Giao thoa nh sng nhiu thnh phn.

Nguyn vn t, Lng Giang 1, Bc Giang

TNH S VN TI KHI THC HIN GIAO THOA NH SNG NHIU THNH PHN.
Phn ny, ti vit tip cho bi giao thoa nh sng nhiu thnh phn n sc upload ln th vin vt l. Nu bn no cha c th hy tm v c phn u ca bi vit trn th vin, sau c tip phn ny th c th s d hiu hn. Bi ton giao thoa vi nh sng nhiu thnh phn n sc l mt bi ton kh. Vic tnh s vn ti li cng kh hn. C th c nhiu cch tnh s vn ti i vi bi ton ny. Sau y ti xin trnh by cch tnh ca ti. Rt mong nhn c gp ca cc thy c v cc bn hc sinh. Gi AB l khong cch gn nht gia hai vn sng gn nhau nht ( gi l khong vn trng). Khi : AB = m.i1 AB = n.i2 Vi i1, i2 l khong vn khi dng ring cc bc x 1, 2. Ta xt cc kh nng sau: 1. c hai s m, n u l s l:

(H1) Khi , ti trung im M ca AB, vn ti ca hai bc x trng nhau, to thnh mt vn ti trng. 2. trong hai s m v n, c mt s chn, mt s l.

(H2) Khi , ti trung im M ca AB, vn ti ca bc x ny trng vi vn sng ca bc x kia, to thnh vn sng n sc (ca bc x cho vn sng ti ) 3. C hai s m, n u chn.

(H3) Kh nng ny khng th xy ra, v khi , ti M l trung im ca AB, hai vn sng ca hai bc x trng nhau. AB l khong vn trng th trong on AB khng th c vn trng no khc. Vy ch c th c hai kh nng 1 v 2 xy ra.

-1-

Giao thoa nh sng nhiu thnh phn.

Nguyn vn t, Lng Giang 1, Bc Giang

By gi, ti tm gi nhng im c tnh cht ging nh im M trng hp 1 (ti hai vn ti trng nhau) v trng hp 2 ( ti , vn sng ca bc x ny trng vi vn ti ca bc x kia) l im trng. Ta c th ch ra, trn on AB, khng cn c im trng no khc na. Tht vy, gi s trong on AB, c mt im trng M khc M. Do tnh i xng, nn im A i xng vi A qua M cng l mt vn sng trng. ( Bn c hy dng y v suy ngh ti sao li vy)

Vy khi , khong vn trng l AA ch khng phi l AB. iu ny l v l Vy, Trong mi khong vn trng, ch c duy nht mt im trng, im ny nm chnh gia khong vn trng. Nu m, n l hai s l th im trng l mt vn ti trng nhau ca hai bc x. Trong trng hp ny, ta d dng suy ra, khong cch gia hai vn ti trng lin tip ng bng di ca mt khong vn trng. Nu m, n l hai s mt l, mt chn th im trng l mt vn sng n sc ca mt trong hai bc x. Vy trong trng hp ny, trn ton b trng giao thoa, s khng xut hin mt vn ti trng no c. By gi, chng ta hy suy ngh xem, khi im trng xut hin, s lng vn ti ca trng giao thoa b nh hng th no? + Nu hai vn ti trng nhau to thnh mt vn ti trng (H1) th s vn ti gim 1. + Nu vn sng ca bc x ny trng vi vn ti ca bc x kia to thnh im trng (H2) th s vn ti cng gim 1 ( v by gi, v tr l mt vn sng n sc) Vy khi mt im trng xut hin, s vn ti ca h vn giao thoa s gim i 1. T ta c th suy ra cch tnh tng s vn ti trn on MN ca trng giao thoa nh sau: + Tnh s vn ti N1 ca bc x 1. + Tnh s vn ti N2 ca bc x 2. + Tnh s im trng N trng. S vn ti trn on thng cn tm l:

N = N1 + N2 N trng.

-2-

Giao thoa nh sng nhiu thnh phn.

Nguyn vn t, Lng Giang 1, Bc Giang

Mt s v d.
Bi 1. Thc hin giao thoa nh sng vi khe Young. Khong cch gia hai khe sng F1, F2 l a = 1,2mm, khong cch t hai khe n mn quan st l 1,2m. nh sng c dng trong th nghim gm hai bc x c bc sng 1 = 0,45m v 2 = 0,6m. Hi trn on OM = 3,5cm c bao nhiu v tr m ti hai vn ti ng vi hai bc x trn trng nhau? Gii:

i1 1 3 3i 2 4i1 i trng i2 2 4 y l trng hp m chn, n l. Ti im trng l vn sng ca bc x 1. Trn ton b trng giao thoa khng c vn ti trng.
Ta c Bi 2. Thc hin giao thoa nh sng vi khe Young. Khong cch gia hai khe sng F1, F2 l a = 1,2mm, khong cch t hai khe n mn quan st l 1,2m. nh sng c dng trong th nghim gm hai bc x c bc sng 1 = 0,45m v 2 = 0,65m. Hi trn on OM = 28,1mm c bao nhiu v tr m ti hai vn ti ng vi hai bc x trn trng nhau? Gii. Ta c: i1 = 0,45mm i2 = 0,65mm

i1 0, 45 9 i trng 9.0, 65 5,85mm i 2 0, 65 13

( C: 13i1 = 9i2. y l trng hp m v n u l, nn im trng l mt vn ti trng) OM 28,1 n 4,8 i trng 5,85 S vn ti trng trn on OM l 5. Bi 3. Trong th nghim giao thoa nh sng vi khe Young, nh sng dng th nghim cha hai bc x 1 = 0,55m , 2 = 0,65m. M v N l hai im trn mn quan st v hai pha ca vn trung tm. Ti M l vn sng bc 28 ca bc x 1, ti N l vn sng bc 28 ca bc x 2. Hi trn on MN c bao nhiu vn ti? Gii. Ta c:

i1 1 0,55 11 i 2 2 0, 65 13

Suy ra itrng = 13i1 = 11i2

y l trng hp m, n cng l. im trng l v tr trng nhau ca hai vn ti (gi l vn ti trng) Ta c:

OM 28i1 2,15 . i trng 13i1 ON 28i 2 2,54 . i trng 11i 2

Trn on OM c hai vn ti trng. Trn on OM c 3 vn ti trng.

Vy trn on MN c 5 vn ti trng. -3-

Giao thoa nh sng nhiu thnh phn. Bi 4.

Nguyn vn t, Lng Giang 1, Bc Giang

Hy tnh tng s vn ti trn on MN trong bi tp s 3. Gii: Trn on OM;

OM 28i1 28 . i1 i1 OM 28i1 i 11 28 1 28. 23, 69 . i2 i2 i2 13

OM 28i1 2,15 . i trng 13i1
Trn on ON

C 28 vn ti ca bc x 1.

C 24 vn ti ca bc x 2.

C 2 vn ti trng.

ON 28i 2 i 13 28 2 28. 33,1 . i1 i1 i1 11 ON 28i 2 28 i2 i2

ON 28i 2 2,54 . i trng 11i 2
Trn c on MN: Tng s vn ti ca bc x 1 l : Tng s vn ti ca bc x 2 l : Tng s im trng (vn ti trng) l Vy s vn ti trn on MN l

C 33 vn ti ca bc x 1.

C 28 vn ti ca bc x 2.

C 3 vn ti trng.

28 + 33 = 61 24 + 28 = 52 2 + 3 = 5. N = 61 +52 5 =108

-4-