I.

Gii thiu v h thng JUST IN TIME (JIT)

JIT l trit l qun l c xut bi ng Taiichi Ohno Nh qun l, ng thi l Ph Ch tch Cng ty Toyota. Sau ny t JIT c ngi M dng nh mt thut ng ch v m t h thng sn xut Toyota, v ngy nay c ng dng rng ri nh l mt trong nhng phng php vn hnh sn xut hiu qu nht trn th gii. Vy JIT Just in time c hiu vi ngha n gin nht l : "ng sn phm - vi ng s lng - ti ng ni - vo ng thi im cn thit"! Trong nn kinh t th trng nh hin nay, cnh tranh l mt yu t tt yu khng th trnh khi. tn ti mi doanh nghip phi nng cao kh nng cnh tranh ca mnh v mi mt. Trong yu t gim chi ph, nng cao cht lng sn phm c xem l quan trng nht. lm c iu ny doanh nghip phi ci tin h thng sn xut cng nh cc quy trnh lm vic ca mnh sao cho c hiu qu nht. Loi b khi dy chuyn sn xut nhng cng on khng hp l, nhng cng on tha t s gip tit kim chi ph sn xut to iu kin gim gi thnh sn phm nng cao nng lc cnh tranh. Mt iu quan trng na gp phn vo s thnh cng ca doanh nghip l to c nim tin, s tin tng ca khch hng v sn phm, v cht lng sn phm ca doanh nghip cng nh dch v chm sc khch hng ca doanh nghip. Khch hng l nn tng ca s thnh cng ca doanh nghip. p ng ng nguyn vng ca khch hng ng ngha vi vic ta bc c mt bc chn vo cnh ca thnh cng. H thng Juts In Time (JIT) hin nay c nhiu doanh nghip p dng nng cao hiu qu qun l v kinh doanh. Just in time l mt h thng nhm loi b ra khi dy chuyn sn xut nhng cng on khng hp l hay ng hn l gim chi ph sn xut, gim thiu nhng ri ro c th xy ra trong qu trnh sn xut. Ngun gc ra i ca Trit l Just In Time: JIT l trit l qun l c xut bi ng Taiichi Ohno Nh qun l, ng thi l Ph Ch tch Cng ty Toyota. Sau ny t JIT c ngi M dng nh mt thut ng ch v m t h thng sn xut Toyota, v ngy nay c ng dng rng ri nh l mt trong nhng phng php vn hnh sn xut hiu qu nht trn th gii. Vy JIT Just in time c hiu vi ngha n gin nht l : "ng sn phm - vi ng s lng - ti ng ni - vo ng thi im cn thit"! Nguyn nhn xut hin phng php JIT: Vo nm 1945, sau khi Th chin th II kt thc, v thua trn v nn cng nghip kit qu, nhn dn Nht Bn phi chu ng cnh ngho i khng khip. Cng ty Toyota bt u li vic sn xut vi vic lp k hoch cho xut xng khong 800 xe ti mi thng. Tuy nhin, do phi tn dng li cc my mc c k trong thi chin, cng vi s kh khn v lc lng lao ng, ngi Nht khng th no t c mc tiu sn xut, nng xut cng thp km (ch bng 1/8 ca M). Vn ln na l xe Toyota sn xut ra c tiu th ht sc kh khn v cng ty Toyota ri vo khung hong nghim trng, nht l trong qun l, khin doanh nghip nh ng trn b vc thm. khc phc cn khng hong ny, cng ty Toyota phi gii quyt hai vn : 1

1. Thc hin bng c sn xut vi s lng nh nhiu loi sn phm kt hp nh xe ti c trung, c nh, toa xe la, xe ch khch 2. Thit lp h thng sn xut mi vi nhiu hng xe, loi xe t s lng nh c nng sut cao gp 8 ln so vi thi im lc by gi (c ngha ngang bng phng Ty) vi chi ph sn xut thp hn. Ohno th nghim nhiu phng php t c hiu qu hot ng cao vi cc thit b, my mc c k, ng thi ng yu cu cng nhn p dng th mt phng php mi ngh ra v quan st vic hon thnh. Kt qu l sn lng tng ln ng k, tuy nhin so vi yu cu th vn cn qu thp. sn xut a dng sn phm vi s lng mi loi nh, Ohno sng to ra nhiu h thng nh h thng Jikoda, h thng sn xut Ko, h thng Kanban, ch trng n yu t con ngi y l ba c s quan trng ca JIT. Taiichi Ohno pht trin nhng trit l Just In Time l nhm gim thiu nhng hot ng khng gia tng gi tr v khng di chuyn hng tn trong khu vc dy chuyn sn xut. iu ny s dn n thi gian sn xut nhanh hn, thi gian giao hng ngn hn, s dng thit b hiu qu hn, yu cu khng gian nh hn, t l li sn phm thp hn, chi ph thp hn, v li nhun cao hn. JIT nh mt phng tin nhm tha mn cc yu cu ca khch hng vi thi gian nhanh nht. Nh vy, trc y, JIT c s dng khng ch gim bt hao ph trong sn xut m cn ch yu sn xut hng ha sao cho hng ha n tay khch hng chnh xc khi h cn n. n nhng nm 1970, quy trnh sn xut theo m hnh JIT ny mi c hon thin v tng kt thnh l thuyt. JIT cng c bit nh mt phng php sn xut tinh gn (Lean) hay sn xut khng tn kho, bi v yu t then cht pha sau ca vic p dng thnh cng JIT l gim tn kho ti nhiu cng on khc nhau dy chuyn sn xut ti mc ti thiu. iu ny cn phi c s phi hp tt gia nhng cng on sao cho mi cng on ch sn xut chnh xc s lng cn thit cho cng on sau. Ni mt cch khc, mt cng on ch nhn vo chnh xc s lng cn thit t cng on trc. Trong qu trnh sn xut hay cung ng dch v, mi cng on ca quy trnh sn xut s c hoch nh lm ra mt s lng bn thnh phm, thnh phm ng bng s lng m cng on sn xut tip theo s cn ti. Trong h thng JIT, cc quy trnh khng to ra gi tr gia tng phi b bi b. V nh vy, h thng ch sn xut ra nhng ci m khch hng mun. Ni cch khc, JIT l h thng iu hnh sn xut trong cc lung nguyn nhin vt liu, hng ha v sn phm lu hnh trong qu trnh sn xut v phn phi c lp k hoch chi tit nht trong tng bc, sao cho quy trnh tip theo c th thc hin ngay khi quy trnh hin thi chm dt. Qua , khng c hng mc no trong qu trnh sn xut ri vo tnh trng khng, ch x l, khng c nhn cng hay thit b no phi i c u vo vn hnh. JIT cn c p dng trong c sut quy trnh cho n bn hng. S lng hng bn v lung hng iu ng s gn khp vi s lng hng sn xut ra, trnh tn ng vn v tn kho hng khng cn thit. C nhng cng ty c lng hng tn gn nh bng khng. H thng JIT cho php h thng vn hnh hiu qu nht, trnh lng ph khng cn thit.

II. Nhng c trng c bn ca JIT

T khi phng php qun l sn xut theo trit l Just-in-time (JIT) xut hin, n thu ht s ch trn ton th gii v c nh hng mnh m n n mi ngnh sn xut dch v. Trong h thng trit 2

l ny nhn mnh vic n lc lin tc loi b s lng ph v km hiu qu khi qu trnh sn xut thng qua nhng kch thc l hng nh, cht lng cao, v lm vic theo nhm Bn cht ca h thng JIT l mt dng sn phm u n i qua h thng vi lng tn kho nh nht. H thng JIT c nhng c trng ch yu sau y: 1. Mc sn xut u v c nh Mt h thng sn xut JIT i hi mt dng sn phm ng nht khi i qua mt h thng th cc hot ng khc nhau s thch ng vi nhau v nguyn vt liu v sn phm c th chuyn t nh cung cp n ngi dng cui (end user). Mi thao tc phi c phi hp cn thn bi cc h thng rt cht ch. Do , lch trnh sn xut phi c c nh trong mt khong thi gian c th thit lp cc lch mua hng v sn xut. 2. Tn kho thp Mt trong nhng du hiu nhn bit h thng JIT l lng tn kho thp. Lng tn kho bao gm cc chi tit v nguyn vt liu c mua, sn phm d dang v thnh phm cha tiu th. Lng tn kho thp c hai li ch quan trng. Li ch r rng nht ca lng tn kho thp l tit kim c khng gian v tit kim chi ph do khng phi ng vn trong cc sn phm cn tn ng trong kho. Li ch th hai th kh thy hn nhng li l mt kha cnh then cht ca trit l JIT, l tn kho lun l ngun lc d tr khc phc nhng mt cn i trong qu trnh sn xut, c nhiu tn kho s lm cho nhng nh qun l li, khng c gng khc phc nhng s c trong sn xut v dn n chi ph tng cao. Phng php JIT lm gim dn dn lng tn kho, t ngi ta cng d tm thy v gii quyt nhng kh khn pht sinh. 3. Kch thc l hng nh c im ca h thng JIT l kch thc l hng nh trong c hai qu trnh sn xut v phn phi t nh cung ng. Kch thc l hng nh s to ra mt s li ch cho h thng JIT hot ng mt cch c hiu qu nh sau: - Vi l hng c kch thc nh, lng hng tn kho sn phm d dang s t hn so vi l hng c kch thc ln. iu ny s gim chi ph lu kho v tit kim din tch kho bi. - L hng c kch thc nh t b cn tr hn ti ni lm vic. - D kim tra cht lng l hng v khi pht hin c sai st th chi ph sa li l hng s thp hn l hng c kch thc ln. 4. Lp t vi chi ph thp v nhanh Nh mc ch ca JIT l gim thiu chi ph tt c cc khu trong qu trnh sn xut cng nh phn phi. iu ny gn lin vi vic phi o to c mt i ng cng nhn lnh ngh, thng xuyn hun luyn nng cao k nng trong cng vic. ng thi cng c v thit b cng nh qu trnh lp t phi n gin v t c tiu chun ha, c th gip gim thi gian lp t. Hn na, ngi ta c th s dng nhm cng ngh gim chi ph v thi gian lp t nh tn dng s ging nhau trong nhng thao tc c tnh lp li. Qu trnh x l mt lot cc chi tit tng t nhau trn nhng thit b ging nhau c th lm gim yu cu thay i vic lp t, s tinh chnh trong trng hp ny l cn thit. 5. B tr mt bng hp l 3

H thng JIT thng s dng b tr mt bng da trn nhu cu sn phm. Thit b c sp xp iu khin nhng dng sn phm ging nhau, c nhu cu lp rp hay x l ging nhau. trnh vic di chuyn mt khi lng chi tit ln trong khu vc th ngi ta a nhng l nh chi tit t trung tm lm vic ny n trung tm lm vic k tip, nh vy thi gian ch i v lng sn phm d dang s c gim n mc ti thiu. Mt khc, chi ph vn chuyn nguyn vt liu s gim ng k v khng gian cho u ra cng gim. Cc nh my c khuynh hng nh li nhng c hiu qu hn v my mc thit b c th sp xp gn nhau hn, t tng cng s giao tip trong cng nhn. 6. Sa cha v bo tr nh k

Do c im ca my mc v trang thit b l b hao mn v h hng trong qu trnh s dng, do vy sa cha nh k v bo tr l mt iu tt yu v cn thit. Thm vo h thng JIT c rt t hng tn kho nn khi thit b h hng c th gy ra nhiu rc ri. gim thiu vic hng hc, doanh nghip s dng cc chng trnh bo tr nh k, trong nhn mnh vo vic duy tr thit b trong iu kin hot ng tt nht v vo vic thay th nhng cm chi tit c du hiu hng trc khi s c xy ra. Nhng cng nhn thng c trch nhim bo tr thit b my mc ca mnh. Mc d c bo tr nh k, i khi thit b cng h hng. V vy, cn thit phi chun b cho iu ny v phi c kh nng sa cha cng nh a thit b vo sn xut mt cc nhanh chng. Mun vy, doanh nghip cn c nhng chi tit d phng v duy tr lc lng sa cha nh hoc hun luyn cng nhn t mnh sa cha nhng h hng t xut c th xy ra. 7. S dng cng nhn a nng

H thng JIT dnh vai tr ni bt cho cng nhn a nng c hun luyn iu khin tt c nhng cng vic t vic iu khin quy trnh sn xut, vn hnh my n vic bo tr, sa chaNgi ta mong mun cng nhn c th iu chnh v sa cha nh cng nh thc hin vic lp t.Trong h thng JIT, cng nhn khng chuyn mn ha m c hun luyn thc hin nhiu thao tc, do vy h c th gip nhng cng nhn khng theo kp tin . Ngi cng nhn khng nhng c trch nhim trong vic kim tra cht lng cng vic ca mnh m cn quan st kim tra cht lng cng vic ca nhng cng nhn khu trc h 8. m bo mc cht lng cao

H thng ny c gi vo mt dng cng vic lin tc, nn s xut hin ca nhng trc trc do cht lng km s to s ph v trn dng cng vic ny. Thc t, do kch thc cc l hng nh, lng hng tn kho phng mi bt trc thp, nn khi s c xy ra, vic sn xut phi ngng li cho n khi s c c khc phc. V vy, phi trnh bt c s ngng vic no hoc nhanh chng gii quyt trc trc khi chng xut hin. H thng JIT dng ba gii php mi nhn x l vn cht lng: Mt l, thit k cht lng cho sn phm v qu trnh sn xut. Thc t cho thy h thng JIT sn xut sn phm c tiu chun ha s dn n tiu chun ha cc phng php lm vic, cc cng nhn rt quen thuc vi cng vic ca h v s dng cc thit b tiu chun ha, tt c nhng vn trn s ng gp lm tng cht lng sn phm cc khu ca qu trnh sn xut. Hai l, yu cu cc nh cung cp giao nguyn liu v cc b phn sn phm c cht lng cao gim thiu trc trc do hng ha em ti. 4

Ba l, lm cho cng nhn c trch nhim sn xut nhng hng ha c cht lng cao. iu ny i hi phi cung cp thit b v cng c lm vic ph hp, hun luyn phng thc lm vic thch hp cho cng nhn, hun luyn trong o lng cht lng v pht hin li, ng vin cng nhn ci tin cht lng sn phm v khi c s c xy ra th tranh th s cng tc ca cng nhn. 9. La chn ngi bn hng tin cy v nng cao tinh thn hp tc ca cc thnh vin trong h thng C cu khch hng l thng , ngi bn l thng ca cng ty cho nn ngi bn c yu cu giao hng ha c cht lng cao, cc l hng nh v thi im giao hng tng i chnh xc. Trong h thng JIT, hng ha km phm cht s nh tr s lin tc ca dng cng vic. Vic kim tra cht lng hng ha a n c xem l khng hiu qu v n khng c tnh vo gi tr sn phm. Do vic m bo cht lng c chuyn sang ngi bn. Ngi mua s lm vic vi ngi bn gip h t c cht lng hng ha mong mun Ngoi ra, h thng JIT i hi tinh thn hp tc gia cc cng nhn, qun l v ngi cung cp. Nu khng t c iu ny th kh c th c mt h thng JIT tht s hiu qu. 10. S dng h thng ko Thut ng y v ko dng m t hai h thng khc nhau nhm chuyn dch cng vic thng qua qu trnh sn xut. Trong h thng y, khi cng vic kt thc ti mt khu, sn phm u ra c y ti khu k tip, khu cui cng, sn phm c y vo kho thnh phm. Ngc li, trong h thng ko, vic kim sot s chuyn di ca cng vic ty thuc vo hot ng i km theo, mi khu cng vic s ko sn phm t khu pha trc nu cn. u ra ca hot ng sau cng c ko bi nhu cu khch hng hoc bi lch trnh sn xut chnh. Nh vy, trong h thng ko, cng vic c lun chuyn p ng yu cu ca cng on k tip theo ca qu trnh sn xut. Tri li, trong h thng y, cng vic c y ra khi n hon thnh m khng cn quan tm n khu k tip theo sn sng chun b cho cng vic hay cha. V vy cng vic c th b cht ng ti khu chm tin do thit b hng hc hoc pht hin c vn v cht lng. H thng JIT dng phng php ko kim sot dng cng vic, mi cng vic s gn u ra vi nhu cu ca khu k tip. Trong h thng JIT, c s thng tin ngc t khu ny sang khu khc, do cng vic c di chuyn ng lc ti khu k tip, theo dng cng vic c kt ni nhau, v s tch ly tha tn kho gia cc cng on s c trnh khi. 11. Nhanh chng gii quyt s c trong qu trnh sn xut Trong h thng JIT lng hng tn kho l ti thiu, do vy nu s c xy ra s rt d lm cho mi hot ng ngng tr. Gii quyt s c l nn tng cho bt k mt h thng JIT no. Khi nhng s c nh vy xut hin th cn phi gii quyt mt cch nhanh chng. x l nhanh nhng trc trc trong qu trnh sn xut, nhiu doanh nghip dng h thng n bo hiu. Mi mt khu cng vic c trang b mt b ba bng n, n xanh biu hin cho mi vic u tri chy, n vng biu hin c cng nhn sa st cn chn chnh, n bo hiu c s c nghim trng cn nhanh chng khc phc. im mu cht ca h thng n l cho nhng ngi khc trong h thng pht hin c s c v cho php cng nhn v qun c sa cha kp thi s c xy ra. 12.Lin tc ci tin 5

Mt trong nhng vn c bn ca phng php JIT l hng v s ci tin lin tc trong h thng nh: gim lng tn kho, gim chi ph lp t, gim thi gian sn xut, ci tin cht lng, tng nng sut, ct gim lng ph v nng cao hiu qu sn xut. S ci tin lin tc ny tr thnh mc tiu phn u ca tt c thnh vin trong doanh nghip nhm hon thin h thng. Hin nay, hu ht cc cng ty p dng JIT u mang nh hng khch hng v cc n t hng to ra chu trnh sn xut cho cc nh my. Thay cho vic nhp kho cc thnh phm v i n t hng, h thng JIT sn xut cc sn phm trc tip theo cc n t hng nhn c.

III. iu kin cn cho h thng Just In Time

Hin nay, hu ht cc cng ty p dng JIT u mang nh hng khch hng v cc n t hng to ra chu trnh sn xut cho cc nh my. Thay cho vic nhp kho cc thnh phm v i n t hng, h thng JIT sn xut cc sn phm trc tip theo cc n t hng nhn c. JIT thnh cng nh mt s yu t then cht sau: 1. Tp trung vo cht lng: JIT lun i i vi h thng qun l cht lng tng hp (TQC) v nng cao cht lng sn phm. Cng nhn tay ngh cao vi sai st bng khng s gim c cc chi ph khng gia tng gi tr nh s dng thm kim sot vin hay sa cha sn phm b li trong qu trnh sn xut. 2. Chu k sn xut ngn: To ra chu k sn xut ngn c ngha s gip tng tc p ng n t hng tc thi v gim mc tn kho cho doanh nghip. 3. Chu trnh sn xut tri chy: JIT n gin ho chu trnh sn xut gim tr, pht trin mi quan h vi nh cung cp c c nguyn vt liu ngay khi cn vi cht lng m bo. JIT duy tr tay ngh u n theo nhm trnh chi ph ngt qung v chi ph chuyn giao bn thnh phm bng cch phn b my mc cng mt nhm cng vic cng gn nhau cng tt Cng nhn c hun luyn s dng c ton b cc my mc cng 1 nhm mt cch thnh thc v to ra hiu qu tt nht. y l hnh thc sn xut theo (cell). Mi c th c coi nh mt nh my thu nh vi cc nhm my thng c sp xp theo hnh ch "U". 4. Vn hnh sn xut linh hot My mc cn linh hot trong kh nng to ra cc linh kin v sn phm tng thm sn lng nu sn phm c mc cu vt bc hoc trnh cho vic nh tr sn xut v mt my mc no b hng. Thi gian ci t v thay i h thng my mc cng phi ngn. Nhn vin cng cn c o to a nng nhm th ch v kim nhim, gim c chi ph lao ng bt thng khi xy ra s c bt ng. Nu thc hin c iu ny, cng ty s t c cch kim k s khng (zero inventory). y l trng hp l tng trong qun tr sn xut.