Khoa Luan - 1

Kho lun tt nghip
Chng I: c ch gii quyt tranh chp ca t chc thng mi th gii WTO

Sau th chin II, nn kinh t th gii hi sinh v bin i su sc. S pht trin mnh m ca cc cuc cch mng khoa hc k thut thc y quan h sn xut v lc lng sn xut pht trin nhanh chng, t dn n nhiu bin i trong i sng kinh t, chnh tr quc t. Xu hng ton cu ho v khu vc ho nn kinh t th gii , ang v s l xu hng tng qut bao trm ln ton b i sng quc gia v quc t. Cc xu th ny tr nn r nt hn bao gi ht vi vic hnh thnh hng lot cc khi lin kt kinh t trn ton th gii nh lin minh Chu u (EU); hip hi cc quc gia ng Nam (ASEAN); khi cng ng kinh t Chu Phi; khu mu dch t do Bc M (NAFTA); t chc hp tc kinh t Chu - Thi Bnh Dng (APEC) Chnh xu th ton cu ho kinh t thc y vic hnh thnh mt t chc quc t mang tnh ton cu iu phi cc quan h kinh t quc t, nh du s ra i ca t chc thng mi th gii (WTO) ngy 01/01/1995. T chc ny c hnh thnh trn c s k tha v pht trin ca Hip nh chung v thng mi v thu quan (GATT), ra i nm 1947 I. Khi qut chung v t chc thng mi th gii WTO 1. Mc tiu v chc nng ca WTO a. Mc tiu ca WTO Mc tiu chnh m cc quc gia khi m phn thnh lp nn WTO hng ti l to ra mt h thng thng mi t do v thng thong nh cc doanh nghip t cc nc
H Th Minh Hoa Anh 11 K37F
Kho lun tt nghip
thnh vin c th bun bn vi nhau trong iu kin cnh tranh lnh mnh. Ba mc tiu bao trm ca WTO trong hot ng ca mnh l: - Mc tiu kinh t: Thc y tin trnh t do ho thng mi hng ho v dch v, pht trin bn vng v bo v mi trng. - Mc tiu chnh tr: Gii quyt cc tranh chp v bt ng gia cc nc thnh vin trong khun kh ca h thng thng mi a phng, ph hp vi lut l ca WTO v cng php quc t, m bo cho cc nc ang pht trin v c bit l cc nc km pht trin nht c th hng nhng li ch ch thc t s pht trin ca thng mi quc t, ph hp vi nhu cu pht trin kinh t ca cc nc ny. - Mc tiu x hi: Nng cao mc sng, to cng n vic lm cho ngi dn ca cc nc thnh vin. b. Chc nng ca WTO t c nhng mc tiu trn, WTO phi thc hin cc chc nng chnh sau: Th nht, qun l vic thc hin cc hip nh v tho thun thng mi a phng. WTO c chc nng qun l, gim st, gip v to thun li cho cc nc thnh vin thc hin cc ngha v v th hng cc quyn li c quy nh trong cc hip nh thng mi a phng v cc hip nh nhiu bn. Th hai, WTO l ni gii quyt cc tranh chp gia cc nc thnh vin lin quan n vic thc hin v gii thch cc hip nh thng mi a phng v nhiu bn.
Kho lun tt nghip
Th ba, Hp tc vi cc t chc kinh t th gii khc nh qu tin t quc t, Ngn hng th gii trong vic hoch nh chnh sch v d bo cc xu hng pht trin tng lai ca nn kinh t ton cu. 2. C cu t chc ca WTO Hi ngh B trng WTO l c quan quyn lc cao nht ca WTO, hp nh k 2 nm mt ln vi thnh vin l cc b trng ca tt c cc nc thnh vin v thc hin cc chc nng ca WTO cng nh quyt nh mi bin php thc hin cc chc nng , thc hin cc hip nh tho thun ca WTO (iu IV khon 1, Hip nh thnh lp WTO). Di Hi ngh B trng WTO l i hi ng WTO c quan thng trc thc hin cc chc nng ca Hi ng B trng WTO gia hai k hp. Ngoi ra, Hip nh thnh lp WTO cng quy nh: i hi ng WTO s l c quan gii quyt tranh chp gia cc nc thnh vin. ng thi, i hi ng cng c chc nng tin hnh xem xt cc chnh sch thng mi ca tng nc thnh vin. 3. Quy trnh ra quyt nh ca WTO Hip nh WTO quy nh rng WTO xem xt cc vn v cc quyt nh trn c s ng thun (consensus). ng thun ngha l ti thi im ra quyt nh khng c thnh vin no a ra kin phn i quyt nh . Trong mt s trng hp c bit khi khng th t c s ng thun, WTO c th ra quyt nh bng biu quyt a s phiu v mi nc thnh vin c b mt phiu. 4. Cc nguyn tc ch o trong hot ng ca WTO
Kho lun tt nghip
Hot ng ca WTO lun tun theo cc nguyn tc php l mang tnh nn tng trong mi hot ng ca mnh. *) Nguyn tc ti hu quc (MFN Most Favoured Nation) Nguyn tc ti hu quc l nguyn tc nn tng quan trng nht ca GATT/WTO. Ni dung ca nguyn tc ny l nu mt nc thnh vin GATT/WTO dnh cho mt nc thnh vin khc mt s i x u i no th nc ny cng phi dnh s u i cho tt c cc nc thnh vin khc. Nguyn tc ny c bn v quan trng v n to c s thng nht trong cc x s v thng mi quc t vn trc kia ch gii hn trong quan h song phng th nay m rng ra lnh vc a phng. Tuy nhin, ch MFN ca WTO cng c nhng ngoi l nht nh. l trong Hip nh WTO cng quy nh ch MFN c iu kin v MFN min tr. *) Bo h ngnh sn xut trong nc thng qua thu quan Mc d GATT/WTO c to ra nhm dn dn t do ho thng mi nhng GATT/WTO tha nhn rng cc nc thnh vin c th s phi bo v sn xut trong nc chng li cnh tranh nc ngoi. Tuy nhin GATT/WTO yu cu cc nc tin hnh bo h thng qua h thng thu quan. Tr mt s trng hp ngoi l, vic s dng cc bin php hn ch nh lng u b cm. *) Rng buc v thu quan:
Kho lun tt nghip
Cc nc u c thc gic ct gim v u c th th loi b bo h sn xut trong nc bng cch gim thu v cc ro cn thng mi khc trong m phn thng mi a bin. L trnh ct gim thu quan c a vo trong danh mc cam kt quc gia ca mi nc. *) Nguyn tc i ng quc gia. Nu nh nguyn tc MFN cm cc nc phn bit i x vi hng ho c xut x t cc nc khc nhau th nguyn tc i ng quc gia li cm cc nc phn bit i x gia cc sn phm nhp khu v cc sn phm tng t c sn xut trong nc, c trong vic nh gi cc loi thu ni a v p dng cc quy nh trong nc. 5. Cc vn bn php l nn tng ca WTO - C s php l quan trng gii quyt tranh chp gia cc nc thnh vin Vi 26.000 trang hip nh v tho thun c cc nc thnh vin k kt v ph chun c to nn mt h thng cc vn bn php l, l c s quan trng cc nc thnh vin WTO iu chnh hot ng thng mi ca mnh cng nh iu chnh cc chnh sch v lut l trong nc ph hp vi h thng thng mi quc t chung thng l WTO, ng thi cng l cn c quan trng gip c quan gii quyt tranh chp ca WTO gii quyt mu thun, bt ng gia cc nc thnh vin. Vn kin WTO bao gm nhng hip nh quan trng v cc vn sau: Hip nh thnh lp WTO t nn tng cho s ra i ca WTO Hip nh v thng mi v thu quan 1994 (GATT 1994)
Kho lun tt nghip
Hip nh v nng nghip Hip nh v cc bin php v sinh dch t (SPS) Hip nh v hng may mc, hng dt (ATC) Hip nh v cc ro cn k thut i vi thng mi (TBT) Hip nh v cc bin php thng mi lin quan n u t (TRIM) Hip nh v chng bn ph gi (ADP) Hip nh v nh gi hi quan Hip nh v kim tra khi xut hng (PSI) Hip nh v chng nhn xut x hng ho Hip nh v th tc cp php nhp khu Hip nh v cc bin php bo h, tr gi Hip nh v thng mi dch v (GATS) Hip nh lin quan n quyn s hu tr tu (TRIPS) Tho thun gii quyt tranh chp (DSU) II. Tranh chp thuc phm vi gii quyt ca WTO 1. Khi nim v tranh chp v gii quyt tranh chp v gii quyt tranh chp trong quan h kinh t quc t 1.1. Khi nim tranh chp trong quan h kinh t quc t Tranh chp trong quan h kinh t quc t l mt dng tranh chp kinh t pht sinh t cc quan h kinh t, thng mi quc t, l biu hin ca nhng mu thun hay xung t v quyn, ngha v gia cc nh u t, sn xut tiu th sn phm hoc thc hin dch v trn th trng c phm vi vt ra ngoi bin gii lnh th quc gia.
Kho lun tt nghip
Tranh chp trong quan h kinh t quc t c th bao gm cc ch th c bit l cc quc gia c ch quyn khi tham gia cc quan h kinh t quc t. V bn cht, mi tranh chp u phn nh nhng xung t v li ch kinh t gia cc bn. Tt c cc quc gia u c xu hng bo h, bo v li ch ca doanh nghip trong nc, ca nn sn xut trong nc, qua bo v li ch ca quc gia mnh trong cc quan h thng mi quc t. Hay ni mt cc khc, tranh chp trong quan h kinh t quc t lc ny vt ra khi phm vi iu chnh ca lut T php Quc t tr thnh i tng chu s chi phi ca lut Cng php Quc t . Phn loi tranh chp trong quan h kinh t quc t Phn loi trn c s cc bn ch th tham gia tranh chp trong quan h kinh t quc t th tranh chp c ba loi sau: Th nht: Tranh chp gia cc ch th ca lut php quc t (bao gm cc quc gia v cc t chc quc t lin chnh ph) lin quan n vic thc hin cc iu c v kinh t quc t. Th hai: Tranh chp gia mt bn l ch th lut quc gia (php nhn, t nhin nhn) vi mt bn l ch th lut quc t lin quan n vic thc hin cc iu c v kinh t quc t. Th ba: Tranh chp gia cc php nhn, t nhin nhn ca cc quc gia khc nhau lin quan n vic thc hin cc iu c v kinh t quc t.
Kho lun tt nghip
Cn c vo bn cht mi quan h php l trn m ng vi mi loi, thc tin gii quyt tranh chp quc t a ra mt hnh thc gii quyt ph hp. 2. Tranh chp thuc phm vi iu chnh ca WTO 2.1. Tranh chp thuc phm vi iu chnh ca WTO iu 1 Tho thun gii quyt tranh chp ca WTO (DSU Dispute Settlement Understanding) quy nh v ni dung v phm vi p dng nu r: Cc quy tc v th tc ca tho thun ny s c p dng cho nhng tranh chp chiu theo nhng khon v tham vn v gii quyt tranh chp ca nhng hip nh c lit k trong ph lc I ca tho thun ny (trong Tho thun ny gi l Hip nh thuc din iu chnh). Nhng quy tc v tho thun ca th tc ny cng c p dng cho vic t vn v gii quyt tranh chp gia cc thnh vin v quyn v ngha v theo cc iu khon ca Hip nh thnh lp t chc thng mi th gii (trong tho thun ny c gi l Hip nh WTO) v ca tho thun ny c xem xt ring hoc cng vi bt c Hip nh thuc din iu chnh no khc. Nh vy WTO s gii quyt cc tranh chp gia/do cc quc gia thnh vin v ni dung tranh chp lin quan n vic thc hin cc quyn v ngha v theo cc hip nh v tho thun ca WTO. Phm vi tranh chp cng c gii hn trong Hip nh thnh lp WTO, cc hip nh v tho thun khc ca WTO 2.2. c im ca cc tranh chp do WTO gii quyt
Kho lun tt nghip
a. V ch th tranh chp Ch th ca quan h tranh chp phi l quc gia thnh vin WTO. c im ny xut pht t vic WTO l t chc quc t vi cc thnh vin l cc quc gia c lp c ch quyn, cng nhau m phn, nht tr thnh lp nn thng qua vic k kt vo cc hip nh ca WTO. Cc hip nh ny quy nh v quyn v ngha v ca cc quc gia v rng buc trch nhim thc hin ca cc quc gia. Chnh v l do m WTO ch c th gii quyt, dn xp cc tranh chp gia cc nc thnh vin ch khng th gii quyt c tranh chp gia cc nc thnh vin v mt nc khng phi l thnh vin WTO, v nc khng phi thnh vin WTO s khng phi thc hin v khng c ngha v phi thc hin nhng quy nh ca WTO. b. V ni dung tranh chp v i tng tranh chp Theo iu 1 ca tho thun DSU, ni dung tranh chp chnh l vic thc hin cc quyn v ngha v ca mi nc thnh vin c quy nh trong Hip nh thnh lp ca WTO v cc Hip nh tho thun khc ca t chc ny. Vic mt quc gia thnh vin khng thc hin hoc thc hin khng ng cc quyn v ngha v ca mnh c th trc tip hoc gin tip xm hi n li ch ca cc nc thnh vin khc. Hay ni cch khc ni dung tranh chp chnh l vic thc hin cc quyn v ngha v theo cc hip nh tho thun ca WTO. i tng tranh chp suy n cng l nhng li ch kinh t m cc quc gia c c t cc hip nh, tho thun ca WTO.
Kho lun tt nghip
Nh vy c th thy i tng tranh chp l li ch kinh t ca quc gia b xm phm bi hnh vi thng mi ca mt nc khc. c. Phm vi tranh chp Cc tranh chp pht sinh phi nm trong phm vi Hip nh thnh lp WTO v cc hip nh, tho thun khc ca WTO. Hay ni cch khc, phm vi tranh chp l cc vn thuc phm vi iu chnh ca cc hip nh a phng, hip nh nhiu bn k kt trong khun kh WTO, do vy s bao gm cc vn v thng mi hng ho, thng mi dch v, quyn s hu tr tu, u t nc ngoi, cc nguyn tc ca h thng thng mi a phng v.v Tm li, tranh chp quc t thuc phm vi gii quyt ca WTO l cc tranh chp ny sinh gia cc nc thnh vin ca WTO khi mt nc thnh vin khng thc hin hoc thc hin khng ng cc quyn, ngha v ca mnh theo quy nh ca WTO qua vic ban hnh, p dng hoc thc hin cc bin php thng mi tri vi cc nguyn tc, mc tiu hip nh, tho thun ca WTO lm thit hi hoc e do gy hi v li ch kinh t cho mt hay nhiu nc thnh vin khc. III. C ch gii quyt tranh chp ca WTO C ch ni chung l cch thc qua mt qu trnh c thc hin. C ch gii quyt tranh chp ca WTO l tng hp cc quy nh php l ca WTO v c quan gii quyt tranh chp (DSU) v cc quy nh chuyn bit khc lin quan n vic
10
Kho lun tt nghip
gii quyt tranh chp trong tng lnh vc iu chnh c th ca tng Hip nh, tho thun ca WTO. DSB l c quan gii quyt tranh chp ca WTO, cn tho thun v vic gii quyt tranh chp ca WTO (Vit tt l DSU) l nn tng, hnh lang php l DSB thc thi cc chc nng m WTO giao ph. Tng hp DSB, DSU v cc quy nh chuyn bit v gii quyt tranh chp nu trong cc hip nh tho thun ca WTO to thnh c ch gii quyt tranh chp ca WTO (WTO Settlement mechanism). 1. C quan gii quyt tranh chp ca WTO (DSB) 1.1. C quan gii quyt tranh chp ca WTO iu 3 Hip nh WTO quy nh: T chc thng mi th gii s theo di, thc hin tho thun v nhng quy nh v th tc gii quyt tranh chp (Vit tt l tho thun v gii quyt tranh chp hay DSU) thc hin chc nng trn khon 3 iu III Hip nh WTO quy nh v c cu ca t chc WTO: Khi cn thit, i hi ng s c triu tp m nhim phn trch nhim ca c quan gii quyt tranh chp c u quyn trong tho thun v gii quyt tranh chp. C quan gii quyt tranh chp (DSB) c th c ch tch ring v t xy dng ra nhng quy nh v th tc m c quan ny cho l cn thit hon thnh trch nhim ca mnh. Nh vy i hi ng WTO va l c quan thng trc ca WTO va l c quan gii quyt tranh chp (DSB) ca WTO khi c tranh chp ny sinh gia cc nc thnh vin. Khon 1 iu 2 DSU quy nh chc nng ca DSB: C quan gii quyt tranh chp c thnh lp qun l nhng
11
Kho lun tt nghip
quy tc, th tc v cc iu khon v tham vn v gii quyt tranh chp ca hip nh thuc din iu chnh, tr khi trong hip nh thuc din iu chnh c quy nh khc. Theo DSB s c thm quyn thnh lp ban hi thm (Panel), thng qua cc bo co ca ban hi thm v c quan phc thm (Appelate Body), duy tr s gim st vic thc hin cc ngha v khc theo nhng hip nh thuc din iu chnh. Nh vy DSB l c quan gii quyt tranh chp ca WTO. Thnh vin ca DSB chnh l thnh vin ca i hi ng v l cc i din ca tt c cc quc gia thnh vin WTO (Khon 2,3 iu IV Hip nh WTO) a. Chc nng ca DSB Cn c vo tho thun DSU v Hip nh WTO, DSB c cc chc nng sau: - Gii quyt tranh chp pht sinh gia cc nc thnh vin. a ra quyt nh cui cng v gii quyt v vic. - m bo thc hin v gim st vic thi hnh tho thun DSU. - Xy dng ban hnh cc quy nh v th tc gii quyt tranh chp m bo cc ngha v thc thi tho thun DSU. b. Phng thc thc hin cc chc nng ca DSB: DSB quyt nh cc vn lin quan n chc nng, trch nhim ca mnh ti phin hp DSB. Khon 3 iu 2 DSU quy nh: DSB s hp khi cn thit nhm thc hin cc chc nng ca mnh trong thi hn
12
Kho lun tt nghip
c nu ra trong tho thun DSU. Thi hn nu ra trong tho thun DSU l cc mc thi gian m DSU quy nh cho tng giai on t tng, c th nh sau: - Giai on tham vn, ho gii : 60 ngy - Giai on thnh lp Ban hi thm v ch nh hi thm: 45 ngy - Lp v gi bo co cui cng n cc bn trong tranh chp: 6 thng - Gi - DSB 60 ngy - Tng 1 nm Trong trng hp c khng co phc thm: - Lp 60 90 ngy - DSB 30 ngy Tng thi gian gii quyt v vic qua hai cp khng qu 1 nm 3 thng. i vi hng ho d hng th thi gian gii quyt tranh chp khng qu 9 thng. 1.2. Cc c quan trc thuc DSB tham gia vo tin trnh t tng C quan gii quyt tranh chp ca WTO gm hai cp: Cp ban hi thm (Panel Body) v cp cao l c quan phc thm (Appelate Body). Hai c quan ny gip DSB thc thi cc thng qua bo co phc thm: bo co phc thm: thi gian gii quyt cp ban hi thm l: bo co thng cui cng n bo cc co nc thnh cui vin: cng: 3 tun qua
13
Kho lun tt nghip
chc nng ca mnh trong qu trnh gii quyt tranh chp v u c DSB lp nn cng nh gim st cc hot ng. a. Ban hi thm (Panel Body) iu 6.1 DSU quy nh: Ban hi thm s do DSB thnh lp nn thay mt DSB gii quyt cc v vic c th. Vic thnh lp ban hi thm s c tin hnh mt cch t ng. Khi mt bn nguyn n yu cu thnh lp ban hi thm th ban hi thm s c thnh lp chm nht vo ngy cuc hp tip theo ca DSB m trong chng trnh hp c ni dung cp n vic thnh lp ban hi thm. Thng thng nu bn nguyn n yu cu thnh lp ban hi thm th mt cuc hp DSB s c t chc trong vng 15 ngy k t khi nhn c yu cu bng vn bn ca bn nguyn n v thnh lp ban hi thm v phi thng bo phin hp cho cc thnh vin trc 10 ngy. i vi nhng v kin c nhiu nguyn n th DSB cng ch thnh lp mt ban hi thm xem xt n kin ca cc nguyn n m khng thnh lp nhiu ban hi thm (iu 9.1) *) Thnh phn ban hi thm: Theo iu 8 DSU th ban hi thm s gm t 3 n 5 thnh vin (hi thm vin). Vic la chn cc hi thm vin c tin hnh trong vng 10 ngy k t khi thnh lp Ban hi thm. Hi thm vin phi l nhng c nhn thuc chnh ph hoc cc t chc phi chnh ph v phi c nng lc trnh xem xt cc vn c lin quan trong v kin. m bo tnh trung lp trong qu trnh t tng, cc cng dn ca nc lin quan n v tranh chp (gm cc bn trong tranh chp, bn c quyn li lin quan) s khng c tham gia
14
Kho lun tt nghip
vi t cch hi thm vin (iu 8 khon 3). Nhm bo v quyn li cho nhng nc ang pht trin v chm pht trin trong qu trnh t tng, DSU quy nh bt buc trong Ban hi thm phi c t nht mt thnh vin l cng dn ca nc ang v chm pht trin khi gii quyt cc v vic c mt bn trong tranh chp l cc nc ny khi cc nc ny yu cu. *) Nguyn tc lm vic ca hi thm vin: - Ban hi thm s hp kn. Cc bn trong tranh chp v cc bn lin quan s c mi d khi cn thit. - Vic ngh n ca Ban hi thm v nhng ti liu lin quan phi c gi b mt. - Ban hi thm phi to quyn bnh ng ngang nhau cho cc bn trong tranh chp v bn th ba c quyn, ngha v lin quan bo v kin ca mnh trc Ban hi thm. b. C quan phc thm(Appelate Body) C quan phc thm l cp xt x th hai trong h thng gii quyt tranh chp ca WTO khi bo co ca Ban hi thm b khng co ca cc bn tranh chp. C quan phc thm do DSB thnh lp nn gm 7 thnh vin v duy tr hot ng nh mt c quan thng trc ca DSB. By thnh vin s lm vic lun phin, mi v s c ba thnh vin tham gia xt x. DSB s ch nh thnh vin ca c quan phc thm trong nhim k 4 nm. Mi ngi c th s c ti b nhim mt ln. *) Tiu chun, quyn, ngha v ca thnh vin c quan phc thm
15
Kho lun tt nghip
iu 17.3 ca DSU quy nh thnh vin c quan phc thm phi c: - Kinh nghim chuyn mn v php lut, thng mi quc t v nhng lnh vc thuc din iu chnh ca cc hip nh WTO; - Khng c lin kt vi bt k chnh ph no. Thnh vin ca c quan phc thm c th l cng dn ca nc tham gia tranh chp; - Sn sng tham gia lm vic bt c lc no. Trong qu trnh lm vic, mi thnh vin bnh ng vi nhau. *Nguyn tc lm vic ca c quan phc thm iu17 DSU quy nh nh sau: - C quan phc thm s hp kn; - Vic t tng ti c quan phc thm phi c gi b mt; - Cc kin ca thnh vin c quan phc thm trong phin hp s c ghi vo bo co ca c quan phc thm nhng khng c ghi tn ca thnh vin nu kin ; - C quan phc thm s cp n tng vn c nu trong khng co phc thm; - Cc kt lun ca c quan phc thm c th gi nguyn, sa i hoc hu b cc kt lun php l, cc phn quyt ca Ban hi thm. *Phm vi xt x phc thm iu 17 khon 6 quy nh: Vic phc thm s c gii hn nhng vn php lut c cp n trong bo
16
Kho lun tt nghip
co ca Ban hi thm v vic din gii php l ca Ban hi thm. *Gi tr php l ca bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm iu 17 khon 14 DSU quy nh: Bo co ca c quan phc thm s c DSB thng qua v c cc bn tranh chp chp nhn v iu kin tr khi DSB quyt nh trn c s nht tr chung khng thng qua bo co ca Quyt nh c quan phc
Tham vn thm trong vng 30 ngy sau khi bo co ti cc thnh (60 ngy) DSB
vin. th tc thng qua ny khng lm phng hi n quyn Yu cu i vi ban hi ng thun (*) ca cc thnh vin th hin quan im ca mnh trong bn
Thnh ca c bo colp ban hiquan phc thm. Khi cc bo co ny c thm ph quyt
DSB thng qua, n s tr thnh bt buc i vi cc bn lin quan v thc hin bo co s ngy) t di s gim st ca (20 c chiu DSB.
Kim tra ca ban hi thm (Nhn chung khng qu 6 thng) Cc iu khon i
thm
Ban hi thm gi bo co ti DSB
Yu cu xt x phc thm
2. Quy bo WTO Thng qua trnh gii quyt tranh chp ca x phc Xt (60 ngy) co (*) thm Ton b qu trnh t tng gii quyt tranh chp th
Nhn hin trong s sau: chung khng qu 12 thng k t ngy thnh lp ban hi thm Thng qua bo co (*)
Thi hnh quyt nh trong khong thi gian hp l (trong vng 15 thng sau khi thnh lp ban hi thm, 18 thng trong tr ng hp xt x phc thm (Trong trng hp khng thc hin) Yu cu H Th Minh Hoa Anh 11 K37F Cho php tr a Phn i Trng ti
17
Kho lun tt nghip
2.1 Khiu ni (Complain) Trong Hip nh GATT 1947 cng nh trong cc hip nh ca WTO sau ny u cng nhn quyn ca cc bn k kt hip nh i vi vic khiu ni khi c s vi phm cc iu khon ca GATT v WTO ca mt bn k kt khc. C hai hnh thc khiu ni l: Khiu ni trong trng hp c vi phm (violation complaint) v khiu ni trong trng hp khng c vi phm (non - violation complaint).
18
Kho lun tt nghip
a. Khiu ni trong trng hp c vi phm Khiu ni trong trng hp c vi phm l vic mt hay nhiu nc thnh vin WTO c vn bn ngh WTO yu cu mt nc thnh vin khc phi dng ngay cc chnh sch, bin php, hnh vi thng mi m (nhng) nc khiu ni cho rng cc bin php l tri cc hip nh, tho thun ca WTO v lm suy gim hoc hu hoi hoc e do lm suy gim, hu hoi nhng li ch ca nc mnh c c theo cc hip nh ca WTO (iu 22.1 GATT 1994 v iu 4.2 DSU). b. Khiu ni trong trng hp khng c vi phm Khiu ni trong trng hp khng c vi phm l cc khiu ni ca nhng nc cho rng hnh vi thng mi, chnh sch, bin php thng mi ca nc mnh l khng vi phm cc hip nh, tho thun, nguyn tc ca WTO v do vy khng th gy ra cc thit hi v li ch vt cht ca nc thnh vin khc c. iu 22.1(b) ca GATT 1947 v sau ny l GATT 1994 cho php nc thnh vin c th p dng cc bin php phng v (safeguard) bo v cc li ch hp php ca mnh. Khi nim khng vi phm ( non violation ) pht sinh t vic trong cc hip nh ca GATT 1947 trc kia v WTO hin nay u c cha ng cc quy nh ngoi l trong quan h thng mi gia cc nc. V d nguyn tc MFN l nguyn tc c bn ca WTO, nhng trong hip nh ca WTO li quy nh ngoi l l MFN c iu kin v min tr MFN hay trong tt c cc Hip nh u c nhng quy nh u i cho cc nc ang pht trin. Do vy, khi b kin,
19
Kho lun tt nghip
cc nc ang pht trin c th vin dn cc quy nh u i ny khiu ni s khng vi phm ca mnh. 2.2 Tham vn (consultation) Th tc tham vn l giai on u tin trong qu trnh t tng. Mc tiu ca giai on ny l to c hi cho cc bn gii quyt tranh chp m khng phi s dng n cc th tc chnh thc. Theo DSU th th tc tham vn bt u khi mt bn gi yu cu tham vn bng vn bn cho bn kia v thng bo cho ban th k WTO bit. Trong giai on tham vn, cc bn phi to mi s c gng cn thit t c nhng gii php thch hp, hi ho li ch ca cc bn v vn tranh chp. iu 4 DSU quy nh cc quy tc v vic tham vn v coi giai on tham vn l bt buc trong th tc t tng ca WTO. Thi hn tr li yu cu tham vn l 10 ngy v thi hn tin hnh tham kho kin ln nhau l 30 ngy. Nu yu cu tham vn khng c p ng hoc trong vng 60 ngy k t khi yu cu tham vn c a ra m khng t c gii php, bn khiu ni c th yu cu DSB thnh lp ban hi thm gii quyt v vic. c bit, iu 4 khon 10 yu cu cc bn trong qu trnh tham vn phi ch n cc vn c th v li ch ca cc nc thnh vin ang pht trin. Cc bn th ba nu c li ch thng mi lin quan ng k c th yu cu c tham gia qu trnh tham vn ang din ra hoc c yu cu tham kho kin ring. 2.3 Mi gii, ho gii v trung gian
20
Kho lun tt nghip
Theo iu 5 DSU, mi gii, ho gii v trung gian l nhng th tc mang tnh t nguyn do cc bn tranh chp quyt nh c s dng hay khng. Do vy th tc ny mang tnh khng chnh thc. iu 5 Khon 3 quy nh: Bt c bn no trong tranh chp u c th yu cu mi gii, ho gii v trung gian vo bt c thi im no. V khi vic mi gii, ho gii, trung gian ny kt thc m khng t c gii php no th bn nguyn n c th yu cu thnh lp Ban hi thm. m bo tnh b mt ca tin trnh t tng th th tc ny cng c tin hnh khng cng khai, khng nh ti quyn tin hnh cc bc t tng khc. Do vy, cc bn tranh chp c th yu cu s dng hay chm dt th tc ny bt c lc no. iu 5 DSU khng nh: Vic mi gii, ho gii, trung gian l nhng th tc t nguyn. Nhng khi mt bn nu yu cu v la chn th tc ny th n s l bt buc bn kia tham gia. Khon 4 iu 5 quy nh: Th tc mi gii, ho gii v trung gian s c thc hin trong vng 60 ngy sau ngy nhn c yu cu tham vn. Tuy nhin, iu 5 DSU cng m ra kh nng thnh lp Ban hi thm sm hn trong thi hn 60 ngy nu c hai bn ng nh vy v cho rng vic trung gian, ho gii s khng em li kt qu. 2.4 T tng ti Ban hi thm Th tc t tng ti ban hi thm l giai on th hai ca tin trnh t tng DSU khi vic tham vn, trung gian, ho gii b tht bi . iu 4 v iu 5 DSU quy nh: Nu vic tham vn, trung gian v ho gii khng th t c th cc bn c th yu cu DSB thnh lp ban hi thm xem xt
21
Kho lun tt nghip
v gii quyt v vic v khi c yu cu thnh lp Ban hi thm th DSB phi thnh lp ban hi thm ngay tr khi DSB nht tr trn nguyn tc ng thun v thnh lp ban hi thm. *) Nguyn tc lm vic - Ban hi thm s hp kn. Cc bn c tranh chp v cc bn lin quan ch c mt khi c ban hi thm mi. - Vic ngh n ca Ban hi thm v nhng ti liu a ra xem xt s c gi b mt. Cc bn tranh chp c quyn nu quan im, kin ca mnh trc ban hi thm. Thng tin s c coi l b mt v buc cc bn lin quan cng nh ban hi thm phi cng nhn v gi b mt nu nc cung cp thng tin cho rng thng tin m mnh cung cp cn c gi b mt; - Trc cuc hp u tin, Ban hi thm s yu cu bn nguyn n trnh by v kin ca mnh. Sau nghe bn b n trnh by quan im ca mnh; - Tt c cc bn th ba c lin quan n tranh chp s c mi d trnh by quan im ca mnh v li ch thng mi lin quan. - Cc bn c quyn lp lun, bc b kin ca bn kia ti cuc hp ban hi thm; - Trong bt k thi im no, Ban hi thm cng c quyn nu cu hi cho cc bn i tc v yu cu cc bn i tc gii thch ngay ti cuc hp hoc bng vn bn
22
Kho lun tt nghip
m bo tnh minh bch, cc kin ca mi bn s c trnh by ti phin hp vi s c mt ca cc bn lin quan. *) Thi gian biu lm vic ca ban hi thm - Nhn h s v kin ban u ca cc bn: + Bn nguyn n: 3-6 tun + Bn b n: tun - T chc phin hp u tin ca ban hi thm: 1-2 tun - Nhn h s, vn bn trnh by quan im ca cc bn: 2-3 tun - T chc phin hp ban hi thm ln 2: 1-2 tun - Son v gi bo co v v vic cho cc bn: 2-4 tun - Nhn kin ng gp ca cc bn v bo co: 2 tun - Gi bo co tm thi v d tho kt lun: 2-4 tun - Thi hn cui chng cho cc bn da ra yu cu r sot li bo co: 1 tun - Thi gian r sot li ca ban hi thm: 2 tun - Hon tt, gi bo co cui cng cho cc bn tranh chp: 2 tun 2-3
23
Kho lun tt nghip
- Chuyn bo co cui cng cho cc thnh vin: 3 tun iu 12.12 quy nh vo bt c thi im no, mt bn tranh chp c th yu cu tm dng cng vic cu ban hi thm trong vng 12 thng. Nhng nu cng vic ca ban hi thm ko di qu 12 thng th thm quyn hot ng ca ban hi thm s t ng mt i. Giai on xt s ti ban hi thm bao gm cc bc sau: Bc 1: Trc phin hp u tin Trong thi gian ny, cc bn trong tranh chp s gi h s v vic tranh chp v kin tng trnh ca mnh v v vic n ban hi thm. Bc 2: Xem xt ca ban hi thm Trong bc ny ban hi thm s t chc 2 hoc 3 phin hp vi cc bn tranh chp v bn th ba c li ch thng mi lin quan, qua xc nh vn v kt lun v vic tranh chp. + Phin hp u tin (First hearing): Ti phin hp, ban hi thm s ln lt nghe bn nguyn n trnh by v vic kin tng, nhng hnh vi vi phm ca bn b khiu ni cng nh cc ngh, yu cu ca pha nguyn n. Sau khi bn nguyn n trnh by xong, bn b n c quyn nu kin ca mnh v v vic. Tuy nhin trong phin hp ny cc bn ch trnh by kin ca mnh ch khng c php trc tip i cht vi nhau, bn th ba c li ch thng mi ng k lin quan s c mi d v trnh by kin.
24
Kho lun tt nghip
+ Phin hp th hai: Phin hp ny l phin hp i cht tranh lun trc tip. Sau cuc hp ln th nht, cc bn trong tranh chp c nghe kin ca pha bn kia v v vic, ban hi thm s dnh khong thi gian hp l cc bn tranh chp chun b cc l l gii trnh bo v mnh trc ban hi thm cng nh phn bc kin ca pha bn kia. Cc kin phn bc ny c gi ti Ban hi thm. Ban hi thm sau khi xem xt kin ca cc bn s t chc cuc hp ln th hai hai bn i cht trc tip vi nhau. Nu nh bn th ba c li ch thng mi ng k lin quan c ngh ban hi thm phi t chc mt bui hp ring nghe h trnh by nhng li ch thng mi ca mnh b xm hi do vic kin tng th ban hi thm phi t chc cuc hp th ba vi bn th ba (iu 10 DSU). Bc 3: Tham kho kin cc chuyn gia iu 13 DSU quy nh: Ban hi thm c quyn tham kho tm kim thng tin v tham kho kin t vn k thut t cc c nhn v nhm chuyn gia v cc vn khoa hc k thut, nghip v c lin quan n v vic. Nhm chuyn gia t vn gm nhng ngi c trnh chuyn mn v kinh nghim trong lnh vc ang xy ra tranh chp. Cng dn ca cc bn tranh chp khng c tham gia vo nhm chuyn gia t vn ny. Cc thnh vin trong nhm chuyn gia t vn ny lm vic theo nng lc c nhn v khng i din cho bt k chnh ph hay t chc no. Trong qu trnh lm vic, nhm chuyn gia t vn c quyn tip cn vi cc bn cng nh tm kim cc ngun thng tin cn thit.
25
Kho lun tt nghip
Bc 4: Lp bo co tm thi/s b(interim Report) Sau khi c kin ca cc bn v d tho bo co u tin, Ban hi thm s son tho mt bo co s b trong s gm cc tng trnh v v vic, lp lun ca cc bn, cc phn tch php l ca Ban hi thm v c ghi c th cc kin ngh, phn quyt ca Ban hi thm v v vic. Bo co tm thi ny c gi ti cc bn c lin quan n tranh chp xem xt v gp kin(iu 15.2 DSU). Bc 5: Lp bo co cui cng Sau khi xem xt li bo co tm thi, Ban hi thm s hon tt v a ra bo co cui cng( final report). Bo co cui cng ny s c gi ti cc bn tranh chp v sau c lu hnh ti tt c cc thnh vin ca WTO. Thi gian Ban hi thm hon thnh bo co cui cng l khong t 6-9 thng k t ngy thnh lp. i vi cc trng hp khn cp th thi gian ny rt xung cn 3-6 thng (iu 12.9 DSU).
Bc 6: Thng qua bo co cui cng Bo co ca Ban hi thm s c gi n cc nc thnh vin xem xt v gp . Cc nc thnh vin c 20 ngy nu kin ca mnh v bo co do Ban hi thm a ra. Sau thi hn , DSB xem xt v thng qua bo co. Nu nc thnh vin no phn i th nc phi gi kin bng vn bn n DSB trong vng 10 ngy trc khi triu tp phin hp xem xt thng qua bo co. iu 16 khon 4 DSU quy nh mt quy trnh thng qua bo co ca Ban hi thm mang
26
Kho lun tt nghip
tnh cht t ng: 60 ngy sau khi lu hnh bo co ca Ban hi thm s c thng qua tr khi xy ra mt trong hai kh nng di y: (i) hoc l mt bn tranh chp chnh thc thng bo cho DSB rng bn s khng co; (ii) hoc l DSB s quyt nh theo nguyn tc ng thun l khng thng qua bo co. Cc chuyn gia WTO cho rng th tc thng qua bo co ny c s dng nhm kim ch ch ngha n phng Hoa k trong thng mi quc t. 2.5 Th tc phc thm (Appeal) iu 17 DSU quy nh rng, DSB s thnh lp mt c quan phc thm thng trc nghe cc khng co i vi bo co phn quyt ca Ban hi thm. C quan phc thm gm 7 thnh vin l i din ca cc nc trong WTO vi nhim k 4 nm nhng trong mi v khng co th ch c 3 thnh vin tham d. iu 17 cng quy nh rng ch c nhng bn trong tranh chp mi c quyn khng co bo co phn quyt ca Ban hi thm. Cc bn th ba c li ch thng mi ng k lin quan cng khng c quyn ny m h ch c quyn trnh bng vn bn ti c quan phc thm. Tho thun DSU quy nh trong giai on 20 ngy k t ngy Ban hi thm gi bo co cui cng cho cc nc thnh vin WTO, cc bn tranh chp phi thc hin khng co. Thng l chung cho trnh t phc thm l: Th tc phc thm c thc hin trong vng 60 ngy k t ngy mt bn trong tranh chp chnh thc gi khng co bng vn bn ti c quan phc thm. Nhng trong mi trng hp th th tc phc thm khng c ko di qu 90 ngy. Trong qu trnh t tng phc thm c quan phc thm c th gi nguyn,
27
Kho lun tt nghip
sa i hoc a ra cc kt lun tri ngc vi bo co phn quyt ca Ban hi thm . Sau giai on xem xt khng co, c quan phc thm s lp mt bo co kt lun v vic. Bo co ny phi c trnh ti DSB thng qua. Nu trong vng 30 ngy, DSB khng t c s ng thun khng thng qua bo co th bo co coi nh c thng qua. Thi gian biu cho ton b qu trnh phc thm. Th tc phc Th thm thng th- thm ng tc phc vi i
(general vic tr gi b subsidies
appeal) (ngy) cm(Prohibited appeal) 0 5 7 12 12 15 30-60 50-80
Thng bo phc thm trnh ca cc bn lin quan co Gii trnh ca bn th ba Phin hp xt x Lu hnh bo co phc thm DSB thng qua bo co 2.6 Th tc trng ti
0 10 25 30 60-90 90
trnh ca cc bn c 15 Gii trnh ca ngi khng 25
Th tc trng ti c p dng trong trng hp bn thua kin khng ng v mc tr a m bn thng kin
28
Kho lun tt nghip
ngh p dng. DSU quy nh 2 th tc trng ti khc nhau a. Th tc trng ti quy nh ti iu 22 DSU Th tc ny p dng trong trng hp bn thng kin khng tun th nhng quy tc v th tc quy nh ti iu 22.3 v vic xin php tr a. Th tc trng ti theo cch thc ny s do hi thm vin ca Ban hi thm c thnh lp ln u thc hin, nu nhng hi thm vin ny hi iu kin v c kh nng lm nhng vic nh trng ti vin, hoc s do mt trng ti vin do tng gim c WTO ch nh thc hin. Trng ti khng c nhim v xem xt bn cht ca bin php tr a m ch xem xt mc ca vic tr a c tng xng vi mc thit hi gy ra cho bn hay khng. Trng hp ny th trng ti l th tc bt buc p dng. b. Th tc trng ti quy nh ti iu 25 DSU Thc cht y l th tc c cc bn tranh chp t nguyn tho thun p dng nh l phng thc thay th cho th tc t tng ca DSU gii quyt tranh chp trong trng hp tranh chp lin quan n nhng vn c hai bn xc nh r rng. Khi la chn hnh thc ny th hai bn s chu trch nhim v la chn trng ti cng nh th tc p dng gii quyt tranh chp gia h v c nhim v thng bo cho tt c cc thnh vin WTO bit trc khi tin hnh th tc trng ti. Vic thc hin v gim st thc hin quyt nh trng ti ny c m bo v mt cng ch thi hnh. 2.7 Thi hnh bo co kt lun, phn quyt
29
Kho lun tt nghip
Khi bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm c DSB thng qua th cc bn trong tranh chp v cc bn lin quan phi chu trch nhim thi hnh. Tho thun DSU c nhng bin php gim st c th vic thi hnh phn quyt . WTO khng thnh lp mt c quan ring chu trch nhim thi hnh cc bo co phn quyt ca Ban hi thm v c quan phc thm, nhng DSB vi cc i din ca tt c cc nc thnh vin WTO s gim st vic thi hnh cc bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm. DSB quy nh c th cc bin php gim st vic thc hin cc phn quyt nh: Trong vng 30 ngy sau khi bo co c thng qua bn thua kin (losing party) phi nu r cc bin php d nh thi hnh thc hin cc khuyn ngh trong bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm. Nu c l do xc ng cho thy bn thua kin khng th thc hin cc khuyn ngh v phn quyt th thnh vin s c dnh cho mt khong thi gian hp l l 45 ngy sau ngy DSB thng qua bo co (iu 21.3 DSU). 2.8. Cc bin php bi thng/ tr a Khi bn thua kin khng chu thi hnh cc phn quyt ca Ban hi thm v c quan phc thm cng nh khng chu iu chnh cc bin php thng mi b khiu ni cho ph hp vi cc ngha v nu trong cc hip nh ca WTO, th bn thng kin (winning party) c th yu cu i bi thng thit hi hoc tin hnh cc bin php tr a thng mi. Bi thng v tr a thng mi cng khng c coi nh l bin php gii quyt thay th cho vic thc hin cc bo co phn quyt ca Ban hi thm v c quan phc thm. iu 22
30
Kho lun tt nghip
khon 1 DSU nu r rng cc bin php bi thng hay nh ch thi hnh cam kt gim thu ch l cc bin php tm thi trong tnh hung cc khuyn ngh v phn quyt khng c thi hnh trong mt khong thi gian hp l (reasonable period) v khng c vt qua ngha v thi hnh y cc phn quyt c a ra. WTO quy nh mt cch a dng cc bin php tr a to iu kin cho bn thng kin thc hin bin php tr a hiu qu. DSU cho php bn thng kin thc hin bin php tr a song hnh v tr a cho. - Tr a song hnh (Paralell retaliation) c hiu l bin php tr a m bn thng thc p dng i vi nhng nhn nhng thu quan trong cng mt lnh vc m quyn li ca bn ny b thit hi. - Bin php tr a cho (Cross- retaliation) gm c hai loi: + Bin php tr a cho lnh vc (cross-sector) c hiu l nu bin php tr a song hnh khng c tnh kh thi(impractical) bn thng c th nh ch thc hin nhng nhn nhng trong lnh vc khc vi lnh vc m quyn li ca bn ny b thit hi nhng cng trong mt hip nh. + Tr a cho hip nh (cross-agreement) c hiu l nu bin php tr a lnh vc khng kh thi v nu c l do thuyt phc th bn thng c th yu cu DSB cho php tr a trong mt lnh vc thuc phm vi iu chnh ca hip nh khc.
31
Kho lun tt nghip
WTO cho php p dng nhiu bin php tr a khc nhau nhng bin php nh ch cam kt gim thu l mt trong nhng bin php m cc nc hay dng nht tr a thng mi. Theo DSU: Nu trong vng 20 ngy sau khi thi hn hp l cho vic thi hnh phn quyt chm dt m khng t c tho thun v bi thng tho ng, bn khi kin c th yu cu DSB cho php nh ch thi hnh cc cam kt gim thu theo cc Hip nh ca WTO i vi bn tranh chp hu quan. iu 22 khon 3 quy nh chi tit cc nguyn tc v th tc v vic nh ch thi hnh nguyn tc gim thu ni trn. V c bn, c th thc hin qua ba giai on sau: u tin nc khi kin c th nh ch thi hnh cam kt gim thu trong lnh vc xy ra vi phm, nu cha thy hu hiu th nc khi kin c th yu cu m rng p dng sang cc lnh vc khc trong cng hip nh; v cui cng nu tnh hnh nghim trng ng k th p dng sang cc hip nh khc. iu 22.4 v 22.5 quy nh thm: Mc nh ch thi hnh cam kt gim thu c DSB cho php phi tng ng vi mc vi phm; v DSB s khng cho php nh ch thi hnh cam kt gim thu hay cc ngha v khc nu hip nh lin quan cm iu . C ba trng hp quc gia thnh vin hu quan chm dt vic nh ch thi hnh cam kt gim thu l: Bin php ban u khng ph hp vi hip nh ca WTO c thay i; hoc quc gia thnh vin phi thi hnh phn quyt hay khuyn ngh c gii php i vi vi phm; hoc t c mt gii php tho ng cho c hai bn.
32
Kho lun tt nghip
3. Mt s vn lu khi s dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO 3.1. Trong bc yu cu tham vn *Nu l bn yu cu tham vn: - Trnh by yu cu tham vn di dng vn bn; - Trong yu cu tham vn phi xc nh r phng php tin hnh tham vn (c th l m phn, c quan h tr, trung gian ho gii); - ng thi trong yu cu tham vn cn nu r c s php l ti sao li yu cu tham vn, tc l nu r bn c yu cu tham vn vi phm iu khon no nu khng s to iu kin cho bn c yu cu tham vn t chi tham vn; - Nu bn kia khng tr li yu cu tham vn hoc tham vn khng hiu qu th trong vng 60 ngy phi gi n yu c thnh lp Ban hi thm nu khng s mt quyn ; - Do thi hn cho tng bc trong gii quyt tranh chp c quy nh rt cht ch c th trong DSU nn phi lun ch p ng dc thi hn ny. *Nu l bn c yu cu tham vn - Kim tra k yu cu tham vn trc khi chp nhn tin hnh tham vn. Nu yu cu tham vn khng p ng nhng iu kin php l quy nh trong DSU, tin hnh t chi yu cu tham vn; - Nu mun tham vn vi nc yu cu tham vn th cn tin hnh tham vn trong vng 10 ngy, v nu qu thi gian i phng s yu cu thnh lp Ban hi thm .
33
Kho lun tt nghip
3.2. Trong bc thnh lp Ban hi thm - Ch yu cu thnh lp Ban hi thm khi c yu cu tham vn hp l (tc l bng vn bn, nu r phng thc tin hnh tham vn v c c s php l ca vic yu cu tham vn) v tham vn thc hin khng thnh cng; - Trong yu cu thnh lp Ban hi thm, phi nu r bin php thng mi xut i vi bn kia v c s php l cho vic yu cu thnh lp Ban hi thm; - Phi p ng c nhng gii hn v thi gian c quy nh. 3.3. Trong bc thc thi phn quyt Phi thng bo cho DSB ng thi hn v vic thc thi phn quyt. Trong trng hp khng th thc thi ngay phi a ra mt thi hn hp l DSB thng qua hoc thng lng vi cc bn tranh chp hoc a ra trng ti gii quyt. 4. Cc quy nh c th p dng i vi cc nc ang pht trin 4.1. V th tc tham vn iu 3.12 v iu 4.10 DSU quy nh nu bn khiu ni l nc ang pht trin th h c th yu cu s dng cc quy nh ca quyt nh 1966. Theo quyt nh 1966 th tc tham vn c thc hin theo iu XXII khon 1, tuy nhin nu nc ang pht trin thy rng vic tham vn khng t c mt gii php tho ng th c th yu cu Tng gim c lm trung gian ho gii cho mnh gii quyt v vic. y l mt trnh t hon ton c bit v nu theo trnh t thng thng th khi tham vn, ho gii khng t
34
Kho lun tt nghip
c, mt bn c th yu cu thnh lp Ban hi thm gii quyt v vic, th tc xt x ca Ban hi thm chc chn s ko di hn v i hi v ngun ti chnh cng nh kinh nghim v thng mi quc t. Tng gim c WTO sau khi nhn c yu cu lm trung gian ho gii ca cc nc ang pht trin s tin hnh tham vn vi cc bn lin quan, s dng b my ca mnh thu thp cc thng tin cn thit nhm a ra mt gii php c hai bn c th chp nhn c. Nu hai bn khng chp nhn gii php m Tng gim c a ra trong giai on tham vn th Tng gim c s chuyn v vic n DSB. 4.2. V cc th tc lin quan n Ban hi thm iu 8.10 quy nh khi thnh lp Ban hi thm gii quyt tranh chp gia mt bn l l nc pht trin v bn kia l nc ang pht trin th nht thit trong Ban hi thm phi c t nht mt nc thnh vin t nc ang pht trin. Ban hi thm a ra mt quy nh cht ch v thi gian cho cc bn hon tt h s, tr li cht vn ca Ban hi thm. iu 4 v 12.10 DSU cho php Ban hi thm c th xem xt v dnh mt khong thi gian hp l di hn cc nc ang pht trin c th chun b v trnh by lp lun ca mnh. i vi cc v vic c lin quan nhiu n cc c th k thut, nghip v, DSU cho php Ban hi thm s dng cch thc t vn chuyn gia trong lnh vc hu quan. 4.3. V thc thi cc bo co kt lun, phn quyt iu 21.2 DSU quy nh: Khi thc hin vic gim st thi hnh cc khuyn ngh, phn quyt c DSB thng qua th
35
Kho lun tt nghip
phi c bit ch n quyn li ca cc nc ang pht trin, ch n nhng vn s nh hng ti li ch ca cc nc ang pht trin. iu 21.7 v 8 quy nh trch nhim cho DSB phi xem xt n cc bin php tr a m nc pht trin c th p dng tt c cc kha cnh m nn kinh t cc nc ang pht trin phi gnh chu.
36
Kho lun tt nghip
Chng II: Thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO
Vi s thnh vin l 144 nc (tnh n ngy 1/1/2002), t chc thng mi th gii WTO ang ngy cng chng t vai tr h thng kinh doanh ton cu ca mnh. Trong bi pht biu ngy 17 thng 4 nm 1997 ng Renato Ruggiero, cu Gim c WTO, ni: Bn tng kt nhng thnh cng ca WTO s khng y nu nh cha cp n h thng gii quyt tranh chp m v nhiu phng din h thng ny l tr ct chnh ca h thng thng mi a phng v c nhng ng gp mang tnh c th nht i vi s n nh ca nn kinh t th gii. K t khi thnh lp (1995) n nay, s v tranh chp c a ra gii quyt ti DSB ngy mt tng ln. S gia tng v s lng cc v tranh chp c a ra DSB bo hiu s thnh cng v hiu qu ca c ch ny. ng Moore, Tng gim c WTO, trong din vn ti l k nim 50 nm thnh lp h thng GATT/WTO nhn xt nh sau: Cng nhiu v vic cng hay (more cases, good new). iu ny c ngha l: Nu nh cc to n thy rng h ang gii quyt ngy mt nhiu cc v vic hn th khng c ngha l trt t v lut php ang b ph hng m nn hiu rng nim tin cu ngi dn i vi to n v lut php ang ngy mt tng ln. Cng nh vy, nu nh DSB phi th l ngy mt nhiu hn cc v vic th tc l cc nc thnh vin thc s tin vo c ch gii quyt tranh chp ca WTO v coi y l din n dn xp tranh chp.
37
Kho lun tt nghip
I. Nhng li ch khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO 1. C ch gii quyt tranh chp ca WTO l c s php l duy nht iu chnh cc mi quan h gia cc nc thnh vin trong phm vi cc hip nh v vn bn php l c lin quan ca tho thun v gii quyt tranh chp (DSU). Do , trnh hin tng xung t php lut. Xung t php lut l hin tng hai hay nhiu h thng php lut khc nhau cng c p dng gii quyt mt vn c th. Xung t php lut xy ra do c s khc bit v quan nim, cch hiu mt vn php lut ca cc ch th php l v trn ht l do khng c mt khung php l thng iu chnh quan h gia cc ch th php l. Khi mt quc gia tr thnh thnh vin ca WTO th quc gia ng thi phi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO hay DSU s l ngun lut duy nht dn xp cc tranh chp thuc phm vi ca WTO. Do khi tranh chp thuc loi ny xy ra, cc bn khng cn phi bn bc, tho thun v phng php gii quyt tranh chp cng nh ngun lut iu chnh m t ng tin hnh tun t cc bc ca c ch gii quyt tranh chp ny. 2. C ch gii quyt tranh chp ca WTO c th ngn chn c tnh trng cc bn thua kin bc b cc phn quyt ca Ban hi thm/phc thm. T bo v quyn li cho cc nc c th lc yu hn. DSB quy nh: Trong vng 30 ngy sau khi bo co c thng qua, bn thua kin phi nu r cc bin php d nh thi hnh thc hin kin ngh phn quyt trong bo co
38
Kho lun tt nghip
ca Ban hi thm v c quan phc thm, nu c l do xc ng cho thy bn thua kin khng th thc hin ngay cc kin ngh v phn quyt th thnh vin s c dnh cho mt khong thi gian hp l thi hnh. Thng thng khong thi gian hp l ny l 45 ngy sau ngy DSB thng qua bo co( iu 21.3 DSU). Nu nc khng c kh nng iu chnh nhng bin php thng mi m b kt lun l tri vi hip nh ca WTO ca mnh th cc bn c lin quan c th tin hnh m phn c th nht tr v bin php bi thng, tho mn li ch ca cc bn. Khi bn thua kin khng chu thi hnh cc phn quyt ca Ban hi thm, c quan phc thm cng nh khng chu iu chnh cc bin php thng mi b khiu ni cho ph hp vi cc ngha v nu trong cc hip nh ca WTO th bn thng kin c th yu cu i bi thng thit hi hoc tin hnh cc bin php tr a thng mi. Theo DSU nu trong vng 20 ngy sau khi thi hn hp l cho vic thi hnh phn quyt chm dt m khng t c tho thun v bi thng tho ng, bn khi kin c th yu cu DSB cho php nh ch thi hnh cc cam kt gim thu theo cc hip nh ca WTO i vi bn tranh chp hu quan. Cc quy nh cht ch ny ca DSB s buc cc nc thua kin d l nc mnh hay nc yu u phi chp nhn cc bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm v thi hnh cc phn quyt, khuyn ngh trong cc bo co . Do s trnh c trng hp cc nc mnh khng chu bi thng v chm dt cc hnh vi vi phm i vi nc yu, t quyn li ca cc nc c th lc yu hn c m bo.
39
Kho lun tt nghip
3. Bng vic p dng h thng gii quyt tranh chp a phng thay cho cc hnh ng n phng, c ch gii quyt tranh chp ca WTO l mt m bo quan trng cho thng mi bnh ng. Gii quyt tranh chp theo c ch ca WTO khng phi ch c hai bn tham gia m cn c Ban hi thm; c quan phc thm; c quan gii quyt tranh chp DSB; mt nhm cc nc th ba c li ch thng mi lin quan ng k v c th c mt s nc thnh vin xin c tham d nh bn th ba. Do kt qu ca v tranh chp s mang tnh khch quan, cng bng hn. Hn na, vic quy nh: thnh vin ca Ban hi thm khng c l cng dn ca nc lin quan n v tranh chp (gm cc bn trong tranh chp v cc bn th ba c quyn li lin quan) tr khi mt bn tranh chp l nc ang pht trin, cn cc thnh vin ca c quan phc thm phi khng c lin kt vi bt k mt chnh ph no m bo c tnh trung lp trong bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm. 4. Tranh chp s c gii quyt mt cch nhanh chng v hiu qu theo c ch ca WTO. DSB quy nh mt cch nghim ngt v thi hn ca tng giai on trong quy trnh gii quyt tranh chp v ca ton b qu trnh. Giai on tham vn, trung gian, ho gii: 60 ngy Giai on thnh lp Ban hi thm v ch nh hi thm vin: 45 ngy
40
Kho lun tt nghip
Giai on ban hnh bo co cui cng ca Ban hi thm ti cc bn tranh chp: 6 thng. Giai on lu hnh bo co cui cng ca Ban hi thm ti cc thnh vin ca WTO: 3 tun. Giai on DSB thng qua bo co ( nu khng c khng n): 60 ngy Tng thi gian ca c qu trnh gii quyt tranh chp trong trng hp khng c khng n : 1 nm C quan phc thm a ra bo co: 60-90 ngy DSB thng qua bo co ca ca c quan phc thm: 30 ngy. Tng thi gian ca ton b quy trnh trong trng hp c khng n: 1 nm 5 thng. C ch gii quyt tranh chp ca WTO mang tnh t ng cao: *)T ng trong vic thnh lp Ban hi thm: Khi mt bn tranh chp yu cu thnh lp Ban hi thm gii quyt v vic th mt Ban hi thm s t ng c thnh lp tr khi tt c cc nc thnh vin ng thun ngc li. *)T ng trong vic thng qua bo co: 60 ngy sau khi lu hnh bo co ca Ban hi thm s c thng qua, tr khi xy ra mt trong hai kh nng sau: (i) hoc l mt bn tranh chp chnh thc thng bo cho DSB rng bn s khng co. (ii) hoc DSB s quyt nh theo nguyn tc ng thun l khng thng qua bo co(iu 16 khon 4 DSU).
41
Kho lun tt nghip
Trong trng hp c khng co, bo co chung thm s t ng c thng qua trong vng 30 ngy k t ngy bo co c gi t cc thnh vin ca WTO tr khi tt c nht tr khng thng qua. Khng mt thnh vin no c th ngn cn vic thng qua bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm, tc l nc thua kin nu mun tr hon phn quyt bt li th phi thuyt phc c tt c cc thnh vin( k c bn thng kin) ng . iu ny hu nh khng th xy ra. *) T ng trong giai on thi hnh phn quyt: Khi bo co Ban hi thm v c quan phc thm c DSB thng qua th cc bn trong tranh chp phi chu trch nhim thi hnh. Trong vng 30 ngy sau khi bo co c thng qua, bn thua kin phi nu r cc bin php d nh thi hnh thc hin cc khuyn ngh trong bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm. Nu c l do xc ng cho thy bn thua kin khng th thc hin ngay cc khuyn ngh v phn quyt th thnh vin s c dnh mt khong thi gian hp l thi hnh. Do c s quy nh cht ch v gii hn thi gian cho tng giai on v cho ton b qu trnh gii quyt tranh chp cng nh tnh t ng trong c ch gii quyt tranh chp ca WTO nn tranh chp s c gii quyt mt cch nhanh chng v hiu qu khi p dng c ch ny. 5. Li ch t vic cao vai tr ca lut php - Vn tun th DSU: Cc nc thnh vin WTO phi nghim tc tun th nhng quy nh ca DSU v gii quyt tranh chp.
42
Kho lun tt nghip
- S thay i trong phng php gii quyt tranh chp: Trc y theo GATT, tranh chp gia cc nc k kt c gii quyt va thng qua cc hot ng ngoi giao nh thng lng, ho gii va bng hot ng hi thm nhng trong qu trnh gii quyt tranh chp ch yu mang tnh ngoi giao. GATT cng khng quy nh c th cc giai on tip theo ca qu trnh gii quyt tranh chp nu vic tham vn tht bi. S thay i t mt qu trnh hot ng ngoi giao sang mt qu trnh hot ng php l ca c ch gii quyt tranh chp theo WTO s lm cho cc nc thanh vin tin tng hn vo tnh hiu qu ca qu trnh gii quyt tranh chp v h thng php lut ca t chc ny. Hn na, cc quy nh cht ch ca DSU v th tc hi thm v chung thm (ban hi thm, c quan chung thm ca WTO hot ng gn nh to n) s gp phn lm tng thm chnh xc ca cc l l v kt lun c a ra trong cc bo co cui cng. Tm li nhng li ch c hng t vic p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO k trn tr thnh mt ng lc quan trng cc nc tch cc y nhanh tin trnh gia nhp WTO. II. Thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO K t khi thnh lp (01/01 /1995) n nay( tnh n ngy 11/10/2002) gii quyt tranh chp ca WTO th l v gii quyt 267 v tranh chp. S v tranh chp c a ra DSB gii quyt tng ln vi mc ngy mt nhanh hn qua cc nm( hnh 1). Nu nh nm 1995 DSB th l v gii quyt 23 v, th nm 1996 con s ny tng ln 42 v v
43
Kho lun tt nghip
t mc k lc vo nm 1997 vi con s 46 v. Tc tng ln ny chng t rng cc nc thnh vin ngy cng tin tng hn vo chnh xc cng nh tnh cng bng, hiu qu ca c ch gii quyt tranh chp ca WTO. Nhng t nm 1998 n nay con s ny gim dn. Nm 1998 gim xung cn 44 v, nm 1999 cn 31 v nm 2000 cn 30 v v nm 2001 ch cn 27 v, so vi mc k lc nm 1997 s v tranh chp c DSB th l v gii quyt gim gn 20 v. iu ny khng c ngha l cc nc thnh vin ang mt dn lng tin i vi h thng gii quyt tranh chp a phng ny m chng t rng cc nc thnh vin tn trng v chp hnh nghim tc hn i vi cc nguyn tc, hip nh v tho thun ca t chc thng mi th gii WTO. S bin ng v s v tranh chp c DSB th l v gii quyt c th hin r trong biu sau:
46 42
44
31
30 27 25
23
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Bng 1: Tnh hnh kiu ni hng nm (tnh n 11/10/2002)
44
Kho lun tt nghip
(Ngun: Bo co ca Ban th k WTO trn Website: http://www.wto.org) Trong s 144 nc thnh vin ca WTO th M v EC l nhng nc c truyn thng v kin tng. Tng s v tranh chp m M tham gia vi vai tr nguyn n tnh t khi thnh lp WTO ti ngy 11/10/2002 l 67 trong tng s 267 v, chim 25,1% v vi vai tr b n l 72 v, chim khong 27%. EC tham gia vi vai tr nguyn n l 58 v chim 21,7% v vi vai tr b n l 40 v, chim khong 15%. Bn cnh cc nc c th lc mnh nh M v EC, mt s nc ang pht trin nh n ; Hn Quc; Braxin v Chil cng tch cc tham gia vo cc v tranh chp trong khun kh WTO. Vi t cch l nguyn n Chil, Braxin, n v Hn Quc ln lt tham gia s v l: 8, 10, 13 v 7, vi t cch l b n con s ny ln lt l 10; 21; 10 v 7. Bng sau s cho thy tnh hnh tranh chp lin quan n cc nc. Nc quan lin Vi t cch Vi t cch b n ( v 72 40 21 12 12 12 10 tranh chp) M EC Canada Hn Quc Braxin n Chil 69 61 19 8 10 13 8
n nguyn n(v)
tranh chp
45
Kho lun tt nghip
(Ngun: Ban th k WTO trn Website: http://www.wto.org ngy 01/11/2002) C cu tranh chp tnh n thi im thng 01 nm 2001 gia cc nc thnh vin th hin r trong biu hnh trn sau:
Bng 2: Ccu tranh chp

Tranh chp gi cc a n c pht tri v i n nhau
47%
43% 10%
Tranh chp gi cc a n c pht tri ang n v i nhau Tranh chp gi cc a n c pht tri v cc n n c pht tri ang n
(Ngun: Trung tm nghin cu lut kinh t th gii ca trng i hc Hn Quc ) Thc tin gii quyt tranh chp ca WTO c th c tm lc theo trnh t gii quyt sau: 1. Gii quyt bng c ch tham vn ho gii Theo s liu thng k gn y ca Trung tm nghin cu lut kinh t th gii ca trng i hc Hn quc th trong s 261 v tranh chp c a ra DSB (tnh n ngy 26 thng 07 nm 2002) th c ti 60 v c gii quyt m khng thng qua th tc hi thm hay phc thm, tc l c gii quyt bng con ng ho gii song phng v nhng phng thc khc. Trong s 146 yu cu tham vn trong giai on 01/01/1995 - 01/01/2001 th c 68 yu cu tham vn ho gii c M a ra( chim 27,6%) ; 55 yu cu do EC a
46
Kho lun tt nghip
ra( chim 22,4%); 16 v do Canada a ra( chim 4,5%). T ta thy rng nc tham gia nhiu nht l: M, EC, Canada. Tiu biu c cc v kin: V M cng cc nc Chu M Latinh kin EC v ch thng mi p dng vi nhp khu chui t cc nc ny. V M kin EC v cc bin php hn ch lin quan n vic pht trin cc h thng qun l bay ngy 21/05/1999. Cc nc ang pht trin thng l nhng nc b kin nhiu nht, th nay ch ng hn trong tranh chp. T v tr chng h chuyn sang i bo v quyn li thng mi ca mnh bng vic s dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO. Tiu biu nh v Philippin kin M v lnh cm nhp khu i vi mt s loi tm v sn phm tm. Theo bo co ca Ban th k WTO, tnh n ngy 01/02/2002 trong tng s 244 v tranh chp th cn 93 v ang trong giai on tham vn, ho gii trong c 35 v vic c gii quyt giai on ny, phn ln trong s c s tham gia ca cc nc ang pht trin. iu ny cho thy thin tr ca cc nc ang pht trin l mun nhanh chng chm dt v vic bng con ng ho gii m khng phi thng qua cc trnh t t tng dai dng v tn km. in hnh l v n b cc nc c, Canada, Ec v Thu S kin v cc bin php hn ch s lng nhp khu hng nng nghip, hng si v cc sn phm cng nghip. 2. Xt x ti Ban hi thm Hu ht cc v tranh chp a ra DSB u phi qua trnh t xt x ny. Hin nay (tnh n ngy 01/02/2002) c gn 20 Ban hi thm ang xt x gn 20 v vic qua
47
Kho lun tt nghip
giai on ho gii khng thnh. Trong M v EU chim phn ln. Cc v kin M ch yu lin quan ti cc bin php bo h i vi vic nhp khu thp. Khc vi giai on tham vn, ho gii, cc nc ang pht trin t tham gia vo giai on ny. iu ny cho thy thin tr ca cc nc ang pht trin l nhanh chng chm dt v vic tranh chp, cn cc nc pht trin mun ko di cc v kin tng v t giai on ny tr i th cc v tranh chp a s l gia cc nc pht trin. in hnh vn l cc i th c truyn thng kin tng nhau l M, EC v Nht bn.
35 30 25 20 15 10 5 0 32 25 26
4 Korea
4 Others Brazil
4 New Zealand
US
Canada
Japan
EC
Bng 3: Tnh hnh s dng quy trnh hi thm ca cc nc thnh vin tnh ti ngy 01/01/2001 (Ngun: Trung tm nghin cu lut kinh t th gii trng i hc Hn Quc) Tnh n ngy 26/07/2002 trong s 261 v tranh chp c a ra gii quyt WTO th c ti 125 v vn ang trong giai on xt x ti Ban hi thm bao gm 10 v tranh chp c s tham gia ca M (c vi t cch l nguyn n v b
India
48
Kho lun tt nghip
n); 6 v c s tham gia ca EC (c vi t cch l nguyn n v b n); 9 v lin quan ti cc nc ang pht trin v 3 v EC kin M. Theo thng k ca Trung tm nghin cu lut kinh t th gii ti Trng i hc Hn Quc th 136 trong tng s 261 v tranh chp c a ra WTO( tnh n ngy 26/07/2002) c gii quyt xong, trong c 76 v c gii quyt qua giai on hi thm hoc phc thm; 125 v ang c gii quyt v 60 v cn li c gii quyt theo cc cch thc khc trong bao gm c s thng lng i bn. Tm li hu ht cc v tranh chp c a ra gii quyt WTO phi qua quy trnh hi thm trong phn ln cc v tranh chp ny lin quan n cc nc pht trin c bit l cc i th c truyn thng kin tng nh M, EC, Canaa. 3. Xt x ti Ban phc thm Khi bo co phn quyt ca Ban hi thm c a ra khng tho mn mt trong hai bn ng s th bn c th khng n ln DSB. Thng th bn thua kin khng ng vi kt lun ca Ban hi thm, do phn ln cc bo co, phn quyt ca Ban hi thm c khng n ln c quan phc thm. Theo thng k ca Trung tm nghin cu lut kinh t th gii thuc trng i hc Hn Quc, tnh n ngy 01/01/2001 c 48 trong s 62 bo co phn quyt m Ban hi thm a ra c khng n ln c quan phc thm chim 77,4%. Cc nc khng n nhiu nht vn l cc nc c truyn thng kin tng nh M, EC, Nht Bn v Canada. Cc nc
49
Kho lun tt nghip
ang pht trin cng tch cc tham gia vo quy trnh ny, l cc nc Hn Quc, n , Braxin, Achentina, Chil.
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
US EC Canada Hn Quc Nht Bn n Braxin chentina Chil Cc n c khc
8 6 5 4 3 2 2 2
Bng 4: Tnh hnh khng n ca cc nc thnh vin (tnh n ngy 01/01/2001) (Ngun: Trung tm nghin cu lut kinh t th gii trng i hc Hn Quc) Theo thng k ca Trung tm nghin cu lut kinh t th gii Trng i hc Hn Quc th c ti 68,3% s khng co c a ra bi cc nc b n ch 26,8% s khng co l do cc nc nguyn n v ch 4,9% s khng co l do c hai bn b n v nguyn n a ra. Hu ht cc C quan phc thm chp thun bo co ca Ban hi thm ng thi c sa i mt phn, gn 1/3 l chp nhn hon ton kt qu ca Ban hi thm v ch mt phn nh 10% l khc hon ton vi bo co ca Ban hi thm. Biu di y biu hin r tnh trng cc bo co ca c quan phc thm.
50
Kho lun tt nghip
10% 29% 61%
Ch nh v i s s p n a i Ch nh h n to p n o n Tha i ho to y n n
(Ngun: Trung tm nghin cu lut kinh t th gii, trng i hc Hn Quc) Tiu biu l v Nht Bn kin Canaa v cc bin php nh hng ti nghnh cng nghip t ng ngy 07/08/1998; C quan phc thm a ra mt bo co hon ton khc vi bo co ca Ban hi thm. Bo co ca c quan phc thm dc thng qua ngy 16/09/2000; V M kin Canaa v iu kin bo h sng ch ngy 10/05/1999. Bo co phn quyt ca c quan phc thm ging vi bo co phn quyt ca Ban hi thm v c ban hnh ngy 12/10/2000. i a s cc v kin a ln c quan phc thm xem xt gii quyt l nhng v tranh chp gia cc nc pht trin vi nhau. iu ny cho thy mc gay gt trong cnh tranh v li ch thng mi gia cc nc pht trin vi nhau. in hnh nh v M kin Canada v cc bin php thng mi p dng vi vic nhp khu sa v xut khu cc sn phm b sa ngy 08/10/1997. Pha M cho rng Canada p dng cc bin php tr gi i vi cc sn phm b sa xut khu ca mnh ng thi p dng hn ngch (quota) i vi vic nhp khu sa. Pha M cho rng vic tr gi xut khu ca Canada bp mo th trng sa v do nh hng trc
51
Kho lun tt nghip
tip n sn lng cc sn phm sa bn ra ca M. Pha M kt lun Canada vi phm iu II, X, v XI ca GATT 1994, iu 3,4,8,9 v 10 ca hip nh v Nng nghip, iu 3 hip nh v bo h, tr gi; iu 1,2,3 Hip nh v nhp khu. Ngy 02/02/1998, pha M yu cu thnh lp Ban hi thm. Ngy 25/03/1998 DSB thnh lp Ban hi thm. c v Nht Bn tham gia vi t cch l bn th ba. Ban hi thm xem xt v kt lun rng cc bin php m Canada p dng vi phm cc iu: iu II(b) ca GATT 1994; iu 3.3 v 8 ca Hip nh v nng nghip. Bo co ca Ban hi thm c lu hnh ti cc nc thnh vin ngy 17/05/1999. Ngy 15/07/1999, Canada thng bo khng co v cc vn p dng lut v gii thch lut ca Ban hi thm. C quan ph thm xem xt vic gii thch iu 9.1 (a), v xem xt li kt lun ca ban hi thm v vic Canada vi phm iu 3.3 v 8 ca Hip inh v Nng nghip. Ngoi ra c quan phc thm cng sa i mt phn trong kt lun ca Ban hi thm v vic Canada vi phm iu II: 1(b) ca GATT 1994. Bo co ca ban phc thm c gi ti cc thnh vin ngy 13/10/1999. 4. Vic thc thi phn quyt ca Ban hi thm/ c quan phc thm C th ni rng mt thnh cng to ln ca WTO l i a s cc bo co kt lun, khuyn ngh ca Ban hi thm, c quan phc thm sau khi c c quan gii quyt tranh chp DSB thng qua u c cc bn tranh chp cam kt thc hin v nghim chnh thi hnh. V tranh chp u tin c c DSB gii quyt l Braxin v Venezuela kin M v
52
Kho lun tt nghip
tiu chun p dng i vi sn phm du ho c ngun gc t hai nc ny. M l nc u tin thua kin trong khun kh WTO theo bo co c DSB thng qua ngy 19/08/1997, thi hn cho vic thc hin l 15 thng. M bc b cc hn ch v l ca mnh i vi sn phm du ho nhp khu t Braxin v Venezuela. Tnh n ngy 01/02/2002 c 57 v tranh chp c gii quyt xong c quan phc thm v ban hi thm c cc bn chp thun bo co phn quyt, trong c 47 bo co phn quyt ang c thc thi v 10 phn quyt c thc hin xong. l cc v Canaa kin c v vic cm nhp khu c hi c a ra DSB ngy 11/10/1995; v Ecuador, Guatemala, Honduaras, Mxic v M kin EC v c ch nhp khu, phn phi chui c a ra ngy 12/02/1996; v Canada kin Braxin v chng trnh h tr xut khu my bay c a ra ngy 26/06/1996; v n , Malayxia, Pakistan v Thi Lan kin M v vic cm nhp khu tn v cc sn phm ch bin t tn c a ra ngy 14/10/1996; v Braxin kin Canaa v cc bin php lin quan ti xut khu my bay dn dng c a ra ngy 14/03/1997. V Hn Quc kin M v thu chng bn ph gi i vi cc cht bn dn b nh truy cp ngu nhin (DRAMS) t 1Mb tr ln c xut x t Hn Quc c a ra ngy 15/08/1997; v M kin Canaa v cc bin php nh hng ti nhp khu sa v xut khu cc sn phm tiu dng c a ra ngy 13/10/1997. V EC kin M v s phn bit v thu i vi cc Cng ty thng mi nc ngoi c a ra ngy 28/10/1997. V M kin c v vic tr gi i vi cc nh sn xut v xut khu b phn thuc da
53
Kho lun tt nghip
ca t c a ra ngy 08/05/1998 v v M kin Mexic v vic iu tra bn ph gi i vi cc sn phm xiro lm t ng c hm lng ng cao, c a ra ngy 15/05/1998. Cc v vic trn u lin quan n cc nc pht trin trong i a s l M, EC v Canada, tuy nhin cc nc ang pht trin cng tch cc tham gia vo giai on ny, trong ch yu l vi t cch nguyn n. Tuy i a s cc phn quyt ca Ban hi thm v c quan phc thm u c nhanh chng thc thi hoc cam kt thc thi, vn thc thi ang l mt vn kh khn. Vic thc thi cc phn quyt ca c quan gii quyt tranh chp gp phi mt cn tr ng k trong sut na sau ca nm 1998, thi im ang xy ra v tranh chp v chui. Cho ti thi im ny, vic tun th v thc thi dng nh ang trn mt l trnh c bit vi phn ln cc nc tun th cc lut l DSU, k c cc quc gia siu cng v kinh doanh nh: M, Nht Bn v EC. Mi quc gia thnh vin u tuyn b rng s tun th cc kt qu m h thng gii quyt tranh chp a ra, v trong nhiu trng hp cc nc thnh vin hoc l thc thi xong hay ang trong qu trnh thc thi phn quyt tranh chp. Tho thun DSU a ra ba cch xc nh khong thi gian hp l sau: (1) Bn thua kin c th kin ngh ( xut) mt khong thi gian min l DSB chp thun khong thi gian ; (2) Cc bn tranh chp c th tho thun v mt khong thi gian trong vng 45 ngy; Hoc (3) khong thi gian ny c th c xc nh thng qua t chc trng ti c lin quan trong vng 90 ngy. Tnh n ngy 01/10/2000
54
Kho lun tt nghip
thi gian thc thi c xc nh trong 24 v vic trong 14 v l hai bn tho thun v mt khong thi gian hp l thc thi phn quyt; 7 v khong thi gian hp l c xc nh thng qua t chc trng ti. Nhn chung, bn kin lun yu cu phi qua bc trng ti nhng ch c hai v l bn b kin p ng yu cu . Ba v cn li lin quan ti vi phm v tr gi v do DSU khng cn ph hp trong vic xc nh khong thi gian hp l v trong cc v ny Ban hi thm ngh (yu cu) bn tr gi phi xo b tr gi khng chm tr (90 ngy cho mi v m Ban hi thm ban hnh bo co). Mc d gn y xut mt khong thi gian hp l l 15 thng nhng ngy cng nhiu v xc nh khong thi gian hp l l khong thi gian ngn nht c th c, c xt ti quy trnh lut php ca bn thua kin khi cn hon thnh vic thc thi. Mt vn khc cng xut hin trong nhiu v vic l vic bn thua kin iu chnh li hnh ng ca mnh cho ng c phi l thc thi thc s cc phn quyt trong bo co hay khng? Khi cc nc pht trin thua kin th cc nc ny s tun th ngay cc khuyn ngh bo co ca DSB trong vic iu chnh li cc chnh sch v bin php thng mi ca mnh. Vic cc nc pht trin tun th ngay c th c gii thch l: Th nht, do i vi cc nc pht trin vic thc hin cc kt lun ca DSB cng khng lm nh hng nghim trng n nn kinh t c tim lc v sc cnh tranh to ln ca mnh. Th hai, l cc nc pht trin i kin nhiu hn l b kin, v thc t ca t do ho thng mi ang em li li
55
Kho lun tt nghip
ch rt ln cho cc nc ny trong vic thm nhp th trng ca cc nc khc c bit l cc nc ang pht trin. Do vy t ra thc hin nghim chnh cc khuyn ngh ca DSB cng s l p lc buc cc nc ang pht trin, cc nc b h kin phi thc hin ng khuyn ngh ca DSB, tc l m ca cho hng ho, dch v ca cc nc pht trin xm nhp, chim lnh th trng. Ngoi M th cc nc nh EC, Nht Bn, Canaa, c u l nhng nc thc hin nhanh chng khuyn ngh ca DSB. i vi cc nc ang pht trin v chm pht trin th vic thc thi ngay cc bo co khuyn ngh ca DSB, iu chnh li cc chnh sch v bin php thng mi ca mnh li l vn kh khn. Qua vic thc hin cc bo co, phn quyt ca DSB cho thy cc bn tham gia tranh chp u chp hnh nghim chnh cc ca nh ca DSU. iu tot ln t qu trnh thc thi phn quyt l thin ch ca cc bn lun c gng tm ra cc gii php chung thng qua ho gii tho mn c li ch ca cc bn tranh chp. Chnh vic tn trng qu trnh thc thi phn quyt ny trnh c cc cuc chin tranh thng mi v khng nh tnh hp l, cng bng ca c ch gii quyt tranh chp ca WTO. Tuy nhin, tnh kh thi ca bn n cn nhiu vng mc, hn ch do trng ti quc t khng gn vi mt Nh nc no, mt thc th quc gia no v khng c uy lc, kh nng p t s bt buc thi hnh i vi phn quyt ca mnh. Chnh v vy, vic thc thi phn quyt ca cc t chc trng ti quc t trng ch vo s t nguyn ca cc bn ng s v s phi hp gia cc t chc trng ti quc t vi c quan t php ca bn thua kin.
56
Kho lun tt nghip
5. Nhn xt, nh gi v thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO Thc tin gii quyt tranh chp trong thi gian qua cho thy nhng khuynh hng ni ln r nt nh sau: Th nht, s v tranh chp c a ra WTO ngy cng tng ln Trong sut 47 nm tn ti ca GATT, cc nc thnh vin ch a 200 v vic ra hi ng GATT. Trong khi ch sau gn 7 nm hot ng ca WTO c 274 v (tnh n ngy 01/11/2002) c a ra gii quyt theo c ch ca WTO. Cc v tranh chp c a ra WTO c lin quan n nhiu nc khc nhau, t nhng nc nh nh Guatemala cho n nhng nc ln nh Lin minh Chu u, t nhng nc ang giai on u ca chng ng pht trin kinh t nh n cho n cc cng quc cng nghip nh M v Nht Bn. S v tranh chp tng ln l kt qu ca s m rng thng mi v tht cht nhng quy tc trong h thng thng mi a bin sau vng m phn Uruguay. Vic cc nc ngy p dng c ch gii quyt tranh chp nhiu hn cho thy h nhn thc c r hn u im v tin tng vo tnh hiu qu ca h thng gii quyt tranh chp ny. Th hai, Cc v tranh chp c a ra gii quyt WTO c s thay i v cht. Cc v tranh chp gn y khc rt nhiu so vi nhng v tranh chp a ra gii quyt GATT. Nu cc v tranh chp trc kia thng ch lin quan ti vic gii thch ,vn dng GATT v cc vn bn php l c lin quan th cc v tranh chp c ra WTO li i hi Ban hi thm phi xc ng
57
Kho lun tt nghip
xem nhng hot ng thng mi ca mt nc c vi phm Hip nh TO hay khng, nu vi phm th phi xc nh ni dung v nh hng ca nhng hot ng thng mi . Nhiu v tranh chp gn y cn c cc tnh tit i su vo vn khoa hc v k thut. Cc nc tranh chp khng ch cp n Hip nh v thng mi v thu quan (GATT) m cn cp n nhng hip nh mi c a ra ti vng m phn Uruguay, nh Hip nh v cc ro cn k thut i vi thng mi hay Hip nh v v cc bin php v sinh dch t. Ngoi ra, cc bn tranh chp a ra rt nhiu bng chng, cc trnh by chi tit, cc l l. V th, bo co ca Ban hi thm ngy cng di v phc tp hn. Th ba, cc bn tranh chp nghim tc tun th
phn quyt khuyn ngh ca DSB Cc v tranh chp sau khi c gii quyt xong c cc bn lin quan thc thi hoc by t nh thc thi trong thi hn nh. Cc nc vi phm trong trng hp phi ko di thi hn thc thi phn quyt c th tr hon thi hn thc hin nu nh c s ng ca tt c cc bn c lin quan. Th t, cc nc tranh chp u th hin thin ch ho gii Th nm, cc nc ang pht trin ngy cng tch cc tham gia v ch ng hn vi vai tr bn khi kin. Trong qu trnh t tng, cc nc ang pht trin u th hin thin ch sm chm dt tranh chp ngay trong giai on tham vn, ho gii. Trong s cc v tranh chp c gii
58
Kho lun tt nghip
quyt khng thng qua giai on hi thm, phn ln lin quan n cc nc ang pht trin. Th su, M, EC, Nht Bn v cc nc pht trin (G7) l nhng nc tham gia tranh chp nhiu nht, chim ti 80% tng s v c a ra gii quyt WTO Cui cng, vai tr ca cc cng ty xuyn quc gia ngy cng quan trng v ng ng sau tt c cc v tranh chp gia cc nc thnh vin. III. Mt s v tranh chp c gii quyt bng c ch ca WTO 1. V tranh chp lin quan n nhng quy nh ca lin minh chu u v vic nhp khu, bn v phn phi chui (v tranh chp v chui) 1.1 Tm lc tnh hnh ca v tranh chp trc nm 1995 *)Trc nm 1993 Trc nm 1993, nm nc Ty Ban Nha, B o Nha, Anh, Php, c nhng quy nh bo h th trng chui bng cch ginh nhng iu kin u i hn cho cc nh sn xut chui ni a (nhng nh sn xut lnh th hi ngoi ca cc nc Chu u) v cc nh sn xut Chu Phi, Caribe v Thi Bnh Dng, nhng nc kia l thuc a ca cc nc Chu u (gi l cc nc ACP). Nhng quy nh ni trn thuc phm vi iu chnh ca cng c Lom (Cng c c k kt gia cc nc Chu u v cc nc ACP). Theo cng c ny , chui nhp khu t cc nc ACP c a vo th trng EU min thu.
59
Kho lun tt nghip
Nm 1993, ln u tin bn nc Nam M, Colombia, Costa Rica, Guatemala v Venezuela khiu ni v nhng quy nh ca nm nc Chu u ni trn ln hi ng GATT. Ban hi thm (do Hi ng GATT thnh lp) kt lun rng nhng quy nh ni trn tri vi iu 1 v iu 11 ca GATT. Tuy nhin, EU ph quyt vic thng qua bo co ca ban hi thm. Theo quy nh ca GATT, bo co hi thm phi c tt c cc nc trong Hi ng GATT nht tr thng qua th mi c hiu lc php l. V th, mt nc thua kin c th ph quyt vic thng qua bo co, lm mt tc dng ca c ch gii quyt tranh chp. *) Sau nm 1993 Ngy 01/07/1993. EU a ra cc quy nh thng nht v vic nhp khu chui. Theo cc quy nh ny, chui nhp khu c chia thnh ba loi: Chui nhp khu truyn thng t cc nc ACP: Loi chui c nhp khu t cc nc ACP, phn khng vt qu hn ngch m h c EU phn b trc 1993. Chui nhp khu khng truyn thng t cc nc ACP: Loi chui c nhp khu t cc nc ACP, phn vt qu hn ngch m h c EU phn b trc 1993. Chui nhp khu t cc nc th ba: Loi chui c nhp khu t tt c cc nc khng phi l cc nc ACP. EU quy nh c th nh sau: Chui nhp khu truyn thng t cc nc ACP c min thu nhp khu khi vo EU.
60
Kho lun tt nghip
Chui nhp khu khng truyn thng t cc nc ACP v chui nhp khu t cc nc th ba cng c phn b mt hn ngch thu quan chung l 2 triu tn (v sau tng ln 2,5 triu tn). (Theo quy nh v hn ngch thu quan, mt s lng c nh hng nhp khu c hng thu quan u i khi vo th trng nc nhp khu, phn nhp khu vt qu s lng quy nh phi chu mc thu nhp khu cao hn mc thu u i). Trong hn ngch thu quan chung : - 90.000 tn c ginh cho Chui nhp khu khng truyn thng t cc nc ACP, lng chui ny c min thu khi vo EU. - S lng cn li c ginh cho Chui nhp khu t cc nc th ba, lng chui ny phi chu thu nhp khu l 100ECU/ tn (v sau gim xung cn 75 ECU/tn). Ngoi ra, EU cn c cc quy nh rt phc tp v nhng yu cu t ra i vi cp giy php nhp khu, nht l cc quy nh v hn ngch cp giy php nhp khu. Nm 1997, Bn nc Nam M ln th hai khiu ni v nhng quy nh ca EU lin quan n vic nhp khu chui ln Hi ng GATT. Ban hi thm (do Hi ng GATT thnh lp) kt lun rng nhng quy nh ca EU l tri vi iu1, iu 2, iu 3 ca GATT, nhng mt ln na EU li thnh cng trong vic ph quyt thng qua bo co ca ban hi thm. Tuy nhin, sau EU k Hip nh thng mi khung v chui (Banana Framework Agreement BFA) vi bn nc
61
Kho lun tt nghip
khiu ni trn v a BFA vo danh mc m phn ca EU ti vng m phn Uruguay. Thng 10/1994, EU ginh c quyn Min tr ca GATT. Hi ng GATT cho php EU khng phi thc hin ngha v i ng Ti hu quc (MFN) theo iu 1 ca GATT khi nh ra thu quan cho hng ho c nhp khu t cc nc ACP EU c php cho nhng hng ho c hng mc thu quan u i hn mc thu quan vn p dng cho hng ha c nhp khu t cc thnh vin theo Cng c Lom). 1.2. Vic gii quyt v tranh chp chui trong c ch gii quyt tranh chp mi ca WTO Sau khi WTO ra i, v tranh chp chui li c a ra WTO. Ln ny, khng mt bc no c th cn tr qu trnh gii quyt tranh chp v v tranh chp hon ton c gii quyt theo nhng nguyn tc v th tc ca DSU. Vic gi quyt v tranh chp chui tri qua nhng bc nh sau: Giai on tham vn: Ngy 05/02/1996, Ecuador, Guatemala, Hondurat, khc ca WTO nu Cng c Lom quy nh nh vy.(Gi l quyn Min tr
Mexico v M (cc bn khiu ni) yu cu EU tin hnh tham vn vi h. Cc bn khiu ni a ra yu cu tham vn cn c vo iu 4 (DSU), iu 23 (GATT 1994) v nhng iu khon c lin quan trong cc Hip nh: Hip nh v Cp giy php nhp khu, Hip nh v Nng Nghip v Hip nh v cc bin php u t lin quan n thng mi (Trade Related Ivesment Measures TRIMS).
62
Kho lun tt nghip
Vic tham vn din ra trong hai ngy 14 15/03/1996 nhng cc bn lin quan khng th tho thun c mt gii php no cho v tranh chp. Giai on hi thm Ngy 11/04/1996: Cc bn khiu ni yu cu DSB thnh lp ban hi thm. Ngy 08/05/1996: Ban hi thm c thnh lp. Ngy 07/06/1996: Thnh phn ca Ban hi thm c cng b. Ngy 18/03/1997: Ban hi thm a ra bo co gia k. Ngy 29/04/1997: Ban hi thm a ra bo co cui k. Ngy 25/05/1997: Bo co cui cng c gi ti cc thnh vin WTO. Ngy Ngoi EU v cc bn khiu ni, 20 nc khc tham gia vo qu trnh hi thm vi t cch l bn th ba. Do , v tranh chp chui lin quan n khong 1/3 s thnh vin ca WTO. Cc vn m ban hi thm phi gii quyt v kt lun ca ban hi thm *) Ban hi thm phi nh gi xem nhng quy nh ca EU v hn ngch thu quan c phi l hnh thc phn bit i x, c tri vi iu 1.1 GATT1994 (lin quan n ngha v i ng Ti hu quc ngha v MFN) khng v EU p dng cc mc thu nhp khu khc nhau cho chui nhp khu khng truyn thng t ACP (loi chui ny c min
63
Kho lun tt nghip
thu) v chui nhp khu t cc nc th ba (loi chui ny phi chu thu nhp khu mc 100ECU/tn). *) Ban hi thm kt lun rng, tuy vic EU p dng thu quan u i hn cho chui nhp khu t cc nc ACP l tri vi ngha v MFN (c quy nh trong iu 1.1 GATT 1994) nhng EU c GATT min tr vic thc hin ngha v (Quyn Min tr theo Cng c Lom). *) Ban hi thm phi xc nh xem nhng quy nh v vic phn b th phn ca EU c tri vi: iu 13 GATT 1994 (iu 13 GATT 1994 quy nh ngha v khng phn bit i x khi a ra nhng hn ch v s lng) v iu 1GATT 1994 ( iu 1 GATT 1994 quy nh ngha v MFN khi m EU cho php chui nhp khu t cc nc ACP c hng nhiu u i hn trong vic thm nhp vo th trng EU so vi chui nhp khu t cc nc th ba). Ban hi thm kt lun rng, nh c Quyn Min tr theo Cng c Lom, EU c php cho chui nhp khu truyn thng t cc nc ACP hng mt mc hn ngch thu quan ti a bng s lng chui xut khu cao nht cu cc nc ny sang EU trc nm 1991. Tuy nhin, ban hi cng kt lun rng vic phn b hn ngch thu quan ca EU vi phm iu 13 ca GATT 1994 v vt ra ngoi phm vi Quyn Min tr theo Cng c Lom v: - EU cho chui nhp khu t mt s nc ACP hng mt mc hn ngch thu quan vt qu s lng chui nhp khu cao nht ca cc nc ny trc nm 1991.
64
Kho lun tt nghip
- EU cn c vo Hip nh khung v chui (BFA) phn b hn ngch thu quan trong khi nhng iu khon ca BFA khng th cho php EU lm tri nhng quy nh ti iu 13 GATT 1994. - EU phn b hn ngch thu quan cho mt s nc m vic xut khu chui sang EU khng mang li li ch ng k no cho h thay v phn b hn ngch thu quan cho nhng nc c kh nng xut khu nhiu chui hn. *) Ban hi thm phi xem xt rng nhng quy nh ca EU v vic cp giy php nhp khu chui c tri vi: Nguyn tc khng phn bit i x c quy nh ti iu 1 - GATT 1994 (Nguyn tc i ng ti hu quc) v iu 3 GATT 1994 (Nguyn tc i ng quc gia). iu 1 v iu 3 ca Hip nh v cp giy php nhp khu (cc iu khon ny quy nh nhng ngha v c bn trong vic cp giy php nhp khu) iu 2 ca Hip nh v cc bin php u t lin quan n thng mi TRIMS (iu khon ny cm mt s bin php u t lin quan n thng mi) iu 4.2 ca Hip nh nng nghip (iu khon ny quy nh vic m ca th trng cho sn phm nng nghip) iu 2, iu 17 ca Hip nh chung v thng mi dch v GATS (Cc iu khon ny quy nh ngha v i ng ti hu quc v i ng quc gia lin quan n thng mi trong lnh vc dch v) Ban hi thm quyt nh rng:
65
Kho lun tt nghip
Th nht, cc quy nh ca GATT 1994, ca Hip nh v cp giy php nhp khu, nhng quy nh ti iu 2 Hip nh TRIMS (Nhng quy nh lin quan n ngha v i ng quc gia v vic hn ch v s lng) u c p dng cho c ch cp giy php nhp khu chui ca EU. Th hai, nhng quy nh ca EU v vic cp giy php nhp khu chui vi phm: iu 1.1, iu 3.3, iu 10.3 (a) ca GATT 1994 v iu 1.3 ca Hip nh v cp giy php nhp khu. Th ba, vic phn phi chui l dch v bn bun nn hot ng ny thuc phm vi iu chnh ca GATS. Nhng quy nh ca EU v vic cp giy php nhp khu chui vi phm iu 2, iu 17 ca GATS v nhng quy nh ny cho cc nh cung cp chui ca EU v ACP hng nhng iu kin thm nhp th trng thun li hn nhng iu kin m cc nh cung cp chui t cc nc th ba c hng. *) Ban hi thm quyt nh rng khi c mt nc thnh vin c nhng li ch nht nh mt lnh vc thng mi hng ho, thng mi dch v v c nhng quyn li ca h theo mt s hip nh ca WTO, cc nc ny c quyn tham gia vo qu trnh gii quyt tranh chp ca WTO. Do , M c a ra khiu ni ca h lin quan n v tranh chp ny, v hu ht cc c s sn xut chui Nam M l thuc quyn s hu ca M. Khuyn ngh ca ban hi thm: Ban hi thm a ra ba gii php EU c th la chn nhm thay i c ch nhp khu, bn v phn phi chui
66
Kho lun tt nghip
sao cho c ch mi tr nn ph hp vi cc hip nh c lin quan. - EU c th p dng h thng thu quan thay cho h thng hn ngch thu quan i vi chui nhp khu. (Trong h thng mi, chui nhp khu t cc nc ACP c hng mc thu quan u i). - EU c th p dng h thng thu quan cho chui nhp khu t cc nc th ba v p dng hn ngch thu quan nhp khu cho chui t ACP. - EU c th duy tr h thng hn ngch thu quan nh hin nay vi iu kin l khng a mc phn b hn ngch cho tng nc c th (Trong h thng ny, chui nhp khu t ACP c hng mc thu quan u i). Giai on chung thm Ngy 11/06/1997, EU thng bo cho DSB rng h quyt nh khng n v nhng kha cnh php l trong bo co ca ban hi thm v v vic ban hi thm gii thch v vn dng cc hip nh c lin quan ca WTO. C quan chung thm thnh lp Ban chung thm xem xt khng n. Ngy 21 23/07/1997, ban chung thm hp vi hai bn. Thng 9/1997, bo co ca ban chung thm c gi
ti tt c cc thnh vin ca WTO. Ngy 25/09/1997, DSB thng qua bo co ca ban hi thm (cng vi nhng sa i m m ban chung thm a ra) v bo co ca ban chung thm.
67
Kho lun tt nghip
Trong bo co ca h, ban chung thm gi nguyn hu ht cc kt lun ca ban hi thm v ch sa li hay thay i mt s chi tit nh. Giai on thc hin phn quyt Ngy 16/10/1997, EU thng bo cho DSB rng EU s tun th y nhng ngha v ca h trong vn ny. EU cng ngh DSB cho php h c mt khong thi gian hp l xem xt tt c nhng gii php do ban hi thm a ra nhm thc hin ngha v ca h. Vic xc nh khong thi gian hp l EU a ra yu cu c tin hnh tham vn vi cc bn khiu ni tho thun v khong thi gian hp l. Tuy nhin, cuc tham vn b tht bi. Ngy 17/11/1997: Cc bn khiu ni yu cu DSB thnh lp t trng ti xc inh khong thi gian hp l. (Theo quy nh ti iu 21.3(c) DSU). Trng ti quyt nh khong thi gian hp l l 15 thng v mt tun k t ngy DSB thng qua cc bo co. Do , thi hn cui cng EU thc hin phn quyt ca DSB l 01/01/1999. Cc bn vn tranh chp v vn : Quy nh mi ca EU trong vic nhp khu chui cha ng vi nhng hip nh c lin quan ca WTO Thng 07/1998, EU thng qua nhng quy nh mi v vic nhp khu chui. Nhng quy nh ny c d kin c hiu lc t ngy 01/01/1999. Tuy nhin, cc bn khiu ni, nht l M, cho rng nhng quy nh mi nycho thy EU
68
Kho lun tt nghip
vn khng hon ton tun th phn quyt v khuyn ngh c DSB thng qua. M e do tin hnh nhng bin php tr a. Ngy 15/12/1998; EU yu cu DSB thnh lp t trng ti xc nh rng nhng quy nh mi ca EU v vic nhp khu chui l ph hp vi quy tc thng mi ca WTO tr khi cc nc a khiu ni theo nhng th tc ca DSU. Ngy 18/12/1998: Ecuador yu cu ban h thm c ti thnh lp xc nh xem liu nhng quy nh mi ca EU ph hp vi quy tc thng mi ca WTO cha. Ngy 12/01/1999: DSB ng ti thnh lp ban hi thm yu cu ca EU v ca Ecuador. M e do tr a Ngy 14/01/1999 M yu cu DSB cho php M tin hnh tr a bng cch nh thu nhp khu 100% vo mt s hng ho nhp khu t EU. Theo mc tr a ca M a ra, thit hi m Eu c th phi chu t cc bin php trng pht thng mi ca M ln ti 520 triu USD/ nm. y l khon tin m M cho l cc Doanh nghip ca M b mt i do cc quy nh mi ca EU v vic nhp khu chui vn tri vi nguyn tc thng mi ca WTO. Ngy 29/01/1999 EU yu cu DSB thnh lp t trng ti xem xt v mc tr a m M a ra. DSB yu cu ban hi thm ban u lm trng ti (gi l ban hi thm/ trng ti) xem xt vn ny trong vng 30 ngy. DSB cng quyt inh rng M cha c php tr a chng no
69
Kho lun tt nghip
m t chc trng ti cha nh ra c mt mc tr a tho ng. Sau thi hn 30 ngy ni trn, ban hi thm/ trng ti cha quyt nh c v mc tr a tho ng. M cn c vo s chm ch p dng lun cc bin php trng pht thng mi nh h yu cu. Tranh chp gia M v EU v vic M tin hnh nhng bin php tr a ch yu lin quan n cch thc gii thch DSU ca mi bn EU lp lun rng theo DSU, n M cho l cc quy nh mi ca EU v vic nhp khu chui vn tri vi nhng nguyn tc thng mi ca WTO th M phi mt ln na khiu ni ln WTO theo ng nhng th tc ca DSU. Tuy nhin, M li lp lun rng vic gii thch DSU theo kiu ca EU s dn n tnh trng v tranh chp khng bao gi c chnm dt. Theo M, khi thc hin phn quyt ca DSB, nc vi phm c th ch tin hnh cc thay i bn ngoi v tuyn b rng nhng quy nh mi cu h ph hp vi nhng nguyn tc thng mi ca WTO. Nc b vi phm mun khiu ni li phi bt u th tc gii quyt tranh chp mi, qu trnh ny c din ra khng ngng v kt qu l cc nc b vi phm khng th c c nhng bin php khc phc thit hi ca h mt cch c hiu qu. Do , M cho rng h c quyn tin hnh tr a EU v nhng thit hi do quy nh mi ca EU vn khng ph hp vi khuyn ngh ca DSB. Quyt nh ca ban hi thm/trng ti
70
Kho lun tt nghip
Trong quyt nh ra ngy 09 v ngy 12/04/1999, ban hi thm/ trng ti kt lun rng nhng quy nh mi ca EU v vic nhp khu chui vn tri vi iu 13 GATT v iu 12, iu 17 ca GATS. Ban hi thm/ trng ti cng kt lun mc tr a tho ng m M c th tin hnh vi hng ho ca EU l 191,4 triu USD/ nm ch khng phi l 520 triu USD/ nm nh M yu cu. Ban hi thm/ trng ti ng gi rng 191,4 triu USD/ nm l khon tin tng ng vi mc thit hi m M phi chu do nhng quy nh mi cu EU vn tri vi nguyn tc thng mi ca WTO. Ngy 19/04/1999: DSB thng qua quyt nh ni trn ca ban trng ti. Ngy 09/04/1999: M yu cu DSB cho php M c tin hnh tr a mc l 191,4 triu USD/nm. Ngy 19/04/1999: DSB cho php M tin hnh tr a. 1.3. ngha ca vic gii quyt v tranh chp chui Qu trnh gii quyt v tranh chp chui cho thy rng c ch gii quyt tranh chp ca WTO tin b hn hn c ch ny ca GATT. Theo c ch ca GATT, EU c th (v hai ln) n phng ph quyt vic thng qua bo co ca ban hi thm do nhng bo co a ra phn quyt bt li cho EU. Trong c ch gii quyt tranh chp mi ca WTO, EU khng th n phng ph quyt vic thng qua quyt nh ca ban hi thm.
71
Kho lun tt nghip
Vic gii quyt v tranh chp chui cho thy rng ban hi thm ca WTO c kh nng gii quyt nhng v vic phc tp. V tranh chp chui lin quan n khong 1/3 tng s thnh vin ca WTO; lin quan n nhiu hip nh khc nhau ca WTO nh: GATT 1997, GATS, TRIMS; lin quan n mi quan h phc tp gia cc hip nh . V tranh chp ny cng lin quan n s mu thun v quyn li gia hng lot nc: gia cc nc pht trin vi nhau (nh EU v M), gia cc nc ang pht trin vi nhau (nh cc nc ACP v cc nc Nam M), gia cc nc ang pht trin v cc nc pht trin (nh EU v cc nc Nam M hay M v cc nc ACP). Cc kt lun, khuyn ngh trong bo co ca Ban hi thm, c quan phc thm c th ng gp cho vic xy dng v pht trin tin l lut ca WTO. S ko di ca v tranh chp cho thy rng trong DSU cn c nhng quy nh cha r rng, ni cm ln l mt s vn : Nu bn vi phm khng tun th ng phn quyt v khuyn ngh cu ban hi thm, ban chung thm th khi no bn b vi phm c th p dng cc bin php tr a? Ai c thm quyn xc nh xem liu bn vi phm tun th ng phn quyt v khuyn ngh ca ban hi thm, ban chung thm hay cha: bn b vi phm hay DSB?
72
Kho lun tt nghip
WTO lm th no c th ngn chn vic cc thnh vin lm dng c ch gii quyt tranh chp lin tc khiu ni ln DSB? Tnh trng cc bn vn tranh chp v vic EU cha hon ton tun th ng phn quyt ca DSB cho thy rng sau ny, ban hi thm v bn chung thm cn a ra nhng kt lun v khuyn gh r rng hn, chnh xc hn, vi nhng bin php c th hn nhm gip nc vi phm c th thay i nhng hot ng thng ma ca h nhng hot ng ph hp vi cc quy tc thng mi caWTO. Tm li, vic gii quyt thnh cng v tranh chp chui l mt thay i bc ngot ca c ch gii quyt tranh chp ti WTO.EU, M v cc nc khc c lin quan gii quyt v tranh chp trong khun kh ca WTO, iu gp phn cng c s thng nht ca ton b h thng thng mi a phng . 2. V tranh chp lin quan n cc bin php bo h nhp khu ng thp cht lng cao ca M V tranh chp ny lin quan ti bin php bo h ca M i vi vic nhp khu ng thp cht lng cao (ng thp). Bin php bo h ny c p dng sau cuc iu tra do U ban thng mi quc t M tin hnh vo ngy 04/08/1999. Ngy 28/10/1999 cc u vin ca U ban thng mi quc t M c kt lun nh sau: Ba trong s 6 u vin thy rng hin ti ngnh cng nghip ng dn thp ca M b tn thng nghim trng; hai u vin khc cho rng hin ti khng b tn thng nghim trng v u vin cn li cho rng hin ti khng b tn thng nghim trng v cng khng c nguy c b tn thng nghim trng. Ngy 01/02/2000 Tng
73
Kho lun tt nghip
Thng M thng bo rng bin php bo h nhp khu ca M c thc hin di hnh thc tng thu s c p dng trong khong thi gian hn ba nm. C th an hi thm din t li nh sau: Hng nm M s min thu i vi 9.000 tn ng thp nhp khu u tin t cc nc thnh vin khc cng vi t l khu tr thu hng nm vo nm th hai v nm th ba. Trong nm u tin nu lng ng thp nhp khu trn 9.000 tn th s p dng mc thu l 19% i vi phn vt qu, mc thu ny s c gim xung 15% vo nm th 2, v s l 11% vo nm th ba. Bin php bo h ny s khng p dng vi Mhic v Canaa. Ngy 14/12/2000 Hn Quc yu cu DSB thnh lp Ban hi thm. Ngy 22/1/2001 p ng yu cu ca Hn Quc, Ban hi thm c thnh lp. 2.1 Tm tt qu trnh gii quyt ti Ban hi thm a. Cc vn v th tc v h thng - Yu cu cc thng tin b mt ca cc bn: Ngy 30/01/2001 Hn Quc yu cu Ban hi thm khai thc cc thng tin b mt t u ban thng mi quc t M v cuc iu tra ng thp. Hn Quc a l do rng nc ny cn nhng thng tin chun b bn tng trnh ln u v v tranh chp ca mnh. Trong phn quyt s b ngy 08/02/2001 Ban hi thm t chi yu cu ca Hn Quc v vic khai thc cc thng tin b mt, cho rng yu cu l khng hp l bi v mt s thng tin c yu cu s khng lin quan ti nhng khiu ni c th do Hn Quc a ra trong v tranh chp ny. Tuy nhin i vi cc thng tin c th Ban hi
74
Kho lun tt nghip
thm hoc l s gi kin c cho ti cuc hp u tin ca Ban hi thm, hoc s p ng yu cu ca Hn Quc. V vic p ng yu cu ca Hn Quc, Ban hi thm yu cu M np: 1. Ph lc i vi nhng im bt ng gia cc kin trong u ban Crawford v nh hng ca bin php bo h v 2. Cc thng tin lin quan n vic nhp khu ng thp ca tng nc. Ban hi thm ra hn cho M n ngy 16/02 cung cp cc thng tin ny. p li, M cung cp thng tin di dng ph lc. Trong vn bn tng trnh ln u ca mnh, Hn Quc lp li yu cu i vi cc thng tin b mt. M p ng yu cu ca Hn Quc trong bn tng trnh ln u ca mnh, cho rng cc thng tin thm v gi c s gip ch cho qu trnh phn tch ca Ban hi thm. Cui cng M chp nhn cung cp thm thng tin nhng vn khng chu tit l loi hnh my tnh c s dng nh gi cc d liu. Trong th tc gii quyt tranh chp ca mnh Ban hi thm yu cu cc bn phi np cc bn tng trnh v pht biu di dng vn bn a vo phn m t ca bn bo co m Ban hi thm s lu hnh ti cc bn trc khi a ra bo co s b. Tuy nhin, Hn Quc khng cung cp bn tm tt ny v do cc kin ca pha Hn Quc trong phin hp th hai ca Ban hi thm khng c trong phn m t ca bo co ny. Hn Quc yu cu Ban hi thm nh bn copy tng thut bi pht biu cu Hn Quc km theo bo co ca Ban hi thm nh mt bn ph lc. Ban hi thm t chi yu cu ca Hn Quc.
75
Kho lun tt nghip
- Cc iu kin tham kho/ iu 6.2 DSU (Khiu ni da trn iu 3.1v 4.2(c) Hip nh bo h: Hn Quc kin rng M vi phm cc iu 3.1 v 4.2(c) ca Hip nh bo h v khng chng minh c rng bin php bo h i vi ng thp ph hp vi cc quy nh ca iu 5.1 cu u tin vo thi im p dng bin php ny.Ban hi thm kt lun rng khiu kin ca Hn Quc lin quan ti cc iu 3.1 v 4.2(c) ca Hip nh bo h v vic M khng chng minh c rng bin php bo h ng thp ph hp vi cc quy nh ca iu 5.1 khng thuc phm vi ca cc iu kin tham kho . Cc vn quan trng : - Tnh cht ca bin php : Hn Quc cho rng do bin php bo h m M p dng l mt hmh thc hn ngch thu nhp khu nn bin php ny phi p ng cc yu cu ca iu XIII hip nh GATT trong yu cu khng c phn bit i x v cc bin php hn ch s lng. Pha M khng tha nhn bin php bo h ng thp l mt hnh thc hn ngch thu nhp khu m cho rng ch l hnh thc np thm thu trong min thu cho 9000 tn ng thp nhp khu u tin cho mi nc thnh vin. Ban hi thm kt lun rng bin php m M p dng i vi ng nhp khu. - iu XIII:2 Hip nh GATT: Hn Quc a ra ba khiu ni c bn sau: (i) Hn Quc khiu ni rng M vi phm Cc yu cu chung ca iu XIII:2 trong quy nh rng bt k mt nc thnh vin no cng n lc t c mc
thp l mt hnh thc hn ngch thu
76
Kho lun tt nghip
th phn m bt k mt nc thnh vin no cng mong mun hng ti nhng khng cn s dng ti bin php hn ch nhp khu ny; (ii) Hn Quc cho rng M vi phm iu XIII:2(a) trong yu cu phi a ra mt mc hn ngch chung c nh nu nh c th ; v (iii) Hn Quc khiu ni rng M khng tho lun vi cc nc thnh vin c li ch thc t c lin quan v mc hn ngch, do tri vi iu XXIII:2(d) Ban hi thm tn thnh cch lp lun ca Hn Quc rng mt nc thnh vin s c coi l vi phm iu XIII:2 nu nh nc p dng cc bin php bo h m khng tn trng cc loi hnh thng mi truyn thng. Kt qu ca cuc iu tra do U ban thng mi quc t M tin hnh cho thy bin php bo h nhp khu ng dn thp ca M khng da trn bt k mt hnh thc thng mi truyn thng no hay ni cch khc M hng ti mc tiu t c mc th phn mong mun bng cch p dng bin php bo h nhp khu, do Ban hi thm kt lun rng bin php ng thp ca M khng ph hp vi nguyn tc chung trong iu XIII:2. - iu 5.1,Cu th 2 v iu 5.2(a) Hip nh Bo h: Hn Quc khiu ni rng M khng tun th cc yu cu ca iu 5.2(a) v mc hn ch s lng cho php theo Hip nh bo h. Ban hi thm cho rng bin php ng dn thp, nu xt di gc l mt hnh thc hn ngch thu nhp khu, khng tun theo cc quy nh ca iu 5 v cc bin php hn ch s lng (iu 5.1, cu th 2) hay hn ngch (iu
77
Kho lun tt nghip
5.2(a) ), v do Ban hi thm bc b cc khiu ni ca Hn Quc theo cc iu ny. - iu 5.1 cu u tin, Hip nh Bo h: Hn Quc cng cho rng pha M khng th chng t c tnh thit yu ca bin php bo h i vi ng thp vo lc p dng bin php ny, do vi phm iu 5.1. Ban hi thm thy rng iu 5.1, cu u tin quy nh trch nhim ca nhng nc thnh vin p dng bin php bo h phi m bo rng bin php c p dng ph hp vi mc tiu ngn chn hoc gim bt nhng nh hng nghim trng v gip iu chnh li ngnh c bo h. Ban hi thm cng thy rng vic tun th ngha v trn trong trng hp ny c nh gi da trn vic M xc nh tnh cn thit ca bin php ng thp vo thi im p dng. Trong trng hp ny, Ban hi thm kt lun rng Hn Quc khng th a ra l l chng t rng M vi phm iu 5.1 do p dng mt bin php vt qu mc cn thit ngn chn hoc gim bt nhng nh hng nghim trng v d iu chnh. - iu 7.1 Hip nh bo h: Hn Quc khiu ni rng M vi phm iu 7.1 Hip nh bo h do p dng mt phng sch lu hn mc cn thit. C th Hn Quc cho rng s suy gim tm thi trong ngnh cng nghip ny kt thc vo lc U ban thng mi quc t M ra quyt nh. Do , p dng bin php ny trong khong thi gian ba nm l khng cn thit.
78
Kho lun tt nghip
Ban hi thm khng tn thnh khiu ni ca Hn Quc v khong thi gian p dng bin php ny. - Khiu ni v s phn bit i x: Hn Quc cho rng bng vic loi tr Mhic v Canaa nm ngoi phm vi p dng ca bin php ny, M vi phm nguyn tc ti hu quc c quy nh ti iu I, XIII:1 v XIX ca Hip nh GATT v iu 2.2 ca Hip nh Bo h. M phn p li khiu ni ca Hn Quc rng Mhic v Canaa c coi l ngoi l hn hu theo iu XXIV Hip nh GATT v Canaa v Mhic u l thnh vin ca NAFTA cng vi M. Ban hi thm cho rng M c th da vo iu XXIV chng li nhng khiu ni ca Hn Quc theo cc iu I; XIII v XIX v vic loi tr Canaa v Mhic ra khi phm vi p dng ca bin php ng dn. - iu 2 v 4 Hip nh bo h- S tng ng : Hn Quc khiu ni rng M vi phm cc iu 2 v 4 ca Hip nh bo h v tnh c Mhic v Canaa trong khi phn tch lng nhp khu c hi i vi ngnh cng nghip ng thp nhng li loi tr cc nc ny khi phm vi p dng ca bin php bo h nhp khu. Ban hi thm thy rng Hn Quc khng th a ra c trng hp c th M vi phm iu 2 v 4 ca Hip nh bo h do tnh c Mehic v Canaa vo trong bn phn tch s lng nhp khu bt li cho ngnh cng nghip ng dn thp ca M nhng li loi tr cc nc ny ra khi phm vi p dng bin php bo h ny. Do , Ban hi thm bc b khiu ni ca Hn Quc. - iu 9 Hip nh Bo h Ngoi l i vi cc n c ang pht trin : Hn Quc khiu ni rng M vi phm
79
Kho lun tt nghip
iu 9.1 v khng xc nh r nhng nc ang pht trin no s c loi tr khi bin php bo h ng thp ny. Hn na, M i x vi cc nc ang pht trin nh i vi cc nc pht trin. iu 9.1 quy nh c th rng mt bin php s khng c p dng i vi cc nc ang pht trin p ng cc iu kin ca iu . Ban hi thm kt lun rng M khng tun th ng theo iu 9.1. - iu XIX:1(a) Hip nh GATT v iu 2.1 Hip nh Bo h : Hn Quc cho rng U ban thng mi quc t M vi phm iu XIX:1(a) v iu 2.1 Hip nh bo h khi kt lun rng khi lng hng nhp khu tng ln v kt lun ca U ban thng mi quc t M da vo xu hng t nm 1994 ti nm 1999, ch khng phi l da vo thc t hin hnh. Sau khi xem xt k lng Ban hi thm thy rng U ban thng mi quc t M khng ch da vo xu th chung ca 5 nm lin tip m cn nghin cu khi lng hng nhp khu trn c s so snh nm sau vi nm trc, U ban ny so snh giai on hin thi ca nm 1999 vi cng k nm 1998. Do , Ban hi thm khng tha nhn khiu ni ca Hn Quc. - iu XIX Hip nh GATT v iu 3 v 4 Hip nh bo h: Hn Quc cho rng vic U ban thng mi quc t M xc nh ngnh cng nghip ng thp ca M b tn thng nghim trng khng ph hp vi iu XIX Hip nh GATT v cc iu 3 v 4 Hip nh bo h v cc l do sau: D liu v vic nghnh cng nghip ng dn thp ca M b tn thng m U ban thng mi quc t M a ra khng hp l v n cha ng d liu ca cc nghnh khc...v kt
80
Kho lun tt nghip
lun ca U ban thng mi quc t M khng a ra mt minh chng hp l cho nhng kt lun v cc yu t v thc t cng nh l lut php chng t vic ngnh cng nghip ng dn thp ca M b tn thng nghim trng. Ban hi thm kt lun rng Hn quc khng chng minh c rng U ban thng mi quc t M sai lm trong vic a ra kt lun v s tn thng nghim trng v s suy gim trong ngnh cng nghip ny ch mang tnh cht tm thi v tnh trng ca ngnh vo thi im kt thc cuc iu tra c ci thin . Do , Ban hi thm bc b khiu ni ca Hn Quc. - iu 3.1 v 4.2(c) Gii thch v bin minh khng ph hp: Hn Quc cho rng kt lun ca U ban thng mi quc t M v vic ngnh cng nghip ng thp ca M b tn thng nghim trng khng ph hp vi cc iu 3.1 v 4.2(c ) v cc kt lun ca U ban thng mi quc t M khng c gii thch v bin minh mt cch hp l. Ban hi thm cho rng M vi phm cc iu 3.1 v 4.2(c) do khng th a ra trong bn bo co ca mnh mt tuyn b hay mt kt lun hp l rng hoc l lng hng nhp khu t nc ngoi vo trong nc tng ln gy ra s tn thng nghim trng hoc l lng hng nhp khu tng ln ang c nguy c gy ra tn thng nghim trng . - iu XIX:1(a) Hip nh GATT Nhng tng trng khng th lng trc: Hn Quc cho rng M vi phm iu XIX:1(a) do khng th a ra c nhng bng chng v nhng tng trng khng th lng trc dn ti s cn thit phi tin hnh cc bin php bo h. Ban hi thm cng cho rng
81
Kho lun tt nghip
M khng tun th yu cu i vi nhng tng trng khng th lng trc ca iu XIX. - iu 4.2(b) Hip nh bo h: Hn Quc khiu ni rng U ban thng mi quc t M vi phm iu 4.2(b) v khng th chng minh mt cch hp l rng s tn thng do cc yu t khc gy ra khng c quy cho vic tng khi lng hng nhp khu. Ban hi thm cng thy rng U ban thng mi quc t M khng gii thch c v sao s tn thng ca ngnh cng nghip ng dn thp li c quy cho vic tng khi lng hng nhp khu ch khng phi l do cc nhn t khc gy ra. Do , ban hi thm xc nh rng M vi phm iu 4.2(b). - iu XIX Hip nh GATT v iu 11.1(a) Hip nh bo h Hnh ng khn cp: Hn Quc khiu ni rng bin php ng dn thp khng tho mn yu cu ca iu 11 Hip nh bo h v iu XIX Hip nh GATT trong quy nh rng cc bin php bo h ch c p dng nh mt hnh ng khn cp. Ban hi thm bc b khiu ni ny ca Hn Quc v cho rng cc iu ny khng yu cu cc nc thnh vin phi chng t s tn ti ca tnh trng khn cp trc khi c th tin hnh hnh ng bo h. - iu 12.3 Hip nh bo h C hi thch hp tho lun: Hn Quc khiu ni rng M vi phm iu 12.3 v khng dnh c hi thch hp tho lun trc khi p dng bin php bo h i vi ng dn thp. C th Hn Quc ch r rng M gi kn bin php ny vi Hn Quc trc hoc trong sut cc cuc m phn uc t chc ti
82
Kho lun tt nghip
Washington ngy 24/01/2000. Ban hi thm ng tnh vi khiu ni ny ca Hn Quc. - iu 8.1 Hip nh bo h Mc nhng b hp l: Hn Quc cho rng M vi phm iu 8.1 ging nh vi phm iu 12.3 v hai iu ny lin quan mt thit vi nhau v c hai iu u yu cu phi dnh c hi tho lun trc v bin php s p dng. 2.2. Gii quyt ti C quan phc thm Ngy 06/11/2001 M np thng bo khng n. Nhng ngy 13/11 M li rt li thng bo khng n v mt s l do v lch trnh. Ngy 19/11 M li np mt thng bo khng n khc. Kt qu xt x ti C quan phc thm c tm tt nh sau: C quan phc thm tn thnh kt lun ca Ban hi thm v bin php bo h p dng i vi cc nc xut khu l cc nc ang pht trin, vi phm iu 9.1 Hip nh bo h. C quan phc thm bc b kt lun ca Ban hi thm rng mt ti liu iu tra phi c kt lun ring v vic b tn thng nghim trng hay nguy c b tn thng nghim trng. Thay vo C quan phc thm cho rng vic U ban thng mi quc t M kt lun v vic b tn thng nghim trng hay c nguy c b tn thng nghim trng l hon ton ph hp vi Hip nh bo h . C quan phc thm cng khng tn thnh kt lun ca Ban hi thm cho rng Hn quc khng a ra c mt trng hp c th v vic vi phm yu cu v tnh tng ng.
83
Kho lun tt nghip
Thay vo C quan phc thm thy rng trong trng hp ny kt lun ca u ban thng mi quc t M l khng ph hp vi yu cu ny. C quan phc thm tn thnh kt lun ca Ban hi thm rng yu cu khng quy cho iu 4.2(b) Hip nh bo h v kt lun ca Ban hi thm rng iu 5.1 Hip nh bo h, cu u tin khng yu cu cc nc phi chng minh vo thi im p dng bin php rng bin php bo h ch p dng mc cn thit. C quan phc thm thy rng iu 5.1, cu u tin ca Hip nh bo h quy nh rng bin php bo h ch c p dng vi mc thit hi do vic tng khi lng hng nhp khu gy ra. Trong trng hp ny, quy nh ny b vi phm trn c s vi phm iu 4.2(b) Hip nh bo h. C quan phc thm ng vi cch lp lun v phn quyt ca Ban hi thm lin quan ti cc iu cn li. 2.3. Thc thi phn quyt M v Hn quc tho thun nh sau v v tranh chp lin quan ti bin php bo h vic nhp khu ng thp t Hn quc: Theo iu 21.3(b) ca tho thun DSU, M v Hn Quc tho thun mt khong thi gian hp l M thc thi cc khuyn ngh, phn quyt ca DSB kt thc vo ngy 01/12/2002. Sau khi kt thc thi hn hp l, nu M cha hu b bin php bo h ny theo nh khuyn ngh, phn quyt ca DSB th M s, da vo thm quyn php l M p dng, tng khi
84
Kho lun tt nghip
lng nhp khu trong hn nghch i vi sn phm ng thp nhp khu t Hn Quc ti mc m c hai bn tho thun cho ti khi xo hn bin php ny. M s tin hnh vic tng khi lng trong hn ngch ca ng thp nhp khu t Hn Quc theo cc iu kin sau: + Khi lng nhp khu khng vt qu 17.500 tn trong giai on t 01/09/2002 n 30/11/2002 : Khng phi chu thm thu nhp khu + Khi lng nhp khu khng vt qu 17.500 tn trong giai on t 01/12/2002 n 01/03/2002, cng thm s lng cha s dng ca k trc : Khng phi chu thm thu nhp khu Bin php tng s lng nhp khu trong hn ngch ch l bin php tm thi thc hin khuyn ngh, phn quyt ca DSB ph hp vi cc iu kin tng ng ca DSU. Trong bt k hon cnh no M cng phi xo b bin php bo h i vi ng thp cn trn vo ngy 01/03/2003. 2.4. Mt s nhn xt v v tranh chp ng thp Vic Hn Quc n kin M v quyt tm theo kin n cng cho thy: Cc nc ang pht trin ni chung v Hn Quc ni ring chuyn t v tr ch yu b n sang nguyn n. Hn na, khc vi trc kia cc nc ang pht trin sn sng chu thit v tranh chp c nhanh chng gii quyt, nay cc nc ang pht trin u tranh n cng v quyn li ca mnh. Pha Hn Quc nm kh chc v cc quy nh, lut l ca Tho thun DSU ca WTO, t lt li nhng bin php v nhng l l y v l m pha M a ra.
85
Kho lun tt nghip
V tranh chp trn l mt minh chng thuyt phc v s cng bng v sng sut trong vic x n ca DSB: Khng phn quyt c li cho bn mnh .
86
Kho lun tt nghip
Chng III :bi hc kinh nghim i vi cc nc ang pht trin

Hn hai phn ba s thnh vin ca WTO l cc nc ang pht trin, do gim bt thit hi cho cc nc ang pht trin khi tham gia vo c ch gii quyt tranh chp ny, to iu kin cho TM bnh ng, WTO lun ginh s u tin ng k cho cc nc ang pht trin v km pht trin trong cc ni dung hot ng ca mnh. l s u i v th tc tham vn, s u i v cc th tc lin quan n Ban hi thm v s u i v vic thc thi cc bo co kt lun phn quyt, ng thi DSB cn h tr cc nc ang pht trin v k thut v bin php thng mi quc t. I. Nhng c hi v thch thc i vi cc nc ang pht trin khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO 1. Nhng c hi i vi cc nc ang pht trin khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO Ngoi nhng li ch chung m cc nc thnh vin c hng khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO nh ni Chng II, cc nc ang pht trin cn c thm mt s c hi khc khi p dng c ch ny. - Vic p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO khin cho quyn li ca cc nc ang pht trin c bo v cht ch hn do cc nc pht trin khng th t a ra cc bin php hn ch mu dch, v nh vy s vi phm cc nguyn tc, lut l ca t chc TM th gii WTO. Mt c th v li th ca t chc ny l vic cho php mt nc khc thc hin cc bin php trng pht v kinh t khi mt nc
87
Kho lun tt nghip
thnh vin khng tun th nhng ca Ban hi thm/ c quan phc thm. WTO l t chc quc t duy nht thc s c phng tin cng bc thi hnh nhng quyt nh ca mnh. Chnh v vy, ch khi no p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO (gia nhp WTO) cc nc ang pht trin mi trnh c tnh trng tr hon vic thc thi phn quyt ca cc nc ang pht trin. - Cc nc ang pht trin s c h tr rt nhiu v mt k thut v php l. T chc TM th gii WTO dnh cho cc nc ang pht trin s u i v th tc tham vn(iu 4.1 ); v th tc thnh lp Ban hi thm (iu 8.10); v vic ko di thi gian (iu 12.10); V bo co ca Ban hi thm (iu 12.11); V thc thi phn quyt (iu 21.2). Ngoi ra iu 21.7 ni rng: Nu tranh chp do mt thnh vin ang pht trin a ra th DSB s cn nhc hnh ng tip theo cho ph hp vi hon cnh; iu 24 DSU v cc th tc c bit dnh cho cc thnh vin l cc nc chm pht trin v iu 27.2 DSU v trch nhim ca Ban th k WTO. DSB cn h tr cho cc nc ang pht trin v mt k thut - Thc y nhanh qu trnh ci t h thng php lut ca cc nc ang pht trin. WTO l mt sn chi quc t vi cc thnh vin t khp mi min trn th gii, do cc nguyn tc, lut chi ca t chc ny cng c quc t ho. Khi tham gia vo mt sn chi nh vy, bt buc cc nc thnh vin phi tun th y cc nguyn tc, lut l. Chnh v vy, cc nc thnh vin phi thay i, ci t h thng lut pho trong nc cho thch ng vi t chc ny. i
88
Kho lun tt nghip
vi cc nc ang pht trin, cc nc c h thng php lut khng my tin b, th vic tr thnh thnh vin ca WTO yu cu phi ci t li h thng php lut ca nc mnh, xy dng h thng lut php vi cc lut l thng mi r rng, trong sng ph hp vi cc lut l ca WTO. Do , m h thng php lut ca cc nc ny s c ci t bt kp vi cng ng quc t. Bn cnh nhng c hi do vic p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO mang li cho cc nc ang pht trin, cn c rt nhiu thch thc m cc nc ny phi vt qua.
2. Nhng thch thc i vi cc nc ang pht trin khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO Thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO cho n nay bc l mt s vn i vi cc nc ang pht trin. Cc vn ny c th xp vo ba khon mc sau:(i) Chi ph thu chuyn gia gii quyt tranh chp; (ii) Vic thc thi cc quyt nh lin quan ti nhng v tranh chp do cc nc ang pht trin cc nc pht trin va cc vn lin quan ti vic bi thng; (iii) Vic thc hin c hiu qu cc iu khon v phn bit i x v c bit u i i vi cc nc ang pht trin. a. Chi ph tham gia vo qu trnh gii quyt tranh chp Qu trnh gii quyt tranh chp hin thi rt tn km v theo ui v tranh chp t giai on tham vn, ho
89
Kho lun tt nghip
gii, ti giai on phc thm ko di gn 3 nm cn phi c ngun nhn lc v ti chnh ng k. Do khng c chuyn gia theo ui qu trnh php l ko di v phc tp ny nn nhiu nc khng cn s la chn no khc l phi thu cc chuyn gia lut chuyn nghip t cc nc pht trin. Chnh v vy, cc nc ang pht trin cn nhc rt k lng gia chi ph v li ch ca vic tham gia vo qu trnh gii quyt tranh chp thm ch c khi quyn li ca h b vi phm hay mt nc thnh vin WTO khc khng hon thnh ngha v ca mnh. Ngoi cc chi ph v ti chnh ra, cc nc ang pht trin nh cn phi xem xt chi ph v mt chnh tr c th c nu nh quc gia c coi l xm phm quyn li ca nc ny l mt cng quc. iu lm hng th cn bng v quyn li v ngha v trong h thng thn mi a bin ny v cc nc pht trin khng phi cn nhc nhiu v vn chi ph k c chi ph ti chnh v chi ph v chnh tr. b.Vn thc hin phn quyt v bi thng Li ch mong mun i vi thnh vin ang pht trin t c mt phn quyt c li ca c quan Hi thm/phc thm cho n kin mt nc pht trin ch gii hn vic nc pht trin c lin quan iu chnh li bin php p dng. Nu nh nc pht trin ny khng ngng hnh vi vi phm ca mnh hoc khng bi thng thit hi m cc thnh vin ang pht trin phi gnh chu do vic tip tc vi phm em li th thnh vin ang pht trin ny c th tin hnh tr a. y l mt im tin b ca c ch gii quyt tranh chp WTO so vi GATT 1994. Tuy vy, cc nc ang pht
90
Kho lun tt nghip
trin vn gp phi t nht ba vn lin quan ti thc thi phn quyt l: i. C th s mt ti 30 thng k t thi im khi kin cho ti khi chm dt hnh vi vi phm. Cc c hi xut khu hng ho ca nc khi kin v cc nc ang pht trin vo thi trng ca nc pht trin c lin quan trong sut thi gian ny khng th n b c. ii. Thit hi v gi tr xut khu ca cc quc gia ang pht trin l nguyn n trong sut 30 thng theo kin l c tht nhng khng c iu khon no quy nh v vic bi thng thit hi ny k c khi bin php m quc gia pht trin p dng c xc nh l tri vi cc lut l ca WTO. iu ny c bit bt li i vi cc quc gia ang pht trin nh l thuc vo mt s t cc sn phm/ th trng nhp khu. iii. Phng cch cui cng l cho php nc khi kin tin hnh cc bin php tr a i vi bn b kin. Tuy nhin phng cch ny gp phi nhng hn ch thc t nghim trng v cc nc ang pht trin s rt kh khn trong vic tin hnh bt c cc bin php tr a no i vi nc pht trin. S d nh vy khng ch l so cc cn tr v mt chnh tr m cn do mi quan h kinh t khng cn xng, trong nhn chung cc nc ang pht trin ph thuc nhiu hn vo mi quan h hin c ny vi cc nc pht trin tng trng v pht trin kinh t. M, EC v Nht Bn c th khng s bt c li e do no ca mt nc nh th gii th ba nhng cc nc ang pht trin s b thit hi nu cc cng quc thng mi cm vn. Mc d cc bin php tr a
91
Kho lun tt nghip
c p dng cho tt c cc nc thnh vin nhng trn thc t mi ch p dng trong ba trng hp: M v Canada kin EC v Hoocmon tht b, v M kin EC v chui. Thc t ni ln mt s vn nh sau : + Cc iu khon khc nhau lin quan n vic phn bit i x v u i c bit trong tho thun DSU vn cha c thc thi mt cch hiu qu. +Vic thc thi cc iu khon no khng hiu qu hoc l do cc iu khon ny mang tnh khoa trng v khng quy nh hnh thc thc hin, hoc l do cc nc ang pht trin khng p dng c. + S phn bit i x v u i c bit c a ra to iu kin nc ang pht trin c th tham gia mt cch bnh ng vo qu trnh gii quyt tranh chp. M d c s ci tin trong c ch gii quyt tranh chp nhng vic cc nc ang pht trin tham gia vo qu trnh gii quyt tranh chp vn cha th no bnh ng so vi cc nc pht trin. II. Tnh hnh p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO mt s nc ang pht trin Hin nay trong s 144 quc gia thnh nin ca WTO th c ti hn 100 quc gia l cc nc ang pht trin. Cc nc ang pht trin ang ng mt vai tr quan trng trong h thng TM a bin ny, khng phi ch v chim s lng p o trong s thnh vin ca WTO m cn v cc nc ny ngy cng s dng nhiu hn c ch gii quyt tranh chp, c th hin qua s v tranh chp m cc nc ny tham gia. Tnh n ngy 5/6/2000, trong s 194 v tranh chp c a
92
Kho lun tt nghip
ra gii quyt WTO th c ti 50 v cc nc ang pht trin tham gia vi t cch l nguyn n chim 25,8% v 67 v cc nc ang pht trin tham gia vi t cch l b n, chim 34,5%. V tnh ti ngy 1/1/2001, trong s 219 v tranh chp a ra gii quyt DSB th c ti 57 v cc nc ang pht trin tham gia vi t cch l nguyn n, chim 26% v 86 v cc nc ang pht trin tham gia vi t cch l v n, chim 39,3%. Ti ngy 11/10/2002, trong s 267 v tranh chp c a ra gii quyt WTO th c ti 171 v lin quan ti cc nc ang pht trin tham gia vi t cch l b n, chim 27.3% v 36,7%. T nhng s liu trn cho ta thy cc nc ang pht trin ngy cng tch cc tham gia vo c ch gii quyt tranh chp v chuyn t th b ng (b cc nc pht trin kin) sang t th ch ng (ch ng i kin cc nc pht trin). Gn y cc nc ang pht trin ginh c nhiu thng li trc nhng bin php i x bt bnh ng ca cc nc pht trin. Vic M thua kin trong v cm nhp khu tm t cc nc n , Malaixia, Pakixtan v Thi Lan l mt v d. Tnh hnh p dng c ch gii quyt tranh chp WTO ca cc nc ang pht trin s c th hin r hn qua vic phn tch mt s nc tiu biu. 1. n Tnh n ngy 01/11/2002 trong s 273 v tranh chp c a ra gii quyt WTO lin quan ti 180 vn khc
93
Kho lun tt nghip
nhau th c ti 13 v n tham gia vi t cch l nguyn n v 13 v vi t cch l b n. Theo thng k ca trung tm nghin cu lut kinh t th gii, trng i hc Hn Quc, ti ngy 01/01/2001 trong s 246 tham vn ho gii c a ra WTO th n chim ti 11 v tham vn (4,5%), trong s 115 v tranh chp tri qua giai on hi thm th c ti 5 v lin quan n n (chim 4,3%) v trong s 48 v tri qua giai on phc thm th c ti 3 v (6,3%) lin quan ti n . a. Chi tit v tranh chp trong n l bn nguyn n n np 15 n kin. V v tranh chp gia n v Ba Lan v c ch nhp khu t ca Ba Lan thng 7 nm 1996, hai bn i n ho gii. Tng t, v tranh chp v cc bin php hn ch nhp khu o khoc len sn xut ti n ca M cng c gii quyt bng vic M xa b cc bin php ny vo thng 4/1996. Thng 5/1997 c quan gii quyt tranh chp chp nhn rng cc bin php bo h i vi vic nhp khu o s mi v o cnh len ca n m M p dng vi phm cc iu khon ca Hip nh ca WTO v hng dt v may mc. M xo b bin php ny v kt thc v tranh chp gia n v M. V v tranh chp gia n v Th Nh K v cc bin php hn ch nhp khu cc sn phm dt v may mc ca Th Nh K, Ban hi thm phn quyt c li cho n . Tuy nhin, Th Nh K khng n. C quan phc thm ng h cc phn quyt v khuyn ngh ca Ban hi thm. Kt qu l, n v Th nh K i ti mt tho thun chung vo ngy 07/01/2000
94
Kho lun tt nghip
v mt thi gian hp l Th Nh K thc thi phn quyt, khuyn ngh ca Ban hi thm v c quan phc thm. Khong thi gian hp l ny s kt thc vo ngy 19/02/2001. Vo ngy 08/03/2001, n v Th Nh K i ti mt tho thun v Cc th tc c tho thun chiu theo iu 21 v 22 ca DSU. Tho thun ny s duy tr quyn yu cu c tin hnh bin php nh ch s nhng b sau khong thi gian 30 ngy nh quy nh trong iu 22.6 ca tho thun DSU. Hn na, n v Th nh K tho thun tin hnh cc cuc tham vn tho lun v vic thc thi y cc khuyn ngh ca DSB ca Th Nh K. Ngy 06/07/2001, hai bn nht tr rng tm thi Th Nh K s bi thng cho n v nc ny khng th thc thi quyt nh ca c quan gii quyt tranh chp ca WTO trong Tranh chp Dt Th Nh K cho ti khi no Th Nh K c th a ra cc bin php ring ph hp vi phn quyt WTO l xo b hon ton cc ro cn v hn ngch. V v tranh chp gia n (cng vi Malayxia, Thi Lan v Pakixtan) v M v vic cm nhp khu tm v cc sn phm t tm khc t n v cc nc khc c cp trn, Ban hi thm cng nh c quan phc thm ca WTO phn quyt bt li cho M v c li cho n v cc nc i kin khc. V v tranh chp ca n vi EC v vic khng tun th ngha v ca mnh theo WTO, bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm c DSB chp nhn vo ngy 12/03/2001. Thi hn hp l EC tun th phn quyt ca DSB chm dt vo ngy 14/08/2001. EC thc thi phn quyt ca DSB bng cch sa cc quy nh ban u v thay
95
Kho lun tt nghip
i cc hn mc bn ph gi, gim thu i vi ga tri ging. Tuy nhin, EC quyt nh nh ch vic thu thu trong vng 6 thng, theo cc bin php chng bn ph gi s khng c hiu lc tr khi mt bn xem xt li vic nh ch trong vng 6 thng. Sau , n v EC i ti mt tho thun lin quan ti cc th tc theo iu 21 v 22 ca DSU trong v tranh chp ny. Theo tho thun ny, n bo lu quyn nh ch cc nhng b v cc ngha v khc i vi EC trong v tranh chp ny sau thi hn 30 ngy nh quy nh. n yu cu ho gii vi M v vic nh thu chng bn ph gi i vi thp tm nhp khu t n . Ban hi thm c thnh lp xem xt khiu ni ca n trong v tranh chp ny. n tin hnh tham vn cng vi Achentina v ch phn bit i x ca Achentina i vi cc sn phm thuc v dc phm ca n . n cng tin hnh cc cuc tham vn vi Braxin v v tranh chp lin quan n vic nh thu chng bn ph gi i vi cc sn phm ti ay nhp khu t n da trn cc chng t gi mo lin quan ti hn mc bn ph gi c quy nh cho mt cng ty khng nh c ti n . Cc cuc tham vn c t chc cng vi pha Braxin ngy 30/04/2001. Vo ngy 21/12/2000, n cng vi EU, Nht Bn v mt s nc khc yu cu tham vn vi M theo c ch gii quyt tranh chp ca T chc thng mi th gii i M phi sa li iu lut v thu nhp khu nm 1930 bng ci tn iu lut bi thng tr gi v bn ph gi nm 2000. iu lut ny xut p dng cho cc nh sn xut trong nc b nh hng ca M,
96
Kho lun tt nghip
thu bn chng bn ph gi, thu i trng c p dng i vi hng nhp khu t cc nc khc. Hin ti mt Ban hi thm ang c thit lp xem xt v kin. b. Chi tit cc v tranh chp trong n tham gia vi t cch b n Hin ti c 13 v n tham gia vi t cch l b n. M v cng ng chung Chu u (EU) trong cc yu cu ring khng nh rng vic bo h sng ch i vi cc sn phm dc v cc cht ho hc nng nghip ca n khng ph hp vi ngha v ca n theo Hip nh v cc phng din lin quan ti thng mi ca quyn s hu tr tu. V v tranh chp trn, n n khng n li phn quyt ca Ban hi thm ti C quan phc thm. C quan phc thm chp thun nhng pht hin chnh ca Ban hi thm. Bo co ca Ban hi thm sau khi c C quan phc thm sa i c c quan gii quyt ca WTO chp thun. n v M nht tr rng n s thc thi quyt nh ca DSB trc ngy 19/04/1999. Theo , iu lut sa i lin quan ti sng ch nm 1999 c thng qua trong phin hp v ngn sch ca ngh vin v c cng b sau khi Tng thng ph chun vo ngy 26/03/1999. Ban hi thm a ra mt phn quyt tng t nh trong trng hp tranh chp gia M v n v sng ch. V 6 v tranh chp trong n l b n c a ra bi c , Canada, EC, Niudiln, Thu S v M v cc bin php v hn ch v s lng hng nhp khu do n p dng nhm mc ch cn i thu chi, cc nc c, Canada, EC, Niudiln v Thu S ho gii vi n vo thng 11.1997
97
Kho lun tt nghip
v Nht Bn tham gia vi t cch l bn th ba trong cc tranh chp ny. Do M khng th ho gii c vi n nn theo yu cu ca M, mt Ban hi thm c thit lp xem xt li li buc ti ca M rng vic n tip tc duy tr cc bin php hn ch s lng nhp khu v mc ch cn bng v thanh ton l khng ph hp vi ngha v ca n theo Hip nh ca WTO. Ban hi thm a ra phn quyt i vi n v cho rng cc bin php hn ch s lng hng ho nhp khu khng th bin minh bng vic cn bng thu chi. Kt qu l n khng n, C quan phc thm ca WTO phn quyt ph hp vi phn quyt ca ban hi thm v yu cu n iu chnh cc bin php ph hp vi ngha v ca n theo cc hip nh WTO. Cc bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm c DSB thng qua ngy 22/09/1999. Ngy 28/12/1999, n v M tin ti mt tho thun trong cng thng bo vi DSB v khong thi gian hp l s chm dt vo ngy 01/04/2001. n loi b tt c cc hn ch v s lng nhp khu trc ngy ny. Vo thng 11/1997, EC cng bt u quy trnh gii quyt tranh chp vi n v danh mc cc hng ho cm nhp khu vo n trong chnh sch XNK ca n (1997 2002) bao gm nhiu loi hng ha c bit l nguyn liu. EC khng nh rng cc hn ch ny vi phm ngha v ca n theo GATT 1994. Hai bn tin hnh tham vn. Trong cuc hp ca DSB vo ngy 23/10/2000 , EC yu cu thnh lp Ban hi thm. EC nhc li yu cu ny ca mnh trong cuc hp ca DSB thng 11/2000. 2. Braxin
98
Kho lun tt nghip
Tnh n ngy 01/11/2002 trong s 273 v tranh chp c a ra gii quyt ti WTO th c ti 33 v lin quan ti Braxin trong c 12 v Braxin tham gia vi t cch l b n, 21 v tham gia vi t cch l nguyn n. Theo thng k ca trung tm nghin cu lut kinh t trng H Hn Quc, tnh n ngy 01/01/2001, trong s 246 yu cu tham vn th Braxin chim 13 yu cu tham vn, tng ng vi 5,3% trong tng s. Trong s 115 v tranh chp tri qua giai on xt x ti Ban hi thm th c 4 v lin quan ti Braxin chim 3,5% trong tng s v trong 48 khng n ln Ban phc thm th Braxin chim 2 v (4,2%). Tnh hnh p dng c ch gii quyt tranh chp WTO ca Braxin c th hin r trong bng di y. Nm Vi t cch l nguyn n Vi t cch l b n 1 2 1 0 WTO trn
1999 0 2000 3 2001 7 1/11/2002 0 (Ngun: Bo co www.wto.org)
ca
ban
th
Website:
Theo bo co ngy 06/02/2002 ca Ban th k WTO trn Website: www.wto.org cho n ngy 01/02/2002 trong s 93 v n ang trong giai on tham vn, ho gii th c ti 17 v lin quan ti Braxin. Tiu biu l cc v Nht Bn kin Braxin v cc bin php u t vo ngnh cng nghip t; V M kin Braxin v cc chnh sch thng mi v u t trong lnh vc t; V Canada kin Braxin v cc bin php nh hng ti vic nhp khu my bay dn dng; V EC kin Braxin v cc bin php lin quan ti iu kin thanh ton
99
Kho lun tt nghip
i vi cc sn phm NK; V EC kin Braxin v vic cp giy php NK v gi tr NK ti thiu; V M kin Braxin v vic p dng cc bin php v gi NK ti thiu; V Braxin kin EC v cc bin php nh hng ti c ph ho tan; V Braxin kin M v vic nh thu i trng i vi cc sn phm thp cacbon sn xut ti Braxin; V Braxin kin M v b lut sng ch ca M; V n kin Braxin v vic nh thu chng bn ph gi i vi sn phm ti ay sn xut ti n ; V Braxin kin M v vic nh thu chng bn ph gi i vi kim loi silicon sn xut t Braxin ...Cng theo bo co ny, trong s 16 v ban hi thm ang gi quyt th c 2 v lin quan ti Braxin. l cc v: Braxin cng vi cc nc khc (c, Chi l, EC, n , Idonexia, Nht bn, Hn Quc v Thi Lan) kin M v o lut bi thng tr gi v chng bn ph gi 2000 v v Braxin kin EC v thu chng bn ph gi i vi ng st hay cc sn phm dng ng dn c xut x t Braxin. Bn trong s 57 bo co ca ban hi thm v c quan phc thm c chp thun lin quan ti Braxin. l v Braxin kin M v cc tiu chun i vi sn phm xng thng thng v xng ti ch; V Philippin kin Braxin v cc bin php nh hng ti da sy; V Canada kin Braxin v chng trnh h tr XK my bay v v Braxin kin Canada v cc bin php nh hng ti vic XK my bay dn dng. Trong s 4 v c gii quyt xong th c 2 v thc thi xong phn quyt ca Ban hi thm v c quan phc thm, 1 v ang trong qu trnh thc thi phn quyt l v Canada kin Braxin v chng trnh h tr XK my bay dn dng.
100
Kho lun tt nghip
Mt s v tranh chp tiu biu lin quan ti Braxin V Philippin kin Braxin v cc bin php nh hng ti da sy ngy 20/12/1995 Thng 3/1996, theo yu cu ca Philipin, mt Ban hi thm c thnh lp xem xt vic nh thu i vi da sy NK t Philippin c ph hp vi cc quy nh ca WTO hay khng. Philipin n kin rng cc loi thu ny vi phm ngha v ca Braxin theo iu VI ca GATT 1994 v Braxin khng a ra nhng iu kin c bn i vi vic nh cc loi thu ny trc, v c bit l khng tnh ton chnh xc mc bo h. Braxin phn i n kin ny v Hip nh ca vng m phn Tokyo v tr gi v cc bin php i trng (B lut tr gi) l khung php l duy nht p dng cho v tranh chp ny. Theo quan im ca Braxin cc hip nh ca WTO khng p dng i vi cc cuc iu tra v thu i trng tin hnh trc ngy c hiu lc ca Hip nhWTO (ngy 01/01/1995). Trong bn bo co thng 10/1996, Ban hi thm lu rng hip nh WTO v tr gi v cc bin php i trng (Hip nh SCM) quy nh rng: Hip nh ny s p dng cho cc cuc iu tra v thu i trng c tin hnh sau ngy 01/01/1995. Cuc iu tra ny bt u t trc nm 1995, do Ban hi thm kt lun rng: theo iu VI ca GATT 1994 khng th p dng mt cch c lp hip nh SCM cho cuc iu tra ny. V vn lut p dng Ban hi thm phn quyt rng Ban hi thm s khng xem xt nhng l l trong n kin ca Philipin. Philipin khng n. Thng 02/1997 c quan phc thm a ra bo co ca
101
Kho lun tt nghip
mnh trong chp nhn nhng kt lun ca Ban hi thm. Cc bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm c DSB thng qua vo thng 03/1997. V tranh chp ny mc d i n giai on phc thm nhng vn cha c gii quyt bi v c Ban hi thm v c quan phc thm u trnh khng cp n nhng l l ca v tranh chp. Bi hc rt ra t kt qu khng my thnh cng i vi bn nguyn n l theo c ch gii quyt tranh chp ny nhng v tranh chp c v nh nm chc phn thng th kt cc li ngc li do cn ph thuc vo kin thc chuyn mn v lut php. Tuy nhin phm vi nh hng ca v tranh chp ny i vi c ch gii quyt tranh chp ca WTO rt hn ch v v tranh chp ny cn lin quan ti nhng hon cnh c bit trong thi k chuyn i t GATT 1947 sang GATT 1994. Hin nay vic ng tn ti c c ch c v mi khng cn na, nhng khng ai dm chc chn rng liu mt vn tng t li khng ny sinh trong tng lai. V M kin Braxin v cc bin php bo h bng sng ch Ngy 30/05/2000 M yu cu tham vn, ho gii vi Braxin v nhng iu khon trong lut s hu cng nghip nm 1996 ca Braxin (Lut s 9279 ngy 14/05/1996, c hiu lc thng 05/1997) v nhng bin php khc c lin quan. Cc iu khon ny i hi cc sng ch mun c ton quyn s dng phi s dng trong nc. M lu rng yu cu khai thc trong nc ca Braxin ch c tho mn khi sng ch c sn xut trong nc ch khng phi nhp khu t nc
102
Kho lun tt nghip
ngoi. M cng lu thm rng nu nh i tng sng ch khng c khai thc trong lnh th Braxin th yu cu khai thc trong nc ch c tho mn khi c php lut cho php. Pha M cho rng mt yu cu nh vy l khng ph hp vi ngha v ca Braxin theo cc iu 27 v 28 ca Hip nh TRIPS v Diu III ca Hip nh GATT 1994. Trong phin hp ngy 01/02/2001, DSB thit lp mt Ban hi thm. Cuba, Cng ho Dominca, Honduras, n v Nht Bn dnh quyn tham gia vi t cch l bn th ba. Ngy 05/07/2001 cc bn tranh chp thng bo vi DSB rng hai bn i n gii php tho mn. 3. Hn Quc Tnh n ngy 01/11/2002 trong s 273 v tranh chp c a ra gii quyt DSB th c 19 v lin quan n Hn Quc, chim 6,96%; trong 12 v Hn Quc tham gia vi t cch l bn b n, 7 v vi t cch l bn nguyn n. Theo thng k ca Trung tm nghin cu Lut kinh t th gii ca trng H Hn Quc th tnh n ngy 01/01/2001 trong s 246 yu cu tham vn ho gii, c 6 v c s tham gia ca Hn Quc; Trong s 115 v c gii quyt qua trnh t Hi thm, 4 v c Hn Quc tham gia, v trong s 45 n khng n, Hn Quc chim 5. Qua nhng con s trn ta thy rng Hn Quc theo ui cc v tranh chp ti giai on cui cng, khc vi phn ln cc nc ang pht trin khc, lun mong mun gii quyt nhanh chng cc v tranh chp, rt ngn c cng nhiu
103
Kho lun tt nghip
khu cng tt. Bng sau phn nh r tnh hnh p dng c ch gii quyt tranh chp ca quc gia ny. Nm Vi t cch l nguyn n Vi t cch l b
n 1999 1 3 2000 2 0 2001 1 0 1/11/2002 0 1 (Ngun: Bo co ca ban th k WTO trn Website: www.wto.org) T bng s liu trn ta thy rng Braxin chuyn dn t t th b ng sang ch ng. Tc l chuyn t t th l ngi b kin sang t th ca ngi ch ng i kin. Theo bo co ca ban th k WTO ngy 06/02/2002 trong s 93 v ang c gii quyt giai on tham vn, ho gii, c 3 v c s tham gia ca Hn Quc; 6 trong s 57 v tranh chp c DSB thng qua bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm v trong s 10 v ang trong giai on thc thi phn quyt c 1 v lin quan n Hn Quc. l v Hn Quc kin M v vic p dng thu chng bn ph gi i vi DRAMS my tnh t 1 Mb tr ln sn xut ti Hn Quc.
Mt s v tranh chp in hnh c s tham gia ca Hn Quc V EC kin Hn Quc v cc bin php nhp khu cc sn phm b sa Ngy 12/08/1997 EC yu cu ho gii vi Hn Quc v bin php bo h ca Hn Quc i vi cc sn phm b
104
Kho lun tt nghip
sa. EC cho rng Hn Quc p dng bin php bo h di hnh thc hn ngch nhp khu i vi cc sn phm b sa nhp khu. Theo EC bin php ny vi phm cc iu 2,4,5 v 12 ca Hip nh v cc bin php bo h, ng thi cng vi phm iu 9 ca Hip nh GATT 1994. Ngy 09/01/1998 EC yu cu thnh lp Ban hi thm. Ngy 10/06/1998, EC li mt ln na yu cu thnh lp Ban hi thm. Theo yu cu tip theo v vic thnh lp Ban hi thm ca EC, DSB quyt nh thnh lp mt Ban hi thm ngy 23/07/1998. M dnh quyn tham gia vi t cch l bn th 3. Ngy 20/08/1998, Ban hi thm thnh lp. Bo co ca Ban hi thm lu hnh ti cc nc thnh vin vo ngy 21/06/1999. Ban hi thm thy rng bin php bo h m Hn Quc p dng khng ph hp vi iu 4.2(a) v iu 5 ca Hip nh v bo h, nhng bc b n kin ca EC theo iu XXI ca GATT 1994 cc iu 2.1; 12.1 (mc d Ban hi thm thy rng thng bo ca Hn Quc ti i hi ng WTO v cc bin php bo h l khng ng lc v khng thuc phm vi ca iu 12.1); 12.2 v 12.3 ca Hip nh Bo h. Ngy 15/09/1999 Hn Quc thng bo nh khng n cch l gii v mt php l ca Ban hi thm i vi mt s vn . Bo co ca c quan phc thm thay i mt trong cc kt lun ca Ban hi thm v cch hiu iu XIX ca GATT 1994 v mi quan h gia iu XIX ca GATT 1994 vi Hip nh v bo h; Chp nhn mt nhng li thay i mt trong cc gii ngha khc ca Ban hi thm v iu 5.1 ca Hip nh v bo h, kt lun rng Hn Quc vi phm
105
Kho lun tt nghip
iu 12.2 ca Hip nh v bo h, do thay i mt phn bn tuyn n ca Ban hi thm. DSB thng qua bo co ca Ban hi thm v c quan phc thm ging nh sa i ca c quan phc thm ngy 12/01/2000. T v tranh chp trn ta thy rng Hn Quc rt kin quyt khi theo kin ti giai on cui cng ca c ch gii quyt tranh chp mc d ph theo kin khng phi l nh. Tuy nhin, ng tic l kt lun ca C quan phc thm khng thay i nhiu so vi kt lun ca Ban hi thm . V Hn Quc kin M v vic p dng thu chng bn ph gi i vi DRAMS my tnh t 1 Mb tr ln Ngy 14/081997 gn bn nm Hn Quc kin M v quyt nh ca Phng thng mi M khng xo b thu chng bn ph gi i vi DRAMS my tnh t 1Mb tr ln c ngun gc t Hn Quc. Hn Quc cho rng Phng thng mi M vn ban hnh quyt nh ny mc d M bit rng cc nh sn xut DRAMS ca Hn Quc khng cn bn ph gi sn phm ca h t lin tip v mc d c bng chng chng t mt cch thuyt phc rng cc nh sn xut DRAMS ca Hn Quc cng s khng bn ph gi trong tng lai. Hn Quc cho rng cc bin php ny vi phm iu 6 v 11 ca Hip nh chng bn ph gi. Trong cuc meeting ngy 16/01/1998 DSB thnh lp mt Ban hi thm. Ban hi thm ny thy rng cc phng sch m M p dng vi phm iu 11.2 ca Hip nh chng bn ph gi. Bo co ca Ban hi thm c lu hnh ngy
106
Kho lun tt nghip
29/01/1999. Sau khi DSB thng qua bo co ca Ban hi thm, Hn Quc yu cu chuyn v vic ny cho cho Ban hi thm theo iu 21.5 DSU. Trong phin hp ngy 25/04/2000, DSB ng triu tp li Ban hi thm ban thm theo iu 21.5 DSU. EC dnh quyn tham gia vi t cch l bn th ba. Ngy 19/12/2000 Hn Quc yu cu Ban hi thm tm hon qu trnh xt x bao gm vic ban hnh bo co s b cho ti khi c thng bo theo iu 12.12 DSU, Ban hi thm tn thnh yu cu ny trong thng bo gi cho cc bn ngy 21/12/2000. Trong cuc hp ngy 19/03/1999 DSB thng qua bo co ca Ban hi thm. Ngy 20/10/2000 cc bn thng bo vi DSB rng hai bn c gii php tho mn v vic ny. Phng thng mi M thu hi li quyt nh bn ph gi sau gn 5 nm xem xt. T v n trn ta thy rng cc nc ang pht trin hon ton bnh ng khi p dng c ch gii quyt tranh chp WTO. Mc d M l nc c th lc mnh nht th gii nhng vn thua kin trc thi kin quyt ca mt nc nh nh Hn Quc v phi rt li chnh sch thng mi v l ca mnh. III. Bi hc kinh nghim ca cc nc ang pht trin 1.Bi hc kinh nghim i vi cc nc ang pht trin Qua vic nghin cu thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO cc cc ang pht trin, c th rt ra mt s bi hc kinh nghim nh sau: Trc khi quyt nh c a v tranh chp ra WTO hay khng, cc nc ang pht trin cn phi cn nhc k lng
107
Kho lun tt nghip
kh nng thnh cng trong v tranh chp v tng quan gia li ch thu c t vic thng kin v nhng chi ph c hi m cc nc pht trin phi chu trong sut qu trnh theo kin. Bi hc ny xut pht t thc t l phn ln cc nc ang pht trin thng gp kh khn v ngun ti chnh v ngun nhn lc trong khi qu trnh theo kin rt tn km do cc nc ny phi thu chuyn gia, lut s t cc nc pht trin. Mc d vy trong nhiu trng hp nhng li ch m cc nc ang pht trin thu c t vic thng kin khng b p chi ph khng l m cc nc ny phi b ra, l cha k nhng v tranh chp trong cc nc ang pht trin b thua kin. Do , cn phi tnh ton mt cch k lng cc kh nng c th xy ra trc khi a v tranh chp ra DSB. Nu c th th gii quyt dt im v tranh chp ngay t giai on tham vn, ho gii. Cc nc ang pht trin phi o to cho mnh mt i ng lut s giu kinh nghim gii quyt tranh chp quc t v am hiu v c ch gii quyt tranh chp cng nh cc lut l, hip nh, tho thun ca WTO Chnh v khng c mt i ng cc lut s tiu chun tham gia gii quyt tranh chp nn trong nhiu trng hp cc nc ang pht trin tng rng nm chc phn thng trong tay th kt cc li ngc li. nh rng cc nc ang pht trin c th thu cc lut s t cc nc pht trin nhng cc lut s nc ngoi khng th hiu ht mi vn ca cc nc ny nh cc lut s trong nc, do khng th bo v cc nc ny hiu qu nh chnh cc lut s trong nc. l cha
108
Kho lun tt nghip
k chi ph phi b ra mt khon chi ph kh ln khi thu lut s t cc nc ang pht trin. Thch ng h thng php lut trong nc vi cc lut l, nguyn tc, tho thun ca WTO H thng lut php ca cc nc ang pht trin phn ln thiu tnh minh bch ( cc th tc khng r rng, cc quy nh khng c ban hnh di dng vn bn...) . Bn cnh i tng tranh chp trong phm vi gii quyt ca WTO chnh l cc chnh sch, quy nh, lut l v thng mi do mt nc ban hnh khng ph hp vi cc quy tc, lut l, cc tho thun ca WTO. Nh vic Braxin, Venezuela kin M tiu chun p dng i vi sn phm du ho. EC b kin v chnh cc quy nh v nhp khu chui do mnh ban hnh. M b Thi Lan kin v vic duy tr mc thu tri vi nguyn tc MFN...Ngoi tr mt s t trng hp cc nc pht trin c ban hnh cc chnh sch, lut l tri vi cc quy nh, nguyn tc, tho thun, hip nh ca WTO, cn li phn ln l do khng nm chc v cc nguyn tc, lut l ca WTO nn khi ban hnh cc chnh sch, lut l mi thng c tranh chp xy ra. Hn na, bng vic nm r cc quy nh, lut l ca DSB, cc nc ang pht trin c th d dng nh gi c cc nc bn c ang vi phm cc ngha v theo WTO trong mi quan h thng mi vi mnh hay khng, nu c th mc ra sao, c cn thit phi khi kin hay khng? Hn na, cc nc ang pht trin thng gp kh khn trong vic thc hin ngha v ca mnh theo WTO. Do , cc nc ang pht trin cn phi thch ng h thng php lut nc mnh vi h thng lut php ca WTO. Cn phi ph bin
109
Kho lun tt nghip
kin thc v cc nguyn tc, lut l ca WTO cho tt c cc i tng c bit l cc doanh nhn.V bng vic ph bin kin thc ny cc doanh nghip s t vi phm hn. Cc nc ang pht trin cn hp li u tranh v mt nn thng mi quc t bnh ng v mt c ch gii quyt tranh chp cng bng, hiu qu khi cn thit Trong nhiu trng hp cc nc pht trin khng chu thc thi phn quyt ca DSB . Theo nguyn tc trong trng hp nc thua kin khng chu thc thi phn quyt th nc thua kin c th tin hnh cc bin php tr a. Nhng s chng c s khc bit ng k i vi M, EC, Nht Bn khi cc nc th gii th ba tin hnh cc bin php tr a, trng pht thng mi nhng ngc li cc nc th gii th ba c th s b tc ng mnh khi cc nc ny cm vn thng mi. Do , p dng c ch gii quyt tranh chp ny mt cch hiu qu cc nc ang pht trin vi th mnh v s ng phi lin kt nhau li u tranh i s cng bng trong cc cuc chin php l cng nh trong thng mi quc t. 2. Bi hc kinh nghim i vi Vit Nam Vit nam hin ang l quan st vin ca T chc thng mi th gii WTO v d nh s tr thnh thnh vin chnh thc ca T chc ny vo nm 2004. c th p dng c ch gii quyt tranh chp mt cch c hiu qu, ngay t trong qu trnh m phn gia nhp, Vit Nam cn phi: - Coi trng vic sa i lut v cc vn bn php quy cho ph hp vi cc quy nh ca WTO - Cn coi trng o to nhn s ph hp cho vic m phn gia nhp
110
Kho lun tt nghip
- Phi lm tt vic ph bin kin thc v WTO, c bit l cc quy nh ca WTO. Sau khi gia nhp WTO, bng kinh nghim ca cc nc ang pht trin i trc, Vit Nam nn rt ra bi hc cho ring mnh, trnh nhng sai lm ca cc nc ang pht trin i trc ng thi hc tp, k tha nhng thnh cng, nhng tin b ca cc nc ny. T , iu chnh h thng php lut cho ph hp vi nhng bi hc ny. IV. Mt s kin ngh v xy dng h thng php lut kinh t thng mi v gii quyt tranh chp Vit nam 1. i vi h thng php lut kinh t thng mi Hi nhp su rng vo nn kinh t quc t l mt ch chng nht qun ca ng v Nh nc ta. Vic k kt hip nh thng mi Vit M v Vit Nam np n gia nhp t chc thng mi th gii cng nh gia nhp APEC, ASEAN ang l yu t tc ng mnh n vic hoang thin h thng php lut thng mi ca Vit Nam ni chung v php lut v gii quyt tranh chp kinh t ni ring. iu 15 Hin php CHXHCN Vit Nam quy nh rng: Nh nc pht trin mt nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc, theo nh hng x hi ch ngha. T vic nghin cu, phn tch v c ch gii quyt tranh chp ca WTO v thc tin gii quyt tranh chp, c th rt ra mt s khuyn ngh i vi vic hon thin h thng php lut kinh t, thng mi ni chung nh sau:
111
Kho lun tt nghip
a. Phi xy dng mt h thng php lut, chnh sch thng mi m bo tnh minh bch v thng nht Qu trnh hi nhp su, rng vo nn kinh t th gii, nht l vo sn chi theo lut chung ca WTO dang t ra thch thc to ln nng n cho ton h thng php lut nc ta. N i hi Nh nc ta phi iu chnh hu nh ton b h thng php lut thng mi cng nh cc ngnh lut khc c lin quan. Qu trnh hon thin php lut gia nhp WTO l qu trnh lm cho php lut tr nn minh bch. Nguyn tc m bo tnh minh bch, cng khai v m bo quyn khiu ni ca mi cng dn, php nhn l nguyn tc ti quan trng trong qu trnh gia nhp WTO. Tnh minh bch ca php lut ni mt cch vn tt c th hin trn hai phng din: Mt l, php lut phi trong sng d hiu, ng b, cht ch, nht qun mi ngi u c th hiu v thc hin mt cch thng nht. Hai l, h thng vn bn php lut cn c ng ti cng b mt cch y kp thi trn cc phng tin thng tin mi ngi c th bit v thi hnh c, v trong iu kin c th, cho php nhng ngi thc hin php lut c tham gia vo qu trnh xy dng vn bn quy phm php lut. Xt trn c hai phng din, trong thi gian gn y Nh nc ta c nhng n lc ln trong vic hon thin h thng php lut kinh t, thng mi. Vi s ra i ca lut ban hnh vn bn quy phm php lut ngy 12 thng 11 nm 1996 v Ngh nh 101/CP ngy 23/09/1997 quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca lut ban hnh vn bn quy phm php lut, cc c quan son tho v ban hnh cc vn bn php
112
Kho lun tt nghip
lut, php lnh, v cc vn bn quy phm php lut khc trong lnh vc kinh t dn dn son tho, ban hnh theo mt th tc, trnh t cht ch nht qun. Vic tng cng hot ng ca cc c quan c chc nng thm nh, c quan t php gp phn tng cng tnh ng b, thng nht, cht ch, d hiu v d thc hin ca cc vn bn quy phm php lut. Tuy nhin, nu nghim tc nh gi th vn cn nhiu vic phi lm tip tc khc phc nhng tn ti, yu km v trnh t, th tc k thut; ban hnh vn bn, trc tin cn khc phc nhng iu bt cp trong vic xy dng chng trnh xy dng lut, php lnh v cc vn bn quy phm php lut khc. + V phng din cng b ng ti cc vn bn quy phm php lut trong thi gian gn y cng c nhng bc tin trin ng k, song vn mc nhc im l va chm, va thiu v khng ng b. Phn ln vn bn quy phm php lut c ng ti trn cng bo sau t 1 n 2 thng. Cn khng t vn bn cha c ng ti. Tng bc, ngi phi thc hin cc qua phm php lut c trong v ngoi nc c tham gia gp kin vo qu trnh xy dng vn bn quy phm php lut tuy nhin cha nhiu. Ch yu mi l vn bn lut, cn vn bn di lut th cha tin hnh c hot ng ny. Vic cng b va thiu va khng ng b v kp thi gy ra khng t kh khn cho ngi thc hin php lut c bit l i tc nc ngoi trong vic nm bt c cc quy nh ca vn bn quy phm php lut, nht l cc vn
113
Kho lun tt nghip
bn di lut (Thng t, Ch th,...) iu tit cc lnh vc rt nhy cm nh thu, xut nhp khu hng ho. + Vic ng ti v cng b cc iu c quc t m Vit Nam tham gia cng cha c thc hin nn lm hn ch s hiu bit trong nc. Thc t gia nhp WTO ca Vit nam cho thy, giai on thc hin ngha v minh bch ho php lut ca Vit Nam ang chim nhiu thi gian nht trong tin trnh gia nhp. Theo quy nh ca WTO, th Vit Nam phi xy dng v cng b cng khai cho ban th k WTO, cc thnh vin ca WTO ton b th ch, php lut ca mnh. B thng mi thc hin xong bc ny, tuy nhin qu trnh minh bch ho php lut ca Vit Nam cng ang gp nhiu kh khn. Theo ngun tin ca B thng mi, th hin nay nhn c trn 1400 cu hi cu cc nc thnh vin WTO cht vn Vit Nam v th ch php l trn tt c lnh vc. Vic lm tip theo l phi tr li nhng cht vn ca tng nc. Chnh s thiu minh bch v thng nht trong h thng php lut ca ta to nn cc kh khn trn. Do vy lm cho h thng php lut Vit Nam ni chung v php lut thng mi ni ring thc s c tnh minh bch v thng nht Nh nc ta cn phi: - Son tho cc chng trnh xy dng vn bn quy phm php lut ngn hn v di hn theo nguyn tc cht ch, thng nht, khoa hc; r sot chnh l h thng php lut lm cho h thng php lut tr nn ng b, trong
114
Kho lun tt nghip
c bit ch ti cc vn bn php lut lin quan n thng mi, kinh t - ng mt cch nh k, kp thi khng ch trn Cng bo m cn trn mt chuyn san chnh thc khc tt c cc vn bn quy phm php lut v thng mi, u t, dch v, s hu tr tu. trong phi c bit ch ti cc vn bn quy phm php lut v hi quan, thu xut nhp khu, cc loi thu hoc cc khon thu, cc yu cu lin quan n cc hn ch v lnh cm xut nhp khu, chuyn tin thanh ton hng ho, xut nhp khu hoc cm xut nhp khu hoc cc quy nh lin quan n vic bn, phn phi, vn chuyn, bo him, lu kho,cng nh phi ng ti ton b cc iu c quc t m Vit nam k kt hoc tham gia; - Ngoi tr cc thng tin thuc b mt quc gia m nu tit l s lm phng hi n quyn li thng mi chnh ng ca doanh nghip hoc ca Nh nc, Nh nc s cng b cc thng tin theo nh yu cu ca cc Hip nh trong khun kh WTO v to iu kin mi th nhn, php nhn trong v ngoi nc c th tip cn vi d liu v nn kinh t quc dn, tng khu vc kinh t nht l thng tin v ngoi thng; - mc cn thit v c th, Nh nc to iu kin cng dn v php nhn trong v ngoi nc c c hi gp i vi vic xy dng vn bn quy phm php lut v thng mi, t, dch v v s hu tr tu m c th nh hng n vic tin hnh hot ng thng mi ca h lm cho cc vn bn ny c r rng, trong sng v c tnh thc thi cao;
115
Kho lun tt nghip
- Nh nc to c ch m bo cc quyn khiu ni m khng b trng pht cho ngi b nh hng ti cc quyt nh c lin quan n vn bn quy phm php lut v thng mi, t, dch v v s hu tr tu v m bo cc bn tranh chp c th a tranh chp ra gii quyt theo cc chun mc thng mi quc t. b. H thng php lut Vit nam tng bc c xy dng theo hng m bo tnh hi ho, ph hp vi cc nguyn tc, hip nh, tho thun ca WTO Thc tin gii quyt tranh chp ca WTO cho thy i tng trong tt c cc tranh chp l cc chnh sch, quy nh v thng mi do mt nc ban hnh khng ph hp vi cc nguyn tc, cc hip nh ca WTO. Do vy, khi xy dng, hon thin h thng php lut Vit nam Nh nc cn ch n cc nguyn tc, cc hip nh ca WTO trong h thng thng mi a bin, l: - m bo tnh minh bch, n nh v c th tin liu trc ca h thng php lut v chnh sch thng mi - Qun trit nguyn tc khng phn bit i x, nguyn tc i ng ti hu quc v i ng quc gia - Trit tiu cc quy nh v hn ch s lng - Ch bo h sn xut trong nc thng qua thu quan - i ng c bit, thun li cho cc nc ang pht trin. 2. Mt s khuyn ngh v xy dng v hon thin php lut v gii quyt tranh chp kinh t ti Vit nam Trong tin trnh hi nhp quc t mt trong nhng phng php gii quyt tranh chp c quan tm hn c l
116
Kho lun tt nghip
trng ti. C ch gii quyt tranh chp ca WTO, ca ASEAN v c NAFTA u c xy dng trn c s k tha s tin b trong vic gii quyt tranh chp bng trng ti. Cho n nay, t chc v hot ng ca trng ti phi Chnh ph ti Vit nam c iu chnh bng cc vn bn sau: - iu l ca t chc Trung tm trng ti quc t Vit nam - Ngh nh s 116/CP ngy 05/09/1994 v t chc v hot ng ca trng ti kinh t Vit nam v thng t 02/PLDSKT ngy 03/01/1995 ca B T Php hng dn thi hnh mt s iu ca ngh nh 116/CP - Quyt nh s 114/TTg ngy 16/07/1996 ca th tng Chnh ph v vic m rng thm quyn gii quyt tranh chp ca Trung tm trng ti quc t Vit nam - Quyt nh 453/Q/CTN ngy 28/07/1995 ca Ch tch nc CHXHCNVN v vic tham gia cng c New York nm 1958 v cng nhn v thi hnh quyt ng ca trng ti nc ngoi - Php lnh v cng nhn v thi hnh ti Vit nam quyt nh ca trng ti nc ngoi nm 1996. c ch gii quyt tranh chp kinh t bng trng ti c pht huy tc dng ti Vit nam th Nh nc cn: - Ban hnh php lnh v trng ti v trong tng lai gn phi nghin cu xy dng Lut trng ti thng mi v trong h thng php lut ca Vit nam cha c mt vn bn php lut do c quan lp php ban hnh quy nh v t chc v hot ng ca trng ti kinh t phi Chnh ph
117
Kho lun tt nghip
- Tham gia cng c Washington nm 1965 v trng ti quc t gii quyt tranh chp gia quc gia tip nhn u t v cc nh u t nc ngoi - Vic ban hnh cc vn bn php lut ph hp vi cc nh ch kinh t, thng mi quc t chnh l tin m rng quan h kinh t i ngoi, khuyn khch u t nc ngoi v thc y nhanh chng qu trnh hi nhp ca Vit Nam vo nn kinh t th gii. Mt khc, s gii quyt mt cch tng th loi hnh gii quyt tranh chp, m rng phm vi gii quyt tranh chp ny ph hp vi thng l quc t, p ng yu cu ca WTO i vi vic thit lp c ch gii quyt tranh chp c hiu qu. 3. Chun b i ng chuyn gia kinh t, php l trnh Mt yu t cng khng km phn quan trng m bo cho s thnh cng ca Vit Nam trong vic gia nhp cng nh hot ng c hiu qu trong T chc WTO chnh l vic chun b i ng chuyn gia v kinh t, php l trnh am hiu v h thng th ch ca WTO, cng nh cc chnh sch v thng mi quc t trong h thng thng mi a bin.
118
Kho lun tt nghip
Kt lun
WTO l mt t chc thng mi c quy m v uy tn ln nht trn th gii . Qua phn tch thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO ta thy: Gia nhp WTO cc nc s c nhng li th m cc nc khng phi l thnh vin khng c c nh: C ch gii quyt tranh chp ca WTO to ra s ho bnh cho thng mi th gii; Cc tranh chp c gii quyt trit ; a ra nhng quy tc c bn cho hot ng kinh t th gii v lm cho n vn hnh hiu qu hn...Tuy nhin, khng th ph nhn mt iu l vn cn nhng vn tn ti cha khc phc c gy kh khn cho cc nc thnh vin, c bit l cc nc ang pht trin nh vn thc thi phn quyt ca DSB; Vn tin hnh cc bin php tr a thng mi ca cc nc th gii th ba vi cc siu cng quc nh M , EC, Nht Bn; .... Nhng cho n nay,c ch gii quyt tranh chp ca WTO vn c coi l c ch gii quyt tranh chp quc t hiu qu nht m khng mt c ch no khc c th thay th c. Bn cnh WTO khng ngng thay i, hon thin cc nguyn tc, hip nh, tho thun p ng c mi kha cnh phc tp ca thc tin. Vit Nam ang trong qu trnh gia nhp WTO. c th p dng mt cch c hiu qu c ch ny khi tr thnh vin chnh thc ca WTO, Vit Nam cn hon thin h thng php lut ca mnh theo hng minh bch v cng khai cng nh thch ng h thng php lut ca mnh vi cc
Kho lun tt nghip
nguyn tc, hip nh ca WTO, ph bin kin thc v WTO cho cc doanh nhn v phi c bit ch trng ti vic o to mt ng cc lut s c kinh nghim gii quyt tranh chp quc t. y chnh l bi hc c rt ra t thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca cc nc ang pht trin i trc.
Kho lun tt nghip
Mc lc
1. Mc tiu v chc nng ca WTO.....................................1 2. C cu t chc ca WTO...............................................3 3. Quy trnh ra quyt nh ca WTO...............................3 4. Cc nguyn tc ch o trong hot ng ca WTO......3 5. Cc vn bn php l nn tng ca WTO - C s php l quan trng gii quyt tranh chp gia cc nc thnh vin....................................................................................5 1. Khi nim v tranh chp v gii quyt tranh chp v gii quyt tranh chp trong quan h kinh t quc t.......6 1.1. Khi nim tranh chp trong quan h kinh t quc t ........................................................................................6 2. Tranh chp thuc phm vi iu chnh ca WTO...........8 2.1. Tranh chp thuc phm vi iu chnh ca WTO......8 2.2. c im ca cc tranh chp do WTO gii quyt....8 1. C quan gii quyt tranh chp ca WTO (DSB)...........11 1.1. C quan gii quyt tranh chp ca WTO................11 1.2. Cc c quan trc thuc DSB tham gia vo tin trnh t tng...........................................................................13 2. Quy trnh gii quyt tranh chp ca WTO..................17 2.1 Khiu ni (Complain)................................................18 2.2 Tham vn (consultation)..........................................20 2.3 Mi gii, ho gii v trung gian.................................20 2.4 T tng ti Ban hi thm..........................................21 2.5 Th tc phc thm (Appeal).....................................27 2.6 Th tc trng ti......................................................28 2.7 Thi hnh bo co kt lun, phn quyt ...................29 2.8. Cc bin php bi thng/ tr a...........................30
Kho lun tt nghip
3. Mt s vn lu khi s dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO..................................................................33 3.1. Trong bc yu cu tham vn....................................33 3.2. Trong bc thnh lp Ban hi thm...........................34 3.3. Trong bc thc thi phn quyt................................34 4. Cc quy nh c th p dng i vi cc nc ang pht trin.........................................................................34 4.1. V th tc tham vn..............................................34 4.2. V cc th tc lin quan n Ban hi thm............35 4.3. V thc thi cc bo co kt lun, phn quyt.........35 1. Gii quyt bng c ch tham vn ho gii.................46 2. Xt x ti Ban hi thm................................................47 3. Xt x ti Ban phc thm.............................................49 4. Vic thc thi phn quyt ca Ban hi thm/ c quan phc thm........................................................................52 5. Nhn xt, nh gi v thc tin p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO..............................................57 1. V tranh chp lin quan n nhng quy nh ca lin minh chu u v vic nhp khu, bn v phn phi chui (v tranh chp v chui)........................................59 1.1 Tm lc tnh hnh ca v tranh chp trc nm 1995 ......................................................................................59 1.2. Vic gii quyt v tranh chp chui trong c ch gii quyt tranh chp mi ca WTO................................62 1.3. ngha ca vic gii quyt v tranh chp chui. .71 2. V tranh chp lin quan n cc bin php bo h nhp khu ng thp cht lng cao ca M................................73 2.1 Tm tt qu trnh gii quyt ti Ban hi thm.......74
Kho lun tt nghip
2.2. Gii quyt ti C quan phc thm .........................83 2.3. Thc thi phn quyt................................................84 2.4. Mt s nhn xt v v tranh chp ng thp..........85 1. Nhng c hi i vi cc nc ang pht trin khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO..................87 2. Nhng thch thc i vi cc nc ang pht trin khi p dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO..................89 1. n ............................................................................93 2. Braxin...........................................................................98 3. Hn Quc...................................................................103 1.Bi hc kinh nghim i vi cc nc ang pht trin. .107 2. Bi hc kinh nghim i vi Vit Nam ......................110 1. i vi h thng php lut kinh t thng mi..............111 2. Mt s khuyn ngh v xy dng v hon thin php lut v gii quyt tranh chp kinh t ti Vit nam........116 3. Chun b i ng chuyn gia kinh t, php l trnh ..................................................................................118
Kt lun................................................................................1

Khoa Luan - 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Khoa Luan - 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kho lun tt nghip

Chng I: c ch gii quyt tranh chp ca t chc thng mi th gii WTO

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

Ban hi thm gi bo co ti DSB

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

(general vic tr gi b subsidies

appeal) (ngy) cm(Prohibited appeal) 0 5 7 12 12 15 30-60 50-80

trnh ca cc bn c 15 Gii trnh ca ngi khng 25

Th tc trng ti c p dng trong trng hp bn thua kin khng ng v mc tr a m bn thng kin

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F

Kho lun tt nghip

H Th Minh Hoa Anh 11 K37F