You are on page 1of 358

I HC QUC GIA H NI

TRNG I HC CNG NGH Khoa Cng ngh thng tin

CNG CHI TIT MN HC


(THEO TN CH)

H Ni - 2008

PHN I CC MN HC C S

NGUYN L H IU HNH
1. Thng tin v ging vin H v tn: Nguyn Hi Chu Chc danh, hc hm, hc v: TS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 16h30g, P305, nh E3, Khoa cng ngh thng tin, i hc cng ngh, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni. a ch lin h: P305, nh E3, Khoa cng ngh thng tin, trng i hc cng ngh, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni in thoi: 7547813 Email: chaunh@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: Tnh ton song song, cc phng php lp lun m. Thng tin v cc ging vin khc PGS TS H Quang Thy, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813, Email: thuyhq@vnu.edu.vn. ThS L Hng Hi, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813, Email: hailh@vnu.edu.vn. ThS. Nguyn Cm T, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813, Email: tunc@vnu.edu.vn. 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Nguyn l h iu hnh

02 - Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: Kin trc my tnh, ngn ng lp trnh C/C++. Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 24 Lm bi tp trn lp: 0 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp ( PTN, nh my, studio, in d, thc tp...): 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 6 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cc h thng thng tin, P304-305 nh E3, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni.

3. Mc tiu ca mn hc 3

Kin thc: Cung cp cho hc sinh nhng khi nim c bn v h iu hnh my tnh: phn loi, nguyn l, cch lm vic, phn tch thit k v chi tit v mt s h iu hnh c th. K nng: Lm tt cc bi tp v nguyn l h iu hnh, ly lm c s nguyn l cho cc vn khc trong thit k v ci t cc h thng thng tin. Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc gm 5 phn chnh, trong phn 1 gii thiu v tng quan, lch s ca cc h iu hnh. Phn 2 nghin cu cc phng thc qun l tin trnh, phn 3 gii thiu v qun l lu tr (bao gm qun l b nh trong v ngoi). Phn 4 dnh nghin cu vo ra ca h iu hnh v phn 5 dnh cho vn bo v, an ninh h thng. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Tng quan 1.1. Gii thiu 1.1.1. H iu hnh l g? 1.1.2. Cc h x l theo l n gin 1.1.3. Cc h x l theo l, a chng trnh 1.1.4. Cc h phn chia thi gian 1.1.5. Cc h my tnh c nhn 1.1.6. Cc h song song, cc h phn tn, cc h thi gian thc 1.2. Cu trc h iu hnh 1.2.1. Cc thnh phn h thng 1.2.2. Cc dch v ca h iu hnh 1.2.3. Cc li gi h thng 1.2.4. Cc chng trnh h thng 1.2.5. Cu trc h thng 1.2.6. Ci t v thit k h thng Chng 2. Qun l tin trnh 2.1. Tin trnh 2.1.1. Khi nim v tin trnh 2.1.2. Lp lch tin trnh 2.1.3. Cc thao tc trn tin trnh 2.1.4. Hip tc gia cc tin trnh 2.1.5. Lung 2.1.6. Truyn thng gia cc tin trnh 2.2. Lp lch CPU 2.2.1. Cc khi nim c s 4

2.2.2. Cc tiu ch lp lch 2.2.3. Cc thut ton lp lch 2.2.4. nh gi thut ton 2.3. ng b ha tin trnh 2.3.1. C s 2.3.2. Bi ton Critical-Section 2.3.3. C hiu (Semaphore) 2.3.4. Cc bi ton c in trong vic ng b ha 2.3.5. Cc vng critical 2.3.6. Theo di (Monitor) 2.3.7. Cc giao tc nguyn t 2.4. B tc 2.4.1. M hnh 2.4.2. c trng ha b tc 2.4.3. Phng php thao tc vi b tc 2.4.4. Phng trnh b tc 2.4.5. Pht hin b tc 2.4.6. Khi phc t b tc 2.4.7. Cc cch tip cn tng hp gii quyt b tc Chng 3. Qun l lu tr 3.1. Qun l b nh 3.1.1. C s 3.1.2. B nh vt l v b nh logic 3.1.3. Swap 3.1.4. Cp pht lin tc 3.1.5. Phn trang 3.1.6. Phn on 3.2. B nh o 3.2.1. C s 3.2.2. Phn trang theo yu cu 3.2.3. Hiu nng ca phn trang theo yu cu 3.2.4. Thay th trang 3.2.5. Cc thut ton thay th trang 3.2.6. Cp pht frame 3.2.7. Thrashing 3.2.8. Cc vn khc 3.2.9. Phn on theo yu cu Kim tra gia k: 60 pht 3.3. Giao din h thng tp 5

3.3.1. Khi nim tp 3.3.2. Cc phng php truy cp 3.3.3. Cu trc th mc 3.3.4. Bo v 3.3.5. Tnh nht qun v ng ngha 3.4. Ci t h thng tp 3.4.1. Cu trc h thng tp 3.4.2. Cc phng php cp pht 3.4.3. Qun l khng gian ri 3.4.4. Ci t th mc 3.4.5. Hiu qu v hiu nng 3.4.6. Khi phc Chng 4. H vo ra 4.1. H vo ra 4.1.1. Tng quan 4.1.2. Vo ra phn cng 4.1.3. Giao din lp trnh vo ra 4.1.4. H vo ra ca nhn 4.1.5. Chuyn i yu cu vo ra thnh cc thao tc phn cng 4.1.6. Hiu nng 4.2. Cu trc lu tr ph 4.2.1. Cu trc a 4.2.2. Lp lch a 4.2.3. Qun l a 4.2.4. Qun l khng gian swap 4.2.5. tin cy ca a 4.2.6. Ci t h lu tr n nh 4.2.7. Cc thit b lu tr th ba: Cc cng vic ca h iu hnh v vn v hiu nng Chng 5. Bo v v An ninh 5.1. Bo v 5.1.1. Cc mc tiu ca vic bo v 5.1.2. Cc min cn bo v 5.1.3. Ma trn truy cp 5.1.4. Ci t ma trn truy cp 5.1.5. Hy b quyn truy cp 5.1.6. Cc h thng da trn kh nng 5.1.7. Bo v da trn ngn ng 6

5.2. An ninh 5.2.1. Vn an ninh 5.2.2. Xc thc 5.2.3. Cc mt khu dng mt ln 5.2.4. e da vi chng trnh 5.2.5. e da vi h thng 5.2.6. Theo di cc s e da 5.2.7. M ha 5.2.8. Phn loi an ninh my tnh 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Abraham Silberschatz, Peter Baer Galvin, Greg Gagne, Operating System Concepts, 7 th edition, John Wiley & Sons, Inc., 2005. [2] H Quang Thy, Nguyn l h iu hnh, NXB i hc Quc gia H Ni, 1998. 6.2. Hc liu tham kho [3] William Stallings, Operating Systems: Internals and Design Principles 5th edition, Prentice-Hall, 2005. [4] Andrew S. Tanenbaum, Modern Operating Systems, 2nd edition, Prentice-Hall, 2001. [5] Andrew S. Tanenbaum, Albert S Woodhull, Operating Systems: Design and Implementation, 3rd edition, Prentice-Hall. 2006. [6] Robert Love, Linux Kernel Development, Sams Publishing, 2003. [7] Daniel P. Bovet, Marco Cesati, Understanding Linux Kernel, 2nd edition, O'Reilly & Associates, 2002. [8] W. Richard Stevens, Advanced Programming in the UNIX Environment, Addison-Wesley, 1992.

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung (ND) L thuyt ND 1: Gii thiu tng quan v h iu hnh v cu trc ca h iu hnh ND 2: Khi nim v tin trnh 1.5 Ln lp Bi tp 0.0 Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 0.5 2.0

1.5

0.0 7

0.5

2.0

ND 3: Lp lch CPU ND 4: ng b ha tin trnh ND 5: B tc ND 6: Qun l b nh ND 7: B nh o ND 8: Kim tra gia k ND 9: Giao din h thng tp ND10: Ci t h thng tp ND11: H vo ra ND12: Cu trc lu tr ph ND 13: Bo v v an ninh + n tp cui mn hc Cng

1.5 3.0 3.0 2.0 2.5 0.5 1.5 1.5 1.5 2.0 2.0 24

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0

0.5 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 6

2.0 4.0 4.0 2.0 3.5 0.5 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Tng quan v h iu hnh v cu trc ca h iu hnh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Tng quan v h iu hnh - Cu trc ca h iu hnh, cc chin lc thit k - Cc dch v do h iu hnh cung cp Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim,

T ...... n 8

in d, T hc, t nghin cu

Ti Phng TH s . Ti th vin hoc nh Nm c cc khi nim c s v h iu hnh.

Ni dung 2, tun 2: Khi nim v tin trnh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Khi nim v tin trnh, s khc nhau ca tin trnh v chng trnh Lp lch, cc thao tc, hip tc, truyn thng gia cc tin trnh Lung Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Nm vng khi nim tin trnh, chng trnh, lung, cu trc v trng thi tin trnh. Th nghim chng trnh to tin trnh v to lung. Yu cu SV chun b Th nghim trn mt h iu hnh c th UNIX hoc Windows c khi nim trc quan v tin trnh. Ghi ch

Ni dung 3, tun 3: Lp lch CPU Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... Cc khi nim c s v lp lch, cc 9 Yu cu SV chun b Tm cc v d v xp hng trong Ghi ch

n Ti G2

tiu ch v thut ton lp lch. Cch nh gi cc thut ton lp lch. Lm bi tp nm vng khi nim lp lch, tnh thi gian ch trung bnh, thi gian lu h thng.

i sng hng ngy, lin h vi cc thut ton lp lch n gin. Lm cc bi tp v d trn lp.

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Lm cc bi tp c giao v nh.

Ni dung 4, tun 4 v 5: ng b ha tin trnh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Tm hiu v c s ng b ha, cc khi nim min gng, on m ti hn, semaphore, monitor v cc giao tc nguyn t Yu cu SV chun b Th nghim mt s v d v ng b ha trc khi hc l thuyt trn lp d hiu bi hn. Gii c mt s bi tp c bn v ng b ha Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Hiu c tm quan trng ca 10 Tm mt s v d v ng b ha v

ng b ha trong mt ng b trong cc ng dng i sng hoc CNTT. trong cc h thng thng tin.

Ni dung 5, tun 6 v 7: B tc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Gii thiu v b tc, cch phng php phng trnh v gii quyt b tc. Yu cu SV chun b y l ni dung kh, sinh vin cn c ti liu (chng Deadlock, ti liu 1) trc khi hc l thuyt. Thc hin mt s bi tp c bn v b tc v gii quyt b tc. Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Hiu c tm quan trng ca vn b tc trong cc ng dng CNTT. Tm mt s v d v b tc trong i sng hoc trong cc h thng thng tin.

Ni dung 6, tun 8: Qun l b nh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... Gii thiu cc khi nim b nh vt l, b nh logic (o), swap, phn trang, phn on. Tnh ton, chuyn i a ch o v 11 Lm c cc bi tp chuyn Yu cu SV chun b Ghi ch

n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh

a ch vt l.

i a ch o v logic.

Th nghim b nh vt l v logic trong mt ng dng n gin.

Ni dung 7 v 8, tun 9 + 10: B nh o. Gi u ca tun 10 (ni dung 8) dnh cho kim tra gia k. Thi gian kim tra: 60 pht. Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Th nghim b nh o trong mt ng dng c th. C s ca b nh o, phn trang theo yu cu, khi nim phn trang, phn on, frame. Lm bi tp v qun l b nh o. Yu cu SV chun b Ghi ch

12

Ni dung 9, tun 11: Giao din vi h thng tp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Khi nim v tp, cc phng php truy cp, cu trc th mc. Yu cu SV chun b Khi nim tp trong mt h iu hnh c th so snh vi nguyn l chung. Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh So snh khi nim tp trong UNIX/Linux v Windows.

Ni dung 10, tun 12: Ci t h thng tp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Cc phng thc ci t h thng tp: Cu trc, phng php cp pht v qun l khng gian ri, ci t th mc, hiu qu v hiu nng ci t. Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n

13

Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh So snh cch cp pht ca UNIX/Linux vi Windows/DOS.

Ni dung 11, tun 13: H vo ra Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Th nghim vo ra trong mt chng trnh ng dng cc mc khc nhau. Tng quan v vo ra, h vo ra ca nhn h iu hnh, API vo ra, hiu nng vo ra. Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 12, tun 14: Cu trc lu tr ph Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Cu trc a, lp lch a, qun l a, qun l khng gian swap. Yu cu SV chun b Ghi ch

14

Bi tp

T ...... n Ti G2

Lm cc bi tp v qun l b nh ngoi, lp lch a v qun l khng gian a (ri/cp pht).

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh

Ni dung 13, tun 15: Bo v v an ninh, n tp cui mn hc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bo v: min bo v, ma trn truy cp. An ninh: Xc thc, mt khu, m ha, cc nguy c v an ninh cho cc h my tnh. Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Tm hiu v ma trn truy cp, cch ci t ma trn truy cp trn Windows. 15

Tm hiu v virus, hack, m ha, https, SSL.

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc. C mt trn lp t nht l 21/30 gi hc Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra nh gi nh k Bao gm cc phn sau: STT 1. 2. Ni dung Kim tra - nh gi gia k Thi cui k Trng s (%) 30 70 Ghi ch

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng: 100% s im ca bi tp Trnh by ng bn cht vn yu cu: 80-90% Trnh by c vn mc trung bnh: 50-70% Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 0-40% 2. Bi tp v ng dng: Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 1. Ni dung thi, kim tra Lch thi Ni dung 1 n 8 Kim tra gia k (60 pht u ca gi hc 16 100% 80-90% 60% 50% 0-40%

Lch kim tra

Ghi ch

tun th 10) 2. Ton b 15 ni dung Thi cui k Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng

3.

Thi li

17

NGN NG SQL
1. Thng tin v ging vin H v tn: D Phng Hnh Chc danh, hc hm, hc v: ThS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 16h30g, P305, nh E3, Khoa CNTT, i hc cng ngh, HQG, 144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni. a ch lin h: P305, nh E3, Khoa CNTT, trng i hc cng ngh, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni in thoi: 7547813 Email: hanhdp@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: C s d liu, Khai ph d liu. Thng tin v cc ging vin khc TS Nguyn Tu, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. ThS. ng Thanh Hi, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. ThS. Nguyn Cm T, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Ngn ng SQL

2 - Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: Nhp mn c s d liu . Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 10 Lm bi tp trn lp: 3 Tho lun: 2 Thc hnh PTN: 30 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cc h thng thng tin, P304-305 nh E3, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni.

3. Mc tiu ca mn hc V kin thc: Cung cp cho sinh vin cc kin thc Cch m t mt c s d liu bng SQL 18

Cp nht c s d liu bng SQL Truy vn c s d liu Thc hin cc rng buc c s d liu Lp trnh bng SQL Thit k an ninh c s d liu V k nng: Sinh vin c kh nng s dng h qun tr c s d liu SQL server ci t v khai thc cc c s d liu. 4. Tm tt ni dung mn hc Gii thiu cc khi nim c bn v ngn ng SQL: cc lnh to c s d liu, cp nht c s d liu, truy vn c s d liu. K thut kim tra rng buc trn c s d liu : m t cc rng buc kho, rng buc gi tr, vit cc khng nh (assertion), cc trigger. Cch lp trnh trong ngn ng SQL: Vit cc chng trnh con, lp trnh nhng Cc giao tc trong SQL An ninh c s d liu trong SQL 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. SQL c bn 1.1. Gii thiu ngn ng SQL 1.2. nh ngha mt lc c s d liu quan h 1.2.1. Cc kiu d liu 1.2.2. Cc khai bo bng n gin 1.2.3. Sa i cc lc quan h 1.2.4. Cc gi tr ngm nh 1.2.5. Cc ch s 1.2.6. Nhp mn v la chn ch s 1.3. Cc truy vn n gin trong SQL 1.3.1. Php chiu trong SQL 1.3.2. Php chn trong SQL 1.3.3. So snh cc xu 1.3.4. Ngy thng v thi gian 1.3.5. Cc gi tr null v cc so snh bao hm null 1.3.6. Gi tr logic UNKNOWN 1.3.7. Sp xp th t d liu ra 1.3.8. Cc hm thng dng trong SQL 1.4. Cc truy vn bao gm nhiu hn mt quan h 1.4.1. Tch v ni trong SQL 1.4.2. Lm r ngha cc thuc tnh 1.4.3. Cc bin b 19

1.5.

1.6.

1.7.

1.8.

1.9.

1.4.4. Cc php hp, giao, tr cc truy vn Cc truy vn con 1.5.1. Cc truy vn con to ra cc gi tr v hng 1.5.2. Cc iu kin c bao hm cc quan h 1.5.3. Cc iu kin c bao hm cc b 1.5.4. Cc truy vn con tng quan vi nhau 1.5.5. Cc truy vn con trong mnh FROM 1.5.6. Cc biu thc ni ca SQL 1.5.7. Ni t nhin 1.5.8. Ni ngoi Cc php ton quan h y 1.6.1. Loi b trng lp 1.6.2. Trng lp trong php hp, php giao, php tr 1.6.3. Nhm v s kt hp trong SQL 1.6.4. Cc php ton nhm 1.6.5. Nhm 1.6.6. Cc mnh HAVING Sa i c s d liu 1.7.1. Chn 1.7.2. Xa 1.7.3. Cp nht Khung nhn 1.8.1. Khai bo cc khung nhn 1.8.2. Truy vn cc khung nhn 1.8.3. t tn li cc thuc tnh 1.8.4. Sa i cc khung nhn 1.8.5. Gii thch cc truy vn c cha cc khung nhn Tng kt chng I v bi tp

Chng 2. Cc rng buc v cc trigger 2.1. Kha v kha ngoi 2.1.1. M t kha chnh 2.1.2. Cc kha c m t vi UNIQUE 2.1.3. Lm c hiu lc cc rng buc kha 2.1.4. M t cc rng buc kha ngoi 2.1.5. Duy tr ton vn tham chiu 2.1.6. Lm chm vic kim tra rng buc 2.2. Cc rng buc trn cc thuc tnh v cc b 2.2.1. Cc rng buc NOT NULL 2.2.2. Cc rng buc kim tra da trn cc thuc tnh 20

2.2.3. Cc rng buc kim tra da trn cc b 2.3. Sa i cc rng buc 2.3.1. t tn cho cc rng buc 2.3.2. Sa i cc rng buc trn cc bng 2.4. Cc rng buc mc lc v cc trigger 2.4.1. Khng nh ( Assertion) 2.4.2. Trigger 2.4.3. Cc trigger trong SQL 2.4.4. Cc trigger Instead-of 2.5. Tng kt chng II v bi tp Chng 3. Lp trnh 3.1. SQL nhng 3.1.1. Vn tr ngi khng ph hp 3.1.2. Giao din ngn ng ch/SQL 3.1.3. Phn khai bo 3.1.4. S dng cc bin dng chung 3.1.5. Cc cu lnh Select n hng 3.1.6. Con tr ( Cursor) 3.1.7. Cp nht bng con tr 3.1.8. Bo v khi s cp nht ng thi 3.1.9. Con tr cun 3.1.10. SQL ng 3.2. Cc th tc c lu gi trong lc 3.2.1. To cc hm v cc th tc PSM 3.2.2. Mt vi dng cu lnh n gin trong PSM 3.2.3. Cc cu lnh r nhnh 3.2.4. Cc truy vn trong PSM 3.2.5. Vng lp trong PSM 3.2.6. Vng lp FOR 3.2.7. Nhng cu lnh lp khc 3.2.8. Cc th tc c lu gi trong SQL Server 2000 3.3. Mi trng SQL 3.3.1. Mi trng 3.3.2. Lc 3.3.3. Danh mc 3.3.4. Client v Server trong mi trng SQL 3.3.5. Kt ni 3.3.6. Phin 3.3.7. Module 21

3.4. Giao tc trong SQL 3.4.1. Xp hng theo th t 3.4.2. Atomicity 3.4.3. Giao tc 3.4.4. Read-only transaction 3.4.5. Dirty read 3.4.6. Cc mc c lp khc 3.5. An ton v cp quyn trong SQL 3.5.1. Cc quyn 3.5.2. To cc quyn 3.5.3. Tin trnh kim tra cc quyn 3.5.4. Cp cc quyn 3.5.5. Biu grant 3.5.6. Hy b cc quyn 3.6. Tng kt chng III v bi tp

6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Nguyn Tu : Gio trnh ngn ng SQL 6.2. Hc liu tham kho [2] Implementing RDBMS Concept with SQL Server 2000. Aptech Worldwide, USA,2000 [3] Hector Garcia-Molina, Jeffrey D.Ullman, Jennifer Widom. Database System : The Complete book. Prentice Hall,2002 [4] C.J Date, Hug Darwen. A guid to SQL standard. Addition-Wesley Publishing company, 1993

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung (ND) L thuyt ND 1: Gii thiu ngn ng SQL ND 2: Truy vn SQL n gin 2.0 1.0 1.0 3.0 Ln lp Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1.0 4.0

22

ND 3: Cc truy vn tng cng ND 4: Khung nhn (View) ND 5: Cc rng buc trn thuc tnh v cc b ND 6: Cc rng buc mc lc v trigger ND 7: Thi gia k ND8: Cc th tc c lu tr (stored procedure) ND9: Qun l giao tc trong SQL ND10: An ton v cp quyn trong SQL ND11: n tp thi cui k Cng

1.0 1.0 1.0 1.0

1.0 1.0 1.0 1.0

3.0 3.0 3.0 3.0 3.0

4.5 4.5 4.5 4.5 3.0 4.5 4.5 4.0 6.0 45

1.0 1.0 1.0 2.0 10

1.0 1.0 1.0

3.0 3.0 3.0 3.0

30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu ngn ng SQL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Lch s pht trin ngn ng SQL, cc chun ngn ng SQL khc nhau - Gii thiu tng quan v ngn ng SQL Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin hoc nh 23 Nm c cc khi nim c s v ngn ng SQL

Ni dung 2, tun 2: SQL n gin Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Ngn ng nh ngha d liu, sa i d liu - Truy vn trn mt quan h; cc php ton; c gi tr c bit - Truy vn bao gm nhiu hn mt quan h Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, - Lm quen vi h qun tr s d liu SQLServer 2000 - Thc hnh ci t c s d liu mu theo hng dn ca gio vin thc hnh T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Thc hnh ci t c s d liu mu bng dng lnh Cc bi tp tng ng vi ba ni dung trn Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 3, tun 3: Cc truy vn tng cng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n - Truy vn con - Cc biu thc 24 Yu cu SV chun b Ghi ch

Ti G2

ni trong SQL - Cc php ton quan h y

Bi tp

T ...... n Ti G2

Cc bi tp, v d minh ha tng ng vi ba ni dung trn

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d,

- Thc hnh ci t c s d liu mu bng dng lnh - Thc hin cc truy vn trn c s d liu mu ci t.

T hc, t nghin cu

Ti th vin, nh

Thnh tho cc truy vn n gin v phc tp; lu thao tc trn cc gi tr c bit

Ni dung 4, tun 4: Khung nhn. Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - ngha ca khung nhn - Cch thc nh ngha mt khung nhn - S dng khung nhn trong truy vn v sa i d liu Bi tp T ...... n Ti G2 25 Cc v d minh ha Yu cu SV chun b Ghi ch

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d,

- Thc hnh to khung nhn vi cc ty chn ring - Thc hin truy vn, sa i d liu thng qua khung nhn

T hc, t nghin cu

Ti th vin, nh

- Thnh tho cc thao tc trn khung nhn - Lu cc nguyn tc sa i d liu thng qua khung nhn

Ni dung 5, tun 5: Cc rng buc trn thuc tnh v cc b Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Rng buc kha chnh, kha ngoi - Rng buc trn thuc tnh v cc b - Sa i cc rng buc Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, - Thc hin cc rng buc, s dng cng c ha ca H qun tr c s d liu 26 Cc v d minh ha tng ng Yu cu SV chun b Ghi ch

SQLServer 2000 - Thc hin cng vic trn bng ngn ng SQL T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Hiu c tm quan trng ca vic thit k cc rng buc; ngha ca vic tht cht cc rng buc cng nh ni lng cc rng buc

Ni dung 6, tun 6: Cc rng buc mc lc v trigger Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Cc khng nh (assertion) - ngha ca trigger - Cc loi trigger v cch nh ngha mt trigger. Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Thc hnh to cc loi trigger khc nhau - So snh cc rng buc - Hiu c ngha v nguyn tc nh ngha thc thi ca trigger 27 Cc bi tp minh ha tng ng Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 7, tun 7: Thi gia k (60) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh 6 ni dung hc trn n tp 6 ni dung hc trn Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 8, tun 8: Cc th tc c lu tr (stored procedure) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - To cc hm v cc th tc PSM - Mt s cu lnh v cu trc trong PSM - Cch thc nh ngha v s dng th tc lu tr Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 28 Cc bi tp minh ha tng ng Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh, th nghim, in d,

- Thc hnh vit cc th tc lu tr c tham s hoc khng c tham s, s dng cng c ha ca H qun tr c s d liu SQLServer 2000 - Thc hin cng vic trn bng ngn ng SQL

T hc, t nghin cu

Ti th vin, nh

- Hiu c ngha v cc u im ca th tc lu tr - Thc hin gi thc thi th tc lu tr thay v vit cu lnh truy vn SQL trc tip trong m ngun chng trnh

Ni dung 9, tun 9: Qun l giao tc trong SQL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, Bi tp thc hnh tng ng vi cc ni dung trn 29 - Khi nim giao tc (transaction) - Cc loi giao tc - Cc mc c lp Cc bi tp minh ha tng ng Yu cu SV chun b Ghi ch

T hc, t nghin cu

Ti th vin, nh

- c thm v transaction log - Tm hiu khi nim checkpoint

Ni dung 10, tun 10: An ton v cp quyn trong SQL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Quyn v cch tp quyn - Tin trnh kim tra c quyn - Cp quyn v hy b quyn Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, - Thc hnh to v phn quyn bng cng c ha ca H qun tr c s d liu SQLServer 2000 - Thc hin cng vic trn bng ngn ng SQL T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Thnh tho vic phn quyn cho ngi dng khai thc c s d liu Cc bi tp minh ha tng ng Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 11, tun 11: n tp thi cui k Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung chnh a im 30 Yu cu SV chun b Ghi ch

L thuyt

T ...... n Ti G2

Ton b cc ni dung hc trn

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc. C mt trn lp t nht l 21/30 gi hc Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi nh k Bao gm cc phn sau: STT 1. 2. Ni dung Kim tra - nh gi gia k Thi cui k Trng s (%) 30 70 Ghi ch

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng: 100% s im ca bi tp Trnh by ng bn cht vn yu cu: 80-90% Trnh by c vn mc trung bnh: 50-70% Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 0-40% 31

2. Bi tp v ng dng: Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 1. Ni dung thi, kim tra Lch thi Ni dung 1 n 7 Kim tra gia k (60 pht u ca gi hc tun th 8) Thi cui k Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng 100% 80-90% 60% 50% 0-40%

Lch kim tra

Ghi ch

2.

Ton b 10 ni dung

3.

Thi li

32

NHP MN H C S D LIU
1. Thng tin v ging vin H v tn: Nguyn Tu Chc danh, hc hm, hc v: TS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 16h30g, P305, nh E3, Khoa cng ngh thng tin, i hc cng ngh, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni. a ch lin h: P305, nh E3, Khoa cng ngh thng tin, trng i hc cng ngh, HQGHN, 144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni in thoi: 7547813 Email: ntue@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: C s d liu, Khai ph d liu. Thng tin v cc ging vin khc PGS TS Trnh Nht Tin, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. TS. Nguyn H Nam, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. ThS D Phng Hnh, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Nhp mn h c s d liu 2 Kin trc my tnh, NNLT C/C++.

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 8 Tho lun: 2 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cc h thng thng tin, P304-305 nh E3, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni.

3. Mc tiu ca mn hc V kin thc: Cung cp cho sinh vin cc kin thc Cc khi nim c bn v h c s d liu nh: c s d liu, h qun tr 33

c s d liu, m hnh c s d liu M hnh lin kt thc th M hnh quan h Phng php thit k c s d liu V k nng: Sinh vin c kh nng thit k cc c s d liu phc v cho vic qun l 4. Tm tt ni dung mn hc Gii thiu cc khi nim c bn v h c s d liu nh: c s d liu, h qun tr c s d liu, m hnh c s d liu M hnh lin kt thc th: Gii thiu cc khi nim c bn ca m hnh lin kt thc th nh kiu thc th, kiu lin kt. Cch xy dng mt lc lin kt thc th. M hnh quan h : Gii thiu cc khi nim c bn ca m hnh quan h nh: min gi tr, thuc tnh, lc quan h, quan h, kho, lc c s d liu, c s d liu. Cc loi rng buc trn c s d liu, cc php ton i s quan h. Cch chuyn i mt lc lin kt thc th thnh mt lc c s d liu quan h Khi nim v ph thuc hm v chun ho c s d liu quan h, l thuyt xy dng c s d liu quan h 5. Ni dung chi tit Chng 4. Cc khi nim c bn v h c s d liu 4.1. C s d liu 4.1.1. nh ngha c s d liu 4.1.2. S pht trin ca c s d liu 4.2. H qun tr c s d liu 4.2.1. nh ngha h qun trii c s d liu 4.2.2. Cc chc nng ca mt h qun tr c s d liu 4.3. M hnh c s d liu Chng 5. M hnh lin kt thc th 5.1. Cc phn t ca m hnh lin kt thc th 5.1.1. Kiu thc th 5.1.2. Kiu lin kt 5.2. Lc lin kt thc th 5.3. Thit k m hnh lin kt thc th Chng 6. M hnh d liu quan h 6.1. Cc c s ca m hnh quan h 6.1.1. Thuc tnh, min gi tr 6.1.2. Lc quan h v quan h 34

6.2. Cc rng buc trn m hnh quan h 6.2.1. Rng buc min 6.2.2. Rng buc kho v rng buc trn cc gi tr rng 6.2.3. Ton vn thc th v ton vn tham chiu 6.2.4. Lc c s d liu quan h v c s d liu quan h 6.3. Chuyn i lc lin kt thc th thnh lc quan h 6.3.1. Chuyn i cc kiu thc th thnh cc quan h 6.3.2. Chuyn i cc kiu lin kt thnh quan h 6.3.3. T hp cc quan h 6.3.4. Chuyn i cc kiu thc th yu thnh quan h 6.4. i s quan h 6.4.1. V d v lc c s d liu quan h 6.4.2. i s cc php ton quan h 6.4.3. Cc php ton quan h trn cc ti (bag) 6.4.4. M rng cc php ton ca i s quan h Chng 7. Ph thuc hm v thit k lc c s d liu quan h 7.1. Ph thuc hm 7.1.1. nh ngha ph thuc hm 7.1.2. Kho ca quan h 7.1.3. Siu kho 7.1.4. Pht hin kho ca quan h 7.2. Cc quy tc v ph thuc hm 7.2.1. Quy tc tch, hp 7.2.2. Cc ph thuc hm tm thng 7.2.3. Tnh bao ng ca cc thuc tnh 7.2.4. Quy tc bc cu 7.2.5. Tp ng cc ph thuc hm 7.2.6. Php chiu cc ph thuc hm 7.3. Thit k lc c s d liu quan h 7.3.1. D thng 7.3.2. Tch cc quan h 7.3.3. Dng chun Boyce-Codd 7.3.4. Tch thnh dng chun BCNF 7.3.5. Khi phc thng tin t cc php tch 7.3.6. Dng chun 3 7.4. Cc ph thuc a tr 7.4.1. Ph thuc thuc tnh v d tha h qu ca n 7.4.2. nh ngha ph thuc a tr 7.4.3. Dng chun 4 35

7.4.4. Tch thnh dng chun 4 Chng 8. Ngn ng c s d liu SQL 8.1. Gii thiu ngn ng SQL 8.2. nh ngha mt lc quan h trong SQL 8.2.1. Cc kiu d liu 8.2.2. M t bng n gin 8.2.3. Cp nht lc quan h 8.3. Cp nht c s d liu 8.3.1. Chn 8.3.2. Xo 8.3.3. Sa i 8.4. Truy vn trong SQL 8.4.1. Truy vn n gin trong SQL 8.4.2. Truy vn trn nhiu quan h 8.4.3. Cc truy vn con Chng 9. Khi nim v c s d liu phn tn 9.1. S ra i ca c s d liu phn tn 9.1.1. iu kin ra i ca c s d liu phn tn 9.1.2. Cc u im ca c s d liu phn tn 9.2. X l phn tn v c s d liu phn tn 9.2.1. X l phn tn 9.2.2. C s d liu phn tn 9.3. H qun tr c s d liu phn tn 9.3.1. Chc nng 9.3.2. Cc thnh phn 9.4. Cc c trng trong sut ca c s d liu phn tn 9.4.1. Trong sut phn tn 9.4.2. Trong sut giao dch 9.4.3. Trong sut thao tc v ti u cu hi 9.5. Thit k c s d liu phn tn 9.5.1. Thit k phn on d liu 9.5.2. Thit k nh v d liu 9.5.3. Thit k nhn bn d liu 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Nguyn Tu : Gio trnh nhp mn h c s d liu 6.2. Hc liu tham kho 36

[2] Peter Rob, Carlos Coronel. Database system: Design, implementation and management [3] Ramez Elmarsi, Shamkant B Navathe. Fundamentals of Database Systems, Addison -Wesley, 2000 [4] Hector Garcia-Molina, Jeffrey D.Ullman, Jennifer Widom. Database System : The Complete book. Prentice Hall, 2002 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung (ND) L thuyt ND 1: Gii thiu cc khi nim c bn v h c s d liu ND 2: Thit k m hnh lin kt thc th ND 3: M hnh d liu quan h ND 4: Kim tra gia k ND 5: Ph thuc hm v thit k lc d liu quan h ND 6: Ngn ng c s d liu SQL ND 7: C s d liu phn tn ND 8: n tp cui mn hc Cng 1.5 Ln lp Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1.5

2.0 3.0 1.0 6.0 3.0 2.5 1.0 20

2.0 2.0

4.0 5.0 1.0

2.0 2.0

1.0

9.0 5.0

1.0

3.5 1.0

30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu cc khi nim c bn v h c s d liu Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - nh ngha c s d liu v s pht trin ca c s d liu 37 Yu cu SV chun b Ghi ch

- nh ngha h qun tr c s d liu - M hnh c s d liu Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin hoc nh Nm c cc khi nim c s v h c s d liu.

Ni dung 2, tun 2+3+4: Thit k m hnh lin kt thc th Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Cc phn t ca m hnh lin kt thc th: kiu thc th v kiu lin kt - Lc lin kt thc th - Thit k m hnh lin kt thc th - M hnh lin kt thc th m rng Bi tp T ...... n Ti G2 - Thit k m hnh lin kt thc th cho hai bi ton qun l, vi tp hp cc yu cu cho trc - Thit k m hnh lin kt thc th m rng Tho lun T ...... n 38 Yu cu SV chun b Ghi ch

Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Nm vng cc nguyn tc thit k m hnh lin kt thc th

Ni dung 3, tun 5+6+7: M hnh d liu quan h Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Cc c s ca m hnh quan h - Cc rng buc trn m hnh quan h - Chuyn i lc lin kt thc th thnh lc quan h - i s quan h Bi tp T ...... n Ti G2 Lm bi tp nm vng: - Cc nguyn tc chuyn i lc lin kt thc th sang lc quan h, m bo cc rng buc trn m hnh quan h - Nm vng cc php ton i s quan h. Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin Ti th 39 Lm cc bi tp Lm cc bi tp v d trn lp. Yu cu SV chun b Ghi ch

cu

vin, nh

c giao v nh.

Ni dung 4, tun 8: Kim tra gia k, thi gian 60 pht. Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Cc ni dung hc trong 6 tun trc . Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 5, tun 9+10+11: Ph thuc hm v thit k lc c s d liu quan

h
Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Ph thuc hm: cc khi nim ph thuc hm, kho ca quan h, siu kho - Cc quy tc v ph thuc hm: tch, hp; cc ph thuc hm tm thng - Tnh bao ng ca cc thuc tnh - Tp ng cc ph thuc hm 40 Yu cu SV chun b y l ni dung kh, sinh vin cn c ti liu trc khi hc l thuyt. Ghi ch

- Php chiu cc ph thuc hm - Thit k lc c s d liu quan h + D thng + Tch cc quan h + Dng chun Boyce-Codd + Tch thnh dng chun BCNF + Khi phc thng tin t cc php tch + Dng chun 3 - Cc ph thuc a tr - Dng chun 4 v tch thnh dng chun 4 Bi tp T ...... n Ti G2 Thc hin mt s bi tp c bn v: - ph thuc hm - thit k, chun ha lc c s d liu v cc dng chun khc nhau Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Hiu c tm quan trng ca vn thit k c s d liu .

41

Ni dung 6, tun 12+13: Ngn ng c s d liu SQL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Gii thiu ngn ng SQL - nh ngha mt lc quan h trong SQL + Cc kiu d liu + M t bng n gin + Cp nht lc quan h - Cp nht c s d liu - Truy vn trong SQL + Truy vn n gin trong SQL + Truy vn trn nhiu quan h + Cc truy vn con Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh S dng thnh tho ngn ng SQL nh ngha v truy vn d liu Thc hin cc bi tp s dng ngn ng SQL nh ngha d liu, truy vn d liu Yu cu SV chun b Ghi ch

42

Ni dung 7, tun 14: c s d liu phn tn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - S ra i ca c s d liu phn tn - H qun tr c s d liu phn tn - Cc c trng trong sut ca c s d liu phn tn - Thit k c s d liu phn tn Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh c thm ti liu tham kho Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 8, tun 15: n tp cui mn hc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 43 Ton b 7 ni dung hc. Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh n tp 7 ni dung hc; chun b trc cu hi cho bui n tp

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. - Chun b tt cc phn c giao t hc. - C mt trn lp t nht l 21/30 gi hc - Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra nh gi nh k Bao gm cc phn sau: STT 1. 2. Ni dung Kim tra - nh gi gia k Thi cui k Trng s (%) 30 70 Ghi ch

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng:100% s im ca bi tp Trnh by ng bn cht vn yu cu: 80-90% Trnh by c vn mc trung bnh: 50-70% Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 0-40% 2. Bi tp v ng dng: Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 100% 80-90% 60% 50% 0-40%

44

9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 1. Ni dung thi, kim tra Lch thi Ni dung 1 n 3 Kim tra gia k (60 pht u ca gi hc tun th 10) Thi cui k Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng Lch kim tra Ghi ch

2.

Ton b 7 ni dung

3.

Thi li

45

KIN TRC MY TNH


1. Thng tin v cc ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi: Email: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi: Email: Nguyn Ngc Ho TS T 8h n 17h, Phng 305, Nh E3, 144 Xun Thu, Cu Giy, HN 7547813 Hoa.Nguyen@vnu.edu.vn L Hng Hi ThS T 8h n 17h, Phng 305, Nh E3, 144 Xun Thu, Cu Giy, HN 7547813 hailh@vnu.edu.vn

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Kin trc my tnh 2

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Cu trc d liu v gii thut, Ton ri rc Cc mn hc k tip: Nguyn l cc h iu hnh Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 21 Lm bi tp trn lp: 6 Tho lun: 3 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 4 a ch b mn ph trch mn hc: B mn Cc h thng thng tin, phng 304-305, nh E3, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni

3. Mc tiu ca mn hc

Kin thc:
C kin thc c bn v kin trc v t chc ca my tnh, cng nh s lc lch s pht trin ngnh cng nghip my tnh, Nm bt hot ng v t chc ca cc b phn chnh trong my tnh, c 46

bit l b nh v CPU, Hiu r v nh hng ca tp lnh v kiu nh a ch n hiu nng ca mt my tnh computer, Hiu r v quan h ln nhau gia tp lnh, kiu a ch, pipeline v nhng phn cp ca b nh (cache, chnh, o), Hiu v nm chc nhng nh hng n hiu nng ca my tnh khi mt trong nhng yu t quan trng trong kin trc ca n c thay i.. Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc v lm bi tp trn lp, cng nh tham gia y cc bi thc hnh. Ngoi ra, sinh vin cn tun th yu cu ca ging vin v vic chun b trc mi bui hc, tun th gi t hc v chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc T nhng mc tiu chnh nu trn, ni dung chnh mn hc hng n nhng vn sau : Khi nim chung lin quan n lnh vc kin trc my tnh, S lc nhng kin thc c s lin quan n mn hc, Cc khi nim, kin trc ca b nh chnh, b nh cache v cc thit b lu tr d liu, S lc v lin kt trong my tnh, t chc v kin trc cc h thng bus, Tp lnh v cc phng thc truy cp d liu trong b nh, T chc v cc chc nng ca b vi x l CPU.

5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Nhp mn 1.1. Khi nim 1.1.1. Kin trc v t chc 1.1.2. Cu trc v chc nng 1.2. Lch s 1.3. M hnh my tnh ca Von Neuman 1.4. Hiu nng v quy lut ca Moore 1.5. Kin trc my tnh hin i 1.6. Khi nim thng tin 1.7. Biu din thng tin s 1.7.1. Biu din k t 1.7.2. Biu din s nguyn 1.7.3. Biu din s thc 1.8. Cu hi n tp v ti liu tham kho Chng 2. Kin thc c s 47

2.1. i s Bool 2.1.1. Tin & nh l 2.1.2. Bng chn l v biu thc logic 2.1.3. n gin ho biu thc logic 2.2. Mch kt hp 2.2.1. Cng logic 2.2.2. Mch logic t hp 2.2.3. Mch tun t 2.3. Cu hi n tp v ti liu tham kho Chng 3. Bus v interconnection 3.1. T chc my tnh 3.2. Khi nim bus 3.2.1. T chc 3.2.2. Kin trc truyn thng 3.2.3. Kin trc hiu nng cao 3.3. Cc c im ca bus 3.3.1. Kiu bus 3.3.2. rng bus 3.3.3. Kiu truyn d liu 3.3.4. Timing 3.3.5. K thut phn x (arbitrage) 3.3.6. Hiu nng 3.4. V d vi PCI bus 3.5. Cu hi n tp v ti liu tham kho Chng 4. B nh v cc h thng lu tr 4.1. Khi nim v phn cp b nh 4.2. Cc c im ca b nh 4.3. B nh chnh 4.3.1. RAM, SRAM, SDRAM, DDR2-SDRAM 4.3.2. ROM, PROM, EPROM, EEPROM, Flash Memory 4.3.3. T chc 4.4. B nh cache 4.4.1. Khi nim v cu trc 4.4.2. C ch hot ng 4.4.3. Cc phng php nh x gia cache v b nh chnh 4.4.4. Gii thut thay th 4.4.5. Cc chnh sch ghi 4.4.6. V d vi PowerPC v Pentium 48

4.5. B nh ngoi 4.5.1. Phn loi 4.5.2. RAID 4.6. Cu hi n tp v ti liu tham kho Chng 5. Cc thit b vo ra 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. Cc thit b bn ngoi I/O Modules Truy cp b nh trc tip Knh I/O v processors

Bi tp & Kim tra gia k Chng 6. Tp lnh 6.1. Khi nim 6.1.1. Khi nim chng trnh 6.1.2. S trng thi chu trnh lnh n gin 6.1.3. Quan h memory-register 6.2. Biu din lnh 6.3. nh dng (format) lnh 6.3.1. Format 3 ton hng 6.3.2. Format 2 ton hng 6.3.3. Format 1 ton hng 6.3.4. Format 0 ton hng 6.4. Phn loi lnh 6.4.1. X l d liu 6.4.2. Chuyn d liu 6.4.3. Lu d liu 6.4.4. iu khin 6.5. Cc phng php nh a ch 6.5.1. Tc thi 6.5.2. Trc tip 6.5.3. Gin tip thng qua b nh chnh 6.5.4. Gin tip thng qua thanh ghi 6.5.5. S dng stack 6.5.6. Gin tip kt hp dch chuyn 6.6. V d vi PowerPC v Pentium 6.7. Cu hi n tp v ti liu tham kho Chng 7. T chc v chc nng ca CPU 7.1. Cu trc CPU 49

7.2.

7.3.

7.4.

7.5.

7.6.

7.7.

7.1.1. n v tnh ton (ALU, FPU) 7.1.2. n v iu khin (Control Unit) 7.1.3. Registers (data, address, instruction, control) 7.1.4. Internal bus Chu trnh lnh 7.2.1. Cc bc trong mt chu trnh lnh 7.2.2. S trng thi chu trnh lnh y 7.2.3. Lung d liu Pipeline 7.3.1. Khi nim 7.3.2. nh hng ca cc lnh r nhnh c iu kin v v iu kin 7.3.3. Cc phng php x l r nhnh 7.3.4. Hiu nng 7.3.5. V d pipeline trong Pentium CPU CISC & RISC 7.4.1. Khi nim 7.4.2. c im ca CISC v RISC 7.4.3. Pipeline trong cc CPU kiu RISC 7.4.4. Ti u ho lnh trong cc CPU kiu RISC Superscalar 7.5.1. Superpipelined via Superscalar 7.5.2. Mt s gii hn ca superscalar 7.5.3. Thi hnh v ci t S lc v b iu khin Control Unit 7.6.1. Vi lnh 7.6.2. Cc tn hiu iu khin 7.6.3. M hnh b iu khin Cu hi n tp v ti liu tham kho

Chng 8. X l song song 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. T chc a processors a processors i xng Clusters Truy cp b nh khng ng dng Tnh ton vector

n tp chung 6. Hc liu [1] William Stallings, Computer Organization and Architecture, 7th Edition, 2006. 50

[2] John L. Hennessy & David A. Patterson, Computer Architecture, A quantitative approach, 3th Edition, 2003. [3] Nguyn nh Vit, Kin trc my tnh, Nh xut bn HQG H ni, 2005. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ln lp Ni dung (ND) L thuyt 1.5 Bi tp 0.5 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d ... T hc, t Tng nghin cu 2

ND 1: Gii thiu tng quan v kin trc my tnh, biu din thng tin s trong my tnh ND 2: i s Bool, cng logic, mch kt hp, mch tun t ND 3: Khi nim bus, interconnection, k thut phn x, timing ND 4: B nh v cc thit b lu tr: khi nim, phn cp b nh, b nh chnh, b nh cache ND 5: Kim tra gia k ND 6: Cc thit b vo ra ND 7: Tp lnh: khi nim, biu din, format, phn loi lnh. Cc phng php nh a ch v v d vi PowerPC & Pentium ND 8: T chc v chc nng ca CPU: cu trc CPU, chu trnh lnh, pipeline, CISC&RISC, superscalar, control unit ND 9: X l song song ND 10: Tng kt ht mn Cng

0.5

3.5

0.5

1 1 4 1 1

1 1 6

0.5

0.5

1 1 21

0.5 1 6 51

0.5

2 2 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu tng quan v kin trc my tnh Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T n Ti G2 Yu cu SV chun b Ghi ch

- Gii thiu tng quan c chng v kin trc my tnh, 1+2 ca ti cc khi nim c bn, liu [1] lch s pht trin - Biu din thng tin s trong my tnh

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 2, tun 2: Cc khi nim c bn Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T n Ti G2 - Biu din thng tin s - i s Bool - Cng logics - Mch kt hp - Mch tun t Bi tp phn i s bool v mch kt hp v tun t Yu cu SV chun b c ph lc A v B ca ti liu [1] Ghi ch

Bi tp

T n Ti G2

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t Ti th c v tm hiu thm nghin cu vin hoc v cc mch kt hp nh hin i

52

Ni dung 3, tun 3+4: Bus v Interconections Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T n Ti G2 - Khi nim bus - Cc c im ca bus - PCI bus Bi tp v timing v nhng k thut phn x Yu cu SV chun b Tm hiu, c trc chng 3 ca ti liu [1] Ghi ch

Bi tp

Tho lun Thc hnh, T th nghim, n in d, Phng TH s . T hc, t nghin cu Tm hiu thm v m hnh bus hin i

Ni dung 4, tun 5+6+7: B nh v cc h thng lu tr Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T n Ti G2 - B nh: khi nim, phn cp b nh, b nh chnh, b nh cache, b nh ngoi - T chc b nh ln - Cc c ch nh x cache-main memory - Cc gii thut thay th Yu cu SV chun b Tm hiu, c trc chng 4+5+6 ca ti liu [1] Ghi ch

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t Ti th - Tm hiu v b nh nghin cu vin hoc DDR, DDR2 nh Ni dung 5+6, tun 8: Cc thit b vo ra Kim tra gia k s c thc hin trong gi u ca tun th 8 53

Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T n Ti G2 - Cc thit b vo ra - Truy xut b nh trc tip DMA - I/O channels & Processor

Yu cu SV chun b Tm hiu, c trc chng 7 ca ti liu [1]

Ghi ch

Bi tp

T n Ti

Tho lun Thc hnh, T th nghim, n in d, Phng TH s . T hc, t nghin cu - Tm hiu v Firewire v mt s chun gp vi cc thit b ngoi vi khc

Ni dung 7, tun 9+10+11: Tp lnh Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt - Khi nim tp lnh - nh dng lnh, - Phn loi lnh - Cc phng php nh a ch Bi tp lin quan n cc phng php nh a ch lnh Yu cu SV chun b Tm hiu, c trc chng 10+11 ca ti liu [1] Ghi ch

Bi tp

Tho lun Thc hnh, T th nghim, n in d, Phng TH s . T hc, t nghin cu Tm hiu thm v cc tp lnh ca UltraSparc ca Sun 54

Ni dung 8, tun 12+13: T chc v chc nng ca CPU Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt - Cu trc CPU - Chu trnh lnh - Pipeline - CISC&RISC - Superscalar - Control Unit Lm bi tp phn pipeline v vi lnh Yu cu SV Chun b Tm hiu, c trc chng 12+13+14 ca ti liu [1] Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, T th nghim, n in d, Phng TH s . T hc, t nghin cu

Tm hiu thm v c ch pipeline v vi lnh trong IA-64 ca Intel

Ni dung 9, tun 14: X l song song Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im - T chc nhiu processor trong computer - Symmetric MultiProcessors - Clusters - Vector Computation Lm bi tp phn tnh ton vector T n Phng TH s . Tm hiu thm v cc hnh thc qun l 55 Yu cu SV Chun b Tm hiu, c trc chng 18 ca ti liu [1] Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t

nghin cu

caches trong cc my in ton a processors

Ni dung 10, tun 15: n tp ht mn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Tng ktnhng ni dung hc Yu cu SV chun b c v tm hiu nhng vn c cp trong mn hc Ghi ch

Bi tp

Lm cc bi tp c ni dung xuyn sut mn hc T n Phng TH s .

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc. C mt y trong cc gi hc, c bit l cc gi bi tp, tho lun v c t hc ti lp. C mt trn lp t nht l 21/30 gi hc. Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k STT 1 Ni dung Trng s (%)

Tham gia tch cc hot ng hc (i hc y , chun 10 b bi tt v tch cc tho lun, ) 56

2 3

Kim tra - nh gi gia k Bo v bi tp ln

30 60

9.3. Tiu ch nh gi 1. Bi tp v l thuyt Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng:100% s im ca bi tp Trnh by ng bn cht vn yu cu: 80-90% Trnh by c vn mc trung bnh: 50-70% Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 0-40% 2. Bi tp v ng dng: Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 100% 80-90% 60% 50% 0-40%

9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 1 Ni dung thi, kim tra Ni dung 1 n 4 Lch thi Kim tra gia k (60 pht u ca gi hc tun th 8) Thi cui k Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng Lch kim tra Ghi ch

Ton b 10 ni dung

Thi li

57

MI TRNG LP TRNH TRC QUAN


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi: Email: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi: Email: V Quang Dng ThS T 8h n 17h, Phng 309 Nh E3, 144 Xun Thu, Cu Giy, HN 7549106 dungvq@vnu.edu.vn T Vn Khnh ThS T 8h n 17h, Phng 309 Nh E3, 144 Xun Thu, Cu Giy, HN 7549106 khanhtv@vnu.edu.vn

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Mi trng lp trnh trc quan 2

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Ngn ng lp trnh bc cao, Cu trc d liu v gii thut, Lp trnh hng i tng Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 15 Lm bi tp trn lp: 3 Tho lun: 7 Thc hnh, thc tp: 16 Hot ng theo nhm: 4 T hc: 30 a ch b mn ph trch mn hc: B mn Cng ngh phn mm, phng 309, nh E3, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni

3. Mc tiu ca mn hc

Kin thc:
Nm vng cc khi nim c bn lin quan n lp trnh trc quan, lp trnh hng s kin, 58

Hiu r nh hng ca ngn ng m phng UML (Unified Modelling Language) n lp trnh trc quan, Bit cch s dng mt mi trng lp trnh trc quan Bit cch vn dng kin thc c trnh by xy dng ng dng ch trng n giao din ngi dng. K nng: Bit cch vn dng tt cc kin thc c truyn dy trong vic xy dng v pht trin cc ng dng tin hc trn mi trng lp trnh trc quan. C th: S dng thnh tho mt mi trng lp trnh trc quan nh Visual Studio, Eclipse, NetBean, Borland Builder, ... Bit tn dng tt nhng thnh phn c sn pht trin mt cch hiu qu cc ng dng theo yu cu c th. Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc v lm bi tp trn lp, cng nh tham gia y cc bi thc hnh. Ngoi ra, sinh vin cn tun th yu cu ca ging vin v vic chun b trc mi bui hc, tun th gi t hc v chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc "Mi trng lp trnh trc quan bao hm bn ni dung chnh sau: Cung cp nhng khi nim c bn v lp trnh trc quan v pht trin ng dng trn mi trng pht trin tch hp trc quan. Quan h gia lp trnh trc quan vi lp trnh hng s kin v lp trnh hng i tng cng c ch trng. nh hng ca ngn ng m hnh UML (Unified Modelling Language) n lp trnh trc quan, cng nh cch tip cn xy dng ng dng da trn kin trc hng m hnh MDA (Model Driven Architecture) Nguyn tc thit k giao din ngi my c mt giao din tt Xy dng ng dng trn mi trng pht trin trc quan 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu tng quan v lp trnh trc quan 1.1. Gii thiu chung 1.1.1. Giao din ha ngi s dng 1.1.2. Lp trnh hng s kin 1.1.3. Tch hp mi trng pht trin 1.2. Lp trnh trc quan v lp trnh hng i tng 1.2.1. c im chnh trong hng s kin 1.2.2. Mi quan h Chng 2. Lp trnh trc quan v UML 2.1. Gii thiu chung v UML 2.1.1. Ngn ng hnh thc 59

2.1.2. Cc c trng ca UML 2.2. Thit k h thng 2.2.1. M hnh v quy trnh thit k 2.2.2. Nguyn tc thit k 2.3. S dng UML trong lp trnh trc quan 2.3.1. M hnh ha v cch tip cn h thng S dng biu : c t yu cu Ca s dng v biu giao tip: xy dng kch bn cc s kin Biu trng thi 2.3.2. M hnh ha kin trc ca h thng c t lp Xc nh quan h gia lp i tng v biu lp 2.3.3. M hnh ha kin trc Kin trc hng m hnh Thnh phn v biu phn r Gi v giao din 2.3.4. Biu thc thi Chng 3. Mi trng pht trin tch hp trc quan 3.1. Gii thiu chung v lp trnh trc quan 3.1.1. Mc ch 3.1.2. C s ngn ng 3.1.3. H thng thc thi o (VES) 3.1.4. Mi quan h a ngn ng 3.1.5. Bo mt 3.1.6. Chng trnh 3.2. Gii thiu chung v cng c pht trin 3.2.1. Visual Studio 3.2.2. Eclipse (hoc NetBean) 3.2.3. Thit k giao din ngi s dng Chng 4. Lp trnh hng i tng (Minh ha trn Java/C#) 4.1. Gii thiu chung 4.1.1. Gii thiu 4.1.2. K hiu, kiu v biu thc 4.1.3. Khai bo 4.1.4. Bin dch 4.2. Lp trnh hng i tng 60

4.2.1. Lp v Structs 4.2.2. K tha 4.2.3. Giao din 4.3. Nng cao 4.3.1. S kin 4.3.2. Ngoi l 4.3.3. Khng gian tn 4.3.4. Collections 4.3.5. Reflection 4.3.6. Threading 4.3.7. Streaming Chng 5. Nguyn tc thit k giao din ngi my (HMI) 5.1. Cc c trng ca HMI 5.1.1. H kin trc m 5.1.2. c trng giao din ha 5.2. Lp trnh hng s kin 5.2.1. Th vin lin kt ng 5.2.2. Phng thc chun v c ch giao tip gia cc tin trnh 5.3. Cu trc chng trnh Windows Chng 6. Pht trin ng dng trn cng c pht trin mi trng trc quan 6.1. Thit k giao din 6.1.1. Chng trnh GUI hng s kin 6.1.2. Thit k GUI Layout 6.1.3. a lp 6.2. Lp trnh mng 6.2.1. Sockets trong Java/.Net 6.2.2. NetworkStream 6.2.3. WebRequest v WebResponse 6.3. Truy cp d liu vi .Net 6.3.1. Truy cp hng kt ni 6.3.2. Truy cp khng kt ni 6.3.3. Truy cp CSDL vi DataAdapter 6.3.4. Tch hp XML 6. Hc liu 6.1. Bt buc [1] Ambler, Scott William (2004). The Object Primer: Agile Model Driven Development with UML 2. Cambridge University Press. ISBN 0-521-5401861

[2] Nguyn Vn Ba. Pht trin h thng hng i tng vi UML2.0 v C++. NXB HQG. 2005. 6.2. Tham kho [3] L Minh Trung. Thit k trc quan vi UML Rational Rose. NXB Thng k.2004 [4] Mark Horner, Pro .NET 2.0 Code and Design Standards in C# 360 pages, ISBN: 1590595602, Apress, 2005 [5] Christian Nagelet al., Professional C# 2005 , Wrox Press 2006 (1586 pages) , ISBN:0764575341. [6] Brian Goetz, Tim Peierls, Joshua Bloch, Joseph Bowbeer, David Holmes, Doug Lea, Java Concurrency in Practice, Addison Wesley Professional, ISBN-10: 0-321-34960-1, ISBN-13: 978-0-321-34960-6 (384 pages) [7] Rockford Lhotka, Expert C# 2005 Business Objects, Second Edition (Expert), 696 pages, Apress 2nd edition (March 24, 2006), ISBN: 1590596323. [8] http://www.ecma-international.org/publications/standards/Ecma-335.htm [9] http://msdn.microsoft.com/net/ [10] http://www.gotdotnet.com/ [11] http://www.sun.com

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi tn ch cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ln lp Ni dung L thuyt 2 3 2 3 1 1 5 4 2 2 1 1 1 2 Bi tp Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu Tng

ND1: Gii thiu tng quan v lp trnh trc quan ND 2: Lp trnh trc quan v UML ND 3: Mi trng pht trin tch hp trc quan ND 4: Lp trnh hng i tng ND 4: Kim tra gia k ND 5: Thit k giao din ngi - my ND 6: Thc nghim xy dng ng dng thc t

2 5 3 6 1 11 2

62

ND 7: Bo v bi tp ln Cng 15 3 5 7 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu tng quan v lp trnh trc quan Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n Ti G2 Ni dung chnh Gii thiu v lp trnh trc quan v cc khi nim c bn Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 2, tun 2 + 3 + 4: Lp trnh trc quan v UML Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T n Ti G2 - Gii thiu s lc v UML - Mt s nguyn tc khi thit k h thng - Lp trnh trc quan trn UML Lm bi tp nm vng ngn ng UML Tho lun xoay quanh nh hng ca UML n lp trnh trc quan Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

T n Ti G2 T n Ti G2

Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu c v tm hiu c th v UML v kin 63

trc hng m hnh MDA Ni dung 3, tun 5: Mi trng pht trin tch hp trc quan Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T n Ti G2 Gii thiu v mi trng pht trin tch hp trc quan Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh lm quen Thc hnh, T vi mi trng pht th nghim, n in d, Phng TH trin trc quan s . T hc, t nghin cu Ni dung 4, tun 6+7: Lp trnh hng i tng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T n Ti G2 - Cc khi nim c bn - Lp trnh hng i tng - Mt s im ni bt trong hng i tng Bi tp lin quan n ba khi nim chnh ca lp trnh hng i tng Yu cu SV chun b Ghi ch C hng dn ring

Bi tp

T n Ti G2

Tho lun Thc hnh lm quen C hng dn Thc hnh, T vi ngn ng Java/C# ring th nghim, n in d, Phng TH s . T hc, t nghin cu T hc thm nhng chc nng, thnh 64

phn ca Java/C# m gio vin giao Ni dung 5, tun 8+9+10: Thit k giao din ngi - my Kim tra gia k s c thc hin trong gi u tin tun th 8 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T n Ti G2 - Thit k cc giao din ngi dng - Thit k hng s kin - Cu trc chng trnh trong Windows Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh lm quen Thc hnh, T vi thit k giao din th nghim, n in d, Phng TH trong Windows s . T hc, t nghin cu T hc thm nhng chc nng thit k giao din C hng dn ring

Ni dung 6, tun 11+12+13+14: Thc nghim xy dng ng dng thc t Hnh thc t chc dy hc L thuyt Bi tp Tho lun Thc hnh, T S dng mi trng th nghim, n lp trnh trc quan in d, Phng TH xy dng ng dng thc t theo nhm v s . theo yu cu bi tp ln gio vin phn cng T hc, t nghin cu Hon thin ng dng c yu cu theo nhm 65 C hng dn ring Thi gian, Ni dung chnh a im Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 7, tun 5: Bo v bi tp ln 8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc. C mt y trong cc gi hc, c bit l cc gi bi tp, tho lun v thc hnh. 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Kim tra nh gi thng xuyn c thc hin thng qua cc bi thc hnh. Tt c cc bi thc hnh u c nh gi. im trung bnh trung ca cc bi thc hnh ny c gi l im thc hnh v c trng s l 25% ca im mn hc (vit tt l Labs). 9.2. Kim tra - nh gi nh k Bao gm ba phn sau: STT Ni dung 1 2 3 Tham gia tch cc hot ng hc (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Kim tra - nh gi gia k Bo v bi tp ln Trng s (%) 10 30 35 Ghi ch Present ME Project

9.3. Tiu ch nh gi Cc bi thc hnh: nh gi da trn s hon thnh cc phn ca bi thc hnh v mc tch cc ca sinh vin trong qu trnh thc hnh. Kim tra gia k: nh gi da trn s nm bt bn cht vn ca sinh vin, ch trng n hnh thc nh gi kh nng sng to ca sinh vin. Bi tp ln: Thng qua vic bo v bi tp ln, da trn mc hon thnh cng vic ca c nhm v ca tng sinh vin trong nhm nh gi. im mn hc c xc nh theo cng thc sau: im_mn_hc = 10%Present + 30%ME + 25%Labs + 35%Project 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 1 2 Ni dung thi, kim tra Kim tra gia k: T ni dng 1 n 4 Bo v bi tp ln Lch thi Lch kim tra Gi u tin ca tun th 8 Tun cng cui Ghi ch

66

K NGH PHN MM
1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: mm a ch lin h: ngh thng tin in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: dng li phn mm. H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: mm a ch lin h: ngh thng tin in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: mm a ch lin h: ngh thng tin in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: K ngh phn mm 3 Nguyn Vn V PGS.TS. Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn B mn Cng ngh phn mm, khoa Cng vynv@vnu.edu.vn Pht trin phn mm hng i tng, s

Nguyn Ngc Bnh PGS.TS Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn B mn Cng ngh phn mm, khoa Cng nnbinh@vnu.edu.vn H thng nhng V Diu Hng Ging vin, ThS. Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn B mn Cng ngh phn mm, khoa Cng huongvd@vnu.edu.vn S dng li phn mm

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Ngn ng lp trnh bc cao, Cu trc d liu v gii thut, C s d liu Cc mn hc k tip Cc yu cu i vi mn hc (nu c): 67

Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 18 Bi tp: 8 Tho lun: 4 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cng ngh phn mm, phng 309 nh E3, Trng i hc Cng ngh - HQGHN. 3. Mc tiu ca mn hc Kin thc: Sinh vin nm c mt s kin thc c s v pht trin phn mm mt cch cng nghip v phn bit c lm phn mm vi vic vit chng trnh mt cch thun ty. K nng: Rn luyn cho sinh vin cc k nng c bn lm vic theo nhm pht trin phn mm. Mc tiu khc: Rn luyn k nng c, vit, phn tch, tng hp v nh gi. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc cung cp cho sinh vin nn tng l thuyt v thc hnh ca k ngh phn mm. Trong phn l thuyt, sinh vin s hc v cc khi nim c bn ca k ngh phn mm v cc hot ng chnh ca k ngh phn mm nh xc nh tin trnh sn xut phn mm, qun l d n phn mm, phn tch v c t cc yu cu phn mm, thit k h thng, lp trnh, kim th, chuyn giao v bo tr phn mm. i vi mi hot ng ny, mn hc gii thiu cc khi nim lin quan, mt s phng php, cng ngh, k thut, cng c h tr v cc nguyn l thc hin. Trong phn thc hnh, sinh vin s lm quen vi qu trnh pht trin cc sn phm phn mm mt cch cng nghip. Ngoi ra, sinh vin s c tip cn mt s hng pht trin mi ca k ngh phn mm. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. PHN MM V K NGH PHN MM 1.1. Gii thiu v phn mm Khi nim Vai tr 1.2. c trng ca phn mm v s phn loi phn mm c trng ca phn mm Phn loi phn mm da trn quan im ca ngi pht trin Phn loi phn mm theo loi ng dng 1.3. S pht trin ca phn mm Qu trnh tin ha ca phn mm Cc thch thc i vi phn mm hin nay 1.4. Gii thiu v k ngh phn mm Khi nim Cc yu t cu thnh 68

Cc giai on pht trin Bn ch P ca K ngh phn mm Cc hot ng ca K ngh phn mm Chng 2. TIN TRNH V M HNH TIN TRNH 2.1. Tin trnh Khi nim Cc hot ng chung nht ca mi tin trnh 2.2. M hnh tin trnh Khi nim m hnh tin trnh Cc loi m hnh tin trnh 2.3. M hnh thc nc Cc bc thc hin nh gi v m hnh thc nc 2.4. M hnh tin ho Gii thiu chung v m hnh tin ho M hnh lm bn mu M hnh xon c M hnh tng trng Tng kt m hnh tin ho 2.5. Cc m hnh khc M hnh pht trin hnh thc ho M hnh pht trin phn mm nh hng ti s dng M hnh pht trin phn mm hng thnh phn M hnh k ngh th t M hnh pht trin ng dng nhanh M hnh lp trnh cc oan 2.6. Tng kt cc m hnh pht trin phn mm Chng 3. QUN L D N PHN MM 3.1. Gii thiu chung v d n v qun l d n Khi nim d n c trng ca d n nh gi kt qu cc d n thc hin trong thc t Khi nim qun l d n 3.2. Cc chc nng ca qun l d n Cc chc nng chnh Cc chc nng b tr 3.3. Cc hot ng qun l d n Khi ng d n 69

Lp k hoch d n Thc hin d n iu khin v gim st d n Kt thc d n 3.4. Cc kin thc v k nng qun l d n Lnh o Lp k hoch Gii quyt vn Trao i, giao tip, m phn T chc 3.5. Cc phng php v cng c h tr Nghin cu kh thi M hnh COCOMO cho c lng Phng php ng Gng Chng 4. PHN TCH V C T YU CU PHN MM 4.1. i cng v phn tch v c t yu cu phn mm Khi nim Vai tr Cc hot ng Khi nim yu cu v cc loi yu cu 4.2. Nm bt yu cu Mc tiu Quy trnh Cc phng php nm bt yu cu nh gi v cc phng php 4.3. c t yu cu Gii thiu Phng php c t phi hnh thc Phng php c t hnh thc nh gi v cc phng php c t 4.4. Vit ti liu yu cu Gii thiu v ti liu yu cu i tng c ti liu yu cu 4.5. Cc khuyn co, cc nguyn l v cc cng c h tr Cc kh khn trong phn tch v gii php khc phc Cc nguyn l phn tch Cc cng c CASE Chng 5. THIT K PHN MM 70

5.1. i cng Khi nim Vai tr Cc hot ng 5.2. Cc khi nim c s trong thit k Tru tng ho Lm mn M un ho Che du thng tin 5.3. Tiu ch cht lng v o cht lng thit k Ghp ni m un Kt dnh m un Tiu ch cht lng thit k 5.4. Thit k kin trc Khi nim Vai tr Cc m hnh kin trc Phng php to kin trc 5.5. Thit k giao din Gii thiu Vai tr Yu t ngi dng Cc loi giao din Cc kiu tng tc Cc vn trong thit k giao din 5.6. Cc nguyn l, phng php v cng c h tr thit k Yu cu cho thit k Cc nguyn l thit k Phng php v cng c h tr Chng 6. LP TRNH 6.1. Cc ngn ng lp trnh phn mm Cc loi ngn ng lp trnh Cc c trng ca ngn ng lp trnh Ngn ng lp trnh v mi trng pht trin La chn ngn ng 6.2. Phong cch lp trnh Ti liu chng trnh Khai bo d liu Xy dng cu lnh 71

Vn vo ra Lp trnh th li v trnh li Lp trnh phng th Qun l cc ngoi l 6.3. Tnh hiu qu ca phn mm K thut lp trnh hng hiu qu Tnh kh chuyn ca h thng Cc thnh phn dng li v cc mu Cc hng dn lp trnh hng hiu qu Cc m hnh v o cht lng phn mm Chng 7. KIM TH 7.1. i cng v kim th Cc mc kim th Cc loi kim th 7.2. Quy trnh kim th 7.3. Phng php thit k cc trng hp kim th Phn hoch tng ng Xc nh ng i trong m un 7.4. Cc chin lc kim th tch hp Kim th trn xung Kim th di ln Kim th quay lui 7.5. Cc cng c h tr kim th 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Cc bi ging K ngh phn mm, c trn website mn hc ca Trng HCN (http://10.10.0.10/courses). [2] Nguyn Vn V, Nguyn Vit H, Gio trnh K ngh phn mm, Khoa CNTT, H Cng ngh (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). [3] Roger S. Pressman, Software Engineering, 6th ed. Mc Graw-Hill, 2003 (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). 6.2. Hc liu tham kho [4] Ian Sommerville, Software Engineering, 6 th ed., Addison-Wasley, 2001 (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). [5] Stephen R.Schach, Classical and Object-Oriented Software Engineering with UML and C++, 4th ed., McGraw-Hill, 1999 (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). [6] Walker Royce, Software Project Management A Unified Framework, 72

Addison-Wesley, 1998 (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). [7] http://www.ncst.ernet.in/education/fpgdst/sefac/Upload/CASE.pps, Introduction to CASE Technology [8] http://www.cs.queensu.ca/Software-Engineering/tools.html, CASE Index [9] Nguyn Vn V, Phn tch thit k cc h thng thng tin hin i, NXB Thng k, 2002 (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). [10] Nguyn Vn V, Phn tch thit k cc h thng thng tin qun l, NXB Khoa hc t nhin v Cng ngh, 2008 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Cc vn chung Quy trnh d n c lng d n Kim sot lich trnh d n Qun l ri ro Qun l cht lng Qun l cu hnh phn mm Qun l nhn s Cng 4 4 2 2 2 2 Ln lp Bi tp 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tng

5 5 4 4 4 4

1 18

1 8 4 0 0

2 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th


Ni dung 1, tun 1 73

Hnh thc t chc dy hc L thuyt

Thi gian, a im

Ni dung chnh

Yu cu SV chun b

Ghi ch

- Gii thiu v phn mm - c trng ca phn mm v s phn loi phn mm - S pht trin ca phn mm

- Q1:c trc ni dung bi ging. - Q2:c mc 1.1.1, 1.1.2, 1.1.4, 1.2.1 - Q3:c mc 1.2

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 2, tun 2 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Gii thiu v K ngh phn mm - Tin trnh - M hnh tin trnh - Q1:c trc ni dung bi ging. - Q2:c mc 1.3.1 - Q3:c mc 2.1, 2.2, 2.3 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 74 Ghi ch

T hc, t nghin cu

Ni dung 3, tun 3 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - M hnh thc nc - M hnh tin ha - Q1:c trc ni dung bi ging. - Q2:c mc 1.3.3, 1.3.4 - Q3:c mc 2.4, 2.5, 2.7 Bi tp Tho lun - Cc m hnh tin trnh khc - Q2:c mc 1.3.5, 1.3.6, 1.3.7 - Q3:c mc 2.6, 2.8, 2.9, 2.10 - Chun b cu hi tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ghi ch

Ni dung 4, tun 4 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Gii thiu chung v d 75 - Q1:c Ghi ch

n v qun l d n - Cc chc nng ca qun l d n - Cc hot ng qun l d n - Cc kin thc, k nng qun l d n

trc ni dung bi ging - Q2:c mc 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.6 - Q3:c chng 5, chng 7

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 5, tun 5 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Cc phng php, cng - Q1:c c h tr trc ni dung bi ging - Q3:c 4.2, 4.3, 5.6, 5.7, 7.6, 7.7 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ghi ch

Ni dung 6, tun 6 76

Hnh thc t chc dy hc L thuyt Bi tp Tho lun

Thi gian, a im

Ni dung chnh

Yu cu SV chun b

Ghi ch

- Vit ti liu m t d n

- Thu thp ti liu v d n c giao - Thc hin theo phn cng ca nhm

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 7, tun 7 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - i cng v phn tch v c t yu cu - Nm bt yu cu - c t yu cu - Vit ti liu yu cu - Cc khuyn co, nguyn l phn tch v cc cng c h tr phn tch - Q1:c trc ni dung bi ging - Q2:c mc 2.1.1, 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4, 2.2, 2.3 - Q3:c 10.5, 11.3, 11.5, 12.3, 12.4, 12.5 Bi tp Tho lun Thc hnh, th 77 Ghi ch

nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 8, tun 8 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Bi tp - Vit ti liu yu cu - Thu thp yu cu v sn phm ca d n - Thc hin theo phn cng ca nhm Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 9, tun 9 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - i cng v thit k - Cc khi nim c s trong thit k - Tiu ch cht lng v o cht lng thit k - Q1:c trc ni dung bi ging - Q2:c mc 3.1 - Q3:c 13.1, 13.2, 13.4, 13.5 Bi tp Ghi ch

78

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 10, tun 10 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Thit k kin trc - Thit k giao din - Cc nguyn l thit k, cng c h tr thit k - Q1:c trc ni dung bi ging - Q2:c mc 3.2, 3.6, 3.7 - Q3:c chng 14, chng 15 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ghi ch

Ni dung 11, tun 11 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Bi tp - Vit ti liu thit k - Ti liu c t yu cu v sn phm ca d n Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

79

Thc hin theo phn cng ca nhm Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 12, tun 12 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Ngn ng lp trnh - Mi trng lp trnh - Phong cch lp trnh - Q1:c trc ni dung bi ging Ghi ch

- Tnh hiu qu ca phn - Q2: c mm chng 4 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 13, tun 13 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - i cng v kim th - Quy trnh kim th - Thit k cc trng hp kim th - Cc chin lc kim th 80 - Q1:c trc ni dung bi ging - Q2:c chng 5 - Q3:c Ghi ch

chng 17, chng 18 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 14, tun 14 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Bi tp Tho lun - Thit k cc trng hp kim th - Cc cng c h tr kim th - Ti liu c t yu cu ca sn phm - Ti liu thit k sn phm - Tm v c thng tin trn Internet v cc cng c h tr kim th - Chun b cu hi tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

81

8. Nhim v ca sinh vin c ti liu chun b cho cc gi trn lp Nghe ging l thuyt Tham gia tho lun trn lp, trn din n Lm bi tp ln theo nhm D kim tra Thi kt thc mn hc

9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra - nh gi nh k Bao gm cc phn sau: STT 3. 4. Ni dung Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Phn hot ng nhm (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao bi tp nhm /thng); Kim tra - nh gi gia k Kim tra - nh gi cui k Trng s (%) 5 30 Ghi ch

5. 6.

25 40

9.2. Tiu ch nh gi bi tp ln Hon thnh tt: Hon thnh mc kh: Hon thnh mc trung bnh: Khng hon thnh: 9 - 10 im 7 - 8 im 5 - 6 im 1 - 4 im

9.3. Lch thi, kim tra, nh gi kt qu t nghin cu (k c thi li) STT Ni dung thi, kim tra Lch thi, kim tra, nh gi kt qu 30 pht u ca gi hc tun th 7 Cui gi hc ca tun th 6 trn lp. Cui gi hc ca tun 82 Ghi ch

1.

Mt phn trong s 6 ni dung hc Ni dung 4,5

2.

3.

Ni dung 7,8

th 8 trn lp. 4. Mt phn trong s 8 ni dung hc Ni dung 9,10,11 30 pht u ca gi hc tun th 9 Cui gi hc ca tun th 11 trn lp. Cui gi hc ca tun th 14 trn lp. Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng Thi cui k Kim tra gia k

5.

6.

Ni dung 13,14

7.

Ton b 15 ni dung

8.

Ton b 15 ni dung

Thi li

83

PHN TCH V THIT K CC H THNG THNG TIN


1. Thng tin v ging vin H v tn: Nguyn Vn V Chc danh, hc hm, hc v: PGS.TS. a im lm vic: Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm a ch lin h: B mn Cng ngh phn mm, khoa Cng ngh thng tin in thoi, email: vynv@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Pht trin phn mm hng i tng, s dng li phn mm. H v tn: Nguyn Th Nht Thanh Chc danh, hc hm, hc v: ThS. a im lm vic: Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm a ch lin h: B mn Cng ngh phn mm, khoa Cng ngh thng tin in thoi, email: thanhntn@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Tng tc ngi my 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Nhp mn h c s d liu, Ngn ng lp trnh bc cao Cc mn hc k tip: Phn tch thit k hng i tng Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 21 Bi tp: 9 Tho lun: 6 Thc hnh, thc tp 9 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cng ngh phn mm, phng 309 nh E3, Trng i hc Cng ngh - HQGHN. Phn tch v thit k cc h thng thng tin 3

84

3. Mc tiu ca mn hc L thuyt: Nm vng cc khi nim v qui trnh pht trin phn mm. Nm c cc m hnh v phng php chnh dng cho phn tch thit k hng cu trc. Thc hnh: C kh nng c c cc bn phn tch v thit k phn mm. Vn dng c cc phng php v m hnh phn tch v thit k mt bi ton n gin. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc gii thiu v cc tin trnh pht trin phn mm v nhng khi nim lin quan. Tip trnh by cc m hnh v phng php hng cu trc khc nhau c vn dng tin hnh cc bc xc nh yu cu, phn tch v thit k mt h thng thng tin. Sau khi c nghe ging, sinh vin c chia thnh nhm v nhn bi tp v nh tin hnh thc hnh phn tch, thit k v lm ti liu. Kt qu lm bi tp c trnh by xemina tho lun v sau hon thin ti liu np gio vin chm im hc phn 1. Cui k thi ht mn ly im hc phn 2. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. PHNG PHP LUN PHT TRIN H THNG THNG TIN 1.1. Khi nim v nh ngha h thng thng tin 1.1.1. Khi nim v nh ngha 1.1.2. Phn loi HTTT 1.2. Tin ho ca cch tip cn pht trin HTTT 1.2.1. Cc cch tip cn (4 cch) 1.2.2. c trng mi cch tip cn (mnh, yu, c trng cng ngh) 1.3. Vng i pht trim mt h thng thng tin 1.3.1. Cc pha ca mt tin trnh pht trin 1.3.2. Ni dung thc hin mi pha v sn phm ca n 1.4. Cc phng php khc nhau pht trin HTTT 1.4.1. Vng i pht trin h thng truyn thng 1.4.2. Phng php lm bn mu 1.4.3. M hnh xon c 1.4.4. Phng php pht trin h thng da trn vic s dng li 1.4.5. Phng php khc Chng 2. KHO ST HIN TRNG XC NH YU CU H THNG 2.1. Kho st v thu thp thng tin h thng 2.1.1. Tin trnh v phng php kho st 2.1.2. Cc thng tin d liu cn thu thp 2.1.3. Cc khi nim s dng 2.2. Cc phng php truyn thng xc nh yu cu 2.2.1. Ni dung mi phng php (Phng vn, iu tra, quan st...) 85

2.2.2. u nhc v vai tr mi phng php 2.3. Phng php hin i xc nh yu cu 2.4. Cc bc thc hin sau kho st 2.4.1. X l s b kt qu kho st 2.4.2. Tng hp kt qu kho st 2.4.3. Hp thc ho kt qu kho st Chng 3. M HNH NGHIP V CA H THNG 3.1. Khi nim v m hnh nghip v 3.2. Biu ng cnh 3.3. Biu phn r chc nng 3.3.1. Cc khi nim v k php s dng 3.3.2. ngha ca biu m hnh 3.3.3. Quy trnh xy dng biu 3.4. Hai dng biu din ca biu phn r chc nng 3.4.1. Biu dng chun 3.4.2. Biu dng cng ty 3.5. Xc nh phm vi h thng 3.5.1. Ma trn yu t quyt nh thnh cng v chc nng 3.5.2. Ma trn thc th d liu- chc nng Chng 4. M HNH HO QU TRNH X L 4.1. M hnh ho tin trnh nghip v 4.2. Biu lung d liu 4.2.1. nh ngha v k php 4.2.2. Mt s quy tc v biu lung d liu 4.2.3. Phn r biu lung d liu 4.3. Pht trin cc biu d liu ca mt ng dng 4.3.1. Cc loi biu lung d liu khc nhau 4.3.2. Xy dng biu ng cnh ca h thng 4.3.3. Pht trin biu lung d liu mc 0 4.3.4. Pht trin biu lung d liu mc i ( vi i>=1) 4.4. Chuyn biu lung d liu vt l sang biu logic 4.5. S dng biu lung d liu phn tch Chng 5. M HNH HO LGIC TIN TRNH 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. M hnh ho lgic vi ting Anh cu trc M hnh ho lgic vi bng quyt nh Tiu ch cht lng v o cht lng thit k M hnh ho lgic thi gian 86

5.4.1. Biu chuyn trng thi 5.4.2. Bng chuyn trng thi Chng 6. M HNH D LIU QUAN NIM 6.1. Khi nim v m hnh d liu quan nim 6.1.1. Khi nim v m hnh ho 6.1.2. Sn phm ca m hnh 6.2. Khi nim v k php ca ERM 6.3. M hnh ho cc trng hp m rng 6.4. Biu din quy tc nghip v 6.5. Cc bc xy dng m hnh d liu quan nim 6.5.1. Lit k, chnh xc ho v la chn cc thng tin c s 6.5.2. Xc nh cc thc th, cc thuc tnh v nh danh ca n 6.5.3. V biu , xc nh bn s, chun ho v thu gn biu 6.5.4. Mt bin th ca tin trnh xy dng m hnh Chng 7. THIT K M HNH D LIU LGIC 7.1. Ni dung thit k m hnh d liu lgic 7.2. Cc loi m hnh c s d liu lgic 7.3. M hnh d liu quan h 7.3.1. nh ngha quan h v cc loi thuc tnh 7.3.2. Quan h c cu trc tt 7.3.3. Cc chun v chun ho quan h 7.4. Xy dng m hnh d liu lgic 7.4.1. Biu din cc thc th 7.4.2. Biu din cc mi quan h 7.4.3. Hp nht cc quan h 7.5. Quy trnh thit k m hnh d liu lgic Chng 8. THIT K C S D LIU VT L 8.1 8.2 8.3 8.4 Cc ni dung thit k c s d liu vt l Thit k cc trng Thit k bn ghi vt l Thit k tp vt l 8.1.1. Cc loi tp, t chc tp 8.1.2. Thit k kim sot cc tp 8.1.3. Tnh ton quy m tp 8.5 Thit k c s d liu vt l 8.5.1 Phn tch khi lng d liu 8.5.2 Phn tch s dng d liu 87

8.6

Cng c CASE trong thit k c s d liu

Chng 9. THIT K H THNG CHNG TRNH 9.1. Ni dung hot ng thit k h thng chng trnh 9.2. Xy dng biu lung d liu h thng 9.3. Thit k kin trc h thng 9.3.1. Khi nim v vai tr kin trc 9.3.2. Thit k kin trc mc cao 9.3.3. Thit k cc thnh phn mc c s 9.3.4. Cht lng thit k 9.3.5. Xc nh ni dung bn trong mt mun 9.4. Thit k giao din ngi - my v tng tc 9.4.1. c t thit k giao din 9.4.2. Thit k biu mu v bo co 9.4.3. Nhng dng c bn tng tc ngi my 9.4.4. Cc phng php v thit b tng tc 9.5. Thit k cc i thoi 9.5.1. Thit k trnh t i thoi 9.5.2. Xy dng bn mu v nh gi kh dng 9.5.3. Thit k giao din v i thoi trong mi trng ho 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Nguyn Vn V, Gio trnh phn tch thit k Cc h thng thng tin, H Ni, 2006 6.2. Hc liu tham kho [2] Nguyn Vn V, Phn tch thit k cc h thng thng tin hin i, NXB Thng k, 2002 (c ti b mn Cng ngh phn mm Khoa Cng ngh thng tin Trng HCN). [3] Jeffrey A.Hoffer, Joey F. Gorge, Joseph S. Valacich, Modern Systems Analysis and Desgin, Second Edition, Addison Wesley Longman, Inc, 1999( C ti b mn Cng ngh phn mm, Khoa CNTT- Trng i hc Cng ngh- HQGHN) 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Ln lp Bi tp 88 Thc T hc, hnh, th t Tho nghim, nghin lun in d cu Tng

ND1:Phng php lun pht trin h thng thng tin ND2: Kho st hin trng, xc nh yu cu h thng ND3:M hnh nghip v ca h thng ND4: M hnh ho qu trnh x l ND5:M hnh d liu quan nim ND6: M hnh d liu lgic ND7: Thit k c s d liu vt l v thit k h thng chng trnh ND8: Lm bi tpln ND9: Thc hnh cng c CASE, p dng trong bi tp ln ND10: Lm bi tp ln ND11: Thc hnh cng c CASE, p dng trong bi tp ln ND12: Lm bi tp ln ND13:Thc hnh cng c CASE, p dng trong bi tp ln ND14: Tho lun v bi tp ln ND15:Tho lun v bi tp ln Cng:

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

3 3 24h 6h 6h 9h

3 3 45h

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Phng php lun pht trin h thng thng tin Hnh thc t chc 89 Thi gian, Ni dung chnh Yu cu SV Ghi

dy hc L thuyt

a im T. n Ti G2

chun b - Khi nim v h thng - c ti liu v nhng vn thng tin lin quan - Tin ho ca cch tip - TLTK 6.1.2 phn nhng vn c - Vng i pht trin bn v pht trin mt h thng thng tin HTTT t trang 3 - Cc phng php khc n trang 68 nhau pht trin HTTT - TLTK 6.1.2 phn - S tng qut qu Foundation for trnh phn tch thit k Systems HTTT Development t trang 4 n trang 10, t trang 18 n trang 26, t trang 62 n trang 86 cn pht trin HTTT - Chun b cu hi

ch

Bi tp

T. n Ti G2

Tho lun

T. n Ti G2

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin hoc nh nghin cu

Ni dung 2, tun 2. Kho st hin trng, xc nh yu cu h thng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Kho st v thu thp - c ti liu v thng tin h thng nhng vn 90 Ghi ch

n Ti G2

- Cc phng php lin quan truyn thng xc nh - TLTK 6.1.2 phn yu cu Xc nh yu cu - Phng php hien i h thng, t xc nh yu cu trang 71 n trang 82 - cc bc thc hin sau kho st - TLTK 6.1.2 phn Analysis Determining Systems Requirements t trang 202 n trang 232 - Chun b cu hi

Bi tp

T. n Ti G2

Tho lun

T. n Ti G2

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin hoc nh nghin cu

Ni dung 3, tun 3. M hnh nghip v ca h thng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Khi nim m hnh - c ti liu v nhng vn lin nghip v quan - Biu ng cnh - Biu phn r chc - TLTK 6.1.2 phn Xc nh yu cu nng h thng, t - Xc nh phm vi h trang 82 n 91 Ghi ch

thng

trang 94

- S dng m hnh - Chun b cu hi phn tch Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin hoc nh nghin cu

Ni dung 4, tun 4. M hnh ha tin trnh x l Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b - M hnh ha tin trnh - c ti liu v nhng vn lin nghip v quan - Biu lung d liu - Pht trin biu - TLTK 6.1.2 phn M hnh ha tin lung d liu ca mt trnh, t trang 95 ng dng n trang 116 - Chuyn biu lung d liu vt l sang biu - TLTK 6.1.2 phn M hnh ha lgic lgic tin trnh, - S dng biu lung t trang 117 n d liu phn tch trang 130 - TLTK 6.1.2 phn Analysis Structuring Systems Requirements: Process 92 Ghi ch

Modeling, t trang 238 n trang 251 v 282 n 293. - Chun b cu hi Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin hoc nh nghin cu

Ni dung 5, tun 5. M hnh d liu quan nim Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Khi nim v m hnh - c ti liu v nhng vn lin d liu quan nim quan - Khi nim v k php - TLTK 6.1.2 phn M hnh d liu - M hnh ha cc quan nim, t trng hp m rng trang 113 n - Biu din qui tc trang 157 nghip v - TLTK 6.1.2 phn - Cc bc xy dng m Analysis hnh d liu quan nim Struturing Systems Requirements: Concpt Data Modeling t trang 306 n 93 ca ERM Ghi ch

trang 326 - Chun b cu hi Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin nghin hoc nh cu

Ni dung 6, tun 6. M hnh d liu lgic Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Ni dung thit k m - c ti liu v nhng vn lin hnh d liu lgic quan - Cc loi m hnh c s - TLTK 6.1.2 phn M hnh ha d - M hnh d liu quan liu lgic, t h trang 203 n - Xy dng m hnh d trang 228 liu lgic - TLTK 6.1.2 phn - Qui trnh thit k m Design hnh d liu lgic Designing Databases t trang 387 n trang 404 d liu lgic - Chun b cu hi Bi tp T. n Ghi ch

94

Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin nghin hoc nh cu - Vit ti liu m t d n

Ni dung 7, tun 7. Thit k c s d liu vt l v thit k h thng chng trnh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b - Thit k trng, bn ghi vt l, tp vt l, c s d liu vt l - Thit k kin trc h thng, thit k giao din ngi my v tng tc, thit k cc i thoi - c ti liu v nhng vn lin quan - TLTK 6.1.2 phn Thit k lgic, t trang 175 n trang 202 - TLTK 6.1.2 phn Design Designing Databases t trang 409 n trang 419 - TLTK 6.1.2 phn Design Designing Forms and Reports t trang 433 n trang 450 - Chun b cu hi Bi tp T. n Ti G2 95 Ghi ch

Tho lun

T. n Ti G2

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin nghin hoc nh cu

Ni dung 8, tun 8. Lm bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n Ti G2 - T chc cc nhm sinh - T lin h thit vin (3-4 sinh lp nhm lm vin/nhm) giao bi vic tp ln - Tm hiu cc - Nhm sinh vin tin ti cho cc bi tp hnh: Kho st hin ln c th t trng v xc nh yu xut cu. Xy dng m hnh nghip v v m hnh ha qu trnh x l ca h thng yu cu trong bi tp ln Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Tho lun

T. n Ti G2

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s 96

T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh

Ni dung 9, tun 9. Thc hnh cng c CASE Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 - Gii thiu cng c - Ti liu h thng c nhm CASE thng nht v - Lm bi tp thc hnh Kho st hin - p dng vo bi tp trng v xc nh ln (phn M hnh yu cu h thng, nghip v ca h m hnh nghip thng, M hnh ha v m hnh ha qu trnh x l) qu trnh x l Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh

Ni dung 10, tun 10. Lm bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

97

Bi tp

T. n Ti G2

- Cc nhm sinh vin lm bi tp ln. Xy dng m hnh d liu quan nim v thit k m hnh d liu lgic cho h thng yu cu trong bi tp ln

- Ti liu phn tch, thit k h thng ca nhm t nhng bui trc

Tho lun

T. n Ti G2

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th nghin cu vin hoc nh

Ni dung 11, tun 11. Thc hnh cng c CASE p dng trong bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 - Gii thiu cng c - Ti liu phn Thc T. CASE tch, thit k h hnh, th n thng ca nhm nghim, Ti phng - Lm bi tp thc hnh v m hnh d in d, - p dng vo bi tp TH s liu quan nim, ln (phn M hnh d m hnh d liu liu quan nim, m 98 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

hnh d liu lgic) T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh

lgic

Ni dung 12, tun 12. Lm bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh - Cc nhm sinh vin - Ti liu phn tch lm bi tp ln: Thit thit k h thng k c s d liu vt l ca nhm t v thit k h thng nhng bui trc chng trnh. Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 13, tun 13. Thc hnh cng c CASE p dng trong bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n 99 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 - Gii thiu cng c - Ti liu phn Thc T. tch, thit k h CASE hnh, th n thng c nghim, Ti phng - Lm bi tp thc hnh nhm thng nht in d, - p dng vo bi tp TH s v thit k c s ln (phn thit k c s d liu vt l v d liu vt l v thit thit k h thng k h thng chng chng trnh. trnh) T hc, t Ti th vin nghin hoc nh cu

Ni dung 14, tun 14. Tho lun v bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 - Cc nhm sinh vin - Ti liu phn trnh by v bi tp ln tch, thit k h thng ca nhm - Nhm trnh by tho lun vi gio vin v - Slide trnh by cc sinh vin khc v - Cu hi cho cc ni dung lin quan nhm khc Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s

100

T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh

Ni dung 15, tun 15. Tho lun v bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T. n Ti G2 Bi tp T. n Ti G2 Tho lun T. n Ti G2 - Cc nhm sinh vin - Ti liu phn trnh by v bi tp ln tch, thit k h thng ca nhm - Nhm trnh by tho lun vi gio vin v - Slide trnh by cc sinh vin khc v - Cu hi cho cc ni dung lin quan nhm khc Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc T. hnh, th n nghim, in d, Ti phng TH s T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. C mt trn lp t nht 36/45 gi hc Bi kim tra t khng di 5/10 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra - nh gi nh k

STT

Ni dung 101

Trng s (%)

Ghi ch

7. 8.

Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Phn hot ng nhm (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao bi tp nhm /thng); Kim tra - nh gi gia k

10 20

9.

30 40

10. Kim tra - nh gi cui k

9.2. Tiu ch nh gi bi tp ln Hon thnh tt: Hon thnh mc kh: Hon thnh mc trung bnh: Khng hon thnh: 9 - 10 im 7 - 8 im 5 - 6 im 1 - 4 im

9.3. Lch thi, kim tra, nh gi kt qu t nghin cu (k c thi li) STT Ni dung thi, kim tra Lch thi, kim tra, nh gi kt qu 15 pht u ca gi hc tun th 2 15 pht u ca gi hc tun th 5 15 pht u ca gi hc tun th 8 Gi hc tun th 14, Chm im da 15 trn trnh by xemina, tho lun v ti liu bi tp ln Thi cui k Theo lch chung ca trng Theo lch chung ca trng Ghi ch

1. 2. 3. 4.

Ni dung 1 Ni dung 2, 3 v 4 Ni dung 5, 6 v 7 Ni dung 8 n 13

5.

Ton b 15 ni dung

6.

Ton b 15 ni dung

Thi li

102

L THUYT THNG TIN


1. Thng tin v ging vin H v tn: Nguyn Phng Thi Chc danh, hc hm, hc v: GV, TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: thainp@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: X l ngn ng t nhin, Hc my H v tn: Nguyn Vit H Chc danh, hc hm, hc v: GV, TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Cng ngh Phn mm, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Cng ngh Phn mm, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: hanv@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Kim chng phn mm, kin trc phn mm H v tn: Phm Hng Thi Chc danh, hc hm, hc v: GVC, TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: pht@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Cc phng php hnh thc, H thi gian thc 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: L thuyt thng tin 2

- Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: Xc sut thng k Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc: Gi tn ch i vi cc hot ng: 103

Nghe ging l thuyt: 21 Lm bi tp trn lp: 6 Tho lun: 3 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Khoa hc my tnh, i hc Cng ngh, HQGHN. 3. Mc tiu ca mn hc Mn hc ny gip sinh vin: Hiu cc khi nim c bn ca l thuyt thng tin nh entropy, thng tin tng h C th vn dng gii cc bi ton cn xc nh lng tin Hiu m hnh truyn thng theo quan im ca Shannon Bit c nh hng ca l thuyt thng tin trong cc lnh vc nh thng k, hc my, kinh t, v.v. 4. Tm tt ni dung mn hc L thuyt thng tin gip khm ph cc gii hn c bn ca biu din v truyn thng tin. Kha hc ny tp trung vo nh ngha v hm ca entropy, nh l m ha ngun, v nh l m ha knh. Cc khi nim ny cung cp mt nn tng cho cc nh nghin cu trong cc lnh vc nn d liu, x l tn hiu, iu khin, v nhn dng mu. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu v l thuyt thng tin 1.1. Cc kin thc c bn v l thuyt xc sut 1.1.1. Khng gian xc sut 1.1.2. Xc sut c iu kin v s c lp xc sut 1.1.3. nh lut Bayes 1.1.4. Bin ngu nhin 1.1.5. K vng v phng sai 1.1.6. Phn phi c iu kin v phn phi ph thuc 1.1.7. c lng xc sut 1.1.8. Cc phn phi chun 1.1.9. Thng k Bayes 1.2. Gii thiu v l thuyt thng tin 1.2.1. Cc tng c bn 1.2.2. L thuyt thng tin trong truyn thng 1.2.3. L thuyt thng tin trong cc lnh vc khc 104

Chng 2. Entropy, entropy tng i, v thng tin tng h 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. Entropy Entropy hp v entropy iu kin Entropy tng i v thng tin tng h Cc qui tc dy chuyn cho entropy, entropy tng i, v thng tin tng h Bt ng thc Jensen v h qu Bt ng thc tng log v ng dng Bt ng thc x l d liu Thng k Bt ng thc Fano

Chng 3. Nn d liu 3.1. V d v m 3.2. Bt ng thc Kraft 3.3. M ti u 3.4. Cc cn ca chiu di m ti u 3.5. Bt ng thc Kraft cho m tch c duy nht 3.6. M Huffman 3.7. S ti u ca m Huffman 3.8. M ha Shannon-Fano-Elias 3.9. S ti u cnh tranh (competitive) ca m Shannon 3.10. Sinh cc phn phi ri rc bng cch gieo cc ng xu ng cht Chng 4. Dung lng knh 4.1. V d v dung lng knh 4.1.1. Knh nh phn khng nhiu 4.1.2. Knh nhiu vi output khng giao nhau 4.1.3. My ch nhiu 4.1.4. Knh i xng nh phn 4.1.5. Knh xa nh phn 4.2. Cc knh i xng 4.3. Cc c im ca dung lng knh 4.4. Gii thiu nh l m ha knh 4.5. Cc nh ngha 4.6. Cc chui in hnh ng thi 4.7. nh l m ha knh 4.8. M khng li 4.9. Bt ng thc Fano v o cho nh l m knh 4.10. M Hamming 105

4.11. Dung lng thng tin phn hi 4.12. nh l phn tch knh-ngun 6. Hc liu 6.1 Hc liu bt buc [1] Nguyn Phng Thi, Nguyn Vit H, Phm Hng Thi. Bi ging l thuyt thng tin. H Cng ngh, HQG H Ni. [2] Thomas M. Cover, Joy A. Thomas. Elements of Information Theory, second edition. A John Wiley & sons, Inc. 2006. [3] David J.C MacKay. Information Theory, Learning, and Inference Algorithms. Cambridge University Press. 2005. 6.2 Hc liu tham kho [4] ng Vn Chuyt, Nguyn Tun Anh. C s l thuyt truyn tin. NXB gio dc, 1998. [5] L Quyt Thng, Phan Tn Ti, Dng Vn Hiu. Gio trnh l thuyt thng tin. H Cn Th. [6] C. E. Shannon. A Mathematical Theory of Communication. The Bell System Technical Journal. 1948. [7] A. L. Berger, S. A. D. Pietra, V. J. D. Pietra. A Maximum Entropy Approach to Natural Language Processing. Computational Linguistics. 1996. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Cc kin thc c bn v l thuyt xc sut Gii thiu v l thuyt thng tin Entropy v entropy tng i Cc bt ng thc c bn ca l thuyt thng tin 4 Ln lp Bi tp 2 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tng

106

Nn d liu (1) Nn d liu (2) Nn d liu (3) Dung lng knh (1) Dung lng knh (2) Dung lng knh (3) Cng

2 2 1 2 2 2 21 1 6 1 3 0 0 1

2 2 2 2 2 4 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Cc kin thc c bn v l thuyt xc sut (1) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV chun b Ghi ch

L thuyt

Khng gian c trc cc kin thc xc sut, n nh lut ca phn ny Ti G G2 Bayes, bin ngu nhin v hm phn phi

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 1, tun 2: Cc kin thc c bn v l thuyt xc sut (2) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T 107 Yu cu SV chun b Ghi ch

L thuyt

c lng c trc xc sut, cc cc kin thc

phn phi ca phn ny chun, thng Ti G G2 k Bayes Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 1, tun 3: Cc kin thc c bn v l thuyt xc sut (3) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T n Ti G G2 Bi tp Cc bi tp v tnh xc sut v m hnh ha xc sut Yu cu SV chun b Ghi ch

L thuyt

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 2, tun 4. Gii thiu v l thuyt thng tin Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Gii thiu cc tng n c bn ca Ti G G2 l thuyt thng tin v ng dng T Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny Ghi ch

L thuyt

Bi tp

108

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 3, tun 5: Entropy Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Entropy, entropy n tng i, Ti G G2 v.v. T Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 4, tun 6: Cc bt ng thc c bn ca l thuyt thng tin Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Cc bt ng c trc thc c bn: cc kin thc n Jensen, tng ca phn ny Ti G G2 log, v.v.

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 3-4, tun 7 Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh 109 Yu cu SV Ghi ch

Chun b L thuyt T n Ti G G2 Bi tp Bi tp v tnh Entropy, p dng cc bt ng thc c s

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 5, tun 8: Nn d liu (1) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Bt ng thc Kraft, n m ti u, Ti G G2 v.v. T Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 6, tun 9: Nn d liu (2) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T n Ti G G2 Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

M Huffman c trc cc kin thc ca phn ny

110

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 7, tun 10: Nn d liu (3) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh S ti u cnh tranh n ca m Ti G G2 Shannon Bi tp v m T Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 1-7, tun 11 Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T n Ti G G2 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Bi bo ca Shannon (1) Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Ni dung 8, tun 12: Dung lng knh (1) 111

Hnh thc t chc dy hc

Thi gian, Ni dung a im chnh Cc v d v dung lng n knh, knh Ti G G2 i xng T

Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny

Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 9, tun 13: Dung lng knh (2) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T n Ti G G2 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu nh l m ha knh Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny Ghi ch

L thuyt

Ni dung 10, tun 14: Dung lng knh (3) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh M Hamming, n dung lng Ti G G2 thng tin phn hi T Yu cu SV Chun b c trc cc kin thc ca phn ny Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun 112

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 8-10, tun 15 Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T n Ti G G2 Bi tp Bi tp v dung lng knh Bi bo ca Shannon (2) Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Sinh vin nm c cc khi nim v l thuyt thng tin Nm c cc cng c ton hc c pht trin ring cho l thuyt thng tin Lm c cc bi tp 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu: Kim tra - nh gi cui k: Kim tra gia k: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) Theo lch chung ca nh trng

5% 5% 50% 40%

113

NGN NG LP TRNH BC CAO


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h: Phm Hng Thi GVC.TS. Phng 306-E3, bm. Khoa hc my tnh B mn Khoa hc my tnh, khoa Cng ngh thng tin pht@vnu.edu.vn Phn tch, thit k, kim tra cc h thi gian thc Nguyn Hi Chu GV., TS. Phng 306-E3, bm. Cc h thng thng tin Bm. Cc h thng thng tin, khoa CNTT chaunh@vnu.edu.vn V Quang Dng GV., ThS. Phng 309-E3, bm. Cng ngh phn mm Bm. Cng ngh phn mm, khoa CNTT dungvq@vnu.edu.vn

in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v cc ging vin khc H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h: in thoi, email: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h: in thoi, email:

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Tin hc c s 2 Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 21 Lm bi tp trn lp: 9 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp: 24 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 6 114 Ngn ng lp trnh bc cao 4

a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Khoa hc my tnh, phng 306 nh E3, Trng i hc Cng ngh - HQGHN. 3. Mc tiu ca mn hc V kin thc cung cp: cc nguyn tc c bn v lp trnh, cc thnh phn ca mt NNLT ni chung v ca C++ ni ring, thit k v ci t c mt s cu trc d liu n gin v tru tng, thit k thut ton cho cc bi ton n gin v ci t thnh chng trnh. V k nng: S dng thnh tho cc yu t kiu, cu lnh, chng trnh con v cc th vin chun ca NNLT C++ vit c chng trnh c cht lng. Rn luyn phong cch lp trnh sng sa, chc chn v bc u c th lp trnh theo nhm. Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc trang b cho sinh vin : cc kin thc v kiu, cu lnh, cc th vin chun ca C++ (th vin cc hm ton hc, cc hm vo/ra, ), mt s thut ton ph dng nh so snh, tm kim, sp xp , cc k thut lp trnh truyn thng, tng ban u v lp trnh hng i tng thng qua cc k thut ng gi v tha k (cc k thut cao cp khc c trang b trong gio trnh "Lp trnh hng i tng"). 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. CC KIN THC C BN 1.1. S lc v NNLT C++ 1.1.1. S lc lch s 1.1.2. Mi trng lp trnh 1.1.3. Cu trc tng qut v vn bn ca chng trnh C++ 1.1.4. Vo/ra d liu n gin 1.1.5. V d v chng trnh C++ 1.1.6. Cc giai on thc hin chng trnh: son tho, tin x l, dch, lin kt, np, chy. 1.2. Khi nim v hng, bin v kiu d liu 1.2.1. Hng 1.2.2. Bin v b nh 1.2.3. Cc kiu d liu s v k t 115

1.3. Php ton v biu thc s hc 1.3.1. Php ton s hc 1.3.2. Biu thc s hc v th t u tin ca cc php ton 1.3.3. Php ton gn, php gn kt hp 1.4. Hm v s lc v cc th vin C++ Chng 2. CC CU TRC IU KHIN 2.1. Khi nim v lp trnh c cu trc 2.1.1. Cc bc vit mt chng trnh 2.1.2. Chin lc thit k t trn xung (top-down) 2.2. Cu trc la chn 2.2.1. Lnh la chn if 2.2.2. Php ton quan h, logic v kiu bool 2.2.3. Php ton gn 3 ngi 2.2.4. Lnh la chn switch 2.3. Cu trc lp 2.3.1. Lnh lp while 2.3.2. iu khin vng lp theo con m v lnh canh 2.3.3. Khi nim khi chng trnh 2.3.4. Lnh lp for 2.3.5. Cc php ton t tng gim 2.3.6. Lnh lp do-while 2.3.7. Cc lnh break, continue 2.3.8. So snh cc cu lnh lp 2.4. Khi nim v gi tr tri (lvalue) v gi tr phi (rvalue) Chng 3. HM 3.1. ngha, vai tr ca hm 3.2. Khai bo nguyn mu v nh ngha hm 3.2.1. Khai bo v nh ngha hm 3.2.2. Gi hm 3.2.3. Mt s hm ton hc 3.3. Bin v phm vi, thi gian hot ng 3.3.1. Bin a phng 3.3.2. Bin ton cc 3.4. i ca hm (tham i) 3.4.1. Truyn i theo tham tr 3.4.2. Truyn i theo tham chiu 3.4.3. i mc nh 3.5. Hm quy 116

3.5.1. Khi nim quy v dng bi ton gii c bng qui 3.5.2. Cu trc chung ca hm qui 3.5.3. V d 3.5.4. So snh qui v lp 3.6. Hm inline 3.7. Chng hm 3.8. Khun mu hm Chng 4. MNG 4.1. Khi nim 4.2. Khai bo, khi to v truy cp phn t mng 4.2.1. Khai bo v khi to 4.2.2. Truy cp phn t mng 4.3. Xu k t dng mng 4.3.1. Khai bo 4.3.2. Mt s hm th vin 4.4. Truyn mng cho tham i ca hm 4.5. Cc thut ton tm kim, sp xp 4.6. Mng nhiu chiu 4.6.1. Khai bo 4.6.2. c im 4.6.3. Truy cp phn t Chng 5. CON TR V XU K T 5.1. Khi nim v ngha 5.2. Khai bo v khi to 5.2.1. a ch v php ton & 5.2.2. Khai bo bin con tr. Php ton * 5.3. Cc php ton vi con tr 5.3.1. Php ton tng gim a ch 5.3.2. Php ton gn 5.3.3. Php ton so snh 5.3.4. Hm sizeof v cc php ton cp pht, thu hi b nh 5.3.5. V d v lu tr v thao tc trn dy phn t khng dng mng 5.4. Quan h gia con tr v mng 5.4.1. Con tr tr n mng mt chiu 5.4.2. Truy cp phn t mng mt chiu thng qua con tr 5.4.3. Con tr tr n mng mt chiu 5.4.4. Truy cp phn t mng hai chiu thng qua con tr 5.4.5. Mng con tr 117

5.5. Con tr v hm 5.5.1. Tham i ca hm l con tr Khai bo v s dng So snh 3 cch truyn tham i: Tham tr, tham chiu v tham tr S dng tham i con tr vi t kha const 5.5.2. Gi tr tr li ca hm l con tr 5.5.3. Con tr hm 5.6. Con tr v xu k t 5.6.1. Khai bo v s dng 5.6.2. Phn bit vi xu k t dng mng 5.6.3. Mng xu k t Chng 6. CU TRC D LIU TRU TNG 6.1. Tng quan v cc kiu cu trc struct, union, class 6.2. Kiu cu trc struct 6.2.1. Khai bo v khi to 6.2.2. Truy nhp thnh phn ca cu trc 6.2.3. nh ngha kiu typedef 6.2.4. Cu trc v con tr 6.2.5. Cu trc v hm 6.2.6. Cu trc t tr v danh sch lin kt 6.3. Kiu lp class 6.3.1. Khi nim v vai tr ca ng gi d liu 6.3.2. Khai bo v khi to 6.3.3. Quyn v truy cp cc thnh phn ca lp 6.3.4. Cc hm hy v khi to ca lp 6.3.5. Con tr this 6.3.6. Hm bn 6.3.7. Cc thnh phn tnh (static) 6.4. nh ngha php ton cho lp 6.4.1. Php ton l thnh phn ca lp 6.4.2. Php ton l hm bn ca lp 6.5. Chuyn kiu 6.5.1. Chuyn kiu ngm nh 6.5.2. Chuyn kiu ca ngi s dng 6.6. Mt s kiu d liu cao cp Chng 7. THA K 7.1. Khi nim v tha k 7.1.1. Lp c s v lp dn xut 118

7.2.

7.3.

7.4. 7.5.

7.6.

7.1.2. n v a tha k Tha k private v public 7.2.1. Tha k private 7.2.2. Tha k public Tha k d liu v phng thc 7.3.1. Tha k thnh phn d liu 7.3.2. Tha k thnh phn hm Hm to, hm hu ca lp dn xut Kh nng truy nhp lp c s 7.5.1. Truy nhp theo phm vi : private, public, protected 7.5.2. Kh nng truy nhp ca cc lp dn xut Trng tn 7.6.1. Trng tn cc thnh phn ca lp c s v lp dn xut 7.6.2. Trng tn cc thnh phn ca lp c s

Chng 8. CC DNG TIN VO/RA (srteam) V TP D LIU (file) 8.1. Cy ph h cc t chc d liu 8.2. Cc lp ios, istream, ostream, iostream 8.2.1. Cc lp vo/ra d liu chun 8.2.2. Dng cin, cout v cc thao tc nhp/xut 8.3. C v cc phng thc nh dng 8.4. File d liu 8.4.1. Khi nim v lu tr d liu dng File 8.4.2. File truy nhp tun t 8.4.3. File truy nhp ngu nhin 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Phm Hng Thi. Bi ging "Ngn ng lp trnh C++. [2] Deitel, Deitel, C++ How to Program, 4th Ed., Prentice Hall, 2003. 6.2. Hc liu tham kho [3] Jan Skansholm. C++ From the Beginning. 2nd Ed., Addison-Wesley 1997. [4] Bjarrne Stroustrup, The C++ Programming Language, 3 rd Ed., AddisonWesley, 1997. [5] Complete C++ Language Tutorial (sch in t) [6] Teach Yourseft C++ in 21 Days, 2nd Ed., (sch in t).

119

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt NC1. Cc kin thc c bn 2 2 1 1 1 1 Ln lp Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 1 6 3 2 2 4 0.5 0.5 1 1 T hc, t nghin cu Tng

3 12 6.5 5.5 6 9

ND2. Cc cu 4 trc iu khin ND3. Hm ND4. Mng ND5. Con tr v xu k t ND6. Cu trc d liu tru tng ND7. Tha k 2 2 2 2

1 1 1

2 2 2

1 1 1

6 6 6 1

ND8. Cc 2 dng tin vo/ra ND9. Tp d liu n tp Tng cng: 2 1 21

24

60

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th


Ni dung 1, tun 1 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - S pht trin ca NNLT - Gii thiu C++ - c trng ca chng trnh C++ Bi tp Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging. Ghi ch

120

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Vit cc chng trnh vo/ra n gin

Ni dung 2, tun 2 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Ni dung chnh Thi gian, a im - Cc cu lnh if, switch Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging. - c mc 2.1, 2.2 Bi tp - Thc hin cc bi tp trong gio trnh v cu lnh iu kin Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong gio trnh v cu lnh iu kin

Ni dung 3, tun 3 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Cc cu lnh lp - for - while - do while Bi tp - Thc hin cc bi tp trong gio trnh v cu lnh lp 121 Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging. - c mc 2.3, 2.4 Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong gio trnh v cu lnh lp

Ni dung 4, tun 4 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - ngha, vai tr ca hm - Khai bo hm - Bin, i ca hm - Hm quy - Cc dng hm c bit Bi tp - Thc hin cc bi tp trong chng 3 ca gio trnh Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 3 Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong chng 3 ca gio trnh Cc thut ton sp xp, tm kim

Ni dung 5, tun 5 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Mng 1 chiu - Mng 2 chiu Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 4 Ghi ch

122

Bi tp

- Thc hin cc bi tp trong chng 4 ca gio trnh

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong chng 4 ca gio trnh Chuyn i hm quy sang lp

Ni dung 6, tun 6 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Ni dung chnh Thi gian, a im - Con tr - Xu k t Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 5 Bi tp - Thc hin cc bi tp trong chng 5 ca gio trnh - Thc hnh cc bi tp trong chng 5 ca gio trnh Xy dng th vin hm xu k t Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 7, tun 7 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Ni dung chnh Thi gian, a im - Kiu cu trc - Cu trc t tr - Kiu lp Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 6 Ghi ch

123

ca gio trnh Bi tp - Thc hin cc bi tp trong chng 6 ca gio trnh

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong chng 6 ca gio trnh - Xy dng danh sch lin kt - M rng hm bn

Ni dung 8, tun 8 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Khi nim tha k - Cc tnh cht ca tha k Bi tp - Thc hin cc bi tp trong chng 7 ca gio trnh Yu cu SV chun b - c chng 7 ca gio trnh Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong chng 7 ca gio trnh Xy dng mt s lp tha k do gio vin ch nh

Ni dung 9, tun 9 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Ni dung chnh Thi gian, a im - Vo/ra chun - Vo/ra tp 124 Yu cu SV chun b - c chng 8 ca gio Ghi ch

trnh Bi tp - Thc hin cc bi tp trong chng 8 ca gio trnh

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Thc hnh cc bi tp trong chng 8 ca gio trnh Cy ph h ca cc t chc d liu

Ni dung 10, tun 10 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - n tp cc nt chnh lin quan n lp trnh hng i tng - Lp - Tha k - Cc dng tin v tp Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu 8. Nhim v ca sinh vin c ti liu chun b cho cc gi trn lp Nghe ging l thuyt Tham gia y cc bui thc hnh D kim tra Thi kt thc mn hc Yu cu SV chun b Ghi ch

9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc

9.1. Kim tra - nh gi nh k


125

STT 1. 2.

Ni dung Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Phn hot ng nhm (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao bi tp nhm /thng); Kim tra - nh gi gia k Kim tra - nh gi cui k

Trng s (%) 5

Ghi ch

3. 4.

25 70

9.2. Tiu ch nh gi bi tp ln 9.3. Lch thi, kim tra, nh gi kt qu t nghin cu (k c thi li)
STT Ni dung thi, kim tra Lch thi, kim tra, nh gi kt qu Ghi ch

1.

30 pht u ca gi Kim tra gia k Phn lp trnh cu trc hc tun th 7 (ni dung 1 - 6)

2.

126

LP TRNH HNG I TNG


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: Nguyn Vit H GV, TS. T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc CN, HQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, HQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016 hanv@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Hng i tng, hng thnh phn, tr tu nhn to, c lng phn mm, kim chng phn mm. H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: Trng Ninh Thun GV, TS. T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc cng ngh, DHQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, DHQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016 thuantn@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Hng i tng, hng thnh phn, phng php hnh thc, kim chng phn mm H v tn: V Quang Dng Chc danh, hc hm, hc v: GV, ThS. Thi gian, a im lm vic: T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc cng ngh, DHQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, DHQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016 dungvq@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Hng i tng, h thng nhng 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Lp trnh hng i tng

03 - Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: Lp trnh c s C/C++ Cc mn hc k tip: Ngn ng m hnh ha UML Cc yu cu i vi mn hc (nu c): 127

Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 6 Tho lun: 4 Thc hnh, thc tp: 15 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Cng ngh phn mm, i hc Cng ngh, DHQGHN. 3. Mc tiu ca mn hc V kin thc Sinh vin nm c cc kin thc c bn v phng php lp trnh hng i tng vi mt ngn ng lp trnh hng i tng c th. Hnh thnh t duy lp trnh hng i tng, nm c cc u im chnh ca lp trnh hng i tng so vi lp trnh th tc. V k nng Rn luyn k nng lm vic theo nhm, pht trin c cc ng dng nh c kh nng s dng li theo phong cch hng i tng 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc gii thiu v cc khi nim c s ca lp trnh hng i tng v c minh ha bng ngn ng lp trnh Java. Mn hc cng gii thiu v nhng li ch m phng php hng i tng mang li cho ngi lp trnh so vi cc phng php lp trnh trc y nh ti s dng, bo mt,... Cc khi nim c s ca lp trnh hng i tng c gii thiu bao gm: i tng, Lp, K tha, a hnh, ng gi, Lin kt ng, Tru tng ha d liu, Truyn thng ip. C php, ngoi l, cc lung d liu ca ngn ng Java dc trnh by gip sinh vin hiu su hn v ngn ng lp trnh. Ngoi ra, mn hc cng gii thiu s lc v thit k hng i tng dng cc k php ca UML v thit k mu. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Khi nim v hng i tng v Java 1.1. M u 1.1.1. S pht trin ca phng php lp trnh 1.1.2. Vn s dng li 1.1.3. Khi nim v hng i tng 1.2. Mt s khi nim c bn v Java 1.2.1. Lch s, c trng ca Java 1.2.2. Cc loi ng dng ca Java 1.2.3. Cc kiu d liu nguyn thy 1.2.4. Cc c php iu khin c bn 128

Chng 2. ng gi i tng 2.1. Tru tng ha d liu 2.2. Khi nim v ng gi, che du thng tin 2.3. Lp v i tng 2.3.1. Khi bo lp 2.3.2. Thuc tnh v phng thc 2.3.3. Kim sot truy cp 2.3.4. Phng thc khi to 2.4. Mt s vn v thao tc vi i tng trong Java 2.4.1. Tham chiu i tng 2.4.2. Qun l b nh ng Chng 3. K tha v a hnh 3.1. K tha 3.1.1. Xy dng lp k tha 3.1.2. Khi to lp c s 3.1.3. nh ngha li phng thc 3.1.4. Mc truy cp protected 3.2. a hnh 3.2.1. Chuyn kiu ln v lm vic vi kiu c s 3.2.2. Lin kt ng v a hnh 3.2.3. Chuyn kiu xung 3.3. Lp v phng thc tru tng 3.4. Giao din (Interface) v a k tha Chng 4. Mt s k thut lp trnh Java 4.1. X l ngoi l 4.1.1. Khi nim 4.1.2. Nm v bt ngoi l 4.1.3. Nm ngoi l t phng thc 4.1.4. T nh ngha lp ngoi l 4.2. Vo/Ra 4.2.1. Khi nim 4.2.2. Cc lung Vo/Ra 4.2.3. Vo v ra k t vi thit b chun 4.2.4. Lp File v vo/ra tun t 4.2.5. Lp RandomAccessFile Chng 5. Cc lp th vin v mu thit k 5.1. Mt s lp c s 129

5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7.

Mng String v StringBuffer Math Khi nim v lp trnh tng qut Cc lp tuyn tp Mu thit k 5.7.1. Khi nim thit k hng s dng li 5.7.2. Mt s mu thit k

6. Hc liu 6.1 Hc liu bt buc [1] Bruce Eckel, Thinking in Java, 3rd ed., 2003. [2] on Vn Ban, Lp trnh hng i tng vi Java, NXB KHKT, 2003. 6.2 Hc liu tham kho [3] Deitel, Java how to program, 5th ed., 2003. [4] Horstmann, Core Java, Prentice Hall, 1999. [5] Dennis Kafusa, Object-Oriented Software Design and Construction with Java, Prentice Hall, 2000. [6] Bruce Eckel, Thinking in Patterns, 2003. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Bt u vi Java Gii thiu v lp trnh hng i tng Lp v i tng trong Java Hiu thm v Java K tha 2 Ln lp Bi tp 0 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 0 T hc, t nghin cu 0 Tng

1.5

3.5

1.5

4.5

2 2

1 1

0 2 130

1.5 1.5

0 0

4.5 6.5

a hnh X l ngoi l trong Java Cc lung vo/ra Nguyn l thit k v mu thit k Mt s lp c s Khi nim v thc th v lp trnh tng qut Cng

2 2 2

0.5 0.5 0.5

0 0 0

1.5 1.5 1.5

0 0 0

4 4 4

0.5

1.5

0.5

1.5

1 20

0.5 6

0 4

1.5 15

0 0

4 45

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Bt u vi Java Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Gii thiu tng quan v n ngn ng Ti G G2 Java, cch ci t, v d n gin T Yu cu SV chun b - c v phn gii thiu tng quan v ngn ng Java Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n - Lm quen vi mi trng pht Ti phng trin Java TH s - Thc hnh vit mt application, dch v chy - Thc hnh vit mt applet, dch 131

v chy T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 2, tun 2. Gii thiu v lp trnh hng i tng Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Gii thiu v lp trnh n hng i Ti G G2 tng T Yu cu SV Chun b c trc v cc c im ca lp trnh hng i tng Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Lm bi thc hnh 1

Ni dung 3, tun 3: Lp v i tng trong Java Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

- Gii thiu c trc v v i tng khi nim n lp v i Ti G G2 - Gii thiu tng v lp i tng nh Lm bi tp ln 1

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n 132

Lm bi thc hnh 2

Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 4, tun 4: Hiu thm v Java Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Trnh by c c trc v php, t c php v n kha, cc lnh ca Java Ti G G2 lnh ca ngn ng Java nh Lm bi tp ln 1

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Lm bi thc hnh 3

Ni dung 5, tun 5: K tha Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Gii thiu c trc v v khi nim khi nim k n k tha tha Ti G G2 trong lp trnh hng i tng nh Lm bi tp ln 1 133

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Lm bi thc hnh 4

Ni dung 6, tun 6: a hnh Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Gii thiu c trc v v khi nim khi nim a n a hnh hnh Ti G G2 trong lp trnh hng i tng nh Lm bi tp ln 2 Np bi tp ln 1

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Lm bi thc hnh 5

Ni dung 7, tun 7: X l ngoi l trong Java Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T 134 Ngoi l trong lp Yu cu SV Chun b c trc v ngoi l Ghi ch

L thuyt

trnh, cch Ti G G2 bt v nm ngoi l trong lp trnh Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Lm bi thc hnh 6 nh Lm bi tp ln 2

trong Java

Ni dung 8, tun 8: Cc lung vo/ra Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Gii thiu v cc lung n vo ra ca Ti G G2 ngn ng Java nh Lm bi tp ln 2 T Yu cu SV Chun b c trc v cc lung vo/ra Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Lm bi thc hnh 7

Ni dung 9, tun 9: Nguyn l thit k v mu thit k Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung 135 Yu cu SV Ghi

a im L thuyt T

chnh

Chun b c v UML v cc mu thit k trong lp trnh hng i tng

ch

- Gii thiu s lc v n cc k php Ti G G2 UML thit k cc h thng hng i tng - Gii thiu v mu thit k

Bi tp Tho lun

nh

Lm bi tp ln 2

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Lm bi thc hnh 8

Ni dung 10, tun 10: Cc lp c s ca Java Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh T Yu cu SV Chun b Ghi ch

L thuyt

Trnh by v c trc v cc lp c cc lp c s n s ca Java, ca Java Ti G G2 cc lp d liu nguyn thy, mng, xu k t, Container.. nh Lm bi tp ln 2

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T 136

Lm bi thc hnh 9

n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 11, tun 11: Khi nim v thc th v lp trnh tng qut Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T n Ti G G2 - Gii thiu khi nim thc th v lp trnh tng qut - Tm tt mn hc (n tp) Bi tp nh Lm bi tp ln 2 Np bi tp ln 2 vo tun 13 Yu cu SV Ghi ch Chun b c trc v khi nim thc th v lp trnh tng qut

Tho lun Thc hnh, th nghim, T in d, n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Lm bi thc hnh 10

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Lp trnh thnh tho vi ngn ng Java Hiu cc khi nim c bn ca lp trnh hng i tng Tham gia y cc bui hc thc hnh 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 137

9.2. Kim tra - nh gi nh k im cc bi thc hnh: 20% im bi tp ln 1: 10% (c nhn) im bi tp ln 2: 20% (lm vic nhm, mi nhm 4-5 SV) Kim tra - nh gi cui k: 50% 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp Vi cc bi thc hnh: Lm bi thc hnh y Trnh by sng sa, r rng Ch thch ng theo yu cu ca ngn ng Java Vi cc bi tp ln: Chng trnh chy khng c li Ch thch m ngun y Bit xy dng chng trnh thnh cc thnh phn, d dng trong vic nng cp, sa i , ti s dng h thng. 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) Theo lch chung ca nh trng

138

CU TRC D LIU V GII THUT


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h: Phm Hng Thi GVC.TS. Phng 306-E3, bm. Khoa hc my tnh B mn Khoa hc my tnh, khoa Cng ngh thng tin pht@vnu.edu.vn Phn tch, thit k, kim tra cc h thi gian thc Phm Bo Sn GV., TS. Phng 306-E3, bm. Khoa hc my tnh B mn Khoa hc my tnh, khoa Cng ngh thng tin sonpb@vnu.edu.vn L S Vinh GV., TS. Phng 306-E3, bm. Khoa hc my tnh B mn Khoa hc my tnh, khoa Cng ngh thng tin vinhls@vnu.edu.vn Ma Th Chu GV., ThS. Phng 306-E3, bm. Khoa hc my tnh B mn Khoa hc my tnh, khoa Cng ngh thng tin chaumt@vnu.edu.vn

in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh:

H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h:

in thoi, email: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h:

in thoi, email: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h:

in thoi, email: 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Bt buc: La chn:

Cu trc d liu v gii thut 4

139

Cc mn hc tin quyt: Ngn ng lp trnh bc cao Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 38 Lm bi tp trn lp: 16 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 6 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Khoa hc my tnh, phng 306 nh E3, Trng i hc Cng ngh - HQGHN. 3. Mc tiu ca mn hc V kin thc: cung cp cho sinh vin cc kin thc: S tru tng ho d liu Kiu d liu tru tng (KDLTT) v ci t KDLTT bi lp C++ Cc CTDL c bn Phn tch thut ton Cc phng php thit k thut ton V k nng: rn luyn cho sv cc k nng: Bit hnh thnh KDLTT mi cho cc ng dng v ci t n bi lp C++ Bit s dng cc KDLTT trong cc chng trnh ng dng Bit s dng cc CTDL t chc d liu Bit cch nh gi thut ton Bit vn dng cc k thut thit k thut ton a ra cc thut ton mi cho mt vn t ra Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Chng trnh gm 2 phn: phn CTDL v phn Thut ton Phn 1. Trnh by khi nim KDLTT v vai tr ca KDLTT trong thit k thut ton, s ci t KDLTT bi lp C++. Sau trnh by mt lot KDLTT quan trng c s dng thng xuyn trong cc thut ton v cc cch thit k lp khc nhau ci t cc KDLTT . Cung cp cho sv cc CTDL c bn sv bit cch t chc d liu. Phn 2. Trnh by s phn tch, nh gi thut ton . Cc phng php thit k thut ton v a ra mt s lp thut ton quan trng c s dng thng xuyn, v c bit l minh ho cho s vn dng cc phng php thit k thut ton. 140

5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Phn tch thut ton 1.1. Cc tiu ch nh gi mt thut ton 1.2. Cc khi nim thi gian chy trong trng hp xu nht, thi gian chy trung bnh 1.3. K hiu ln, nh gi thi gian chy bi k hiu ln 1.4. Cc cp thi gian chy 1.5. Cch nh gi thi gian chy ca mt thut ton PHN 1. CU TRC D LIU Chng 2. S tru tng ho d liu 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. KDLTT v vai tr ca KDLTT trong thit k thut ton c t KDLTT Ci t KDLTT bi lp C++ Cc KDLTT quan trng: tp ng, t in, hng u tin, danh sch, ngn xp, hng i

Chng 3. Danh sch 3.1. c t KDLTT danh sch 3.2. Cc cch thit k lp ci t KDLTT danh sch (bi mng tnh, bi mng ng, tch b cng c lp thnh lp ring, phn tch u, khuyt im ca mi cch) 3.3. Thit k lp ci t KDLTT tp ng bi danh sch. 3.3.1. Tm kim tun t 3.3.2. Tm kim nh phn 3.4. ng dng Chng 4. Danh sch lin kt (DSLK) 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. Cu trc d liu DSLK Cc php ton trn DSLK Cc dng DSLK khc: DSLK vng trn, DSLK c u gi, DSLK kp Thit k lp ci t KDLTT danh sch bi DSLK Phn tch so snh 2 phng php ci t KDLTT danh sch bi mng v bi DSLK

Chng 5. Ngn xp 5.1. c t KDLTT ngn xp. 5.2. Thit k lp ci t KDLTT ngn xp bi mng 5.3. Thit k lp ci t KDLTT ngn xp bi DSLK 141

5.4. ng dng Chng 6. Hng i 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. c t KDLTT hng i. Thit k lp ci t KDLTT hng i bi mng Thit k lp ci t KDLTT hng i bi DSLK ng dng

Chng 7. Cy 7.1. Cc CTDL ci t cy. Cc phng php duyt cy 7.2. Cy nh phn, CTDL ci t cy nh phn 7.3. Cy tm kim nh phn (TKNP) 7.3.1. CTDL cy TKNP 7.3.2. Cc php ton tp ng trn cy TKNP 7.3.3. Thit k lp ci t KDLTT tp ng bi cy TKNP Chng 8. Bng bm 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. Phng php bm, bng bm Cc hm bm Cc phng php gii quyt va chm Thit k lp ci t KDLTT t in bi bng bm a ch m Thit k lp ci t KDLTT t in bi bng bm dy chuyn nh gi hiu qu ca phng php bm

Chng 9. Hng u tin 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5. c t KDLTT hng u tin Cc phng php n gin ci t hng u tin Cy c sp b phn (Heap), cc php ton hng u tin trn Heap Thit k lp ci t hng u tin bi Heap ng dng

PHN 2. THUT TON Chng 10. Cc phng php thit k thut ton 10.1. Phng php chia tr 10.1.1. Phng php 10.1.2. Cc thut ton quy 10.2. Quay lui 10.3. Quy hoch ng 10.4. Cc thut ton tham n 142

10.5. Cc thut ton ngu nhin Chng 11. Cc thut ton sp xp 11.1. Bi ton sp xp, sp xp trong v sp xp ngoi 11.2. Cc thut ton sp xp n gin (la chn, sen, ni bt) 11.3. Thut ton sp xp nhanh 11.4. Thut ton sp xp s dng Heap Chng 12. Cc thut ton th 12.1. Cc CTDL ci t th 12.2. Cc thut ton duyt th 12.3. th nh hng khng chu trnh, sp xp topo 12.4. ng i ngn nht: thut ton Dijkstra, thut ton Floyd 12.5. Cy bao trm ngn nht: thut ton Prim v Kruskal 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] inh Mnh Tng. CTDL v Thut ton . Cch tip cn nh hng i tng s dng C++. NXB DHQGHN 6.2. Hc liu tham kho [2] Main M., Savitch W. Data Structures and other objects using C++. Addison Wesley. 1998 [3] Mark Alen Weiss. Data Structures and Problem Solving using C++. Addison Wesley. 2000 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt 1. Phn tch 2 thut ton 2. S tru 2 tng ha d liu 3. Danh sch 4 4. Danh sch 3 lin kt 5. Ngn xp 3 Ln lp Bi tp 0.5 0.5 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tng

2,5 1,5

1 1 1 143

5.5 4.5

6. Hng i 7. Cy

3 3

1 2

8. n tp v 1 kim tra gia k 9. Bng bm 3 2 1 2 2 2 10. Hng u 3 tin 11. Cc 3 phng php thit k thut ton 12. Cc thut 4 ton sp xp 13. Cc thut 3 ton th 14. n tp Tng cng: 3 38

2 2 2 16

1 1 1 6 60

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th


Ni dung 1, tun 1 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im Yu cu SV chun b Ghi ch

- Cc tiu ch nh gi - c trc mt thut ton ni dung bi ging. - Cc khi nim thi gian chy trong trng hp xu nht, thi gian chy trung bnh - K hiu ln, nh gi thi gian chy bi k hiu ln nh gi mt s thut ton nh UCLN, thp H Ni

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 144

T hc, t nghin cu

Ni dung 2, tun 2 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Ni dung chnh Thi gian, a im - KDLTT v vai tr ca KDLTT trong thit k thut ton - c t v ci t KDLTT - c t KDLTT danh sch Ci t danh sch tp ng Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging. - c mc 2.4 Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 2+3, tun 3 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Cc cch thit k lp ci t KDLTT danh sch Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging. - c mc 3.2 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin 145 Thit k danh sch bi tp ng Ghi ch

cu

Ni dung 3, tun 4 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Tm kim tun t - Tm kim nh phn - Danh sch lin kt Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c mc 4.1, 4.2 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tm kim Ghi ch

Ni dung 4, tun 5 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Danh sch lin kt - So snh 2 dng ci t - c t ngn xp Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 5 Bi tp - Cc bi tp v ng dng danh sch nh : lp a thc, lp ma trn tha Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

146

Ni dung 5, tun 6 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Thit k v ci t ngn xp - ng dng ngn xp Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 5 Bi tp - Cc ng dng ngn xp tnh ton biu thc, chuyn dng biu thc Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 6, tun 7 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - c t, thit k v ci t hng i - ng dng hng i Yu cu SV chun b - c trc ni dung bi ging - c chng 7 ca gio trnh Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu - Cc ng dng hng i: m phng h xp hng Ghi ch

Ni dung 7, tun 8 147

Hnh thc t chc dy hc L thuyt

Ni dung chnh Thi gian, a im - Cy - Cc phng php duyt

Yu cu SV chun b - c chng 7 ca gio trnh

Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Bi tp v cy trong gio trnh

Ni dung 7, tun 9 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Thi Ni dung chnh gian, a im - Cy tm kim nh phn - Kim tra gia k Yu cu SV chun b - c mc 7.3 Ghi ch

Ni dung 8, tun 10 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Phng php bm - Hm bm - Bng bm Bi tp Thit k bng bm 148 Yu cu SV chun b - c chng 8 gio trnh Ghi ch

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 8+9, tun 11 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Thit k kiu DLTT - Hng u tin Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 10, tun 12 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Ni dung chnh Thi gian, a im - Cc chin lc thit k thut ton Thit k thut ton cho mt s bi ton Yu cu SV chun b - c chng 10 gio trnh Ghi ch c thm cc dng hng u tin khc Ci t hng u tin bi DSLK Yu cu SV chun b - c chng 9 gio trnh Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 11, tun 13

Tm hiu thm v chin lc nhnh v cn

149

Hnh thc t chc dy hc L thuyt

Ni dung chnh Thi gian, a im - Cc thut ton sp xp

Yu cu SV chun b - c chng 11 gio trnh

Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 12, tun 14 Hnh thc t chc dy hc L thuyt

Cc bi tp v sp xp

Tm hiu v cc phin bn ca QuickSort

Thi Ni dung chnh gian, a im - CTDL th - Duyt th - ng i ngn nht

Yu cu SV chun b - c chng 12 gio trnh

Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

- Tm ng i ngn nht

Tm hiu thut ton Belman v ng i ngn nht tng qut

Ni dung 12, tun 15 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi Ni dung chnh gian, a im - Cy bao trm ngn nht - n tp cui k Bi tp - Cy bao trm ngn 150 Yu cu SV chun b - c mc 12.5 gio trnh Ghi ch

nht Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Cc cch ci t thut ton Prim, Kruskal

8. Nhim v ca sinh vin c ti liu chun b cho cc gi trn lp Nghe ging l thuyt Tham gia y cc bui thc hnh D kim tra Thi kt thc mn hc

9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc

9.1. Kim tra - nh gi nh k


STT Ni dung Trng s (%) 5 Ghi ch

[1] Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) [2] Phn hot ng nhm (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao bi tp nhm /thng); [3] Kim tra - nh gi gia k [4] Kim tra - nh gi cui k

25 70

9.2. Tiu ch nh gi bi tp ln 9.3. Lch thi, kim tra, nh gi kt qu t nghin cu (k c thi li)
STT Ni dung thi, kim tra Lch thi, kim tra, nh gi kt qu Ghi ch

1.

T u chng trnh n ht ni dung "cy"

Kim tra gia k

151

NHP MN CHNG TRNH DCH


1. Thng tin v ging vin H v tn: L Anh Cng Chc danh, hc hm, hc v: GV., TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: cuongla@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v tr ging (nu c): 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Nhp mn Chng Trnh Dch 02

- Bt buc: - La chn:

Cc mn hc tin quyt: Ngn ng lp trnh C/C++; Ton hc ri rc Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 6 Tho lun: 2 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 2 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Khoa hc my tnh, i hc Cng ngh, HQGHN.

3. Mc tiu ca mn hc Hiu nguyn l ca mt chng trnh dch, tng quan v cc loi chng trnh dch. Hiu c cu trc thnh phn ca mt chng trnh dch p dng c cc kin thc v ngn ng hnh thc trong thc hnh chng trnh dch. Nm vng v l thuyt v xy dng chng trnh dch, tp trung vo phn tch t vng, phn tch c php, phn tch ng ngha, sinh m trung gian, m ch. C kh nng t xy dng c cc thnh phn trong chng trnh dch, tp 152

trung vo: phn tch t vng, phn tch c php. 4. Tm tt ni dung mn hc Ni dung mn hc: Bao gm l thuyt chung v chng trnh dch; cc l thuyt v cu to, thut ton, phng php xy dng cc thnh phn trong cu trc mt chng trnh dch: Phn tch t vng s dng biu thc chnh qui v otomat hu hn trng thi Phn tch c php bng cc thut ton LL, LR Phn tch ng ngha da vo c php iu khin Sinh m trung gian da vo m 3 a ch Cu trc mt my o n gin Sinh vin cng c hng dn thc hnh mt s m-un quan trng nh phn tch t vng, phn tch c php trn mt ngn ng con ca C++. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu Chng trnh dch 1.1. Vai tr, mc tiu ca mn hc 1.2. Th no l mt chng trnh dch 1.3. Cc bc pht trin mt d n chng trnh dch Chng 2. Nhc li v ngn ng hnh thc 2.1. Mt s khi nim 2.2. Vn phm phi ng cnh 2.3. Vn phm chnh qui v Otomat hu hn trng thi Chng 3. Phn tch t vng 3.1. Vai tr ca b phn tch t vng 3.2. T v v t t 3.3. Thut ton v cc bc xy dng b phn tch t vng Chng 4. Cc phng php phn tch c php c bn 4.1. Vai tr ca b phn tch c php 4.2. Phn tch Top-down 4.3. Phn tch Bottom-up Chng 5. Cc phng php phn tch c php hiu qu 5.1. Phn tch LL(1) 5.2. Phn tch LR, SLR 5.3. Xy dng b phn tch c php Chng 6. Bin dch da c php 153

6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6.

Vai tr nh ngha c php iu khin th ph thuc C php iu khin thun tnh L Lc dch C php iu khin trong phn tch LL v LR

Chng 7. Phn tch ng ngha 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. Vai tr ca phn tch ng ngha Biu thc kiu Mt s lut kim tra kiu Xy dng b phn tch ng ngha

Chng 8. Sinh m trung gian 8.1. Vai tr ca sinh m trung gian 8.2. M ba a ch 8.3. C php iu khin sinh m ba a ch Chng 9. Sinh m ch 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. Vai tr ca sinh m ch Cc loi m my ch Gii thiu mt my ch o Mt b sinh m n gin

6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] A.V. Aho, Ravi Sethi, D. Ulman, Compiler: Principles Techniques and Tools, 1986 [2] Phm Hng Nguyn, Chng trnh dch, NXB HQG H Ni, 2006 6.2. Hc liu tham kho [3] Thc hnh k thut bin dch ca Nguyn Vn Ba, HBK H ni, 1993 [4] Bn dch: Trnh bin dch: Nguyn l, k thut v cng c ca Trn c Quang, 2000. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Ln lp Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tng

154

Gii chng dch

thiu trnh

3 2

Nhc li ngn 2 ng hnh thc Phn tch t 2 vng Phn tch c 2 php c bn Phn tch c 4 php hiu qu Bin dch da 2 c php Phn tch ng 2 ngha Sinh m trung 2 gian Sinh m ch Cng 2 20 6 1 2 2 1 1 4 2

4 2 8 2 3 3 3 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu Chng trnh dch Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b - c v phn gii thiu tng quan v chng trnh dch Ghi ch

T Cu trc thnh phn n Ti G G2 v hot ng ca mt chng trnh dch Cc loi chng trnh dch hin c, s khc bit

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

155

Ni dung 2, tun 2. Nhc li v ngn ng hnh thc. Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Phn loi Chomsky; n Ti G G2 vn phm chnh quy; otomat hu hn trng thi. Yu cu SV Chun b c trc v cc vn phm Chomsky. Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 3, tun 3: Phn tch t vng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc khi nim; thut n Ti G G2 ton phn tch t vng Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, Hng dn, kim tra xy dng phn tch t vng

T hc, t nghin cu Ni dung 4, tun 4: Cc phng php phn tch c php c bn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc khi nim chung; n Ti G G2 phn tch top-down, bottom-up 156 Yu cu SV Chun b c trc v cc thut ton phn tch. Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 5, tun 5: Cc phng php phn tch hiu qu Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Tnh First, Follow; n Ti G G2 Thut ton phn tch LL(1); M t c php ca mt ngn ng dng thc hnh. Yu cu SV Chun b Xem trc v c php ca ngn ng dng thc hnh. Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 6, tun 6: Cc phng php phn tch c php hiu qu (tip) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Phn tch LR, SLR. n Ti G G2 Yu cu SV Chun b c trc v LR Ghi ch Xy dng b phn tch c php

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

157

Ni dung 7, tun 7: Bin dch da c php Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T C php iu khin; n Ti G G2 C php iu khin thun tnh L; Lc dch Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 8, tun 8: Phn tch ng ngha Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Biu thc kiu; Lut n Ti G G2 ng ngha Xy dng lut ng ngha cho vn phm thc hnh. Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 9, tun 9: Sinh m trung gian Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T M ba a ch; Sinh m n Ti G G2 trung gian da vo c 158 Yu cu SV Chun b Ghi ch

php iu khin. Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 10, tun 10: Sinh m ch Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc khi nim; My n Ti G G2 o v lut sinh m my o. Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu: Kim tra - nh gi cui k: Bi tp ln: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) 5% 5% 50% 40%

159

HA MY TNH
1. Thng tin v ging vin H v tn: Bi Th Duy Chc danh, hc hm, hc v: GV, TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: duybt@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v tr ging (nu c): 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: ha my tnh M mn hc: S tn ch: 2 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Ngn ng lp trnh C/C++ Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 24 Lm bi tp trn lp: 2 Tho lun: 2 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 2 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Khoa hc my tnh, i hc Cng ngh, HQGHN.

3. Mc tiu ca mn hc Hiu cc nguyn l c bn ca ha my tnh hin i Hiu kin thc hnh hc bn di cc m hnh 3 chiu Hiu vn hiu nng khi v cc m hnh 3D C th xy dng mt chng trnh hin th mt cnh 3 chiu s dng OpenGL v C/C++ C th lm hot hnh cc m hnh 3D v p dng nh sch v texture tng tnh hin thc

4. Tm tt ni dung mn hc 160

Phn mt gii thiu cc thut ton c bn ca ha my tnh nh thut ton v ng thng, ng trn. Phn hai m t li quy trnh ha my tnh t khu m hnh ha cho n khi hin th c ln mn hnh, ng thi gii thiu mt s thut ton trong quy trnh . Phn cui cng gii thiu mt s kin thc c bn lp trnh ha trn OpenGL. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu ha my tnh v Quy trnh ha (graphics pipeline) (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 1.1. Gii thiu v ha my tnh 1.2. Quy trnh ha hai chiu 1.3. Quy trnh ha ba chiu Chng 2. Cc thut ton ha c bn (L thuyt:4 Thc hnh: 0) 2.1. Thut ton v ng thng 2.1.1. V ng thng theo phng trnh quy chun 2.1.2. V ng thng theo phng trnh tham s (thut ton DDA) 2.1.3. V ng thng theo phng trnh tng qut (thut ton Bresenham) 2.1.4. Thut ton v ng thng 2 bc (Xiaolin Wu) 2.2. Thut ton v ng trn Chng 3. M hnh ha cc i tng (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 3.1. Biu din i tng bng a gic 3.2. Lu tr cc i tng 3.3. Thut ton scanline t mu cc i tng Chng 4. Cc php bin i trong khng gian 2, 3 chiu (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 4.1. Php bin i hnh hc hai chiu 4.1.1. Ta ng nht v phng php biu din 4.1.2. Php tnh tin 4.1.3. Php quay 4.1.4. Php t l 4.2. Php bin i trong hnh hc ba chiu 4.2.1. Php tnh tin 4.2.2. Php quay 4.2.3. Php t l Chng 5. Thut ton ct loi b (clipping) (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 5.1. Khi nim khung nhn 2 chiu 5.2. Thut ton ct loi b 2 chiu 161

5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7.

Thut ton Cohen-Sutherland Thut ton Cyrus & Beck Thut ton Sutherland-Hodgman Khi nim khung nhn 3 chiu Thut ton ct loi b 3 chiu

Chng 6. Cc php chiu (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 6.1. Php chiu song song 6.1.1. Php chiu trc giao 6.1.2. Php chiu trc lng 6.2. Php chiu phi cnh 6.2.1. Php chiu phi cnh 1 im 6.2.2. Php chiu phi cnh 2 im 6.2.3. Php chiu phi cnh 3 im 6.2.4. Php chiu stereo 6.3. C s ton hc ca cc php chiu Chng 7. Xc nh cc mt hu hnh (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 7.1. Loi b cc mt n 7.1.1. Loi b cc mt quay vo trong 7.1.2. Loi b cc mt b ln 7.2. Thut ton b m Z 7.3. Thut ton Ray casting 7.4. Thut ton BSP 7.5. Thut ton Warnock Chng 8. ng cong v b mt cong (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. ng cong tham s S lin tc khi ghp cc on cong ng cong Hermite ng cong Bzier ng cong B-Spline Cc b mt cong

Chng 9. nh sng (L thuyt:2 Thc hnh: 0) 9.1. Cc m hnh nh sng 9.1.1. M hnh nh sng phn x 9.1.2. M hnh nh sng khc x 9.1.3. M hnh nh sng xung quanh 9.2. M hnh nh sng Phong 162

9.3. nh bng 9.3.1. nh bng phng 9.3.2. M hnh nh bng Goraud 9.3.3. M hnh nh bng Phong Chng 10. OpenGL (L thuyt:4 Thc hnh: 0) 10.1. C bn v OpenGL 10.2. Khung chng trnh vit bng OpenGL 10.3. Cc i lng ha c bn 10.4. X l cc trng thi ca OpenGL 10.5. Cc php bin i trong OpenGL 10.6. Hot nh v b m 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Angel Edward, Computer Graphics, Addison Wesley Publishing Company, 1990 [2] F. S. Hill Jr., Computer Graphics: using OpenGL, Prentice Hall, 2001 6.2. Hc liu tham kho [3] Mason Woo et al., OpenGL Programming Guide, Third Edition, AddisonWesley [4] R.S. Wright and M. Sweet, OpenGL SuperBible, Waite Group Press, 2000

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Gii thiu ha my tnh v Quy trnh 2 ha Cc thut ton 4 ha c bn M hnh ha 2 cc i tng Cc php bin i trong 2 khng gian 2, Ln lp Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tng

0 0 0 0

2 0 0 0

4 4 2 2

0 0 0

0 0 0

163

3 chiu Thut ton ct 2 loi b Cc chiu php 2 0 0 0 0 0 2 2h 0 0 0 0 0 0 2h 0 0 0 0 0 0 0h 0 0 0 0 0 2 2h 2 2 2 2 2 8 30h

Xc nh cc 2 mt hu hnh ng cong v b mt 2 cong nh sng OpenGL Cng 2 4 24h

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu ha my tnh v Quy trnh ha (graphics pipeline) Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung a im chnh Gii thiu tng quan v n ha my Ti G G2 tnh T Yu cu SV chun b - c v phn gii thiu tng quan v ha my tnh Ghi ch

L thuyt

Bi tp Tho lun Tho lun v cc ng dng ca ha my tnh

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 2, tun 2. Cc thut ton ha c bn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T 164 Cc thut Yu cu SV Chun b c trc v Ghi ch

n ton v Ti G G2 ng thng, ng trn Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 3, tun 3: M hnh ha cc i tng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T - Cch biu din v lu n Ti G G2 tr cc i tng

cc thut ton v ng thng, ng trn

Yu cu SV Chun b c trc v cch biu din v lu tr i tng

Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 4, tun 4: Cc php bin i trong khng gian 2, 3 chiu Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc php bin i n Ti G G2 hnh hc Yu cu SV Chun b c trc v cc php bin i hnh hc Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 5, tun 5: Thut ton ct loi b (clipping) 165

Hnh thc t chc dy hc L thuyt

Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc thut ton ct loi n Ti G G2 b hai v ba chiu

Yu cu SV Chun b c trc v cc thut ton ct loi b

Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 6, tun 6: Cc php chiu Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc php chiu n Ti G G2 Yu cu SV Chun b c trc v cc php chiu Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 7, tun 7: Xc nh cc mt hu hnh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc thut ton loi b n Ti G G2 mt n Yu cu SV Chun b c trc v cc thut ton loi b mt n Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

166

Ni dung 8, tun 8: ng cong v b mt cong Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc ng cong v b n Ti G G2 mt cong tham s Yu cu SV Chun b c trc v cc ng cong v b mt cong tham s Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 9, tun 9: nh sng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Cc m hnh c trc v nh sng v cc m hnh n nh sng v Ti G G2 to bng to bng

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 10, tun 10: OpenGL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung a im chnh T Cc khi nim c bn n Ti G G2 v OpenGL v cc hm lp trnh Dng hnh 3D bng OpenGL 167 Yu cu SV Chun b c trc v OpenGL Ghi ch

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Cc khi nim dng hnh nng cao trong OpenGL

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Sinh vin nm c cc khi nim v ha my tnh Hiu c cc thut ton c bn trong ha my tnh Bit pht trin chng trnh v ha my tnh bng OpenGL 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu: Kim tra - nh gi cui k: Bi tp ln: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) Theo lch chung ca nh trng 5% 5% 50% 40%

168

TR TU NHN TO
1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v tr ging: 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: Tr tu nhn to M mn hc: S tn ch: 2 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: CTDL v thut ton, Xc sut thng k Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 21 Lm bi tp trn lp: 9 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn KHMT inh Mnh Tng PGS, TS

3. Mc tiu ca mn hc Kin thc: Cung cp cho sinh vin cc kin thc sau: Tc nhn thng minh. Cc phng php biu din vn . Cc phng php tm kim Cc ngn ng biu din tri thc. Cc thut ton suy din t ng Mt s k thut xy dng c s tri thc (CSTT) K nng: Rn luyn cc k nng: Bit cch a ra biu din thch hp cho mt vn . 169

Bit cch biu din tri thc v xy dng mt CSTT Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Tr tu nhn to l lnh vc nghin cu thit k cc tc nhn thng minh. Mn hoc gm 2 phn. Phn1 trnh by cc phng php tm kim c bn, c bit l cc phng php tm kim heuristic. Phn 2 trnh by cc ngn ng biu din tri thc v cc phng php lp lun t ng lm c s cho vic thit k cc tc nhn da trn tr thc 5. Ni dung chi tit mn hc (tn cc chng, mc, tiu mc): Chng 1. Nhp mn 1.1. Tr tu nhn to (TTNT) l g? 1.2. Lch s hnh thnh v pht trin ca TTNT. 1.3. Cc lnh vc nghin cu ca TTNT. Chng 2. Tc nhn thng minh 2.1. Khi nim tc nhn (agent) v tc nhn thng minh. 2.2. Cc dng mi trng ca tc nhn. 2.3. Kin trc ca tc nhn

Phn 1. Gii quyt vn


Chng 3. Cc chin lc tm kim m (blind searchs) 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. Tc nhn da vo mc ch (goal-based agent) Biu din vn bng cc trng thi v cc php bin i trng thi Tm kim theo b rng (breadth-first search) Tm kim theo su ( depth-first search ) Tm kim su dn ( depth limited search ) Cc trng thi lp

Chng 4. Cc chin lc tm kim kinh nghim (heuristic search) 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. Tm kim kinh nghim, hm nh gi. Tm kim tt nht-u tin (best-first search) Thut ton A* Tm kim leo i ( hill-climbing search) 4.4.1. Tm ng i ti trng thi ch 4.4.2. Tm i tng tt nht , ti u ton cc v ti u a phng 4.4.3. Tm kim gradient. 170

Chng 5. Tm kim c i th (adversarial search) 5.1. Tr chi v cy tr chi. 5.2. Chin lc minimax. 5.3. Phng php ct ct alpha-beta

Phn 2. Tri thc v lp lun


Chng 6. Logic mnh 6.1. Tc nhn da vo tri thc (knowledge-based agent) 6.2. C php v ng ngha ca logic mnh 6.3. Cc dng cu c bit: cu tuyn (clause),lut nu-th (if-then rule), s kin (fact) 6.4. CSTT v suy din 6.4.1. Mc ch ca suy din 6.4.2. Thut ton suy din 6.4.3. Lut suy din 6.5. Chng minh phn chng bng lut phn gii. 6.6. Suy din tin (forward chaining) v suy din li (backward chaining) Chng 7. Logic v t 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. C php v ng ngha Biu din tri thc trong logic v t. Qu trnh xy dng CSTT. Chun ho cng thc.Cc dng cu c bit Php th bin. Thut ton hp nht. Cc lut suy din trong logic v t Chng minh phn chng bng lut phn gii. Cc chin lc phn gii

Chng 8. Cc lut nu-th v suy din 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. Suy din tin. Suy din li. H chuyn gia. H lp trnh Prolog

Chng 9. Li ng ngha. 9.1. Biu din cc khi nim, cc i tng. 9.2. Li ng ngha v suy din trong li ng ngha 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] inh Mnh Tng. Tr tu nhn to. NXB Khoa hc & K thut, 2002 171

[2] Stuart J. Russell and Peter Norvig. Artificial Intelligent A Modern Approach. Prentice Hall, 2003. 6.2. Hc liu tham kho

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi tn ch cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ln lp Ni dung L thuyt Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1 1 1 1 0.5 2 2 2 0.5 9 4 4 2 5 6 5 2 30

Chng 1 Chng 2 Chng 3 Chng 4 Chng 5 Chng 6 Chng 7 Chng 8 Chng 9 Cng

1 1 3 3 1.5 3 4 3 1.5 21

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ging vin thc hin t quyt nh. 8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc C mt trn lp t nht l 24/30 gi hc Mi sinh vin ln cha bi tp khng t hn 1 ln Bi tp v bi kim tra t khng di 6/10 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc Phn chia cc mc tiu cho tng hnh thc kim tra - nh gi 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Mc ch: Nm vng kin thc v bit cch vn dng sng to. 172

Cc k thut nh gi Bi tp theo tng ni dung mn hc: 20 bi tp lm nh. Tiu lun: 01 T l im cho mi hnh thc KT-G: Bi tp: 40%; Mi tiu lun: 30% (x2=60%) 9.2. Kim tra - nh gi nh k Bao gm cc phn sau (trng s ca tng phn do ging vin xut, ch nhim b mn thng qua): STT Ni dung Trng s (%) Ghi ch Tham gia hc tp trn lp (i hc y , 10 chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Phn t hc, t nghin cu (hon thnh tt 10 ni dung, nhim v c giao /tun; bi tp nhm /thng; bi tp c nhn/ hc k, ); Hot ng theo nhm Kim tra - nh gi gia k Kim tra - nh gi cui k Cc kim tra khc 5 30 40 5

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt: Trnh by tt vn yu cu, c sng to Trnh by ng bn cht vn yu cu: Trnh by c vn mc trung bnh: Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 2. Bi tp v ng dng Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 3. Bi tp ln Hon thnh tt: Hon thnh mc kh: Hon thnh mc trung bnh: Khng hon thnh: 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) Theo lch chung ca nh trng 10 im 8 - 9 im 5 - 7 im 1 - 4 im 10 im 7 - 9 im 6 im 5 im 1 4 im 9 - 10 im 7 - 8 im 5 - 6 im 1 - 4 im

173

NHP MN MNG MY TNH


1. THNG TIN V GING VIN H v tn: H c Phng Chc danh, hc hm, hc v: Thc s Thi gian, a im lm vic: B mn Mng v Truyn thng my tnh, Khoa Cng ngh Thng tin, i hc Cng ngh a ch lin h: Phng 406, nh E3, i hc Quc gia H Ni 144 Xun Thu Cu Giy H Ni in thoi : 0988613986 Email: hdphuong@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh : Cc h thng phn tch, Mng ngang hng, Mng ng ng Thng tin v tr ging (nu c): ThS. o Minh Th ThS. Dng L Minh ThS. Nguyn Vit Hi ThS. Phng Ch Dng 2. THNG TIN CHUNG V MN HC Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Nhp mn Mng My tnh 3

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Thnh tho ngn ng lp trnh (C hoc Java) c th vit mt chng trnh hon thin. Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 0 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp : 18 Hot ng theo nhm: 7 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Mng v Truyn thng my tnh, Khoa Cng ngh Thng tin, Trng i hc Cng ngh, i hc Quc gia H Ni

3. MC TIU CA MN HC 174

Kin thc Hiu c cch vn hnh ca Mng my tnh mt cch tng quan. T nhng nguyn l c bn ny, sinh vin s tm hiu cch thc mng Internet ngy nay c trin khai nh th no. Sinh vin phi hiu c kin trc phn tng, vi m hnh tham chiu OSI v m hnh Internet. Hiu c cch thc cc ng dng c bn (Web, FTP, DNS, Instant Message) lm vic nh th no, bit qua v lp trnh socket. Hiu c giao thc giao vn UDP v TCP. Hiu c cch nh a ch IP v giao thc IP. Cc giao thc nh tuyn : RIP, OSPF, BGP. C ch lm vic ca mng cc b: cng ngh Ethernet, Hub, Bridge, Switch, mng LAN khng dy. K nng S dng c mt s lnh c bn ca Mng nh Ping, traceroute S dng c mt s lnh c bn ca FTP S dng giao din text gi v nhn th S dng c phn mm Ethereal bt v phn tch cc gi tin cc tng khc nhau : HTTP, TCP, IP S dng c phn mm Bosom Netsim thit lp v chy cc cu hnh router Thi , chuyn cn : Chuyn cn trong Hc tp C thi tch cc trong khi lm vic theo nhm 4. TM TT NI DUNG MN HC Mn hc c chia thnh 5 chng. Chng 1 gii thiu chung v ton b cc phn, trnh by v tr ca cc phn, dch v v m hnh Mng. Tp trung vo khi nim phn tng. Gii thiu qua v M hnh OSI v M hnh Internet. Chng 2 trnh by v Tng ng dng. Gii thiu cc yu cu ca cc ng dng : tnh tin cy, kh nng m bo bng thng v thi gian. Trnh by hai m hnh ng dng v cc ng dng lin quan. M hnh client-server vi ng dng Web, truyn file, th tn in t (email), dich v tn min (DNS). M hnh ng ng vi ng dng Nhn tin tc th v Chia s file. Phn cui trnh by cch pht trin ng dng vi lp trnh socket. Chng 3 trnh by v tng Giao vn. Phn u tin gii thiu v cc dch v Giao vn quan trng nht v giao thc UDP. Phn th hai trnh by v nguyn tc xy dng ng truyn tin cy. Phn cui cng gii thiu giao thc TCP v cch thc trin khai tnh tin cy, iu khin lu lng, kim sot tc nghn trong TCP. Chng 4 gii thiu v tng Mng vi hai m hnh chnh : Chuyn mch v Chuyn gi. Sau gii thiu v cch nh a ch IP v giao thc IP. Phn sau trnh by cc thut ton nh tuyn, vic nh tuyn phn cp: ni min (RIP, OSPF) v lin min (BGP). Phn cui cng trnh by v IPv6. Chng 5 trnh by v Tng Lin kt d liu vi cc dch v quan trng nht. Sau gii thiu v cng ngh Ethernet, cc thit b kt ni tng Lin kt d liu nh Hub, Bridge, Switch; Cng ngh kt ni LAN khng dy.

175

5. NI DUNG CHI TIT Chng 1. Cc tng ca m hnh 1.1. ngha ca vic phn tng 1.2. Nhim v, vai tr ca cc tng trong m hnh OSI 1.2.1. Tng ng dng (Application) 1.2.2. Tng Trnh din (Presentation) 1.2.3. Tng Phin (Session) 1.2.4. Tng Giao vn (Transport) 1.2.5. Tng Mng (Network) 1.2.6. Tng Lin kt d liu (DataLink) 1.2.7. Tng Vt l (Physical) 1.3. 3. Cc tng tng ng trong m hnh Internet Chng 2. M hnh v cc ng dng 2.1. M hnh Khch hng Ngi phc v (Client Server) 2.2. ng dng Web 2.2.1. Giao thc HTTP. ngha thng ip HTTP request v HTTP response. 2.2.2. C ch kim chng (Authentication). 2.2.3. C ch Cookies. 2.2.4. Web cache, Web proxy. 2.3. ng dng FTP 2.4. ng dng Th tn in t (eMail) 2.4.1. Giao thc SMTP gia cc Mail Server 2.4.2. Giao thc ly th POP3, IMAP 2.5. H thng tn min DNS v vn gii m a ch. Chng 3. Tng giao vn 3.1. Cc dch v ca tng giao vn 3.1.1. Phn knh/dn knh (Multiplexing / Demultiplexing) 3.1.2. Truyn tin tin cy (Reliable data transfer) 3.1.3. Kim sot lung (Flow control) 3.1.4. Kim sot tc nghn (Congestion control) 3.2. Giao thc UDP 3.3. C ch xy dng ng truyn tin cy 3.3.1. Kim tra li (Checksum) 3.3.2. Phn hi ACK/NAK (Feedback) 3.3.3. nh s th t (Sequence number) 3.3.4. B nh thi (Timer) 176

3.4. C ch truyn tin kiu ng ng (pipeline) 3.4.1. Go-Back-N. 3.4.2. Selective Repeat. 3.5. Giao thc TCP, ngha cc trng trong TCP segment 3.6. C ch kim sot tc nghn. Chng 4. Tng mng 4.1. Cc m hnh dch v ca tng mng 4.1.1. Mch o (Virtual Circuit) 4.1.2. Mch gi (Datagram) 4.2. nh tuyn phn cp. 4.3. Giao thc IP 4.3.1. Quy c a ch (c phn lp, khng phn lp) 4.3.2. ngha cc trng trong gi IP datagram 4.3.3. Cch thc x l cc gi tin IP ti router 4.3.4. Phn mnh / Hp nht gi IP datagram. 4.4. Mt s giao thc nh tuyn trn mng (RIP, OSPF, BGP) 4.5. Cu trc router 4.5.1. Cng vo 4.5.2. Cng ra 4.5.3. Mng chuyn mch 4.6. Giao thc IP6. Chng 5. Tng lin kt d liu 5.1. Cc dch v ca tng lin kt d liu 5.2. Cc c ch a truy cp (multiple access) 5.2.1. Phn chia knh truyn (channel portioning). 5.2.2. Ngu nhin (random access). 5.2.3. Ln lt (taking turn). 5.3. Cc giao thc a truy cp ngu nhin: 5.3.1. Slotted ALOHA 5.3.2. ALOHA 5.3.3. CSMA 5.3.4. CSMA/CD 5.4. ngha gi d liu Ethernet frame. 5.5. Cc thit b Hub, Repeater, Bridge, Switch 5.6. Giao thc PPP. 6. HC LIU 6.1 Hc liu bt buc [1] H c Phng, Mng my tnh, NXB i hc Quc gia H Ni, 2006. 177

[2] Tp slide bi ging, c cung cp trn Website mn hc [3] Tp bi ging power point c lng ting, cung cp trn website mn hc 6.2 Hc liu tham kho 7. HNH THC T CHC DY HC 7.1. Lch trnh chung: Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Ni dung 1 Ni dung 2 Ni dung 3 Ni dung 4 Ni dung 5 Ni dung 6 Ni dung 7 Ni dung 8 Ni dung 9 Tng 02 02 02 02 02 02 02 02 02 20 03 04 02 18 7 03 02 04 05 02 Ln lp Bi tp Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu Tng

02 06 06 07 05 02 05 06 04 02 45

Ni dung 10 02

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1 Hnh thc chc dy hc L thuyt t Thi gian, a im 2h Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Gii thiu chung v kha - c trc hc, cc khi nim v li SGK trang 1ca mng v ra ca mng 25 - Nghe li Chapter1a

Bi tp Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu 178

Ni dung 2, tun 1-2-3 Hnh thc t chc Thi Ni dung chnh dy hc gian, a im L thuyt 2h Gii thiu v phn tng, u nhc im v cc c im. Lch s hnh thnh v pht trin ca Internet Cng nhau xut mt giao thc cho mt ng dng mng c th Yu cu SV chun b - c trc SGK trang 2544 - Nghe li Chapter1b Sinh vin chia thnh cc nhm 3-5 ngi Ghi ch

Bi tp 2h (T hc, t nghin cu) Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu Ni dung 3, tun 3-4-5 2h

S dng phn mm Ethereal

Hnh thc t chc Thi Ni dung chnh dy hc gian, a im L thuyt 2h Gii thiu v cc c im ca ng dng Mng v i hi ca tng ng dng i vi dch v do tng giao vn cung cp. Trnh by v giao thc HTTP ca ng dng Web cng cc k thut Web cache, Cookie, Kim chng. ng dng truyn file (FTP) v th tn in t (SMTP, POP3, IMAP)

Yu cu SV chun b - c trc SGK trang 4597 - Nghe li Chapter2a

Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh 4h - S dng cc lnh ping, traceroute, ftp. Gi v nhn th qua giao din 179

text - S dng Ethereal bt v phn tch cc thng ip HTTP, SMTP, POP. - Lp trnh socket T hc, t nghin cu Ni dung 4, tun 5-6-7 Hnh thc t chc Thi Ni dung chnh dy hc gian, a im L thuyt 2h Gii thiu v dch v tn min DNS. Gii thiu v m hnh P2P vi ng dng Nhn tin tc th v chia s file (giao thc Gnutella). Gii thiu lp trnh socket (TCP socket v UDP socket) Lp trnh mt pha ca mt ng dng mng c th (client hay server) theo giao thc nh trc Yu cu SV chun b - c trc SGK trang 102-140 - Nghe li Chapter2b Ghi ch

Bi tp 5h (T hc, t nghin cu)

Sinh vin chia thnh cc nhm 3-5 ngi

Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu Ni dung 5, tun 8-9 Hnh thc t chc Thi dy hc gian, a im L thuyt 2h Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch 3h

Gii thiu v cc dch v chnh ca tng giao vn : Phn knh, dn knh. Giao thc UDP. Xy dng nguyn l truyn tin cy vi mc kh tng dn. Cc giao thc kiu pipeline : Go-Back180

- c trc SGK trang 148-184 - Nghe li Chapter3a

N v Selective Repeat. Bi tp Tho lun Thc hnh 3h Dng Ethereal bt v phn tch tiu gi tin TCP, UDP

T hc, t nghin cu Ni dung 6, tun 9-10 Hnh thc t chc Thi dy hc gian, a im L thuyt 2h Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Gii thiu v giao thc TCP v cc c im : truyn tin cy, iu khin lu lng, kim sot tc nghn.

- c trc SGK trang 189-215 - Nghe li Chapter 2b

Bi tp Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu Ni dung 7, tun 10-11 Hnh thc t chc Thi dy hc gian, a im L thuyt 2h Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Gii thiu v dch v ca tng Mng vi hai m hnh c bn : Chuyn gi v Chuyn mch. Gii thiu cc thut ton nh tuyn : Link State v Distance Vector. nh tuyn phn cp. Cch nh a ch IP v NAT.

- c trc SGK trang 216-235 - Nghe li Chapter4a

Bi tp 181

Tho lun Thc hnh 3h Dng Ethereal bt v phn tch tiu gi tin IP

T hc, t nghin cu Ni dung 8, tun 12-13 Ni dung chnh Hnh thc t chc Thi dy hc gian, a im L thuyt 2h Gii thiu v khun dng gi tin IP. Cu trc chung ca router. Cc giao thc nh tuyn trn Internet : Ni min (RIP, OSPF) v Lin min (BGP). Giao thc IPv6 Yu cu SV chun b - c trc SGK trang 236-294 - Nghe li Chapter4b Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh 4h S dng phn mm Boson Netsim m phng mng

T hc, t nghin cu Ni dung 9, tun 14 Ni dung chnh Hnh thc t chc Thi dy hc gian, a im L thuyt 2h Gii thiu v cc dch v ca tng Lin kt d liu. Gii thiu v nguyn l Pht hin v Sa li. Cc nguyn l thc hin a truy cp Yu cu SV chun b - c trc SGK trang 295-325 - Nghe li Chapter5a Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu 182

Ni dung 10, tun 15 Hnh thc t chc Thi dy hc gian, a im L thuyt 2h Ni dung chnh Yu cu SV chun b - c trc SGK trang 326-387 - Nghe li Chapter5b Ghi ch

Gii thiu v cng ngh Ethernet. Cc thit b Hub, Bridge, Switch. Cng ngh LAN khng dy v giao thc PPP

Bi tp Tho lun Thc hnh 2h S dng Ethereal bt v phn tch gi tin tng lin kt d liu

T hc, t nghin cu

Bng ny c thit k cho tng ni dung ng vi 1 tun hc, cho n ht mn hc (15 tun).
8. CHNH SCH I VI MN HC V CC YU CU KHC Bi tp 1 Bi tp 2 Bi thi gia k Bi thi cui k 10% 20% 30% 40%

9. KIM TRA NH GI MN HC Phn chia cc mc tiu cho tng hnh thc kim tra - nh gi 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Thng xuyn im danh, hi bi sinh vin ngay ti lp nh gi mc chuyn cn. C th cho thm im thng vi nhng sinh vin tch cc. 9.2. Kim tra - nh gi nh k Bao gm cc phn sau (trng s ca tng phn do ging vin xut, ch nhim b mn thng qua): Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, 0 5% Phn t hc, t nghin cu (hon thnh tt ni dung, nhim v m ging vin giao cho c nhn /tun; bi tp nhm /thng; bi tp c nhn/ hc k, ): 30% Hot ng theo nhm : 5-10% Kim tra - nh gi gia k 30% 183

Kim tra - nh gi cui k 40% Cc kim tra khc 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp Bi tp 1 : kim tra mc hon thin ca ng dng xut Bi tp 2 : kim tra giao din chng trnh, kim tra chng trnh c chy tun th theo giao thc hay khng 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li)

184

THC HNH H IU HNH MNG


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: H Ni in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: Dng L Minh Thc s B mn Mng v Truyn thng my tnh P406, nh E3, 144 Xun Thy, Cu Giy, 04.7547611, minhdl@coltech.vnu.vn Mng khng dy (Wifi, WiMAX)

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc: Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: Lm bi tp trn lp: Tho lun: Thc hnh, thc tp: Hot ng theo nhm: T hc: a ch Khoa/ b mn ph trch my tnh, Khoa CNTT Thc hnh h iu hnh mng 2

Nhp mn Mng

0 0 0 30 0 0 mn hc: B mn Mng v Truyn thng

3. Mc tiu ca mn hc

Kin thc: Truyn t cho sinh vin kin thc c s v mt h iu hnh


mng ph bin (Linux), trong nhn mnh cch thc hot ng ca dch v mng trong Linux v cc file cu hnh cn thit. Ngoi ra, cc kin thc v qun tr mt mng va v nh, cc dch v ph bin v kin thc lin quan cng c gii thiu cho sinh vin. K nng: lm vic c trn Linux, c th t ci t v cu hnh mt mng va v nh v c k nng qun tr cc dch v mng ph bin (ci t, cu hnh, bo tr). Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp, chun b tt cc kin thc c giao trc khi ln lp. 185

4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc H iu hnh mng tp trung gii thiu nhng kin thc qun l lin quan n h iu hnh Red Hat Enterprise Linux v k nng qun tr mng v cc dch v mng trn Linux. Cc kin thc lin quan n h iu hnh bao gm ci t, khai thc h iu hnh thng qua Bash Shell v giao din, qun l a cng, thit lp an ninh cc b, qun l ngi dng, qun l tin trnh, qun l cc gi phn mm, k nng phc hi h thng khi xy ra mt s li thng dng. Cc k nng lin quan n qun tr mng bao gm ghp ni mng, ci t v cu hnh cc dch v SSH, DNS, DHCP, FTP, NFS, SAMBA, HTTP, SQUID, EMAIL v mt s dch v khc. Ngoi ra, mn hc cng hng dn mt s k nng v lm vic trn cng c my o. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu v Red Hat Enterprise Linux 1.1. Lch s pht trin ca h iu hnh Red Hat Linux 1.2. Cc phin bn ca H iu hnh Red Hat Linux 1.3. Red Hat Enterprise Linux 4 Chng 2. Ci t Red Hat Enterprise Linux 4 (RHEL) 2.1. Lm quen vi mi trng VMWare 2.1.1. VMWare l g? 2.1.2. To mt my o 2.2. Ci t h iu hnh Red Hat Enterprise Linux 4 trn my o 2.2.1. Yu cu v cu hnh phn cng 2.2.2. Ci t s dng ch ha 2.2.3. Ci t s dng ch text 2.2.4. Ci t qua mng Chng 3. Lm vic vi Red Hat Enterprise Linux 4 3.1. S dng Shell 3.1.1. Ti sao phi dng Shell? 3.1.2. Tng tc vi Shell 3.1.3. Mt s lnh thng dng trn Shell 3.2. Qun l a cng 3.2.1. Tng quan v phn vng v h thng tp 3.2.2. SoftRAID v LVM 3.2.3. Phn vng trc v sau khi ci t 3.2.4. Hn ngch a 186

3.2.5. S dng Mount v fstab 3.3. Qun l ngi dng 3.3.1. Tng quan v ti khon trong RHEL 3.3.2. To/Sa/Xa ti khon 3.3.3. Cc tp lin quan n ti khon 3.4. Chnh sch an ninh cc b trong RHEL 3.4.1. Quyn truy xut chun v ACL 3.4.2. Mt s lnh lin quan n quyn truy xut chun v ACL 3.4.3. SELinux 3.5. Tin trnh 3.5.1. Tin trnh trong RHEL 3.5.2. Qun l tin trnh 3.6. Qun l gi trong RHEL 3.6.1. Gii thiu v RPM 3.6.2. Ci t v qun l gi 3.7. Khi ng RHEL v mt s vn lin quan 3.7.1. GRUB 3.7.2. Init v cc vn lin quan Chng 4. Hot ng mng trong RHEL 4.1. Cu hnh card mng trong RHEL 4.1.1. Cu hnh bng giao din 4.1.2. Cu hnh bng lnh ifconfig v netconfig 4.2. Cc tp lin quan n dch v mng trong RHEL 4.2.1. Host.conf, host, hostname, resolv.conf 4.2.2. Cc tp trong /etc/sysconfig 4.2.3. /etc/sysctl.conf v FORWARDING 4.2.4. /usr/share/doc/initscripts- 4.3. Mt s cng c qun l mng ph bin Chng 5. Ci t v cu hnh mt s dch v mng ph bin 5.1. OpenSSH 5.2. DNS 5.3. DHCP 5.4. OpenLDAP 187

5.5. FTP 5.6. NFS 5.7. SAMBA 5.8. HTTP 5.9. Squid 5.10. Email 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] LinuxIT, LPI (2006) - Study Guide for GNU/Linux System Administration (101, 102, 201, 202), Ebook c ti B mn Mng v TTMT, Khoa CNTT, Trng HCN, HQGHN, G6, 144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni). [2] RedHat (2006), RedHat Certificate Engineer, Slide book (C ti B mn Mng v TTMT, Khoa CNTT, Trng HCN, HQGHN, G6, 144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni). 6.2. Hc liu tham kho [3] http://www.tldp.org [4] http://www.redhat.com [5] http://www.linuxit.com 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt ND1: Lm quen vi mi trng my o v RHEL ND 2: Lm vic vi Bash shell ND 3: Qun l a cng ND 4: Qun l ngi dng v chnh sch an ninh cc b trong RHEL ND 5: Qun l tin trnh v gi ci t trong RHEL ND 6: GRUB, Init v khi 1 0.5 0.5 0.5 Ln lp Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1 1.5 1.5 1.5 2 2 2 2

0.5 0.5 188

1.5 1.5

2 2

phc h thng ND 7: Qun l dch v mng trong RHEL ND 8: Ci t v cu hnh OpenSSH v DNS ND 9: Ci t v cu hnh DHCP v OpenLDAP ND10: Ci t v cu hnh FTP v NFS ND11: Ci t v cu hnh SAMBA v HTTP ND12: Ci t v cu hnh Squid v Email ND 13: Qun tr Email nng cao ND 14: Bo v h thng ND15: Qun tr h thng Cng 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 8 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 22 2 2 2 2 2 2 2 2 2 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Lm quen vi mi trng my o v RHEL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti Bi tp T ...... n Ti Tho lun T ...... n Ti Thc hnh T ...... n 1. Thc hnh ci t my o. 2. Thc hnh ci 189 C hng dn c th. Thc hnh theo yu cu c trong gio 1. Gii thiu v RHEL v my o VMWare Yu cu SV chun b - Chun b li cc kin thc c s hc v h iu hnh Unix Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Ti Phng t RHEL ln TH s . my o T hc, t nghin cu Ti th Tm hiu hot vin hoc ng ca nh VMWare v cc ty chn ci t RHEL khc. Chun b cc cu hi tho lun

trnh TH

Ni dung 2, tun 2: Lm vic vi Bash shell Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti Bi tp T ...... n Ti Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Phng TH Lm vic vi s . Bash shell Ti th vin, nh Thc hin chy cc chng trnh thng qua bash Nh li command So snh line ca Windows. Linux v Windows. Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 3, tun 3: Qun l a cng Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt
T ...... n Ti T ...... n Ti

Yu cu SV chun b

Ghi ch

Bi tp

190

Tho lun

T ...... n Ti

Thc hnh, Phng TH Phn vng Kin thc v phn vng. th nghim, s . cng. Thit lp in d, SoftRAID v cch thc s dng cc phn vng.
th Cc cng c dng T hc, t Ti vin, nh to phn vng nghin cu trong RHEL S dng thnh tho t nht mt cng c ph bin to phn vng cng trong Linux

Ni dung 4, tun 4: Qun l ngi dng v chnh sch an ninh cc b trong RHEL Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Khi nim v ti khon s dng v h thng phn quyn trong h iu hnh Windows. So snh gia Linux v Windows Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH To v qun tr th nghim, s . ngi dng trong in d, RHEL. S dng thnh tho cc file v cng c ln quan n ngi dng. Thit lp chnh sch an ninh cc b. T hc, t Ti th SELinux v nghin cu vin, nh RHEL

Tm hiu thm v c ch hot ng ca SELinux

191

Ni dung 5, tun 5: Qun l tin trnh v gi ci t trong RHEL Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Hiu r khi nim tin trnh v cch qun l tin trnh trong Windows So snh gia RHEL v Windows Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH Dng ps, pstree v th nghim, s . mt s lnh khc in d, qun l cc tin trnh trong RHEL. Dng rpm qun l gi phn mm trong RHEL. T hc, t Ti th Tm hiu cch build nghin cu vin, nh mt file rpm t mt gi m ngun dang .tar.gz

Ni dung 6, tun 6: GRUB, Init v khi phc h thng Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt
T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti

Yu cu SV chun b

Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH Tm hiu GRUB v cch th nghim, s . thc phc hi GRUB khi in d, b hng. Khi phc h thng khi hng fstab hoc 192

Kin thc v phn vng trong Linux.

mt mt khu
th Tm hiu thm v LILO v Khi ng h T hc, t Ti vin, nh nghin cu tp tnittab thng vo cc run level khc nhau.

Ni dung 7, tun 7: Qun l dch v mng trong RHEL Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Chun b kin thc v tn my, a ch IP, kt ni dy, cc thit b mng. Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH Cu hnh card mng v cc th nghim, s . thng tin lin quan n in d, dch v mng. Thit lp mng v s dng mt s cng c qun tr mng. T hc, t Ti th S dng thnh tho lnh nghin cu vin, nh ifconfig v mt s cng c qun tr mng ph bin.

Ni dung 8, tun 8: Ci t v cu hnh OpenSSH v DNS Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti 193 Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH Ci t v cu hnh hai dch v OpenSSH v DNS th nghim, s . in d, T hc, t Ti th S dng thnh tho cng nghin cu vin, nh c ssh.

Chun b kin thc v SSH v DNS.

Ni dung 9, tun 9: Ci t v cu hnh DHCP v OpenLDAP Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Chun b kin thc v DHCP v OpenLDAP. Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH Ci t v cu hnh hai th nghim, s . dch v DHCP v in d, OpenLDAP T hc, t Ti th Tm hiu thm v giao nghin cu vin, nh thc LDAP v cc ng dng ca n. Ni dung 10, tun 10: Ci t v cu hnh FTP v NFS Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti

Yu cu SV chun b

Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc

hnh, Phng TH Ci t v cu hnh hai 194

Chun b kin

th nghim, s . in d,

dch v FTP v NFS

thc v FTP v NFS.

T hc, t Ti th S dng thnh tho cng nghin cu vin, nh c FTP v NFS chia s file mt cch an ton. Ni dung 11, tun 11: Ci t v cu hnh SAMBA v HTTP Hnh thc t Thi gian, Ni dung chnh chc dy hc a im L thuyt T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Chun b kin thc v Web server v chia s file trn Windows. So snh vic chia s file trn Linux v Windo ws Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, Phng TH Ci t v cu hnh hai dch v HTTP v SAMBA th nghim, s . in d,

T hc, t Ti th S dng thnh tho cng nghin cu vin, nh c mount nh x a mng trong RHEL. Ni dung 12, tun 12: Ci t v cu hnh Squid v Email Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti T ...... n Ti 195 Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

T ...... n Ti Phng TH Ci t v cu hnh hai s . dch v Squid v Email (SMTP, POP3) Ti th vin, nh Chun b kin thc v proxy v email.

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ni dung 13, tun 13: Qun tr Email nng cao Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Phng TH s . Ci t v cu hnh IMAP, Webmail, AntiSpam v AntiVirus cho email Chun b kin thc v Spam v virus trong email. Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

Ti th vin, nh

Ni dung 14, tun 14: Bo v h thng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... 196 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

n Ti Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Phng TH s . Ci t v cu hnh SELinux, TCPWrappers, Iptables, bin dch nhn, kim sot khi ng. Khi nim v Firewall

Ti th vin, nh

Ni dung 15, tun 15: Qun tr h thng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti T ...... n Ti T ...... n Ti Phng TH s . Ti th vin, nh Qun tr t xa, Logfile v nht k, t ng ho, sao lu. Telnet, ssh. Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc C mt trn lp t nht l 80% gi hc Bi kim tra gia k phi t khng di 5/10 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Mc ch: Nm vng cc k nng trong tng bi thc hnh. Cc mc tiu: [6] C k nng tt trong qun l ti nguyn trn RHEL (ngi dng, cng, an ninh); 197

[7] Nm chc vic cu hnh v qun l dch v mng trong RHEL; [8] Hiu v c k nng tt trong vic ci t, cu hnh v bo tr cc dch v mng ph bin trong RHEL; Cc k thut nh gi Bi tp theo tng ni dung thc hnh. T l im cho mi hnh thc KT-G 9.2. Kim tra - nh gi nh k Bao gm cc phn sau (trng s ca tng phn do ging vin xut, ch nhim b mn thng qua): STT 1. 2. Ni dung Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Phn t hc, t nghin cu (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao /tun; bi tp nhm /thng; bi tp c nhn/ hc k, ); Hot ng theo nhm Kim tra - nh gi gia k Kim tra - nh gi cui k Cc kim tra khc Trng s (%) 0 0 Ghi ch

3. 4. 5. 6.

0 40 60 0

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt: Khng c 2. Bi tp v ng dng: Khng c 3. Bi tp ln (nu c): Hon thnh tt: Hon thnh mc kh: Hon thnh mc trung bnh: Khng hon thnh: 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 4. Ni dung thi, kim tra Lch thi Ni dung 1 n 6 Thi gia k (45 pht u ca gi hc tun th 8) 198

9 - 10 im 7 - 8 im 5 - 6 im 1 - 4 im

Lch kim tra

Ghi ch

5.

Ton b 12 ni dung

Thi cui k

Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng

6.

Thi li

199

LP TRNH TRN NN WEB


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: on Minh Phng Thc s B mn Mng v Truyn thng My tnh Nh E3, 144 Xun Thy, Cu Giy, HN phuongdm@vnu.edu.vn Mng v Truyn thng

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: Lp trnh trn nn WEB M mn hc: S tn ch: 2 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Ngn ng Lp trnh bc cao, Mng my tnh, Phn tch & Thit k H thng, H c s d liu Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): y l mn hc ca sinh vin nm cui, yu cu kh nng tng hp kin thc cao. Sinh vin cn phi lm ch c cc kin thc c tip thu trong nhng nm hc trc c th t c mc tiu ra i vi mn hc ny. Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 15 Lm bi tp: 12 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp: 3 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Mng v Truyn thng My tnh

3. Mc tiu ca mn hc Sau khi hon thnh mn hc, sinh vin s c c nhng thu hoch sau:

Kin thc: Hiu r cc m hnh x l thng tin trn WEB. Nm bt c


thm b cng c (NNLT, H QTCSDL, WEB Server, IDE) h tr lp trnh trn nn WEB K nng: C th thit lp c mi trng hot ng cho cc m hnh ny. T thit k v lp trnh tt trong cc m hnh ny vi cc bi ton nh. C th tham gia thit k v lp trnh nhm trong cc m hnh ny. 200

Thi , chuyn cn: (v d) nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc Lp trnh trn nn WEB c chia thnh 3 phn: Phn l thuyt chung: Trc ht, cung cp cho sinh vin ci nhn khi qut v cc m hnh x l thng tin trn mng. Sau , ni dung chnh ca phn ny tp trung vo m hnh Client Server trn nn WEB v cc khi nim lin quan (An ninh, ti u). Phn gii thiu cng c: Gii thiu cho sinh vin v mt b cng c h tr lp trnh trn nn WEB bao gm: Ngn ng lp trnh, H qun tr c s d liu, WEB Server v IDE (nu c). B cng c ny c th thay i theo thi gian ph hp vi xu hng chung trn th gii. Phn thc hnh: Gip sinh vin nm bt c su sc hai phn ni dung trc v c kh nng lm vic nhm. 5. Ni dung chi tit mn hc Phn A. L thuyt Chng 1. Cc m hnh x l thng tin trn mng 1.1. M hnh x l tp trung v M hnh File Server 1.1.1. M hnh hot ng 1.1.2. Cc khi nim 1.1.3. u - Nhc im 1.1.4. Cc h thng thc hin 1.2. M hnh Client Server 1.2.1. M hnh hot ng 1.2.2. Cc khi nim 1.2.3. u - Nhc im 1.2.4. Cc h thng thc hin Chng 2. Ngn ng HTML Thit lp WEB Server 2.1. CGI/ WSAPI (Share Object) 2.1.1. Khi nim 2.1.2. Chng trnh ng dng CGI 2.1.3. Web Server v CGI 2.1.4. Session / Application 2.1.5. Data input 2.2. Ngn ng HTML Chng 3. Tng tc ti Client 3.1. VBScript / JavaScript 3.1.1. M hnh hot ng 201

3.1.2. Cc khi nim 3.1.3. u Nhc im 3.1.4. Gii thiu v VBScrip 3.2. Bi tp ln Chng 4. Tng tc ti Server 4.1. Ngn ng PHP 4.2. H qun tr CSDL MySQL 4.3. Ti u v Bo mt 4.3.1. Ci thin tc chng trnh 4.3.2. SQL Injection 4.3.3. Fulltext Search 4.4. Bi tp tng hp 6. Hc liu [1] Johnson M. Hart, Barry Rosenberg (2002). Client/Server Computing for Technical Professionals: Concepts and Solutions. Addison Wesley. [2] Nell Dale, Chip Weems, Mark Headington (2003). Introduction to Java and Software Design. John & Bartlett. [3] Ryan Asleson, Nathaniel T. Schutta (2005). Foundations of Ajax. Apress. [4] MSDN (2006). Microsoft. [5] http://www.apache.org [6] http://www.php.net [7] http://www.mysql.com [8] http://java.sun.com 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi tn ch cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt M hnh lp trnh tp trung, File Server v Client Server CGI/WSAPI HTML Java Script Bi tp ln 202 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 Ln lp Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1,5 1,5 3 3 3

ServerSide Scripts Kt ni CSDL Ti u v Bo mt Bi tp tng hp Cng

3 3 1,5 1,5 15 h 12 h

3 1,5 1,5 1,5 1,5 3h

6 4,5 3 3 30 h

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Tun 1. M hnh x l tp trung v M hnh File Server Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc v hai m hnh trn Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n 1. M hnh hot ng ti Phng 2. Cc khi nim hc 3. u - Nhc im 4. Cc h thng thc t

Tun 2. M hnh Client Server Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc v m hnh Client/Server Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n 1. M hnh hot ng ti Phng hc 2. Cc khi nim 3. u - Nhc im 4. Cc h thng thc t

Tun 3. CGI/WSAPI Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Ghi ch chun b 1. c trc v Cn tm c cc khi nim trn c ti liu bng ting Anh

T ...... n 1. Gii thiu chung ti Phng hc 2. Chng trnh ng dng CGI 3. WSAPI 4. Cookie/Session 5. Data input 203

Tun 4. HTML Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc v HTML Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n 1. Nguyn l hot ng ti Phng hc 2. Kh nng v Hn ch 3. Cc th thng dng

Tun 5. Java Script Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc v Java Script Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Thc hnh

T ...... n 1. M hnh hot ng ti Phng hc 2. u Nhc im 3. Ngn ng Java Script T ...... n 1. Ci t v cu hnh Apache ti Phng WEB Server. TH 2. Ci t v cu hnh PHP trong Apache WEB Server c th chy c theo c hai phng thc CGI/WSAPI

1. c trc ti liu hng dn ci t v cu hnh Apache, PHP

Tun 6. Bi tp ln Hnh thc t chc dy hc Bi tp Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh

T ...... n Sinh vin phi t ci t 1 CGI ti Nh thng qua 1 ngn ng lp trnh (C, Java, Pascal) T ...... n 1. Lm quen vi Java Script vi ti Phng cc ng dng v TH 204

s hc, ngy thng, xu k t 2. Thc hnh nng cao v JavaScript vi cc thao tc can thip ni dung hin th ti Client v tng tc vi bin Form Tun 7. Bi tp ln Hnh thc t chc dy hc Bi tp Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh

T ...... n Sinh vin tip tc hon thin bi tp ti Nh ti nh T ...... n Ging vin thc hnh chm im ti Phng bi tp ln v tr TH li cc thc mc c lin quan.

Tun 8. ServerSide Scripts Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc ti liu v PHP Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Thc hnh

T ...... n 1. Gii thiu chung v PHP ti Phng (Lch s, c hc im, ci t) 2. Ngn ng lp trnh PHP T ...... n Ging vin thc hnh chm im ti Phng bi tp ln v tr TH li cc thc mc c lin quan.

Tun 9. ServerSide Scripts Hnh thc t chc dy hc Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

205

L thuyt

T ...... n 1. Ngn ng lp trnh PHP (tip) ti Phng hc T ...... n 1. Thc hnh cc bi tp c bn v ti Phng PHP TH

1. c trc ti liu v PHP

Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Thc hnh

Tun 10. Kt ni CSDL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc ti liu v MySQL Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n 1. H qun tr CSDL MySQL ti Phng hc T ...... n 1. Thc hnh cc bi tp nng cao ti Phng v PHP TH

Thc hnh

Tun 11. Kt ni CSDL Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc ti liu v PHPMySQL Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Thc hnh

T ...... n 1. H qun tr CSDL MySQL ti Phng (tip) hc 2. Kt ni gia PHP v MySQL T ...... n 1. Thc hnh ci t MySQL v ti Phng cc phn mm TH qun tr

Tun 12. Ti u v Bo mt Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Thc hnh

T ...... n 1. Ci thin tc chng trnh ti Phng hc 2. SQL Injection 3. Fulltext Search T ...... n 1. Thc hnh lp trnh PHP c kt ti Phng 206

TH Tun 13. Bi tp Tng hp Hnh thc t chc dy hc Bi tp Thi gian, a im

ni n MySQL

Ni dung chnh

Yu cu SV chun b

Ghi ch

Thc hnh

T ...... n Sinh vin phi lm mt project ti Nh nh: vit mt ng dng web cn s dng tng hp tt c cc kin thc hc. T ...... n 1. Thc hnh tm v sa li SQL ti Phng Injection TH

Tun 14. Bi tp Tng hp Hnh thc t chc dy hc Bi tp Thc hnh Thi gian, a im T ...... n ti Nh T ...... n ti Phng TH Ni dung chnh Sinh vin tip tc hon thin bi tp. Ging vin thc hnh chm im bi tp v tr li cc thc mc c lin quan. Yu cu SV chun b Ghi ch

Tun 15. Bi tp Tng hp Hnh thc t chc dy hc Bi tp Thc hnh Thi gian, a im T ...... n ti Nh T ...... n ti Phng TH Ni dung chnh Sinh vin tip tc hon thin bi tp. Ging vin thc hnh chm im bi tp v tr li cc thc mc c lin quan. Yu cu SV chun b Ghi ch

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc 207

hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc Mi sinh vin u phi t lm c tt c cc bi thc hnh 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc im gia k (60% tng im ht mn) bao gm cc im thnh phn: Mt bi thi trc nghim chim 10% tng im im hon thnh cc bi thc hnh chim 10% tng im im bi tp ln chim 20% tng im im bi tp tng hp chim 20% tng im im cui k (40% tng im ht mn) s c chm bi bi thi thc hnh cui k. Nhng sinh vin c im gia k < 5/10 s khng c thi cui k. Nhng sinh vin khng c im hon thnh cc bi thc hnh s khng c thi cui k. Nhng sinh vin c thi cui k c im ht mn < 5/10 s phi thi li. Nhng sinh vin khng c thi cui k hoc c im ht mn (sau khi thi li) < 5/10 s phi hc li.

208

PHN II CC MN HC CHUYN NGNH

209

CHUYN NGNH CC H THNG THNG TIN


CC VN HIN I V H THNG THNG TIN

1. Thng tin v ging vin H v tn: Trnh Nht Tin Chc danh, hc hm, hc v: PGS, TS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 18g, Nh E3, Phng 316, Khoa CNTT, HCN, HQG HN, 144 ng Xun Thu, Cu giy, H ni. in thoi: 7547 064, 0912 101715. E-mail: TIENTN@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: An ton thng tin, Thut ton, phc tp thut ton. H v tn: Nguyn Ngc Ha Chc danh, hc hm, hc v: TS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 18g, Nh E3, Phng 305, Khoa CNTT, HCN, HQG HN, 144 ng Xun Thu, Cu giy, H ni. in thoi: 7547 813, E-mail: HOANN@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: Xc thc bng phng php sinh trc hc, Tr tu nhn to, Tng tc ngi my. H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: in thoi: Cc hng nghin cu chnh: phng php xc sut, thng k. H Vn Canh TS 13 ng tc, Kim lin, ng a , H ni. 5740 211, 0983 035862 E-mail: @ Mt m v phng php thm m, Cc

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M s mn hc: S tn ch: Mn hc: Cc vn hin i v h thng thng tin 3

- Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: c kin thc v cc chuyn mn sau: Thut ton v cu trc d liu, Lp chng trnh my tnh, C s d liu, H iu hnh my tnh, Mng my tnh, Mt m v An ton thng tin. Cc mn hc k tip: An ninh CSDL. Cc yu cu i vi mn hc (nu c): 210

Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 3 Lm bi tp trn lp: 0 Tho lun: 30 Thc hnh, thc tp: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 12 a ch Khoa / B mn ph trch mn hc: B mn cc h thng thng tin. Khoa CNTT, HCN, HQG HN, 144 ng Xun Thu, Cu giy, H ni. 3. Mc tiu ca mn hc V kin thc: Cung cp cho hc vin cc kin thc sau: C s l lun v ATTT, Cc gii php bo m ATTT, Cc ng dng ca ATTT. V k nng: Rn luyn cho hc vin cc k nng s dng cc phng php, k thut v cng ngh bo m ATTT mc cao. 4. Tm tt ni dung mn hc a) Phn l thuyt: Nghin cu su cc vn : Phn 1: C s l lun v An ton thng tin. Phn 2: Cc gii php bo m ATTT. Phn 3: Cc ng dng ca ATTT. b) Phn thc hnh Chun b cc tiu lun tm hiu su v rng v cc vn trong ni dung mn hc. 5. Ni dung chi tit ca mn hc

A. Cc ni dung v an ton thng tin


Phn 1: C s l lun v An ton thng tin 1.1. Cc kin thc c s: Mt s vn v s hc, i s, phc tp thut ton, l thuyt thng tin. L thuyt mt m, giu tin, 1.2. Cc ni dung chuyn : An ton thng tin trong my tnh. An ton thng tin trn ng truyn tin. An ton d liu (Data Security). An ton C s d liu (CSDL) (Data base Security). An ton H iu hnh (Operation system Security). An ton my tnh (Computer Security). An ton mng my tnh (Network Security). Phn 2: Cc gii php bo m ATTT 2.1. Cc phng php bo m ATTT 2.1.1. Phng php che giu, bo m ton vn v xc thc thng tin. 211

Che d liu (M ha): thay i hnh dng d liu gc, ngi khc kh nhn ra. Giu d liu: Ct giu d liu trong bn tin khc. Bo m ton vn v xc thc thng tin. * K thut s dng: m ha, k s, i din bn tin, giu tin, thy k, 2.1.2. Phng php kim sot truy nhp thng tin. Kim sot, ngn chn cc thng tin vo ra H thng my tnh. Kim sot, tm dit su b (Virus, Trojan horse,) vo ra H thng my tnh. * K thut s dng: Mt khu (PassWord), Tng la (FireWall), Mng ring o (Virtual Private Network), tm dit su b, 2.1.3. Pht hin v x l cc l hng trong An ton thng tin. Cc l hng trong cc thut ton hay giao thc mt m, giu tin. Cc l hng trong cc giao thc mng. Cc l hng trong cc H iu hnh mng. Cc l hng trong cc ng dng. 2.2. Cc cng ngh ATTT Cng ngh: SSL, TLS, PGP, SMINE,.. Cng ngh: Tng la, Mng ring o, Th thng minh, PKI, .. 2.3. Vn nghin cu su Cc phng php m ha c bit: M ha ng cu. Cc phng php k s c bit: K m, K nhm, K bi, K m nhm, ... Cc phng php thm m, gi mo ch k. Vn chi ci v chng chi ci. Cc cng c xc thc: Chng ch s, Th thng minh (Sma rt Ca rd). Xc thc bng phng php sinh trc hc. Cc vn lin quan: Xc nh s nguyn t, Chng minh khng tit l thng tin. Phn 3: Cc ng dng ca ATTT ng dng trong kinh t: u thu, mua c phiu, thanh ton t xa. ng dng trong x hi: B phiu t xa, Bo v bn quyn. ng dng trong o to: Hc t xa, Thi t xa. ng dng trong iu khin: iu khin cc thit b t xa. B. CC TI TIU LUN Chun b cc tiu lun tm hiu su v rng v c s l lun, gii php bo m ATTT, ng dng ca ATTT. 1/. An ton d liu (Data Security) Nghin cu b sung v cc loi Mt m c: Phn tch nh gi cc thut ton mt m. 212

Ci tin cc thut ton mt m. Nghin cu cc loi Mt m mi: Mt m trn ng cong Elliptic. Mt m lng t. 2/. An ninh C s d liu (CSDL) Cc loi Kim sot An ninh (Security Controls). Chnh sch An ninh (Security Policy): Discretinonary Policy, Mandatory Policy. Cc M hnh An ninh (Security Models) CSDL: Access matrix, Take-Grant, Action-entity, 3/. An ton truyn tin (Comunication Security) Cc l hng thiu an ninh trn mng my tnh. Cc kiu tn cng mng my tnh. Thc hin xc thc t xa trn mng my tnh cng khai: Bng chng ch s, bng phng php sinh trc hc. Bo v bn quyn cc t liu, cc tc phm s ha trn mng my tnh cng khai. 6. Ti liu tham kho 6.1. Ti liu tham kho bt buc [1] Trnh Nht Tin. Bi ging mn An ton d liu, 2005. [2] D.Stinson. Cryptography: Theory and Practicce, CRT Press 1995. 6.2. Ti liu tham kho la chn [3] Phan nh Diu. L thuyt mt m v An ton thng tin. 2004. [4] Douglas R. Stinson. Cryptography. 1995. [5] G. J. Simmons. J. L. Massey. Contemporary Cryptology: The Science of Information Integrity, 1992. [6] Bruce Schneier. Applied Cryptography. 1996. [7] A. J. Menezes, P. C. Van Oorschot, S. A. Vanstone. HandBook of Applied Cryptography, 1997. [8] D. Gollmann: Computer Security, 1999. [9] Jalal Feghhi, Jalil Feghhi, Peter Williams. Digital Certificates. Applied Internet Security. 1999. [10] S. Castano, M. Fugini, G. Martella, P. Samarati. Database Security, 1994. [11] Silvana et all: Data Base Security. [12] Stefan Katzenbeisser, Fabien A.P.Peticolas, Information Hiding Techniques for Stanography and Digital Watermarking. Artech House, Boston-London, 1999. [13] Danley Harrisson. An Introduction to Steganography, 2002. [14] Using Elliptic Curve Cryptography (ECC) for Enhanced Embedded Security [15] (Embedded Market Forecasters American Technology International, Inc. 2004). 213

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi tn ch cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ln lp Ni dung L thuyt Bi tp Th o lun Thc hnh, th nghim, in d T hc, t nghin cu 4 4 4 30 3 30 12 Tng

Ni dung 1 C s l lun v ATTT Ni dung 2 Gii php bo m ATTT Ni dung 3 Cc ng dng ca ATTT Ni dung 4 Chun b cc tiu lun Cng

1 1 1

5 5 5 30 45

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1: An ton thng tin (tun 1, 2, 3) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Nm c C s l lun v ATTT Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

C s l lun v An ton thng tin

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 2: Cng c tnh ton trong ATTT (tun 4, 5, 6) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc gii php bo m 214

n / / Ti G Bi tp T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh

ATTT

T hc, t nghin cu

Hiu r cc Ni dung trn

Ni dung 3: Cc ng dng ca ATTT ( tun 7, 8, 9) (7 h) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc ng dng ca cc K thut ATTT

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 4: Chun b cc tiu lun (tun 10, 11, 12, 13, 14, 15) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Chun b tt cc tiu lun Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Chun b v trnh by cc tiu lun, nghin cu su v 3 ni dung trn

Bi tp

T hc, t nghin cu

8. Cc yu cu v chuyn mn 8.1. Nhim v ca hc vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. 215

Chun b tt cc phn c giao t hc. C mt trn lp t nht l 31 / 40 gi hc Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 8.2. Yu cu chuyn mn * Phn l thuyt: Trnh by v hiu r ni dung l thuyt v ng dng ca An ton t hng tin: Cc ni dung v An ton thng tin (ATTT). Cc cng c tnh ton trong ATTT v cc ng dng ca ATTT. * Phn bo co tiu lun: Mi hc vin nhn mt ti tiu lun. Hc vin c ti liu, nghin cu, tng kt, bo co Xemina. Xemina gp bo co. Hc vin sa li. Np bo co tiu lun. 8.3. Thang im H s ca im Bo co tiu lun: 0, 5. H s ca im Kim tra kt thc mn hc: 0, 5. 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi nh k STT Ni dung 1 2 3 Kim tra nh gi gia k Thi cui k Trnh by tiu lun Trng s (%) 0 50 50 Ghi ch iu kin d thi cui k iu kin cng im tiu lun

9.2. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng: 100 % s im ca bi tp. Trnh by ng bn cht vn yu cu: 80 - 90 % Trnh by c vn mc trung bnh: 50 - 70 % Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 0 - 40 % 2. Bi tp v ng dng Lm tt c din gii v p s theo p n: 100 % Vit ng din gii, sai p s: 80 - 90 % Ch vit c din gii: 60 % Ch bit cng thc, thay s ng: 50 % Lm sai, khng lm c: 0 - 40 % 9.3. Lch thi, kim tra (k c thi li) 216

STT Ni dung thi, kim tra Lch thi 1 Ni dung 1 n 3

Lch kim tra Kim tra gia k (60 pht u ca gi hc tun th 9)

Ghi ch

Ton b 4 ni dung

Thi cui k

Theo lch ca Trng Theo lch ca Trng

Ton b 4 ni dung

Thi li

217

C S D LIU NNG CAO


1. Thng tin v ging vin H v tn: D Phng Hnh Chc danh, hc hm, hc v: ThS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 16h30g, P305, nh E3, Khoa cng ngh thng tin, i hc cng ngh, HQGHN, 144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni. a ch lin h: P305, nh E3, Khoa cng ngh thng tin, trng i hc cng ngh, HQGHN, 144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni in thoi: 7547813 Email: hanhdp@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: C s d liu, Khai ph d liu. Thng tin v cc ging vin khc TS Nguyn Tu, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. TS. Nguyn Ngc Ha, Khoa CNTT, E3, HCN, HQGHN, 144, Xun Thu, Cu Giy, H Ni. T: 7547813. 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: C s d liu nng cao

02 Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Nhp mn c s d liu, Nguyn l h iu hnh. Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 6 Tho lun: 4 Thc hnh PTN: 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cc h thng thng tin, P304-305 nh E3, HQGHN, 144 ng Xun Thu, Cu Giy, H Ni.

3. Mc tiu ca mn hc V kin thc: Cung cp cho sinh vin nhng kin thc b sung v c s d liu bao gm quy trnh xy dng mt c s d liu thc tin, vic lu gi c s d liu trn b nh ngoi, vic thc hin v ti u cc truy vn, kim tra cnh tranh. 218

V k nng: Sinh vin c kh nng s dng h qun tr c s d liu SQL server thc hng cc ni dung c hc. 4. Tm tt ni dung mn hc Gii thiu cc bc xy dng mt c s d liu thc t Cc phng tin lu gi c s d liu v k thut t chc cc file Qu trnh x l truy vn v ti u truy vn Kim tra cnh tranh

5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Cc bc xy dng mt c s d liu thc t 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. Nghin cu ban u c s d liu Thit k c s d liu Ci t v nhp Kim tra v tnh ton Thao tc Bo tr v nng cp

Chng 2. Lu tr c s d liu b nh ngoi 2.1. Cc cng c lu tr 2.1.1. Phn cp b nh 2.1.2. Cc cng c lu tr ph 2.2. t cc file ln a t 2.2.1. Bn ghi v cc kiu bn ghi 2.2.2. Cc file, bn ghi c di c nh v di thay i 2.2.3. Phn khi cc bn ghi v cch t chc ko di v khng ko di 2.3. Phn phi cc khi file trn a 2.3.1. u file 2.3.2. Cc thao tc trn cc file 2.3.3. Cc file vi cc bn ghi khng c th t (heap file) 2.3.4. Cc file vi cc bn ghi c th t 2.3.5. Cc k thut bm 2.4. Cc cu trc ch mc 2.4.1. Cc kiu ch mc c th t mc n 2.4.2. Ch mc chnh 2.4.3. Ch mc cm 2.4.4. Ch mc ph 2.4.5. Cy cn bng ( B-tree) Chng 3. X l v ti u truy vn 219

3.1. Cc bc x l mt truy vn 3.2. Chuyn truy vn SQL thnh i s quan h 3.3. Cc thut ton c bn thc hin cc php ton ca truy vn 3.3.1. Sp xp ngoi 3.3.2. Thc hin php chn 3.3.3. Thc hin php ni 3.3.4. Thc hin php chiu v cc php ton tp hp 3.3.5. Thc hin cc php ton kt tp 3.3.6. Thc hin php ni ngoi 3.3.7. Cc php ton kt tp s dng ng ng (pipe) 3.4. Ti u truy vn bng phng php d on ( heuristic) 3.4.1. Cy truy vn v th truy vn 3.4.2. Cc bin i tng ng trong i s quan h 3.4.3. Thut ton ti u 3.5. Ti u truy vn da trn chi ph 3.5.1. Cc thnh phn chi ph cho vic thc hin truy vn 3.5.2. Thng tin danh mc trong vic s dng cc hm gi 3.5.3. Mt s hm gi i vi cc php ton i s quan h Chng 4. Kim tra cnh tranh 4.1. Theo th t v lp lch th t 4.1.1. Lp lch 4.1.2. Lp lch theo th t 4.1.3. Lp lch sp th t c 4.1.4. Hiu qu ca ng ngha giao tc 4.1.5. K hiu i vi cc giao tc v lp lch 4.2. Va chm Tnh xp hng theo th t 4.2.1. Cc va chm 4.2.2. th u tin v i vi Va chm- tnh xp hnh theo th t 4.2.3. V sao kim tra th u tin lm vic 4.3. p t tnh xp hng c th t bng cc kho 4.3.1. Kho 4.3.2. B lp lch kho 4.3.3. Kho 2 pha 4.4. Cc h thng kho vi nhiu kiu kho 4.4.1. Cc kho chia s v ring bit 4.4.2. Ma trn tng hp 4.4.3. Cc kho nng cp 4.4.4. Cc kho cp nht 4.4.5. Cc kho gia tng 220

4.5. Mt kin trc cho mt b lp lch kho 4.5.1. Mt b lp lch chn cc hnh ng kho 4.5.2. Bng kho 4.6. Qun tr phn cp ca cc phn t c s d liu 4.6.1. Cc kho vi nhiu ht 4.6.2. Cc kho cnh bo 4.6.3. o nh v iu khin php chn mt cch ng n 4.7. Giao thc cy 4.7.1. ng c cho kho a trn cy 4.7.2. Cc quy tc i vi vic truy cp n cc d liu c cu trc cy 4.7.3. V sao giao thc cy lm vic 4.8. Kim tra cnh tranh bng timestamps 4.8.1. Timestamps 4.8.2. Cc ng x khng c th t vt l 4.8.3. Vn vi d liu rc 4.8.4. Cc quy tc i vi vic lp lch da trn timestamps 4.8.5. Timestamps nhiu phin bn 4.8.6. Timestamps v kho 4.9. Kim tra cnh tranh bng xc nhn hp l 4.9.1. Kin trc ca mt b lp lch da trn xc nhn hp l 4.9.2. Cc quy tc xc nhn hp l 4.9.3. So snh ba c cu kim tra cnh tranh. 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Nguyn Tu, Gio trnh nhp mn h c s d liu [2] Peter Rob, Carlos Coronel. Database system: Design, implementation and management. Wadsworth Publishing Company, 1993 6.2. Hc liu tham kho [3] Ramez Elmarsi, Shamkant B Navathe. Fundamentals of Database Systems, Addison -Wesley ,2000 [4] Hector Garcia-Molina, Jeffrey D.Ullman, Jennifer Widom. Database System : The Complete book. Prentice Hall, 2002 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ln lp Ni dung (ND) L thuyt Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu

221

ND 1: Cc bc xy dng mt c s d liu thc t ND 2: Lu tr c s d liu trn b nh ngoi ND 3: Cc cu trc ch mc ND 4: X l truy vn ND 5: Ti u truy vn bng phng php d on ND 6: Ti u truy vn da trn chi ph ND 7: Thi gia k ND8: Kim tra cnh tranh: theo th t v lp lch th t ND9: Kim tra cnh tranh: Cc k thut kim tra cnh tranh ND10: n tp thi cui k Cng

2.0 4.0 2.0 2.0 2.0 2.0 0.5 2.0 2.5 0.5 0.5 1.0 0.5 0.5 0.5 2.0 0.5 1.0 1.0 1.0 1.0

2.0 4.5 2.5 3.0 3.5 3.5 1.0 5.0 3.5

1.0 20 6 4

1.0 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Cc bc xy dng mt c s d liu thc t Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 6 bc xy dng mt c s d liu thc t: - Nghin cu ban u - Thit k - Ci t v nhp - Kim tra v tnh ton - Thao tc - Bo tr, nng cp Bi tp Tho lun 222 Bi tp minh ha 6 bc nu trn Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin hoc nh Tham kho thm cc bc xy dng mt h thng thng tin (system development life cycle SDLC)

Ni dung 2, tun 2+3: Lu tr c s d liu trn b nh ngoi Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Cc cng c lu tr: + Phn cp b nh + Cc cng c lu tr ph - t cc file ln a t + Bn ghi v cc kiu bn ghi + Cc file, bn ghi c di c nh v di thay i + Phn khi cc bn ghi v cch t chc ko di v khng ko di - Phn phi cc khi file trn a + u file + Cc thao tc trn cc file + Cc file vi cc bn ghi khng c th t (heap file) + Cc file vi cc 223 Yu cu SV chun b Ghi ch

bn ghi c th t - Cc k thut bm + Bm trong + Bm ngoi i vi cc file trn a + Cc k thut bm cho php m rng file ng Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh y l mt ni dung kh, sinh vin cn t c thm cc ti liu b tr, k c ti liu v nguyn l h iu hnh nu cn thit, c th nm vng cc kin thc c cp trong ni dung ny Bi tp minh ha cho cc ni dung trn

Ni dung 3, tun 4: Cc cu trc ch mc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Cc cu trc ch mc: - cc kiu ch mc c th t mc n; 224 Yu cu SV Chun b Ghi ch

- ch mc chnh; - ch mc cm; - ch mc ph; - cy cn bng (Btree) Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Tham kho thm cc cu trc ch mc khc thuc h cy B-tree, chng hn cy B+, R-tree Cc bi tp minh ha cho cc cu trc ch mc nu trn

Ni dung 4, tun 5: X l truy vn. Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Cc bc x l mt truy vn - Chuyn truy vn SQL thnh i s quan h - Cc thut ton c bn thc hin cc php ton ca truy vn + Sp xp ngoi + Thc hin php chn + Thc hin php ni + Thc hin php 225 Yu cu SV Chun b Ghi ch

chiu v cc php ton tp hp + Thc hin cc php ton kt tp + Thc hin php ni ngoi + Cc php ton kt tp s dng ng ng (pipe) Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Nm vng cc bc x l truy vn v cc thut ton c s dng thc hin cc php ton ca truy vn. y l nn tng quan trng bt u ni dung sau: ti u ha truy vn. Cc bi tp minh ha cho ni dung x l truy vn

Ni dung 5, tun 6: Ti u truy vn bng phng php d on Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Ti u truy vn bng phng php d on (heuristic) + Cy truy vn v th truy vn + Cc bin i tng ng 226 Yu cu SV Chun b Ghi ch

trong i s quan h + Thut ton ti u Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh c thm ti liu nm vng phng php heuristic trong ti u ha truy vn Bi tp minh ha tng ng

Ni dung 6, tun 7: Ti u truy vn da trn chi ph Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 - Ti u truy vn da trn chi ph + Cc thnh phn chi ph cho vic thc hin truy vn + Thng tin danh mc trong vic s dng cc hm gi + Mt s hm gi i vi cc php ton i s quan h Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n 227 Bi tp minh ha tng ng Yu cu SV Chun b Ghi ch

Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh - c thm ti liu nm vng phng php ti u ha truy vn da trn chi ph - So snh cc phng php

Ni dung 7, tun 8: Thi gia k (60) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung chnh a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh n tp 6 ni dung hc trn 6 ni dung hc trn Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 8, tun 9: Kim tra cnh tranh: theo th t v lp lch th t Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh - Theo th t v lp lch th t - Va chm Tnh xp hng theo th 228 Yu cu SV chun b Ghi ch

t + th u tin v i vi Va chmtnh xp hnh theo th t - p t tnh xp hng c th t bng cc kho + B lp lch kho + Kho 2 pha - Cc h thng kho vi nhiu kiu kho + Cc kho chia s v ring bit + Ma trn tng hp + Cc kho nng cp + Cc kho cp nht + Cc kho gia tng - Kin trc cho mt b lp lch kho - Qun tr phn cp ca cc phn t c s d liu - Giao thc cy + ng c cho kho a trn cy + Cc quy tc i vi vic truy cp n cc d liu c cu trc cy Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... Cc bi tp minh ha tng ng

229

n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh y l mt ni dung di v tng i phc tp, yu cu sinh vin c thm ti liu tham kho cng c kin thc lin quan n cc ni dung k trn

Ni dung 9, tun 10: Kim tra cnh tranh: Cc k thut kim tra cnh tranh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh - Kim tra cnh tranh bng timestamps - Kim tra cnh tranh bng xc nhn hp l Cc bi tp minh ha tng ng Yu cu SV chun b Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Tho lun

T ...... n Ti G2

Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh - c thm ti liu nm vng cc khi nim v c ch kim tra cnh tranh -So snh cc c 230

cu kim tra cnh tranh.

Ni dung 10, tun 11: n tp thi cui k Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Bi tp T ...... n Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th vin, nh Ni dung chnh Ton b cc ni dung hc trn Yu cu SV chun b Ghi ch

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc. C mt trn lp t nht l 21/30 gi hc Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi nh k STT Ni dung Trng s (%) 30 70 Ghi ch

[5] Kim tra - nh gi gia k [6] Thi cui k

9.2. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng: 100% s im ca bi tp 231

Trnh by ng bn cht vn yu cu: Trnh by c vn mc trung bnh: Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 2. Bi tp v ng dng: Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 9.3. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 4. 5. Ni dung thi, kim tra Ni dung 1 n 6 Ton b 9 ni dung Lch thi Kim tra gia k (60 pht) Thi cui k

80-90% 50-70% 0-40% 100% 80-90% 60% 50% 0-40%

Lch kim tra

Ghi ch

Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng

6.

Thi li

232

AN TON D LIU
1. Thng tin v ging vin H v tn: Trnh Nht Tin Chc danh, hc hm, hc v: PGS, TS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 18g, Nh E3, Phng 316, Khoa CNTT, HCN, HQG HN, 144 ng Xun Thu, Cu giy, H ni. in thoi: 7547 064, 0912 101715. E-mail: TIENTN@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: An ton thng tin, Thut ton, phc tp thut ton. H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: in thoi: Cc hng nghin cu chnh: H Vn Canh TS 13 ng tc, Kim lin, ng a , H ni. 5740 211, 0983 035862 E-mail: @ Mt m v phng php thm m, Cc phng php xc sut, thng k.

H v tn: Trng Th Thu Hin Chc danh, hc hm, hc v: ThS Thi gian, a im lm vic: T 8g n 18g, Nh E3, Phng 316, Khoa CNTT, HCN, HQG HN, 144 ng Xun Thu, Cu giy, H ni. in thoi: 7547 813, 0983 747 398. E-mail: HIENTTT@vnu.edu.vn. Cc hng nghin cu chnh: An ton thng tin. 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M s mn hc: S tn ch: Mn hc:

An ton d liu 02

- Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: c kin thc v cc chuyn mn sau: Thut ton v cu trc d liu, Lp chng trnh my tnh, C s d liu, H iu hnh my tnh, Mng my tnh. Cc mn hc k tip: Cc vn hin i ca H thng TT (Chuyn ATTT). Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: 30 233

Nghe ging l thuyt: 18 Lm bi tp trn lp: 3 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp: 9 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa / B mn ph trch mn hc: B mn cc h thng thng tin. Khoa CNTT, HCN, HQG HN, 144 ng Xun Thu, Cu giy, H ni. 3. Mc tiu ca mn hc V kin thc: Cung cp cho sinh vin: Cc phng php mt m dng trong An ton d liu. V k nng: Rn luyn cho hc vin k nng s dng phng php mt m trong An ton d liu. Giai on 1: Vit chng trnh: M ho, k s, Giai on 2: S dng cc cng ngh bo m An ton d liu 4. Tm tt ni dung mn hc a). Phn l thuyt Tng quan v An ton bo mt thng tin. Cc phng php m ha d liu, phng php k s, phng php giu tin. b). Phn thc hnh trn my tnh Vit mt s chng trnh: M ho d liu, K s (in t). S dng mt s cng ngh bo m An ton d liu: SSL, TLS, PGP, SMINE,.. Tng la, Mng ring o, PKI, ... 5. Ni dung chi tit mn hc A. PHN L THUYT Chng 1. TNG QUAN V AN TON THNG TIN 1.1. Mc tiu ca An ton thng tin 1.1.1. Bo m b mt thng tin (Secret). 1.1.2. Bo m ton vn thng tin (Integrity). 1.1.3. Bo m xc thc ngun gc thng tin (Certification). 1.1.4. Bo m sn sng cung cp thng tin (Availability). 1.1.5. Bo m chng chi ci v ngun gc thng tin. 1.2. Cc ni dung v An ton thng tin 1.2.1. Cc ni dung chnh. An ton thng tin trong my tnh. An ton thng tin trn ng truyn tin. 234

1.2.2. Cc ni dung chuyn . An ton d liu (Data Security). An ton C s d liu (CSDL) (Data base Security). An ton H iu hnh (Operaton system Security). An ton my tnh (Computer Security). An ton mng my tnh (Network Security). 1.3. Cc ng dng v nhu cu bo m An ton thng tin 1.3.1. Trong giao dch hnh chnh. 1.3.2. Trong thng mi in t. 1.3.3. Trong cng tc o to. 1.3.4. Bo v bn quyn cc thng tin trn mng my tnh cng khai. 1.4. Cc phng php v k thut bo m An ton thng tin 1.4.1. Phng php che giu, bo m ton vn v xc thc thng tin. Che d liu (M ha d liu): Thay i hnh dng d liu gc, ngi khc kh nhn ra. Giu d liu: Ct giu d liu trong bn tin khc. Bo m ton vn v xc thc thng tin. K thut: M ha, k s, i din bn tin, giu tin, thy k,.. 1.4.2. Phng php kim sot li vo ra thng tin. Kim sot, ngn chn cc thng tin vo ra H thng my tnh. Kim sot, tm dit su b (Virus hay Trojan horse,..) vo ra H thng my tnh. K thut: Mt khu (PassWord), Tng la (FireWall), Mng ring o (Virtual Private Network). 1.4.3. Pht hin v x l cc l hng trong An ton thng tin. Cc l hng trong cc thut ton hay giao thc mt m, giu tin. Cc l hng trong cc giao thc mng. Cc l hng trong cc H iu hnh mng. Cc l hng trong cc ng dng. Chng 2. C S TON HC DNG TRONG ATTT 2.1. Mt s khi nim trong S hc. 2.1.1. S nguyn t, S nguyn t cng nhau, c s chung ln nht. 2.1.2. ng d Modulo. Phng trnh ng d. Phn t nghch o theo Modulo. 2.1.3. Phng php tnh ton trn cc s ln. 2.1.4. Phng php kim tra s nguyn t ln. 2.2. Mt s khi nim trong i s. 2.2.1. Khi nim Nhm, Nhm con. Vnh, Trng. 2.2.2. Nhm Cyclic, Phn t sinh (nguyn thy). Cp ca nhm, cp ca phn t nhm. 235

2.3. Mt s khi nim trong l thuyt phc tp. 2.3.1. phc tp ca thut ton. phc tp a thc, phc tp hm m. 2.3.2. Bi ton "d" v Bi ton "kh". 2.3.3. Hm mt pha v hm mt pha c ca sp. 2.3.4. Phn loi bi ton. Lp bi ton P, NP, NP-Hard, NP-Complete. 2.4. Mt s vn v l thuyt thng tin. 2.4.1. Khi nim thng tin, Entropy. 2.4.2. Quan nim v B mt. Chng 3. M HA D LIU 3.1. Khi nim M ho. S H m ho. Phn loi H m ho. 3.2. H m ho c in. H m ho Dch chuyn. H m ho Thay th (Hon v ton cc). H m ho Hon v. H m ho Affine. H m ho Vigenere. H m ho Hill. 3.3. H m ho cng khai. H m ho RSA. H m ho Elgamal. H m ho Rabin. H m ho xc sut kha cng khai. 3.4. H m ho chun DES. S H m ha. Lp m. Gii m. Tnh kha Ki. Tnh Hm f(RI , Ki ).

Chng 4. CH K S 4.1. Khi nim ch k s (ch k in t). S ch k s . Phn loi ch k s . 4.2. Ch k Khi phc thng ip: Ch k RSA. 4.3. Ch k Km thng ip: Ch k Elgamal. 4.4. Ch k khng th ph nhn. 4.5. i din bn tin. Hm bm. 236

Chng 5. GIU TIN 5.1. Giu tin (Information Hiding) Khi nim giu tin. Phn loi giu tin.: (Steganopraphy, WaterMarking). 5.2. Mi trng Giu tin. Vn bn (Text), tranh nh, audio, video. 5.3. Cc k thut Giu tin. Giu tin trong khi bit. Giu tin bng cch thay th bit c trng s thp. Giu tin da trn bng mu. Phn tch nh gi cc Thut ton giu tin. Chng 6. BO M AN TON D LIU 6.1. Bo mt d liu. Bo mt d liu bng: nn tin, m ha, giu tin. 6.2. Bo ton d liu. Bo ton d liu bng m ha v giu tin. Bo ton d liu bng ch k s. Bo ton d liu bng i din bn tin. 6.3. Xc thc d liu. Xc thc ngun gc d liu: S dng ch k s, i din bn tin, m ha, giu tin. Chng 7. QUN L KHA 7.1. Qun l kha b mt Tha thun kha. Phn phi kha. Chia s kha b mt. 7.2. Qun l kha cng khai. Chng ch s (Digital Certificate) (Chng ch kha cng khai): Phng tin xc nhn ch s hu kha cng khai. Trung tm cp pht, qun l, thu hi chng ch kha cng khai: CA B. PHN THC HNH Giai on 1: Vit chng trnh M ho d liu, K s, 1.1. Lp trnh M ho d liu Thc n chnh L. Lp m. G. Gii m. 237

K. Kt thc. L. Thc n Lp m. 1. Nhp bn tin (Xu k t): R_CH. 2. Chuyn R_Ch =====> r_s. 3. Chuyn R_s =====> m_s. 4. Chuyn m_s =====> m_ch. 0. V thc n chnh. G. Thc n Gii m. 1. Nhp bn tin (Xu k t): m_CH. 2. Chuyn m_Ch =====> m_s. 3. Chuyn m_s =====> r_s. 4. Chuyn r_s =====> r_ch. 0. V thc n chnh. Bi tp Vit chng trnh M ha d liu theo cc H m ho sau: 1. H m ho Dch chuyn. 2. H m ho Thay th. 3. H m ho Hon v. 4. H m ho Affine. 5. H m ho Vigenere. 6. H m ho Hill. 7. H m ho RSA. 8. H m ho Elgamal. 9. H m ho Rabin. 10. H m ho chun DES. S m ha, gii m. Tnh kha Ki. Tnh Hm f(Ri, Ki ). 1. 2. Lp trnh k s Thc n chnh S. K s. V. Kim th ch k. K. Kt thc. Bi tp Vit chng trnh thc hin K s sau: 1. S ch k s RSA. 2. S ch k s Elgamal. 3. S chun ch k s DSS. 4. S ch k khng th ph nhn.

238

1. 3. Lp trnh giu tin 1. Giu tin. 2. Thy k. 1.4. Lp trnh gii cc bi ton lin quan 1. Thit lp i din bn tin. 2. Tha thun kha. 3. Phn phi kha. 4. Chia s kha b mt. 5. Kim tra s nguyn t ln. 6. Tm phn t sinh trong nhm. 7. Tnh ton trn cc s ln. Giai on 2: S dng cc cng ngh An ton d liu Cng ngh: SSL, TLS, PGP, SMIME,.. Cng ngh: Tng la, Mng ring o, PKI, .. 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Phan nh Diu. L thuyt mt m v An ton thng tin, 2004. [2] Trnh Nht Tin. Bi ging mn An ninh d liu, 2007. [3] D.Stinson. Cryptography: Theory and Practicce, CRT Press 1995. 6.2. Hc liu tham kho [4] Bruce Schneier. Applied Cryptography. 1996. [5] A. J. Menezes, P. C. Van Oorschot, S. A. Vanstone. HandBook of Applied Cryptography, 1997. [6] Jalal Feghhi, Jalil Feghhi, Peter Williams. Digital Certificates. Applied Internet Security. 1999. [7] Danley Harrisson. An Introduction to Steganography, 2002. [8] Stefan Katzenbeisser, Fabien A.P.Peticolas, Information Hiding Techniques for Stanography and Digital Watermarking. Artech House, Boston-London, 1999. [9] Silvana et all: Data Base Security. [10] S. Castano, M. Fugini, G. Martella, P. Samarati. Database Security, 1994.

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung:

239

Hnh thc t chc dy hc mn hc Ln lp Ni dung L thuyt Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d T hc, t nghin cu Tng

Ni dung 1 Tng quan v ATTT Ni dung 2 C s ton hc trong ATTT Ni dung 3 M ha d liu Ni dung 4 Ch k s Ni dung 5 Giu tin Ni dung 6 Bo m an ton d liu Ni dung 7 Qun l kha Ni dung 8 Lp chng trnh Ni dung 9 S dng cng ngh ATTT Cng

2 2

3 2

5 2 3 2 2 1 1 18 3 7 2 9

5 2 3 2 2 8 3 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1 : Tng quan v An ton thng tin (tun 1) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / 240 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Tng quan v ATTT

Bi tp

Ti G T hc, t Ti th vin nghin cu hoc nh Nm c Tng quan v ATTT

Ni dung 2 : C s ton hc trong ATTT (tun 2) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

C s ton hc trong ATTT

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 3: M ha d liu (tun 3, 4, 5) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

M ha d liu

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 4: Ch k s (tun 6) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ch k s

241

Bi tp

T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn

T hc, t nghin cu

Ni dung 5: Giu tin (tun 7, 8) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Giu tin

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 6: Bo m An ton d liu (tun 9) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Bo m An ton d liu

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 7: Qun l kha (tun 10) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Qun l kha

242

Ti G Bi tp T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn

T hc, t nghin cu

Ni dung 8: Lp chng trnh (tun 11, 12, 13, 14 ) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Lp chng trnh

Bi tp

T hc, t nghin cu

Ni dung 9: S dng cng ngh ATTT (tun 15) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T / / n / / Ti G T / / n / / Ti G Ti th vin hoc nh Hiu r cc ni dung trn Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

S dng cng ngh ATTT

Bi tp

T hc, t nghin cu

8. Cc yu cu v chuyn mn 8.1. Nhim v ca hc vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc. 243

C mt trn lp t nht l 21 / 30 gi hc Bt buc tham d bi kim tra gia k (iu kin tham gia thi cui k). 8.2. Yu cu chuyn mn Phn l thuyt: Trnh by v hiu r ni dung l thuyt v ng dng ca An ton d liu: Cc kin thc c bn hiu bit v Ni dung An ton d liu. Cc Ni dung An ton d liu. Phn thc hnh trn my tnh: iu kin d thi l thuyt: Phi lm c 2/3 s bi tp thc hnh. Vit mt s chng trnh: M ho d liu, K s (in t). S dng mt s cng ngh bo m An ton d liu:SSL, TLS, PGP, SMINE,.. Tng la, Mng ring o, PKI, .. 8.3. Thang im H s ca im thc hnh: 0, 3. H s ca im Kim tra kt thc mn hc: 0, 7. 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi nh k Bao gm cc phn sau: STT Ni dung 1 2 Kim tra nh gi gia k Thi cui k Trng s (%) 30 70 Ghi ch iu kin d thi cui k iu kin cng im tiu lun

9.2. Tiu ch nh gi cc loi bi tp

1. Bi tp v l thuyt
Trnh by tt bn cht vn yu cu, c m rng: 100 % s im ca bi tp. Trnh by ng bn cht vn yu cu: 80 - 90 % Trnh by c vn mc trung bnh: 50 - 70 % Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 0 - 40 %

2. Bi tp v ng dng:
Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 244 100 % 80 - 90 % 60 % 50 % 0 - 40 %

9.3. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT Ni dung thi, kim tra Lch thi 1 Ni dung 1 n 7 Lch kim tra Kim tra gia k (60 pht u ca gi hc tun th 8) Thi cui k Theo lch ca Trng Theo lch ca Trng Ghi ch

Ton b 9 ni dung

Ton b 9 ni dung

Thi li

245

NG DNG C S D LIU TRN NN WEB


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: Giy, H Hi in thoi, email: H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: Giy, H Hi in thoi, email: L Hng Hi Thc s Phng 305, Nh E3, 144 Xun Thy, Cu hailh@vnu.edu.vn ng Thanh Hi Thc s Phng 305, Nh E3, 144 Xun Thy, Cu haidt82@yahoo.com

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Tch hp Web v CSDL 02

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Nhp mn c s d liu, SQL Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): C s hiu bit v ngn ng C# v c bn v .NET d khng bt buc. Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 18 Lm bi tp trn lp: Tho lun: 3 Thc hnh: 9 Hot ng theo nhm: T hc: a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Cc h thng thng tin, Phng 305, Nh E3, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni.

3. Mc tiu ca mn hc Kin thc: nm c phng php, k thut v cng ngh hiu qa trong pht trin ng dng Web. K nng: bit s dng cng ngh Web trong pht trin ng dng Web Thi i vi mn hc: Kh nng t hc di s nh hng ca gio 246

vin. 4. Tm tt ni dung mn hc L mn hc hng d n. Cc nhm sinh vin s tp trung pht trin ng dng da trn web. Sinh vin s xc nh yu cu ca ng dng, tip n phn tch, thit k, v trin khai ng dng. Cc bi ging s gii thiu vi sinh vin cc pht trin mi trong cng ngh web. Hin nay c nhiu cng ngh khc nhau trong xy dng ng dng web site phc tp. ASP.NET 2.0 l mt cng ngh gip gim s phc tp trong vic xy dng website v cc ng dng. Ni dung mn bao gm: gii thiu v k ngh ng dng Web, thit k Site, nh danh ngi dng, truy nhp ti d liu, khi nim thnh phn ha, vn hiu nng, caching, li v x l li, khi nim v Web 2.0, dch v Web v kin trc hng dch v. Cc bi thc hnh cng lin quan n mt Case study s gip sinh vin tng kh nng ng dng cng ngh, k nng trong xy dng ng dng Web. Lu : Sinh vin c ty s dng cng ngh thch hp trong xy dng d n cui k. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu v k ngh ng dng Web 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. M hnh hot ng ca Web Khi nim v k ngh ng dng Web So snh k ngh ng dng Web v k ngh phn mm Mt s tiu chun nh gi ng dng Web Cc bc xy dng ng dng Web

Chng 2. Thit k Site, Thit k trang 2.1. Thit k Site 2.1.1. Cc mc tiu thit k chung 2.1.2. Trang ch v trang ni dung 2.1.3. To bn site 2.2. Thit k trang 2.2.1. Trang tnh 2.2.2. T HTML ti m XHTML 2.2.3. Ni dung ng 2.2.4. Khi nim server control 2.2.5. Cc kiu server control Chng 3. nh danh khch 3.1. C bn v an ninh vi Web 3.2. An ninh vi ASP.NET 247

Chng 4. S kin v M chng trnh 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. Kin trc Web server S kin pha server Thm s kin vo trang S kin gin tip S kin ton cc

Chng 5. c d liu 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. S dng ASP.NET Data Control Data Source Control Data-Bound Control Lm vic vi d liu XML

Chng 6. Ghi d liu 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. Gii thiu v ghi d liu Thay i bn ghi Thm bn ghi mi Xa bn ghi Upload file

Chng 7. Thnh phn ha 7.1. Tch ri m khi ni dng 7.2. Khi nim m pha trong 7.3. Cc tng d liu Chng 8. Case study: Website Mua bn hng Chng 9. Qui m v hiu nng 9.1. Cc k thut n gin 9.1.1. Kt ni vi c s d liu 9.1.2. Stored Procedure 9.2. Caching 9.3. Cn bng ti (Load Balancing, Failover) Chng 10. Cc Cng ngh Web mi 10.1.1. Khi nim v Web 2.0 10.1.2. Khi nim v dch v Web 10.1.3. Khi nim v kin trc hng dch v (SOA) 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc 248

[1] Software Engineering for Internet Applications, Anderson, Greenspun, and Grumet, MIT Press, 2006, ISBN: 0262511916. Min ph trc tuyn ti http://philip.greenspun.com/seia. [2] Greenspun. SQL For Web Nerds, 2006. Min ph trc tuyn ti http://philip.greenspun.com/sql. [3] Beginning ASP.NET 2.0 with C#, Chris Hart, John Kauffman, David Sussman, Chris Ullman, Wiley, 2006 (ISBN: 0-470-04258-3) 6.1. Hc liu tham kho [4] Pro ASP.NET 2.0 in C# 2005, Matthew MacDonald and Mario Szpuszta, Apress, 2005, (ISBN: 1-59059-496-7) [5] http://www.w3schools.com/ajax/, Beginning AJAX, Chirst Ullman, Wrox, 2007 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Gii thiu v k ngh Web Thit k Site, Thit k trang nh danh khch (Client Authentication) S kin v M chng trnh c d liu Ghi d liu Thnh phn ha (Componentization) Case study: Shopping cart M rng qui m (Scale) v hiu nng (Performance) 1 2 2 2 2 2 2 2 2 Ln lp Bi tp Tho lun Thc hnh T hc, t nghin cu Tng

1 1 1 1 1 1 1 1 1

2 3 3 3 3 3 3 3 3

249

Cng ngh Web mi Cng

1 18

3 3 9

4 30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1 Hnh thc t chc dy hc Thi gian, a im Gii thiu v k ngh Web Qun l phin bn, UML, Kt cu module. Lm quen vi ASP.NET v mi trng pht trin Visual Web Developer Quyn 1: Chng 1, 2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

L thuyt T n Ti Thc hnh

Quyn 3: Chng 1

Ni dung 2, tun 2 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Thit k Site, Page Quyn 3: Chng 2, c thm 3 Quyn 3: Chng 5 Quyn 3: Chng 2, 3 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh

Thit k Site, Page

Ni dung 3, tun 3 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thc hnh Thi gian, a im nh danh khch nh danh khch Quyn 3: Chng 4 Quyn 3: Chng 4 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

250

Ni dung 4, tun 4 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thc hnh Thi gian, a im S kin v M chng trnh S kin v M chng trnh Quyn 3: Chng 6 Quyn 3: Chng 6 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 5, tun 5 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im c d liu Quyn 3: Chng 7 Quyn 2 Thc hnh c d liu Quyn 3: Chng 7 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 6, tun 6 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ghi d liu Quyn 3: Chng 8 Quyn 2 Thc hnh Ghi d liu Quyn 3: Chng 8 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 7, tun 7 Hnh thc t chc dy hc Thi gian, a im 251 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

L thuyt Thc hnh

Thnh phn ha Thnh phn ha

Quyn 3: Chng 10 Quyn 3: Chng 10

Ni dung 8, tun 8 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thc hnh Thi gian, a im Case study: Shopping cart Case study: Shopping cart Quyn 3: Chng 13 Quyn 3: Chng 13 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 9, tun 9 Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Qui m v hiu nng Quyn 3: Chng 14 Quyn 1: Chng 11 Thc hnh Qui m v hiu nng Quyn 3: Chng 14 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Ni dung 10, tun 10 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im Web 2.0, Dch v Web v kin Ti liu 5, Quyn 3: trc hng dch v Chng 12 Quyn 1: Chng 14 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

252

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1 Kim tra nh gi thng xuyn (40%) Da trn kt qu cc bi thc hnh. Mi bi thc hnh c tnh 5% tng s im. Tng s bi thc hnh tnh im l 8 (T bi thc hnh 2) 9.2. Kim tra - nh gi nh k (60%) Sinh vin s trnh by ng dng theo nhm vo tun cui ca hc k (tun 15). Cht lng ca cng vic c nh gi da trn hu ch ca ng dng, ti liu phn tch, thit k cho ng dng, kh nng duy tr, m rng h thng.

253

CHUYN NGNH CNG NGH PHN MM


CC VN HIN I V CNG NGH PHN MM
1. Thng tin ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: C quan cng tc: a im lm vic: in thoi, Email 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: Cc vn hin i ca CNTT M mn hc: S tn ch: 3 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: hc cc mn c s ngnh, c cc kin thc c s v cng ngh thng tin tm hiu cc ch mi trong ngnh v trnh ngoi ng c c ti liu chuyn ngnh Cc mn hc k tip: Kha lun tt nghip Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 5 Tho lun: 35 T nghin cu v tho lun 20 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn CNPM, phng 306 nh E3, Trng i hc Cng ngh - HQGHN. Nguyn Vit H TS. i hc Cng ngh - HQGHN Phng 308-E3, b mn CNPM 04.7549016, hanv@vnu.edu.vn

3. Mc tiu mn hc V kin thc: Trang b cho hc vin cc kin thc tng quan v cc vn hin i s dng trong cng ngh phn mm. Hiu cc phng php v cng c ng dng hiu qu trong thc tin. V k nng: Tng cng k nng c hiu cho hc vin Ci thin k nng trnh by vn Pht trin k nng trong vic s dng cc phng php v cng c xy dng phn mm 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc c tin hnh di dng xmina. Lp hc s c chia thnh cc 254

nhm t 20 n 30 sinh vin. Ty theo tnh thi s v mt bng kin thc ca sinh vin, ging vin chn v gii thiu tng quan trc v ch xmina. Mi hc vin c phn cng c, hiu mt ni dung khoa hc thuc ch ln nu v trnh by xmina. Cc ni dung ny c chia thnh ch con v c trao i theo nhm tng cht lng trnh by, phn b thi lng ph thuc vo s s v ni dung c th. Cc ch ca xmina ph thuc vo cc hng nghin cu hin i ca Cng ngh Thng tin lin quan n chuyn ngnh Cng ngh phn mm nh: Kin trc phn mm Pht trin phn mm da theo thnh phn Cc vn v s dng li v ti k ngh M hnh ha phn mm Cc phng php hnh thc trong pht trin phn mm H thi gian thc v h thng nhng Mn hc ny gip sinh vin nh hng lm vic bit r v cc phng php, m hnh phn mm p dng trong thc tin; gip sinh vin nh hng nghin cu tm hiu su cc cng ngh, cc ngn ng trong nghin cu cng ngh phn mm. 5. Ni dung chi tit mn hc Do c th mn hc, phn ny s trnh by chi tit mt s c im lin quan cc mc trn. Phn c, hiu Tr trng hp c bit, sinh vin s c ging vin ph trch phn cng c hiu cc ti liu ting Anh theo cc mc sau. Mc 1: Tm hiu tng quan t mt s bi bo theo cng ch . Sinh vin c mt s bi bo v pht trin tra cu ti liu nm bt v trnh by tng quan mt hng nghin cu theo ch hp, trong khng nht thit phi i su vo cc chi tit. Mc 2: c mt bi bo (ting Anh). Sinh vin c v dch mt bi bo v tm hiu cc kin thc lin quan trnh by v trao i trong xmina. Mc 3: c mt phn ca mt cun sch (ting Anh). Sinh vin c v dch mt phn cho trc trnh by, trao i xmina. Mc ny d hn mc 2 v kin thc trong sch thng c trnh by c h thng v t phi tm hiu ngoi. Mc 4: c theo ti liu ting Vit. Mc ny dng cho cc sinh vin yu ngoi ng v ch yu luyn kh nng t tm hiu ni dung mi v trnh by. Phn trnh by Sinh vin c phn cng c, hiu ti liu s phi rn luyn k nng trnh by bng vit bng v t son slide trnh by bng my chiu. Da trn kin thc tm hiu, sinh vin trnh by xmina trong thi gian nh trc vi cc k nng cn lu sau 255

y. Phn b thi gian trnh by thch hp cho tng ni dung theo tng thi lng nh trc. Phn b khng gian bng/slide khi trnh by. La chn ni dung vit ln bng/slide v gii thch bng li mi ngi d theo di. Nu cc vn cha r hoc thut ng m tc gi thy cn phi trao i. Da trn cc kt qu trao i, sau khi trnh by cn hiu nh li bn dch lm ti liu tham kho cho nhm. Phn tho lun Di s tr gip ca ging vin, sinh vin thc tp t qun tho lun cng tm hiu vn m din gi trnh by. Da trn kin thc tp th pht hin nhng im cha r, gii thch nhng vn , thut ng m din gi cn lng tng. 6. Ti liu tham kho Cc ti liu lin quan n ch do ging vin cung cp v sinh vin t tm qua th vin v mng. 7. Hnh thc t chc dy hc Lch trnh chung: Hnh thc t chc dy hc Ni dung L thuyt Ni dung 1 Ni dung 2 Ni dung 3 Ni dung 4 Ni dung 5 Ni dung 6 Ni dung 7 Ni dung 8 Ni dung 9 Ni dung 10 Ni dung 11 Ni dung 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Thuyt trnh Bi tp 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tho lun 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 256 Thc hnh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 T hc Tng

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

Ni dung 13 Ni dung 14 Ni dung 15 Cng

0 0 0 0

0 0 0 0

2 2 2 30

0 0 0 0

1 1 1 15

3 3 3 45

8. Kim tra, nh gi 8.1. im Trng s Tham gia hc tp trn lp: 10% im trnh by: 30% im ni dung: 40% Tr li cu hi: 20% 8.2. Tiu ch nh gi cc loi bi tp Kt qu mn hc c nh gi tng hp da trn cc im sau: Cht lng bn bo co v chun b trnh by trong thi gian tm hiu v bn hiu nh sau tho lun. Cht lng trnh by vn trong bui xmina. Tnh tch cc trong tham gia tho lun nhm. Kin thc lnh hi c nh qu trnh xmina.

257

QUN TR D N PHN MM
1. Thng tin v ging vin H v tn: o Kin Quc Chc danh, hc hm, hc v: Ging vin, ThS Thi gian, a im lm vic: Trung tm nghin cu cng ngh phn mm, G6, i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: Trung tm nghin cu cng ngh phn mm, G6, i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: dkquoc@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: H v tn: Trng Ninh Thun Chc danh, hc hm, hc v: Ging vin, TS. Thi gian, a im lm vic: T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc cng ngh, DHQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, DHQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016, thuantn@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Hng i tng, hng thnh phn, phng php hnh thc, kim chng phn mm 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Qun tr d n phn mm 02

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Phn tch thit k h thng Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Lp trnh, Phn tch thit k h thng Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 18 Lm bi tp trn lp: 8 Tho lun: 4 Thc hnh, thc tp 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Cng ngh phn mm, i hc Cng ngh, HQGHN.

258

3. Mc tiu ca mn hc Mn hc nhm trang b cc kin thc c bn v mt s k nng v qun tr d n phn mm. C th hn, qua mn hc sinh vin cn c kh nng dng mt d n phn mm, kim sot d n v c th s dng mt s cng c phc v qun tr d n. 4. Tm tt ni dung mn hc Qun l d n phn mm bao gm cc tri thc, k nng, cng c cn thit qun l s pht trin cc sn phm phn mm. Mn hc ny gii thiu nhng k nng cn thit m ngi qun l d n cn lp nhng k hoch hiu qu cho vic pht trin phn mm. Phn u trnh by nhng vn chung v m hnh pht trin phn mm, cc khi nim c bn v d n v qun tr d n, cc cng vic qun tr d n phi lm i vi mi giai on trong quy trnh pht trin phn mm. (y l phn tr li cu hi what) Phn th hai tp trung vo mt s k thut qun tr d n. (y l phn phng php tr li cu hi how). Cc k thut chnh bao gm c lng d n, qun l lch trnh d n, qun l ri ro, qun l cht lng... 5. Ni dung chi tit mn hc

PHN I. D N PHN MM V CHU TRNH QUN L D N


Chng 1. Cc vn chung (6 tit) 1.1. Phn mm v c tnh phn mm 1.1.1. inh ngha phn mm v vi c tnh ca phn mm 1.1.2. Nhng vn t ra trong pht trin phn mm 1.2. Cc qui trnh pht trin phn mm 1.2.1. Khi nim v quy trnh phn mm 1.2.2. Quy trnh thc nc 1.2.3. Quy trnh bn mu 1.2.4. Quy trnh pht trin nhanh RAD 1.2.5. Quy trnh xon c 1.2.6. Mt s quy trnh phn mm khc 1.3. D n phn mm v qun tr d n phn mm 1.3.1. Khi nim v d n 1.3.2. c trng ca d n 1.3.3. Phn loi d n 1.3.4. Qun tr d n 1.3.5. CMM Chng 2. Quy trnh d n (6 tit) 2.1. Tng quan v quy trnh d n 2.2. Giai on xc nh d n 259

2.3.

2.4.

2.5.

2.6.

2.7. 2.8.

2.2.1. cng d n 2.2.2. Ti liu nghin cu kh thi 2.2.3. Ti liu yu cu 2.2.4. Nghin cu ri ro 2.2.5. K hoch v xut gii php Giai on phn tch 2.3.1. Mc tiu v cc cng vic phi thc hin 2.3.2. Ti liu c t chc nng 2.3.3. Thit k tng th 2.3.4. R sot li k hach Giai on thit k 2.4.1. Mc tiu v cc cng vic cn lm 2.4.2. c t thit k 2.4.3. Vn chp thun d n 2.4.4. R sot li c lng Giai on thc hin 2.5.1. T chc thc hin 2.5.2. Qun l hot ng gia cng li phn mm Giai on kim th 2.6.1. Cc loi kim th 2.6.2. Ti liu kim th 2.6.3. T chc kim th Chuyn giao Giai on vn hnh

PHN II. PHNG PHP QUN TR D N


Chng 3. c lng d n (3 tit) 3.1. o ca phn mm 3.1.1. Khi nim v o 3.1.2. o LOC v cc o dn xut 3.1.3. o FP 3.2. Cc c lng thc nghim 3.2.1. Cc m hnh thc nghm 3.2.2. COCOMO Chng 4. Kim sot lch trnh d n (3 tit) 4.1. S PERT v ng gng 4.2. Lch biu hay s Gantt

260

Chng 5. Qun l ri ro (3 tit) 5.1. Khi nim v ri ro v cc loi ri ro 5.2. Lp k hoch RM3 Chng 6. Qun l cht lng (3 tit) 6.1. Quan nim v cht lng v chun cht lng phn mm theo ISO 9126 6.2. Quy trnh qun l cht lng 6.3. H thng m bo cht lng theo ISO 9000 Chng 7. Qun l cu hnh phn mm (3 tit) 7.1. Cu hnh phn mm 7.2. Kim sot phin bn 7.3. Kim sot s thay i Chng 8. Qun l nhn s (3 tit) 8.1. Cc m hnh t chc 8.2. Cc vai tr trong t chc d n 8.3. Tuyn chn cn b

6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Phng php lun qun l d n Cng ngh thng tin - Ng Trung Vit - NXB KHKT - H Ni - 2002. [2] Ti liu Qun l d n Cng ngh Thng tin ca Ban ch o chng trnh Quc gia v Cng ngh thng tin, d n Canada. 1996 [3] Gio trnh qun tr d n phn mm thuc d n 112 v Tin hc ho qun l hnh chnh nh nc 6.2. Hc liu tham kho [4] Roger S. Pressman. Software Engineering, a Practionners approach. Fifth Edition. Mc Graw Hill. 2001 [5] Ian Sommerville: Software Engineering, Fifth Edition, Addison-Wasley, 1995 [6] Walker Royce: Software Project Management A Unified Framework, Addision-Wasley, 1998 [7] Jack R Meredith and Samuel J. Mantel. Project Management, a Managerial Approach . John Wiley & Son, Inc. 1995. [8] E.M.Bennatan. Software Project Management. Mc Graw Hill. 1992. (Bn dch ca Nguyn Quc Ton lm gio trnh ti Khoa CNTT). 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung

261

Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Cc vn chung Quy trnh d n c lng d n Kim sot lich trnh d n Qun l ri ro Qun l cht lng Qun l cu hnh phn mm Qun l nhn s Cng 4 4 2 2 2 2 1 1 18h Ln lp Bi tp 1 1 1 1 1 1 1 1 8h Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 0 0 0 0 0 0 0 0 0h T hc, t nghin cu 0 0 0 0 0 0 0 0 0h Tng

0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 4h

5.5 5.5 3.5 3.5 3.5 3.5 2.5 2.5 30h

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Cc vn chung Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh chun b T - Trnh by v cc c n phn Ti G G2 tnh mm - c v phn k ngh phn mm trong cc sch [4], [5]. Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th 262

vin hoc ti nh Ni dung 2, tun 2. Cc vn chung Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Cc quy trnh pht n Ti G G2 trin phn mm - D n phn mm v cc qun tr d n phn mm - c v phn k ngh phn mm trong cc sch [4], [5] Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 3, tun 3: Quy trnh d n Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Tng quan v quy trnh n Ti G G2 d n - Giai on xc nh d n - Giai on phn tch c trc v quy trnh d n, giai on xc nh d n, giai on phn tch Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n 263

Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 4, tun 4: Quy trnh d n Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Trnh by v giai on n hin, Ti G G2 thc giai on kim th, giai on chuyn giao, giai on vn hnh c trc v cc giai on thc hin, kim th, chuyn giao, vn hnh Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 5, tun 5: c lng d n Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - o phn mm n Ti G G2 - Cc c lng thc nghim, COCOMO nh Lm bi tp ln c trc v o phn mm v cc c lng thc nghim Ghi ch

Bi tp Tho lun

264

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 6, tun 6: Kim sot lch trnh d n Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu v s n Ti G G2 PERT v s Gantt nh Lm bi tp ln c trc v s PERT v s Gantt Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 7, tun 7: Qun l ri ro Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Khi nim v qun l n Ti G G2 ri ro v cc loi ri ro - Lp k hoch RM3 nh Lm bi tp ln c trc cc khi nim v qun l ri ro Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T 265

n Ti phng TH s Ti th vin hoc ti nh

T hc, t nghin cu

Ni dung 8, tun 8: Qun l cht lng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Quy trnh c trc v qun l cht qun l cht n lng Ti G G2 lng - H thng m bo cht lng theo ISO 9000 nh Lm bi tp ln Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 9, tun 9: Qun l cu hnh phn mm Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Cu hnh phn mm n Ti G G2 - Kim sot phin bn - Kim sot s thay i nh Lm bi tp ln 266 c trc v qun l cu hnh phn mm Ghi ch

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 10, tun 10: Qun l nhn s Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Trnh by c trc v cc m hnh qun l nhn n Ti G G2 t chc v s tuyn chn cn b nh Lm bi tp ln Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 11, tun 11: Tho lun bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T n Ti G G2 Sinh vin - Ti liu v trnh by bi bi tp ln tp ln - Slides trnh by bi 267 Ghi ch

Bi tp Tho lun

tp ln Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 12, tun 12: Tho lun bi tp ln Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T n Ti G G2 Sinh vin - Ti liu v trnh by bi bi tp ln tp ln - Slides trnh by bi tp ln Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Sinh vin bit c cc giai on ca qun l d n phn mm Lp lch, c lng cho cc d n phn mm Dng cc cng c qun l d n (Microsoft Project) Qun l ri ro, qun l nhn s

9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc Phn chia cc mc tiu cho tng hnh thc kim tra - nh gi 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k 268

Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu: Bi tp ln: Kim tra - nh gi cui k: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li)

5% 5% 30% 60%

269

NGN NG M HNH HA UML


1. Thng tin v ging vin H v tn: o Kin Quc Chc danh, hc hm, hc v: Ging vin, ThS Thi gian, a im lm vic: Trung tm nghin cu cng ngh phn mm, G6, i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: Trung tm nghin cu cng ngh phn mm, G6, i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: dkquoc@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: H v tn: Trng Ninh Thun Chc danh, hc hm, hc v: Ging vin, TS. Thi gian, a im lm vic: T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc cng ngh, DHQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, DHQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016, thuantn@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Hng i tng, hng thnh phn, phng php hnh thc, kim chng phn mm 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Ngn ng m hnh ha UML 02

- Bt buc: - La chn: Cc mn hc tin quyt: Lp trnh hng i tng Cc mn hc k tip: Qun l d n phn mm Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 18 Lm bi tp trn lp: 8 Tho lun: 4 Thc hnh, thc tp ( PTN, nh my, studio, in d, thc tp...): 8 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Cng ngh phn mm, i hc Cng ngh, HQGHN.

270

3. Mc tiu ca mn hc Mn hc gip cho sinh vin c th s dng ngn ng m hnh ho UML, phc v cho phn tch v thit k hng i tng. V mt k nng, sinh vin c th s dng phn mm Rational Rose lm ti liu ca cc bi ton phn tch v thit k hng i tng. 4. Tm tt ni dung mn hc UML hin nay c s dng mt cch rng ri trong cng ngh phn mm phn tch, thit k, c t v tr gip vic kim chng phn mm. Mn hc ny trnh by cc khi nim c bn v cch s dng ngn ng m hnh ho thng nht UML trong vic phn tch v thit k h thng theo phng php hng i tng. Ngn ng UML lm minh bch ha cc khi nim lin quan n lp trnh hng i tng, th hin cc cch nhn khc nhau ca mt h thng phn mm bng cch cung cp cc biu thit k. Mn hc tp trung gii thiu cc biu ca cu trc tnh ca h thng nh biu lp, biu ca s dng v cc biu ca cu trc ng: biu tun t, biu tng tc, biu trng thi ca ngn ng UML. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu ngn ng m hnh ho UML (3 tit) 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. Phng php hng i tng Lch s ca UML Tng quan v cc loi biu ca UML Quy trnh phn mm RUP

Chng 2. M hnh ho khung cnh nghip v v biu ca s dng (3 tit) 2.1. Mc ch ca biu ca s dng 2.2. K hiu v c t hnh vi 2.3. Cc kiu kt hp v quan h i vi biu ca s dng Chng 3. M hnh ho cu trc v biu lp (class diagram) (6 tit) 3.1. Mc ch ca biu lp 3.2. Cc k hiu v th hin i tng 3.3. Quan h ca cc lp, biu kt tp (aggregation) (composition) 3.4. Biu gi (package) v ng gi cc lp 3.5. M hnh ho cc i tng Chng 4. M hnh ho hnh vi v biu tng tc (3 tit) 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. Mc ch m hnh ho hnh vi v biu tng tc Biu cng tc (collaboration diagram) Biu tun t (sequence diagram) M mnh ho nghip v vi biu 271

v hp thnh

Chng 5. Biu hot ng (activity diagram) (3 tit) 5.1. Mc ch 5.2. Biu hot ng 5.3. M hnh ho nghip v bng biu hot ng Chng 6. Biu trng thi (state diagram) (3 tit) 6.1. Mc ch 6.2. Biu trng thi 6.3. M hnh ho nghip v bng biu trng thi Chng 7. Biu ci t (3 tit) 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. Mc ch Biu thnh phn (component diagram) Biu trin khai (deployement diagram) M hnh ho nghip v vi biu trin khai v biu thnh phn

6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Nguyn Vn Ba. Pht trin h thng hng i tng vi UML2.0 v C++. NXB HQG. 2005 [2] L Minh Trung. Thit k trc quan vi UML Rational Rose. NXB Thng k.2004 [3] Hunh Vn c. Gio trnh nhp mn UML. NXB Lao ng X hi.2003 6.2. Hc liu tham kho [4] Grady Booch, James Rumbaugh, Ivar Jacobson. The Unified Modeling Language User Guide. Addison Wesley- 1998. [5] Trang web ca OMG: http://www.omg.org

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Gii thiu v ngn ng m hnh ha UML M hnh ha khung cnh 2 4 1 1 272 Ln lp Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Tng

2 6

nghip v v biu ca s dng M hnh ha cu trc v biu lp M hnh ha hnh vi v biu tng tc Biu hot ng Biu trng thi Biu ci t Cng 4 2 1 7

2 2 2 18

1 1 1 8

4 3 3

30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung1, tun 1: Gii thiu ngn ng m hnh ha UML Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh chun b T Gii thiu tng quan v n ng Ti G G2 ngn m hnh ha UML - c v phn gii thiu tng quan v ngn ng UML Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh Lm quen vi cng c c t MS Rational Rose

Ni dung 2, tun 2. M hnh ha khung cnh nghip v v biu ca s dng Hnh thc t chc dy hc Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b 273 Ghi ch

L thuyt

T M hnh ha c trc v khung cnh biu ca s n Ti G G2 nghip v v dng biu ca s dng

Bi tp Tho lun Thc hnh Thc hnh, th nghim, in d, T v biu n Ti phng ca s dng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 3, tun 3: M hnh ha cu trc v biu lp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Gii thiu v biu n Ti G G2 i tng - Gii thiu v biu lp c trc v biu i tng v biu lp Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Thc hnh v biu n Ti phng i tng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 4, tun 4: M hnh ha cu trc v biu lp (tip) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T n 274 - Trnh by c trc v chi tit cc biu i tng v Ghi ch

Ti G G2 k php ca biu lp biu lp - Mi quan h gia cc k php trong trong biu lp - Lin h gia k php UML vi code ngn ng lp trnh (Java) Bi tp Tho lun Thc hnh Thc hnh, th nghim, in d, T v biu n Ti phng lp TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 5, tun 5: M hnh hnh vi v biu tng tc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu m hnh n hnh vi v Ti G G2 cc biu tng tc v tun t c trc v cc biu tng tc v tun t Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh 275 Thc hnh v biu tng tc v tun t

Ni dung 6, tun 6: Biu hot ng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu c trc v v biu biu hot n ng ng Ti G G2 hot ca UML Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Thc hnh v biu n Ti phng hot ng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 7, tun 7: Biu trng thi Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu c trc v v biu biu trng n thi Ti G G2 trng thi Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Thc hnh v biu n Ti phng trng thi TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 8, tun 8: Biu ci t Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T 276 Gii thiu c trc v Ghi ch

n v biu biu ci t Ti G G2 ci t Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Thc hnh v biu n Ti phng ci t TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 9, tun 9: Tho lun bi tp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T n Ti G G2 Tho lun trn lp phn bi tp v nh: c t UML cho mt h thng qun l - Chun b cc ti liu cho bi tp - Slides trnh by Ghi ch

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 10, tun 10: Tho lun bi tp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T 277 Ghi ch

n Ti G G2 Bi tp Tho lun trn lp phn bi tp v nh: c t UML cho mt h thng qun l - Chun b cc ti liu cho bi tp - Slides trnh by

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Sinh vin nm c cc khi nim ca c t hng i tng UML Nhn bit, chuyn i cc k hiu ca UML sang ngn ng lp trnh Bit thit k, vit c t cc h thng phn mm bng cch dng ngn ng UML 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu: Kim tra - nh gi gia k: Kim tra - nh gi cui k: Bi tp ln: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li)

5% 5% 30% 40% 20%

278

LP TRNH H THNG NHNG


1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: Nguyn Ngc Bnh Ging vin chnh, PGS. TS. T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc cng ngh, DHQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, DHQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016, binhnn@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Tr tu nhn to, H thng nhng. Thng tin v tr ging (nu c) (h v tn, a ch lin h, in thoi, e-mail): H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: V Quang Dng Ging vin, ThS. T 8h n 17h, Phng 309-E3, b mn Cng ngh phn mm, i hc cng ngh, DHQGHN. a ch lin h: E3, i hc cng ngh, DHQGHN, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 7549016, dungvq@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Hng i tng, h thng nhng, tr tu nhn to Thng tin v tr ging (nu c) (h v tn, a ch lin h, in thoi, e-mail): 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Lp trnh h thng nhng

03 Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Lp trnh c s C/C++, Lp trnh Java Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Sinh vin cn c kin thc tt v kin trc my tnh, thit b ngoi vi, h iu hnh, ngn ng lp trnh C/Java, k thut lp trnh. Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 6 Tho lun: 4 Thc hnh, thc tp: 15 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 279

a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Cng ngh phn mm, i hc Cng ngh, DHQGHN. 3. Mc tiu ca mn hc V kin thc Sinh vin s nm c nhng khi nim v h nhng, cc ng dng h nhng, nguyn tc lp trnh phn mm nhng, cc h iu hnh thi gian thc, cc cng c lp trnh phn mm nhng, v.v. T , sinh vin c th tip tc hc v/hoc tm hiu v pht trin h nhng (c phn cng ln phn mm). V k nng Nm v vn dng c cc k thut lp trnh phn mm nhng vi mt s ng dng thc tin, mt s cng c v ngn ng lp trnh phn mm nhng. 4. Tm tt ni dung mn hc Gii thiu cc khi nim c bn ca h nhng, h thi gian thc v cc ng dng. Nhng nguyn l pht trin h nhng, cu trc phn cng v phn mm ca h nhng, lp trnh h nhng. Gii thiu cc cng c pht trin h nhng v mi trng lp trnh, trin khai h nhng trn nn mt s kin trc CPU v tp lnh tng ng. Tp trung gii thiu cc cng c m ngun m v nhng ng dng thc tin sinh vin d nm bt v thc hnh. Mt s ti thc hin bi tp ln rn luyn k nng thc hnh lp trnh phn mm nhng cho sinh vin lm vic theo nhm. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Khi nim v h thng nhng 1.1. M u 1.1.1. nh ngha h thng nhng 1.1.2. c trng ca h thng nhng 1.1.3. Yu cu trong h thng 1.2. Mt s khi nim c bn v h thi gian thc 1.2.1. Lch s pht trin v nh ngha 1.2.2. c trng ca h thi gian thc 1.2.3. Yu cu trong h thi gian thc 1.2.4. Rng buc x l trong h thi gian thc Chng 2. Kin trc h thng nhng 2.1. Cu trc vi x l 2.1.1. Khi nim chung v cu trc b nh x l tn hiu s 2.1.2. Cu trc ca b vi x l ARM 2.1.3. Kin trc b nh trong chip ARM 280

2.2. Khi nim kt ni ngoi vi trong chip ARM 2.3. Thit k h thng nhng 2.3.1. Quy trnh thit k 2.3.2. Phng php phn tch v m phng 2.3.3. Phn chia v tch hp phn cng v phn mm 2.3.4. Kim th h thng (lp tch hp, qun l task theo thi gian thc...) 2.3.5. To mi trng hot ng Chng 3. Mi trng pht trin h nhng trn Java 3.1. Khi nim Java nhng 3.1.1. Kin trc mi trng Java dnh cho thit b di ng 3.1.2. Khi nim v cc cu trc my o trong Java nhng 3.1.3. Khi nim native programming 3.2. Mi trng pht trin Java nhng 3.2.1. Quy trnh thit k my o 3.2.2. Qu trnh qun l b nh trong Java nhng 3.2.3. Ti u Garbage collection 3.3. H tch hp Java/C trong lp trnh h thng 3.4. Gii thiu mt s h Java nhng Chng 4. Mt s k thut lp trnh Java nhng 4.1. X l ngoi l trong h thng nhng 4.1.1. Khi nim ngoi l trn mi trng nhng 4.1.2. Nm v bt ngoi l 4.1.3. Nm ngoi l t phng thc 4.1.4. T nh ngha lp ngoi l 4.2. C ch thi gian thc trong Java nhng 4.2.1. Khi nim v t tn (Naming conventions) 4.2.2. Lin kt gia m x l v tng d liu 4.2.3. i tng, phng php v trng x l 4.2.4. Giao din chng trnh 4.2.5. Bin dch h thi gian Chng 5. H iu hnh thi gian thc 5.1. Nhim v v trng thi 5.1.1. Nhim v v trng thi nhim v 5.1.2. X l d liu 5.1.3. Ngun v chia x d liu 5.2. Qun l thi gian thc ca h iu hnh 5.3. Qun l lch x l v lp lch 281

5.4. Cc h iu hnh thi gian thc 5.4.1. H iu hnh Tron v cc dng trn Tron 5.4.2. H iu hnh hng thi gian thc Embedded Linux 6. Ti liu 6.1. Ti liu bt buc [1] Programming Embedded Systems in C and C++, by Michael Barr, OReilly and Associates, 1999, ISBN: 1565923545. [2] Embedded System Design: An Introduction to Processes, Tools, and Techniques, by Arnold S. Berger, CMP Books, 2001, ISBN: 1578200733. 6.2. Ti liu tham kho [3] Building Embedded Linux Systems, by Karim Yaghmour, OReilly and Associates, 2003, ISBN: 0-596-00222-X. [4] An Embedded Software Primer, by David Simon, Addison-Wesley, 1999, ISBN: 020161569X. [5] MicroC OS II: The Real Time Kernel, by Jean J. Labrosse, CMP Books, 2002, ISBN: 1578201039. [6] Embedded Systems Building Blocks: Complete and Ready-To-Use Modules in C, by Jean J. Labrosse, CMP Books, 1999, ISBN: 0879306041. [7] Windows CE 3.0 Application Programming, by Nick Grattan and Marshall Brain, Prentice Hall, 2000, ISBN: 0-13-025592-0. [8] Programming Microsoft Windows CE .Net, Third Edition, by Douglas Boling, Microsoft Press, 2003, ISBN: 0735618844. [9] Programming Windows CE Wireless Applications, by Barry Shilmover and Derek Ball, John Wiley & Sons, ISBN: 0471214698. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Khi nim v h thng nhng Cu trc vi x l Khi nim kt ni ngoi vi trong chip ARM Thit k h 2 2 Ln lp Bi tp 0 0 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 0 1.5 T hc, t nghin cu 0 0 Tng

0 0

2 3.5

1.5

4.5

282

thng nhng Khi nim Java nhng Mi trng pht trin Java nhng H tch hp Java/C trong lp trnh h thng Gii thiu mt s h Java nhng X l ngoi l trong h thng nhng Thc thi cu trc d liu thi gian Nhim v v trng thi h iu hnh thi gian thc Qun l thi gian thc ca h iu hnh Qun l lch x l v lp lch Cc h iu hnh thi gian thc Cng 2 2 1 1 0 2 1.5 1.5 0 0 4.5 6.5

0.5

1.5

0.5

1.5

0.5

1.5

0.5

1.5

0.5

1.5

1 20

0.5 6

0 4

1.5 15

0 0

4 45

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Khi nim h thng nhng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh chun b T Gii thiu tng quan v n thng Ti G G2 h nhng, v d 283 - c v phn gii thiu tng quan v h Ghi ch

n gin Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T n Ti phng TH s - Lm quen vi mi trng pht trin nhng - Thc hnh cc lnh iu khin

nhng

T hc, t nghin cu

Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 2, tun 2. Cu trc vi x l Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu c trc v v vi x l cc c im n ca phn Ti G G2 nhng cng Ghi ch

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 1 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 3, tun 3: Khi nim kt ni ngoi vi trong chip ARM v Thit k h thng nhng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Gii thiu c trc v v chip cu trc chip n ARM Ti G G2 ARM - Gii thiu v thit k 284 Ghi ch

h nhng Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 2 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh nh Lm bi tp ln 1

Ni dung 4, tun 4: Khi nim Java nhng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Trnh by c c trc v php, t c php v n cc lnh ca Java Ti G G2 kha, lnh ca ngn ng Java nh Lm bi tp ln 1 Ghi ch

Bi tp Tho lun

Lm bi Thc hnh, th nghim, in d, T thc hnh 3 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 5, tun 5: Mi trng pht trin Java nhng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu v khi nim n Ti G G2 mi trng pht trin EJ nh 285 Lm bi tp c trc v khi nim Embedded Java Ghi ch

Bi tp

ln 1 Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 4 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 6, tun 6: H tch hp Java/C trong lp trnh h thng. Gii thiu mt s h Java nhng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu v khi nim n Ti G G2 tch hp h thng nh Lm bi tp ln 2 c trc v khi nim tch hp h thng Np bi tp ln 1 Ghi ch

Bi tp

Tho lun Lm bi Thc hnh, th nghim, in d, T thc hnh 5 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 7, tun 7: X l ngoi l trong h thng nhng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Ngoi l trong lp n Ti G G2 trnh, cch bt v nm ngoi l trong lp 286 c trc v ngoi l trong Java nhng Ghi ch

trnh Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 6 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh nh Lm bi tp ln 2

Ni dung 8, tun 8: Thc thi cu trc d liu thi gian Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Gii thiu c trc v v cu trc cu trc d n Ti G G2 d liu thi liu thi gian gian nh Lm bi tp ln 2 Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 7 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 9, tun 9: Nhim v v trng thi h iu hnh thi gian thc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Gii thiu c v h s lc v thng RTOS n v Ti G G2 nhim RTOS - Gii thiu v trng thi RTOS 287 Ghi ch

Bi tp Tho lun

nh

Lm bi tp ln 2

Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 8 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 10, tun 10: Qun l thi gian thc ca h iu hnh v Qun l lch x l v lp lch Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T Trnh by v qun l thi n Ti G G2 gian thc v lp lch nh Lm bi tp ln 2 c trc v h thi gian thc trong RTOS Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 9 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

Ni dung 11, tun 11: Cc h iu hnh thi gian thc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, Ni dung Yu cu SV a im chnh Chun b T - Gii thiu Tron, iTron, n Ti G G2 miTron - Embedded linux nh 288 Lm bi tp c trc v Tron v Embedded linux Np bi Ghi ch

Bi tp

ln 2

tp ln 2 vo tun 13

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T Lm bi thc hnh 10 n Ti phng TH s T hc, t nghin cu Ti th vin hoc ti nh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Lp trnh thnh tho vi ngn ng Java, C/C++ Hiu bit ngn ng my (Assembler) Hiu cc khi nim c bn ca quy trnh phn mm Tham gia y cc bui hc thc hnh

9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k im cc bi thc hnh: 20% im bi tp ln 1: 10% (c nhn) im bi tp ln 2: 20% (lm vic nhm, mi nhm 4-5 SV) Kim tra - nh gi cui k: 50% 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp Vi cc bi thc hnh: Lm bi thc hnh y Trnh by sng sa, r rng Ch thch ng theo yu cu ca ngn ng Embedded Java (Coding conventions) Vi cc bi tp ln: Chng trnh chy khng c li Ch thch m ngun y Bit xy dng chng trnh thnh cc thnh phn, d dng trong vic nng cp, sa i , ti s dng h thng. 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li)

289

CHUYN NGNH KHOA HC MY TNH


CC VN HIN I CA KHOA HC MY TNH
1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: a im lm vic: a ch lin h: in thoi email: Hng nghin cu chnh: 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: Cc vn hin i ca CNTT M mn hc: S tn ch: 4 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: hc cc mn c s ngnh, c cc kin thc c s v cng ngh thng tin tm hiu cc ch mi trong ngnh v trnh ngoi ng c c ti liu chuyn ngnh Cc mn hc k tip: Kha lun tt nghip Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 5 Tho lun: 35 C nhn t nghin cu v tho lun theo nhm con: 20 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn KHMT, phng 306 nh E3, Trng i hc Cng ngh - HQGHN. Hong Xun Hun PGS.TS. Phng 410-E3, b mn KHMT B mn KHMT, khoa Cng ngh thng tin 7547812, huanhx@vnu.edu.vn Cng ngh tri thc

3. Mc tiu ca mn hc Kin thc: Gip sinh vin tip cn vi mt s ch thi s ca KHMT v bit phng php hc kin thc mi nh nhm v t hc K nng : Sinh vin nm c cc k nng c, hiu v trnh by kin thc mi trong mi trng nhm theo cc mc khc nhau tho lun v cng nm bt mt lnh vc mi. Mc tiu khc: Rn luyn k nng c, tng hp, ph phn v nh gi. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc c tin hnh di dng xmine. Lp hc s c chia thnh cc nhm t 20 n 40 sinh vin. Tu theo tnh thi s v mt bng kin thc ca sinh vin, ch xmine c ging vin chn v gii thiu tng quan trc. 290

Mi sinh vin c phn cng c, hiu mt ni dung khoa hc thuc ch ln nu v trnh by xmine. Cc ni dung ny c chia thnh ch con v c trao i theo nhm con trc tng cht lng trnh by v trao i nhm ln, phn b thi lng ph thuc vo tnh hnh c th. Ch ca xmine ph thuc vo cc thnh tu v cc hng nghin cu hin i ca Cng ngh Thng tin lin quan n cc lnh vc c quan tm bi chuyn ngnh Khoa hc My tnh nh: L thuyt thut ton X l ngn ng X l nh Tr tu nhn to H thi gian thc 5. Ni dung chi tit mn hc Do c th mn hc, cc ch s thay i theo tng nm, do vy phn ny ch trnh by chi tit mt s c im tng qut ca mn hc. c, hiu Tr trng hp c bit, sinh vin s c ging vin ph trch phn cng c hiu cc ti liu ting Anh theo cc mc sau. Mc 1: Tm hiu tng quan t mt s bi bo theo cng ch . Sinh vin c mt s bi bo v pht trin tra cu ti liu nm bt v trnh by tng quan mt hng nghin cu theo ch hp, trong khng nht thit phi i su vo cc chi tit. mc ny, sinh vin luyn k nng c nhanh cc tm tt (abstract) v li gii thiu (introduction) ca cc bi bo nm bt h thng m khng nht thit phi i su chi tit mi bi. Mc 2 (ch yu): c mt bi bo c th. Sinh vin c v dch mt bi bo v tm hiu cc kin thc lin quan trnh by v trao i trong xmine. Trong sinh vin cn tp x l cc tnh hung ngn ng khi c v dch nh: t khng c trong t in, t vi ngha bit dng khng hp, mt on vn khng th hiu ni. Mc 3: c mt phn ca mt cun sch. Sinh vin c v dch mt phn cho trc trnh by, trao i xmine. Mc ny d hn mc 2 v kin thc trong sch thng c trnh by c h thng v t phi tm hiu ngoi. Cc k nng x l tng t. Mc 4: c theo ti liu ting Vit. Mc ny dng cho cc sinh vin yu ngoi ng v ch yu luyn kh nng t tm hiu ni dung mi v trnh by. Trnh by Sinh vin c phn cng c, hiu ti liu s phi rn luyn k nng trnh by bng vit bng v t son slide trnh by bng my chiu. Da trn kin thc tm hiu, sinh vin trnh by xmine trong thi gian nh trc vi cc k nng cn lu sau y. 291

Phn b thi gian trnh by thch hp cho tng ni dung theo tng thi lng nh trc. Phn b khng gian bng khi trnh by. La chn ni dung vit ln bng v gii thch bng li mi ngi d theo di. Nu cc vn cha r hoc thut ng m tc gi thy cn phi trao i. Trao i cc kin nhn xt cc ni dung c c. Da trn cc kt qu trao i, sau khi trnh by cn hiu nh li bn dch lm ti liu tham kho cho nhm. Phn tho lun Di s tr gip ca ging vin, sinh vin thc tp t qun tho lun cng tm hiu vn m din gi trnh by. Da trn kin thc tp th pht hin nhng im cha r, gii thch nhng vn , thut ng m din gi cn lng tng. Vit tiu lun. Sinh vin da vo ti liu kho cu, sinh vin vit tiu lun trnh by ni dung v hiu nh li sau khi trnh by ti xemina. 6. Hc liu Cc sch, tp ch lin quan n cc lnh vc trong Khoa hc my tnh nh L thuyt thut ton X l ngn ng X l nh Tr tu nhn to H thi gian thc s c ging vin trang b cho sinh vin theo tng nm hc 7. Hnh thc t chc dy hc Tun u Ging vin gii thiu tng quan cc ch s nghin cu v giao ti liu cho cc c nhn v nhm con. Da trn ti liu, tng sinh vin c v kho cu Tun th hai Ging vin trao i vi cnhm hng dn thm v b sung cc gi cn thit sinh vin chun b tiu lun. Cc tun k tip, Sinh vin trnh by v tho lun theo tng ch xemina . 8. Nhim v ca sinh vin c, hiu: Sinh vin c hiu ti liu do ging vin phn cng. Vit tiu lun: Da vo ti liu kho cu, vit tiu lun trnh by v hiu nh li sau khi tho lun xemina Trnh by: Sinh vin sau khi c, hiu ti liu s luyn k nng trnh by trn bng v/hoc trn my chiu. Tho lun: Di s tr gip ca ging vin, sinh vin t qun tho lun v vn m din gi trnh by. Mi sinh vin phi tham gia y v 292

tch cc tho lun. Thi kt thc mn hc: Nu thy cn thit, Ging vin c th t chc thi cui k nh gi kin thc thu c ca sinh vin kt hp vi cc ni dung trn cho im mn hc. 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc Kt qu mn hc c nh gi tng hp da trn cc im sau. Cht lng bn dch (hoc bo co t son) chun b trnh by trong thi gian tm hiu v bn hiu nh sau tho lun. Cht lng trnh by vn trong bui xmine. Tnh tch cc trong tham gia tho lun nhm. Kin thc lnh hi c nh qu trnh xmine.

293

X L NH
1. Thng tin v ging vin H v tn: Bi Th Duy Chc danh, hc hm, hc v: GV, TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: duybt@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v tr ging (nu c) (h v tn, a ch lin h, in thoi, e-mail): 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: X l nh 2

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: X l tn hiu s Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 20 Lm bi tp trn lp: 8 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 2 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Khoa hc my tnh, i hc Cng ngh, HQGHN.

3. Mc tiu ca mn hc Nm c cc khi nim c bn v x l nh Nm c mt s thao tc x l nh c bn v nn tng ton hc C th trin khai ci t mt s thao tc x l nh 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc gii thiu cc khi nim c bn trong x l nh nh im nh, ly mu, mu sc, ... ng thi, mn hc cng gii thiu mt s thao tc c bn trong x l nh nh: bin i Fourier, nhn chp, cc thao tc ton cc, thao tc cc b, Ngoi ra, mn hc cn gii thiu v nn nh v trch chn c trng trong nh. 294

5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu v X l nh 1.1. Gii thiu v X l nh 1.2. Mt s ng dng ca X l nh 1.3. Phn loi thao tc trong x l nh Chng 2. Mu sc 2.1. Thu nhn mu sc 2.2. Cc m hnh mu Chng 3. Thao tc chp (convolution) 3.1. Thao tc chp 3.2. ng dng vo x l nh Chng 4. Bin i Fourier 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. Bin i Fourier Bin i Fourier ri rc Bin i Fourier 2D Bin i DCT

Chng 5. Nn nh 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. S d tha v mt khng gian o thng tin M ha Entropy M ha khi Nn JPEG

Chng 6. Thao tc im v thao tc ton cc 6.1. Thao tc im 6.2. Thao tc ton cc Chng 7. Thao tc cc b 7.1. Lm trn nh v gim nhiu 7.2. Lm sc nt v tch cnh Chng 8. Bin i Hough Chng 9. Th vin x l nh OpenCV

295

6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Milan Sonka, Vaclav Hlavac, Roger Boyle, Image Processing, Analysis, and Machine Vision Cengage-Engineering; 3 edition (March 19, 2007). 6.2. Hc liu tham kho [2] R. C. Gonzalez and R. E. Woods, Digital Image Processing, AddisonWesley Pub. Co., New York, (2nd edition) 2002. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Gii thiu v 2 X l nh Mu sc Thao tc chp Bin Fourier Nn nh i 2 2 2 4 Ln lp Bi tp 0 1 1 1 2 1 1 1 0 8 Tho lun 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Thc hnh, th nghim, in d, 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 T hc, t nghin cu 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 Tng

2 3 3 3 6 3 3 3 4 30

Thao tc im v thao tc 2 ton cc Thao tc cc 2 b Bin Hough i 2

Th vin x l 2 nh OpenCV Cng 20

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu v X l nh Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n 296 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Gii thiu c v phn tng quan v gii thiu X l nh tng quan v

Ti G G2 Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 2, tun 2. Mu sc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh

X l nh

Yu cu SV Chun b trc mu

Ghi ch

T Thu nhn c mu sc v phn n Ti G G2 cc m hnh sc mu Chuyn i gia cc m hnh mu

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 3, tun 3: Thao tc chp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Thao tc c trc v chp v ng thao tc chp n Ti G G2 dng vo x l nh Tnh thao chp nh ton tc trn

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

297

Ni dung 4, tun 4: Bin i Fourier Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Bin Fourier n Ti G G2

i c trc v bin i Fourier

Bi tp

Tnh ton v bin i Fourier v DCT

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 5, tun 5: Nn nh (clipping) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T D tha c trc v thng tin nn entropy n Ti G G2 trn nh v nn entropy Tnh ton entropy, tnh thut ton Huffman

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 6, tun 6: Nn nh (tip) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T M khi, n Ti G G2 JPEG

ha c trc v nn m ha khi

Bi tp 298

Tnh ton v

m ha khi Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 7, tun 7: Thao tc im v thao tc ton cc Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Thao tc c trc v im, thao cc thao tc n Ti G G2 tc ton cc im v thao tc ton cc Tnh ton cc thao tc im, thao tc ton cc

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 8, tun 8: Thao tc cc b Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Lm trn c trc v nh v lm cc thao tc n cc b Ti G G2 sc nt nh Tnh ton v cc thao tc cc b

Bi tp

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu

299

Ni dung 9, tun 9: Bin i Hough Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Bin Hough n Ti G G2

i c trc v bin i Hough

Bi tp

Tnh ton v bin i Hough

Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 10, tun 10: Th vin x l nh OpenCV Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Th vin x c trc v l nh OpenCV n Ti G G2 OpenCV

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ti th Cc hm vin hoc trong ti nh OpenCV

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Sinh vin nm c cc khi nim c bn v X l nh Ci t c cc thao tc c bn trong X l nh Hiu v s dng c th vin x l nh OpenCV 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu:

5% 5% 300

Kim tra - nh gi cui k: Bi tp ln: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li)

50% 40%

301

HC MY
1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: Thi gian, a im lm vic: a ch lin h: in thoi, email: Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v tr ging: inh Mnh Tng PGS. TS.

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Hc My 2

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: CTDL v thut ton, Xc sut thng k Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 33 Lm bi tp trn lp: 12 Tho lun: 7 Thc hnh, thc tp 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 38 a ch Khoa/b mn ph trch mn hc: B mn KHMT

3. Mc tiu ca mn hc Cung cp cho sinh vin cc khi nim c bn v hc my.Trang b cho sinh vin cc thut ton hc quan trng nht, cc k thut p dng cc thut ton gii quyt cc vn c th trong nhn dng mu, x l ngn ng t nhin, khai thc d liu, . . . 4. Tm tt ni dung mn hc Xc nh mt nhim. v hc, cc kiu hc ( hc c gim st, hc khng c gim st, ), nh gi hiu nng. Nguyn l hc quy np , nguyen l ML (Maximum-Likelihood). Hc khi nim c m t bi cng thc logic. Hc ghi nh : phng php lng ging gn nht. M hnh tuyn tnh cho hi quy v phn lp.Cy quyt nh. Mng nron. Hc thng k.

302

5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Nhp mn 1.1. Xc nh mt nhim v hc ( hm mc tiu / hm hc, tp v d hun , li thc nghim, khng gian cc gi thuyt) 1.2. Nguyn l hc quy np. 1.3. nh gi hiu nng. 1.4. Phn loi cc kiu hc Chng 2. Phng php lng ging gn nht. 2.1. Cc o khong cch. 2.2. Lut lng ging gn nht cho phn lp 2.3. Lut lng ging gn nht cho hi quy Chng 3. Hc khi nim 3.1. Biu din khi nim 3.2. Thut ton hc gi thit tt nht hin thi (Current best hypothesis) 3.3. Thut ton hc loi tr ng vin (Candidate Elimination learning algorithm) Chng 4. M hnh tuyn tnh 4.1. Hi quy tuyn tnh. Thut ton LMS 4.2. Cc hm c s v m hnh tuyn tnh (mng RBF) 4.3. Phn lp bi siu phng. Thut ton perceptron Chng 5. Cy quyt nh 5.1. Cy quyt nh v kh nng biu din ca n 5.2. Thut ton hc cy quyt nh 5.3. Hin tng qu khp v cch khc phc Chng 6. Mng nron 6.1. Nron nhn to v kin trc ca mng nron 6.2. Thut ton truyn ngc 6.3. Cc k thut trong p dng thut ton truyn ngc Chng 7. Hc thng k 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. Phn lp Bayes Phn lp Bayes ngy th Nguyn l ML (Maximum Likelihood) p dng nguyn l ML nh gi cc tham s ca phn phi xc sut. 303

6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Tom M.Mitchell. Machine Learning, 1997. [2] Richard O. Duda, Peter E. Hart, David G.Stork. Pattern Classification, 2001. [3] Russell S. and Norvig P., Artificial Intelligence: A modern approach, 2003. 6.2. Hc liu tham kho

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi tn ch cho mi ct) Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Chng 1 Chng 2 Chng 3 Chng 4 Chng 5 Chng 6 Chng 7 Cng 2 2 5 5 5 7 7 33 Ln lp Bi tp 0 1 1 1 3 3 3 12 Tho lun 0 0 1 1 1 2 2 7 Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 0 0 0 0 0 0 0 0 2 4 6 8 8 8 38 2 4 5 11 13 17 20 20 90

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ging vin thc hin t quyt nh. 8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc C mt trn lp t nht l 24/30 gi hc Mi sinh vin ln cha bi tp khng t hn 1 ln Bi tp v bi kim tra t khng di 6/10 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc Phn chia cc mc tiu cho tng hnh thc kim tra - nh gi 304

9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Mc ch: Nm vng kin thc v bit cch vn dng sng to. Cc k thut nh gi Bi tp theo tng ni dung mn hc: 20 bi tp lm nh Tiu lun: 01 T l im cho mi hnh thc KT-G: Bi tp: 40%; Mi tiu lun: 30% (x2=60%) 9.2. Kim tra - nh gi nh k Bao gm cc phn sau (trng s ca tng phn do ging vin xut, ch nhim b mn thng qua): STT 1. 2. Ni dung Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Phn t hc, t nghin cu (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao /tun; bi tp nhm /thng; bi tp c nhn/ hc k, ); Hot ng theo nhm Kim tra - nh gi gia k Kim tra - nh gi cui k Cc kim tra khc Trng s (%) 10 10 Ghi ch

3. 4. 5. 6.

5 30 40 5

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v l thuyt: Trnh by tt vn yu cu, c sng to Trnh by ng bn cht vn yu cu: Trnh by c vn mc trung bnh: Trnh by cha ng bn cht, ni dung: 2. Bi tp v ng dng: Lm tt c din gii v p s theo p n: Vit ng din gii, sai p s: Ch vit c din gii: Ch bit cng thc, thay s ng: Lm sai, khng lm c: 3. Bi tp ln: Hon thnh tt: Hon thnh mc kh: Hon thnh mc trung bnh: Khng hon thnh: 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) 305 10 im 8- 9 im 5- 7 im 1 - 4 im 10 im 7-9 im 6 im 5 im 1 4 im 9 - 10 im 7 - 8 im 5 - 6 im 1 - 4 im

X L NGN NG T NHIN
1. Thng tin v ging vin H v tn: L Anh Cng Chc danh, hc hm, hc v: GV. TS. Thi gian, a im lm vic: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. a ch lin h: B mn Khoa hc my tnh, Khoa Cng ngh thng tin, Trng i hc cng ngh, HQGHN. in thoi, email: cuongla@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Thng tin v tr ging (nu c) (h v tn, a ch lin h, in thoi, e-mail): 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc X l ngn ng t nhin 02

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Ngn ng lp trnh C/C++; Xc sut thng k. Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 17 Lm bi tp trn lp: 4 Tho lun: 5 Thc hnh, thc tp 0 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 4 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: CNTT/Khoa hc my tnh, i hc Cng ngh, HQGHN.

3. Mc tiu ca mn hc Sinh vin hon thnh mn hc ny c kh nng: Nm vng cc khi nim, bi ton c bn trong X l ngn ng t nhin (XLNNTN). Hiu v p dng cc k thut thng k trong cc bi ton XLNNTN. Thc hnh mt s bi ton c th, p dng trong x l ting Vit. C kh nng t nghin cu v trnh by cc ch trong XLNNTN nh xy dng m hnh ngn ng, gn nhn t loi, phn tch c php, bi ton phn loi vn bn, tm kim,... 306

4. Tm tt ni dung mn hc Ni dung chnh ca mn hc ny bao gm: L thuyt c bn: Cc k thut thng k c bn: gii thiu cho sinh vin v cc k thut xc sut thng k, l thuyt thng tin c bn. M hnh ngn ng: gii thiu m hnh ngn ng thng k, cc k thut lm trn (smoothing), p dng cho bi ton ting Vit. Gn nhn t loi: gii thiu bi ton gn nhn t loi, cc phng php nh m hnh markov n, s dng lut chuyn i (transformation rule). Phn tch c php: gii thiu bi ton phn tch c php; cc thut ton phn tch c php. X l nhp nhng ngha ca t: Gii thiu cc tip cn, thut ton trong x l nhp nhng ngha ca t: cc tip cn da trn lut, tip cn da trn kho ng liu gn nhn (tagged corpus). Dch my theo tip cn thng k: gii thiu cc m un trong mt h thng dch my thng k. Ch t nghin cu: Sinh vin t nghin cu v trnh by, vit chng trnh, p dng cng c cho mt s ch , lin quan n x l ting Vit: Collocation M hnh ngn ng Phn tch c php Phn on t Phn loi vn bn My tm kim Dch my 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu X l ngn ng t nhin (XLNNTN) 1.1. Ti sao XLNNTN kh? 1.2. Cc mc x l ngn ng. 1.3. Cc ng dng XLNNTN Chng 2. C s thng k 2.1. Nhc li v xc sut thng k 2.2. Entropy 2.3. nh l Bayes Chng 3. M hnh ngn ng 3.1. nh ngha 3.2. Gi thuyt Markov 3.3. Mt s k thut ti u 307

3.4. Mt s ng dng ca m hnh ngn ng Chng 4. Phn tch t t v hnh thi 4.1. Biu thc chnh qui v phn tch t t 4.2. Hm hu hn trng thi 4.3. M hnh phn tch hnh thi hai mc Chng 5. Gn nhn t loi (POS) 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. M hnh Markov n (HMM) Thut ton Viterbi Gn nhn t loi s dng HMM Gn nhn t loi s dng lut chuyn i

Chng 6. Phn tch c php 6.1. Cc nh ngha trong phn tch c php? 6.2. Thut ton CYK and Earley algorithms 6.3. Thut ton Earley v phn tch theo Chart Chng 7. Nhp nhng ngha ca t (WSD) 7.1. Nhp nhng t vng v WSD 7.2. Cc phng php da trn t in 7.3. Cc phng php hc c gim st Chng 8. Dch my 8.1. Gii thiu cc tip cn trong dch my 8.2. Tip cn dch my thng k 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] Manning, C. and Schuetze, H. Foundations of Statistical Natural Language Processing. MIT Press 1999. [2] Daniel Jurafsky and James H. Martin, Speech and Language Processing:An Introduction to Natural Language Processing, Computational Linguistics, and Speech Recognition. 2 nd Edition 2007. (www.cs.colorado.edu/~martin/slp.html) 6.2. Hc liu tham kho Cng c cho N-gram, phn tch c php, dch my: [3] http://www.speech.sri.com/projects/srilm/ [4] http://people.csail.mit.edu/mcollins/code.html [5] http://www.cis.upenn.edu/~dbikel/software.html#stat-parser [6] http://www.fjoch.com/GIZA++.html [7] http://www.statmt.org/moses/

308

7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Gii thiu XLNNTN C s thng k M hnh ngn ng Phn tch hnh thi Gn nhn t loi Phn tch c php Nhp nhng ngha ca t Dch my Ch t chn Ch t chn Ch t chn Ch t chn Cng 2 2 2 2 2 3 2 2 0 0 0 0 17h Ln lp Bi tp 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 4h Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0h T hc, t nghin cu 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 4h 30h Tng

0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 1 1 5h

2 2 2 2 2 2 2 2 2

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Gii thiu XLNNTN Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n 309 Ni dung chnh Cc bi ton trong Yu cu SV chun b Ghi ch

Ti G G2 XLNNTN; Cc mc x l ngn ng; Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 2, tun 2. C s thng k Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Xc sut thng k; n Entropy; Ti G G2 nh l Bayes

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 3, tun 3: Phn tch hnh thi Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Biu thc chnh qui; n hu Ti G G2 Hm hn trng thi; M hnh phn tch hnh thi 2 mc

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, 310

T hc, t nghin cu Ni dung 4, tun 4: Gn nhn t loi Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

c trc v T HMM; thut Viterbi; Gn cc n phn Ti G G2 nhn t loi ton s dng tch. HMM;

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 5, tun 5: Phn tch c php Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T nh ngha; Cc thut n Ti G G2 ton CYK, Earley;

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 6, tun 6: Phn tch c php (tip) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Thut ton c trc v chart parsing LR n Ti G G2 C ting 311 php Vit;

Bi tp Tho lun

Thit k b phn tch c php. Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 7, tun 7: Nhp nhng ngha ca t Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T nh ngha; Phng n s Ti G G2 php dng t in; phng php hc my c gim st.

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu Ni dung 8, tun 8: Dch my Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

T Cc m hnh dch my; n Ti G G2 Cc thnh phn ca mt h dch my thng k.

Bi tp Tho lun Thc hnh, th nghim, in d, T hc, t nghin cu 312

Ni dung 9, tun 9: T nghin cu, tho lun, trnh by theo ch la chn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n Ti G G2 Trnh by v ch nghin cu Xy dng chng trnh; s dng cng c minh ha bi ton T tm hiu cc ti liu lin quan. Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d,

T hc, t nghin cu

Ni dung 10, tun 10: T nghin cu, tho lun, trnh by theo ch la chn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n Ti G G2 Trnh by v ch nghin cu Xy dng chng trnh; s dng cng c minh ha bi ton T tm hiu cc ti liu lin quan. 313 Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d,

T hc, t nghin cu

Ni dung 11, tun 11: T nghin cu, tho lun, trnh by theo ch la chn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n Ti G G2 Trnh by v ch nghin cu Xy dng chng trnh; s dng cng c minh ha bi ton T tm hiu cc ti liu lin quan. Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d,

T hc, t nghin cu

Ni dung 12, tun 12: T nghin cu, tho lun, trnh by theo ch la chn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T n Ti G G2 Trnh by v ch nghin cu Xy dng chng trnh; s dng cng c minh ha bi ton T tm hiu cc ti liu lin quan. Ni dung chnh Yu cu SV Chun b Ghi ch

Bi tp Tho lun

Thc hnh, th nghim, in d,

T hc, t nghin cu

314

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn 9.2. Kim tra - nh gi nh k Tham gia hc tp trn lp: Phn t hc, t nghin cu: Kim tra - nh gi cui k: Bi tp ln: 9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) 5% 5% 50% 40%

315

CHUYN NGNH MNG V TTMT CC VN HIN I CA MNG V TTMT


1. Thng tin v ging vin H v tn: Nguyn Hoi Sn Chc danh, hc hm, hc v: Tin s Thi gian, a im lm vic: Cc ngy trong tun, B mn Mng v Truyn thng my tnh a ch lin h: B mn Mng v Truyn thng my tnh, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 04-7547611, sonnh@coltech.vnu.vn Cc hng nghin cu chnh: TCP/IP, Mng ngang hng, Mng khng dy v di ng Thng tin v tr ging: 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: Cc vn hin i ca Mng v TTMT M mn hc: S tn ch: 3 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Nhp mn mng my tnh, Ngoi ng chuyn ngnh Cc mn hc k tip: Kha lun tt nghip Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 5 Tho lun: 14,5 T hc: 25,5 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Mng v Truyn thng my tnh

3. Mc tiu ca mn hc Kin thc: Trang b cho sinh vin mt s kin thc chuyn su v mng v truyn thng my tnh, cc xu hng nghin cu v pht trin ca cng ngh mng v truyn thng K nng: Trang b cho sinh vin cc k nng c hiu, phn tch, tng hp nh gi cc kin thc chuyn ngnh, cc phng php nghin cu kin thc mi, k nng trnh by bo co v lm vic theo nhm Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc ni dung kin thc c phn cng 316

4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc c tin hnh di dng xmina. Lp hc s c chia thnh cc nhm t 20-40 sinh vin. Ging vin s la chn cc ch xemina v gii thiu tng quan da trn cc vn thi s ang c quan tm trong lnh vc mng v truyn thng my tnh nh Cc giao thc mi trn mng Internet Mng ngang hng v cc ng dng Mng khng dy v di ng th h mi Tnh ton li (Grid computing) v tnh ton khp ni (Ubiquitous computing) Mng Internet th h mi Mng cm bin Mi sinh vin s c phn cng t c, hiu mt ni dung khoa hc theo ch c chn v trnh by li cc kin thc tm hiu c trong gi xmina. Bi trnh by ny s c a ra tho lun v trao i trong nhm. 5. Ni dung chi tit mn hc Do c th mn hc, cc ch s thay i theo tng nm, do vy phn ny ch trnh by chi tit mt s c im tng qut ca mn hc. c, hiu Sinh vin s c ging vin ph trch phn cng c hiu cc ti liu ting Anh lin quan n chuyn ngnh Mng v Truyn thng my tnh theo cc mc sau: Mc 1 Tm hiu tng quan v ch c phn cng Sinh vin c mt s bi bo hoc mt phn cho trc ca sch chuyn ngnh v tra cu ti liu nm bt v trnh by tng quan mt hng nghin cu theo ch c phn cng. Sinh vin s luyn k nng c nhanh cc tm tt (abstract) v li gii thiu (introduction) ca cc bi bo nm bt h thng m khng nht thit phi i su vo chi tit mi bi. Mc 2 Tm hiu chi tit mt vn trong ch c phn cng Sinh vin s c mt/mt s bi bo hoc mt phn cho trc ca sch chuyn ngnh lin quan n mt vn trong ch c phn cng v tm hiu cc kin thc lin quan trnh by v trao i trong xemina. Sinh vin s luyn k nng c hiu tng i hon chnh v mt vn c th cng nh cc k nng phn tch tng hp nh gi cc kin thc thu c v k nng pht hin cc vn cn gii quyt Mc 3 Tm hiu cc gii php cho mt vn Da trn cc kin thc thu c ni dung trc, sinh vin s tm hiu cc yu cu, i hi v mt vn , thng qua vic tham kho ti liu trong v ngoi nc tm hiu cc kin thc lin quan v trn c s cc kin thc thu c a ra gii php gii quyt vn ny. Trnh by Sinh vin c phn cng tm hiu ti liu s phi rn luyn k nng trnh by bng 317

slides trn my chiu. Sinh vin phi nm bt c cc k nng sau: Trnh by cc kin thc trn slides mt cch hp l, n gin v d hiu Phn b thi gian thch hp cho tng ni dung trnh by theo tng thi gian nh trc K nng trnh by trc nhiu ngi, k nng gii thch lm r, nhn mnh Nu cc vn cha r hoc thut ng m tc gi thy cn phi trao i. Trao i cc kin nhn xt cc ni dung c c. Ngoi ra, di s tr gip ca ging vin, sinh vin t tho lun cc vn cng quan tm trong cc nhm nh lm r nhng im cha r, nhng vn , thut ng c din gii cha ng da trn cc kin ca tp th. Tho lun Di s tr gip ca ging vin, sinh vin thc tp t qun tho lun cng tm hiu vn m din gi trnh by. Da trn kin thc tp th pht hin nhng im cha r, gii thch nhng vn , thut ng m din gi cn lng tng. Vit tiu lun. Sinh vin da vo ti liu kho cu, sinh vin vit tiu lun trnh by ni dung v hiu nh li sau khi trnh by ti xemina. 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc 6.2. Hc liu tham kho Cc tp ch trong th vin in t IEEE Computer Society Cc tp ch trong th vin in t Springer US Cc ti liu lin quan n ch do ging vin cung cp v sinh vin t tm qua th vin v mng. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung: (Ghi tng s gi tn ch cho mi ct) Cc hng nghin cu 1,2,3,4 l nhng ch thi s trong lnh vc mng v truyn thng my tnh, c la chn ty thuc vo gio vin hng dn v c th thay i theo cc nm. Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt ND1: Tng quan v cc xu hng pht trin ca Cng ngh mng v truyn thng 2 Ln lp Bi tp Tho lun 0,5 Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1 3,5

318

ND 2: K nng trnh by v vit bo co ND 3: Tm hiu hng nghin cu 1 ND 4: Tm hiu hng nghin cu 2 ND 5: Tm hiu hng nghin cu 3 ND 6: Tm hiu xu hng nghin cu 4 ND 7: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 1 ND 8: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 1 ND 9: Tm hiu cng ngh trong xu hng nghin cu 2 ND 10: Tm hiu cc cng ngh trong xu hng nghin cu 2 ND11: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 3 ND12: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 3 ND 13: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 4 ND 14: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 4 ND15: Tng kt Cng

1,5

0,5 1 1 1 1 1

0,5 2 2 2 2 2

2,5 3 3 3 3 3

1,5 5h

1,5 14,5 h 25,5 h

3 45 h

319

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Tng quan v cc xu hng pht trin ca Cng ngh mng v truyn thng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Tng quan v cc xu hng pht trin ca Cng ngh mng v truyn thng ngha, s cn thit v nn tng cho cc cng ngh mi. Phn nhm Yu cu SV chun b Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh Mi nhm gm t 5 n 7 sinh vin

Tho lun

T hc, t Ti th Tm hiu v cc Chun b cc cu nghin cu vin hoc cng ngh mi hi tho lun nh trong lnh vc mng v truyn thng my tnh Ni dung 2, tun 2: K nng trnh by v vit bo co Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Cc k nng chnh trong vic chun b, to slides, trnh by bo co v cc k nng vit bo co khoa hc ngha, s cn thit ca cc k nng Yu cu SV chun b Ghi ch

Tho lun

T ...... n Ti G2

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc k c cc ti liu cu vin, nh nng trnh by v lin quan vit bo co Ni dung 3, tun 3: Tm hiu hng nghin cu 1 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... Ni dung chnh Bi cnh, cc vn t ra, ngha 320 Yu cu SV chun b Ghi ch

n Ti G2

khoa hc v thc tin ca hng nghin cu 1 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n hng nghin cu 1

Ni dung 4, tun 4: Tm hiu hng nghin cu 2 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Bi cnh, cc vn t ra, ngha khoa hc v thc tin ca hng nghin cu 2 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp Yu cu SV chun b Ghi ch

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n hng nghin cu 2

Ni dung 5, tun 5: Tm hiu hng nghin cu 3 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Bi cnh, cc vn t ra, ngha khoa hc v thc tin ca hng nghin cu 3 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp Yu cu SV chun b Ghi ch

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n hng nghin cu 3

Ni dung 6, tun 6: Tm hiu hng nghin cu 4 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... Ni dung chnh Bi cnh, cc vn 321 Yu cu SV chun b Ghi ch

n Ti G2

t ra, ngha khoa hc v thc tin ca hng nghin cu 4 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n hng nghin cu 4

Ni dung 7, tun 7: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 1 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 1 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 1

Ni dung 8, tun 8: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 1 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 1 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 1

322

Ni dung 9, tun 9: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 2 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 2 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 2

Ni dung 10, tun 10: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 2 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 2 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 2

Ni dung 11, tun 11: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 3 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 3

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin c cc ti liu cu vin, nh thc lin quan n lin quan, chun cc cng ngh b v trnh by 323

trong hng bo co tho nghin cu 3 lun trong lp Ni dung 12, tun 12: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 3 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 3 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 3

Ni dung 13, tun 13: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 4 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 4 c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 4

Ni dung 14, tun 14: Tm hiu cc cng ngh trong hng nghin cu 4 Hnh thc t chc dy hc Tho lun Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Cc cng ngh v c ti liu v cc cc u nhc kin thc lin im ca mi quan cng ngh trong hng nghin cu 324

4 T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc kin cu vin, nh thc lin quan n cc cng ngh trong hng nghin cu 4 Ni dung 15, tun 15: Tng kt Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Tng kt li cc kin thc lin quan n cc hng nghin cu nh gi li cc hng nghin cu trong cng ngh mng v truyn thng my tnh Yu cu SV chun b H thng li cc kin thc hc v c nghe v tho lun Ghi ch c cc ti liu lin quan, chun b v trnh by bo co tho lun trong lp

Tho lun

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Cc yu cu i vi sinh vin c, hiu: Sinh vin c hiu ti liu trong ch c phn cng Vit tiu lun: Da vo ti liu kho cu, vit tiu lun trnh by v hiu nh li sau khi tho lun xemina Trnh by: Sinh vin sau khi c, hiu ti liu s luyn k nng trnh by trn bng v/hoc trn my chiu. Tho lun: Di s tr gip ca ging vin, sinh vin t qun tho lun v vn m din gi trnh by. Mi sinh vin phi tham gia y v tch cc tho lun. 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Mc ch: Nm vng cc kin thc v cc hng nghin cu c trnh by v tho lun trong lp Cc mc tiu: 1. Hiu v nm vng s cn thit, ngha khoa hc v thc tin ca mi hng nghin cu 2. Hiu v nm vng cc cng ngh chnh trong mi hng nghin cu Cc k thut nh gi 325

Cht lng cc cu hi v tr li trong phn tho lun 9.2. Kim tra - nh gi nh k Bao gm cc phn sau (trng s ca tng phn do ging vin xut, ch nhim b mn thng qua): STT 7. 8. 9. Ni dung Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) Bo co gia k Bo co cui k Trng s (%) 20 20 30 30 Ghi ch

10. Tiu lun

9.3 Tiu ch nh gi bo co 1. Bo co gia k Cc kin thc tng quan v ch c phn cng v cc kin thc lin quan n vn tm hiu c trnh by r rng, y Cht lng trnh by vn trong bui xemina. 2. Bo co cui k Cc kin thc lin quan n cng ngh thuc ch phn cng c trnh by r rng, y Cht lng trnh by vn trong bui xemina. 3. Tiu lun: Cht lng ni dung trnh by trong tiu lun

326

C S LP TRNH MNG
1. Thng tin v ging vin H v tn: Nguyn Hoi Sn Chc danh, hc hm, hc v: Tin s Thi gian, a im lm vic: Cc ngy trong tun, B mn Mng v Truyn thng my tnh a ch lin h: B mn Mng v Truyn thng my tnh, 144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni in thoi, email: 04-7547611, sonnh@coltech.vnu.vn Cc hng nghin cu chnh: TCP/IP, Mng ngang hng, Mng khng dy v di ng Thng tin v tr ging:

2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: C s lp trnh mng M mn hc: S tn ch: 2 Mn hc: Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Nhp mn mng my tnh Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 17,5 Lm bi tp trn lp: 4,5 Tho lun: 1 Thc hnh, thc tp ( PTN, nh my, studio, in d, thc tp...): 6 T hc: 1 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Mng v Truyn thng my tnh

3. Mc tiu ca mn hc

Kin thc: Trang b cho sinh vin cc kin thc lin quan n vic thit k v
lp trnh cho cc ng dng mng trong bao gm lp trnh socket, thit k giao thc, m hnh khch/ch,cch thut ton x l ca my ch, gi th tc t xa (RPC) K nng: Thc hin tt cc bi tp v thit k v lp trnh cho cc chng trnh ng dng lin quan n mng my tnh, cc k nng vit bo co chng trnh v lm vic theo nhm. 327

Thi , chuyn cn: nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc (khong 150 t): Mn hc C s lp trnh mng bao gm cc ni dung nh sau: Lp trnh socket: Trnh by cc khi nim v giao din socket, cc hm gi socket, cc ty chn socket Lp trnh my ch: Trnh by cc m hnh my ch x l tun t, my ch x l ng thi, cc cch thc thc thi ca my ch x l ng thi hng kt ni Thit k phn mm pha my khch: Trnh by v ngha v cch thc thi ca my khch x l ng thi Cc k thut o ng hm tng giao vn v gateway tng ng dng Gi th tc t xa: Trnh by c ch Gi th tc t xa (RPC), cch thc thc hin Gi th tc t xa (RPC) da trn m hnh RPC v cng c ca Sun Microsystems. 5. Ni dung chi tit mn hc (tn cc chng, mc, tiu mc): Chng 1. Tng quan v giao thc TCP/IP 1.1. Khi nim v giao thc mng 1.2. Nguyn tc thit k giao thc Internet 1.2.1. Nguyn tc cui-cui 1.2.2. Nguyn tc phn tng 1.3. M hnh mng TCP/IP 1.3.1. Giao thc tng IP 1.3.2. Giao thc TCP 1.3.3. Giao thc UDP 1.3.4. S hiu cng 1.3.5. Kch thc buffer v cc gii hn 1.3.6. Giao thc s dng bi cc dch v Internet c bn Chng 2. Lp trnh Socket c bn 2.1. Gii thiu v giao din socket 2.1.1. Cc chc nng ca mt giao din mng 2.1.2. Giao din Socket 2.1.3. Cu trc d liu h thng cho socket 2.1.4. Cu trc a ch socket 2.1.5. Cc tham s gi tr-kt qu 2.1.6. Cc hm chuyn i th t byte 2.1.7. Cc hm chuyn i a ch IP 2.2. C bn v TCP socket 328

2.3.

2.4.

2.5.

2.6.

2.2.1. Gii thiu v m hnh my khch/my ch TCP 2.2.2. Cc hm socket pha my ch socket(), bind(), listen(), accept() 2.2.3. Cc hm socket pha my khch connect() 2.2.4. Cc hm xut nhp d liu read(), write() 2.2.5. V d v my ch v my khch TCP C bn v UDP socket 2.3.1. Gii thiu v m hnh my khch/my ch UDP 2.3.2. Cc hm recvfrom() v sendto() 2.3.3. V d v my khch/my ch UDP 2.3.4. Hm connect() vi UDP nh x tn min v a ch 2.4.1. H thng tn min DNS 2.4.2. Cc hm nh x tn min v a ch 2.4.3. Cc hm nh x tn v a ch dch v Ty chn socket 2.5.1. Cc kiu thit lp ty chn 2.5.2. Cc hm getsockopt() v setsockopt() 2.5.3. Cc ty chn socket chung 2.5.4. Cc ty chn IPv4 v IPv6 2.5.5. Cc ty chn TCP Lp trnh socket nng cao 2.6.1. UDP socket nng cao 2.6.2. Xut nhp d liu hng tn hiu 2.6.3. Raw socket

Chng 3. Thit k phn mm my ch 3.1. Phn loi cc kiu my ch 3.1.1. Hng kt ni v khng kt ni 3.1.2. X l tun t v x l ng thi 3.2. My ch x l tun t 3.2.1. My ch x l tun t khng kt ni 3.2.2. My ch x l tun t hng kt ni 3.3. My ch x l ng thi hng kt ni a tin trnh 3.3.1. Cch thc thi my ch 3.3.2. To tin trnh mi vi hm fork() 3.3.3. Vn tin trnh khng kt thc hon ton 3.3.4. X l tn hiu SIGCHILD 3.3.5. Cc hm wait() v waitpid() 3.3.6. Cp pht trc tin trnh 3.3.7. Cp pht chm tin trnh 329

3.4. My ch x l ng thi hng kt ni a lung 3.4.1. Nhc im ca my ch x l ng thi a tin trnh 3.4.2. Khi nim v x l a lung 3.4.3. Cc hm khi to v kt thc lung 3.4.4. Cc bc thc thi my ch x l ng thi hng kt ni a lung 3.4.5. V d v my ch x l ng thi hng kt ni a lung 3.4.6. D liu ring ca lung 3.4.7. Loi tr ln nhau 3.4.8. Cc bin iu kin 3.5. My ch x l ng thi n tin trnh 3.5.1. Khi nim v my ch x l ng thi n tin trnh 3.5.2. Cc m hnh xut nhp d liu 3.5.3. a xut nhp d liu vi hm select() 3.5.4. Cch thc thi my ch vi a xut nhp d liu 3.5.5. V d v my ch x l ng thi a xut nhp d liu 3.5.6. Nhp theo khi v a vo b m 3.5.7. Xut nhp d liu tn hiu 3.6. My ch a giao thc, a dch v 3.6.1. My ch a giao thc 3.6.2. V d v my ch a giao thc 3.6.3. My ch a dch v 3.6.4. V d v my ch a dch v Chng 4. Thit k phn mm pha my khch 4.1. X l ng thi ti my khch 4.2. Thc thi my khch x l ng thi 4.2.1. Thut ton thc thi my khch x l ng thi 4.2.2. Thc thi my khch x l ng thi n tin trnh 4.3. V d v my khch x l ng thi ECHO Chng 5. Cc k thut truyn thng trong mi trng hn hp 5.1. K thut o ng hm ti tng giao vn v ng dng 5.1.1. Mi trng a giao thc v a cng ngh mng 5.1.2. ng gi v o ng hm qua mng Internet 5.1.3. To ng hm mc ng dng gia my khch v my ch 5.2. S dng gateway tng ng dng 5.2.1. Gateway tng ng dng v s m rng dch v 5.2.2. Thc thi gateway tng ng dng Chng 6. Gi th tc t xa (RPC) 330

6.1. XDR (Biu din d liu ngoi) 6.1.1. Vn chuyn i trong biu din d liu 6.1.2. Biu din d liu ngoi XDR 6.1.3. Cc kiu d liu v dng d liu XDR 6.1.4. Th vin XDR 6.1.5. S dng dng d liu XDR 6.2. Gi th tc t xa (RPC) 6.2.1. Hai m hnh trong xy dng chng trnh phn tn 6.2.2. M hnh RPC 6.2.3. So snh RPC v Gi th tc truyn thng 6.3. Thc thi RPC ca Sun Microsystems 6.3.1. Ng ngha cuc gi RPC 6.3.2. Cc hm gc pha server v client 6.3.3. nh danh chng trnh v th tc t xa 6.3.4. nh x cng ng 6.3.5. Cu trc thng bo ca RPC 6.4. Xy dng chng trnh phn tn da trn cng c Rpcgen 6.4.1. Cc c ch lp trnh h tr RPC 6.4.2. Cu trc chng trnh s dng RPC 6.4.3. Cng c Rpcgen 6.4.4. Cc bc xy dng chng trnh phn tn da trn cng c Rpcgen 6. Hc liu 6.1. Hc liu bt buc [1] W. Richard Stevens, Bill Fenner, Andrew M. Rudoff, UNIX Network Programming Volume 1, Third Edition: The Sockets Networking API, Addison Wesley, 2003 [2] D. Comer and S. Stevens, Inter-networking with TCP/IP Vol III: Client-Server Programming and Applications, 3rd edition, Prentice Hall, 1999 6.2. Hc liu tham kho [3] E. Harold, Java Network Programming, 3rd Edition, O'Reilly, 2004 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt ND1: Tng quan v giao thc TCP/IP 1,5 Ln lp Bi tp Tho lun 0,2 Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 0,2 1,9

331

ND 2: Gii thiu v socket v c bn v TCP socket ND 3: C bn v UDP socket v nh x tn min ND 4: Ty chn socket & Lp trnh socket nng cao ND 5: Thc hnh lp trnh socket ND 6: Phn loi my ch & My ch x l tun t ND 7: My ch x l ng thi hng kt ni a tin trnh & My ch x l ng thi hng kt ni a lung ND 8: My ch x l ng thi n tin trnh & My ch a giao thc, a dch v ND 9: Thit k phn mm pha my khch ND 10: Thc hnh lp trnh my ch ND11: Cc k thut truyn thng trong mi trng hn hp ND12: Biu din d liu ngoi ND 13: Gi th tc t xa (RPC) ND 14: Xy dng chng trnh phn tn da trn cng c Rpcgen ND15: Thc hnh lp trnh RPC Cng

1,5 1,5 1,5

0,6 0,5 0,4 2,0

2,1 2,0 1,9 2,0 2,2 2,2

1,5 1,5

0,5 0,5

0,2 0,2

1,5

0,5

0,2

2,2

1,5

0,5 2,0

2,0 2,0 2,0

1,5

0,5

1 1,5 1,5 0,5 0,2

0,2 0,4 0,2

1,2 1,9 2,2

2,0 17,5 h 4,5 h 1h 6h 1h

2,0 30 h

332

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th Ni dung 1, tun 1: Tng quan v giao thc TCP/IP Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

Khi nim v giao n tp li kin thc lin quan n thc mng, giao thc TCP/IP nguyn tc thit k giao thc Internet, m hnh mng TCP/IP Mng TCP/IP v cc nguyn tc thit k Chun b cc cu hi tho lun

Tho lun

Mi nhm gm t 5 n 7 sinh vin

T hc, t Ti th nghin cu vin hoc nh

Ni dung 2, tun 2: Gii thiu v socket v c bn v TCP socket Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Gii thiu v cc chc nng v giao din socket, cc kin thc c bn v TCP socket Yu cu SV chun b c trc khi nim v socket Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Vit chng trnh giao tip gia hai my tnh s dng TCP socket

Nhn xt v kt qu chy chng trnh

Ni dung 3, tun 3: C bn v UDP socket v nh x tn min Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Din gii cc kin thc c bn v UDP socket v cch thc thc thi c ch nh tn min 333 Yu cu SV chun b Chun b cc kin thc v giao thc UDP v h thng tn min DNS Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Vit chng trnh giao tip gia hai my tnh s dng UDP socket

Nhn xt v kt qu chy chng trnh

Ni dung 4, tun 4: Ty chn socket & Lp trnh socket nng cao Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Din gii cc kin Tm hiu k v thc lin quan n giao thc TCP/IP cc ty chn socket v cch thc lp trnh socket nng cao Tham kho sch 1

T hc, t nghin Ti th Tm hiu cc ty cu vin, nh chn socket lin quan n IPv6 Ni dung 5, tun 5: Thc hnh lp trnh socket Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Phng thc hnh B mn mng v Truyn thng my tnh Ni dung chnh Thc hnh vit cc chng trnh giao tip gia cc my tnh theo mt giao thc nht nh Yu cu SV chun b n tp li cc kin thc v lp trnh C v lp trnh socket hc

Ghi ch

Ni dung 6, tun 6: Phn loi my ch & My ch x l tun t Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Din gii cch thc phn loi my ch, c im ca mi loi my ch v cch thc thi my ch x l tun t Yu cu SV chun b c trc cc khi nim v my ch Ghi ch

Bi tp

T ...... n 334

Vit chng trnh thc thi

Ti G2 Tho lun T ...... n Ti G2 Lm r u nhc im ca mi loi my ch

my ch x l tun t

Ni dung 7, tun 7: My ch x l ng thi hng kt ni a tin trnh & My ch x l ng thi hng kt ni a lung Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Din gii cch thc thc thi ca hai loi my ch: My ch x l ng thi hng kt ni a tin trnh & My ch x l ng thi hng kt ni a lung Yu cu SV chun b Tm hiu trc v cc khi nim tin trnh, lung trong Unix Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Vit chng trnh thc thi my ch x l ng thi a lung

C cc th nghim v kh nng chp nhn kt ni ca my ch

Tho lun

T ...... n Ti G2

Lm r cc vn cn gii quyt i vi hai loi my ch hc

Ni dung 8, tun 8: My ch x l ng thi n tin trnh & My ch a giao thc, a dch v Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Din gii cch thc thc thi ca my ch x l ng thi n tin trnh & 335 Yu cu SV chun b Tm hiu trc v khi nim a xut nhp d liu, cc my Ghi ch

My ch a giao thc, a dch v Bi tp T ...... n Ti G2

ch a giao thc, a dch v trn thc t Vit chng trnh thc thi my ch x l ng thi n tin trnh C cc th nghim v kh nng chp nhn kt ni ca my ch

Tho lun

T ...... n Ti G2

u nhc im ca my ch x l ng thi n tin trnh

Ni dung 9, tun 9: Thit k phn mm pha my khch Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Din gii ngha v cch thc thc thi my khch x l ng thi Yu cu SV chun b Tm hiu trc cc yu cu ca mt chng trnh my khch Vit chng trnh thc thi my khch x l ng thi C cc th nghim v kh nng chp nhn kt ni ca my ch Ghi ch

Bi tp

Ni dung 10, tun 10: Thc hnh lp trnh my ch Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b n tp li cc kin thc v lp trnh my ch Ghi ch

Phng thc Thc hnh vit hnh B cc chng trnh mn mng thc thi mt s 336

v Truyn kiu my ch v thng my so snh tnh nng tnh

hc

Ni dung 11, tun 11: Cc k thut truyn thng trong mi trng hn hp Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ni dung chnh Din gii k thut o ng hm v gateway ti tng giao vn v tng ng dng Yu cu SV chun b Tm hiu trc cc khi nim ng hm v gateway tng ng dng Vit chng trnh thc thi gateway tng ng dng Ghi ch

Bi tp

T ...... n Ti G2

Ni dung 12, tun 12: Biu din d liu ngoi (XDR) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 Ti th vin, nh Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Din gii ngha v Tm hiu trc cch thc x dng vic biu din th vin XDR d liu trn mt s h iu hnh Tm hiu cc cch thc biu din d liu chun khc

T hc, t nghin cu

Ni dung 13, tun 13: Gi th tc t xa (RPC) Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 T ...... n Ti G2 Ti th vin, nh Ni dung chnh Din gii ngha ca RPC, cch thc thc thi RPC ca Sun Microsystems So snh RPC v Gi th tc truyn thng Tm hiu cc ng dng c xy 337 Yu cu SV chun b Tm hiu trc v khi nim gi th tc Ghi ch

Tho lun

T hc, t nghin cu

dng theo m hnh RPC Ni dung 14, tun 14: Xy dng chng trnh phn tn da trn cng c Rpcgen Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im T ...... n Ti G2 T ...... n Ti G2 Ti th vin, nh Tm hiu cc cng c xy dng chng trnh phn tn khc Ni dung chnh Din gii k thut lp trnh phn tn RPC s dng cng c Rpcgen Yu cu SV chun b Tm hiu trc cng c Rpcgen Ghi ch

Bi tp

Vit chng trnh phn tn RPC s dng cng c Rpcgen

T hc, t nghin cu

Ni dung 15, tun 15: Thc hnh lp trnh RPC Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Phng thc Thc hnh vit n tp li cc hnh B chng trnh phn kin thc v lp trnh RPC hc mn mng tn RPC v Truyn thng my tnh

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc C mt trn lp t nht l 24/30 gi hc Mi sinh vin ln cha bi tp khng t hn 1 ln Bi tp v bi kim tra t khng di 5/10 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc Phn chia cc mc tiu cho tng hnh thc kim tra - nh gi 9.1. Kim tra nh gi thng xuyn Mc ch: Nm vng kin thc v cc k nng lin quan n lp trnh mng v thit 338

k phn mm my ch v my khch Cc mc tiu: 1. Hiu v nm vng cch thc lp trnh socket, cc ty chn socket 2. Hiu v nm vng cch thc thit k v thc thi my ch x l tun t v my ch x l ng thi 3. Hiu v nm vng cch thc thit k v thc thi my khch x l ng thi 4. Hiu v nm vng k thut o ng hm v gateway ti tng giao vn v tng ng dng 5. Hiu v nm vng k thut Gi th tc t xa (RPC) Cc k thut nh gi Bi tp theo tng ni dung mn hc: Bi tp ln: T l im cho mi hnh thc KT-G: 9.2. Kim tra - nh gi nh k STT Ni dung Trng s (%) 10 20 20 50 Ghi ch 9 bi tp lm nh 01 Bi tp: 40%; Bi tp ln: 60%

11. Tham gia hc tp trn lp (i hc y , chun b bi tt v tch cc tho lun, ) 12. Phn thc hnh (hon thnh tt ni dung, nhim v c giao); 13. Kim tra - nh gi gia k 14. Kim tra - nh gi cui k

9.3. Tiu ch nh gi cc loi bi tp 1. Bi tp v ng dng: Chng trnh chy tt khng li, ti liu gii thch y : 9-10 im Chng trnh chy tt khng li, ti liu gii thch khng y : 7-8 im Chng trnh chy cn c li, ti liu gii thch y : 6 im Chng trnh chy cn c li, ti liu gii thch khng y : 5 im Chng trnh khng chy c, khng c ti liu gii thch: 1 4 im 2. Bi tp ln: Hon thnh tt: 9 - 10 im Hon thnh mc kh: 7 - 8 im Hon thnh mc trung bnh: 5 - 6 im Khng hon thnh: 1 - 4 im

339

9.4. Lch thi, kim tra (k c thi li) STT 7. Ni dung thi, kim tra Ni dung 1 n 8 Lch thi Thi gia k (45 pht u ca gi hc tun th 9) Thi cui k Thi li Theo lch chung ca Trng Theo lch chung ca Trng Lch kim tra Ghi ch

8.

Ton b 15 ni dung

9.

340

QUN TR MNG
1. Thng tin v ging vin H v tn: on Minh Phng Chc danh, hc hm, hc v: GV. Thc s Thi gian, a im lm vic: B mn Mng v Truyn thng My tnh, Khoa CNTT, i hc Cng ngh, HQG H Ni a ch lin h: Nh E3, 144 Xun Thy, Cu Giy, i hc Cng ngh, HQG H Ni in thoi, email: phuongdm@vnu.edu.vn Cc hng nghin cu chnh: Mng v Truyn thng 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: M mn hc: S tn ch: Mn hc: Qun tr Mng 2

Bt buc: La chn: Cc mn hc tin quyt: Mng my tnh, Thc hnh H iu hnh Mng Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Sinh vin theo hc phi hc v c k nng thc hnh mng tt. Ngoi ra, sinh vin cn c hiu bit su sc v mt hoc c hai h iu hnh mng thng dng hin nay l Linux v Microsoft Windows Server. Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 8 Lm bi tp: 0 Tho lun: 0 Thc hnh, thc tp: 22 Hot ng theo nhm: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Mng v Truyn thng My tnh

3. Mc tiu ca mn hc Sau khi hon thnh mn hc, sinh vin s c c nhng thu hoch sau: V l thuyt Nm c nhng k thut mng c bn. Nm vng c ch hot ng v cch thit lp mt mng LAN c nh. Hiu r c ch hot ng, s tng tc gia cc thnh phn trong mng (phn cng, phn mm). 341

V k nng C k nng thc hnh tt vi mt s thit b mng. C k nng gim st, vn hnh v m bo hiu sut cho mt mng LAN c nh. Thi , chuyn cn: Nghim chnh chp hnh gi hc trn lp v gi t hc, chun b tt cc cu hi trc khi ln lp. 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc Qun tr Mng c chia thnh hai phn. Phn l thuyt cung cp cho sinh vin cc kin thc c bn v mng LAN, WAN (phn cng, phn mm) v cc yu cu, cng vic i vi mt qun tr mng. Trong phn ny cng gii thiu mt s cng c qun tr mng (tnh nng, nguyn l hot ng). Phn thc hnh tp trung vo hng dn sinh vin ton b k nng cn thit trong mt quy trnh xy dng, bo dng v nng cp mng.

5. Ni dung chi tit mn hc

Phn A. L thuyt
Chng 1. Gii thiu v mng 1.1. Cc mng truyn thng in hnh v Cng ngh mng 1.1.1. Khi nim 1.1.2. Mng cc b LAN 1.1.3. Mng Internet (WAN) 1.1.4. Cc cng ngh mng: Ethernet, TokenRing 1.2. Thit b mng 1.2.1. Cp mng, u ni, km bm, b test 1.2.2. Repeater Hub 1.2.3. Bridge Switch 1.2.4. Router 1.2.5. Gateway 1.2.6. Modem 1.3. H iu hnh Mng 1.3.1. Khi nim 1.3.2. Cc kiu h iu hnh mng 1.3.3. Cc chc nng c bn 1.4. Thit k, xy dng LAN 1.4.1. Nhng quy tc chung 1.4.2. Quy trnh thc hin 1.4.3. Thc hnh theo nhm vi tng yu cu c th ca gio vin

342

Chng 2. C bn v Qun tr mng 2.1. Qun tr mng c bn 2.1.1. Khi nim 2.1.2. Nhng thnh phn cn qun tr 2.1.3. Nhng bc thi hnh 2.2. Qun tr hiu nng mng 2.2.1. Khi nim 2.2.2. Cc cng c o hiu nng mng 2.2.3. Thc hnh theo nhm vi tng yu cu c th ca gio vin 2.3. Qun tr cu hnh mng 2.3.1. Khi nim 2.3.2. Cc cng c D/Qut mng 2.3.3. Thc hnh theo nhm vi tng yu cu c th ca gio vin 2.4. Qun tr s c 2.4.1. Khi nim 2.4.2. Quy trnh thc hin 2.4.3. Thc hnh theo nhm vi tng yu cu c th ca gio vin 2.5. Qun tr an ninh mng 2.5.1. Khi nim (Virus, Backdoor, NetScan, Spammail, DoS) 2.5.2. An ton cho thit b mng 2.5.3. An ton cho ngi s dng mng 2.5.4. An ton cho dch v mng Chng 3. Gim st mng bng giao thc SNMP 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. Khi nim Tp lnh SNMP version 1 v 2 Qun tr SNMP Bo mt SNMP Tng tc gia cc nt mng s dng SNMP

Phn B. Thc hnh


1. Thc hnh ci t h iu hnh mng vi cc dch v mng tch hp c bn 2. Thc hnh qun tr an ton mng Thit lp an ton cho my tnh local Thit lp Firewall Thit lp Antivirus Thit lp AntiSpam 3. Thc hnh SNMP Thit lp dch v SNMP trn cc thit b Trch dn thng tin v xc nh tnh trng h thng t SNMP 343

6. Hc liu 6.1 Bt buc [1] Bates, Regis J. "Bud" (2004). Network Management SNMP. McGraw Gill 6.2 Tham kho [2] Cisco (2006). Network Management Basics. [3] Cisco (2006). Internet Working Handbook. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1. Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung L thuyt Mng truyn thng v cc cng ngh mng Thit b mng H iu hnh mng Thit k LAN Qun tr mng (hiu nng, cu hnh, s c, an ton, gim st) Cng 1 1 1 1 4 4 2 16 Ln lp Bi tp Tho lun Thc T hnh, th hc, t Tng nghim, nghin in d ... cu 1 1 5 3 20

22

30

7.2. Lch trnh t chc dy hc c th


Tun 1. Mng truyn thng v cc cng ngh mng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Ghi ch chun b 1. c trc v Cn tm c cc khi nim trn c ti liu bng ting Anh

T ...... n + Khi nim c ti Phng bn hc + Mng cc b LAN + Mng IP + Mng Internet

344

Tun 2. Thit b Mng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Tm hiu cc thng tin v nhng loi thit b trn Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n + Cp mng, u ti Phng ni, km bm, b hc test + Repeater Hub + Bridge Switch + Router + Gateway + Modem

Tun 3. H iu hnh Mng v cc chc nng c bn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV Ghi ch chun b 1. c trc v Cn tm c cc khi nim trn c ti liu bng ting Anh

T ...... n + Khi nim c ti Phng bn hc + Cc kiu h iu hnh mng + Cc chc nng c bn

Tun 4. Thit k, xy dng LAN Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc v LAN Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n + Nhng quy tc ti Phng chung hc + Quy trnh thc hin

Tun 5. Thit k, xy dng LAN Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n Thc hnh theo 345

ti Phng TH

nhm vi tng yu cu c th ca gio vin

Tun 6. Qun tr Mng c bn Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Khi nim c ti Nh bn + Nhng thnh phn cn qun tr.

Tun 7. Qun tr Hiu nng Mng Hnh thc t chc dy hc Bi tp Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Khi nim c ti Nh bn + Cc cng c o hiu nng mng. T ...... n + Thc hnh theo nhm vi tng ti Phng yu cu c th ca TH gio vin.

Thc hnh

Tun 8. Qun tr Cu hnh Mng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Khi nim c ti Phng bn hc + Cc cng c D/Qut mng T ...... n + Thc hnh theo nhm vi tng ti Phng yu cu c th ca TH gio vin.

Thc hnh

346

Tun 9. Qun tr S c Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

Thc hnh

T ...... n + Khi nim c ti Phng bn hc + Quy trnh thc hin T ...... n + Thc hnh theo nhm vi tng ti Phng yu cu c th ca TH gio vin.

Tun 10. Qun tr An ninh Mng Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Khi nim c ti Phng bn (Virus, hc Backdoor, NetScan, Spammail, DoS) + An ton cho thit b mng + An ton cho ngi s dng mng + An ton cho dch v mng

Tun 11. Gim st mng bng giao thc SNMP Hnh thc t chc dy hc L thuyt Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b 1. c trc ti liu v PHPMySQL Ghi ch Cn tm c c ti liu bng ting Anh

T ...... n + Khi nim c ti Phng bn hc 347

+ Tp lnh + SNMP ver1 v ver2 + Qun tr SNMP + Bo mt SNMP + Tng tc gia cc nt mng s dng SNMP Tun 12. Gim st mng bng giao thc SNMP Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Thc hnh theo nhm vi tng ti Phng yu cu c th ca TH gio vin.

Tun 13.Thc hnh ci t mt h iu hnh mng vi cc dch v mng tch hp c bn Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Thc hnh theo nhm vi tng ti Phng yu cu c th ca TH gio vin. Cc nhm c th ci t cc h iu hnh khc nhau (Linux, Windows)

Tun 14. Thc hnh ci t mt h iu hnh mng vi cc dch v mng tch hp c bn Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n Tip tc bi thc hnh tun 13. ti Phng TH

348

Tun 15. Thc hnh Qun tr An ton Mng Hnh thc t chc dy hc Thc hnh Thi gian, a im Ni dung chnh Yu cu SV chun b Ghi ch

T ...... n + Thit lp an ti Phng ton cho my tnh TH local + Thit lp Firewall + Thit lp Antivirus + Thit lp AntiSpam

8. Chnh sch i vi mn hc v cc yu cu khc ca ging vin Yu cu v cch thc nh gi, s hin din trn lp, mc tch cc tham gia cc hot ng trn lp, cc qui nh v thi hn, cht lng cc bi tp, bi kim tra. Chun b tt cc phn c giao t hc Mi sinh vin u phi t lm c tt c cc bi thc hnh 9. Phng php, hnh thc kim tra - nh gi kt qu hc tp mn hc im gia k (60% tng im ht mn) bao gm cc im thnh phn: Mt bi thi trc nghim chim 10% tng im im hon thnh cc bi thc hnh chim 20% tng im im thi gia k chim 30% tng im im cui k chim 40% tng im ht mn. Nhng sinh vin c im gia k < 5/10 s khng c thi cui k. Nhng sinh vin khng c im hon thnh cc bi thc hnh s khng c thi cui k. Nhng sinh vin c thi cui k c im ht mn < 5/10 s phi thi li. Nhng sinh vin khng c thi cui k hoc c im ht mn (sau khi thi li) < 5/10 s phi hc li.

349

AN TON MNG
1. Thng tin v ging vin H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: C quan cng tc: hc Cng ngh in thoi: 7547611 H v tn: Chc danh, hc hm, hc v: C quan cng tc: hc Cng ngh in thoi: 7547064 2. Thng tin chung v mn hc Tn mn hc: An ton mng M s mn hc: S tn ch: 2 Cc mn hc tin quyt: Cc mn hc tin quyt: Mng v truyn d liu nng cao Hc phn: Bt buc: La chn: Cc mn hc k tip: Cc yu cu i vi mn hc (nu c): Gi tn ch i vi cc hot ng: Nghe ging l thuyt: 24 Lm bi tp trn lp: 0 Tho lun: 6 Thc hnh, thc tp: 0 T hc: 0 a ch Khoa/ b mn ph trch mn hc: B mn Mng v Truyn thng my tnh Nguyn i Th GV, TS Khoa Cng ngh Thng tin, Trng i Email: thond_cn@vnu.edu.vn Trnh Nht Tin PGS, TS Khoa Cng ngh Thng tin, Trng i Email: tientn@vnu.edu.vn

3. Mc tiu ca mn hc Kin thc: Cc bi ging cung cp cho hc vin nhng kin thc sau y: Cc khi nim c bn v an ninh truyn thng v an ninh h thng Tng quan v cc gii thut v giao thc m ha khi i xng, mt m kha cng khai, cc phng php xc thc, hm bm, ch k s, v cc k thut qun l kha 350

Mt s dch v xc thc ph bin mc ng dng Mt s phng thc ch yu m bo an ninh th in t C ch an ninh mng tng IP Mt s phng thc chun m bo an ninh cho cc giao tc trn nn Web Cc bin php an ninh trong mt giao thc qun tr mng c s dng rng ri nht hin nay Nhng him ha do cc k xm nhp h thng gy ra v cc bin php i ph Nhng him ha do cc phn mm gy hi gy ra v cc bin php i ph Cch thc s dng tng la v khi nim h thng ng tin cy K nng: Cc bi tp rn luyn cho hc vin nhng k nng sau y: Vn dng cc phng php mt m hc trong cc giao thc mng phc v mc ch m bo an ninh truyn thng Tho lun v nhng vn chnh yu lin quan n an ninh mng Phn tch pht hin cc yu im ca cc h thng mng v cc him ha tn cng p dng mt cch thch hp cc k thut cn bn m bo an ninh truyn thng v an ninh h thng trong cc tnh hung cn thit xut v xy dng cc gii php m bo an ninh ca cc h thng mng 4. Tm tt ni dung mn hc Mn hc bt u bng mt chng gii thiu (chng 1), sau c t chc thnh ba phn. Phn th nht gm cc chng 2 v 3 im li nhng kin thc mt m hc c bn bao gm cc ch v m ha, hm bm, ch k s v trao i kha l nn tng chung cho cc ng dng an ninh mng. Phn th hai tri di t chng t 3 n chng 8 cp n mt lot cc cng c v ng dng an ninh mng quan trng bao gm h thng xc thc phn tn Kerberos, cc chng thc X.509v3, chng trnh th in t PGP, chun m rng khun dng th in t S/MIME, giao thc an ton tng IP IPSec, giao thc an ton tng TCP SSL/TLS, giao thc an ton giao dch th tn dng SET, v chun giao thc qun tr mng SNMPv3. Phn th ba bao gm ba chng cui tp trung vo cc vn an ninh mc h thng, t nhng him ha do cc k xm nhp v cc phn mm gy hi gy ra, cc bin php i ph vi nhng him ha ny, n c ch s dng tng la v cc h thng ng tin cy. 5. Ni dung chi tit mn hc Chng 1. Gii thiu 1.1. Khi nim an ninh mng 1.2. Kin trc an ninh OSI 1.3. Cc hnh thc tn cng 351

1.4. Cc dch v an ninh 1.5. Cc c ch an ninh 1.6. M hnh an ninh mng Chng ny gii thiu h thng cc khi nim mang tnh cht c s ca lnh vc an nnh mng, phc ha mt bc tranh khi qut v lnh vc ny. Chng 2. M ha i xng v bo mt thng bo 2.1. Cc nguyn tc m ha i xng 2.2. Cc gii thut m ha i xng 2.3. Cc phng thc m ha lin hp 2.4. B tr cc thit b m ha 2.5. Phn phi kha Chng ny cung cp cc khi nim lin quan n vn bo mt thng bo, gii thiu c ch hot ng ca mt s gii thut m ha khi i xng thng dng bao gm DES (Data Encryption Standard), 3DES (phin bn m ha ca DES), v AES (Advanced Encryption Standard), ng thi cp n vn t chc thc hin m ha v cch thc qun l cc kha b mt. Chng 3. Mt m kha cng khai v xc thc thng bo 3.1. Cc phng php xc thc thng bo 3.2. Cc hm bm an ton 3.3. Cc nguyn tc mt m kha cng khai 3.4. Cc gii thut mt m kha cng khai 3.5. Ch k s 3.6. Qun l kha Chng ny u tin cp n vn m bo an ninh mng bng bin php xc thc thng bo (vi cc phng php tiu biu c xt n l m xc thc thng bo v hm bm), tip gii thiu phng php m ha kha cng khai (i su trnh by gii thut RSA c trng v k thut trao i kha Diffie-Hellman), cui cng lm r khi nim ch k s v m t cc phng php qun l kha da trn m ha kha cng khai. Chng 4. Cc ng dng xc thc 4.1. H thng xc thc Kerberos 4.2. Dch v xc thc X.509 4.3. C s h tng kha cng khai Chng ny tho lun hai trong s cc ng dng xc thc quan trng nht hin ang c s dng l h thng xc thc Kerberos da trn m ha i xng v chun X.509 c t cu trc cc chng thc kha cng khai km theo cc giao thc xc thc mu s dng cc chng thc ny, m hnh qun l cc chng thc kha cng khai cng s c cp n. Chng 5. An ninh th in t 352

5.1. Chng trnh PGP 5.2. Chun S/MIME Chng ny m t hai phng php tiu biu m bo an ninh th in t l phn mm PGP (Pretty Good Privacy) thch hp cho s dng c nhn v chun m rng khun dng th in t S/MIME (Secure/Multipurpose Internet Mail Extension) hng ti ng dng trong cc giao dch thng mi v c t chc. Chng 6. An ninh IP 6.1. Khi nim an ninh IP 6.2. Kin trc an ninh IP 6.3. Giao thc AH 6.4. Giao thc ESP 6.5. Kt hp cc lin kt an ninh 6.6. Qun l kha Chng ny nghin cu cc giao thc m bo an ninh mng mc IP (Internet Protocol) thay v i vo cc c ch chuyn bit mc ng dng, cc tnh nng an ninh IP bao gm xc thc, bo mt, v qun l kha. Chng 7. An ninh Web 7.1. Khi nim an ninh Web 7.2. Cc giao thc SSL v TLS 7.3. Giao thc SET Chng ny trnh by kin thc tng quan v vn m bo an ninh cho cc giao tc trn nn Web, trong i su kho st hai phng thc c chun ha gn lin vi cc ng dng thng mi in t l SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security) v SET (Secure Electronic Transaction), trong SSL/TLS c chc nng cung cp cc dch v an ninh ph qut trn nn TCP cho cc ng dng s dng giao thc ny, cn SET c thit k ring cho mc ch bo v cc giao dch th tn dng. Chng 8. An ninh qun tr mng 8.1. Cc khi nim c bn ca giao thc SNMP 8.2. C s lin hp trong phin bn SNMPv1 8.3. Phin bn SNMPv3 Chng ny tp trung vo SNMP, m hnh qun tr mng c s dng ph bin nht hin nay, gii thiu t bin php m bo an ninh gin n duy nht trong phin bn SNMPv1 l xc thc da trn mt khu n mt lot cc tnh nng an ninh m rng do phin bn SNMPv3 cung cp. Chng 9. Cc k xm nhp 9.1. Khi nim k xm nhp 9.2. Pht hin xm nhp 9.3. Qun l mt khu 353

Chng ny im qua nhng him ha i vi cc h thng my tnh ni mng do nhng ngi dng khng c php (nhng k xm nhp) gy ra, phn tch cc bin php phng trnh v pht hin, ng thi m t tng i chi tit vn qun l mt khu, bin php thit yu chng li cc hnh thc xm nhp. Chng 10. Phn mm gy hi 10.1. Virus v cc him ha lin quan 10.2. Cc bin php phng chng virus 10.3. Cc hnh thc tn cng t chi dch v phn tn Chng ny kho st nhng him ha do cc phn mm gy ra i vi cc h thng my tnh, lit k cc loi phn mm gy hi, trong phn tch k v bn cht ca cc virus v worm cng cc bin php phng trnh, cui cng dnh mt phn quan trng tho lun v cc hnh thc tn cng t chi dch v phn tn. Chng 11. Tng la 11.1. Cc nguyn tc thit k tng la 11.2. Cc h thng ng tin cy 11.3. Cc tiu chun chung nh gi an ninh cng ngh thng tin Chng ny trang b kin thc tng quan v mt bin php bo v hu hiu cc ti nguyn my tnh cc b khi cc nguy c tn cng t bn ngoi l tng la, thng qua cc ch v cc nguyn tc thit k, cc k thut trin khai, v vn an ninh ca bn thn cc tng la, trong c khi nim h thng ng tin cy v rng hn v cc tiu chun chung nh gi an ninh ca cc h thng. 6. Hc liu 6.1 Hc liu bt buc [1] William Stallings. Network Security Essentials: Applications and Standards, Third Edition. Prentice Hall, 2007. 6.2 Hc liu tham kho [2] William R. Cheswick, Steven M. Bellovin, and Aviel D. Rubin. Firewalls and Internet Security: Repelling the Wily Hacker, Second Edition. AddisonWesley, 2003. [3] Michael Erbschloe. Trojans, Worms, and Spyware: A Computer Security Professional's Guide to Malicious Code. Butterworth-Heinemann, 2004. [4] Charlie Kaufman, Radia Perlman, and Mike Speciner. Network Security: Private Communication in a Public World, Second Edition. Prentice Hall, 2002. [5] Joseph Migga Kizza. Computer Network Security. Springer, 2005. [6] Jelena Mirkovic, Sven Dietrich, David Dittrich, and Peter Reiher. Internet Denial of Service: Attack and Defense Mechanisms. Prentice Hall, 2005. [7] Raymond R. Panko. Corporate Computer and Network Security. Prentice Hall, 2004. [8] Man Young Rhee. Internet Security: Cryptographic Principles, Algorithms and Protocols. John Wiley & Sons, 2003. 354

[9] William Stallings. Cryptography and Network Security: Principles and Practices, Fourth Edition. Prentice Hall, 2006. 7. Hnh thc t chc dy hc 7.1 Lch trnh chung Hnh thc t chc dy hc mn hc Ni dung S gi l thuyt Chng 1 Chng 2 Chng 3 Chng 4 Chng 5 Chng 6 Chng 7 Chng 8 Chng 9 Chng 10 Chng 11 Tng 2 2 1 1 1 1 1 2 2 2 18 0 0 0 4 Thuyt trnh S gi bi tp S gi tho lun 0 0 0 0 0 0 0 2 S gi thc hnh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 6 S gi t hc Tng

2 2 2 2 2 2 3 4 4 4 30

8. Kim tra, nh gi Kim tra gia k: Trng s: 0,2 Tiu ch nh gi: Sau khi hc xong su chng u, cc hc vin lm bi kim tra vit gia k gm 3 cu hi trong thi gian 90 pht theo hnh thc c php s dng ti liu. Cc cu hi nh gi mc tip thu kin thc v k nng vn dng thng qua cc bi ging v bi tp ca cc chng 4, 5 v 6. Kim tra cui k: Trng s: 0,5 Tiu ch nh gi: Cc hc vin lm bi kim tra vit theo hnh thc ging nh bi kim tra gia k nhng gm 5 cu hi trong thi gian 120 pht. Cc cu hi tp trung kim tra kin thc cc chng t 7 n 11. 355

Tiu lun hoc bi tp ln: Trng s: 0,3 Tiu ch nh gi: Cc hc vin c giao vit tiu lun v mt ch nghin cu c th thuc lnh vc an ninh mng. Bi tp tiu lun nh gi kh nng c hiu, tng hp cc ti liu chuyn ngnh v thc tm ti sng to ca tng hc vin. thc tch cc tham gia pht biu kin trn lp cng s c nh gi vo im tiu lun.

356

MC LC PHN I. Cc mn hc c s ....................................................................... 2
NGUYN L H IU HNH...................................................................... 3 NGN NG SQL...........................................................................................18 NHP MN H C S D LIU ................................................................33 KIN TRC MY TNH ...............................................................................46 MI TRNG LP TRNH TRC QUAN ..................................................58 K NGH PHN MM.................................................................................67 PHN TCH V THIT K CC H THNG THNG TIN .......................84 L THUYT THNG TIN .......................................................................... 103 NGN NG LP TRNH BC CAO .......................................................... 114 LP TRNH HNG I TNG ............................................................ 127 CU TRC D LIU V GII THUT .................................................... 139 NHP MN CHNG TRNH DCH ........................................................ 152 HA MY TNH .................................................................................. 160 NHP MN TR TU NHN TO ............................................................ 169 NHP MN MNG MY TNH ................................................................ 174 THC HNH H IU HNH MNG ..................................................... 185 LP TRNH TRN NN WEB .................................................................... 200

PHN II. Cc mn hc chuyn ngnh ................................................... 209 Chuyn ngnh CC H THNG THNG TIN .............................................210
CC VN HIN I V H THNG THNG TIN ........................... 210 C S D LIU NNG CAO .................................................................... 218 AN TON D LIU .................................................................................... 233 NG DNG C S D LIU TRN NN WEB ...................................... 264

Chuyn ngnh CNG NGH PHN MM....................................................254


CC VN HIN I V CNG NGH PHN MM......................... 254 QUN TR D N PHN MM ................................................................ 258 NGN NG M HNH HA UML ............................................................ 270 LP TRNH H THNG NHNG .............................................................. 279

357

Chuyn ngnh KHOA HC MY TNH........................................................290


CC VN HIN I CA KHOA HC MY TNH ......................... 290 X L NH ................................................................................................ 294 HC MY ................................................................................................... 302 X L NGN NG T NHIN................................................................. 306

Chuyn ngnh MNG V TTMT ...................................................................316


CC VN HIN I CA MNG V TTMT .................................... 316 C S LP TRNH MNG ........................................................................ 327 QUN TR MNG ...................................................................................... 341 AN TON MNG ....................................................................................... 350

358

You might also like