tr hin i i vi cc nh qun tr hc hin i, cc nhm hc thuyt c in, tm l x hi v qun tr, nhm nh lng u mang tnh cc b, phin din ging nh nhng ngi m s voi, mi l thuyt u ch thy c mt mng nh ca ton b cc hot ng qun tr. Tuy nhin cc nh l thuyt hin i c nhiu cch nhn khc nhau v ton cnh con voi ny, qua nhng kho hng hay cch tip cn sau y: 1.4.5.1 Trng phi Qu trnh Qun tr Thc cht kho hng ny c cp t u th k 20 qua t tng ca Henry Fayol, nhng thc s ch pht trin mnh t nm 1960 do cng ca Harold Koontz v cc ng nghip. T tng ny cho rng qun tr l mt qu trnh lin tc ca cc chc nng qun tr l hoch nh, t chc, iu khin v kim sot. Cc chc nng ny c gi l nhng chc nng chung ca qun tr. Bt c lnh vc no, d n gin n phc tp, d trong lnh vc sn xut hay dch v th bn cht ca qun tr l khng thay i l vic thc hin y cc chc nng qun tr.

Hoch nh

T chc

iu khin

Kim sot

T khi c Koontz pht trin th kho hng ny c tr thnh mt kho hng c ch nht, v c rt nhiu nh qun tr t l thuyt n thc hnh a chung. 1.4.5.2 Trng phi Ngu nhin L thuyt ny cho rng k thut qun tr thch hp cho mt hon cnh nht nh ty thuc bn cht v iu kin ca hon cnh . Phung thc qun tr ng hay tc phong qun tr trong mt tnh trng lao ng nht nh ph thuc vo nhiu bin s. Quan im ngu nhin lp lun rng cc hin tng v t chc xy ra theo cc hnh thi m nh qun tr c th hiu c, nhng khng th c mt khun mu cho tt c cc trng hp v mi vn t n l c o. Kho hng ngu nhin mun kt hp vo thc t bng cch hi nhp nhng nguyn tc qun tr vo trong khun kh hon cnh. N c xy dng trn lun Nu c X th t c Y nhng ph thuc vo iu kin ca Z, nh vy iu kin Z l nhng bin s ngu nhin. Nhng c gng gn y ca kho hng ny l tm cch cch ly bin s Z, thay bng nhng yu t quyt nh khc ca hon cnh. X Nu c Tt c Y

Ph thuc

Kho hng ngu nhin c cho l hp l theo trc gic, v nhng t chc th khc bit nhau v kch thc, mc tiu, nhim v, nn kh c th c nhng nguyn l chung p dng mt cch khi qut. 1.4.5.3 L thuyt Z L thuyt Z c mt gio s ngi M gc Nht Bn l gio s William Ouchi Xy dng trn c s p dng cch qun l ca ngi Nht Bn trong cc cng ty M. L thuyt ra i nm 1978, ch trng n quan h x hi v yu t con ngi trong t chc. L thuyt Z c cc c im sau: Cng vic di hn, quyt nh thun hp, trch nhim c nhn, xt thng thng chm, kim sot kn o bng cc bin php cng khai, quan tm n tp th v c gia nh nhn vin... 1.4.5.4 Tip cn theo 7 yu t (7S) Cch tip cn ny nhn mnh rng trong qun tr cn phi phi hp hi ha 7 yu t qun tr c nh hng ln nhau, khi mt yu t thay i ko theo cc yu t khc cng b nh hng. Nh qun tr phi l ngi thng hiu v s dng tt trong qun tr, l: - Chin lc: L phn phi cc ngun ti nguyn ca t chc v n nh ng li hot ng ca t chc . - C cu: Phn cp trong t chc v xc nh quyn hnh. - H thng : Cc quy trnh t chc, th tc bo cov lm cc cng vic hng ngy. - Nhn vin: l nhng ngi hat ng trong t chc, gn b v hng ti mc tiu. - Phong cch: Cch thc qun tr t c mc tiu ca t chc. - K nng: Trnh chuyn mn ca cc nhn vin. - Mc tiu phi hp: L h thng gi tr m mi ngi chia s. L thuyt 7S hnh thnh nhm p ng nhu cu qun tr cc cng ty c quy m ln, mang tnh cnh tranh ton cu.

CHNG 2. MI TRNG HOT NG CA DOANH NGHIP

2.1 KHI NIM - PHN LOI MI TRNG 2.1.1 Khi nim Mi trng hot ng ca doanh nghip l tng hp cc yu t t bn trong cng nh t bn ngoi thng xuyn tc ng nh hng n kt qu hot ng ca doanh nghip. 2.1.2 Phn loi mi trng 2.1.2.1 Cn c theo phm vi v cp ca mi trng Mi trng c th phn thnh cc loi sau: a. Mi trng bn ngoi: Mi trng v m: cn gi l mi trng tng qut, c hnh thnh t nhng iu kin chung nht ca mt quc gia no . Bao gm cc yu t nh: cc iu kin v kinh t, chnh tr, php lut, t nhin v cng ngh. Mc d khng trc tip tc ng n cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip, nhng mi khi c s bin ng v nhn khu hc, v thu nhp ca dn c, v c s h tng hay s ra i ca mt cng ngh miu c nhng tc ng dy chuyn n doanh nghip. ng thi s khan him hay di do cc ngun ti nguyn thin nhin, s ci m hay bo th ca lut php u l nhng yu t m nh qun tr phi quan tm khi a ra cc quyt nh qun tr. Mi trng vi m: cn gi l mi trng c th, c hnh thnh ty thuc vo nhng iu kin sn xut kinh doanh trong tng ngnh v bi c im hot ng ca mi doanh nghip. Mi trng ny thng bao gm cc yu t nh: khch hng, cc i th cnh tranh, nhng ngi cung cp, cc nhm p lc. Cc yu t ny nh hng trc tip n s tn ti ca cc doanh nghip. Bi mt doanh nghip khng th tn ti c nu khng c ngi mua sn phm, ngun cung cp nguyn vt liu hay khng duy tr c v th cnh tranh so vi i th. ng thi, thng qua vic bo v quyn li ring, cc nhm c quyn li trong doanh nghip lun tm cch tc ng trc tip n cc quyt nh qun tr. Thm vo , s can thip ca cc c quan chnh ph nhm duy tr hiu lc ca lut php s c nhng tc ng nht nh, thm ch c th lm cho doanh nghip ng ca. b. Mi trng ni b (hon cnh ni b): Bao gm cc yu t bn trong ca doanh nghip c nh hng n kt qu hot ng ca doanh nghip. C th mi trng ni b gm cc yu t

nh: ngun nhn lc, kh nng nghin cu v pht trin ca t chc, sn xut, ti chnh, marketing, vn ha ca t chc... Tt c nhng yu t trn tc ng vo doanh nghip d di hnh thc trc tip hay gin tip u em li nhng h qu nht nh i vi cc hot ng qun tr. Mt khc, cc yu t ny lun bin i khng ngng, do , i hi cc nh qun tr phi c s sng to trong mi quyt nh qun tr. MI TRNG V M Cc yu t kinh t Cc yu t chnh ph v chnh tr Cc yu t x hi Cc yu t dn s Cc yu t t nhin Cc yu t cng ngh MI TRNG V M (TC NGHIP) Cc i th cnh tranh Khch hng Nhng ngi cung cp Cc nhm p lc MI TRNG NI B Ngun nhn lc Kh nng nghin cu pht trin Sn xut Ti chnh k ton Marketing Vn ha ca t chc

2.1.2.2 Cn c theo mc phc tp v mc bin ng ca mi trng Theo tiu thc ny mi trng c phn thnh 4 loi - Mi trng n gin n nh. - Mi trng n gin nng ng - Mi trng phc tp n nh - Mi trng phc tp nng ng

Mc bin ng N NH Mc phc tp (1) N GINN NH N GIN (2) N GINNNG NG NNG NG

- Mi trng c t cc - Mi trng c t cc yu t. yu t. - Cc yu t t thay i. - Cc yu t bin ng thng xuyn. (3) PHC TP(4) PHC TPN NH NNG NG - Mi trng c nhiu - Mi trng c t cc yu t. yu t. - Cc yu t t thay i - Cc yu t bin ng thng xuyn.

PHC TP

2.1.3. Phng php nghin cu mi trng 2.1.3.1 Nghin cu mi trng c hai trng thi tnh v ng Khi nghin cu mi trng cn xem xt n c hai trng thi tnh v ng. trng thi tnh cn xc nh: - Kt cu ca mi trng. Tc l cn xc nh mi trng ca mt doanh nghip gm nhng yu t tc ng c th nh th no? - Tnh cht v mc nh hng ca tng yu t i vi hot ng ca doanh nghip v hin trng cc yu t ca mi trng doanh nghip. 2.1.3.2 Phng din quc t trong nghin cu mi trng y cn lm r hai vn : - D bo nhng xu hng bin ng ca tng khu vc v trn ton th gii. - Nhn nh nhng tc ng c tnh cht thun li v kh khn i vi doanh nghip trong thi gian ti. 2.2 VAI TR V C IM CC LOI MI TRNG 2.2.1 Mi trng v m (Mi trng tng qut)

2.2.1.1 Mi trng kinh t y l mt yu t rt quan trng thu ht s quan tm ca tt c cc nh qun tr. S tc ng ca cc yu t ca mi trng ny c tnh cht trc tip, v nng ng hn so vi mt s yu t khc ca mi trng tng qut. Nhng din bin ca mi trng kinh t v m bao gi cng cha ng nhng c hi v e da khc nhau i vi tng doanh nghip trong cc ngnh khc nhau, v c nh hng tim tng n cc chin lc ca doanh nghip. Mt s yu tc c bn ca mi trng kinh t: - Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Product: GDP), v tng sn phm quc dn (Gross national Product: GNP) - Li sut - Cn cn mu dch (cn cn thanh ton quc t) - Xu hng ca t gi - Xu hng tng gim ca thu thp thc t tnh bnh qun u ngi - Mc lm pht ca nn kinh t - H thng biu thu v mc thu - Cc bin ng trn th trng chng khon 2.2.1.2 Mi trng chnh tr v lut php S tc ng ca mi trng chinh tr v lut php i vi cc doanh nghip nh sau: - Lut php: a ra nhng quy nh cho php hoc khng cho php, hoc nhng rng buc i hi cc doanh nghip tun theo. - Chnh ph:c quan gim st, duy tr, thc hin php lut v bo v li ch chung ca quc gia. 2.2.1.3 Mi trng vn ha x hi Bao gm nhng chun mc v gi tr m nhng chun mc v gi tr ny c chp nhn (tn trng) bi mt x hi hoc mt nn vn ha c th. S thay i ca cc yu t vn ha x hi mt phn l h qu ca s tc ng lu di ca cc yu t v m khc, do vy n thng xy ra chm hn so vi cc yu t khc. Cc kha cnh hnh thnh mi trng vn ha x hi chng hn nh: - Nhng quan nim v o c, thm m, v li sng, v ngh nghip. - Nhng phong tc, tp qun, truyn thng. - Nhng quan tm v u tin ca x hi. - Trnh nhn thc, hc vn chung ca x hi... 2.2.1.4 Mi trng dn s Nhng kha cnh cn quan tm n mi trng dn s bao gm: - Tng dn s ca x hi, t l tng ca dn s. - Nhng xu hng trong tui tc, gii tnh, dn tc, ngh nghip, v phn phi thu nhp. - Tui th v t l sinh t nhin.

- Cc xu hng dch chuyn dn s gia cc vng... 2.2.1.5 Mi trng t nhin iu kin t nhin bao gm v tr a l, kh hu, cnh quan thin nhin, t ai sng bin cc ngun ti nguyn khong sn trong lng t, ti nguyn rng, s trong sch ca mi trng nc v khng kh... 2.2.1.6 Mi trng cng ngh y l mt trong nhng yu t rt nng ng, cha ng nhiu c hi v e da i vi cc doanh nghip. 2.2.2. Mi trng vi m (Mi trng c th) 2.2.2.1 Khch hng Khi cp n yu t ny cc nh qun tr cn lm r mt s kha cnh sau y: - Khch hng mc tiu ca doanh nghip l ai? Nhu cu v th hiu ca h l g? Khuynh hng trong tng li ca h nh th no? - kin ca khch hng i vi cc sn phm & dch v ca doanh nghip ra sao? - Mc trung thnh ca khch hng i vi cc sn phm v dch v ca doanh nghip? - p lc ca khch hng hin ti i vi doanh nghip v xu hng sp ti nh th no? 2.2.2.2 Nhng ngi cung ng L nhng nh cung cp cc ngun lc nh: vt t, thit b, vn, nhn lc...cho hot ng ca doanh nghip, k c cc c quan cp trn nh: b ch qun, lin hip x nghip...c uyn a ra cc chnh sch v quy nh i hot ng ca doanh nghip. 2.2.2.3 Cc i th cnh tranh Cc nguy c cnh tranh trn thc t c th chia thnh 3 dng sau y: - Cnh tranh ca cc doanh nghip hin hu trong ngnh - Nguy c xm nhp mi - Cc sn phm thay th ginh c thng li vi cc i th, cc nh doanh nghip cn tr li c nhnh cu hi c bn sau y: - Mc tiu, chin lc ca i th cnh tranh l g? - im mnh, im yu ca i th cnh tranh l g? - im mnh, im yu ca doanh nghip mnh l g? 2.2.2.4 Cc nhm p lc x hi Cc nhm p lc x hi i vi hng c th l: cng ng dn c xung quanh khu vc doanh nghip ng, hoc l d lun x hi, cc t chc cng on, hip hi ngi tiu dng, cc t chc y t, bo ch. 2.2.3. Hon cnh ni b

Bao gm cc yu t v iu kin bn trong ca doanh nghip, nh: nhn s kh nng ti chnh, vn ha ca t chc... Hon cnh ni b thng th hin nhng im mnh, yu ca doanh nghip. N l mt yu t quan trng nh hng n vic hon thnh mc tiu ca t chc. 2.2.3.1 Yu t nhn lc y l mt yu t quan trng, cn c nh gi mt cch khch quan v chnh xc. Khi nghin cu yu t ny, cc nh qun tr cn lm r cc kha cnh sau: - Tng nhn lc hin c ca doanh nghip. - C cu nhn lc. - Trnh chuyn mn, trnh lm ngh ca lc lng nhn lc. - Tnh hnh phn b v s dng lc lng nhn lc. - Vn phn phi thu thp, cc chnh sch ng vin ngi lao ng. - Kh nng thu ht nhn lc ca hng. - Mc thuyn chuyn v b vic. 2.2.3.2 Kh nng ti chnh Cc ni dung cn xem xt yu t ny l: - Kh nng ngun vn hin c so vi yu cu thc hin cc k hoch, chin lc ca doanh nghip. - Kh nng huy ng cc ngun vn t bn ngoi. - Tnh hnh phn b v s dng cc ngun vn. - Vic kim sot cc chi ph. - Dng tin (thu v chi). - Cc quan h ti chnh trong ni b v trong quan h vi cc n v khc. 2.2.3.3 Kh nng nghin cu v pht trin ca doanh nghip Kh nng ny c th hin ch yu qua cc mt sau: - Kh nng pht trin sn phm mi. - Kh nng ci tin k thut. - Kh nng ng dng cng ngh mi. 2.2.3.4 Vn ha ca t chc Vn ha ca t chc l nhng chun mc, khun mu v c tnh truyn thng, nhng dng hnh vi, nhng nguyn tc, th tc c tnh cht chnh thc m mi thnh vin ca t chc phi noi theo, phi thc hin. Vi cch hiu , vn ha ca t chc thng c biu hin qua qu trnh hot ng ca doanh nghip. C th l: 1. Tnh hp thc ca hnh vi 2. Cc chun mc 3. Cc gi tr chnh thng 4. Trit l 5. Nhng lut l

6. Bu khng kh t chc 2.3 K THUT PHN TCH SWOT S (Strengths): Cc im mnh. W (Weaknesses): Cc im yu. O (Opportunities): Cc c hi. T (Theats): Cc nguy c. 2.3.1 Quy trnh phn tch SWOT Quy trnh phn tch SWOT

CC BC NI DUNG Bc 1: xc nh nhng - L nhng yu t c nh hng rt ln n hot c hi, nguy c, im ng ca doanh nghip. mnh, yu, c tnh then cht m ta ang hoc s i mt. Bc 2: a ra s kt - Cn phi s dng mt mnh no khai thc hp gia cc yu t mt tt nht c hi c c t bn ngoi. cch logic. - Cn phi s dng mt mnh no i ph vi nguy c t bn ngoi. - S+O - PA1: cn phi s dng c hi no khc - S+T phc yu km hin nay? - W+O - PA2: Cn phi khc phc yu km no hin - W+T nay to iu kin khai thc tt c hi c - S+W+O+T c t bn ngoi? - Cn khc phc yu km no nhm gim thiu nguy c t bn ngoi? - C th a ra phng n no nhm kt hp gia 4 yu t nhm to ra s cng hng trong cc chin lc ca doanh nghip. Bc 3: Phn nhm - Tin hnh phn nhm cc chin lc c xut chin lc trong bc 2 theo nhng tiu thc no .

Bc 4: La chn chin Cc chin lc c la chn phi m bo tnh lc h thng, c tnh h tr cho nhau. Doanh nghip c th theo ui chin lc WO, WT, ST vi mc tiu h tr cho vic khai thc tt nht cc chin lc SO.

2.3.2 Ma trn SWOT Ma trn SWOT

Mi trng O: Nhng c hi T: Nhng e da bn ngoi Lit k nhng c hi Lit k c nhng Mi trng ch yu. e da ch yu. bn trong CC CHIN CC CHIN S : Cc im mnh LC SO Lit k nhng im S dng cc LC ST mnh tiu biu im mnh tn S dng im dng c hi. mnh trnh cc mi e da. CC CHIN CC CHIN W: Cc im yu LC WO LC WT Lit k nhng yu Vt qua nhng Ti thiu ha im quan trng yu im bng nhng im yu v cch tn dng c hi. trnh khi cc mi -Khc phc yu im e da. nhm tn dng c hi.

CHNG 3. QUYT NH QUN TR

3.1 KHI NIM 3.1.1 Khi nim Quyt nh qun tr l hnh vi sng to ca nh qun tr nhm nh ra ng li v tnh cht hot ng ca mt i tng (t chc) nhm gii quyt nhng vn ny sinh v chn mui, trn c s phn tch cc quy lut khch quan ang vn ng, chi phi i tng v trn kh nng thc hin ca i tng (t chc). 3.1.2 Cc loi quyt nh 3.1.2.1 Theo tnh cht ca vn ra quyt nh - Quyt nh chin lc: L nhng quyt nh c tm quan trng, xc nh phng hng v ng li hot ng ca t chc. Thng do cc nh qun tr cp cao thc hin. - Quyt nh chin thut: L nhng quyt nh c thc hin nhm gii quyt nhng vn ln bao qut mt lnh vc hot ng, thng do cc nh qun tr cp gia thc hin. - Quyt nh tc nghip: L nhng quyt nh gii quyt nhng vn mang tnh chuyn mn nghip v ca cc b phn. Thng do cc nh qun tr cp thp thc hin. 3.1.2.2 Theo thi gian thc hin - Quyt nh di hn: - Quyt nh trung hn - Quyt nh ngn hn 3.1.2.3 Theo phm vi thc hin - Quyt nh ton cc: L quyt nh c tm nh hng n tt c cc b phn trong t chc. - Quyt nh b phn: l nhng quyt nh ch nh hng n mt hay vi b phn trong t chc. 3.1.2.4 Theo chc nng qun tr - Quyt nh theo k hoch: lin quan n phn tch xy dng v la chn phng n hay k hoch hot ng. - Quyt nh v t chc: lin quan n xy dng c cu t chc hay vn nhn s.

- Quyt nh iu hnh: lin quan n nhng mnh lnh , khen thng, ng vin hay nhng cch thc gii quyt vn . - Quyt nh v kim tra: lin quan n nh gi kt qu, tm nguyn nhn hay bin php iu chnh hot ng. 3.1.2.5 Theo phong thc son tho - Cc quyt nh c lp trnh trc: dng trong nhng tnh hung thng gp, th l v th tc c trin khai v p dng thng xuyn. - Cc quyt nh khng lp trnh: dng trong nhng tnh hung bt thng, mi m khc hn nhng iu thng gp. 3.1.3 Cc cp lm quyt nh Quyt nh khng lp trnh phn ng nhng tnh hung phc tp, c nhiu bt trc dng cho cc nh qun tr cp cao, nh cc quyt nh chin lc, chnh sch, k hoch lu di v nh v cng ty trong mi trng. Khi mc chc chn cng tng th mc phc tp cng gim, qun tr cp trung gian lm nhng quyt nh chin thut, nhng quyt nh qun tr lin kt t chc vi mi trng nhm thc hin nhng mc tiu do nh qun tr cp cao ra. Cui cng nhng quyt nh lp trnh do cc nh qun tr cp thp lm. Cc quyt nh iu hnh hng ngy lp i lp li, xy ra trong nhng tnh hung chc chn thng do cp di lm. 3.1.4 Chc nng v yu cu ca quyt nh qun tr 3.1.4.1 Cc chc nng ca quyt nh qun tr 1. Chc nng nh hng: khi quyt nh xc nh nhng phng hng v tnh cht hot ng cho i tng. 2. Chc nng bo m: khi quyt nh ch ra v bo m nhng iu kin cn thit i tng vn hnh theo nhng phng hng vch ra, bo m tnh kh thi ca quyt nh. 3. Chc nng phi hp: khi quyt nh phi xc nh nhng mi quan h, vai tr v v tr ca cc b phn tham gia vo qu trnh gii quyt vn . 4. Chc nng cng bc: mt quyt nh khi ban hnh lun phi c tnh mnh lnh, bt buc cc i tng phi thi hnh, ng thi n cng phi m bo tnh ng vin v khuyn khch cc i tng tham gia vi mt tinh thn t gic cao nht. 3.1.4.2 Cc yu cu c bn ca quyt nh qun tr 1. Cn c khoa hc: quyt nh qun tr phi tun th cc quy lut khch quan ang vn ng v chi phi i tng. 2. Tnh thng nht: Cc quyt nh qun tr phi bo m tnh thng nht gia cc b phn, cc mc tiu chung v ring ca i tng. Trnh nhng mu thun v trit tiu ln nhau trong qu trnh thc hin quyt nh. 3. Tnh thm quyn: Cc quyt nh qun tr khi ban hnh phi ng thm quyn ca cc nh qun tr.

4. hi c a ch r rng: quyt nh qun tr phi c a ch r rng, qui nh v rng buc phm vi thc hin cho cc i tng c th. 5. Tnh thi gian: quyt nh qun tr phi kp thi, ng lc c thi gian v hn mc thc hin, bo m khai thc kp thi nhng c hi ny sinh trong qun tr. 6. Tnh hnh thc: quyt nh qun tr phi c hnh thc r rng, d hiu, chnh xc v n ngha. 3.2 QU TRNH RA QUYT NH 3.2.1 Mi trng lm quyt nh C 3 loi mi trng lm quyt nh sau: - Mi trng chc chn (n nh): Khi cc nh qun tr bit r cc phng n cng nh iu kin v hu qu ca hnh ng. - Mi trng khng chc chn: Khng bit cc tnh hung v khng lng trc ht hu qu. - Mi trng rt m h (mi trng ri ro): Khi vn cn gii quyt hay mc tiu khng r rng, cc ng li hnh ng khng nhn ra thiu thng tin d on hu qu. Nhng lin h mong manh v thay i thng xuyn. y l trng hp kh khn nht trong khi lm quyt nh ca cc nh qun tr. Trng hp ny nh qun tr phi chp nhn mo him. 3.2.2 Cc bc ra quyt nh qun tr Qui trnh ra quyt nh Nhn ra v xc nh tnh hung Xy dng tiu chun nh gi Tm kim cc phng n nh gi cc phng n Chn phng n ti u Quyt nh 3.2.3 Cc hnh thc quyt nh 3.2.3.1 Quyt nh c nhn 3.2.3.2 Quyt nh c tham vn 3.2.3.3 Quyt nh tp th

3.3 CC CNG C H TR VIC RA QUYT NH 3.3.1 Cng c nh lng 3.3.1.1 Ma trn kt qu kinh doanh 3.3.1.2 Cy quyt nh Cy quyt nh l hnh v mt chui cc quyt nh cn thit cho vic xc nh cc gi tr d liu ca cc ng li hnh ng. Trong ta qui nh mi kh nng m ta ra quyt nh c th la chn mt chin lc, cn mi kt cc l mt bin c v gi thit xc sut xy ra cc bin c bao gi cng bit. Hnh vung l im quyt nh v hnh trn l kh nng la chn. Cy quyt nh thc cht xy dng trn k thut xc sut, hin nay c ng dng kh rng ri trong cc lnh vc qun tr. 3.3.2. Cc cng c bn nh lng 3.3.2.1 K thut Delphi L k thut c s dng trong cc quyt nh tp th n khng i hi s hin din ca cc thnh vin v khng bao gi i mt nhau trnh nhng p lc ln nhau. K thut ny gm cc bc sau: 1. Vn t ra, cc thnh vin c yu cu cho cc gii php thng qua vic tr li mt lot cc cu hi c chun b mt cch cn thn. 2. Mi thnh vin hon tt mt cch c lp bng cu hi theo cc quan im v phng n ca mnh. 3. Nhng kt qu ca ln tr li th nht c tp hp li v in ra. 4. nh gi v in ra, mi thnh vin nhn mt bn nh gi kt qu. 5. Sau khi xem xt li kt qu nhng thnh vin c yu cu cho cc gii php. Nhng kt qu i hi gii php mi hay nhng sa cha cho nhng gii php ban u. 6. Nhc li bc bn v nm nhiu hay t ty theo yu cu cho n khi c s nht tr gia cc thnh vin theo mt gii hn nht nh. 3.3.2.2 K thut tp th danh ngha L mt nhm cc nh qun tr c trch nhim ra quyt nh hp li tm ra gii php trn c s nh gi cc phng n ca mi c nhn, cc bc sau: 1. Nhng thnh vin hp li, trc khi tho lun mi ngi t ghi kin ca mnh. 2. Sau mi ngi ln lt trnh by nhng kin ca mnh, v c tip tc nh vy cho ti khi khng cn kin ca ai na, tt c nhng kin u c ghi li y . 3. Tp th by gi mi tho lun nhng kin cho r rng v nh gi cc kin, nh gi chung. 4. Mi thnh vin c lp cho im nhng kin, quyt nh sau cng l nhng kin c nhiu im nht. 3.4 NNG CAO HIU QU CA QUYT NH QUN TR 3.4.1 Nhng phm cht c nhn cn cho quyt nh hiu qu

3.4.1.1 Kinh nghim Kinh nghim gi mt vai tr quan trng trong vic quyt nh. Khi i ph vi mt vn , nh qun tr rt ra t kho kinh nghim ca mnh cc gii php thnh cng cng nh cc gii php tht bi trong qu kh. Trong nhng quyt nh theo chng trnh th kinh nghim t ra li th hn hn. Nh qun tr c kinh nghim chng nhng gii quyt cng vic mt cch d dng, nhanh chng m cn c hiu qu. Cn vn dng kinh nghim nhng cng khng c l thuc qu ng vo kinh nghim, mun vy phi c c kt kinh nghim trn c hai phng din thnh cng v tht bi, t s dng hp l kinh nghim ca mnh vo thc tin. 3.4.1.2 Kh nng xt on L kh nng nh gi thng tin mt cch thng minh v chnh xc, bao gm lng tri, s chn chn, l lun v kinh nghim. Thng thng s xt on tng ln cng vi tui tc v kinh nghim. Tuy nhin c nhng ngi thu thm kinh nghim nhng s xt on th khng tng ln, do vy khng th nh ng xt on vi kinh nghim c. Ngi c kh nng xt on tt c th nhn c nhng tin tc quan trng, nh lng v nh gi chng. Xt on sng sut l v cng quan trng cho nhng trng hp c cu trc xu, v ngi lm quyt nh ch c th khng nh c kt qu bng s xt on v s nhng tng tc, p dng nhng nh lng tha ng cho nhng tiu chun, hiu r nhng bt trc, v c th n gin ha vn m khng bp mo nhng phn ch yu hay xa ri bn cht ca n. Ngi ta cho rng kh nng xt on pht trin nh sau: T nhng tr thc c sn trong tay v nhng kinh nghim qua, ngi ta quyt nh to lp nhng tn hiu gm c nhng s kin, kin v kin thc tng qut. Kh nng xt on cn thit trong cc bc ca qu trnh lm quyt nh, n cung cp cho nh qun tr mt ci nhn h thng v bao qut vn . 3.4.1.3 c sng to L kh nng kt hp hay lin kt nhng tng t c mt kt qu va mi l va hu hiu. Cc nh qun tr dng c sng to ca mnh trong vic xc nh nhng vn v cc gii php, lm cho cc gii php phong ph v hnh dung nhng kt qu cui cng. 3.4.1.4 Kh nng nh lng y l phm cht cui cng cn thit cho vic quyt nh hiu qu. Phm cht ny lin quan n kh nng s dng nhng kin thc ton hc, nhng phng php nh lng trong qun tr. 3.4.2. Nng cao hiu qu ca vic thc hin quyt nh 3.4.2.1 Trin khai quyt nh Bc ny i hi nh qun tr phi trin khai c th r rng cc ni dung ca quyt nh ti cc nhm v c nhn c trch nhim thc thi, bo m rng cc b phn lin quan thu hiu trch nhim v v tr ca mnh trong hot ng, ng thi phi ng thi gian. Cn phi c kim tra nh gi s am hiu nhim v ca cc b phn, nu c s hiu lm hay cha r nhim v th nht thit phi trin khai li. Ch khi cc b phn am hiu nhim v ca mnh th h mi c thi

 ng n trong thc thi quyt nh. Thc t cho thy rt nhiu cc quyt nh khng c thc thi c hiu qu v khng c trin khai nhim v ng mc. 3.4.2.2 Bo m cc iu kin vt cht Trong thc hin quyt nh lun i hi phi c nhng lc lng vt cht khai trin cc gii php chn. Nu cc iu ti lc vt lc khng hay khng ng thi hn s dn ti s nh tr trong hot ng, l nguyn nhn quan trng a n s ph sn ca cc quyt nh trong thc thi. 3.4.2.3 Gi vng thng tin phn hi Ni dung ny c hai im quan trng: (1) Khi gi vng thng tin phn hi nh qun tr c th phi hp c hiu qu v nhp nhng giu cc b phn, nhanh chng gii quyt cc tr tr v cc pht sinh c nguy c cn tr hot ng, v (2) nhn din nhng sai lch sa cha kp thi. 3.4.2.4 Tng kt v nh gi kt qu Nhanh chng nh gi kt qu t vic thc hin quyt nh rt ra cc kinh nghim v cc bi hc, lm cho cc vng quyt nh c hiu qu hn. Ni dung ny l cn thit v quyt nh lun c tnh nn tng v k tha, do bn cht ca qun tr l lin tc. 3.4.3. Cc tr gip khi lm quyt nh 3.4.3.1 Ngi phn bc Trong qu trnh lm quyt nh ta bu mt ngi lm ngi phn bc nhng quyt nh v cc kin m ta a ra. 3.4.3.2 Tham vn a nguyn Tng t phn bc nhng s dng nhiu nhm i din, nhiu quan im khc nhau tham gia cht vn. 3.4.3.3 Cht vn bin chng Mt nhm c ch nh ng vai phn bc nhng gi tr, nhng suy on ban u ca ngi lm quyt nh.

CHNG 4. CHC NNG HOCH NH

4.1 KHI NIM 4.1.1 Khi nim Hoch nh l mt qu trnh n nh nhng mc tiu v xc nh bin php tt nht thc hin nhng mc tiu . 4.1.2 Tc dng ca hoch nh Hoch nh cho ta s hng dn, gim bt nhng hu qu ca thay i, gim thiu nhng lng ph, lp li, v t ra nhng tiu chun kim sot c d dng. Hoch nh gip nh qun tr v t chc nhng li ch chnh: - T duy c h thng tin liu cc tnh hung qun tr. - Phi hp mi n lc ca doanh nghip hu hiu hn. - Tp trung vo cc mc tiu v chnh sch ca doanh nghip. - Nm vng cc nhim v c bn ca t chc qun tr trong quan h hp tc v phi hp vi cc qun tr vin khc trong t chc. - Sn sng ng ph v i ph vi nhng thay i ca mi trng bn ngoi. - Pht trin hu hiu cc tiu chun kim tra nhm lm cho cc hot ng ng mc tiu. 4.1.3 Cc loi hoch nh 4.1.3.1 Hoch nh chin lc Loi hoch nh ny, nh qun tr xc nh mc tiu sn xut kinh doanh v cc bin php ln c tnh c bn t n mc tiu trn c s cc ngun lc hin c cng nh nhng ngun lc c kh nng huy ng. 4.1.3.2 Hoch nh tc nghip L hoch nh nhm nng cao hiu qu cc hot ng cc n v c s, mang tnh chi tit v ngn hn, thng cc lnh vc c th. Hoch nh tc nghip c hnh thnh bi nhng nh qun tr cp trung gian, cp c s v ton th nhn vin ca t chc gi vai tr ch cht trong qu trnh hoch nh tc nghip.

Cc loi hoch nh
Mc tiu K hoch chin lc K hoch tc nghip

Cho cc hnh ng khng lp li

K hoch n dng

Cho cc hnh ng lp li
K hoch thng trc

Ngn sch

Chnh sch

Chng trnh

Th tc

Qui nh D n 4.2 MC TIU - NN TNG CA HOCH NH 4.2.1 Khi nim Mc tiu l nhng mong i m nh qun tr mun t c trong tng lai cho t chc ca mnh, l phng tin t ti s mng (Mission). Mc tiu tr li cho cu hi n v tn ti lm g (cn s mng tr li cho cu hi: v sao phi c n v).

Mc tiu qun tr l nhng trng thi mong i c th c v cn phi c ca h thng b qun tr ti mt thi im hoc sau mt thi gian nht nh. 4.2.2 Vai tr - Mt tnh ti, khi xc nh c th cc mc tiu m t chc theo ui, t chng lm nn tng ca hoch nh, nhm xy dng h thng qun tr. - Mt ng, khi hng n mc ch chin lc lu di ca t chc. Theo ngha ny, cc mc tiu qun tr khng phi l nhng im mc c nh, m l linh hot pht trin vi nhng kt qu mong i ngy cng cao hn trn c s xem xt cc ngun lc hin c hoc s c ca t chc. Vi tnh cch ng ny, cc mc tiu gi vai tr ht sc quan trng i vi cc tin trnh qun tr, quyt nh ton b din bin ca tin trnh ny. 4.2.3 Cc yu cu ca mc tiu - m bo tnh lin tc v k tha. - Phi r rng v mang tnh nh lng. - Phi tin tin thc hin s phn u ca cc thnh vin. - Xc nh r rng thi gian thc hin. - C cc kt qu c th. 4.2.4 t mc tiu theo li truyn thng Vai tr truyn thng ca mc tiu l kim sot, p t bi qun tr cp cao v t chc. c trng ch yu ca li t mc tiu trn l nhng mc tiu c t trn nh ri chia thnh nhng mc tiu nh hn cho mi cp ca t chc. N gi thit rng cp thng nh mi nhn c Bc tranh ln. Mt c trng khc l lc tiu thng khng r rng v thiu thngs nht, khi n i t cp tt nh xung cc cp di. 4.2.5 Qun tr bng mc tiu (MBO) Mt trong nhng pht trin ng lu nht trong qun tr hc hin i l chng trnh qun tr theo mc tiu (MBO: management By Objectives). c tnh MBO l mi thnh vin trong t chc t nguyn rng buc v s cam kt hnh ng trong sut qu trnh qun tr theo mc tiu, t hoch nh n kim tra. Tc dng tch cc ca MBO l hp nht cc yu cu ca t chc, hay ni cch khc, hi ha gia mc tiu v t chc. T khi hnh thnh vo gia thp nin 1950 (cc tc gi tin phong Peter F. Drucker v mc Gregor) n nay, MBO ng vai tr sau: - Ban u MBO l phng php nh gi s hon thnh nhim v. - Sau MBO l phng din thc y c nhn lm vic tt, hp tc trong lao ng. - Gn y MBO l cng c xy dng k hoch chin lc. - Hin nay MBO ng vai tr chnh (thay v ph tr cho cc cng vic qun tr trc y) trong tin trnh qun tr, hoc ni khc, cc hot ng qun tr u gn lin vi MBO nh hnh vi bng. Bn yu t cn bn ca chng trnh MBO hin nay l:

1. S cam kt ca qun tr vin cao cp ( trch nhimlnh o) vi h thng MBO. y l yu t c bn, thiu n MBO s khng th trin khai c. 2. S hp tc ca cc thnh vin trong t chc xy dng mc tiu chung. 3. S t nguyn t gic vi tinh thn t qun ca cc thnh vin thi hnh k hoch chung. 4. T chc kim sot nh k vic thc hin k hoch v thc hin cc hnh ng iu chnh thch hp. 4.2.5.1 Qu trnh MBO Qu trnh MBO c 4 yu t: t mc tiu, hoch nh hnh ng, t kim sot v duyt li theo k hn. Mi yu t c th i thnh nhng bc xc nh. 4.2.5.2 MBO c hiu qu khng Vic nghin cu v xy dng mc tiu cho bit MBO hiu qu nht khi nhng mc tiu kh i hi n lc ca ngi thc hin. Nh tr gip ngi tha hnh c th bit mc c gng ca mnh cha, c cn phi tng ln khng, hoc i hi mt mc tiu sau kh hn. V s tham d, MBO lun cao rng mc tiu phi c ra vi s tham d rng ri ca tp th. kt lun v MBO, chng ti xin xut ba bin c ngu nhin c th quyt nh s thnh bi ca n. l vn ha ca t chc, s m nhn ca qun l cp cao, v loi t chc. MBO trong nhng t yu thuc khu vc cng cng kh thnh chnh hn trong nhng doanh Nhng yu t ch chc Nhng bc i cng nghip sn xut v kh pht trin c nhng mc tiu r rng. Qu trnh MBO 1. Trnh by nhng mc tiu v chin lc di. 2. Th hin nhng mc tiu ton b xc nh ca t chc 3. Thit lp mc tiu ca ngnh 4. t nhng mc tiu ca nhng cng vic c th. Thit k hnh ng . T kim sot 5. Trnh by nhng k hoch hnh ng 6. Thc hin v tin hnh sa cha. 7. Duyt xt v tin ti mc tiu. 8. nh gi ton b vic thc hin v tng cng hun luyn, b sung...

t mc tiu

Duyt xt nh k

...

4.3 QU TRNH C BN CA HOCH NH 4.3.1 Nhng yu t ngu nhin trong hoch nh 4.3.1.1 Chu k i sng ca mt t chc Nhng t chc cng phi tri qua mt chu k i sng, ln lt qua cc giai on: thnh hnh, pht trin, trng thnh v c th suy thoi. Hoch nh khng ging nhau trong cc giai on . Hnh. K hoch v chu k i sng ca t chc Thnh hnh Pht trin Trng thnh Suy thoi

Nhng k hoch Nhng k hoch Nhng k hoch Nhng k hoch hng dn ngn hn xc di hn xc nh ngn nh 4.3.1.2 Mc bt trc ca hon cnh S bt trc ca hon cnh cng ln th cng cn phi dng nhng k hoch hng dn v ngn hn. 4.3.1.3 lu di ca nhng rng buc tng lai Mt yu t ngu nhin cui cnglin quan ti khung thi gian ca nhng k hoch. Nhng k hoch hin thi cng tc ng su vo nhng rng buc tng lai, th khung thi gian m qun l phi hoch nh cng lu hn. Quan nim rng buc ny c ngha l nhng k hoch phi xa c th nhn sut qua nhng rng buc c c hin nay. Hoch nh cho mt thi k qu di hay qu ngn u l v hiu. 4.3.2 Qu trnh c bn ca hoch nh Bc 1: Xc nh mc tiu, cng tc hoch nh bt u vi nhng quyt nh v nhng g m t chc hoc n v phi lm v mun t n. Bc 2: Xc nh tnh th hin ti ca t chc, hin nay, t chc hay n v cn cch mc tiu bao xa? C nhng ti nguyn no hin c s dng?

Bc 3: Xc nh cc thun li v kh khn ca vic hon thnh mc tiu, nhng yu t no ca mi trng bn trong v mi trng bn ngoi c th gip t chc thnh t mc tiu? Nhng yu t no c th to ra vn ? Bc 4: Xy dng k hoch, hoc h thng nhng hot ng t mc tiu, bc ny trong tin trnh cng tc k hoch l tm ra nhng gii php hnh ng khc nhau hon thnh mc tiu, lng gi cc gii php hnh ng khc nhau hon thnh mc tiu, lng gi cc gii php v chn gii php tt nht thnh t mc tiu nh. Bc 5: thc hin k hoch, cui cng trong tin trnh hoch nh l a k hoch ra thc hin. Trong tin trnh thc hin v c kim tra, k hoch c th cn phi iu chnh trnh thit hi, hoc lm nhng vic v ch. Lm i lm li k hoch, i khi li l yu t c bn t n thnh qu cui cng. 4.3.3 Hoch nh chin lc 4.3.3.1 Hoch nh chin lc Hoch nh chin lc lin quan n vic xc nh nhng mc tiu di hn, bao qut ton b t chc v chin lc hnh ng thc hin mc tiu, cn c trn hon cnh c th ca doanh nghip v s tc ng ca mi trng. Chin lc n nh: c tnh ca mt chin lc n nh l khng c bin i ng k. Chin lc pht trin: Pht trin c mt sc cm d rt ln i vi nhiu nh qun tr. Cng ln cng tt, cng nhiu cng hay. Chin lc ct gim tit kim: Khi khng cn nhng ti nguyn thin nhin v nhn lc r, nhng tn dng li sut thp, v c s cnh tranh mnh m ca i th, th nhiu nh qun tr nhn ra l mnh cn theo ui chin lc ct gim tit kim, c ngha l gim bt kch thc hay tnh a dng ca nhng hot ng ca t chc. Chin lc phi hp: Mt chin lc phi hp c th l s theo ui hai hay nhiu chin lc k trn cng mt lc, nhng thuc hai b phn khc nhau ca t chc hoc s dng hai hay nhiu chin lc k trn cng mt lc. 4.3.3.2 Chin lc trong nhng doanh nghip nh Nhng c s kinh doanh nh c tng i t sn phm v dch v, khng c nhng phng chin lc chnh thc. Tuy nhin h khng th b qun c hot ng chin lc. Hn na h phi iu chnh qu trnh k thut cho hp vi tm c ca h. 4.3.4. Hoch nh tc nghip Hoch nh tc nghip l nhng hoch nh lin quan n vic trin khai cc chin lc trong nhng tnh hung c th v nhng thi gian ngn ( thng l hng qu hoc hng nm). Ni dung ch yu ca hoch nh tc nghip l nh ra chng trnh hot ng ngn, s dng cc ngun lc c phn b hon thnh cc nhim v c ra. Cc k hoch tc nghip c chia thnh 2 loi: K hoch n dng v k hoch thng trc. 4.3.4.1 Cc k hoch n dng

Cc k hoch n dng l nhng phng thc hot ng s khng c lp li nguyn xi trong tng lai. Cc loi k hoch n dng ch yu l chng trnh (program), d n (project) v ngn sch (budget). - Chng trnh: bao gm mt lot kh nhiu cc hot ng. Mi chng trnh s quy nh nhng bc hnh ng chnh t n mc tiu n v hay c nhn chu trch nhim cho mi bc hnh ng, v th t v thi gian ca mi bc hnh ng. - D n: l nhng phn nh v tch bit ca mt chng trnh. Cc d n thng c phm vi hp v c nhng ch dn c th v cng vic v thi gian v thng c giao cho tng ngi c th ph trch. - Ngn sch: l bn tng trnh ti nguyn tin bc c dnh cho nhng hot ng c th trong mt thi gian nht nh. y l nhng cng c ch yu kim tra hot ng ca mt x nghip v cng l phn quan trng trong cc chng trnh v d n. 4.3.4.2 Cc k hoch thng trc - Chnh sch: l nhng hng dn tng qut v vic lm quyt nh, hng dn t duy ca nhn vin vo mc tiu ca x nghip. Mt vi chnh sch c lin quan n nhng vn ht sc quan trng nh chnh sch i ng cht xm, chnh sch khuyn khch u t nc ngoi..., mt vi chnh sch ch lin quan n vn th yu nh y phc ca nhn vin, chnh sch h tr cho nhn vin i hc bi dng nghip v...Chnh sch thng c thit lp chnh thc v cn nhc cn thn bi nh qun tr cp cao, xut pht t nhu cu gia tng hiu qu hot ng, phn nh h thng gi tr ca h, v cng c th gii quyt nhng tranh chp, mu thun c th xy ra cp di. - Th tc: l nhng quy nh chi tit thc hin chnh sch. N cung cp nhng hng dn chi tit x l nhng s vic thng xy ra. - Quy nh hay quy tc: l nhng xc nh rng nhng vic no phi lm hay khng c lm trong mt hon cnh nht nh. 4.4 NHNG CNG C HOCH NH CHIN LC TRONG NHNG DOANH NGHIP LN 4.4.1 Ma trn BCG (Boston Consuting Group) Nhm t vn Boston l mt cng ty t vn hng u ca M pht trin mt k thut gi l ma trn ca s pht trin v tham gia th trng vo thp nin nhng nm 1970. L mt ma trn cp 2, v tr ca mi hot ng kinh doanh c ch ra bi sut tng trng v th phn ca n. Mt th trng c sut tng trng trn 10% c coi l cao. Trc honh ch thnh phn tham gia th trng tng i tc l phn th trng ca n v so vi i th cnh tranh ln nht ca n. V d mt n v c phn tham gia th trng 0,2 tc l n v kinh doanh chin lc ny c doanh s tham gia th trng ch bng 20% so vi i th mnh nht ca n. Ma trn c chia thnh 4 , mi ch mt chin lc hot ng khc nhau ca n v.

 du hi (Question marks) ch hot ng kinh doanh ca n v trong tr trng c mc tng trng cao nhng bn thn n li c thnh phn tham gia th trng thp. Cc n v nm trong ny i hi rt nhiu vn v cn phi u t pht trin cho ph hp vi i hi ca s pht trin. ngi sao (stars) n v nm tron ny l n v dn u trong mt th trng pht trin cao. Cng ty phi dng mt lng tin ln duy tr v chng li s cnh tranh ca cc i th. Thng thng trong ny sc cnh tranh ca cc i th l mnh m nht. Cc n v ng vng trong giai on ny s c trin vng tr thnh cc n v cung cp vn cho cng ty trong tng lai. b tin (Cash cow) khi sut tng trng ca th trng gim xung di 10% th cc n v star s tr thnh cc cash cow nu n vn cn duy tr c thnh phn tham gia th trng cao. Cc n v nm trong ny sn sinh rt nhiu tin cho cng ty, n thng c coi l ngun ti tr chnh cng ty u t vo cc lnh vc mi trong kinh doanh. con ch (dogs) cc n v ny l cc n v c phn tham gia th trng thp v trong mt th trng sut tng trng yu. Ni chung cc n v ang gp kh khn nh thua l hay li nhun thp. Cng ty cn xem xt vic c nn duy tr nhng kinh doanh ny khng hay cn phi c k hoch h tr thch ng, nu khng hu qu l kh lng. Ma trn BCG Phn phn chia th trng tng i QUESTION STARS MARKS CASH COW DOGS 10%

Sut tng trng ca th trng

1X Vic phn tch ma trn BCG gip ch rt nhiu cho cng tc hoch nh ca cng ty. N cho php cc nh qun tr c ci nhn tng th v chiu hng chin lc ca cc n v trong cng ty, gip xc nh mc tiu hot ng trong tng thi k ph hp vi c im hot ng ca tng n v. Ni chung c 4 mc tiu t ma trn BCG nh sau: 1. Xy dng (Build): l mc tiu nhm tng phn tham gia th trng cho cc SBU, n thch hp cho cc n v trong du hi. 2. Duy tr (Hold): l mc tiu nhm gi gn v cng c phn th trng ca cc SBU, n thch hp cho cc n v trong ngi sao. 3. Gt hi (Harvest): l nhng mc tiu nhm tng cng lng tin mt ngn hn ca cc SBU bt chp nhng hu qu lu di, thng cho cc n v trong b tin.

4. Loi b (Disvest): l nhng mc tiu nhm hn ch hay thanh l cc n v yu km hay c nguy c ph sn, thch hp dogs. Trong cc hot ng cc nh qun tr c th sai lm trong cc trng hp sau: - Duy tr qu nhiu SBU trong du hi lm cng ty lun b ng v vn. - Khng thanh l nhanh chng cc SBU qu gi ci lm ng vn v khng c hng pht trin. - Khng c chnh sch bo v th phn ng n lm cc n v khng chu ng c cng cnh tranh ca i th lm cho cng ty mt i v th cnh tranh. 4.4.2 Nhng khun mu chu k i sng 1. Phi thai:(pht trin cao, tham gia th trng thp). Tnh trng th trng cnh tranh cao, mi phn th trng nh v c nhiu ngi tham gia. 2. Pht trin: (pht trin cao, tham gia th trng cao). Ch cn li mt s sn phm nn phn tham gia th trng tng ln, ngnh sn xut c v n nh. Th trng vn tip tc c tim nng pht trin. 3. Trng thnh: (pht trin thp, tham gia th trng cao). Mt s tng i nh sn phm c hin th trng, nhng s pht trin ca th trng suy gim. 4. Suy thoi: (pht trin th trng thp, tham gia th trng thp). Khng cn hoc cn rt t tim nng pht trin, sn phm rt t c trin vng pht trin. 4.4.3 Nhng chin lc tng loi Gio s M. Porter ca i hc Harvard xut mt phng php c th thay th ma trn BCG. Phng php ny c th gii thch c nhng kt qu m ma trn BCG khng lm c, chng hn mt t chc cnh tranh c phn tham gia th trng ch 6% m c mc thu nhp rt cao. ng ch ra 3 loi chin lc tng th c th p dng trong cc t chc 1. Dn u h gi: Lm ra nhng sn phm kh chun nhng gi l r nht trong nhng i th cnh tranh. 2. Chin lc vt tri: Lm ra nhng sn phm c o, cht lng cao v mang tnh c th. N cho php bn vi mt gi cao m ngi mua vn chp nhn. 3. Chin lc tp trung: L tp trung vo mt loi khch hng ring bit, th trng c th hay mt phn ring bit ca sn phm m thi. 4.4.4 Ma trn BCG mi (New BCG matrix) Trong nhng nm ca thp k 80, do s pht trin nhanh chng ca nn kinh t th gii, ngi ta ci tin ma trn BCG v gi l ma trn BCG mi. N c trin khai t 3 tin (1) cng ty phi t thng li trong cnh tranh th mi c li, (2) ln ca thng li thay i theo tng ngnh sn xut v (3) s pht trin ca sn xut lm thay i tm c v bn cht thng li. Lc ny trc tung th hin nhng ng li t thng li v trc honh th hin kch thc thng li.

Ma trn New BCG Kch thc thng li Nh Sn xut manh mn Sn xut b li Ln Sn xut Chuyn mn ha Sn xut khi lng ln

ng li t thng li

Nhiu t

C 4 loi xu hng chin lc ng vi cc loi ngnh sn xut nh sau: 1. B li: Nhng ngnh sn xut ny th khng c nhiu ng li t thng li, v kch thc thng li th nh. 2. Khi lng ln: Thng c t ng li nhng li c th sn xut khi lng ln, cc cng ty trong trng hp ny c th tha hng nhng tit kim v chi ph nh sn xut vi khi lng ln. 3. Chuyn mn ha: Nhiu ng li v kch thc thng li ln v d cng nghip xe hi, cn phi chn cho c th trng mc tiu v tn cng vo . 4. Manh mn: c nhiu ng li nhng thng li li nh v d cng nghip thc phm. Cn phi ch trng pht trin cc yu t vt tri, dch v...

CHNG 5. CHC NNG T CHC

5.1 KHI NIM V VAI TR CA CHC NNG T CHC 5.1.1 Khi nim T chc l mt trong nhng chc nng chung ca qun tr lin quan n cc hot ng thnh lp nn cc b phn trong t chc bao gm cc khu v cc cp, tc l quan h hng ngang v hng dc m nhn nhng hot ng cn thit, xc lp cc mi quan h v nhim v, quyn hn v trch nhim gia cc b phn . Mc tiu ca chc nng t chc l to nn mi trng thun li cho mi c nhn, mi b phn pht huy c nng lc v nhit tnh ca mnh, ng gp tt nht vo vic hon thnh mc tiu chung ca t chc. T nhng c im trn d nhn thy chc nng t chc l mt qu trnh bao gm nhiu ni dung c mi quan lin h cht ch v tc ng ln nhau: - Thit k, xy dng v hon thin m hnh t chc (co cu t chc). - Xy dng cc nguyn tc v th tc hot ng nhm bo m cho c cu hot ng c hiu qu. - Chc nng t chc cn bao gm cc hot ng lin quan n xc nh quyn hn trch nhim v xy dng mi quan h gia cc n v cc b phn nhm bo m cho t chc vn hnh n nh, chnh xc v hiu qu. 5.1.2 Vai tr ca chc nng t chc Vai tr ca cng tc t chc th hin nhng im sau: - Chc nng t chc bo m cc mc tiu v k hoch s c trin khai vo thc t. ng thi t chc cn to ra mi trng lm vic thch hp cho cc c nhn v cho c tp th trong qu trnh thc hin nhng nhim v v chuyn mn ca mnh. Chnh t chc tt to ra tnh k lut v trt t trong hot ng chung ca con ngi. - Khi thiu mt c cu t chc hp l th s gy ra nhiu vn kh khn, phc tp cho cng tc qun tr. Nu c mt c cu t chc hp l th cng vic thc thi cc nhim v qun tr s t hiu qu v t mc tiu chung ca t chc s c thc hin.

- T chc cng vic tt s c tc ng tch cc n vic s dng cc ngun lc mt cch c hiu qu nht. Gim thiu nhng sai st v nhng lng ph trong hot ng qun tr. 5.1.3 Nhng vn khoa hc trong cng tc t chc Khi thc hin chc nng t chc cc nh qun tr phi da vo cc vn mang tnh khoa hc sau: 5.1.3.1 Tm hn qun tr Hay cn gi l tm hn kim sot, l khi nim dng ch s lng hay b phn hay nhn vin cp di m mt nh qun tr c th iu khin mt cch hu hiu nht. iu khin mt cch hu hiu c ngha l ni n vic lnh o, giao vic, kim tra, hng dn nhn vin di quyn mt cch tha ng, c kt qu. Tm hn qun tr c lin quan n s lng cc tng nc trung gian. Tm hn qun tr phn lm 2 loi: - Tm hn qun tr rng: mt nh qun tr c th trc tip iu hnh c hiu qu nhiu nhn vin cng mt lc. - Tm hn qun tr hp: mt nh qun tr c th trc tip iu hnh rt t nhn vin. Tm hn qun tr rng ch ph hp khi nh qun tr c y nng lc, khi cp di c trnh lm vic kh, cng vic n nh, c k hoch, t thay i, v cp di c cp trn y quyn hnh ng kh nhiu (s phn quyn rng). Ngc li, nu nng lc ca nh qun tr hn ch, trnh cp di khng cao, hoc cng vic cp di thng xuyn thay i, khng c k hoch, th tm hn qun tr hp li thch hp hn. 5.1.3.2 Quyn hnh trong qun tr Quyn hnh l nng lc cho php chng ta yu cu ngi khc phi hnh ng theo ch o ca mnh. Mi nh qun tr iu khin ngi khc, cho nn mi nh qun tr u phi c quyn hnh th mi qun tr c nu khng nh qun tr s chm dt vai tr ca mnh V ngun gc ca quyn hnh qun tr c nhiu kin khc nhau : - C kin cho rng, quyn hnh qun tr xut pht t chc v. V d: Gim c x nghip c quyn hnh, v ngi gi chc gim c. kin ny ng nhng cha , v khng gii thch c hin tng c gim c ra lnh m nhn vin khng thi hnh, tc l nhn vin khng tha nhn quyn hnh ca gim c. - kin khc cho rng, quyn hnh qun tr xut pht t s chp nhn ca cp di. Chng no cp di chp nhn s ch o ca gim c v lm theo s ch o th gim c c quyn hnh. Nn cp di t chi khng chp nhn s ch o ca gim c, th gim c ht quyn hnh. kin ny th hin tnh song phng v quan h con ngi trong vic s dng quyn hnh, nhng khng gii thch trn vn ngun gc ca quyn hnh. V c trng hp cp di ph nh quyn hnh ca cp trn, khng chp nhn nhng vn phi lm theo s ch o do s cng bc, p buc. Nh vy, lc ny nh qun tr vn c quyn hnh.

- Tng hp cc l thuyt v ngun gc ca quyn hnh, c th chp nhn l thuyt sau y ca Max Weber, ng cho rng ngun gc ca quyn hnh qun tr ch y nu c 3 yu t sau y: + S hp php khi m nhn chc v. + Cp di tha nhn quyn hnh l chnh ng. + Bn thn nh qun tr c kh nng v cc c tnh khin cp di tin tng. Ngoi vn tnh cht v ngun gc ca quyn hnh trong qun tr, chng ta nn lu n mt vn khc l s gii hn ca quyn hnh qun tr. Mi nh qun tr u phi c y quyn hnh mi qun tr c, nhng quyn hnh khng phi l khng c gii hn. Trong thc tin hot ng, quyn hnh ca nh qun tr chu hn ch bi nhiu yu t nh: lut php v cc quy nh ca nh nc, o c x hi, iu kin sinh hc ca con ngi,.... 5.1.3.3 Phn cp qun tr Thc cht ca vic phn cp qun tr chnh l s phn chia hay y thc bt quyn hnh ca nh qun tr cp trn cho cc nh qun tr cp di. Trong h thng t chc, vic y quyn thng l y quyn cho thuc cp theo nguyn tc h cp trc tip, ngha l cp trn y quyn cho cp di trc tip m khng c y quyn vt qua cp ny. Mc ch ca vic phn cp ch yu l nhm to iu kin cho doanh nghip p ng kp thi, nhanh chng v ph hp vi nhng yu cu ca tnh hnh. Nu khng phn cp, mi vic u a v gim c quyt nh th s chm tr v c th khng p ng ng vi i hi ca thc t. Vic phn cp l cn thit khi doanh nghip c nhiu n v ri rc khp ni, mi n v sn xt kinh doanh ring bit theo yu cu ca a bn. Ngoi ra, s phn cp nhm gii phng bt khi lng cng vic cho nh qun tr cp cao; ng thi cng to iu kin o to cc nh qun tr trung cp, chun b thay th cc nh qun tr cp cao khi cn thit. 5.2 XY DNG C CU T CHC 5.2.1 Khi nim C cu t chc qun tr l mt chnh th cc khu, cc b phn khc nhau, c chuyn mn ha v c nhng trch nhim, quyn hn nht nh, c mi lin h ph thuc ln nhau v c b tr theo cp qun tr nhm thc hin cc chc nng qun tr v mc tiu chung ca t chc. Khi xy dng b my t chc ca doanh nghip cc nh qun tr phi da trn nhng c s ch yu sau: - B my t chc ch c th c xy dng khi t chc xc nh c mc tiu v chin lc hot ng. - Phi da vo quy m v c im (lnh vc) hot ng ca doanh nghip. - Tnh ton n nhng tc ng ca mi trng v m v vi m ca doanh nghip.

- Ph hp vi cng ngh hoc k thut sn xut ra sn phm hay dch v ca chnh doanh nghip. - Cc ngun lc ca doanh nghip, c bit l ngun nhn lc (con ngi) v ti chnh (chi ph). - Tun th nghim tc tin trnh ca chc nng t chc: phn tch cng vic, phn chia cng vic mt cch hp l, thit lp mt c ch phi hp l gia cc b phn khc nhau thnh mt th thng nht. Ngai nhng yu t trn, khi xy dng c cu t chc cn c bit ch n nhng yu t nh hng trc tip n vic thit k v chn lc c cu t chc ph hp. Qua qu trnh nghin cu v nh gi thc t, ngi ta nhn thy c cu t chc chu nh hng ca nhng yu t chnh sau y: - Mc tiu v chin lc pht trin ca doanh nghip: y l yu t nh hng mnh m nhng kh thy, chin lc pht trin s quy nh cch thc hot ng, do n nh hng n c cu t chc, vi ngha l b my iu hnh cng vic. - Qui m hot ng ca doanh nghip nh cng ngh k thut, ngnh ngh, trnh pht trin...s i hi nhng cch thc qun l khc nhau,tnh nhn vin khc nhau, nhu cu nhn lc khc nhau, dn ti cch thc hnh thnh b my qun l phi khc nhau v mang tnh c th. - c im hot ng ca doanh nghipnh cng ngh k thut, ngnh ngh, trnh pht trin,... s i hi nhng cch thc qun l khc nhau, trnh nhn vin khc nhau, nhu cu nhn lc khc nhau, dn ti cch thc hnh thnh b my qun l khc nhau v mang tnh c th. - Mi trng hot ng ca doanh nghip cng l yu t nh hng mnh, v tt c cc t chc lun chu s tc ng t mi trng, mun tn ti phi c kh nng thch nghi vi nhng bin i ca mi trng. - Kh nng v ngun lc ca doanh nghip bao gm nhn lc v vt lc l yu t cn cn nhc khi xy dng c cu t chc. Mi c cu cn c nhng chi ph hot ng v nhng con ngi hot ng trong cu trc t chc ca n. iu ny i hi khi xy dng c cu t chc phi tnh ton v phn tch k cng cc yu t ngun lc c th la chn chnh xc m hnh hat ng, bo m hiu qu v tit kim. 5.2.2 Cc nguyn tc c bn ca t chc qun tr 5.2.2.1 Nguyn tc gn vi mc tiu Nguyn tc ny i hi trong cng tc t chc phi xut pht t mc tiu ca t chc. S xa ri mc tiu ca t chc th b my hot ng km hoc khng c hiu qu. Thc t cho thy, mt s c quan hnh chnh s nghip v doanh nghip thuc h thng quc doanh trong nhiu nm qua b my t chc kng knh km hiu qu mt phn do khng xut pht t mc tiu, nhim v ca t chc m c hin tng mun tng nhiu b phn, thm nhiu ngi ph

trng thn th ca t chc, ca gim c, h qu ca n l chi ph tng, lm gim kh nng cnh tranh trn th trng, dn n kinh doanh km hiu qu v thua l. 5.2.2.2 Nguyn tc thng nht ch huy Theo nguyn tc ny mi thnh vin trong t chc ch nhn mnh lnh v chu trch nhim bo co cho nh qun tr trc tip ca mnh. 5.2.2.3 Nguyn tc hiu qu kinh t B my t chc phi xy dng trn quan im chi ph duy tr v vn hnh b my phi thp nht trong tng quan hot ng t kt qu cao nht. 5.2.2.4 Nguyn tc cn i Cn i gia quyn hnh v trch nhim, v cng vic gia cc n v vi nhau. 5.2.2.5 Nguyn tc linh hot B my qun tr phi linh hot i ph kp thi vi s thay i ca mi trng bn ngoi v nh qun tr cng phi linh hot trong hot ng c nhng quyt nh p ng vi s thay i ca t chc. vn dng nguyn tc ny, trong h thng t chc va phi b tr nhng b phn, nhng cn b tng i n nh, ng thi cng c nhng b phn t mang tnh n nh hn c th p ng mt cch linh hot trong mi tnh hung. Mt c cu t chc c hiu lc khng bao gi c tnh ti HAROLD KOONTZ (trch: Nhng vn ct yu ca qun l Nh xut bn khoa v k thut nm 1993). 5.2.2.6 Nguyn tc an ton tin cy B my qun tr phi bo m an ton v tin cy trong hot ng, c kh nng chu c nhng tc ng bn trong v mi trng bn ngoi trong nhng gii hn nht nh. 5.2.3 Cc yu cu khi thit k c cu t chc Khi xy dng v hon thin c cu t chc cn tun th nhng yu cu sau: - Xc nh s lng b phn phn h v cp bc phi ph hp vi thc t v nhu cu hot ng bo m kh nng thch nghi nhanh chng vi nhng thay i. - Xc inh r rng phm vi nhim v v quyn hn ca cc b phn, phn h. Hn ch n mc ti a nhng chng cho trong thng tin v gii quyt cng vic. - Mi mt b phn, phn h c th m nhn mt hay mt s nhim v, nhng khng th xy ra trng hp mt nhim v do nhiu b phn gii quyt. - Xc nh chnh xc cc lung thng tin dc v ngang trong t chc, bo m s phi hp nhp nhng v cn i trong hot ng gia cc b phn v phn h trong ton b t chc. 5.2.4 Quan im thit k c cu t chc Hin nay tn ti hai quan im thit k c cu t chc, l quan im c in (hay gi l m hnh c gii). Hai quan im ny song song tn ti ng dng trong nhng iu kin c th ca tng t chc (Qui m, ngnh ngh, c ch kinh t...). Mi quan im u c nhng u v nhc im nht nh.

- Quan im c in nhn mnh n tnh chnh thc v h thng quyn lc phn bit r rng. M hnh ny hng vo tp quyn v duy tr tuyn lnh o theo cp bc vi nhng nguyn tc hot ng da vo thng tin chnh thc. - Quan im hin i nhn mnh n tnh hp tc v gii quyt theo tnh hung. Ch trng n phn quyn v phi tp trung ha. M hnh ny c nhng c cu linh hot theo d n v c th thay i theo nhng bin i ca mi trng hot ng. 5.2.5 Cc giai n hnh thnh c cu t chc 5.2.5.1 Giai on phn tch y l giai on quan trng quyt nh n cht lng ca c cu t chc. Giai on ny tp trung vo phn tch v tng hp cc mi lin h gia mc tiu v m hnh p ng. N xc nh cc chc nng cn thit. N xc nh cc chc nng cn thit, lm r cc cc nhim v v gii hn cng vic v quyn hn ca cc chc nng . Nu c cu xy dng trn nn ca cc c cu hot ng c sn th bc ny s phn tch nhng hn ch v thiu st ca c cu c ra cch thc ci tin cho ph hp. Nichung giai on ny tp trung gii quyt cc vn sau: - M hnh c cu t chc no s p ng c mc tiu v chin lc hot ng ca t chc? - Quyn hn trch nhim v mi quan h gia cc b phn v cc cp c thit k ra sao? H thng thng tin t chc nh th no? 5.2.5.2 Giai on thit k Giai on ny l chi tit ha cc phn tch v tnh ton cc thng s cn thit cho cc b phn. ng thi giai on ny cng tin hnh xy dng nhng qui ch, nhng nguyn tc hot ng v thit lp nhng qui tc ng x cho cc b phn. Giai on thit k tp trung tnh ton s lng cc b phn v phn h, s lng cc nhn vin (nh bin), trnh chuyn mn. khi lng cng vic, xy dng bng phn tch cng vic v cc biu mu cung cp thng tin cn thit. 5.2.5.3 Giai on xy dng L giai on chnh thc ban hnh m hnh c cu t chc v b nhim cc chc v qun l. Tin hnh phn chia cng vic v giao nhim v cho cc c nhn cc b phn. Hnh thnh mi lin h quyn hn trch nhim v chnh thc vn hnh cng vic. Giai on ny cng gn lin vi nhng sa i v iu chnh c cu cho ph hp vi thc t. 5.2.6 Cc m hnh c cu t chc c bn 5.2.6.1 C cu t chc trc tuyn L m hnh t chc qun tr trong mi ngi cp di nhn s iu hnh v chu trch nhim trc mt ngi lnh o trc tip ca mnh. C cu ny c xy dng trn nguyn l sau: - Mi cp ch c mt th trng cp trn trc tip. - Mi quan h trong c cu t chc ny c thit lp ch yu theo chiu dc.

- Cng vic qun tr c tin hnh theo tuyn. - u im: + Tun th nguyn tc mt th trng. + To ra s thng nht, tp trung cao . + Ch trch nhim r rng.

C cu t chc trc tuyn NGI LNH O

Nhm A

Nhm B

- Nhc im: + Khng chuyn mn ha. Do i hi nh qun tr phi c kin thc ton din. + Hn ch vic s dng cc chuyn gia c trnh . + D dn n cch qun l gia trng. C cu ny rt ph hp vi nhng x nghip c quy m nh, sn phm khng phc tp v sn xut lin tc. 5.2.6.2 C cu t chc chc nng Hnh thnh cc b phn c chuyn mn ha gi l cc chc nng (phng ban), cc chc nng ny c quyn tc ng n cc b phn hot ng theo chc nng chuyn mn. Ngi lnh o thng qua cc chc nng chuyn mn ny iu hnh hot ng ca t chc. C cu ny c thc hin trn nguyn l: - C s tn ti cc n v chc nng. - Khng theo tuyn. - Cc n v chc nng c quyn ch o cc n v trc tuyn, do mi ngi cp di c th c nhiu cp trn trc tip ca mnh. LNH O NGI C cu t chc chc nng

Chc nng 1

Chc nng 2

- u im: + C cu ny s dng c ca cc chuyn gia gii. + Khng i hi ngi qun tr phi c kin thc ton din. + D o to v d tm nh qun tr. - Nhc im: + Vi phm ch mt th trng. + Ch trch nhim khng r rng. + S phi hp gia lnh o v cc phng ban chc nng v gia cc phng ban chc nng gp nhiu kh khn. + Kh xc nh trch nhim hay trch nhim cho nhau. C cu t chc chc nng thng c s dng trong nhng doanh nghip bt u pht trin v quy m, i hi tnh chuyn mn ha. Tuy nhin m hnh ny ngy nay t c s dng do c nhiu nhc im. 5.2.6.3 C cu t chc trc tuyn - Chc nng y l kiu c cu hn hp ca hai loi c cu trc tuyn v c cu chc nng. Kiu c cu ny c c im c bn l - Vn tn ti cc n v chc nng nhng ch n thun v chuyn mn, khng c quyn ch o cc n v trc tuyn. Cc n v chc nng lm nhim v tham mu gip vic cho nh qun tr cp cao. - Nhng ngi lnh o trc tuyn chu trch nhim v kt qu hot ng v c tan quyn quyt nh trong n v mnh ph trch. NGI LNH O C cu t chc trc tuyn chc nng Chc nng 1 Chc nng 2

Nhm A

Nhm B

- u im: + C nhng u im ca c cu trc tuyn v c cu chc nng. + To iu kin cho cc gim c tr. Pht huy kh nng nhn s trong t chc. - Nhc im: + Nhiu tranh lun xy ra. Do nh qun tr thng xuyn gii quyt. + Hn ch s dng kin thc chuyn mn. + Vn c xu hng can thip ca cc n v chc nng. Do vy d xy ra xung t dc gia cc chc nng v cc b phn trc tuyn. C cu t chc trc tuyn chc nng l mt m hnh thng c s dng trong cc t chc c qui m ln, tnh chuyn mn ha cao. M hnh ny cng thng thy trong cc lnh vc phi sn xut. 5.2.6.4 C cu t chc theo ma trn y l m hnh rt hp dn hin nay. C cu ny c nhiu cch gi khc nhau, nh t chc phn chia theo ma trn, bn c, hay qun tr theo n, sn phm. - C cu ma trn cho php cng lc thc hin nhiu d n. - Sn xut nhiu lai sn phm khc nhau. - C cu ny ngi lnh o theo tuyn v theo chc nng cn c s gip ca ngi lnh o theo n. NGI LNH O - Trong c cu ny mi thnh vin ca b phn trc tuyn vi b phn chc nng c gn lin vi vic thc hin mt n trn mt khu vc nht nh. C1 C2 C3 C cu t chc ma trn C4

- u im: + y l hnh thc t chc linh ng. + t tn km, s dng nhn lc c hiu qu. + p ng c tnh hnh sn xut kinh doanh nhiu bin ng. + Vic hnh thnh v gii thch d dng nhanh chng. - Nhc im: + D xy ra tranh chp nh hng gia ngi lnh o v cc b phn. + C cu ny i hi nh qun tr phi c nh hng ln. + Phm vi s dng cn hn ch v i hi mt trnh nht nh. C cu t chc ma trn thng hay thy trong cc cng ty c quy m ln mang tnh a ngnh hay a quc gia. Loi c cu ny hin nay ang c ch v tnh linh hot v thch ng trong mi trng hi nhp v cnh tranh quc t. 5.2.6.5 C cu t chc theo a l L mt c cu t chc mang tnh c in nhng li c nhng ng dng tt trong cnh tranh hin nay. C s ch yu ca m hnh ny l phn chia hot ng theo tng vng a l hay khu vc lnh th ty theo c im ca vng a l hay thun ty theo phn chia hnh chnh. Vic phn chia theo a l v: - Mc ch ca vic phn chia l khuyn khch s tham gia ca a phng, khai thc nhng u th trong cc hot ng a phng. - y l phng php kh ph bin cc doanh nghip hot ng trn mt phm vi a l rng. L phng php c gp nhm v giao cho mt ngi qun l lnh o khu vc . C cu t chc theo vng a l Tng gim c

Gim c chi nhnh min Nam

Gim c chi nhnh min Bc

Gim c chi nhnh min Trung

- u im : + Giao trch nhim cho cp thp hn. + Ch cc th trng v nhng vn a phng. Cnh tranh c hiu qu cc khu vc a phng. + Tng cng s kt hp theo vng. Xc inh c li th cnh tranh trong vng chin lc pht trin. + Tn dung c tnh hiu qu ca cc hot ng ti a phng. + C s thng tin trc tip tt hn vi nhng i din cho li ch a phng. - Nhc im : + Cn nhiu ngi c th lm cng vic tng qun l. + C khuynh hng lm cho vic duy tr cc dch v trung tm v kinh t kh khn hn v c th cn cn n nhng dch v nh l nhn s hoc mua sm cp vng. + Vn kim sot ca cp qun l cao nht kh khn hn. i hi phi c mt c ch kim sot phc tp. 5.2.6.6 C cu t chc theo sn phm Loi c cu ny ly c s l dy sn phm hay lnh vc hot ng thnh lp cc b phn hot ng. B phn ph trch sn phm c trch nhim hot ng trn nhiu th trng khc nhau v sn phm . C cu t chc theo sn phm Tng gim c

Dy sn phm A

Dy sn phm B

Dy sn phm C

- u im: + Pht trin tt sn phm, c tm nhn tng qut v th trng ca 1 dy sn phm nht nh. + C kh nng tp trung ngun lc (vn, k thut) cnh tranh, do vy d to tnh cnh tranh v chi ph. + D xc nh c u th cnh tranh. - Nhc im: + i hi trnh qun l khc nhau cc dy sn phm, do vy chi ph qun l cao. ng thi vic o to v pht trin nhn lc trong t chc cng hn ch. + D dn ti tnh cc b cc b phn, t quan tm n s pht trin ton din ca t chc. Kh nng hp tc gia cc b phn km. 5.3 S PHN CHIA QUYN LC 5.3.1 Khi nim Quyn lc trong t chc l mc c lp dnh cho mt ngi thng qua vic trao cho h quyn a ra cc quyt nh hot a ra cc mnh lnh ch th. Phn quyn l xu hng phn tn cc quyn ra quyt nh nh trong mt c cu t chc. N l c s ca vic y quyn. Trong trng hp quyn lc khng c giao ph, ngi ta ni n s tp quyn. C th c s tp trung quyn lc tuyt i vo ch mt ngi. Nhng iu li c ngha l s khng c mt nh qun tr cp no v v vy s khng c c cu t chc. Trong mi t chc u c mt s phn quyn no . Nhng cng khng th c s phn quyn tuyt i, v nu nhng nh qun tr phi giao ph ht quyn lc ca mnh, cng v qun tr ca h s mt i, v tr ca h phi b loi b, v nh vy cng li khng c c cu t chc. Mc phn quyn cng ln khi: 1. S lng cc quyt nh c ra cc cp t chc thp hn ngy cng nhiu. 2. Cc quyt nh c ra cc cp thp trong t chc cng quan trng. V d khon chi tiu vn m ngi qun tr doanh nghip c th ph duyt khng cn n s xt duyt ca cp trn cng ln, th mc phn quyn ngy cng mnh. 3. Cng c nhiu chc nng chu tc ng bi cc quyt nh c ra cc cp thp hn trong t chc. Chng hn, cc cng ty ch cho php cc quyt nh v sn phm ring tng x nghip chi nhnh, s c s phn quyn t hn so vi cc cng ty cho php c thm cc quyt nh v nhn s v ti chnh cc x nghip . 4. Mt nh qun tr cng t phi kim tra mt quyt nh cng vi nhng ngi khc. S phn quyn cng ln khi khng c bt k s kim tra no phi thc hin, v cng nh khi khi phi thng bo v quyt nh vi cp trn sau khi c ban ra v cng nh hn na nu trc khi ra quyt nh cn phi tham kho kin cp trn. Cng phi xin kin ca t ngi cp bc qun tr ca h cng thp, th mc phn quyn cng ln. 5.3.2 y quyn 5.3.2.1 Khi nim

y quyn l vic to cho ngi khc quyn hnh v trch nhim thc hin mt hot ng nht nh. Mt t chc mun t c mc tiu cn phi c s y quyn. Chnh v khng th c c nh qun tr no trong doanh nghip c kh nng t lm c tt c mi cng vic, v vy khi mt doanh nghip pht trin, vn y quyn phi c thc hin. 5.3.2.2 Qu trnh y quyn 1. Xc nh cc kt qu mong mun. 2. Giao nhim v. 3. Giao quyn hn hon thnh cc nhim v v yu cu ngi c y quyn phi chu trch nhim hon thnh nhim v. 4. Kim tra theo di. 5.3.2.3 Nhng nguyn tc y quyn Nhng nguyn tc sau y l nhng hng dn i vi vic y quyn. khi chng khng c thc hin chu o, vic y quyn c th s km hiu qu, vic t chc c th s tht bi, v c th dn n vic qun l ti. Cc nguyn tc y l : 1. Ngi c y quyn phi l ngi cp di trc tip lm nhng cng vic . 2. S y quyn khng lm mt i hay thu nh trch nhim ca ngi y quyn. 3. Quyn li, ngha v ca ngi y quyn v ngi c y quyn phi bo m gn b vi nhau. 4. Ni dung, ranh gii ca nhim v c y quyn phi c xc nh r rng. 5. y quyn phi t gic khng c p t. 6. Ngi c y quyn phi c y thng tin trc khi bt tay vo vic. 7. Lun lun phi c s kim tra trong qu trnh thc hin s y quyn. 5.3.2.4 Ngh thut y quyn V phng din no y quyn l mt loi hot ng qun tr c bn. Tuy nhin hnh ng ny ngoi vic tun th nhng nguyn tc v nhng quy trnh nht nh (tc l kha cnh khoa hc) th n cng th hin tnh ngh thut trong qun tr. Ch c nhng nh qun tr no bit vn dng ngh thut y quyn mt cch nhun nhuyn th mi t kt qu. C mt s nhng gi v mt ngh thut m nh qun tr cn lu cho vic y quyn thnh cng l: - S hp tc: Mt thuc tnh c bn ca nhng ngi qun tr khi giao quyn l s sn lng to cho ngi khc mt dp suy ngh. - S sn sng chia s: Mt nh qun tr mun y quyn mt cch c kt qu phi sn sng giao quyn ra quyt nh cho ngi c y quyn. - Chp nhn tht bi ca ngi khc: Bt k ai cng c th mc sai lm, mt cp di phi c php mc phi sai lm, v thit hi ca chng phi xt n trong vic u t pht trin con ngi.

- Sn sng tin cy cp di: Lin quan cht ch vi tnh sn sng chp nhn cp di c th mc sai lm l tnh sn sng tin cy vo cp di, v vic y quyn cha ng mt thi tin cy ca c hai bn, m c bit l nh qun tr cp trn phi c lng tin cp di (ngi c y quyn s lm tt cng vic c giao) - Sn sng lp ra v s dng s kim tra rng ri: Do cp trn khng th giao ph trch nhim thc hin, cho nn h khng th giao ph quyn lc tr phi h sn sng tm ra cch thc t m bo rng quyn lc ang s dng v cc mc tiu v k hoch doanh nghip hay b phn. Vic thit lp cc hot ng kim tra c kt qu l mt trong nhng ngh thut qun tr phc tp nht. ng nhin vic kim tra khng th thit lp v thc thi c nu khng c mc tiu, k hoch v chnh sch c p cng lm tiu chun c bn nh gi cc hot ng ca cp di. 5.3.2.5 Nhng tr ngi v nhng bin php khc phc tr ngi i vi y quyn S y quyn trong qun tr thng gp nhng tr nag. Nhng tr ngi ny thng ph thuc v tm l v t chc. - Tm l lo s cp di khng hon thnh nhim v. - Tm l s cp di thc hin cng vic theo cch ring ca h hoc thc hin tt hn mnh, s vt mnh trong thng tin. - Tr ngi v mt t chc bao gm s xc nh khng r rng trch nhim v quyn hn. Khc phc nhng tr ngi trn trong y quyn bng cc gii php sau: - Phi trao cho cp di quyn t do hnh ng hon thnh nhim v c giao. - Thc hin s truyn thng ci m gia cc nh qun tr v cp di. Tm li, phi y quyn mt cch ph hp gii phng khi cc cng vic s v, tp trung gii quyt nhng nhim v quan trng hn ca t chc giao ph.

CHNG 6. CHC NNG LNH O

6.1 KHI NIM V NI DUNG CA CHC NNG LNH O 6.1.1 Khi nim Lnh o l chc nng lin quan n vn tuyn dng v o to, lnh o v ng vin nhn vin trong t chc nhm hon thnh vi hiu qu cao cc mc tiu v nhim v ra ca t chc. 6.1.2 Vai tr ca chc nng lnh o trong qun tr Con ngi l nhn t ng vai tr rt quan trng trong qun tr mt t chc, cc mc tiu v nhim v ca qun tr ch t c thng qua con ngi. Ni mt cch y hn, hiu qu qun tr ch t c nu huy ng c s n lc, nhit tnh v tch cc ca con ngi trong qu trnh thc hin nhim v, m s n lc y ch c c khi m nh qun tr bit lnh o h, bit ng vin h ng mc. Nh qun tr khng quan tm n nhn vin, khng khuyn khch ng vin h cng nh to iu kin thun li cho h hon thnh nhim v, iu ny s dn n s th , km nhit tnh vi mc tiu chung, v chc chn hiu qu qun tr s khng th t c. 6.2 TUYN DNG V O TO NHN VIN 6.2.1. Tuyn dng nhn vin Tuyn dng nhn vin l tm kim ngi c kh nng v trnh ph hp giao ph mt chc v ang b trng. 6.2.1.1 Xc nh nhu cu nhn lc ca t chc Trong bc ny, cn xc ng chnh xc nhu cu nhn lc ca t chc trong tng giai on c th v i vi tng cng vic c th. Nhu cu nhn lc ca t chc bao gm s lng lao ng v cht lng ca lao ng (trnh c o to, kinh nghim c tch ly...). 6.2.1.2 M t cng vic v xc nh tiu chun ca chc danh cng vic

Bc th hai trong qu tnh tuyn dng l m t cng vic ( chc danh) s cn ngi v xc nh cc tiu chun cn thit v trnh , nng lc, phm cht i vi cng vic (chc danh) ny. lp c bng m t cng vic (m t nhng cng vic hay nhim v c trng cho chc danh), ngi ta tin hnh phn tch cng vic (nghin cu v thu thp thng tin v nhng cng vic hay nhim v m mt chc danh c th m nhim). Cc chc danh ny c th l gim c tip th, k ton trng, gim c nhn s, hay nhn vin vt t. T nhng bng m t cng vic, nh qun tr s xc nh tiu chun cho tng chc danh. y l c s rt khch quan cho vic tuyn dng ngi vo nhng chc danh c th, v vy cc tiu chun ny cn c xy dng hp l, r rng v nn c th. 6.2.1.3 Thu thp ng vin Thu thp ng vin l bc quan trng trong qu trnh tuyn dng. tuyn chn c ng ngi cn cho cng vic, nh qun tr nn thu thp mt s lng ln ng vin t cn nhc chn la v ra quyt nh tuyn dng. ng vin cho mt chc danh nht nh c th thu thp t nhiu ngun khc nhau: tuyn trc tip t nhn vin ang lm vic ti t chc (ngun bn trong) hoc t cc trung tm dch v lao ng, qua cc hnh thc qung co, t cc trng i hc hoc trung cp chuyn nghip (ngun bn ngoi). Tuyn chn ng vin t cc ngun bn trong hay bn ngoi u c nhng u im v hn ch ring. Trong trng hp nh qun tr mun a vo t chc nhng nhn t mi, nn s dng nhng ng vin t bn ngoi t chc. 6.2.1.4 Tuyn chn ng vin Sau khi tuyn m c mt s lng ng vin, nh qun tr s tin hnh cc cng vic cn thit phn tch, nh gi c th tng ng vin, t cn nhc chn lc ng vin ph hp nht. Nhng bin php thng c s dng l nghin cu h s v ng vin, phng vn s b, kim tra trc nghim v trnh chuyn mn, cc vn khc (ngoi ng, vi tnh...), iu tra xc minh kim chng v thu thp thm cc thng tin cn thit, phng vn chuyn su v kim tra sc khe. Sau khi chn c ng vin ph hp nht theo yu cu cng vic, nh qun tr s ra quyt nh tuyn dng. 6.2.2 o to nhn vin Ngun lc c tuyn dng d c chn lc k lng vn cn thit phi o to v o to li sau khong thi gian nht nh i mi cc kin thc, hc tp cc k nng mi v nng cao kh nng thc hin cng vic ca cc c nhn p ng theo yu cu ca cng vic. Vic o to nhn vin trong mt t chc c th thc hin theo 3 giai on. 6.2.2.1 o to khi mi nhn vic Mc tiu ca giai on ny l gip nhn vin mi lm quen vi cng vic, vi nhng quy nh trong ni quy ca c quan, vi ng nghip mi. Vic hng dn ban u cng chu o cng to iu kin thun li cho nhn vin mi ha nhp vo t chc mt cch nhanh chng. Trn thc t, nhiu t chc thng phn cng ngi km cp nhng nhn vin mi cho h s yn tm khng b ng vi cng vic mi.

6.2.2.2 o to trong qu trnh lm vic Mc tiu ca giai on ny l gip nhn vin nng cao trnh x l cc cng vic. C th tin hnh o to theo hai cch (km cp ti ch) hoc gi n cc trung tm o to (o to ti chc, o to chnh quy...). 6.2.2.3 o to cho cng vic tng lai Mc tiu ca giai on o to ny l chun b i ng cc nh qun tr k cn. Chng trnh o to k cn cung cp cho cc ng vin nhng kin thc v k nng cn thit cc nh qun tr ng chc lm tt cng vic hin ti v chun b tt cho cng vic tng lai khi h c m nhim chc danh mi. Chng trnh o to ny c thit k c bit, ph hp vi i tng o to. 6.3 LNH O 6.3.1 Cc khi nim C nhiu cch hiu khc nhau v lnh o : - Lnh o l lm cho cng vic c hon thnh bi ngi khc. - Lnh o l ch dn iu khin, ra lnh v i trc. - Lnh o l tm cch nh hng n ngi khc t c cc mc tiu t chc. 6.3.2 Phn loi phong cch lnh o 6.3.2.1 Phn loi phong cch lnh o theo mc tp trung quyn lc (quan im ca Kurt Lewin) - Phong cch lnh o c on: c c trng bi s p t ca nh qun tr i vi nhn vin. Cc nhn vin ch thun ty l ngi nhn v thi hnh mnh lnh. Nh qun tr cng thng xuyn kim tra gim st cht ch cp di trong qu trnh thc hin nhim v (thng tin c ngi lnh o cung cp cho thuc cp mc ti thiu cn thit thc hin nhim v, thng tin mt chiu t trn xung). Phong cch lnh o c on c th p dng trong mt s trng hp c bit nh t chc mi hnh thnh cha i vo n nh n np hot ng hoc mt t chc ang trong tnh trng tr tr, thiu k lut, t gic cn chn chnh kp thi hay cng vic cn gii quyt mang tnh cp bch... Nhng nhn chung phong cch lnh o c on u khng pht huy c tnh ch ng sng to ca nhn vin. - Phong cch lnh o dn ch: Nh qun tr thng tham kho bn bc, lng nghe kin v i n s thng nht vi cp di trc khi ra quyt nh, s dng nguyn tc a s. Ni dung ca quyt nh b ph thuc vo kin a s ca cc thnh vin trong t chc. Trong phong cch ny ngi lnh o giao bt quyn lc cho cp di v s dng thng tin hai chiu. Theo quan im ca Kurt Lewin th phong cch dn ch l phong cch tt nht mang li hiu qu cao nht. Bi l ngi lnh o theo phong cch ny bit to iu kin pht huy tnh ch ng, sng to ca nhn vin, lm cho h hiu bit v quan tm gn b hn vi cng vic. Tuy nhin phong cch lnh o ny khng nn p dng nhng ni cha thit lp k cng, n np, t gic hoc trong trng hp cng vic mang tnh cht cp bch cn gii quyt kp thi. Mun

s dng c phong cch lnh o dn ch mang li hiu qu, ngi lnh o cn c bn lnh khng tr thnh ngi tha hip v nguyn tc hay theo ui qun chng. - Phong cch t do: Nh qun tr s dng rt t quyn lc, h dnh cho cp di nhiu quyn lc t gii quyt vn . Vai tr ca nh qun tr y l gip to iu kin cho cp di hon thnh nhim v thng qua vic cung cp thng tin v cc phng tin cn thit khc. Trong phong cch lnh o ny nh qun tr s dng thng tin theo chiu ngang. Phong cch lnh o ny thng em li hiu qu khi trnh ca cp di c nng cao v vic thc hin mang tnh c lp i hi phi ch ng v sng to t gii quyt. 6.3.2.2 Phn loi phong cch lnh o theo mc quan tm n cng vic v quan tm n con ngi (m hnh ca i hc bang OHIO) Cn c vo mc quan tm ca nh qun tr n cng vic v mc quan tm n con ngi (quan tm n nhu cu ca nhn vin v to iu kin tha mn nhu cu ca h, ci thin bu khng kh lm vic, chm lo i sng nhn vin) c th chia thnh 4 loi phong cch lnh o (theo hnh v). Quan im ca cc nh nghin cu ca i hc OHIO cho rng phong cch S2 l tt nht, tuy nhin trn thc t iu ny khng phi lun lun ng trong mi tnh hung. iu ny cho thy tnh phc tp ca cng vic lnh o v n cng th hin tnh ngh thut trong vic chn la phong cch lnh o ph hp vi tp th nhng nhn vin ca nh qun tr. M hnh lnh o ca i hc OHIO

Cao
Quan tm n con ngi

S3 Cng vic : t Con ngi : nhiu S4 Cng vic : t Con ngi : t

S2 Cng vic : nhiu Con ngi : nhiu S5 Cng vic : nhiu Con ngi : t

Thp

Quan tm n cng vic

Cao

6.3.2.3 S li th hin phong cch lnh o ca R.Blake v J.Mouton

S li v phong cch lnh o c xy dng cn c trn mc quan tm n sn xut (cng vic) v mc quan tm n con ngi (tng ng vi hai tiu thc ca m hnh trn), nhng y cc mc c phn bit chi tit hn (9 mc cho mi tiu thc). Trn s li (xem hnh v) c 5 phong cch c trng l : - Phong cch 1.1: Nh qun tr t quan tm n cng vic v con ngi. H ch b ra nhng n lc ti thiu duy tr cng vic, cch qun tr ny thng lm cho tnh hnh hot ng ca cng ty ngy cng xu i. - Phong cch 1.9: Nh qun tr quan tm ti a n con ngi nhng t quan tm n cng vic. Phong cch qun tr ny mang tnh xu xoa kiu gia nh nn thng khng em li kt qu mong mun. - Phong cch 9.1: Nh qun tr quan tm ti a n cng vic nhng t quan tm n con ngi. Phong cch qun tr ny mang tnh c on cao nn n ch thch hp trong nhng trng hp nht nh. - Phong cch 9.9: Nh qun tr quan tm ti a n cng vic v n con ngi. y l phong cch qun tr theo tinh thn ng i, trong nh qun tr hng dn nhn vin ton tm ton vi cng vic chung trn c s ca mi quan h tn trng v tin cy ln nhau. - Phong cch 5.5: Nh qun tr quan tm n cng vic v n con ngi mc va phi. y l phong cch qun tr t n s cn i gia mc thc hin cng vic v duy tr tinh thn lm vic ca nhn vin mc tha ng. M hnh lnh o ca R.Blake v J.Mouton

1 1, 9

9 Cao 9 8 Quan 7 tm 6 n 5 con ngi 4 3 2 1 9,1

5, 5

1, 1

Thp Quan tm n sn xut Cao

6.3.3 La chn phong cch lnh o T vic nghin cu cc dng phong cch lnh o ta thy mi phong cch lnh o c nhng c trng ring, c nhng im mnh v nhng hn ch ring. Kh c th tm thy mt phong cch lnh o duy nht ng trong mi hon cnh ngay c i vi phong cch lnh o dn ch c rt nhiu nh lnh o v nhn vin nh gi cao. iu ny cho thy nh qun tr cn bit la chn ng phong cch lnh o i vi tng hon cnh c th hay tnh hung c th. Vic la chn phong cch lnh o ty thuc vo 3 yu t sau: - Ty thuc vo c im ca nh qun tr (trnh , nng lc, s hiu bit v tnh cch ca nh qun tr). - Ty thuc vo c im ca nhn vin (trnh , nng lc, s hiu bit v cng vic v phm cht ca nhn vin). - Ty thuc vo c im ca cng vic phi gii quyt (tnh cp bch, mc phc tp, tm quan trng ca cng vic...) Thc tin nh qun tr cho thy nh lnh o gii l ngi bit kt hp ng n cc dng phong cch lnh o ph hp vi tng hon cnh c th v bit thay i phong cch lnh o quen thuc khi n khng cn ph hp vi s pht trin ca t chc v cc thnh vin. 6.4 NG VIN 6.4.1 Khi nim ng vin ng vin l to ra s hng hi nhit tnh v trch nhim hn trong qu trnh thc hin cng vic ca cc thuc cp, qua lm cho cng vic c hon thnh vi hiu qu cao. Mun ng vin c nhn vin, nh qun tr phi to ra c ng c thc y h lm vic. ng c thc y c hnh thnh t mt nhu cu no m con ngi mun c tho mn nhu cu. ng c thc y l mt phn ng ni tip (s di). Nhu cu Chui hnh ng to ra ng c Mong mun L nguyn nhn Thi thc Dn ti Hnh ng p ng S tha mn Bin thnh

6.4.2 Cc l thuyt v ng vin 6.4.2.1 Thuyt phn cp cc nhu cu ca A. Maslow Trong h thng cc l thuyt v ng vin, thuyt phn cp cc nhu cu ca A. Maslow, c ngha rt ln v gy c s ch cho nhiu nh qun tr. Theo Maslow, con ngi lm vic tha mn nhng nhu cu ca chnh h. Cc nhu cu m con ngi c c chia thnh 5 loi v c sp xp theo th bc t thp n cao theo s sau : Bc thang nhu cu Maslow

T th hin T trng X hi An ton Sinh l 6.4.2.2 Thuyt E.R.G (Gio s Clayton Alderfer) Phn tch nhng hn ch v tnh thc tin ca thuyt phn cp cc nhu cu ca A. Maslow, Clayton Alderfer tin hnh sp xp cc loi nhu cu theo ba nhm (loi) - Nhu cu tn ti: gm cc nhu cu sinh l v nhu cu an ton (nh cch phn loi ca Maslow). - Nhu cu quan h: gm cc nhu cu x hi v mt phn ca nhu cu t trng - Nhu cu pht trin: l nhu cu c pht trin c nhn, bao gm nhu cu t th hin v mt phn ca nhu cu t trng. 6.4.2.3 Thuyt hai nhn t ca Herzberg Thuyt ng vin ca Herzberg c hnh thnh trn c s iu tra, ly kin ca ngi lao ng v cc bin php m nh qun tr p dng. T vic tp hp cc kin v nhng bin php c tc dng ng vin v nhng bin php khng c tc dng ng vin ngi lao ng,

tc gi phn bit hai nhm nhn t: nhm nhn t ng vin v nhm nhn t duy tr trong qun tr. Theo herzberg, cn m bo cc nhn t duy tr khng gy ra s bt mn, chn nn th i vi cng vic v m bo cc nhn t ng vin to nn s tha mn, s hng phn hn trong qu trnh lm vic. Nghin cu thuyt hai nhn t ca Herzberg c th rt ra nhng kt lun b ch i vi nh qun tr: - Nhng nhn t lm tha mn ngi lao ng khc vi nhng nhm nhn t gy nn s bt mn ca h: v vy cc nh qun tr khng th mong i s tha mn ca ngi lao ng bng cch n gin l xa b cc nguyn nhn gy nn s bt mn. - Mun ng vin nhn vin i hi phi p dng ng thi c hai nhm nhn t duy tr v ng vin, khng nn coi nh bt c nhm no.

L thuyt 2 nhn t Cc nhn t duy tr Lin quan n h gia c nhn v t chc, bi cnh lm vic hoc phm vi cng vic. - Phng php gim st - H thng phn phi thu nhp - Quan h vi ng nghip - iu kin lm vic - Chnh sch ca cng ty - a v - Quan h gia cc c nhn nh hng ca nhn t duy tr Khi ng - Khng c s bt mn Khi sai - Bt mn Cc nhn t ng vin Lin quan n tnh cht cng vic, ni cng vic v nhng tng thng. - S thch thc ca cng vic - Cc c hi thng tin - ngha ca cc thnh tu - S nhn dng khi cng vic c thc hin - ngha ca cc trch nhim nh hng ca cc nhn t ng vin Khi ng Khi sai - Tha mn - Khng tha mn

- Khng to ra s hng phn hn

- Hng phn trong qu trnh lm vic (hng hi hn, c trch nhim hn)

- Khng c s bt mn (vn gi c mc bnh thng)

6.4.2.4 Thuyt bn cht ca con ngi ca Mc. Gregor Gio s Douglas Mc. Gregor i t nghin cu bn cht ca con ngi lm c s cho s ng vin. ng gi nh con ngi ni chung thuc hai nhm bn cht khc nhau. - Bn cht X: L ngi khng thch lm vic, li bing, th ng khng mun nhn trch nhim v sn sng chp nhn s ch huy, kim sot ca ngi khc... - Bn cht Y: L ngi ham thch lm vic, sn sng nhn trch nhim, thch nng ng sng to v bit t kim sat hon thnh mc tiu...T gi nh ny, theo ng nn p dng cc bin php ng vin khc nhau i vi ngi c bn cht X v bn cht Y. 6.4.2.5 Thuyt mong i ca V.Vroom Nghin cu ca V.Vroom Cho rng, c th to ra c ng c thc y con ngi lm vic nu nh qun tr to cho h s k vng t c kt qu cng vic c giao (mc tiu m h phi thc hin mang tnh hin thc) v lm cho h quan tm n nhng gi tr ca phn thng khi thc hin tt cng vic. - Mc say m: gi tr ca phn thng khi thc hin tt cng vic. - K vng t c: kt qu cng vic c giao (tnh hin thc).

ng c thc y = Mc say m x K vng t c

6.5 THNG TIN 6.5.1 Vai tr ca thng tin v cc hnh thc thng tin S . Qu trnh truyn thng

Ngi gi

Thng ip

M ha

Knh truyn

Gii m

Ngi nhn

Phn hi

Nhiu mi trng

Trong qu trnh thng tin c th s dng nhiu hnh thc khc nhau: - Li ni: l hnh thc thng dng nht. Phng php ny chuyn ti thng tin rt nhanh t ngi gi n ngi nhn v c kh nng phn hi kp thi. Tuy nhin, tin cy ca thng tin s gim st nu thng tin c chuyn qua nhiu trung gian. - Ch vit: hnh thc thng tin ny rt hu dng khi ngi ta mun chuyn ti nhng thng tin quan trng, phc tp v i hi chnh xc cao. Cc thng tin c a vo vn bn chuyn n ni nhn c th trnh c nhng sai lch v c th kim sot c nn trn thc t c p dng kh nhiu (k hoch sn xut kinh doanh, bo co tng kt vic thc hin k hoch). - C ch thi - Trung gian in t nh truyn hnh, ni mng vi tnh, fax...c dng lm cho qu trnh thng tin hiu qu hn 6.5.2 Nng cao hiu qu ca thng tin trong t chc 6.5.2.1 m bo s cn i gia thng tin chnh thc v phi chnh thc Trong mt t chc c 3 hng quan trng nht ca dng thng tin chnh thc l: t trn xung, t di ln v theo chiu ngang. - Thng tin t trn xung i t ngi c v tr cao hn ti ngi c v tr thp hn dng nh qun tr giao nhim v cho cp di, gii thch v nhng mc tiu ca t chc, ph bin cc quy nh... - Thng tin t di ln l nhng thng tin phn hi v tnh hnh thc hin nhim v hay nhng kin ngh ca cp di t vi nh qun tr... - Thng tin theo chiu ngang l nhng thng tin gia nhng ngi cung cp, ng s. Tt c cc hng ny ca dng thng tin trong t chc u phi c m bo cc nhim v qun tr ra c hon thnh tt. 6.5.2.2 Thit lp cc knh thng tin r rng v ph hp Nh qun tr mun thng t hu hiu cn ch cc vn sau: 1. Tng s phn hi trong thng tin ngi nhn v ngi gi hiu nhau hn trnh c nhng hiu lm ng tic. 2. Dng ngn ng n gin thng tin. 3. Thng tin ng lc, kp thi. 6.6 QUN TR XUNG T Gii quyt cc xung t l mt trong s 10 vai tr ca nh qun tr m Henry Mintzberg cp. Cc xung t trong mt t chc thng din ra v rt nhiu l do khc nhau: Bt ng

quan im, khng ha hp v mc tiu, khc bit v tnh cch hoc do thng tin khng y hoc thng tin b sai lch...D xung t tn ti v bt c l do g no cng gy nh hng nht nh n vic hon thnh nhim v chung, v vy cc xung t cn phi gii quyt ng lc. Quan im ca khoa hc hnh vi, trong mt t chc lun tn ti hai lai xung t l: xung t chc nng v xung t phi chc nng. - Xung t chc nng: L s i u gia hai pha m s i u ny nh hng tch cc n vic hon thnh nhim v (kch thch s ham hiu bit v thi ua vi nhau). - Xung t phi chc nng: L s i u gia hai pha m kt cc s cn tr vic hon thnh mc tiu (chng i, ph hoi ln nhau). Ngi ta ch trng kp thi gii quyt cc xung t phi chc nng v khuyn khch hnh thnh cc xung t chc nng khi cn thit to nn cht la trong tinh thn lm vic ca nhn vin.

CHNG 7. CHC NNG KIM TRA

7.1 KHI NIM V CC NGUYN TC XY DNG C CH KIM TRA 7.1.1 Khi nim Kim tra l qu trnh o lng kt qu thc t v so snh vi nhng tiu chun nhm pht hin s sai lch v nguyn nhn s sai lch trn s s a ra bin php iu chnh kp thi nhm khc phc s sai lch hoc nguy c s sai lch, m bo t chc t c nhng mc tiu ca n. 7.1.2 Cc nguyn tc xy dng c ch kim tra

1. Kim tra phi c thit k cn c trn k hoch hot ng ca t chc v cn c theo cp bc ca i tng kim tra. 2. Cng vic kim tra phi c thit k theo yu cu ca nh qun tr. 3. S kim tra phi c thc hin ti nhng khu trng yu. 4. Kim tra phi khch quan. 5. H thng kim tra phi ph hp vi bu khng kh ca doanh nghip (t chc). 6. Vic kim tra cn phi tit kim v m bo tnh hiu qu kinh t. 7. Vic kim tra phi a n hnh ng.
7.2 TIN TRNH KIM TRA Bc 1: xc nh tiu chun

 c th tng hiu qu ca cng tc kim tra, khi thit lp cc tiu chun kim tra cn thc hin cc yu cu sau: - Trnh a ra nhng tiu chun khng ng hoc khng quan trng (phn nh khng ng bn cht ca i tng b qun tr hoc a ra cc tiu chun qu chi tit). - Mang tnh cht hin thc (khng qu cao cng khng qu thp). - Trnh a ra nhng tiu chun mu thun nhau. - Phi c s gii thch v s hp l ca cc tiu chun ra. - D dng cho vic o lng. Bc 2: o lng thnh qu Ni dung ca bc ny l cn c vo nhng tiu chun ra trong bc mt, tin hnh o (i vi nhng s vic ang xy ra v kt thc) hoc lng trc (i vi nhng s vic sp xy ra) nhm pht hin s sai lch hoc nguy c sai lch so vi nhng mc tiu d kin. Thc t cho thy hiu qu o lngcn ty thuc vo phng php o v cng c o lng, nhiu khi phi tn km rt nhiu chi ph v thi gian o lng mt hot ng no nhng hiu qu li rt thp ( tin cy khng cao). Bc 3: iu chnh sai lch Nu nh kt qu thc t c sai lch so vi nhng mc tiu (nhng tiu chun) d kin th cn phi phn tch r nguyn nhn dn n s sai lch v ra cc bin php nhm khc phc s sai lch . S sai lch ny c th bt ngun t nhiu l do khc nhau nh: li ca ngi vn hnh, gim st ti, hun luyn khng ph hp, my mc hoc vt t b hng...khi c s sai lch, c th s dng nhiu bin php khc phc nh: t chc li b my x nghip, phn cng li cc b phn, o to li nhn vin, tuyn thm lao ng, thay i phong cch lnh o v ng vin hoc c th hoch nh li mc tiu chin lc ca t chc. S . Vng phn hi ca kim tra

Pht hin sai lch

So snh vi cc tiu chun

o lng

Kt qu thc t

Phn tch nguyn nhn sai lch

a ra chng trnh iu chnh

Thc hin s iu chnh

Kt qu mong mun

7.3 CC LOI HNH KIM TRA 7.3.1 Kim tra lng trc y l loi hnh kim tra c thc hin trc khi hot ng cha xy ra, bng cch tin liu nhng vn c th pht sinh tm cch ngn nga trc. Mc ch ca s kim tra trc l trnh nhng sai lm ngay t u. C s ca kim tra trc l da vo nhng thng tin mi nht v mi trng bn ngoi v mi trng ni b ca doanh nghip i chiu vi nhng ni dung k hoch m ta lp ra, c cn ph hp hay khng; nu khng cn ph hp th ch ng iu chnh k hoch ngay t u. Ngoi ra, mt c s khc cho s kim tra trc l da vo nhng d bo, d on v mi trng ca doanh nghip trong thi gian ti. 7.3.2 Kim tra trong khi thc hin Kim tra hin hnh l s kim tra c thc hin bng cch theo di trc tip nhng din bin trong qu trnh thc hin k hoch (trong khi hot ng ang xy ra). Mc ch ca s kim tra hin hnh l nhm tho g nhng vng mc, nhng tr ngi kh khn xy ra trong qu trnh thc hin m bo cho doanh nghip t c nhng mc tiu, nhim v d kin trong k hoch. 7.3.3 Kim tra sau khi thc hin Kim tra pha u ra c thc hin bng cch o lng kt qu thc t v i chiu vi k hoch ban u. Mc ch ca s kim tra ny l nhm rt ra nhng kinh nghim v s thnh cng hay tht bi trong qu trnh thc hin k hoch, thng qua vic tm hiu nguyn nhn ca s thnh cng hay tht bi trong qu trnh thc hin k hoch lm c s cho cc chu k k hoch tip theo t hiu qu cao hn. S . V tr kim tra trong tin trnh lp k hoch v thc hin k hoch

LP K HOCH

THC HIN K HOCH

KT QU T C

Kim tra

Kim tra

Kim tra

7.4 CC CNG C KIM TRA 7.4.1 Ngn qu 7.4.1.1 Cc dng ngn qu - Ngn qu thu v chi. Ngn qu thu: gm cc khon thu t vic bn hng hoc cung cp cc dch v. Ngn qu chi: gm cc khon chi cho lao ng trc tip, vt liu, gim st, thu mn my mc, thit b... - Ngn qu v thi gian, khng gian, vt liu v sn phm: c nhiu qu th hin di dng vt l tt hn l so vi dng tin t. Mc d nhng ngn qu cng thng chuyn i c sang cc s lng tin t, song trong nhi trng hp vic biu hin di hnh thc tin t c th khng o lng chnh xc ngun lc c dng v hiu qu ch thc ca n. - Cc ngn qu biu hin di dng vt l gm: S gi lao ng trc tip, s gi my, s n v vt liu, s n v din tch c phn b, s n v sn phm c sn xut ra. - Ngn qu v tin mt: s thu v chi tin mt, s tn tin mt. Ngn qu ny gip chng ta kh nng chi tr cc khon n n k hn phi tr, kh nng u t ca doanh nghip. Ngn qu tin mt c xc nh hp l trong hot ng s gip t chc m bo s hot ng bnh thng. 7.4.1.2 K thut lp ngn qu 1. Ngn qu bin i: c p dng ch yu cho ngn qu chi tiu, n c thit k c th thay i khi s lng bn hoc mt vi s o khc ca sn lng thay i. Ngn qu bin i c thit k da trn vic phn tch cc khon mc chi tiu xc nh xem cc chi ph ring l s bin i nh th no theo khi lng sn lng. Trong cc khon chi ph, mt s khon s khng thay i theo khi lng, c bit trong mt thi k ngn nh mt thng, su thng, hay mt nm. 2. Ngn qu c s - Zr: y l k thut lp ngn qu c thit k bng cch chia cc chng trnh ca c s thnh ra cc gi bao gm cc mc tiu, cc hot ng v cc ngun lc cn thit v sau tin hnh tnh ton chi ph cho mi gi ny. Bng cch bt u ngn qu chi ph cho mi gi t c s - zr, cho nn cc chi ph c tnh ton li cho mi thi k ngn qu, v nh vy s trnh c xu hng chung trong vic lp ngn qu l ch ch trng nhng thay i so vi thi k trc. 3. Ngn qu la chn v ngn qu ph: mt phng php khc thu c ngn qu bin i l xy dng cc ngn qu la chn i vi cc tnh hung c th la chn. i khi mt cng ty xy dng cc ngn qu i vi mc hot ng cao, mt mc va, v mt mc thp. Cc ngn qu la chn l s bin dng ca ngn qu bin i, y cc ngn qu bin i m thc ra n c th bin thin v hn c gii hn li trong mt s kh nng la chn. 7.4.2 K thut phn tch thng k

Ngoi k thut lp ngn qu, k thut phn tch thng k cng c vai tr kh quan trng trong qu trnh thc hin chc nng kim tra. K thut ny c thc hin trn c s da vo cc d liu qu kh, tng hp thnh cc biu hoc th qua gip cho cc nh qun tr a ra nhng nhn xt: - Xu th pht trin ca doanh nghip trong qu kh, nhng d bo cho thi gian ti. - V mi lin h gia cc yu t trong qu trnh pht trin. - sai lch so vi cc tiu chun t ra trong k hoch... 7.4.3 Cc bo co v phn tch chuyn mn y l cch thc kim tra c thc hin bng cch s dng cc chuyn gia nghin cu ca tng lnh vc chuyn su (chuyn gia v k ton, ti chnh, d n, k thut v cng ngh...) c th pht hin nhng vn m doanh nghip ang gp phi trong tng lnh vc ring bit, trn c s c nhng xut xc thc. Thc t cho thy vic s dng nhng phn tch chuyn mn a li nhng li ch thit thc, v c nhng lnh vc phc tp m kin thc ca nh qun tr c th khng bao qut ht. 7.4.4 Quan st c nhn y l k thut kim tra c thc hin bng cch theo di, quan st trc tip cc thuc cp trong qu trnh thc hin nhim v pht hin v iu chnh kp thi nhng sai lch, thc t cho thy rt nhiu thng tin hu ch m cc nh qun tr thu c thng qua quan st c nhn, gip nng cao hiu qu cng tc kim tra. Bin php quan st c nhn c tm quan trng c bit vi nhng qun tr vin cp thp.