Giáo trình kết hợp môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam (full) (mới) 6 - DL - GTrinhKHop - DHAs

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam.
Ch tch H Ch Minh
NG LI CCH MNG CA NG CNG SN VIT NAM
ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam
LI M U
Trc thc tin mi ca s nghip gio dc v o to, qun trit ng li v i mi cng tc t tng, l lun ca ng v ch trng ci cch cng tc ging dy, hc tp bc i hc v cao ng ni chung, cng ng mng cp nht ti liu ni dung c bn hc phn ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam.
Ti liu ny gip ngi c d dng tip cn ni dung mn hc cng nh gp phn quan trng i vi nhim v gio dc l lun chnh tr cho hc sinh, sinh vin i ng tri thc tr ca nc nh, o to ngun nhn lc, tin hnh thng li s nghip i mi t nc.
Do nhng nguyn nhn khch quan v ch quan, trong phin bn ti liu ln ny cng kh c th trnh khi nhng hn ch nht nh nn vn cn nhng ni dung cn tip tc c b sung v sa i, cng ng mng rt mong nhn c nhiu gp phin bn sau c hon chnh hn.
(!) Ln thay i gn nht ca ti liu: 07/02/2012 2:22:54 SA
ng Cch mnh & Vui nh hc: cng ng h tr hc tp & ging dy chnh tr, php lut, ngoi ng http://duongcachmenh.wordpress.com http://sites.google.com/site/vuinhudihoc / http://vngrammar.wordpress.com GvLLCT http://gvllct.wordpress.com ST: 09.15.93.15.25 Email: vuinhuhoc@gmail.com Yahoo: vuinhuhoc@yahoo.com
Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh
MC LC I KHI QUT V MN HC ............................................................................................................................... 4 II. PHNG PHP GING DY ........................................................................................................................... 5 III. PHNG PHP HC TP CA SINH VIN .................................................................................................. 5 IV. K HOCH GING DY HC TP HC PHN ........................................................................................ 6 V. NI DUNG N TP, THO LUN .................................................................................................................... 7 VI. TI LIU HC TP, THAM KHO: ................................................................................................................. 8 Chng m u...................................................................................................................................................... 9 i tng, nhim v v phng php nghin cu .................................................................................9 mn ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam ......................................................................9 I. i tng v nhim v nghin cu ............................................................................................................. 9 1. i tng nghin cu ............................................................................................................................. 9 2. Nhim v nghin cu ............................................................................................................................ 11 II. Phng php nghin cu v ngha ca vic hc tp mn hc ............................................................. 11 1. Phng php nghin cu ..................................................................................................................... 11 2. ngha ca vic hc tp mn hc ........................................................................................................ 12 Chng I ............................................................................................................................................................... 13 S ra i ca ng Cng sn Vit Nam v Cng lnh chnh tr u tin ca ng.........................13 I. Hon cnh lch s ra i ca ng Cng sn Vit Nam ........................................................................... 14 1. Hon cnh quc t cui th k XIX u th k XX ............................................................................... 14 2. Hon cnh trong nc .......................................................................................................................... 17 II. Hi ngh thnh lp ng v Cng lnh chnh tr u tin ca ng ....................................................... 32 1. Hi ngh thnh lp ng........................................................................................................................ 32 2. Cng lnh chnh tr u tin ca ng ................................................................................................ 35 3. ngha lch s s ra i ng Cng sn Vit Nam v Cng lnh chnh tr u tin ca ng ........ 37 Chng II .............................................................................................................................................................. 40 ng li u tranh ginh chnh quyn (1930-1945) .............................................................................40 I. Ch trng u tranh t nm 1930 n nm 1939 ................................................................................... 41 1. Trong nhng nm 1930-1935 ............................................................................................................... 41 2. Trong nhng nm 1936-1939 ............................................................................................................... 50 II. Ch trng u tranh t nm 1939 n nm 1945 .................................................................................. 57 1. Hon cnh lch s v s chuyn hng ch o chin lc ca ng ............................................... 57 2. Ch trng pht ng Tng khi ngha ginh chnh quyn ................................................................. 64 Chng III ............................................................................................................................................................. 77 ng li khng chin chng thc dn Php v quc M xm lc (1945-1954) .......................77 I. ng li xy dng v bo v chnh quyn v khng chin chng thc dn Php xm lc (1945-1954) ...................................................................................................................................................................... 78 1. Ch trng xy dng v bo v chnh quyn cch mng (1945-1946) ............................................... 79 2. ng li khng chin chng thc dn Php xm lc v xy dng ch dn ch nhn dn (19461954) ......................................................................................................................................................... 86 3. Kt qu, ngha lch s, nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim ............................................ 96 II. ng li khng chin chng M cu nc, thng nht T quc ......................................................... 100 1. ng li trong giai on 1954-1964 ................................................................................................. 100 2. ng li trong giai on 1965-1975 ................................................................................................. 106 3. Kt qu, ngha lch s, nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim .......................................... 110
Chng IV........................................................................................................................................................... 114 ng li cng nghip ha ....................................................................................................................114 I. Cng nghip ha thi k trc i mi ................................................................................................... 115 1. Ch trng ca ng v cng nghip ha......................................................................................... 115 2. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn ........................................................................................ 117 II. Cng nghip ha, hin i ha thi k i mi ...................................................................................... 119 1. Qu trnh i mi t duy v cng nghip ha .................................................................................... 119 2. Mc tiu, quan im cng nghip ha, hin i ha .......................................................................... 121 3. Ni dung v nh hng cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc ............... 127 4. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn ........................................................................................ 134 Chng V............................................................................................................................................................ 138 ng li xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha .......................................138 I. Qa trnh i mi nhn thc v kinh t th trng................................................................................... 139 1. C ch qun l kinh t thi k trc i mi ..................................................................................... 139 2. S hnh thnh t duy ca ng v kinh t th trng thi k i mi ............................................... 142 II. Tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta ........................ 148 1. Mc tiu v quan im c bn ............................................................................................................ 148 2. Mt s ch trng tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha ....... 152 3. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn ........................................................................................ 157 Chng VI........................................................................................................................................................... 160 ng li xy dng h thng chnh tr .................................................................................................160 I. ng li xy dng h thng chnh tr thi k trc i mi (1945-1989) ............................................. 163 1. Hon cnh lch s v ch trng xy dng h thng chnh tr .......................................................... 163 2. nh gi s thc hin ng li ........................................................................................................ 167 II. ng li xy dng h thng chnh tr thi k i mi .......................................................................... 168 1. Qu trnh hnh thnh ng li i mi h thng chnh tr ................................................................. 168 2. Mc tiu, quan im v ch trng xy dng h thng chnh tr thi k i mi .............................. 171 3. nh gi s thc hin ng li ........................................................................................................ 176 Chng VII.......................................................................................................................................................... 179 ng li xy dng, pht trin nn vn ha v gii quyt cc vn x hi ..................................179 I. Qu trnh nhn thc v ni dung ng li xy dng, pht trin nn vn ha....................................... 180 1. Thi k trc i mi.......................................................................................................................... 180 2. Trong thi k i mi .......................................................................................................................... 184 II. Qu trnh nhn thc v ch trng gii quyt cc vn x hi........................................................... 193 1. Thi k trc i mi.......................................................................................................................... 194 2. Trong thi k i mi .......................................................................................................................... 196 Chng VIII......................................................................................................................................................... 204 ng li i ngoi .................................................................................................................................204 I. ng li i ngoi thi k t nm 1975 n nm 1986 ........................................................................ 206 1. Hon cnh lch s ............................................................................................................................... 206 2. Ni dung ng li i ngoi ca ng ............................................................................................. 207 3. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn ........................................................................................ 208 II. ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t thi k i mi ............................................................... 210 1. Hon cnh lch s v qu trnh hnh thnh ng li ........................................................................ 210 2. Ni dung ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t ..................................................................... 221 3. Thnh tu, ngha, hn ch v nguyn nhn .................................................................................... 226
I KHI QUT V MN HC 1. Tn hc phn: ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam 2. M s mn hc: 3. S tn ch: .. tn ch/n v hc trnh. 4. Phn b thi gian: Ton b ni dung gio trnh c phn b thnh cc bui trn lp theo thi lng tn ch/n v hc trnh, trong gm thi lng ging l thuyt, kim tra gia k ([tc/ht xt] tit l thuyt + tit t chc kim tra gia k); thi lng dnh cho tho lun .. tit [tc/dvht x .t]. 5. Trnh : Dng cho sinh vin trnh i hc, cao ng khi khng chuyn ngnh Mc-Lnin, t tng H Ch Minh 6. iu kin: Sinh vin hc xong hc phn Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin v mn T tng H Ch Minh (ph thuc Quy ch o to). 7. Ni dung mn hc: ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam l h thng quan im, ch trng, chnh sch v mc tiu, phng hng, nhim v v gii php ca cch mng Vit Nam di s lnh o ca ng. ng li cch mng ca ng th hin qua cng lnh, ngh quyt ca ng. Ngoi chng m u, hc phn c 8 chng. Ni dung cc chng hng ti lm r h thng quan im, ch trng, chnh sch ca ng trong tin trnh cch mng Vit Nam t cch mng dn tc dn ch nhn dn n cch mng x hi ch ngha, c bit v ng li ca ng Cng sn Vit Nam trong thi k i mi. 8. Mc tiu ca mn hc: Sau khi hc xong hc phn ny sinh vin phi t c: + V kin thc: 1) C nhng hiu bit c bn v s ra i ca ng Cng sn Vit Nam - ch th hoch nh ng li cch mng Vit Nam. 2) C nhng hiu bit v qu trnh hnh thnh, b sung v pht trin ng li cch mng ca ng, c bit l ng li ca ng trn mt s lnh vc c bn ca thi k i mi. 3) Nm bt c kt qu thc hin ng li cch mng ca ng trn mt s lnh vc c bn trong tin trnh cch mng Vit Nam; nh gi khoa hc v ng li v s thc hin ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam. + V k nng: 1) Kch thch s hiu ng ca t duy; bi dng v pht trin nng lc t duy khoa hc, c lp, tch cc, sng to. 2) C k nng lm vic c nhn, hot ng nhm v trnh by kt qu nghin cu: k nng t hc, t nghin cu; k nng tm kim, x l thng tin khoa hc; k nng cng tc hc tp; ch ng tm ti, t v gii quyt vn ; nh gi hot ng ging dy v hc tp; k nng ghi chp; k nng trnh by khch quan, chnh xc nhng vn v ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam; c c s tip tc i su tm hiu, nghin cu cc vn lin quan ti ng li cch mng Vit Nam. 3) Vn dng kin thc, k nng, hiu bit c c t hc phn gp phn ch ng, tch cc nhn thc v gii quyt ng n nhng vn khoa hc, kinh t, vn ho, x hi, chnh tr. lin quan. + V thi : 1) thc trch nhim cng dn su sc i vi Nhn dn v T quc Vit Nam. 2) thc su sc v truyn thng cch mng, v ch ngha yu nc v tinh thn dn tc chn chnh, v lng t ho dn tc Vit Nam. 3) thc tip tc bi dng phm cht chnh tr, lng trung thnh vi li ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v dn tc Vit Nam. 4) Noi gng nhng ngi i trc, tip tc ch chin u cch mng chn chnh, tip tc duy tr v pht trin mnh nhng thnh qu cch mng c ngha su sc vi Nhn dn, vi s pht trin ca T quc.. 5) C thi nghim tc trong hc tp v nghin cu khoa hc; t rn luyn bn thn tr thnh ngi c phm cht o c tt, nhn thc chnh tr su sc, c trnh chuyn mn nghip v cao. 6) Tin tng vo s lnh o ng n ca ng Cng sn Vit Nam; Quyt tm thc hin tt ng li lnh o ng n ca ng Cng sn Vit Nam. 9. Nhim v ca sinh vin: Tt c cc bui hc, sinh vin u phi chun b trc khi n lp theo ni dung s hc hoc ni dung n tp, tho lun. Phi nghin cu trc gio trnh, c cc ti liu c lin quan n mn hc theo s hng dn ca ging vin; chun b cc kin hi, xut trong qu trnh hc tp; Tham d cc bui tho lun, cc bui ln lp theo quy nh. 10. Chnh sch ca hc phn - Tt c sinh vin cn c hc liu v cc dng c hc tp cn thit. - Sinh vin cn hon thnh tt cc yu cu kim tra nh gi thng xuyn, kim tra nh gi gia k v kim tra nh gi kt thc mn hc. - Sinh vin khng c vng mt qu s tit theo quy ch o to i hc chnh quy mi nht ca trng. - Sinh vin phi tham gia y trong cc gi tho lun, lm bi tp ti lp, phi chun b y cc ni dung theo yu cu ca ging vin. - Trong cc gi lm vic nhm, tho lun: phi c bin bn lm vic nhm, ghi r ni dung, phn cng nhim v ca tng ngi trong nhm, kt qu thc hin.
- Sinh vin phi chun b cng theo cc ch y , ng hn, ng quy cch theo yu cu ca ging vin, khng c sao chp di bt k hnh thc no. Sinh vin n lp thiu s chun b trong bui hc no, c coi l vng mt trong bui hc. - Khng n mun gi hc; khng c lm nh hng n hiu qu hc tp chung trong gi hc (dng di ng, dng cc cht kch thch (ht thuc l, ru bia...), n qu, lm chuyn ring, chi c bc di mi hnh thc...); khng c hc h hoc nh ngi khc hc h (x l c 2 sinh vin); khng c vit, v by vo bi thi...; Trng hp vi phm s c x l theo quy ch, quy nh hin hnh. - Khng c ngh hc khng php hoc qu php; Sinh vin vng bui hc cn c l do v minh chng r rng, trung thc. Cc trng hp vng mt, khng trung thc s c x l theo quy ch o to v quy nh hin hnh. - Tun th quy nh, quy ch khc v tham gia lp hc ca h thng o to. II. PHNG PHP GING DY 1) Phn b tit hc: Ton b ni dung gio trnh c phn b thnh cc bui ln lp (tit), trong thi lng ging l thuyt; thi lng dnh cho tho lun, trao i; thi lng dnh cho kim tra nh gi. 2) Phng tin ging dy: Ngoi phn v bng (b sung thm bng cho nhng bi tho lun), ging vin s s dng my vi tnh kt ni vi my chiu v vi mng internet; s dng h thng tng tc trc tuyn, cc phn mm ph hp v cc t liu tng tc a phng tin ( c thit k chuyn bit cho hc phn m nhn ging dy). 3) Phng php thc hin: Kt hp phng php ging dy truyn thng vi phng php ging dy tch cc. (a) Biu t ni dung bng li (din ging), kt hp vi phn v bng vi cc phng tin nghe nhn hin i, trnh chiu bng my vi tnh... C cc bi tp tng tc sinh vin cng c v m rng kin thc. (b) Ging phn ct li kt hp vi nu vn sinh vin tm cch gii quyt vn . (c) Ging kt hp vi i thoi vi sinh vin (thng qua hi p, nu vn - gii quyt vn , xem bng video - bnh lun ni dung xem...) (d) T chc cho sinh vin tho lun v tham gia tho lun vi sinh vin, nu cu hi thc mc lin quan ni dung bi ging nhm mc ch li cun sinh vin vo qu trnh nghe ging mt cch ch ng v tch cc. (e) Sau mi bi ging a ra mt s cu hi lin quan ti ni dung bi hc nhng mc tng hp hn sinh vin t c ti liu v tr li. (f) Dnh mt thi gian nht nh (10 - 20 pht) trc khi bt u bi hc mi gii p thc mc v thm tra vic chun b bi nh ca sinh vin. Phn ny c th mt s sinh vin tr li cu hi, ging vin hon chnh cu tr li v nu p n.
4) Trnh t t chc tho lun

a) Phn nhm chun b ni dung tho lun Mi nhm 5 - 8 sinh vin. Nhm c phn theo s thch (mi sinh vin pht biu s thch, ghp nhng ngi cng s thch vo mt nhm). C th phn sinh vin theo t hc tp v tiu ch khc do sinh vin xut. Trong mi nhm phn cng nhim v cho mi thnh vin: nhm trng (leader), ngi tng hp, bin tp, vit cc kin ra giy (composer), ngi bnh lun, phn bin, phn tch (analyser), ngi trnh by (reporter). Cc nhim v c th thay i theo tng ch . b) Chn ch tho lun Ging vin nu mt s ch sinh vin la chn, ng k, chun b ni dung, ti liu lin quan. Sinh vin t xut ch t cc bi ging hoc cc bi s ging, ging vin xem xt nu thng ch hp dn, kh thi th khuyn khch sinh vin thc hin. c) Chun b ti liu, ni dung cho tho lun Hp nhm lp k hoch thc hin phn cng nhim v cho tng thnh vin. Mi thnh vin thc hin nhim v ca mnh theo k hoch thng nht.
III. PHNG PHP HC TP CA SINH VIN Sinh vin phi hc lp v nh theo kiu nghin cu mt cch ch ng. 1. Hc nh Phi c v nghin cu trc gio trnh, ti liu tham kho, chun b cc kin hi, xut khi nghe ging. Chun b ti liu, c, su tm cc t liu c lin quan n bi ging, bi tho lun trn lp. Sinh vin phi tm kim ti liu (theo ch dn v t tm) c, x l, vit tm tt v b sung vo bi ging hm trc ca ging vin. Ghi chp nhng pht hin mi v su hn so vi bi ging cng nh nhng vn cn phi lm sng t thm. Sau , c bi ging sp ti, ghi li nhng cu hi yu cu ging vin tr li. Ngoi ra, sinh vin cn tm hiu v tham gia nghin cu mt s vn m mnh thch vit thnh bo co cho hi tho chuyn (seminar-xmina), cc bui tho lun lp hoc vit thnh tiu lun.
2. Hc lp Tp trung nghe ging, tm tt chnh, hiu cc ni dung c bn (ghi cc im cn lu vo v hoc b sung vo chnh ti liu c gio vin cung cp). Qua cc bui hc trn lp, sinh vin cn hiu tng quan ca mn hc, ca tng chng mc v nhng yu cu, vn cn ch . Mnh dn t cu hi, trnh by kin cng nh tch cc i thoi vi sinh vin khc, vi ging vin v nhng vn m mnh a thch hoc cha r. Tch cc, ch ng khi tham gia tho lun.
IV. K HOCH GING DY HC TP HC PHN
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Ni dung Ghi ch Chng m u L thuyt Chng I L thuyt Chng II L thuyt Tho lun chng m u, chng I, chng II. Tho lun Chng III L thuyt Chng IV L thuyt Tho lun chng III, chng IV; Kim tra gia k. Tho lun Chng V L thuyt Chng VI L thuyt Tho lun chng V, chng VI. Tho lun Chng VII L thuyt Chng VIII L thuyt Tho lun chng VII, chng VIII. Tho lun n tp, thi cui k Thi cui k: kin thc ton hc phn. L thuyt: .tit; Kim tra gia k: tun ; tho lun: . tit.
V. NI DUNG N TP, THO LUN Chng m u 1) i tng, nhim v nghin cu, phng php nghin cu ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam. 2) ngha ca vic hc tp mn hc. Chng I 1) Hon cnh lch s s ra i ca ng Cng sn Vit Nam. 2) Nhng chuyn bin mi ca th gii v Vit Nam u th k XX. 3) Nguyn nhn tht bi ca cc phong tro yu nc nc ta theo khuynh hng phong kin v t sn u th k XX. 4) Hon cnh, ni dung v ngha ca Hi ngh thnh lp ng Cng sn Vit Nam. ngha ca vic thnh lp ng Cng sn Vit Nam. 5) Bng hiu bit lch s, anh(ch) c suy ngh g v nhn nh: Cng lnh chnh tr u tin ca ng l mt cng lnh gii phng dn tc ng n v sng to. Chng II 1) Tin trnh nhn thc v pht trin ng li cch mng Vit Nam ca ng thi k 1930-1945. 2) S lnh o ca ng i vi cao tro cch mng t nm 1930 n nm 1939. 3) S lnh o ca ng i vi phong tro gii phng dn tc t 1939 n nm 1945? 4) Nguyn nhn thng li, ngha v kinh nghim lch s ca cuc cch mng thng Tm nm 1945? Chng III 1) ng li ca ng i vi cng cuc xy dng v bo v chnh quyn cch mng thi k 1945-1946. 2) ng li ca ng i vi cuc khng chin chng thc dn Php xm lc (1946-1954). 3) Nguyn nhn thng li, ngha lch s v kinh nghim ca cuc khng chin chng thc dn Php xm lc (1946-1954)? 4) ng li khng chin chng M cu nc, thng nht T quc ca ng (1954-1975). 5) Nguyn nhn thng li, ngha v kinh nghim lch s ca cuc khng chin chng M cu nc, thng nht T quc? Chng IV 1) Cng nghip ha thi k trc i mi: ch trng ca ng Cng sn Vit Nam, c trng v tc ng cng nghip ha trong thi k ny. 2) Qu trnh i mi t duy v cng nghip ha ca ng Cng sn Vit Nam. 3) ng li cng nghip ha, hin i ha thi k i mi ca ng Cng sn Vit Nam. 4) Kt qu, ngha s thc hin ng li cng nghip ha, hin i ha Vit Nam thi k i mi. Chng V 1) Qa trnh i mi nhn thc v kinh t th trng 2) Mc tiu, quan im, ch trng hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta. 3) Kt qu, ngha s thc hin ng li xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Chng VI 1) ng li xy dng h thng chnh tr thi k trc i mi (1945-1989) 2) Qu trnh hnh thnh ng li i mi h thng chnh tr 3) Mc tiu, quan im v ch trng xy dng h thng chnh tr thi k i mi 4) nh gi s thc hin ng li xy dng h thng chnh tr thi k i mi Chng VII 1) Qu trnh nhn thc v ni dung ng li xy dng, pht trin nn vn ha 2) nh gi s thc hin ng li xy dng, pht trin nn vn ha 3) Qu trnh nhn thc v ch trng gii quyt cc vn x hi 4) nh gi s thc hin ch trng gii quyt cc vn x hi Chng VIII 1) ng li i ngoi thi k t nm 1975 n nm 1986 2) nh gi s thc hin ng li i ngoi thi k t nm 1975 n nm 1986 3) ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t thi k i mi 4) nh gi s thc hin ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t thi k i mi
VI. TI LIU HC TP, THAM KHO: [1] - B Gio dc v o to: Gio trnh ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam (Dnh cho sinh vin i hc, cao ng khi khng chuyn ngnh Mc Lnin, t tng H Ch Minh) - Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2011. [2] Cc Vn kin i hi ng, tp ch chuyn ngnh, mt s tc phm kinh in ca C. Mc, Ph. ng ghen, V.I Lnin, nhng ti khoa hc trong v ngoi nc v cc vn c lin quan. [3] B Nhu liu hc tp mn ng li Cch mng ca ng Cng sn Vit Nam (DLCM2011V6-DVD) Ging vin bin son, pht trin v su tp cc nhu liu lin quan ti vic ging dy, hc tp, vn dng cc ni dung trong hc phn ng li cch mng ca ng cng sn Vit Nam. Nhu liu trong ny gm: Bi ging in t (website c lp & bi ging in t tch hp vi h thng hc tp in t - elearning) Bi trnh chiu (i khi chng ta cng gi l bi ging in t) cho 8 chng ca hc phn c nh dng pdf & ppsx. S ghi chp theo bi trnh chiu S tay hc phn; Gio trnh kt hp T liu ging dy hc tp (phim, m thanh v tranh nh) Website qun l hc tp ging dy hc phn Bi ging nn hc tp t i hc Harvard
Ti v ti: http://duongcachmenh.wordpress.com , http://gvllct.wordpress.com hoc lin h tc gi. [4] Ti liu: Thng tin hc phn ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam [5] Ngoi ra sinh vin c th tra cu cc ti liu trn Internet theo mt s a ch nh: Trang tin v nhm tho lun mnng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam - Trang tin Vui nh i hc: http://sites.google.com/site/vuinhudihoc/ (cung cp cc thng bo v ti liu chnh thc ca mn hc) - Nhm Vui nh hc: http://groups.google.com.vn/group/vuinhuhoc - dng trao i, giao lu, tho lun, gii p thc mc... Website ca ging vin: www.123Chiase.com Website ca ging vin: http://duongcachmenh.wordpress.com Knh Youtube Gio dc: http://www.youtube.com/education?b=400 Cm nang v chin lc dnh cho hc tp http://www.studygs.net/ T in bch khoa Vit Nam http://www.bachkhoatoanthu.gov.vn/ T in bch khoa Encyclopaedia Britannica http://www.britannica.com/ T in bch khoa MSN Encarta http://encarta.msn.com/ Tp ch khoa hc Vit Nam Trc tuyn (Vietnam Journals Online) http://www.vjol.info ng Cng sn Vit Nam http://dangcongsan.vn Tp ch Xy dng ng http://www.xaydungdang.org.vn/ Tp ch Cng sn http://www.tapchicongsan.org.vn
Chng m u i tng, nhim v v phng php nghin cu mn ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam
I. i tng v nhim v nghin cu 1. i tng nghin cu a) Khi nim "ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam" - ng Cng sn Vit Nam l g? ng Cng sn Vit Nam l i tin phong ca giai cp cng nhn, ng thi l i tin phong ca nhn dn lao ng v ca dn tc Vit Nam; i biu trung thnh li ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca dn tc. ng Cng sn Vit Nam ly ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng t tng, kim ch nam cho hnh ng; ly tp trung dn ch lm nguyn tc t chc c bn. - ng Cng sn Vit Nam lm c nhng g? ng ra c ng li cch mng ng n v trc tip lnh o cch mng nc ta ginh c nhng thng li ln: em li v bo v vng chc c lp, thng
10
nht, t do, m ng i ln ch ngha x hi cho dn tc Vit Nam, a Vit Nam hi nhp vo tro lu chung ca th gii pht trin mnh m, vng chc; gp phn tch cc vo s nghip ha bnh, thnh vng ca nhn dn th gii. - Cng vic quan trng hng u ca mt chnh ng [hot ng lnh o ca mt ng] ra ng li cch mng v hoch nh ng li. ng li cch mng ca ng ch c gi tr ch o thc tin khi phn nh ng quy lut vn ng khch quan. V vy, trong qu trnh lnh o v ch o cch mng, ng phi thng xuyn ch ng nghin cu l lun, tng kt thc tin kp thi iu chnh, pht trin ng li, nu thy ng li khng cn ph hp vi thc tin th phi sa i. ng li ng l nhn t hng u quyt nh thng li ca cch mng; quyt nh v tr, uy tn ca ng i vi quc gia dn tc. V vy, tng cng vai tr lnh o ca ng, trc ht phi xy dng ng li cch mng ng n. Ngha l ng li ca ng phi c hoch nh trn c s quan im l lun khoa hc, tri thc tin tin ca nhn loi, ph hp vi c im, yu cu, nhim v, thc tin v c im, xu th quc t; phi nhm phng s T quc, phc v nhn dn. ng li ng s i vo i sng, soi sng thc tin, tr thnh ngn c thc tnh, ng vin v tp hp qun chng nhn dn tham gia t gic phong tro do ng lnh o mt cch hiu qu nht; ngc li, nu sai lm v ng li th cch mng s b tn tht, thm ch b tht bi. b) i tng nghin cu mn hc - ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam l h thng quan im, ch trng, chnh sch v mc tiu, phng hng, nhim v v gii php ca cch mng Vit Nam. ng li cch mng th hin qua cng lnh, ngh quyt ca ng. - i tng ch yu ca mn hc l h thng quan im, ch trng, chnh sch ca ng trong tin trnh cch mng Vit Nam t cch mng dn tc dn ch nhn dn n cch mng x hi ch ngha.
11
2. Nhim v nghin cu
II. Phng php nghin cu v ngha ca vic hc tp mn hc 1. Phng php nghin cu Phng php nghin cu ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam: l con ng, cch thc nhn thc ng n nhng ni dung c bn ca ng li v hiu qu tc ng ca n trong thc tin cch mng Vit Nam.
12
2. ngha ca vic hc tp mn hc
13
Chng I S ra i ca ng Cng sn Vit Nam v Cng lnh chnh tr u tin ca ng
14
I. Hon cnh lch s ra i ca ng Cng sn Vit Nam 1. Hon cnh quc t cui th k XIX u th k XX
a) S chuyn bin ca ch ngha t bn v hu qu ca n - Ch ngha t bn chuyn t t do cnh tranh sang giai on c quyn ( quc ch ngha). Cc nc t bn quc tin hnh xm lc v p bc nhn dn cc dn tc thuc a. S thng tr tn bo ca ch ngha quc lm cho i sng nhn dn lao ng cc nc tr nn cng cc, mu thun gia cc dn tc thuc a vi ch ngha thc dn ngy cng gay gt. Phong tro u tranh gii phng dn tc din ra mnh m cc nc thuc a, ph thuc.
15
b) nh hng ca ch ngha Mc-Lnin
16
- Ch ngha Mc-Lnin: + Vo gia th k XIX, phong tro u tranh ca giai cp cng nhn pht trin mnh, t ra yu cu bc thit phi c h thng l lun khoa hc vi t cch l v kh t tng ca giai cp cng nhn trong cuc u tranh chng ch ngha t bn. Trong hon cnh , ch ngha Mc ra i, v sau c Lnin pht trin v tr thnh ch ngha Mc-Lnin. + Giai cp cng nhn mun ginh c thng li trong cuc u tranh thc hin s mnh lch s ca mnh th phi c ng cng sn. S ra i ca ng cng sn l yu cu khch quan p ng cuc u tranh ca giai cp cng nhn chng p bc, bc lt. + Nhng nhim v ch yu c tnh quy lut m chnh ng ca giai cp cng nhn cn thc hin l: t chc, lnh o cuc u tranh ca cng nhn thc hin mc ch ginh ly chnh quyn v xy dng x hi mi; phi lun ng trn lp trng ca giai cp cng nhn, mi chin lc, sch lc ca ng cng sn u lun xut pht t li ch ca giai cp cng nhn; phi i biu cho quyn li ca ton th nhn dn lao ng. - Ch ngha Mc-Lnin li cun qun chng nhn dn v c nhng phn t u t, tch cc cc nc thuc a vo phong tro cng sn. - K t ch ngha Mc-Lnin c truyn b vo Vit Nam, phong tro yu nc v phong tro cng nhn pht trin mnh m theo khuynh hng cch mng v sn, dn ti s ra i ca cc t chc cng sn Vit Nam. Nguyn i Quc vn dng sng to v pht trin ch ngha Mc-Lnin vo thc tin cch mng Vit Nam, sng lp ra ng Cng sn Vit Nam. Ch ngha Mc-Lnin l nn tng t tng ca ng Cng sn Vit Nam. c) Tc ng ca Cch mng thng Mi Nga v Quc t Cng sn
17
- Cuc cch mng Nga nm 1917 (hay cn gi l Cch mng Thng Mi). + Vi thng li ca Cch mng thng Mi, nh nc X-vit ra i, ch ngha Mc-Lnin t l lun tr thnh hin thc, ng thi m u cho thi i chng quc, gii phng dn tc. + C v mnh m phong tro u tranh ca giai cp cng nhn, nhn dn cc nc trn th gii v l mt trong nhng ng lc thc y s ra i nhiu ng cng sn nhiu nc nh: c, Hung-ga-ri (1918), M (1919), Anh, Php (1920), Trung Quc, Mng C (1921), Nht Bn (1922) + nh thc, thc y cuc u tranh ca cc dn tc thuc a t gii phng mnh khi p bc. Trong thi im , cch mng thng Mi nh ting st nh thc nhn dn chu tnh gic m hng th k nay. - Quc t Cng sn (Quc t III) ra i 3-1919 thc y s pht trin mnh m phong tro cng sn v cng nhn quc t. + S tho ln th nht nhng Lun cng v vn dn tc v thuc a ca L-nin c cng b ti i hi II Quc t Cng sn nm 1920 ch ra phng hng u tranh gii phng nhn dn, dn tc ang chu ch thuc a. + Vi Vit Nam, Quc t Cng sn c vai tr quan trng trong vic truyn b ch ngha Mc-Lnin v thnh lp ng Cng sn Vit Nam. Nguyn i Quc cho rng cch mng An Nam mun thnh cng tt phi nh Quc t th ba. 2. Hon cnh trong nc
a) X hi Vit Nam di s thng tr ca thc dn Php - Chnh sch cai tr ca thc dn Php T nm 1858 thc dn Php bt u tin cng qun s chim Vit Nam. Sau khi nh chim c nc ta v tm thi dp tt c cc phong tro u tranh ca nhn dn ta, thc dn Php thit lp b my thng tr thc dn v tin hnh nhng cuc khai thc nhm cp ot ti nguyn, bc lt nhn cng r mt v m rng th trng tiu th hng ha.
18
+ V chnh tr: thc dn Php p t chnh sch cai tr thc dn, tc b quyn lc i ni v i ngoi ca chnh quyn phong kin nh Nguyn; chia Vit Nam ra thnh ba x: Bc K, Trung K, Nam K v thc hin mi k mt ch cai tr ring. ng thi vi chnh sch nham him ny, thc dn Php cu kt vi giai cp a ch trong vic bc lt kinh t v p bc chnh tr i vi nhn dn Vit Nam. + V kinh t, thc dn Php thc hin chnh sch bc lt v kinh t: tin hnh cp ot rung t lp n in; u t khai thc ti nguyn; xy dng mt s c s cng nghip; xy dng h thng ng giao thng, bn cng phc v cho chnh sch khai thc thuc a ca thc dn Php. Chnh sch khai thc thuc a ca thc dn Php to nn s bin chuyn ca nn kinh t Vit Nam (hnh thnh mt s ngnh kinh t mi) nhng cng dn n hu qu l nn kinh t Vit Nam b l thuc vo t bn Php, b km hm trong vng lc hu. + V vn ha, thc dn Php thc hin chnh sch vn ha, gio dc thc dn; dung tng, duy tr cc h tc lc hu
19
20
21
- Tnh hnh giai cp v mu thun c bn trong x hi Vit Nam Di chnh sch ca thc dn Php, x hi Vit Nam din ra qu trnh phn ha su sc:
+ Giai cp a ch cu kt vi thc dn Php tng cng bc lt, p bc nng dn. Tuy nhin, trong ni b a ch Vit Nam lc ny c s phn ha, mt b phn a ch c lng yu nc, cm ght ch thc dn tham gia u tranh chng Php di cc hnh thc v mc khc nhau. + Giai cp nng dn chim ng nht trong x hi Vit Nam, b thc dn v phong kin p bc, bc lt nng n. Tnh cnh khn kh, bn cng ca nng dn lm cho h tng thm lng cm th quc v phong kin tay sai, lm tng thm ch cch mng ca h trong cuc u tranh ginh li rung t v quyn sng t do. + Giai cp cng nhn Vit Nam ra i t cuc khai thc thuc a ln th nht ca thc dn Php, giai cp cng nhn tp trung nhiu cc thnh ph v vng m nh H Ni, Si Gn, Hi Phng, Nam nh, Vinh, Qung Ninh Cng nhn Vit Nam a s xut thn trc tip t giai cp nng dn, l nn nhn ca chnh sch chim ot rung t m thc dn Php thi hnh Vit Nam. Giai cp cng nhn Vit Nam c mi quan h trc tip v cht ch vi giai cp nng dn. Giai cp cng nhn Vit Nam b quc, phong kin p bc, bc lt. + Giai cp t sn Vit Nam bao gm t sn cng nghip, t sn thng nghip Trong giai cp t sn c mt b phn kim a ch. Ngay t khi ra i, giai cp t sn Vit Nam b t sn Php v t sn ngi Hoa cnh tranh, chn p, do , th lc kinh t v a v chnh tr ca giai cp t sn Vit Nam nh b v yu t. V vy, giai cp t sn Vit Nam khng iu kin lnh o cuc cch mng dn tc, dn ch i n thnh cng. + Tng lp tiu t sn Vit Nam bao gm hc sinh, tr thc, vin chc v nhng ngi lm ngh t do Trong , gii tr thc v hc sinh l b phn quan trng ca tng lp tiu t sn. i sng ca tng lp tiu t sn bp bnh v d b ph sn tr thnh nhng ngi v sn. Tiu t sn Vit Nam c lng yu nc, cm th quc, thc dn, li chu nh hng ca nhng t tng tin b t bn ngoi truyn vo (thc thi v rt nhy cm vi thi cuc). V vy, y l lc lng c tinh thn cch mng cao.
22
Tm li, chnh sch thng tr ca thc dn Php tc ng mnh m n x hi Vit Nam trn cc lnh vc chnh tr, kinh t, vn ha, x hi. + Trong c bit l s ra i hai giai cp mi l cng nhn v t sn Vit Nam. Cc giai cp, tng lp trong x hi Vit Nam lc ny u mang thn phn ngi dn mt nc, v nhng mc khc nhau, u b thc dn Php p bc, bc lt. + Trong x hi Vit Nam, ngoi mu thun c bn gia nhn dn, ch yu l nng dn vi giai cp a ch phong kin, ny sinh mu thun va c bn, va ch yu v ngy cng gay gt trong i sng dn tc, l: mu thun gia ton th nhn dn Vit Nam vi thc dn Php xm lc. + Tnh cht ca x hi Vit Nam l x hi thuc a, na phong kin. - Thc tin lch s Vit Nam t ra hai yu cu: 1- phi nh ui thc dn Php xm lc, ginh c lp cho dn tc, t do cho nhn dn; 2- xa b ch phong kin, ginh quyn dn ch cho nhn dn, ch yu l rung t cho nng dn. Trong , chng quc, gii phng dn tc l nhim v hng u.
b) Phong tro yu nc theo khuynh hng phong kin v t sn cui th k XIX v u th k XX Trc s xm lc ca thc dn Php, phong tro u tranh gii phng dn tc theo khuynh hng phong kin v t sn din ra mnh m. Nhng phong tro tiu biu trong thi k ny l: + Phong tro Cn Vng (1885-1896). Phong tro bt u bng s kin vua Hm Nghi ra chiu Cn Vng 13-7-1885 v nhanh chng pht trin ra nhiu a phng Bc-Trung-Nam K. + Khi ngha Yn Th (Bc Giang) din ra t nm 1884, nh thng nhiu trn, to ting vang ln v gy cho php nhiu thit hi nhng ch ko di n nm 1913 th b dp tt. => Trong chin tranh th gii ln th nht (1914-1918), cc cuc khi ngha v trang chng Php ca nhn dn ta vn tip din nhng u khng thnh cng. Tht bi ca nhng phong tro trn chng t giai cp phong kin v h t tng phong kin khng iu kin lnh o phong tro yu nc gii quyt thnh cng nhim v dn tc Vit Nam.
23
+ u th k XX, phong tro yu nc di s lnh o ca tng lp s phu tin b chu nh hng ca t tng dn ch t sn din ra si ni theo hai xu hng: mt b phn ch trng nh ui thc dn Php ginh c lp dn tc, khi phc ch quyn quc gia bng bin php bo ng; mt b phn khc li coi ci cch l gii php tin ti khi phc c lp. i din xu hng bo ng l Phan Bi Chu vi ch trng dng bin php bo ng nh ui thc dn Php, khi phc nn c lp cho dn tc. i biu cho xu hng ci cch l Phan Chu Trinh vi ch trng vn ng, ci cch vn ha, x hi; ng vin lng yu nc trong nhn dn; kch bn vua quan phong kin thi nt, xng t tng dn ch t sn; thc hin khai dn tr, chn dn kh, hu dn sinh, m mang dn quyn; phn i u tranh v trang v cu vin nc ngoi. + Ngoi ra, trong thi k ny Vit Nam cn c nhiu phong tro u tranh khc nh: Phong tro ng Kinh ngha thc (1907); Phong tro ty chay Khch tr (1919); Phong tro chng c quyn xut nhp khu cng Si Gn (1923); u tranh trong cc hi ng qun ht, hi ng thnh ph i ci cch t do dn ch T trong phong tro u tranh, cc t chc ng phi ra i: ng Lp hin (1923), ng Thanh nin (3-1926); ng Thanh nin cao vng (1926); Vit Nam ngha on (1925), sau i tn thnh Tn Vit cch mng ng (7-1928); Vit Nam Quc dn ng (12-1927). Cc ng phi chnh tr v tiu t sn trn y gp phn thc y phong tro yu nc chng Php, c bit l Tn Vit Cch mng ng v Vit Nam quc dn ng. Tn Vit Cch mng ng Vit Nam quc dn ng l mt ng chnh tr theo xu hng dn ch t sn, ch trng lm cch mng dn tc v cch mng th gii, nh ui gic Php, nh ngi vua, thit lp nn dn quyn. u nm 1929, ng ny b thc dn Php khng b d di, t chc ng b v nhiu ni. Lnh o Vit Nam Quc dn ng pht ng cuc khi ngha m ngy 9-2-1930 nhiu tnh nhng nhanh chng b thc dn Php dp tt.
24
25
26
||=> Trc yu cu lch s ca x hi Vit Nam, cc phong tro u tranh chng Php din ra si ni, v t c kt qu nhng mc khc nhau. > Mc tiu ca cc cuc u tranh thi k ny u hng ti ginh c lp cho dn tc, nhng trn cc lp trng giai cp khc nhau. Cc phong tro hng ti hoc khi phc ch phong kin hoc thit lp ch qun ch lp hin, hoc cao hn l thit lp ch cng ha t sn. > Phng thc v bin php tin hnh khc nhau: bo ng hoc ci cch; quan im tp hp lc lng bn ngoi khc nhau: da vo Php thc hin ci cch, hoc da vo ngoi vin nh Php nhng cui cng cc cuc u tranh u tht bi. > Mt s t chc theo lp trng quc gia t sn ra i th hin vai tr ca mnh trong cuc u tranh ginh c lp dn tc v dn ch. Nhng cc phong tro v t chc trn, do nhng hn ch v giai cp, v ng li chnh tr; h thng t chc thiu cht ch; cha tp hp c rng ri lc lng ca dn tc, nht l cha tp hp c hai lc lng x hi c bn l cng nhn v nng dn, nn cui cng khng thnh cng. S tht bi ca cc phong tro yu nc theo lp trng quc gia t sn Vit Nam u th k XX phn nh a v kinh t v chnh tr yu km ca giai cp ny trong tin trnh cch mng dn tc, phn nh s bt lc ca h trc nhng nhim v do lch s dn tc Vit Nam t ra. > S tht bi ca cc phong tro yu nc chng thc dn Php cui th k XIX u th k XX chng t con ng cu nc theo h t tng phong kin v h t tng t sn b tc. Cch mng Vit Nam lm vo tnh trng khng hong su sc v ng li, v giai cp lnh o. Nhim v lch s t ra l phi tm mt con ng cch mng mi, mt giai cp t cch i biu cho quyn li ca dn tc, ca nhn dn, c uy tn v nng lc lnh o cuc cch mng dn tc, dn ch i n thnh cng. > Mc d tht bi nhng s pht trin mnh m ca phong tro yu nc cui th k XIX u th k XX c ngha rt quan trng. N l s tip ni truyn thng yu nc kin cng bt khut v c lp t do ca dn tc Vit Nam. S pht trin ca phong tro yu nc l c s x hi thun li cho s tip bin con ng cch mng v sn Vit Nam v l mt trong nhng nhn t a ti s ra i ca ng Cng sn. c) Phong tro yu nc theo khuynh hng v sn
27
- Nguyn i Quc chun b cc iu kin v chnh tr, t tng v t chc cho vic thnh lp ng Cng sn Vit Nam.
28
+ Nm 1911, Nguyn Tt Thnh ra i tm ng cu nc. Trn hnh trnh ca mnh, Nguyn i Quc tm hiu k cc cuc cch mng in hnh trn th gii. Ngi nh gi cao t tng t do, bnh ng, bc i v quyn con ngi ca cc cuc cch mng t sn tiu biu din ra M 1776, Php 1789 nhng cng nhn thc r nhng hn ch ca cc cuc cch mng l khng th a li c lp v hnh phc thc s cho nhn dn cc nc ni chung v nhn dn Vit Nam ni ring. Ngi quan tm v nh gi cao Cch mng thng Mi Nga bi tnh cht thnh cng trit (dn chng c hng hnh phc t do, bnh ng tht). + Thng 7 1920, Nguyn i Quc tm hiu ch ngha Mc-Lnin v tm thy trong Lun cng ca L-nin mt li gii cho con ng gii phng nhn dn Vit Nam, v cch mng thuc a + Thng 12 1920, Nguyn i Quc tham d i hi ng X hi Php, b phiu tn thnh vic gia nhp Quc t III v trc tip tham gia sng lp ng Cng sn Php. S kin ny nh du bc ngot trong cuc i hot ng cch mng ca Ngi t ngi yu nc tr thnh ngi cng sn v tng bc a ra con ng gii phng dn tc Vit Nam. + T nm 1920 tr i, cng vi vic thc hin nhim v phi hp vi phong tro cng sn quc t, Nguyn i Quc xc tin vic truyn b ch ngha Mc-Lnin, ra phng hng chin lc cho cch mng Vit Nam v chun b nhng iu kin thnh lp ng cng sn Vit Nam. > Nguyn i Quc tch cc truyn b ch ngha Mc-Lnin vo Vit Nam thng qua nhng bi ng trn bo Ngi cng kh, Nhn o, i sng cng nhn v xut bn mt s tc phm, c bit l tc phm Bn n ch thc dn Php (nm 1925). Tc phm ny vch r m mu v th on ca ch ngha quc v che giu ti c di v bc khai ha vn minh, t khi dy mnh m tinh thn yu nc, thc tnh tinh thn dn tc nhm nh ui thc dn Php xm lc.
> Thng 11-1924, Nguyn i Quc ti Qung Chu (Trung Quc). Thng 6-1925, Ngi thnh lp Hi Vit Nam Cch mng thanh nin (Thanh Nin) hot ng theo khuynh hng cch mng v sn: lm cch mng dn tc v cch mng th gii; thnh lp chnh ph nhn dn, mu cu hnh phc cho nhn dn; xy dng x
29
hi cng sn ch ngha; thc hin on kt vi v sn cc nc v vi cch mng th gii. Thanh nin m cc lp hun luyn chnh tr cho cn b cch mng Vit Nam, xy dng v pht trin c s cc trung tm kinh t, chnh tr trong nc. > Nm 1928, Hi thc hin ch trng v sn ha t chc bng cch a hi vin vo nh my, hm m, n in rn luyn lp trng, quan im giai cp cng nhn; truyn b ch ngha Mc-Lnin v l lun gii phng dn tc nhm thc y s pht trin ca phong tro cch mng Vit Nam. > Hi cng la chn nhng thanh nin Vit Nam u t gi i hc ti i hc Phng ng Lin X v trng Lc qun Hong Ph - Trung Quc nhm o to cn b cho cch mng Vit Nam. Cng vi vic o to cn b, Nguyn i Quc ra cc t bo Thanh nin, Cng nng, Lnh cch mnh, Tin phong truyn b ch ngha Mc-Lnin vo Vit Nam. > Nhng quan im cch mng ny tc ng thc tnh v gic ng qun chng, thc y phong tro u tranh yu nc ca nhn dn pht trin theo con ng cch mng v sn. > Nm 1927, trn c s tp hp cc bi ging ca Nguyn i Quc lp hun luyn chnh tr ca Hi Vit Nam cch mng thanh nin, Hi Lin hip cc dn tc b p bc xut bn tc phm ng cch mnh. [ng cch mnh ch r cch mng Vit Nam l cch mng gii phng dn tc m ng tin ln ch ngha x hi. Cch mng l vic chung ca c dn chng ch khng phi l vic ca mt hai ngi, do phi on kt ton dn, nhng ci ct, ci gc li l cng nng. Tc phm nhn mnh vai tr ca ng chnh tr c ngha quan trng trong vic thc hin cch mng thng li, nhng ng chnh tr phi c ch ngha chn chnh, chc chn lm ct: ch ngha Mc-Lnin. Cch mng Vit Nam cng l mt b phn ca cch mng th gii. Tc phm a ra phng php cch mng: phi gic ng v t chc qun chng cch mng, phi lm cho qun chng hiu r mc ch cch mng, bit ng tm hip lc nh giai cp p bc mnh, phi phn tch v suy tnh cn trng, c th mi m bo thnh cng cuc khi ngha vi sc mnh ca ton dn Tc phm ng cch mnh cp nhng vn c bn ca mt cng lnh chnh tr, chun b v t tng chnh tr cho vic thnh lp ng Cng sn Vit Nam. ng cch mnh c gi tr l lun v thc tin to ln vi cch mng Vit Nam.
30
- S pht trin phong tro yu nc theo khuynh hng v sn.
+ T u th k XX, cng vi s pht trin ca phong tro dn tc trn lp trng t sn, phong tro cng nhn chng li s p bc bc lt ca thc dn cng din ra t rt sm. Trong nhng nm 1919-1925, phong tro cng nhn din ra di cc hnh thc nh cng, bi cng, tiu biu nh cc cuc bi cng ca cng nhn Ba Son - Si Gn 1925 v cuc bi cng ca cng nhn nh my si Nam nh 30-4-1925 -> phong tro cng nhn thi gian ny c bc pht trin so vi trc Chin tranh th gii ln th nht. Hnh thc bi cng tr nn ph bin, din ra trn quy m ln hn v thi gian di hn. Trong nhng nm 1926-1929, phong tro cng nhn c s tham gia lnh o ca cc t chc nh Hi Vit Nam Cch mng thanh nin, Cng hi v cc t chc cng sn ra i t nm 1929. giai on ny nhiu cuc bi cng ca cng nhn din ra. T nm 1928 n nm 1929 c khong 40 cuc u tranh ca cng nhn din ra trong ton quc. Cc cuc u tranh trong thi gian ny mang tnh cht chnh tr r rt. Mi cuc u tranh c s lin kt gia cc nh my, cc ngnh v cc a phng. Phong tro cng nhn c sc li cun phong tro dn tc theo con ng cch mng v sn.
31
+ Phong tro yu nc ca nng dn pht trin mnh m, din ra nhiu ni trong c nc. Dn cy tnh dy, chng quc v a ch rt kch lit: nm 1927, nng dn lng Ninh Thanh Li (Rch Gi) u tranh chng bn thc dn v a ch chim t; nng dn cc tnh H Nam, Nam nh, Ninh Bnh, Thi Bnh, Ngh An, H Tnh u tranh chng a ch cp t, yu cu chia rung cng Phong tro nng dn v cng nhn h tr ln nhau trong cuc u tranh chng thc dn, phong kin. iu c bit trong phong tro cch mng ng Dng l s u tranh ca qun chng cng nhn, nng dn c tnh cht c lp r rt ch khng phi chu nh hng quc gia ch ngha nh lc trc na. - S ra i ca cc t chc cng sn Vit Nam
32
+ Thng 3-1929, mt s hi vin ca t chc Thanh nin Bc K lp ra Chi b cng sn u tin Vit Nam. Thng 5-1929, c xy ra bt ng gia cc on i biu tham d i hi v vn thnh lp ng cng sn: c nhng i biu mun thnh lp ngay mt ng cng sn v gii th t chc Hi Vit Nam cch mng thanh nin trong khi c nhng i biu khc cng mun thnh lp ng cng sn nhng khng mun t chc ng gia i hi Thanh nin v cng khng mun ph Thanh nin trc khi thnh lp ng. Trong bi cnh cc t chc cng sn u tin Vit Nam ra i. > ng Dng Cng sn ng ra i ngy 17-6-1929. Tuyn ngn ca ng ny nu r: ng Dng Cng sn ng t chc i a s v tin hnh lin minh cng-nng vi mc ch nh quc, nh t bn, dit tr ch phong kin, gii phng cng nng, thc hin x hi bnh ng, t do, bc i, tc l x hi cng sn. > Ma thu nm 1929, trc s ra i c ng Dng Cng sn ng v p ng cc yu cu ca phong tro cch mng, cc hi vin Hi Vit Nam Cch mng thanh nin Trung K v Nam K thnh lp An Nam Cng sn ng. ng hot ng theo chng trnh ca Quc t Cng sn III. > Nhng ng vin tin tin ca ng Tn Vit thnh lp ra ng Dng Cng sn lin on thng 91929. Tuyn t ca ng Dng Cng sn lin on nu r: ly ch ngha cng sn lm nn mng, ly lin minh cng nng binh lm i tng vn ng cch mng tin hnh cch mng cng sn trong x ng Dng, lm cho x s ca chng ta hon ton c lp, xa b nn ngi bc lt p bc ngi, xy dng ch cng nng chuyn chnh tin ln cng sn ch ngha trong ton x ng Dng. ||=> Ba t chc cng sn u ging cao ngn c chng quc, phong kin, xy dng ch ngha cng sn Vit Nam, nhng li hot ng phn tn, chia r nh hng xu n phong tro cch mng Vit Nam lc ny. V vy, vic khc phc s chia r, phn tn gia cc t chc cng sn l yu cu khn khit ca cch mng nc ta, l nhim v cp bch trc mt ca tt c nhng ngi cng sn Vit Nam. II. Hi ngh thnh lp ng v Cng lnh chnh tr u tin ca ng 1. Hi ngh thnh lp ng
33
- Bi cnh lch s:
34
+ n cui nm 1929, cc t chc cng sn nhn thc c s cn thit v cp bch phi thnh lp mt ng cng sn thng nht, chm dt s chia r trong phong tro cng sn Vit Nam. iu ny phn nh qu trnh t thc ca nhng ngi cng sn Vit Nam v nhu cu phi thng nht cc t chc cng sn thnh mt ng cng sn duy nht. + Ngy 27-10-1929, Quc t Cng sn gi nhng ngi Cng sn ng Dng ti liu V vic thnh lp mt ng cng sn ng Dng, yu cu phi khc phc ngay s chia r gia cc nhm cng sn v thnh lp mt ng ca giai cp v sn. + Nhn c tin v s chia r ca nhng ngi cng sn ng Dng, Nguyn i Quc ri Xim n Trung Quc. Ti Hng Cng, Ngi ch tr Hi ngh hp nht cc t chc cng sn. Hi ngh hp t ngy 6-1 v cc i biu tr v An Nam ngy 8-2. Ngh quyt i hi i biu ton quc ln th III ca ng Lao ng Vit Nam (10-9-1960) quyt ngh ly ngy 3-2 dng lch hng nm lm ngy k nim thnh lp ng.
- Thnh phn hi ngh gm 7 i biu. Hi ngh tp trung vo nhng ni dung sau: + Hi ngh tho lun v nht tr vi 5 im ln trong ngh ca Nguyn i Quc: Xa b mi thnh kin xung t c, thnh tht hp tc thng nht cc nhm cng sn ng Dng; ly tn ng l ng Cng sn Vit Nam; tho Chnh cng v iu l s lc ca ng; nh k hoch thc hin vic thng nht trong nc; c mt Ban Trung ng lm thi gm chn ngi, trong c hai i biu chi b cng sn Trung Quc ng Dng. + Hi ngh tho lun v thng qua cc vn kin: Chnh cng vn tt, Sch lc vn tt, Chng trnh tm tt v iu l vn tt ca ng Cng sn Vit Nam. + Hi ngh quyt nh phng chm, k hoch thng nht cc t chc cng sn trong nc, quyt nh ra bo, tp ch ca ng Cng sn Vit Nam.
35
- Ngy 24-2-1930, theo ngh ca ng Dng Cng sn Lin on, Ban Chp hnh Trung ng lm thi hp v ra Ngh quyt chp nhn ng Dng Cng sn Lin oan gia nhp ng Cng sn Vit Nam. Vic hp nht ba t chc cng sn c hon tt. - Hi ngh hp nht thnh cng v s ra i ca ng Cng sn Vit Nam th hin bc pht trin bin chng qu trnh vn ng ca cch mng Vit Nam s pht trin v cht t Hi Vit Nam cch mng thanh nin n ba t chc cng sn, n ng Cng sn Vit Nam trn nn tng ch ngha Mc-Lnin v quan im cch mng Nguyn i Quc.
2. Cng lnh chnh tr u tin ca ng - Cc vn kin c thng qua ti hi ngh thnh lp ng Cng sn Vit Nam: Chnh cng vn tt ca ng, Sch lc vn tt ca ng, Chng trnh tm tt ca ng hp thnh Cng lnh chnh tr u tin
36
ca ng Cng sn Vit Nam. Cng lnh xc nh cc vn c bn ca Cch mng Vit Nam:
+ Phng hng chin lc ca Cch mng Vit Nam l: cch mng t sn dn quyn v cch mng rung t i ti x hi cng sn. + Nhim v ca cch mng t sn dn quyn v cch mng rung t: > V chnh tr: nh quc ch ngha Php v phong kin, lm cho nc Vit Nam hon ton c lp; lp chnh ph cng nng binh, t chc qun i cng nng. > V kinh t: th tiu cc th quc tri; tch thu ton b sn nghip ln (nh cng nghip, vn ti, ngn hng v.v.) ca t bn quc ch ngha Php giao cho chnh ph cng nng binh qun l; tch thu ton b rung t ca bn quc ch ngha lm ca cng chia cho dn cy ngho; b su thu cho dn cy ngho; m mang cng nghip v nng nghip; thi hnh lut ngy lm 8 gi. > V vn ha x hi: dn chng c t do t chc, nam n bnh quyn v.v.; ph thng gio dc theo hng cng nng ha. + V lc lng cch mng: ng phi thu phc c i b phn dn cy v phi da vo hng dn cy ngho lm th a cch mng, nh bn i a ch v phong kin, phi lm cho cc on th th thuyn v dn cy (cng hi, hp tc x) khi di quyn lc v nh hng ca bn t bn quc gia; phi ht sc lin lc vi tiu t sn, tr thc, trung nng, Thanh nin, Tn Vit, .v.v ko h i vo phe v sn giai cp. i vi ph nng, trung, tiu a ch v t bn An Nam m cha l r mt phn cch mng th phi li dng, t lu mi lm cho h ng trung lp. B phn no ra mt phn cch mng th phi nh . V lnh o cch mng: giai cp v sn l lc lng lnh o cch mng Vit Nam. ng l i tin phong ca giai cp v sn, phi thu phc c i b phn giai cp mnh, phi lm cho giai cp mnh lnh o dn chng; trong khi lin minh vi cc giai cp, phi rt cn thn, khng khi no nhng b mt cht li ch g ca cng nng m i vo con ng tha hip.
37
V quan h ca cch mng Vit Nam vi phong tro cch mng th gii: cch mng Vit Nam l mt b phn ca cch mng th gii, phi thc hnh lin minh vi cc dn tc b p bc v giai cp v sn th gii, nht l giai cp v sn Php. Thc tin qu trnh vn ng ca cch mng Vit Nam trong gn 80 nm qua chng minh r tnh khoa hc v tnh cch mng, tnh ng n v tin b ca cng lnh chnh tr u tin ca ng Cng sn Vit Nam. 3. ngha lch s s ra i ng Cng sn Vit Nam v Cng lnh chnh tr u tin ca ng
38
39
ng Cng sn Vit Nam ra i l kt qu tt yu ca cuc u tranh dn tc v u tranh giai cp, l s khng nh vai tr lnh o ca giai cp cng nhn Vit Nam v h t tng Mc-Lnin i vi cch mng Vit Nam. ng Cng sn Vit Nam l sn phm ca s kt hp ch ngha Mc-Lnin vi phong tro cng nhn v phong tro yu nc ca nhn dn Vit Nam. - ng Cng sn Vit Nam ra i to nn s thng nht v t tng, chnh tr v hnh ng ca phong tro cch mng c nc, hng ti mc tiu c lp dn tc v ch ngha x hi. - S kin ng Cng sn Vit Nam ra i l mt bc ngot v cng quan trng trong lch s cch mng Vit Nam, chng t giai cp v sn trng thnh v sc lnh o cch mng. - Cng lnh chnh tr ng n l c s ng lnh o phong tro cch mng Vit Nam, gii quyt c tnh trng khng hong v ng li v giai cp lnh o cch mng din ra u th k XX, tp hp c sc mnh ton dn tc, kt hp c sc mnh dn tc vi sc mnh thi i, m ra con ng v phng hng pht trin mi ph hp vi t nc Vit Nam, ph hp vi s nghip u tranh chung ca nhn dn th gii v ha bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi.
40
Chng II ng li u tranh ginh chnh quyn (1930-1945)
Thi k 1930-1945, ng vn ng, gio dc, t chc qun chng, chun b lc lng, nm bt thi c, pht ng ton dn tng khi ngha, ginh li c lp, t do sau hn 80 nm mt nc.
41
I. Ch trng u tranh t nm 1930 n nm 1939 1. Trong nhng nm 1930-1935
a) Lun cng chnh tr thng 10-1930
42
- Trn Ph sau mt thi gian hc tp Lin X, thng 4 1930, c Quc t Cng sn c v nc hot ng. Thng 7-1930, Trn Ph c b sung vo Ban Chp hnh Trung ng ng. T ngy 14 n ngy 3010-1930, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng hp ln th nht ti Hng cng (Trung Quc) do Trn Ph ch tr. Hi ngh thng qua ngh quyt v tnh hnh v nhim v cn kp ca ng; tho lun Lun cng chnh tr ca ng, iu l ng v iu l cc t chc qun chng. Thc hin ch th ca Quc t Cng sn, Hi ngh quyt nh i tn ng Cng sn Vit Nam thnh ng Cng sn ng Dng. Hi ngh c ra Ban Chp hnh Trung ng chnh thc v c Trn Ph lm Tng B th.
- Ni dung Lun cng chnh tr 10-1930: + Lun cng chnh tr phn tch c im, tnh hnh x hi thuc a na phong kin v nu ln nhng vn c bn ca cch mng t sn dn quyn ng Dng do giai cp cng nhn lnh o. > Mu thun giai cp ang din ra gay gt ng Dng gia mt bn l th thuyn, dn cy v cc phn t lao kh vi mt bn l a ch phong kin v t bn quc.
43
> Phng hng chin lc ca cch mng l lm cch mng t sn dn quyn trong giai on u c tnh cht th a v phn , ly y lm thi k d b lm cch mng x hi, sau khi cch mng t sn dn quyn thng li s tip tc pht trin b qua thi k t bn m u tranh thng ln con ng x hi ch ngha. > Nhim v ca cch mng t sn dn quyn l nh phong kin, tin hnh cch mng rung t trit v nh quc ch ngha Php, lm cho ng Dng hon ton c lp. Hai nhim v chin lc y c mi quan h khng kht vi nhau. Vn rung t l c s ng ginh quyn lnh o dn cy v cng l ct li ca cch mng t sn dn quyn.
> V lc lng cch mng: giai cp v sn va l ng lc chnh ca cch mng t sn dn quyn va l giai cp lnh o cch mng. Dn cy l lc lng ng o nht v l ng lc mnh ca cch mng. T sn thng nghip ng v phe quc v a ch chng li cch mng, cn t sn cng nghip th ng v pha quc gia ci lng v khi cch mng pht trin cao th h s theo quc. Trong giai cp tiu t sn, b phn th cng nghip c thi do d; tiu t sn thng gia th khng tn thnh cch mng, tiu t sn tr thc th c xu hng quc gia ch ngha v ch c th hng hi tham gia chng quc trong thi k u. Ch c cc phn t lao kh th nh nhng ngi bn hng rong, th th cng nh v tri thc tht nghip mi i theo cch mng m thi. > V phng php cch mng: ra sc chun b cho qun chng v con ng v trang bo ng theo ngh thut qun s. > V quan h gia cch mng Vit Nam vi cch mng th gii: cch mng ng Dng l mt b phn ca cch mng v sn th gii, v th giai cp v sn ng Dng phi on kt gn b vi giai cp v sn th gii, trc ht l giai cp v sn Php v phi mt thit lin lc vi phong tro cch mng cc nc thuc a v na thuc a nhm m rng v tng cng lc lng cho cuc u tranh cch mng ng Dng.
44
> V vai tr lnh o ca ng: s lnh o ca ng cng sn l iu kin ct yu cho thng li ca cch mng. ng phi c ng li chnh tr ng n, c k lut tp trung, lin h mt thit vi qun chng. ng l i tin phong ca giai cp v sn ly ch ngha Mc-Lnin lm nn tng t tng, i biu chung cho quyn li ca giai cp v sn ng Dng, u tranh t mc ch cui cng l ch ngha cng sn.
45
- Mt vi nhn xt:
+ Lun cng 10-1930 a ra cch gii quyt nhiu vn cn bn thuc v chin lc cch mng, c mt s im khc vi Cng lnh chnh tr u tin 2-1930. > Lun cng chnh tr khng nu c mu thun ch yu l mu thun gia dn tc Vit Nam v quc Php, t khng t nhim v chng quc ln hng u. > Lun cng nh gi khng chnh xc vai tr cch mng ca tng lp tiu t sn, ph nhn mt tch cc ca t sn dn tc v cha thy c kh nng phn ha, li ko mt b phn a ch va v nh trong cch mng gii phng dn tc, t Lun cng khng ra c chin lc lin minh dn tc v giai cp rng ri trong cuc u tranh chng quc xm lc v tay sai. + S d c nhng im khc nhau ni trn l do Hi ngh 10-1930 cha nhn thc ng c im ca x hi thuc a, na phong kin Vit Nam, ng thi, do nhn thc gio iu, my mc v vn dn tc v giai cp trong cch mng thuc a v li chu nh hng khuynh hng t ca Quc t Cng sn v mt s ng cng sn trong thi gian . Do vy, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng thng 10-1930 khng chp nhn nhng quan im mi, sng to, c lp t ch ca Hi ngh hp nht cc t chc cng sn th hin trong Cng lnh chnh tr u tin. b) Ch trng khi phc t chc ng v phong tro cch mng - Ngay sau khi ra i, ng Cng sn Vit Nam pht ng mt phong tro u tranh cch mng rng ln vi nh cao l X vit Ngh Tnh. Phong tro em li cho qun chng lng t tin vo sc mnh cch mng ca bn thn mnh. - Hng dp tt phong tro v tiu dit ng Cng sn ng Dng, thc dn Php v tay sai thng tay n p, khng b. Cc c quan lnh o ca ng trung ng v a phng ln lt b ph v, qun chng yu nc b git hi, t y. u nm 1932, cc y vin Ban Chp hnh Trung ng ng v hu ht y vin x y ba k u b ch bt v nhiu ngi hy sinh.
46
- S khng b ca k th khng lm nhng chin s cch mng v qun chng yu nc t b con ng cch mng.
47
+ Mt s cuc u tranh ca cng nhn v nng dn vn n ra, nhiu chi b ng trong nh t c thnh lp, h thng t chc ng tng bc c phc hi. Mt s t chc ng Cao Bng, Sn Ty, H Ni, Hi Phng, Nam nh, Thi Bnh, Thanh Ha, Qung Tr, Qung Nam, Qung Ngi v nhiu ni khc min Nam vn c duy tr v bm chc qun chng hot ng. Nhiu ng vin vt t v tch cc tham gia khi phc t chc ng v lnh o qun chng u tranh. Cc x y ba k b thc dn Php ph v nhiu ln ln lt c lp li trong nhng nm 1931 v 1933. Nhiu tnh y, huyn y, chi b ln lt c phc hi. min ni pha Bc, mt s t chc ca ng c thnh lp. + u nm 1932, trc chuyn bin ca tnh hnh trong nc, theo ch th ca Quc t Cng sn, L Hng Phong cng mt s ng ch ch cht trong v ngoi nc t chc ra Ban lnh o Trung ng ng v n thng 6-1932 cng b Chng trnh hnh ng ca ng cng sn ng Dng. Nhng yu cu chnh tr trc mt cng vi nhng bin php t chc v u tranh do ng vch ra trong Chng trnh hnh ng nm 1932 ph hp vi iu kin lch s lc by gi. Nh vy, phong tro cch mng ca qun chng v h thng t chc ng nhanh chng c khi phc. + Thng 3-1935, i hi i biu ln th nht ca ng Cng sn ng Dng c t chc ti Ma Cao Trung Quc. i hi khng nh thng li cuc u tranh khi phc phong tro cch mng v h thng t chc ng. i hi ra ba nhim v trc mt l: cng c v pht trin ng; y mnh cng cuc vn ng v thu phc qun chng; m rng tuyn truyn chng quc, chng chin tranh, ng h Lin X, ng h cch mng Trung Quc
48
49
50
2. Trong nhng nm 1936-1939
a) Hon cnh lch s - Tnh hnh th gii + Cuc khng hong kinh t trong nhng nm 1929-1933 lm cho mu thun ni ti ca ch ngha t bn ngy cng gay gt v phong tro cch mng ca qun chng dng cao. + Ch ngha pht xt xut hin v thng th mt s ni nh pht xt Ht-le c, pht xt Ph-rng-c Ty Ban Nha, pht xt Mt-x-lini Italia v phi S quan tr Nht Bn. Lc lng pht xt c Nht lin kt vi nhau, ro rit chun b chin tranh chia li th trng th gii v thc hin mu tiu dit Lin X, y li phong tro cch mng v sn ang pht trin mnh m. Nguy c ca ch ngha Pht xt v chin tranh th gii e da nghim trng nn ha bnh v an ninh quc t.
51
+ i hi ln th VII ca Quc t Cng sn hp ti Mt-c-va thng 7-1935. on i biu ca ng Cng sn ng Dng do L Hng Phong dn u tham d i hi. i hi xc nh k th nguy him trc mt ca giai cp v sn v nhn dn lao ng th gii lc ny cha phi l ch ngha quc ni chung, m l ch ngha pht xt. i hi vch ra nhim v trc mt ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng th gii lc ny cha phi l u tranh lt ch ngha t bn, ginh chnh quyn, m l u tranh chng ch ngha pht xt, chng chin tranh, bo v dn ch v ha bnh. thc hin c nhim v cp bch , cc ng cng sn v nhn dn cc nc trn th gii phi thng nht hng ng ca mnh, lp mt trn nhn dn rng ri chng pht xt v chin tranh, i t do, dn ch, ha bnh v ci thin i sng. i vi cc nc thuc a v na thuc a, vn lp mt trn thng nht chng quc c tm quan trng c bit.
- Tnh hnh trong nc
52
+ Cuc khng hong kinh t 1929-1933 tc ng su sc khng nhng n i sng cc giai cp v tng lp nhn dn lao ng m cn tc ng c n nhng nh t sn, a ch hng va v nh. Trong khi , bn cm quyn phn ng ng Dng vn ra sc v vt, bc lt, bp nght mi quyn t do, dn ch v thi hnh chnh sch khng b, n p phong tro u tranh ca nhn dn ta. Tnh hnh trn lm cho cc tng lp tuy c quyn li khc nhau nhng u cm th thc dn, t bn c quyn Php v u c nguyn vng chung l u tranh i quyn sng, quyn t do, dn ch, cm o v ha bnh. + H thng ng v cc c s cch mng ca qun chng c khi phc. y l yu t quyt nh bc pht trin mi ca phong tro cch mng nc ta. b) Ch trng v nhn thc mi ca ng - Trc nhng chuyn bin ca tnh hnh trong nc v quc t, c bit l ch trng ca i hi ln th VII Quc t Cng sn, trong nhng nm 1936-1939, Ban Chp hnh Trung ng ng Cng sn ng Dng Hp hi ngh ln th hai (thng 7-1936), ln th ba (thng 3-1937), ln th t (thng 9-1937) v ln th nm (thng 3-1938) ra nhng ch trng mi v chnh tr, t chc v hnh thc u tranh mi ph hp vi tnh hnh cch mng nc ta.
- Ch trng u tranh i quyn dn ch, dn sinh + Xc nh cch mng ng Dng lc ny cha t ti trnh trc tip nh quc Php, lp chnh quyn cng nng, gii quyt vn in a. Trong khi , yu cu bc thit trc mt ca nhn dn lc l t do, dn ch, ci thin i sng. V vy, ng quyt nh nm ly nhng yu cu ca qun chng pht ng u tranh, to tin a cch mng tin ln nhng bc cao hn sau ny. + K th trc mt v nguy hi nht ca nhn dn ng Dng cn tp trung nh l bn phn ng thuc a v b l tay sai ca chng. + Nhim v trc mt ca cch mng l chng pht xt, chng chin tranh quc, chng bn phn ng thuc a v tay sai, i t do, dn ch, cm o v ha bnh.
53
+ Quyt nh thnh lp Mt trn Nhn dn phn ng Dng (11/1936), bao gm cc giai cp, dn tc, ng phi, on th chnh tr, x hi v tn ngng tn gio khc nhau, vi nng ct l lin minh cng nng. Sau ny ph hp vi tnh hnh mi, Mt trn Nhn dn phn c i tn thnh Mt trn Thng nht dn ch ng Dng, gi tt l Mt trn Dn ch ng Dng (6/1938). + V vn on kt quc t: khng nhng phi on kt cht ch vi giai cp cng nhn v ng Cng sn Php vi khu hiu ng h Mt trn Nhn dn Php m cn on kt lc lng tin b trong chnh gii Php theo khu hiu ng h Chnh ph Mt trn nhn dn Php, qua cng nhau chng li k th chung l bn pht xt Php v bn phn ng thuc a ng Dng. + V hnh thc t chc v bin php u tranh: chuyn t hnh thc t chc b mt khng hp php sang cc hnh thc t chc, u tranh cng khai v na cng khai, hp php v na hp php, nhm lm cho ng m rng s quan h vi qun chng, gio dc, t chc v lnh o qun chng u tranh bng cc hnh thc v khu hiu thch hp; gi vng nguyn tc cng c, tng cng t chc v hot ng b mt ca ng; gi vng mi quan h gia b mt v cng khai, hp php vi khng hp php v phi m bo s lnh o ca t chc ng b mt vi nhng t chc v hot ng cng khai hp php.
- Nhn thc mi ca ng v mi quan h gia hai nhim v dn tc v dn ch Cng vi ra ch trng mi lnh o nhn dn ta u tranh nhm thc hin cc quyn dn ch, dn sinh, Ban Chp hnh Trung ng ng t vn nhn thc li mi quan h gia hai nhim v dn tc v dn ch, phn v in a trong cch mng ng Dng: + L thuyt v cch mng trc y c ch cha xc ng. Trong tnh hnh mi, cch mng dn tc khng nht nh phi kt cht vi cuc cch mng in a. Ngha l khng th ni rng: mun nh quc cn phi pht trin cch mng in a, mun gii quyt vn in a th cn phi nh quc.
54
+ Ni dung u tranh ph thuc vo yu cu khch quan ca lch s: nu nhim v chng quc l cn kp cho lc hin thi, cn vn gii quyt in a tuy quan trng nhng cha phi trc tip bt buc th c th trc tp trung nh quc ri sau mi gii quyt vn in a. Nhng cng c khi vn in a v phn phi lin tip gii quyt, vn ny gip cho vn kia lm xong mc ch ca cuc vn ng. Ngha l, cuc u tranh chng quc pht trin ti mc cao, cn tng thm lc lng u tranh th cn phi pht trin cuc cch mng in a. Lc lng cch mng phi la chn vn no quan trng hn m gii quyt trc, phi chn k th chnh, nguy him nht, tp trung lc lng ca mt dn tc ginh thng li trit . => y l nhn thc mi ca Ban Chp hnh Trung ng, n ph hp vi tinh thn trong Cng lnh chnh tr u tin ca ng v bc u khc phc nhng hn ch ca Lun cng chnh tr thng 10-1930.
- Thng 3-1939, Tuyn ngn ca ng Cng sn ng Dng i vi thi cuc ch r ha pht xt ang ti gn, Chnh ph Php ngy cng bp nght t do, dn ch, tng cng bc lt nhn dn v ro rit chun b chin tranh. Tuyn ngn cng ku gi cc tng lp nhn dn phi thng nht hnh ng hn na trong vic i cc quyn t do dn ch, chng nguy c chin tranh quc. - Thng 7-1939, ng Cng sn ng Dng xut bn cun T ch trch ca Tng B th Nguyn Vn C. Tc phm phn tch nhng vn c bn v xy dng ng, tng kt nhng kinh nghim cuc vn ng dn ch ca ng, nht l ng li xy dng Mt trn dn ch ng Dng. Tc phm c tc dng ln trong cuc u tranh khc phc nhng lch lc, sai lm trong phong tro vn ng dn ch, tng cng on kt nht tr trong ni b ng, m cn l mt vn kin l lun quan trng v xy dng ng, v cng tc vn ng thnh lp mt trn dn tc thng nht rng ri trong u tranh cch mng Vit Nam.
55
* Tm li, trong nhng nm 1936-1939, ch trng mi ca ng gii quyt ng n mi quan h gia mc tiu chin lc v mc tiu c th trc mt ca cch mng, mi quan h gia lin minh cng nng v mt trn on kt dn tc rng ri, gia vn dn tc v vn giai cp, gia phong tro cch mng ng Dng vi phong tro cch mng Php v trn th gii; ra c cc hnh thc t chc v u tranh linh hot, thch hp nhm hng dn qun chng u tranh ginh quyn li hng ngy, chun b cho nhng cuc u tranh cao hn v c lp v t do. - Cc ngh quyt ca Ban Chp hnh Trung ng trong thi k ny nh du bc trng thnh ca ng v chnh tr v t tng, th hin bn lnh v tinh thn c lp, t ch, sng to ca ng, m ra mt phong tro u tranh si ng trong c nc: phong tro dn ch dn sinh 1936-1939.
56
57
II. Ch trng u tranh t nm 1939 n nm 1945 1. Hon cnh lch s v s chuyn hng ch o chin lc ca ng
58
a) Tnh hnh th gii v trong nc - Tnh hnh th gii + Thng 9-1945, chin tranh th gii th hai bng n. Chnh ph Php thi hnh bin php n p lc lng dn ch trong nc v phong tro cch mng thuc a. Mt trn nhn dn Php tan v. ng Cng sn Php b t ra ngoi vng php lut. Thng 6-1940, Chnh ph Php u hng c. + Vi s kin qun pht xt c tn cng Lin X ngy 22-6-1941, tnh cht chin tranh quc chuyn thnh chin tranh gia cc lc lng dn ch do Lin X lm tr ct vi cc lc lng pht xt do c cm u. => Chin tranh th gii ln th hai nh hng mnh m v trc tip n ng Dng
- Tnh hnh trong nc
59
+ Ngy 28-9-1939, Ton quyn ng Dng ra ngh nh cm tuyn truyn cng sn, cm lu hnh, tng tr ti liu cng sn, t ng Cng sn ng Dng ra ngoi vng php lut, gii tn cc hi i hu, nghip on v tch thu ti sn ca cc t chc , ng ca cc t bo v nh xut bn, cm hi hp v t tp ng ngi. + Thc dn Php thi hnh chnh sch thi chin rt tn bo. Chng pht xt ha b my thng tr, thng tay n p phong tro cch mng ca nhn dn, tp trung lc lng tiu dit ng Cng sn ng Dng. + Mt s quyn t do, dn ch ginh c trong thi k 1936-1939 b th tiu. Chng ban b lnh tng ng vin, thc hin chnh sch kinh t ch huy nhm tng cng v vt sc ngi, sc ca phc v chin tranh ca quc. Hn by vn thanh nin b bt sang Php lm bia n. Hng nghn cuc bt b khm xt bt ng din ra khp mi ni. + Li dng Php u hng c, ngy 22-9-1940 pht xt Nht tn cng Lng Sn ri b vo Hi Phng. Ngy 23-9-1940, Php k hip nh u hng Nht. Nht tip tc s dng b my ca Php ng Dng. T , nhn dn ta chu hai tng p bc, bc lt ca Php v Nht. Mu thun gia dn tc ta vi quc, pht xt Php Nht tr nn gay gt hn bao gi ht.
b) Ni dung ch trng chuyn hng ch o chin lc - Ban Chp hnh Trung ng ng hp hi ngh ln th su (11-1939), ln th by (11-1940), ln th tm (5-1941) quyt nh chuyn hng ch o chin lc cch mng. Sau Hi ngh ln th tm Ban Chp hnh Trung ng (5-1941), Nguyn i Quc gi th ku gi ng bo c nc on kt thng nht nh ui PhpNht, nhn mnh: Trong lc ny, quyn li dn tc gii phng cao hn ht thy. Chng ta phi on kt li nh bn quc v Vit gian ng cu ging ni ra khi nc si la nng. S chuyn hng ch o chin lc c nhng ni dung chnh sau: + a nhim v gii phng dn tc ln hng u: mu thun ch yu nc ta i hi c gii quyt cp bch l mu thun gia dn tc ta vi bn quc, pht xt Php-Nht. Ban Chp hnh Trung ng quyt nh tm gc khu hiu nh a ch, chia rung t cho dn cy bng khu hiu Tch thu rung t ca
60
bn quc v Vit gian chia cho dn cy ngho, Chia li rung t cng cho cng bng v gim t, gim tc
+ Thnh lp Vit Nam c lp ng minh (cn gi l Vit Minh) on kt, tp hp lc lng cch mng nhm mc tiu gii phng dn tc thay cho hnh thc mt trn trc ; i tn cc hi phn thnh hi cu quc (Cng nhn cu quc, Nng dn cu quc, Thanh nin cu quc, Ph n cu quc, Thiu nin cu quc) vn ng, thu ht mi ngi dn yu nc khng phn bit thnh phn, la tui, on kt bn nhau ng cu T quc, cu ging ni. + Xc nh xc tin chun b khi ngha v trang l nhim v trung tm ca ng v nhn dn ta trong giai on hin ti; ra sc pht trin lc lng cch mng (bao gm lc lng chnh tr v lc lng v trang), xc tin xy dng cn c a cch mng. Quyt nh duy tr lc lng v trang Bc Sn v ch trng thnh lp nhng i du kch hot ng phn tn, dng hnh thc v trang va chin u chng ch, bo v nhn dn, va pht trin c s cch mng, tin ti thnh lp khu cn c, ly vng Bc Sn, V Nhai lm trung tm. + Xc nh phng chm v hnh thi khi ngha nc ta: lnh o cuc khi ngha tng phn trong tng a phng ginh thng li m ng cho mt cuc tng khi ngha to ln. + Ch trng cng tc xy dng ng nhm nng cao nng lc t chc v lnh o ca ng, ng thi ch trng gp rt o to cn b cho cch mng v y mnh cng tc vn ng qun chng.
61
=> ng li ging cao ngn c gii phng dn tc, nhn thc nhim v gii phng dn tc ln cao hn ht thy, tp hp rng ri mi ngi Vit Nam yu nc trong Mt trn Vit Minh, xy dng lc lng chnh tr ca qun chng c nng thn v thnh th, xy dng cn c a cch mng v lc lng v trang, nng cao hn na nng lc t chc v lnh o ca ng l tinh thn chung ca qu trnh chuyn hng ch o chin lc.
c) ngha ca s chuyn hng ch o chin lc
62
- Qu trnh chuyn hng ch o chin lc c hon chnh gp phn gii quyt mc tiu hng u ca cch mng Vit Nam l c lp dn tc, a n nhng ch trng, s ch o ng n thc hin mc tiu . - S chuyn hng ch o chin lc gip cho nhn dn ta c ng hng ng tin ln ginh thng li trong s nghip nh Php, ui Nht, ginh c lp cho dn tc v t do cho nhn dn. - S chuyn hng ch o chin lc ca ng gip cng tc chun b ginh c lp dn tc din ra si ni khp cc a phng trong c nc, c v v thc y mnh m phong tro cch mng ca qun chng vng ln u tranh ginh chnh quyn. + Lc lng cch mng tch cc xy dng cc t chc cu quc ca qun chng, y nhanh vic pht trin lc lng chnh tr v phong tro u tranh ca qun chng. Ngy 25-10-1941, Mt trn Vit Minh tuyn b ra i v cng b 10 chnh sch ln. H thng c s ca Vit Minh nhanh chng m rng ti khp cc vng nng thn v thnh th, hon thin cc cp t trung ng ti c s. Nhng chnh sch ca Vit Minh ch nc li dn nn c qun chng hng ng nhit lit. Mt s t chc chnh tr yu nc ra i v tham gia lm thnh vin ca Mt trn Vit Minh nh ng Dn ch Vit Nam (thng 6-1944). Lc lng chnh tr ca qun chng ngy cng ng o v c rn luyn trong u tranh chng Php-Nht do Vit Minh pht ng. - ng ch o vic v trang cho qun chng cch mng, tng bc xy dng lc lng v trang nhn dn lm c s a ti s ra i ca Vit Nam Gii phng qun sau ny. - ng Cng sn ng Dng cng ch o vic lp cc chin khu v cn c a cch mng, tiu biu l cn c Bc Sn V Nhai v cn c Cao Bng.
63
64
2. Ch trng pht ng Tng khi ngha ginh chnh quyn
a) Pht ng Cao tro khng Nht, cu nc v y mnh khi ngha tng phn
65
* Pht ng Cao tro khng Nht, cu nc: - Vo cui nm 1944, Chin tranh th gii ln th hai ang bc vo giai on kt thc. Hng qun Lin X ang truy kch tiu dit qun pht xt ti tn Bc-lin. Pht xt Nht lm vo tnh trng nguy khn. Mu thun Nht Php ngy cng gay gt. m 9-3-1945, Nht o chnh Php c chim ng Dng. Qun Php u hng qun Nht. - m ngy 9-3-1945, Ban Thng v Trung ng ng hp hi ngh m rng lng nh Bng (T Sn Bc Ninh) v ngy 12-3-1945, ra bn ch th Nht Php bn nhau v hnh ng ca chng ta, c nhng ni dung chnh sau: + Ch th nhn nh cuc o chnh ca Nht lt Php c chim ng Dng to ra mt cuc khng hong chnh tr su sc nhng iu kin khi ngha cha thc s chn mui. Tuy vy, hin ang c nhng c hi tt lm cho nhng iu kin tng khi ngha nhanh chng chn mui. + Ch th xc nh k th trc mt duy nht ca nhn dn ng Dng l pht xt Nht; quyt nh thay khu hiu nh ui pht xt Nht Php bng khu hiu nh ui pht xt Nht.
66
+ Ch th ch trng pht ng cao tro khng Nht, cu nc mnh m, lm tin cho cuc tng khi ngha. Mi hnh thc tuyn truyn, c ng, t chc v u tranh lc ny phi thay i cho thch hp vi thi k trc khi ngha nh biu tnh, bi cng chnh tr, ph kho thc ca Nht gii quyt nn i, y mnh xy dng cc i t v cu quc, v.v. + Ch th nu r phng chm u tranh lc ny l pht ng chin tranh du kch, gii phng tng vng, m rng cn c a. + Ch th d kin nhng iu kin thun li thc hin lnh tng khi ngha: khi qun ng minh ko vo ng Dng nh Nht, qun Nht ko ra mt trn ngn cn qun ng minh pha sau s h; cch mng Nht bng n v chnh quyn cch mng ca Nht c thnh lp; Nht b mt nc nh Php nm 1940 v qun i vin chinh Nht mt tinh thn.
67
* y mnh khi ngha tng phn, ginh chnh quyn b phn:
- T thng 3-1945, cao tro khng Nht cu nc din ra rt si ni, mnh m v phong ph v ni dung v hnh thc. + Phong tro u tranh v trang, khi ngha tng phn din ra trong nhiu ni vng thng du v trung du Bc K. Vit Nam tuyn truyn gii phng qun v Cu quc qun phi hp vi lc lng chnh tr ca qun chng gii phng hng lot x, chu, huyn thuc cc tnh Cao Bng, Bc Cn, Lng Sn, Thi Nguyn, Tuyn Quang. Hai cuc ni dy b phn n ra Bc Giang, Qung Ngi a n s ra i lc lng du kch cc a phng ny. Cc tnh nh M Tho, Hu Giang v.v. phong tro Vit Minh cng pht trin mnh m. + Ban Thng v Trung ng ng triu tp Hi ngh qun s cch mng Bc K ti Hip Ha Bc Giang ngy 15-4-1945 nhn nh tnh th t nhim v qun s ln trn tt c cc nhim v quan trng v cn kp trong lc ny. Chng ta phi tch cc pht trin chin tranh du kch, gy dng cn c a khng Nht chun b cuc tng khi ngha cho kp thi c. Hi ngh quyt nh thng nht cc lc lng v trang cch mng thnh Vit Nam gii phng qun; quyt nh xy dng 07 chin khu trong c nc v ch trng pht trin hn na lc lng v trang v na v trang,.v.v. + Trong thng 5 v thng 6, cc cuc khi ngha tng phn lin tip din ra v nhiu chin khu c thnh lp c ba min. khu gii phng v mt s a phng, chnh quyn nhn dn hnh thnh, tn ti song song vi chnh quyn tay sai ca pht xt Nht. + Ngy 4-5-1946, Khu gii phng c chnh thc thnh lp gm cc tnh Cao Bng, Bc Cn, Lng Sn, Tuyn Quang, Thi Nguyn, H Giang v mt s vng ln cn thuc tnh Bc Giang, Ph Th, Yn Bi, Vnh Yn.
68
+ Cng khong thi gian ny, nn i din ra nghim trng cc tnh Bc B v Bc Trung B do Nht, Php v vt hng triu tn la go ca nhn dn. Hn hai triu ng bo ta cht i. + Xut pht t li ch sng cn trc mt ca qun chng, ng Cng sn ng Dng a ra khu hiu u tranh Ph kho thc, gii quyt nn i. Ch trng p ng ng nguyn vng cp bch ca nhn dn ta, v vy trong mt thi gian ngn, ng Cng sn ng Dng ng vin c hng triu qun chng tin ln lm cch mng gii phng dn tc, gii phng con ngi.
b) Ch trng pht ng Tng khi ngha - Ngy 2-5-1945, Hng qun Lin X chim Bc-lin. Ngy 9-5-1945, pht xt c u hng khng iu kin. chu , pht xt Nht ang i n ch tht bi hon ton.
69
70
- Trc din bin mau l ca tnh hnh, Hi ngh ton quc do ng Cng sn ng Dng triu tp hp ti Tn Tro Tuyn Quang t ngy 13 n ngy 15 thng 8 nm 1945.
71
+ Hi ngh nhn nh c hi rt tt cho ta ginh chnh quyn c lp ti v quyt nh pht ng ton dn Tng khi ngha, ginh chnh quyn t tay pht xt Nht v tay sai, trc khi qun ng minh vo ng Dng. + Hi ngh a ra khu hiu u tranh Phn i xm lc, Hon ton c lp, Chnh quyn nhn dn. + Nhng nguyn tc ch o khi ngha l tp trung, thng nht v kp thi, phi nh chim ngay nhng ni chc thng, khng k l thnh ph hay nng thn, qun s v chnh tr phi phi hp; phi lm tan r tinh thn qun ch + Hi ngh quyt nh nhng vn quan trng v chnh sch i ni v i ngoi trong tnh hnh mi. V i ni, s ly 10 chnh sch ln ca Vit Minh lm chnh sch c bn ca chnh quyn cch mng. V i ngoi thc hin nguyn tc bnh ng, hp tc, thm bn bt th, trit li dng mu thun gia Php Anh v M - Tng, ht sc trnh trng hp mt mnh phi i ph vi nhiu k th trong cng mt lc; phi tranh th s ng h ca Lin X, ca nhn dn cc nc trn th gii, nht l nhn dn Php v nhn dn Trung Quc. + Hi ngh quyt nh c y ban khi ngha ton quc do Trng Chinh ph trch v kin ton Ban Chp hnh Trung ng. - m ngy 13-8-1945, y ban khi ngha ton quc ra lnh Tng khi ngha. - Ngy 16-8-1945, cng ti Tn Tro, i hi Quc dn hp. + i hi nhit lit tn thnh ch trng tng khi ngha ca ng Cng sn ng Dng v 10 chnh sch ca Vit Minh + i hi quyt nh thnh lp y ban gii phng dn tc Vit Nam v U ban Thng trc gm 5 ngi (H Ch Minh, Phm Vn ng, Trn Huy Liu, Nguyn Lng Bng v Dng c Hin), do H Ch Minh lm Ch tch. - Sau i hi Quc dn Tn Tro, Ch tch H Ch Minh gi th ti ng bo v chin s c nc. Ngi nhn mnh thi im quyt nh cho vn mnh dn tc n v ku gi dn tc Vit Nam t ng dy gii phng cho dn tc Vit Nam.
72
- Di s lnh o ca ng Cng sn ng Dng, hn 20 triu nhn dn ta nht t vng dy khi ngha ginh chnh quyn. + T ngy 14-8-1945, cc n v gii phng qun lin tip h nhiu n Nht thuc cc tnh Cao Bng, Bc Cn, Thi Nguyn, Tuyn Quang, Yn Bi v h tr qun chng tin ln ginh chnh quyn. + Ngy 18-8-1945, nhn dn cc tnh Bc Giang, Hi Dng, Phc Yn, Thi Bnh, Thanh Ha, H Tnh, Qung Nam v Khnh Ha ginh chnh quyn tnh l. + Ngy 19-8-1945, di s lnh o ca Thnh y H Ni, hng chc vn qun chng sau khi d mt tinh rm r xung ng biu tnh, tun hnh v mau chng ta i cc hng chim Ph Khm sai, Ta Th chnh, Tri lnh bo an, S Cnh st v cc cng s ca chnh quyn b nhn. Trc kh th p o ca qun chng khi ngha, hn 1 vn qun Nht H Ni t lit, khng dm chng c. Chnh quyn thuc quyn kim sot ca nhn dn. + Thng li ca cuc khi ngha H Ni ngy 19-8 c ngha quyt nh i vi c nc, lm cho chnh quyn tay sai Nht cc ni b t lit, c v mnh m nhn dn cc tnh, thnh ph khc ni dy khi ngha ginh chnh quyn. + Ngy 23-8-1945, khi ngha ginh thng li Hu v ngy 25-8-1945 ginh thng li Si Gn. => Ch trong vng 15 ngy (t 14 n 28 thng 8 nm 1945) cuc khi ngha thnh cng trn c nc, chnh quyn v tay nhn dn. - Ngy 2-9-1945, ti cuc mt tinh ln Qung trng Ba nh H Ni, i din Chnh ph lm thi, Ch tch H Ch Minh trnh trng c bn Tuyn ngn c lp, tuyn b vi quc dn ng bo v vi ton th th gii: Nc Vit Nam c quyn hng t do v c lp, v s tht thnh mt nc t do c lp. Nh nc Vit Nam Dn ch Cng ha ra i.
73
c) Kt qu, ngha, nguyn nhn thng li v kinh nghim lch s ca Cch mng thng Tm 1945 * Kt qu v ngha:
- Thng li ca cch mng thng Tm p tan xing xch n l ca thc dn Php trong gn 1 th k, lt nho ch qun ch my nghn nm v ch thng tr ca pht xt Nht, lp nn nc Vit Nam Dn c Cng ha nh nc dn ch nhn dn u tin ng Nam . Nhn dn Vit Nam t thn phn n l tr thnh ngi dn ca nc t do, c lp, lm ch vn mnh ca mnh. - Thng li cch mng thng Tm nh u bc pht trin nhy vt ca lch s dn tc Vit Nam, a dn tc ta bc vo mt k nguyn mi: k nguyn c lp t do v ch ngha x hi. - Vi thng li ca Cch mng thng Tm, ng v nhn dn ta gp phn lm phong ph thm kho tng l lun ca ch ngha Mc-Lnin, cung cp thm nhiu kinh nghim qu bu cho phong tro u tranh gii phng dn tc v ginh quyn dn ch. - Cch mng thng Tm thng li c v mnh m nhn dn cc nc thuc a v na thuc a u tranh chng ch ngha quc, thc dn ginh c lp t do. * Nguyn nhn thng li: - Cch mng thng Tm n ra trong bi cnh quc t rt thun li: K th trc tip ca nhn dn ta l pht xt Nht b Lin X v cc lc lng dn ch th gii nh bi. Bn Nht ng Dng v tay sai tan r. ng ta chp thi c pht ng ton dn ni dy khi ngha ginh thng li nhanh chng. - Cch mng thng Tm l kt qu tng hp ca 15 nm u tranh gian kh ca ton dn ta di s lnh o ca ng, c rn luyn qua ba cao tro cch mng rng ln thi k 1930-1931, 1936-1939 v 19391945. Qun chng cch mng c ng t chc, lnh o v rn luyn bng thc tin u tranh tr thnh lc lng chnh tr hng hu, c lc lng v trang nhn dn lm nng ct. - Cch mng thng Tm thnh cng l do ng ta chun b c lc lng v i ca ton dn on kt trong Mt trn Vit Minh, da trn c s lin minh cng nng, di s lnh o ca ng.
74
- ng Cng sn ng Dng t chc v lnh o cuc Cch mng thng Tm 1945. ng c ng li cch mng ng n, on kt thng nht, nhn thc v tn dng c thi c, ch o kin quyt, hp khch quan, kt hp cc yu t to nn sc mnh tng hp p o k th v quyt tm lnh o qun chng khi ngha ginh chnh quyn. S lnh o ca ng l nhn t ch yu, quyt nh thng li ca cch mng thng Tm.
* Kinh nghim lch s:
75
- Ging cao ngn c c lp dn tc, kt hp ng n hai nhim v chng quc v chng phong kin. + Trong cch mng dn tc dn ch, ng ta xc nh nhim v chng quc v nhim v chng phong kin khng th tch ri nhau. + Tri qua ba cao tro cch mng, ng ta nhn thc su sc, ng n hn v mi quan h gia hai nhim v v xc nh: tuy hai nhim v khng tch ri nhau nhng nhim v chng quc l ch yu nht, nhim v chng phong kin phi phc tng nhim v chng quc v phi thc hin tng bc vi nhng khu hiu c th nh: gim t, gim tc, chia rung t cng, chia rung t ca bn phn ng cho nng dn ngho, tin ti ci cch rung t. + Khi chin tranh th gii n ra, ng ch trng cha mi nhn ca cch mng vo quc, pht xt Nht Php v b l tay sai nhm tp trung gii quyt yu cu ch yu, cp bch ca cch mng l gii phng dn tc. + Thng li ca cch mng thng Tm l thng li ca s kt hp ng n hai nhim v chng quc v chng phong kin. - Ton dn ni dy trn nn tng khi lin minh cng nng: Cch mng thng Tm thng li l nh cuc u tranh yu nc ca hn 20 triu ngi Vit Nam. Tuy vy, cuc ni dy ca ton dn ch c th thng li khi c o qun ch lc l giai cp cng nhn v nng dn di s lnh o ca ng Cng sn ng Dng. o qun ch lc ny c xy dng, cng c qua ba cao tro cch mng v ln mnh vt bc trong Tng khi ngha. Da trn o qun ch lc lm nn tng, ng xy dng c khi i on kt dn tc, ng vin ton dn Tng khi ngha thng li. - Li dng mu thun trong hng ng k th: ng ta li dng c mu thun gia ch ngha quc v ch ngha pht xt, mu thun gia ch ngha quc v mt b phn th lc a ch phong kin, mu thun trong hng ng ngy quyn tay sai ca Php v ca Nht, c lp cao k th chnh l bn quc, pht xt v bn tay sai phn ng; tranh th hoc trung lp nhng phn t lng chng. Nh vy, Cch mng thng Tm ginh c thng li nhanh chng v t mu. - Kin quyt dng bo lc cch mng v bit s dng bo lc cch mng mt cch thch hp p tan b my nh nc c, lp ra b my nh nc ca nhn dn. + Trong cch mng thng Tm, bo lc cch mng l s kt hp cht ch gia lc lng chnh tr vi lc lng v trang; kt hp ni dy ca qun chng vi tin cng ca lc lng v trang cch mng c nng thn v thnh th, trong vai tr quyt nh l cuc tng khi ngha H Ni, Hu v Si Gn. + Cch mng thng Tm l kt qu ca s kt hp tt c cc hnh thc u tranh kinh t v chnh tr, hp php v khng hp php ca qun chng, t thp n cao, t mt s a phng lan rng khp c nc, t khi ngha tng phn tin ln tng khi ngha, p tan b my nh nc ca giai cp thng tr, lp ra b my ca nhn dn. - Nm vng ngh thut khi ngha, ngh thut chn ng thi c. + ng Cng sn ng Dng coi khi ngha l mt ngh thut, va vn dng nguyn l ca ch ngha McLnin v kinh nghim ca cch mng th gii, va tng kt nhng kinh nghim cc cuc khi ngha nc ta. + Trong nhiu vn kin ca ng t nm 1939 n na u nm 1945, ng ch ra nhng iu kin, thi c cho tng khi ngha thng li. Cch mng thng Tm thng li chng t ng chn ng thi c. l lc bn cm quyn pht xt ng Dng hoang mang n cc sau khi Nht u hng; nhn dn ta khng th sng ngho kh nh trc c na. ng chun b sn sng cc mt v ch trng, lc lng v tp dt qua cao tro chng Nht, cu nc. l nhng iu kin ch quan cho tng khi ngha ginh chnh quyn trong c nc ginh thng li. - Xy dng mt ng Mc-Lnin sc lnh o tng khi ngha ginh chnh quyn.
76
+ ng Cng sn ng Dng vn dng sng to ch ngha Mc-Lnin vo hon cnh c th ca nc ta, kp thi tng kt kinh nghim thc tin cch mng. Trong qu trnh lnh o cch mng, vn c ngha sng cn vi ng l xc nh ng ng li, chin lc v sch lc cch mng, ng thi khng ngng b sung, pht trin ng li chin lc v sch lc trong tng thi k cch mng. + ng coi trng vic qun trit ng li, ch trng trong ng vin v qun chng cch mng, khng ngng u tranh khc phc nhng khuynh hng lch lc. ng thc s c sc mnh khi quan tm ti cng tc t chc, cn b, gio dc rn luyn cn b, ng vin v ch bt khut, phm cht chnh tr v o c cch mng. + ng bit pht huy trit vai tr ca Mt trn Vit Minh vi hng triu hi vin v qua lnh o u tranh ginh c lp, t do v hnh phc cho nhn dn.
77
Chng III ng li khng chin chng thc dn Php v quc M xm lc (1945-1954)
78
I. ng li xy dng v bo v chnh quyn v khng chin chng thc dn Php xm lc (19451954)
79
1. Ch trng xy dng v bo v chnh quyn cch mng (1945-1946)
80
a) Hon cnh nc ta sau Cch mng thng Tm Sau ngy Cch mng thng Tm thnh cng, nc Vit Nam Dn ch Cng ha ra i, cng cuc xy dng v bo v t nc ca nhn dn ta ng trc bi cnh va c nhng thun li c bn, va gp phi nhiu kh khn to ln, him ngho. - Thun li c bn: + Trn th gii, h thng x hi ch ngha do Lin X ng u c hnh thnh. Phong tro cch mng gii phng dn tc c iu kin pht trin, tr thnh mt dng thc cch mng. Phong tro dn ch v ha bnh cng ang vn ln mnh m. + trong nc, chnh quyn dn ch nhn dn c thnh lp, c h thng t trung ng n c s. Nhn dn lao ng lm ch vn mnh ca t nc. Lc lng v trang nhn dn c tng cng. Ton dn tin tng v ng h Vit Minh, ng h Chnh ph Vit Nam Dn ch Cng ha do H Ch Minh lm ch tch. - Kh khn nghim trng: + Hu qu do ch c li nh nn i, nn dt rt nng n, ngn qu quc gia trng rng. + Kinh nghim qun l t nc ca cn b cc cp cn non yu. Nn c lp ca nc ta cha c quc gia no trn th gii cng nhn v t quan h ngoi giao. + Vi danh ngha ng Minh n tc kh gii ca qun i pht xt Nht, qun i cc nc quc t ko vo chim ng Vit Nam v khuyn khch cc lc lng ni phn chng ph chnh quyn cch mng nhm xa b nn c lp v chia ct nc ta. Qun i Php c s h tr ca qun Anh n sng nh chim Si Gn. + Gic i, gic dt v gic ngoi xm l nhng him ha i vi ch mi.
81
b) Ch trng khng chin, kin quc ca ng - Tnh hnh mi t ra yu cu khch quan phi phn tch tnh th, d on ng chiu hng pht trin ca cc tro lu cch mng trn th gii v sc mnh ca dn tc vch ra ch trng v gii php u tranh nhm gi vng chnh quyn, bo v nn c lp t do, pht trin ch dn ch nhn dn va mi ginh v xy dng c. - Ngy 25-11-1945, Ban Chp hnh Trung ng ng ra Ch th v khng chin, kin quc. Ch th vch r con ng i ln cho cch mng Vit Nam trong giai on mi. Ni dung ca ch th ny gm nhng im chnh sau: + V ch o chin lc, ng ta xc nh mc tiu hng u ca Vit Nam lc ny vn l gii phng dn tc. Khu hiu lc ny l Dn tc trn ht, T quc trn ht, nhng khng phi l ginh c lp m l gi vng v pht trin nn c lp. + Ch th xc nh k th chnh ca ta lc ny l thc dn Php xm lc phi tp trung ngn la u tranh vo chng; ch trng thnh lp Mt trn Dn tc thng nht chng thc dn Php xm lc; m rng Mt trn Vit Minh nhm thu ht mi tng lp nhn dn; thng nht Mt trn Vit Min Lo, v.v.
82
+ Ch th nu ln bn nhim v ch yu v cp bch cn khn trng thc hin l: cng c chnh quyn, chng thc dn Php xm lc, bi tr ni phn, ci thin i sng cho nhn dn. + Ch th ch trng kin tr nguyn tc thm bn bt th, thc hin khu hiu Hoa Vit thn thin i vi qun i Trung Hoa Dn quc v c lp v chnh tr, nhn nhng v kinh t i vi Php.
83
- Ch th Khng chin kin quc c ngha ht sc quan trng. Ch th xc nh ng k th chnh ca dn tc Vit Nam l thc dn Php xm lc v ch ra kp thi nhng vn c bn v chin lc v sch lc cch mng, nht l nu r hai nhim v chin lc mi ca cch mng Vit Nam sau Cch mng thng Tm l xy dng t nc i i vi bo v t nc. ng thi, ch th ny cng ra c nhng nhim v, bin php c th v i ni v i ngoi khc phc nn i, nn dt, chng th trong gic ngoi bo v chnh quyn cch mng. - Nhng ni dung ca ch trng khng chin kin quc c ng tp trung ch o thc hin trn thc t vi tinh thn kin quyt, khn trng, linh hot, sng to, trc ht l trong giai on t thng 9-1945 n cui nm 1946. c) Kt qu Qu trnh thc hin ch trng khng chin kin quc ca ng giai on 1945-1946 t c thnh cng trn tt c cc lnh vc chnh tr, kinh t, vn ha, qun s v ngoi giao.
84
85
- V chnh tr - x hi, ta xy dng c nn mng cho ch x hi mi ch dn ch nhn dn vi y cc yu t cu thnh cn thit. + Quc hi, hi ng nhn dn cc cp c thnh lp qua ph thng bu c. Hin php dn ch nhn dn c Quc hi nc Vit Nam Dn ch Cng ha thng qua v ban hnh. + B my chnh quyn t trung ng n lng, x v cc c quan t php, ta n, cc lc lng chuyn chnh nh V quc on, Cng an nhn dn c thnh lp v tng cng. + Cc on th nhn dn nh Mt trn Vit Minh, Hi Lin hip quc dn Vit Nam, Tng Cng on Vit Nam, Hi Lin hip ph n Vit Nam c xy dng v m rng. ng Dn ch Vit Nam, ng X hi Vit Nam c thnh lp. - V kinh t, vn ha: + Xa b cc th thu v l ca ch c, ra sc lnh gim t 25%, ban hnh cc chnh sch khuyn khch nng nghip; pht ng phong tro tng gia sn xut, cu i, Cc lnh vc sn xut mau chng c phc hi. Cui nm 1945, nn i c bn c y li, nm 1946 i sng nhn dn c n nh v c ci thin. + Xy dng ngn qu quc gia, n nh an ninh kinh t. Thng 11-1946, ng tin ca nh nc Vit Nam Dn ch Cng ha pht hnh. + Khi phc v pht trin cc trng lp, cp hc v t chc khai ging nm hc mi. Cuc vn ng ton dn xy dng nn vn ha mi bc u xa b c nhiu t nn x hi v tp tc lc hu. Phong tro dit dt, bnh dn hc v c thc hin si ni. Cui nm 1946 c nc c thm 2,5 triu ngi bit c, bit vit. - V bo v chnh quyn cch mng: + Ngay t khi thc dn Php n sng nh chim Si Gn v m rng phm vi chim ng ra cc tnh Nam B, ng ta kp thi lnh o nhn dn Nam B ng ln khng chin v pht ng phong tro Nam tin ngn khng cho qun Php nh ra Trung B v chi vin cho Nam B.
86
+ min Bc, bng ch trng li dng mu thun trong ni b k th, ng v Chnh ph ta thc hin sch lc nhn nhng vi qun i Tng v tay sai ca chng gi vng chnh quyn, tp trung lc lng chng Php min Nam. Khi Php Tng tha thun quyn li vi nhau v k Hip c Trng Khnh (28-2-1946), ng ta mau l ch o chn gii php t c hi nht l ha hon, dn xp vi Php buc qun Trung Hoa Dn quc phi rt v nc. Hip nh S b ngy 6-3-1946, cuc m phn Lt, Phng-ten-n-b-l (Phontennebleau, Php), Tm c 14-9-1946 to iu kin cho qun dn ta c thm thi gian chun b cuc chin u mi. - C c nhng thng li quan trng l do ng ta nh gi ng tnh hnh nc ta sau Cch mng thng Tm, kp thi ra ch trng khng chin, kin quc ng n; xy dng v pht huy c sc mnh ca khi i on kt ton dn tc; li dng c mu thun trong hng ng ca k ch, v.v.. d) ngha: gip chng ta bo v c nn c lp ca t nc, gi vng v pht trin chnh quyn cch mng, xy dng c nn mng u tin v c bn cho ch mi, ch Vit Nam Dn ch Cng ha; chun b c nhng iu kin cn thit, trc tip cho cuc khng chin ton quc sau . e) Kinh nghim lch s + Pht huy sc mnh on kt dn tc, da vo dn xy dng v bo v chnh quyn cch mng. + Trit li dng mu thun trong ni b k th, cha mi nhn vo k th chnh, coi s nhn nhng c nguyn tc vi k ch cng l mt bin php u tranh cch mng cn thit trong hon cnh c th. + Tn dng kh nng ha hon xy dng lc lng, cng c chnh quyn nhn dn, ng thi cao cnh gic, sn sng ng ph vi kh nng chin tranh khi ch bi c. 2. ng li khng chin chng thc dn Php xm lc v xy dng ch dn ch nhn dn (19461954)
87
a) Hon cnh lch s - Thng 11-1946, qun Php m cuc tn cng chim ng c thnh ph Hi Phng v th x Lng Sn, b ln Nng v gy ra nhiu cuc khiu khch, tn st ng bo ta H Ni. Trung ng ng ch o tm cch lin lc vi Php gii quyt vn bng bin php m phn thng lng.
- Thng 12-1946, thc dn Php gi ti hu th yu cu ta tc v kh ca lc lng t v, trao quyn kim sot an ninh trt t th H Ni cho chng. Trc tnh hnh , ngy 19-12-1946, Ban Thng v Trung ng ng hp Hi ngh m rng ti lng Vn Phc (H ng) di s ch tr ca Ch tch H Ch Minh hoch nh ch trng i ph. + Hi ngh c phi vin i gp pha Php m phn, song khng c kt qu. Hi ngh cho rng, hnh ng ca Php chng t chng c mun cp nc ta mt ln na. + Kh nng ha hon khng cn, nhn nhng na s dn n ha mt nc, trong thi im lch s phi quyt on ngay. Hi ngh quyt nh h quyt tm pht ng cuc khng chin trong c nc v ch ng tin cng trc khi thc dn Php thc hin mn kch o chnh qun s H Ni. - Mnh lnh khng chin c pht i. Lc 20 gi ngy 19-12-1946, tt c cc chin trng trong c nc ng lot n sng. Rng sng ngy 20-12-1946, Li ku gi ton quc khng chin ca H Ch Minh c pht i trn i ting ni Vit Nam. - Cuc khng chin chng thc dn Php xm lc nhm bo v quyn c lp t do ca dn tc. Ta c s chun b cn thit v mi mt, nn v lu di, ta s c kh nng nh thng qun xm lc. Trong khi , thc dn Php cng c nhiu kh khn v chnh tr, kinh t, qun s trong nc v ti ng Dng khng d g c th khc phc c ngay. - Tuy vy, chng ta cng gp nhng nhiu kh khn. Tng quan lc lng qun s ta yu hn ch. Ta b bao vy bn pha, cha c nc no cng nhn, gip . Cn pha Php li c v kh ti tn, chim
88
ng c hai nc Cam-pu-chia, Lo v mt s ni Nam B - Vit Nam, c qun i ng chn trong cc thnh th ln min Bc. Bi cnh lch s nc ta thi im pht ng khng chin ton quc l mt trong nhng c s ng ta xc nh ng li cho cuc khng chin.
b) Qu trnh hnh thnh v ni dung ng li khng chin
89
- ng li khng chin ca ng c hnh thnh tng bc qua thc tin i ph vi m mu, th on xm lc ca thc dn Php.
90
+ Ngay sau ngy Cch mng thng Tm thnh cng, trong Ch th khng chin kin quc, ng ta nhn nh k th nguy him nht ca dn tc ta l thc dn Php xm lc, phi tp trung mi nhn u tranh vo chng. Trong qu trnh ch o khng chin Nam B, Trung ng ng v H Ch Minh ch o kt hp u tranh chnh tr, qun s vi ngoi giao lm tht bi m mu ca Php nh tch Nam B ra khi Vit Nam. + Ngy 19-10-1946, Hi ngh qun s ton quc ln th nht c t chc. Hi ngh nhn nh khng sm th mun, Php s nh mnh v mnh cng nht nh phi nh Php. Hi ngh ra nhng ch trng, bin php c th c v t tng v t chc qun dn c nc sn sng bc vo cuc chin u mi. T + Trong Ch th Cng vic khn cp by gi (5-11-1946), H Ch Minh nu ln nhng vic c tm chin lc, ton cc khi bc vo cuc khng chin v khng nh lng tin vo thng li cui cng. + ng li khng chin ca ng c hon chnh v th hin tp trung trong ba vn kin ln c son tho v cng b st trc v sau ngy cuc khng chin ton quc bng n. l vn kin Ton dn khng chin ca Trung ng ng (12-12-1946), Li ku gi ton quc khng chin ca H Ch Minh (19-12-1946) v tc phm Khng chin nht nh thng li ca Trng Chinh xut bn nm 1947. - Ni dung ng li: + Mc ch khng chin: K tc v pht trin s nghip Cch mng thng Tm l nh thc dn Php xm lc, ginh c lp v thng nht dn tc. + Tnh cht khng chin: Cuc khng chin ca dn tc ta l mt cuc chin tranh cch mng ca nhn dn, chin tranh chnh ngha. N c tnh cht ton dn, ton din v lu di. Cuc khng chin chng Php xm lc l cuc chin tranh tin b v t do, c lp, dn ch v ha bnh. l cuc khng chin c tnh cht gii phng dn tc v dn ch mi. + Chnh sch khng chin: lin hip vi dn tc Php, chng phn ng thc dn Php, on kt vi Min, Lo v cc dn tc yu chung t do, ha bnh, on kt cht ch ton dn, thc hin ton dn khng chin phi t cp, t tc v mi mt. + Chng trnh v nhim v khng chin: on kt ton dn, thc hin qun, chnh, dn nht tr ng vin nhn lc, vt lc, ti lc, thc hin ton dn khng chin, ton din khng chin, trng k khng chin. Ginh quyn c lp, bo ton lnh th, thng nht Trung, Nam, Bc. Cng c ch cng ha dn ch Tng gia sn xut, thc hin kinh t t tc. + Phng chm tin hnh khng chin: tin hnh cuc chin tranh nhn dn, thc hin khng chin ton dn, ton din, lu di, da vo sc mnh l chnh.
91
> Khng chin ton dn: khng phn chia ng phi, tn gio, dn tc, gii tnh, la tui; h l ngi Vit Nam phi ng ln nh thc dn Php; thc hin mi ngi dn l mt chin s, mi lng xm l mt pho i. > Khng chin ton din: nh ch v mi mt nh chnh tr, qun s, kinh t, vn ha, ngoi giao. Trong : . V chnh tr: thc hin on kt ton dn, tng cng xy dng ng, chnh quyn, cc on th nhn dn; on kt vi Min, Lo v cc dn tc yu chung t do, ha bnh. . V qun s: thc hin v tranh ton dn, xy dng lc lng v trang nhn dn, tiu dit ch gii phng nhn dn v t ai, thc hin chin tranh du kch tin ln vn ng chin, nh chnh quy, trit dng du kch, vn ng chin, bo ton thc lc, khng chin lu di va nh va v trang thm, va o to thm cn b. . V kinh t: tiu th khng chin, xy dng kinh t t cung t cp, tp trung pht trin nng nghip, th cng nghip, thng nghip v cng nghip quc phng. . V vn ha: xa b vn ha thc dn, phong kin, xy dng nn vn ha dn ch mi theo ba nguyn tc dn tc, khoa hc, i chng. . V ngoi giao: thc hin thm bn, bt th, biu dng thc lc. Nhn dn ta lin hip vi dn tc Php, chng phn ng Php, sn sng m phn nu Php cng nhn Vit Nam c lp. > Khng chin lu di (trng k) chng m mu nh nhanh, thng nhanh ca Php, c thi gian pht huy yu t thin thi, a li, nhn ha ca ta, chuyn ha tng quan lc lng t ch ta yu hn ch n ch ta mnh hn ch, nh thng ch. > Da vo sc mnh l chnh: t cp, t tc, t lc cnh sinh, khng li v mi mt v ta ang b bao vy bn pha, khi no c iu kin ta s tranh th s gip ca cc nc. > Trin vng khng chin: mc d lu di, gian kh, kh khn, song nht nh thng li. - ng li khng chin ca ng vi nhng ni dung c bn nh trn l ng n v sng to, va k tha c kinh nghim ca t tin, ng vi cc nguyn l v chin tranh cch mng ca ch ngha Mc-Lnin, ph hp vi thc tin t nc lc by gi. ng li khng chin ca ng c nhanh chng thc hin trn thc t t sm c tc dng a cuc khng chin nhanh chng i vo n nh v pht trin ng hng, tng bc i ti thng li v vang. c) Qu trnh thc hin ng li khng chin
92
- T nm 1947 n nm 1950, ta tp trung ch o cuc chin u giam chn ch trong cc th, cng c cc vng t do ln, nh bi cuc hnh qun ln ca ch ln Vit Bc; lnh o y mnh xy dng hu phng, chng th on ly chin tranh nui chin tranh, dng ngi Vit nh ngi Vit ca thc dn Php. Thng li ca chin dch Bin Gii cui nm 1950 ging mt n nng n vo ch xm lc ca ch. Qun ta ginh c quyn ch ng chin lc trn chin trng chnh Bc B. - n u nm 1951, tnh hnh th gii v cch mng ng Dng c nhiu chuyn bin.
+ Nc ta c cc nc x hi ch ngha cng nhn v t quan h ngoi giao. Cuc khng chin ca nhn dn ba nc ng Dng ginh c nhng thng li quan trng. Song li dng tnh th kh khn ca thc dn Php, quc M can thip trc tip vo cuc chin tranh ng Dng. iu kin lch s t ra yu cu b sung v hon chnh ng li cch mng, a cuc chin tranh n thng li. + p ng yu cu , thng 2-1951, ng Cng sn ng Dng hp i hi i biu ln th hai ti tnh Tuyn Quang.
93
94
> i hi nht tr tn thnh Bo co chnh tr ca Ban Chp hnh Trung ng v ra ngh quyt tch ng Cng sn ng Dng thnh ba ng cch mng lnh o cuc khng chin ca ba quc gia i n thng li. Vit Nam, ng ta ra hot ng cng khai, ly tn l ng Lao ng Vit Nam. > i hi thng qua Chnh cng ca ng Lao ng Vit Nam. Chnh cng k tha v pht trin ng li cch mng trong cc cng lnh chnh tr trc y ca ng thnh ng li cch mng dn tc dn ch nhn dn. Ni dung chnh ca bn chnh cng ny l: . Tnh cht x hi Vit Nam gm ba tnh cht: dn ch nhn dn, mt phn thuc a v na phong kin. Ba tnh cht ang u tranh ln nhau, nhng mu thun ch yu lc ny l mu thun gia tnh cht dn ch nhn dn v tnh cht thuc a. Mu thun ang c gii quyt trong qu trnh khng chin ca dn tc Vit Nam chng thc dn Php v bn can thip. . Cch mng Vit Nam c i tng chnh l ch ngha quc xm lc (c th l quc php v can thip M) v i tng ph l phong kin (c th l phong kin phn ng). . Nhim v c bn ca cch mng Vit Nam lc l nh ui quc xm lc, ginh c lp v thng nht cho dn tc, xa b nhng di tch phong kin v na phong kin, lm cho ngi cy c rung, pht trin ch dn ch nhn dn, gy c s cho ch ngha x hi. Ba nhim v khng kht vi nhau, song nhim v chnh trc mt l hon thnh gii phng dn tc, cho nn lc ny phi tp trung lc lng vo vic khng chin quyt thng lc lng xm lc. . ng lc ca cch mng gm cng nhn, nng dn, tiu t sn thnh th, tiu t sn tr thc v t sn dn tc; ngoi ra l nhng thn s (a ch) yu nc v tin b. Nhng giai cp, tng lp v phn t hp thnh nhn dn. Nn tng ca nhn dn l cng, nng v lao ng tr thc. . Cch mng tp trung gii quyt nhng nhim v c bn ni trn mang tnh cht v ni dung ca cch mng dn ch nhn dn. Cch mng khng phi l cuc cch mng dn ch t sn li c cng khng phi l cch mng x hi ch ngha m l th cch mng dn ch t sn li mi tin trin thnh cch mng x hi ch ngha. . Cch mng dn tc dn ch nhn dn nht nh a Vit Nam tin ti ch ngha x hi. . Con ng i ln ch ngha x hi l con ng lu di, tri qua ba giai on: giai on th nht c nhim v ch yu l hon thnh gii phng dn tc; giai on hai c nhim v ch yu l xa b nhng di tch phong kin v na phong kin, thc hin ngi cy c rung, pht trin k ngh, hon chnh ch dn ch nhn dn; giai on th ba, nhim v ch yu l xy dng c s cho ch ngha x hi, tin ln thc hin ch ngha x hi. Ba giai on y khng tch ri nhau, m mt thit lin h, xen k vi nhau. . Giai cp lnh o v mc tiu ca ng: ngi lnh o cch mng l giai cp cng nhn. ng Lao ng Vit Nam l ng ca giai cp cng nhn v ca nhn dn lao ng Vit Nam. Mc ch ca ng l pht trin ch dn ch nhn dn, tin ln ch dn ch nhan dn, tin ln ch x hi ch ngha Vit Nam, thc hin t do, hnh phc cho giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v tt c cc dn tc a s, thiu s Vit Nam. . Thng qua 15 chnh sch ln (khng chin, chnh quyn nhn dn, Mt trn dn tc thng nht, qun i, kinh t ti chnh, ci cch rung t, vn ha gio dc, tn gio, chnh sch dn tc, chnh sch vng tm chim, ngoi giao, chnh sch i vi Min v Lo, i vi ngoi kiu, i vi u tranh cho ha bnh v dn ch th gii, thi ua i quc) nhm pht trin ch dn ch nhn dn, gy mm mng cho ch ngha x hi v y mnh khng chin n thng li. . V quan h quc t, Vit Nam ng v pha ha bnh v dn ch, tranh th s gip , ng h ca cc nc x hi ch ngha ni ring v nhn dn th gii ni chung, kt cht ch vi Trung Quc, Lin X, Lo v Campuchia.
95
- ng li, chnh sch ca ng tip tc c b sung, pht trin qua cc hi ngh Trung ng tip theo. + Hi ngh Trung ng ln th nht (3-1951) nhn mnh phi tng cng hn na cng tc ch o chin tranh, cng c v gia cng qun i ch lc, cng c b i a phng v dn qun du kch, gia cng vic lnh o kinh t ti chnh, thc hin vic khuyn khch, gip t sn dn tc kinh doanh v gi vn ca t nhn pht trin cng thng nghip, tch cc tham gia phong tro bo v ha bnh th gii, cng c ng v t tng, chnh tr v t chc. + Hi ngh trung ng ln th hai hp t ngy 27-9 n ngy 5-10-1951 nu ln ch trng y mnh cuc khng chin trn c s thc hin tt ba nhim v ln l ra sc tiu dit sinh lc ch, tin ti ginh u th qun s, ra sc ph m mu thm c dng ngi Vit nh ngi Vit, dng chin tranh nui chin tranh ca ch, y mnh khng chin vng b tm chim, cng c v pht trin sc khng chin ca ton quc, ton dn, cng c v pht trin on kt. + Hi ngh Trung ng ln th t (1-1953), vn cch mng rung t c ng tp trung nghin cu, kim im v ra ch trng thc hin trit gim t, chun b tin ti ci cch rung t. Hi ngh cho rng, mun khng chin thng li, dn ch nhn dn tht th thc hin, th phi thit thc nng cao quyn li kinh t v chnh tr ca nng dn, phi chia rung t cho nng dn. + Hi ngh trung ng ln th nm (11-1953), ng quyt nh pht ng qun chng trit gim t v tin hnh ci cch rung t trong khng chin ci cch rung t m bo cho khng chin thng li (ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng ton tp, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2001, t.14, trong.382). Ci cch rung t l chnh sch chung ca c nc, nhng phi lm tng bc ty tng iu kin m ni th lm trc, ni th lm sau. Ci cch rung t l mt cuc cch mng nng dn, mt cuc u tranh giai cp nng thn, rt rng ln, gay go v phc tp, phi chun b y , k hoch phi tht r rng, lnh o phi tht cht ch
96
- ng li hon thnh gii phng dn tc, pht trin ch dn ch nhn dn, tin ln ch ngha x hi ca ng c thc hin trn thc t trong giai on 1951-1954. 3. Kt qu, ngha lch s, nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim
a) Kt qu - V chnh tr: ng ra hot ng cng khai gip cho vic kin ton t chc, tng cng s lnh o i vi cuc khng chin. B my chnh quyn c cng c. Mt trn Lin hip quc dn Vit Nam (Lin Vit) c thnh lp. Khi i on kt ton dn pht trin ln bc mi. Chnh sch rung t c trin khai, tng bc thc hin khu hiu ngi cy c rung. - V qun s: n cui nm 1952, lc lng ch lc c su i on b binh, mt i on cng binh php binh. Thng li ca cc chin dch Trung Du, ng 18, H Nam Ninh, Ha Bnh, Ty Bc, Thng Lo, v.v. tiu dit c nhiu sinh lc ch, gii phng nhiu vng t ai v dn c, m rng vng gii phng ca Vit Nam cho cch mng Lo, v.v.. Ta cng ginh thng li trong chin dch in Bin Ph. Thng li in Bin Ph c tnh quyt nh, nh du mt bc tin quan trng trong s nghip khng chin ca nhn dn ta ni ring v nhn dn cc dn tc b p bc, tc ng lm sp ca ch ngha thc dn trn ton th gii.
97
- V ngoi giao: lp trng ca Chnh ph Vit Nam Dn ch Cng ha l kin quyt khng chin n thng li cui cng song cng tn thnh thng lng gii quyt ha bnh v vn Vit Nam. Ngy 8-5-1954, Hi ngh quc t v chm dt chin tranh ng Dng chnh thc khai mc Gi-ne-v (Thy S). Ngy 20-7-1954, cc vn bn ca Hip ngh Gi-ne-v v chm dt chin tranh, lp li ha bnh ng Dng c k kt, cuc khng chin chng thc dn Php xm lc ca nhn dn ta kt thc thng li.
b) ngha lch s ca vic ra v thc hin thng li ng li khng chin, xy dng ch dn ch nhn dn:
98
- i vi dn tc ta: + Lm tht bi cuc chin tranh xm lc ca thc dn Php c quc M gip sc mc cao. + Quc t cng nhn c lp, ch quyn, ton vn lnh th ca cc nc ng Dng. + Lm tht bi m mu m rng v ko di chin tranh ca quc M, kt thc chin tranh lp li ha bnh ng Dng. + Gii phng hon ton min Bc, to iu kin min Bc tin ln ch ngha x hi lm cn c a, hu thun cho cuc u tranh min Nam. + Tng thm nim t ho dn tc cho nhn dn ta v nng cao uy tn ca Vit Nam trn ng quc t. - i vi quc t: + Thng li c v mnh m phong tro gii phng dn tc trn th gii, tng cng lc lng cho ch ngha x hi v cch mng th gii. + Cng vi nhn dn Lo v Cam-pu-chia p tan ch thng tr ca ch ngha thc dn ba nc ng Dng. + M ra s sp ca ch ngha thc dn c trn th gii, trc ht l h thng thuc a ca thc dn Php. H Ch Minh nhn xt Ln u tin trong lch s, mt nc thuc a nh yu nh thng mt nc thc dn hng mnh. l mt thng li v vang ca nhn dn Vit Nam, ng thi cng l mt thng li ca cc lc lng dn ch, ha bnh v x hi ch ngha trn th gii (H Ch Minh: Ton tp, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2002, t.10, tr.12) c) Nguyn nhn thng li
C my nguyn nhn ni bt sau: - C s lnh o vng vng ca ng, vi ng li khng chin ng n huy ng c sc mnh ton dn tc nh gic.
99
+ C s on kt chin u ca ton dn trong Mt trn Lin Vit mt trn dn tc thng nht rng ri trn nn tng khi lin minh cng nng v tr thc. + C lc lng v trang ba th qun do ng ta lnh o. Lc lng ny ngy cng vng mnh, chin u dng cm, mu lc, ti tr, l lc lng quyt nh tiu dit nh trn chin trng, bp ch xm lc ca ch, gii phng t ai ca T quc. + C chnh quyn dn ch nhn dn, ca dn, do dn v v dn c gi vng, cng c v ln mnh, lm cng c sc bn t chc ton dn khng chin v xy dng ch mi. + C s lin minh on kt chin u keo sn gia ba quc gia Vit Nam, Lo, Cam-pu-chia cng chng mt k th chung; ng thi c s ng h, gip to ln ca cc nc x hi ch ngha, cc dn tc yu chung ha bnh th gii, k c nhn dn tin b Php. d) Kinh nghim lch s
Tri qua qu trnh lnh o, t chc cuc khng chin kin quc, ng tch ly c nhiu kinh nghim quan trng: - ra v qun trit c ng li chin tranh nhn dn, khng chin ton dn, ton din, lu di v da vo sc mnh l chnh. - Kt hp cht ch, ng n nhim v chng quc vi nhim v chng phong kin v xy dng ch dn ch nhn dn, trong nhim v tp trung hng u l chng quc, gii phng dn tc, bo v chnh quyn cch mng. - Thc hin phng chm va khng chin va xy dng ch mi, xy dng hu phng ngy cng vng mnh c tim lc mi mt p ng yu cu ngy cng cao ca cuc khng chin. - Qun trit t tng chin lc khng chin gian kh v lu di, ng thi tch cc, ch ng ra v thc hin phng thc tin hnh chin tranh v ngh thut qun s sng to, kt hp u tranh qun s vi u tranh ngoi giao, a khng chin n thng li. - Tng cng cng tc xy dng ng, nng cao nng lc lnh o v sc chin u ca ng trong chin tranh.
100
II. ng li khng chin chng M cu nc, thng nht T quc 1. ng li trong giai on 1954-1964
a) Bi cnh lch s ca cch mng Vit Nam sau thng 7-1954
- Thun li: + H thng x hi ch ngha tip tc ln mnh c v kinh t, qun s, khoa hc k thut, c bit l Lin X. Phong tro gii phng dn tc tip tc pht trin chu , chu Phi v khu vc M Latinh, phong tro ha bnh dn ch ln cao cc nc t bn. + Min Bc c hon ton gii phng, c iu kin thun li xy dng v pht trin mi mt i sng nhn dn.
101
+ Th v lc ca cch mng ln mnh hn sau chn nm khng chin. Nhn dn ta t Bc ch Nam tha thit v quyt tm cho c lp, thng nht T quc. - Kh khn + quc M c tim lc kinh t, qun s hng mnh, m mu lm b ch th gii vi cc chin lc ton cu phn cch mng. + Th gii bc vo thi k chin tranh lnh, chy ua v trang gia hai h thng x hi ch ngha v t bn ch ngha. + Xut hin s bt ng trong h thng x hi ch ngha, nht l quan h Lin X v Trung Quc. + t nc b chia ct lm hai min. Kinh t min Bc ngho nn, lc hu. Min Nam tr thnh thuc a kiu mi ca M v quc M tr thnh k th trc tip ca nhn dn ta.
=> c im nc ta sau Hip ngh Gi-ne-v l c s ng ta phn tch, hoch nh ng li chin lc chung cho cch mng c nc trong giai on mi. Mt ng lnh o hai cuc cch mng khc nhau hai min t nc c ch chnh tr khc nhau l c im ln ca cch mng Vit Nam sau thng 7-1954.
102
b) Qu trnh hnh thnh, ni dung v ngha ca ng li * Qu trnh hnh thnh v ni dung ng li
103
Yu cu bc thit t ra cho ng ta sau thng 7-1954 l phi vch ra c ng li ng n, va ph hp vi tnh hnh mi min, tnh hnh c nc, va ph hp vi xu th chung ca thi i. - Thng 9-1954, B Chnh tr ra Ngh quyt v tnh hnh mi, nhim v mi v chnh sch mi ca ng. Ngh quyt ch ra nhng c im ch yu ca tnh hnh trong lc cch mng Vit Nam bc vo mt giai on mi: t chin tranh sang ha bnh, nc nh tm thi b chia ct lm hai min, t nng thn chuyn vo thnh th, t phn tn chuyn sang tp trung. - Hi ngh ln th by (thng 3-1955) v ln th tm (thng 8-1955), Trung ng ng nhn nh: mun chng quc M v tay sai, cng c ha bnh, thc hin thng nht, hon thnh c lp v dn ch, iu ct li l phi ra sc cng c min Bc, ng thi gi vng v y mnh cuc u tranh ca nhn dn min Nam. - Thng 12-1957, ti Hi ngh Trung ng ln th 13, ng li tin hnh ng thi hai chin lc cch mng c xc nh: Mc tiu v nhim v cch mng ca ton ng, ton dn ta hin nay l: cng c min Bc, a min Bc tin dn ln ch ngha x hi. Tip tc u tranh thc hin thng nht nc nh trn c s c lp v dn ch bng phng php ha bnh. - Thng 1-1959, Hi ngh Trung ng ln th 15 hp bn v cch mng min Nam.
+ Hi ngh nhn nh nhim v cch mng Vit Nam lc l cch mng x hi ch ngha min Bc v cch mng dn tc dn ch nhn dn min Nam. Hai nhim v chin lc tuy c tnh cht khc nhau, nhng quan h hu c vi nhau nhm phng hng chung l gi vng ha bnh, thc hin thng nht nc nh, to iu kin thun li a c nc Vit Nam tin ln ch ngha x hi. + Nhim v c bn ca cch mng Vit Nam min Nam l gii phng min Nam khi ch thng tr ca quc v phong kin, thc hin c lp dn tc v ngi cy c rung, hon thnh cch mng dn tc dn ch min Nam. + Con ng pht trin c bn ca cch mng Vit Nam min Nam l khi ngha ginh chnh quyn v tay nhn dn. Con ng ly sc mnh ca qun chng, da vo lc lng chnh tr ca qun chng l ch yu, kt hp vi lc lng v trang nh quyn thng tr ca quc v phong kin, dng ln chnh quyn cch mng ca nhn dn.
104
+ Cch mng min Nam vn c kh nng ha bnh pht trin, tc l kh nng dn dn ci bin tnh th, dn dn thay i cc din chnh tr min Nam c li cho cch mng. Kh nng hin nay rt t, song ng ta khng gt b kh nng , m cn ra sc tranh th kh nng . -> Ngh quyt Hi ngh ln th 15 c ngha lch s to ln, chng nhng m ng cho cch mng min Nam tin ln m cn th hin r bn lnh c lp, t ch, sng to ca ng ta trong nhng nm thng kh khn ca cch mng. - ng li chin lc chung ca cch mng Vit Nam trong giai on mi c hon chnh ti i hi ln th III (ngy 5 n ngy 10-9-1960) ti H Ni ca ng Lao ng Vit Nam.
+ im chnh ca i hi III v cch mng Vit Nam > Nhim v chung l tng cng on kt ton dn, kin quyt u tranh gi vng ha bnh, y mnh cch mng x hi ch ngha min Bc, ng thi y mnh cch mng dn tc dn ch nhn dn min Nam, xy dng mt nc Vit Nam ha bnh, thng nht, c lp, dn ch v giu mnh. > Cch mng Vit Nam trc tnh hnh mi c hai nhim v chin lc l tin hnh cch mng x hi ch ngha min Bc v gii phng min Nam khi ch thng tr ca quc M v bn tay sai, thc hin thng nht nc nh, hon thnh c lp v dn ch trong c nc. Nhim v cch mng va p ng yu cu c th ca tng min va hng ti gii quyt mu thun chung ca c nc l mu thun gia nhn dn ta vi quc M v bn tay sai ca chng, thc hin mc tiu chung trc mt l ha bnh thng nht T quc. Hai nhim v chin lc y c quan h mt thit vi nhau v c tc dng thc y ln nhau. > Cch mng x hi ch ngha min Bc c nhim v xy dng tim lc v bo v cn c a ca c nc, hu thun cho cch mng min Nam, chun b cho c nc i ln ch ngha x hi v sau, nn gi vai tr quyt nh nht i vi s pht trin ca ton b cch mng Vit Nam v i vi s nghip thng nht nc nh. Cch mng dn tc dn ch nhn dn min Nam gia vai tr quyt nh trc tip i vi s nghip gii
105
phng min Nam khi ch thng tr ca quc M v b l tay sai, thc hin ha bnh thng nht nc nh, hon thnh cch mng dn tc dn ch nhn dn trong c nc. > Con ng thng nht T quc ngoi vic tin hnh hai chin lc cch mng th kin tr con ng ha bnh thng nht theo tinh thn Hip ngh Gi-ne-v, sn sng thc hin hip thng tng tuyn c ha bnh thng nht Vit Nam. l con ng trnh mt mt v sinh mnh ca nhn dn v ph hp vi cc iu kin quc t. > Cuc u tranh nhm thc hin thng nht nc nh l mt qu trnh u tranh cch mng gay go, gian kh, phc tp v lu di chng quc M v b l tay sai ca chng min Nam. Thng li cui cng nht nh thuc v nhn dn ta, Nam Bc nht nh sum hp mt nh, c nc s i ln ch ngha x hi. + ng li tin hnh ng thi v kt hp cht ch hai chin lc cch mng do i hi ln th III ca ng ra c ngha l lun v thc tin ht sc to ln. > ng li th hin t tng chin lc ca ng l ging cao ngon c c lp dn tc v ch ngha x hi. N va ph hp vi min Bc, va ph hp vi min Nam, va ph hp vi nguyn vng chung ca c nc Vit Nam v ph hp vi tnh hnh quc t. Nh , ng Lao ng Vit Nam huy ng v kt hp c sc mnh ca c nc v sc mnh ca quc t, to nn sc mnh tng hp dn tc ta thc lc ginh thng li trong cuc chin bo v quyn c lp, t do, thng nht v ton vn lnh th ca Vit Nam. > t trong bi cnh Vit Nam v quc t lc by gi, ng li chung ca cch mng Vit Nam th hin tinh thn c lp, t ch v sng to ca ng ta trong vic gii quyt nhng vn khng c tin l lch s, va ng vi thc tin Vit Nam, va ph hp vi li ch ca nhn loi v xu th ca thi i.
=> Qu trnh ra v ch o thc hin cc ngh quyt, ch trng ni trn chnh l qu trnh hnh thnh ng li chin lc chung cho cch mng c nc. ng li chin lc chung cho c nc v ng li cach mng mi min l c s ng ta ch o qun dn ta phn u ginh c nhng thnh tu to ln trong xy dng ch ngha x hi min Bc v u tranh ginh thng li chng cc chin lc chin tranh ca quc M v tay sai min Nam.
106
2. ng li trong giai on 1965-1975
a) Bi cnh lch s
- T u nm 1965, cu vn nguy c sp ca ch Si Gn v s ph sn ca chin lc Chin tranh c bit, quc M o t a lc lng qun vin chinh ca mnh vo min Nam, tin hnh cuc chin di hnh thc Chin tranh cc b vi quy m ln; ng thi dng khng qun v hi qun tin hnh cc hot ng ph hoi i vi min Bc. Trc tnh hnh , ng ta quyt nh pht ng cuc khng chin chng M, cu nc trn phm vi ton quc. - Nhng iu kin thun li v kh khn ca bi cnh quc t v trong nc + Khi bc vo cuc khng chin chng M cu nc, cch mng th gii ang th tin cng. min Bc, k hoch 5 nm ln th nht t v vt cc mc tiu v kinh t, vn ha. S chi vin sc ngi, sc ca
107
ca min Bc cho cch mng min Nam c y mnh c theo ng b v ng bin [t nm 1961 n nm 1963, qua ng 559, c 40.000 cn b, chin s ta t Bc vo Nam chin u cng 165.000 khu sng cc loi. Nm 1964, s b i t min Bc vo min Nam tng 14 ln so vi nm 1960 (17.427/1.217); v kh, phng tin chuyn vo min Nam tng gp 10 ln (3.435T/337T). + min Nam, vt qua nhng kh khn trong nhng nm 1961-1962, t nm 1963, cuc u tranh ca qun dn ta c bc pht trin mi. Ba cng c ca Chin tranh c bit (ngy qun, ngy quyn, p chin lc v th) u b qun dn ta tn cng lin tc. n u nm 1965, chin lc Chin tranh c bit ca quc M c trin khai mc cao nht b ph sn. + S bt ng ngy cng gay gt gia Lin X v Trung Quc tc ng khng c li cho cch mng Vit Nam. Vic quc M m cuc Chin tranh cc b, t a qun i vin chinh M v cc nc ch hu vo trc tip xm lc min Nam lm cho tng quan lc lng tr nn bt li cho ta. => Tnh hnh t ra yu cu mi cho ng ta trong vic xc nh quyt tm v ra ng li khng chin chng M, cu nc nhm nh thng gic M xm lc, gii phng min Nam, thng nht T quc. b) Qu trnh hnh thnh, ni dung v ngha ca ng li * Qu trnh hnh thnh v ni dung ng li - Khi quc M tin hnh chin lc Chin tranh c bit min Nam, cc hi ngh ca B Chnh tr u nm 1961 v u nm 1962 nu ch trng gi vng v pht trin th tin cng m ta ginh c sau cuc ng khi (1960), a cch mng min Nam t khi ngha tng phn pht trin thnh chin tranh cch mng trn quy m ton min. B chnh tr ch trng kt hp khi ngha ca qun chng vi chin tranh cch mng, gi vng v y mnh u tranh chnh tr, ng thi pht trin u tranh v trang nhanh ln mt bc mi, ngang tm vi u tranh chnh tr; y mnh nh ch bng ba mi gip cng (qun s, chnh tr, binh vn) trn ba vng chin lc (rng ni, ng bng, thnh th). - Hi ngh Trung ng ng ln th chn (thng 11-1963) quyt nh nhiu vn quan trng v cch mng min Nam. Hi ngh tip tc khng nh u tranh chnh tr song song vi u tranh v trang, c hai u c vai tr quyt nh c bn, ng thi nhn mnh yu cu mi ca u tranh v trang. i vi min Bc, Hi ngh tip tc xc nh trch nhim l cn c a, hu phng i vi cch mng min Nam, ng thi nng cao cnh gic, trin khai mi mt, sn sng i ph vi m mu nh ph ca ch.
108
- Trc hnh ng gy Chin tranh cc b min Nam, tin hnh chin tranh ph hoi ra min Bc ca quc M, Hi ngh Trung ng ln th 11 (thng 3-1965) v ln th 12 (thng 12-1965) tp trung nh gi tnh hnh thng v ra ng li khng chin chng M, cu nc trn c nc.
+ Trung ng ng nhn nh Chin tranh cc b m M ang tin hnh min Nam vn l mt cuc chin tranh xm lc thc dn mi, buc phi thc thi trong th b ng, th tht bi, cho nn n cha ng y mu thun v chin lc.
109
+ Trung ng ng quyt nh pht ng cuc khng chin chng M cu nc trong ton quc, coi chng M cu nc l nhim v thing ling ca c dn tc t Nam ch Bc. + Quyt tm v mc tiu chin lc: nu cao khu hiu Quyt tm nh thng gic M xm lc, hon thnh cch mng dn tc dn ch nhn dn trong c nc, tin ti thc hin ha bnh thng nht nc nh. + Phng chm ch o chin lc: tip tc v y mnh cuc chin tranh nhn dn lm tht bi cc chin lc chin tranh m M thc hin min Nam v chng chin tranh ph hoi ca M min Bc; thc hin khng chin lu di, da vo sc mnh l chnh, cng nh mnh v c gng n mc cao, tp trung lc lng ca c hai min m nhng cuc tin cng ln, tranh th thi c ginh thng li quyt nh trong thi gian tng i ngn trn chin trng min Nam. + T tng ch o v phng chm u tranh min Nam: gi vng v pht trin th tin cng, kin quyt tin cng v lin tc tin cng, kt hp u tranh qun s vi u tranh chnh tr, trit vn dng ba mi gip cng, ba vng chin lc. Trong giai on hin ti, u tranh qun s c tc dng quyt nh trc tip v gi mt v tr ngy cng quan trng. + T tng ch o i vi min Bc: chuyn hng xy dng kinh t, m bo tip tc xy dng min Bc vng mnh v kinh t v quc phng trong iu kin c chin tranh, tin hnh cuc chin tranh nhn dn chng chin tranh ph hoi ca quc M, bo v vng chc min Bc x hi ch ngha, ng vin sc ngi sc ca mc cao nht chi vin cho cuc chin tranh gii phng min Nam, ng thi tch cc chun b phng nh bi ch trong trng hp chng liu lnh m rng Chin tranh cc b ra c nc. + Nhim v v mi quan h gia cuc chin u hai min: min Nam l tin tuyn ln, min Bc l hu phng ln. Bo v min Bc l nhim v ca c nc, v min Bc x hi ch ngha l hu phng vng chc trong cuc chin tranh chng M. Phi nh bi cuc chin tranh ph hoi ca quc M min Bc v ra sc tng cng lc lng min Bc v mi mt nhm m bo chi vin c lc cho min Nam cng nh cng mnh. Hai nhim v trn y khng tch ri nhau, m mt thit gn b nhau. Khu hiu chung ca nhn dn c nc lc ny l Tt c nh thng gic M xm lc. * ngha ca ng li
110
ng li khng chin chng M cu nc ca ng c ra ti cc Hi ngh Trung ng ln th 11 v 12 c ngha ht sc quan trng. - Th hin quyt tm thng M, tinh thn cch mng tin cng, tinh thn c lp, t ch, s kin tr mc tiu gii phng min Nam, thng nht T quc, phn nh ng n ch, nguyn vng chung ca ton ng, ton qun v ton dn ta. - Th hin t tng nm vng, ging cao ngn c c lp dn tc v ch ngha x hi, tip tc tin hnh ng thi v kt hp cht ch hai chin lc cch mng trong hon cnh c nc c chin tranh mc khc nhau, ph hp vi thc t t nc v bi cnh quc t. - l ng li chin tranh nhn dn, ton dn, ton din, lu di, da vo sc mnh l chnh c pht trin trong hon cnh mi, to nn sc mnh mi dn tc ta sc nh thng gic M xm lc. 3. Kt qu, ngha lch s, nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim a) Kt qu v ngha lch s * Kt qu
- min Bc, thc hin ng li, ch trng ca ng, sau 21 nm n lc phn u, mt ch x hi mi, ch x hi ch ngha bc u c hnh thnh. D chin tranh c lit, b tn tht nng n v vt cht, thit hi ln v ngi, song khng c nn i, bnh dch v s ri lon x hi. Vn ha, x hi, y t, gio dc khng nhng c duy tr m cn c s pht trin mnh. Sn xut nng nghip pht trin, cng nghip a phng c tng cng. Qun dn min Bc nh thng cuc chin tranh ph hoi ca quc M, in hnh l chin thng lch s ca trn in Bin Ph trn khng trn bu tri H Ni cui nm 1972. Min Bc khng ch chia la vi cc chin trng m cn hon thnh xut sc vai tr cn c a ca cch mng c nc v nhim v ca hu phng ln i vi chin trng min Nam.
111
- min Nam, nhn dn min Nam chin u anh dng v bn b ln lt nh bi cc chin lc chin tranh xm lc ca quc M. Trong giai on 1954-1960, ta nh bi Chin tranh n phng ca M-Ngy, a cch mng t th gi gn lc lng sang th tin cng; giai on 1961-1965 gi vng v pht trin th tin cng, nh bi chin lc Chin tranh c bit ca quc M v tay sai; giai on 1965-1968 nh bi chin lc Chin tranh cc b ca M v ch hu, buc M phi xung thang chin tranh, chp nhn ngi vo bn m phn vi ta ti Paris; giai on 1969-1975 nh bi chin lc Vit Nam ha chin tranh ca M v tay sai m nh cao l i thng ma xun 1975 vi Chin dch H Ch Minh lch s, p tan ton b chnh quyn ch, buc chng phi tuyn b u hng v iu kin, gii phng hon ton min Nam. * ngha
- ngha lch s i vi nc ta l kt thc thng li 21 nm chin u chng quc M xm lc (tnh t nm 1954), 30 chin tranh cch mng (tnh t nm 1945), 115 nm chng quc thc dn phng Ty (tnh t nm 1858), qut sch qun xm lc ra khi b ci, gii phng min Nam, a li c lp, thng nht, ton vn lnh th cho t nc, hon thnh cuc cch mng dn tc dn ch trn phm vi c nc. Thng li ca cuc khng chin chng M cu nc m ra k nguyn mi l c nc ha bnh, thng nht, cng i ln ch ngha x hi, ng thi li nim t ho su sc v nhng kinh nghim qu cho s nghip dng nc v gi nc giai on sau gp phn quan trng trong vic nng cao uy tn ca ng v dn tc Vit Nam trn trng quc t. - ngha lch s i vi cch mng th gii l p tan cuc phn kch ln nht ca ch ngha quc vo ch ngha x hi v cch mng th gii t sau cuc Chin tranh th gii ln th hai; lm ph sn cc chin lc chin tranh xm lc ca quc M, gy tn tht to ln v tc ng su sc n ni tnh nc M; gp phn lm suy yu ch ngha quc; ph v phng tuyn quan trng ca chng khu vc ng Nam , m
112
ra s sp khng th trnh khi ca ch ngha thc dn mi, c v mnh m phong tro u tranh v mc tiu c lp dn tc, dn ch t do v ha bnh pht trin ca nhn dn th gii. => nh gi ngha lch s thng li s nghip chng M cu nc, Bo co chnh tr ti i hi i biu ton quc ln th IV ca ng (12-1976) khng nh: Nm thng s tri qua, nhng thng li ca nhn dn ta trong s nghip khng chin chng M cu nc mi mi c ghi vo lch s dn tc nh mt trong nhng trang chi li nht, mt biu tng sng ngi v s ton thng ca ch ngha anh hng cch mng v tr tu con ngi, v i vo lch s th gii nh mt chin cng v i ca th k XX, mt s kin c tm quan trng quc t to ln v c tnh thi i su sc (ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng ton tp, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2004, t.37, trong.471). b) Nguyn nhn thng li v kinh nghim lch s * Thng li ca s nghip chng M, cu nc l kt qu tng hp ca nhiu nguyn nhn, trong quan trng nht l:
- S lnh o ng n ca ng Cng sn Vit Nam, ngi i biu trung thnh cho nhng li ch sng cn ca c dn tc Vit Nam, mt ng c ng li chnh tr, ng li qun s c lp, t ch, sng to. - Cuc chin u y gian kh hy sinh ca nhn dn v qun i c nc, c bit l ca cn b, chin s v hng chc triu ng bo yu nc min Nam ngy m i mt vi qun th, xng ng vi danh hiu Thnh ng T quc. - Thnh qu xy dng v bo v min Bc x hi ch ngha. Min Bc l va chin u va xy dng, hon thnh xut sc ngha v ca hu phng ln, ht lng ht sc chi vin cho tin tuyn ln min Nam nh thng gic M xm lc. - Tnh on kt chin u ca nhn dn ba nc Vit Nam, Lo, Cam-pu-chia v s ng h, gip nhit tnh ca nhn dn tin b trn ton th gii, k c nhn dn tin b M.
113
* Thng li ca cuc khng chin chng M cu nc li cho ng ta nhiu kinh nghim lch s c gi tr l lun v thc tin su sc.
- ra v thc hin ng li ging cao ngn c c lp dn tc v ch ngha x hi nhm huy ng sc mnh ton dn nh M, c nc nh M. ng li th hin ch v nguyn vng thit ca c dn tc Vit Nam, ph hp vi cc tro lu ca cch mng th gii, nn ng vin n mc cao nht lc lng ca ton dn tc, kt hp sc mnh ca tin tuyn ln vi hu phng ln, kt hp sc mnh ca nhn dn ta vi sc mnh ca thi i, to nn sc mnh tng hp chin u v chin thng gic M xm lc. - Tin tng vo sc mnh ca dn tc, kin nh t tng chin lc tin cng, quyt nh v quyt thng quc M xm lc. T tng l mt nhn t ht sc quan trng hoch nh ng n ng li, ch trng, bin php nh M, nhn t a cuc chin u ca dn tc ta i ti thng li. - Thc hin chin tranh nhn dn, tm ra bin php chin u ng n, sng to. chng li k ch xm lc hng mnh, phi thc hin chin tranh nhn dn, ng thi phi ch trng tng kt thc tin tm ra phng php u tranh, phng php chin u ng n, linh hot, sng to. - Trn c s ng li, ch trng chin lc chung ng n phi c cng tc t chc thc hin gii, nng ng, sng to ca cc cp b ng trong qun i, ca cc ngnh, cc a phng. - Phi ht sc coi trng cng tc xy dng ng, xy dng lc lng cch mng c hu phng v tin tuyn; phi thc hin lin minh ba nc ng Dng v tranh th ti a s ng tnh, ng h ngy cng to ln ca cc nc x hi ch ngha, ca nhn dn v chnh ph cc nc yu chung ha bnh v cng l trn th gii.
114
Chng IV ng li cng nghip ha
115
I. Cng nghip ha thi k trc i mi 1. Ch trng ca ng v cng nghip ha
a) Mc tiu v phng hng ca cng nghip ha x hi ch ngha ng li cng nghip ha t nc c hnh thnh t i hi III ca ng (thng 9 1960) v tip tc c b sung, pht trin trong cng cuc xy dng T quc sau .
116
- T 1960 1975: + i hi III khng nh tnh tt yu ca cng nghip ha i vi cng cuc xy dng ch ngha x hi nc ta, ng thi xc nh cng nghip ha x hi ch ngha l nhim v trung tm trong sut thi k qu ln ch ngha x hi nc ta. + Mc tiu c bn, lu di, phi thc hin qua nhiu giai on ca cng nghip ha x hi ch ngha i hi III l xy dng mt nn kinh t x hi ch ngha cn i v hin i, bc u xy dng c s vt cht v k thut ca ch ngha x hi. + ch o thc hin cng nghip ha, Hi ngh Trng ng ln th 7 (kha III) nu phng hng ch o xy dng v pht trin cng nghip l: u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l; Kt hp cht ch pht trin cng nghip vi pht trin nng nghip; Ra sc pht trin cng nghip nh song song vi vic u tin pht trin cng nghip nng; Ra sc pht trin cng nghip trung ng, ng thi y mnh pht trin cng nghip a phng. - T nm 1975 1985: + i hi IV (12-1976) ra ng li cng nghip ha x hi ch ngha l y mnh cng nghip ha x hi ch ngha, xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi, a nn kinh t nc ta t sn xut nh ln sn xut ln x hi ch ngha. u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l trn c s pht trin nng nghip v cng nghip nh, kt hp xy dng cng nghip v nng nghip c nc thnh mt c cu kinh t cng nng nghip; va xy dng kinh t trung ng vi kinh t a phng trong mt c cu kinh t quc dn thng nht. ng li ny pht trin thm nhn thc c bn v cng nghip ha min Bc trc y. + T thc tin ch o cng nghip ha 5 nm (1976-1981), ng ta rt ra kt lun: t mt nn sn xut nh i ln, iu quan trng l phi xc nh ng bc i ca cng nghip ha cho ph hp vi mc tiu v kh nng ca mi chng ng. + i hi ln th V (3-1982) xc nh trong chng ng u tin ca thi k qu nc ta phi ly nng nghip lm mt trn hng u, ra sc pht trin cng nghip sn xut hng tiu dng; vic xy dng v pht trin cng nghip nng trong giai on ny cn lm c mc , va sc, nhm phc v thit thc, c hiu qu cho nng nghip v cng nghip nh. i hi V coi l ni dung chnh ca cng nghip ha trong chng ng trc mt. y l s iu chnh rt ng n bc i ca cng nghip ha, ph hp vi thc tin Vit Nam. b) c trng ch yu ca cng nghip ha thi k trc i mi
117
Chng ta nhn thc v tin hnh cng nghip ha theo kiu c vi cc c trng ch yu sau y: - Cng nghip ha theo m hnh nn kinh t khp kn, hng ni v thin v pht trin cng nghip nng. - Cng nghip ha da ch yu vo li th v lao ng, ti nguyn, t ai v ngun vin tr ca cc nc x hi ch ngha; ch lc thc hin cng nghip ha l nh nc v cc doanh nghip nh nc; vic phn b ngun lc cng nghip ha c thc hin thng qua c ch k hoch quan tp trung quan liu, bao cp khng tn trng cc quy lut ca th trng. - Nng vi, n gin, ch quan duy ch, ham lm nhanh, lm ln, khng quan tm n hiu qu kinh t x hi. 2. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn
a) Kt qu thc hin ch trng v ngha
118
- Qu trnh cng nghip ha t c nhng kt qu sau: + So vi nm 1955, s x nghip tng ln 16,5 ln. Nhiu khu cng nghip ln hnh thnh, c nhiu c s u tin ca cc ngnh cng nghip nng quan trng nh in, than, c kh, luyn kim, ha cht c xy dng. + c hng chc trng i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip, dy ngh. Cc c s ny o to c xp x 43 vn hc vin, tng 19 ln so vi nm 1960, to nn i ng cn b khoa hc k thut ca Vit Nam. - Trong iu kin i ln t xut pht im thp, li b chin tranh tn ph nng n th nhng kt qu t c ni trn c ngha ht sc quan trng: to c s ban u nc ta pht trin nhanh hn trong cc giai on tip theo. b) Hn ch v nguyn nhn
* Hn ch: - C s vt cht k thut cn lc hu. Nhng ngnh cng nghip then cht cn nh b v cha c xy dng ng b, cha sc lm nn tng vng chc cho nn kinh t quc dn. - Lc lng sn xut trong nng nghip mi ch bc u pht trin, nng nghip cha p ng c nhu cu v lng thc, thc phm cho x hi. t nc vn trong tnh trng ngho nn, lc hu, km pht trin, ri vo khng hong kinh t - x hi. * Nguyn nhn: - Chng ta tin hnh cng nghip ha t mt nn kinh t lc hu, ngho nn v trong iu kin chin tranh ko di, va b tn ph nng n, va khng th tp trung sc ngi, sc ca cho cng nghip ha. - Chng ta mc nhng sai lm nghim trng trong nhn thc v ch trng cng nghip ha, v nh trong vic xc nh mc tiu, bc i v c s vt cht, k thut, b tr c cu sn xut, c cu u t, v.v..
119
II. Cng nghip ha, hin i ha thi k i mi
1. Qu trnh i mi t duy v cng nghip ha a) i hi VI ca ng ph phn sai lm trong nhn thc v ch trng cng nghip ha thi k 1960-1985
- i hi i biu ton quc ln th VI ca ng (thng 12-1986) vi tinh thn nhn thng vo s tht, nh gi ng s tht, ni r s tht nghim khc ch ra nhng sai lm trong nhn thc v ch trng cng nghip ha thi k 1960-1985, m trc tip nht l 10 nm 1975-1985 l:
120
+ Phm sai lm trong vic xc nh mc tiu v bc i v xy dng c s vt cht k thut, ci to x hi ch ngha v qun l kinh t, v.v.. Do t tng ch o ch quan, nng vi, mun b qua nhng bc i cn thit nn chng ta ch trng y mnh cng nghip ha trong khi cha cc tin cn thit, mt khc chm i mi c ch qun l kinh t. + Trong vic b tr c cu kinh t, trc ht l c cu sn xut v u t, thng ch xut pht t lng mong mun i nhanh, khng kt hp cht ch ngay t u cng nghip vi nng nghip thnh mt c cu hp l, thin v xy dng cng nghip nng v nhng cng trnh quy m ln, khng tp trung sc gii quyt v cn bn vn lng thc, thc phm, hng tiu dng v hng xut khu. Kt qu l u t nhiu nhng hiu qu thp. + Khng thc hin nghim chnh Ngh quyt ca i hi ln th V, nh: vn cha thc s coi nng nghip l mt trn hng u, cng nghip nng khng phc v kp thi nng nghip v cng nghip nh. b) Qu trnh i mi t duy v cng nghip ha t i hi VI n i hi X
- i hi VI c th ha ni dung chnh ca cng nghip ha x hi ch ngha trong nhng nm cn li ca chng ng u tin ca thi k qu l thc hin cho bng c ba Chng trnh mc tiu: lng thc thc phm, hng tiu dng v hng xut khu. - Hi ngh Trung ng 7 kha VII (thng 1-1994), c bc t ph mi trong nhn thc v cng nghip ha. Bc t ph ny th hin trc ht nhn thc v khi nim cng nghip ha, hin i ha. Cng nghip ha, hin i ha l qu trnh chuyn i cn bn, ton din cc hot ng sn xut, kinh doanh, dch v v qun l kinh t, x hi t s dng lao ng th cng l chnh sang s dng mt cch ph bin sc lao ng vi cng ngh, phng tin v phng php tin tin, hin i, da trn s pht trin cng nghip v tin b khoa hc cng ngh, to ra nng sut lao ng x hi cao [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng ton tp, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2007, t.53, tr.554]. - i hi VIII ca ng (6-1996) nhn li t nc sau mi nm i mi c nhn nh quan trng:
121
+ Nc ta ra khi khng hong kinh t - x hi, nhim v ra cho chng ng u ca thi k qu l chun b tin cho cng nghip ha c bn hon thnh cho php chuyn sang thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc. i hi tip tc khng nh quan nim v cng nghip ha, hin i ha nu ra Hi ngh trung ng 7 kha VII. + i hi nu ra su im v cng nghip ha, hin i ha v nh hng nhng ni dung c bn ca cng nghip ha, hin i ha nhng nm cn li ca thp k 90, th k XX. Cc quan im v nh hng ny n nay c bn vn ng v c gi tr ch o thc tin. + i hi IX (thng 4-2001) v i hi X (thng 4-2006), ng ta tip tc b sung v nhn mnh mt s im mi v cng nghip ha: > Con ng cng nghip ha nc ta cn v c th rt ngn thi gian so vi cc nc i trc. y l yu cu cp thit ca nc ta nhm thu hp khong cch v trnh pht trin so vi nhiu nc trong khu vc v trn th gii. Mt nc i sau c iu kin tn dng nhng kinh nghim k thut, cng ngh v thnh qu ca cc nc i trc, tn dng xu th ca thi i v qua hi nhp quc t rt ngn thi gian. Tuy nhin, tin hnh cng nghip ha theo kiu rt ngn so vi cc nc i trc, chng ta cn thc hin cc yu cu nh: pht trin kinh t v cng ngh va c nhng bc tun t, va c bc nhy vt; pht huy nhng li th ca t nc, gn cng nghip ha vi hin i ha, tng bc pht trin kinh t tri thc, pht huy ngun lc tr tu v sc mnh tinh thn ca con ngi Vit Nam, c bit coi trng pht trin gio dc v o to, khoa hc v cng ngh, xem y l nn tng v ng lc cho cng nghip ha, hin i ha. > Hng cng nghip ha, hin i ha nc ta l phi pht trin nhanh v c hiu qu cc sn phm, cc ngnh, cc lnh vc c li th, p ng nhu cu trong nc v xut khu. > Cng nghip ha, hin i ha phi m bo xy dng nn kinh t c lp t ch, ch ng hi nhp kinh t quc t, tc l phi tin hnh cng nghip ha trong mt nn kinh t m, hng ngoi. > y nhanh cng nghip ha, hin i ha nng nghip nng thn hng vo vic nng cao nng sut, cht lng, sn phm nng nghip. 2. Mc tiu, quan im cng nghip ha, hin i ha
122
a) Mc tiu cng nghip ha, hin i ha
Mc tiu c bn ca cng nghip ha, hin i ha l ci bin nc ta thnh mt nc cng nghip mang cc c im: c c s vt cht k thut hin i, c c cu kinh t hp l, quan h sn xut tin b, ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut, mc sng vt cht v tinh thn cao, quc phng an ninh vng chc, dn giu, nc mnh, x hi cng bng, vn minh [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng kha VII, H Ni, 1994, tr.66]. thc hin mc tiu trn, mi thi k phi t c nhng mc tiu c th. i hi X xc nh mc tiu cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin nn kinh t tri thc sm a nc ta ra khi tnh trng km pht trin; to nn tng n nm 2020 a nc ta c bn tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i. b) Quan im cng nghip ha, hin i ha
123
Bc vo thi k i mi, trn c s phn tch khoa hc cc iu kin trong nc v quc t, ng ta nu ra nhng quan im mi ch o qu trnh thc hin cng nghip ha, hin i ha t nc trong iu kin mi. Nhng quan im ny c Hi ngh ln th 7 kha VII nu ra v c pht trin, b sung qua cc i hi VIII, IX, X ca ng. Di y khi qut li nhng quan im c bn ca ng v cng nghip ha, hin i ha thi k i mi: - Cng nghip ha gn vi hin i ha v cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc.
+ T th k XVII, cc nc Ty u cng nghip ha vi ngha thay th lao ng th cng bng lao ng my mc. Thi i ngy nay, khoa hc v cng ngh ang c bc tin mnh m. Kinh t tri thc c vai tr ngy cng ni bt trong qu trnh pht trin ca lc lng sn xut. Cuc cch mng khoa hc cng ngh hin i tc ng su rng ti mi lnh vc ca i sng x hi. Bn cnh , xu th hi nhp v tc ng ca qu trnh ton cu ha to ra nhiu c hi cng nh thch thc i vi t nc. Do vy, nc ta cn phi cng nghip ha gn vi hin i ha. + Kinh t tri thc l g? T chc hp tc v pht trin kinh t (OECD) a ra nh ngha: kinh t tri thc l nn kinh t trong s sn sinh ra, ph cp v s dng tri thc gi vai tr quyt nh nht i vi s pht trin kinh t, to ra ca ci, nng cao cht lng cuc sng. Trong nn kinh t tri thc, nhng ngnh kinh t c tc ng to ln ti s pht trin l nhng ngnh da nhiu vo tri thc, da vo cc thnh tu mi ca khoa hc, cng ngh. l nhng ngnh kinh t mi da trn cng ngh cao nh cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc v c nhng ngnh kinh t truyn thng nh nng nghip, cng nghip, dch v c ng dng khoa hc, cng ngh cao. + Nc ta thc hin cng nghip ha, hin i ha khi trn th gii nn kinh t tri thc pht trin. Chng ta c th v cn thit khng tri qua cc bc pht trin tun t t kinh t nng nghip ln kinh t cng nghip ri mi pht trin kinh t tri thc. l li th ca nc i sau, khng phi nng vi, duy ch. + i hi X ch r: y mnh cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc, coi kinh t tri thc l yu t quan trng ca nn kinh t v ca cng nghip ha, hin i ha.
124
- Cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp kinh t quc t.
+ Cng nghip ha thi k trc i mi l cng nghip ha tin hnh trong nn kinh t k hoch ha tp trung, lc lng lm cng nghip ha ch c nh nc, theo k hoch ca nh nc thng qua cc ch tiu php lnh. T i mi tr i, cng nghip ha c tin hnh trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Cng nghip ha t lc khng phi ch l vic ca nh nc m l s nghip ca ton dn, ca mi thnh phn kinh t, trong kinh t nh nc l ch o. + Cng nghip ha trc i mi phn b ngn lc thc hin bng c ch k hoch ha tp trung ca nh nc, cn thi k i mi c thc hin bng c ch th trng. + Cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t th trng khng nhng khai thc c hiu qu mi ngun lc trong nn kinh t, m cn s dng hiu qu chng y nhanh qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. Bi v, khi u t vo lnh vc no, u, quy m th no, cng ngh g u i hi phi tnh ton, cn nhc k cng, hn ch u t trn lan, sai mc ch, km hiu qu v lng ph tht thot. + Th gii ang din ra xu th ton cu ha nn kinh t. Hi nhp kinh t quc t, m rng quan h kinh t i ngoi qua thu ht vn u t nc ngoi, thu ht cng ngh hin i, hc hi kinh nghim qun l tin tin ca th gii sm a nc ta ra khi tnh trng km pht trin. Hi nhp kinh t quc t cn nhm khai thc th trng th gii tiu th cc sn phm m nc ta c nhiu li th, c sc cnh tranh cao. Ni cch khc, l vic kt hp sc mnh dn tc vi sc mnh thi i pht trin kinh t ni chung v cng nghip ha, hin i ha ni ring nhanh hn, hiu qu hn.
125
- Ly pht huy ngun lc con ngi l yu t c bn cho s pht trin nhanh v bn vng.
+ Trong 5 yu t tng trng kinh t (vn, khoa hc v cng ngh, con ngi, c cu kinh t, th ch chnh tr v qun l nh nc), yu t con ngi gi vai tr quyt nh. pht trin ngun lc con ngi p ng yu cu ca cng nghip ha, hin i ha cn c bit ch n pht trin gio dc, o to. + Cng nghip ha, hin i ha l s nghip ca ton dn, ca mi thnh phn kinh t, trong lc lng cn b khoa hc v cng ngh, khoa hc qun l v i ng cng nhn lnh ngh gi vai tr c bit quan trng. Ngun nhn lc cho cng nghip ha, hin i ha i hi phi v s lng, hp l v c cu, m bo v trnh , nng lc khoa hc v cng ngh. - Khoa hc v cng ngh l nn tng v ng lc ca cng nghip ha, hin i ha.
126
+ Khoa hc v cng ngh c vai tr quyt nh n tng nng sut lao ng, gim chi ph sn xut, nng cao li th cnh tranh v tc pht trin kinh t ni chung. + Nc ta mun cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tr thc th vn pht trin khoa hc v cng ngh l iu tt yu. Nc ta cn lm hiu qu vn chn lc cng ngh nhp, mua sng ch, ng thi y mnh kh nng pht trin cng ngh ca mnh, nht l nhng ngnh cng ngh cao nh cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc v cng ngh vt liu mi. - Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng; tng trng kinh t i i vi thc hin tin b v cng bng x hi, bo v mi trng t nhin, bo tn a dng sinh hc.
+ Xy dng ch ngha x hi nc ta thc cht l nhm thc hin mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. thc hin mc tiu , trc ht kinh t phi pht trin nhanh, hiu qu v bn vng. Ch c nh vy mi c kh nng xa i, gim ngho, nng cao i sng vt cht, tinh thn ca nhn dn, pht trin vn ha, gio dc, y t, rt ngn khong cch chnh lch gia cc vng Mc tiu th hin s pht trin v con ngi, mi con ngi u c hng thnh qu ca s pht trin. + S pht trin nhanh, hiu qu, bn vng c quan h cht ch vi vic bo v mi trng t nhin v bo tn a dng sinh hc. Mi trng t nhin v s a dng sinh hc l mi trng sng v hot ng kinh t ca con ngi. Bo v mi trng t nhin v bo tn a dng sinh hc, chnh l bo v iu kin sng ca con ngi v cng l ni dung ca s pht trin bn vng.
127
3. Ni dung v nh hng cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc
a) Ni dung
- i hi X ca ng ch r: Chng ta tranh th cc c hi thun li do bi cnh quc t to ra v tim nng, li th ca nc ta rt ngn qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc theo nh hng x hi ch ngha gn vi pht trin kinh t tri thc. Phi coi kinh t tri thc l yu t quan trng ca nn kinh t v cng nghip ha, hin i ha. [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr.28-29]. - Ni dung c bn ca qu trnh ny l:
128
+ Pht trin mnh cc ngnh v sn phm kinh t c gi tr gia tng cao da nhiu vo tri thc, kt hp s dng ngun vn tri thc ca con ngi Vit Nam vi tri thc mi nht ca nhn loi. + Coi trng c s lng v cht lng tng trng kinh t trong mi bc pht trin ca t nc, tng vng, tng a phng, tng d n kinh t - x hi. + Xy dng c cu kinh t hin i v hp l theo ngnh, lnh vc v lnh th. + Gim chi ph trung gian, nng cao nng sut lao ng ca tt c cc ngnh, lnh vc, nht l cc ngnh, lnh vc c sc cnh tranh cao. b) nh hng pht trin cc ngnh v lnh vc kinh t trong qu trnh y mnh cng nghip ha, hin i ha gn vi s pht trin kinh t tri thc
129
- y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn, gii quyt ng b cc vn nng nghip, nng dn, nng thn.
+ V cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn: Vn nng thn v nng dn l mt vn ln ca qu trnh cng nghip ha i vi tt c cc nc tin hnh cng nghip ha trn th gii, bi v cng nghip ha l qu trnh thu hp khu vc nng nghip, nng thn v gia tng khu vc cng nghip, xy dng, dch v v th. Nng thn chim a s dn c thi im khi bt u cng nghip ha. V vy, quan tm n nng nghip, nng dn v nng thn l mt vn c tm quan trng hng u ca qu trnh cng nghip ha. Trong nhng nm ti, nh hng pht trin cho qu trnh ny l: > Chuyn dch mnh c cu nng nghip v kinh t nng thn theo hng to ra gi tr gia tng ngy cng cao, gn vi cng nghip ch bin v th trng; y nhanh tin b khoa hc k thut v cng ngh sinh hc vo sn xut, nng cao nng sut, cht lng v sc cnh tranh ca nng sn hng ha, ph hp c im tng vng, tng a phng. > Tng nhanh t trng gi tr sn phm v lao ng cc ngnh cng nghip v dch v; gim dn t trng sn phm v lao ng nng nghip. + V quy hoch pht trin nng thn: > Khn trng xy dng cc quy hoch pht trin nng thn, thc hin chng trnh xy dng nng thn mi; xy dng cc lng, x, p, bn c cuc sng no , vn minh, mi trng lnh mnh. > Hnh thnh cc khu dn c th vi kt cu h tng kinh t - x hi ng b nh thy li, giao thng, in, nc sch, cm cng nghip, trng hc, trm y t, bu in, ch > Pht huy dn ch nng thn i i vi xy dng np sng vn ha, nng cao trnh dn tr, bi tr cc t nn x hi, h tc, m tn d oan, m bo an ninh trt t v an ton x hi. + V gii quyt lao ng, vic lm nng thn:
130
> Ch trng dy ngh, gii quyt vic lm cho nng dn, trc ht cc vng c s dng t nng nghip xy dng cc c s cng nghip, dch v, giao thng, cc khu th mi. Chuyn dch c cu lao ng nng thn theo hng gim nhanh t trng lao ng lm nng nghip, tng t trng lao ng lm cng nghip v dch v. To iu kin lao ng nng thn c vic lm trong v ngoi khu vc nng thn, k c i lao ng nc ngoi. > u t mnh hn cho cc chng trnh xa i gim ngho, nht l cc vng su, vng xa, bin gii, hi o, vng ng bo dn tc thiu s. - Pht trin nhanh hn cng nghip, xy dng v dch v.
Tnh quy lut ca cng nghip ha, hin i ha l t trng ca nng nghip gim, cn nng nghip, dch v th tng ln. V vy, nc ta ch trng pht trin nhanh hn cng nghip, xy dng v dch v. + i vi cng nghip v xy dng. > Khuyn khch cc ngnh cng nghip cng ngh cao, cng nghip ch tc, cng nghip phn mm v cng nghip b tr c li th cnh tranh, to nhiu sn phm xut khu v thu ht nhiu lao ng; pht trin mt s khu kinh t m v c khu kinh t, nng cao hiu qu ca cc khu cng nghip, khu ch xut. Khuyn khch v to iu kin cc thnh phn kinh t tham gia pht trin cc ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng v hng xut khu; sn xut t liu sn xut quan trng theo hng hin i; u tin thu ht u t ca cc tp on kinh t ln nc ngoi v cc cng ty ln xuyn quc gia. > Tch cc thu ht vn trong v ngoi nc u t v thc hin cc d n quan trng v khai thc du kh, lc du v ha du, luyn kim, c kh ch to, ha cht c bn, phn bn, vt liu xy dng; c chnh sch hn ch xut khu ti nguyn th; thu ht chuyn gia gii, cao cp ca nc ngoi v trong cng ng ngi Vit nh c nc ngoi. > Xy dng ng b kt cu h tng k thut kinh t - x hi nht l cc sn bay quc t, cng bin, ng cao tc, ng ven bin, ng ng ty, mng li cung cp in, h tng k thut v h tng cc th ln,
131
h thng thy li, cp thot nc; Pht trin cng nghip nng lng gn vi cng ngh tit kim nng lng; tng nhanh nng lc v hin i ha bu chnh vin thng. + i vi dch v: > To bc pht trin vt bc ca cc ngnh dch v, nht l nhng ngnh c cht lng cao, tim nng ln v c sc cnh tranh, a tc pht trin ca ngnh dch v cao hn tc tng GDP. Tn dng tt thi c hi nhp kinh t quc t to bc pht trin ngnh cng nghip khng khi ny; tip tc m rng v nng cao cht lng cc ngnh dch v truyn thng nh vn ti, thng mi, ngn hng, bu chnh vin thng, du lch; pht trin mnh cc dch v sn xut nng lm- ng nghip phc v i sng khu vc nng thn. > i mi cn bn c ch qun l v phng thc cung ng cc dch v cng cng. Nh nc kim sot cht ch c quyn v to hnh lang php l, mi trng thun li cho cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t tham gia, cnh tranh bnh ng trn th trng dch v. - Pht trin kinh t vng
C cu kinh t vng l mt trong nhng c cu c bn ca nn kinh t quc dn, xc nh ng n c cu vng c ngha quan trng. N cho php khai thc c hiu qu cc li th so snh ca tng vng, to ra s pht trin ng u gia cc vng trong c nc. pht trin mnh m kinh t vng trong nhng nm ti, cn phi: + C c ch, chnh sch ph hp cc vng trong c nc cng pht trin nhanh trn c s pht huy li th so snh, hnh thnh c cu kinh t hp l ca mi vng v lin vng, ng thi to ra s lin kt gia cc vng nhm em li hiu qu cao, khc phc tnh trng chia ct, khp kn theo a gii hnh chnh. + Xy dng ba vng kinh t trng im min Bc, min Trung v min Nam thnh nhng trung tm cng nghip ln c cng ngh cao cc vng ny ng gp ngy cng ln cho s pht trin chung ca c nc. Trn c s pht trin cc vng kinh t trng im, to ra ng lc v s lan ta n cc vng khc v tr gip cc vng kh khn, c bit cc vng bin gii, hi o, Ty Nguyn, Ty Nam, Ty Bc; C chnh sch tr gip nhiu hn v ngun lc pht trin cc vng kh khn; B sung chnh sch khuyn khch cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t v doanh nghip nc ngoi n u t, kinh doanh ti cc vng kh khn.
132
- Pht trin kinh t bin
+ Xy dng v thc hin chin lc pht trin kinh t bin ton din, c trng tm, c trng im. Sm a nc ta tr thnh mt quc gia mnh v kinh t bin trong khu vc, gn vi bo m quc phng, an ninh v hp tc quc t. + Hon chnh quy hoch v pht trin c hiu qu h thng cng bin v vn ti bin, khai thc v ch bin du kh, khai thc v ch bin hi sn, pht trin du lch bin, o. y mnh pht trin ngnh cng nghip ng tu bin, ng thi hnh thnh mt s hnh lang kinh t ven bin. - Chuyn dch c cu lao ng, c cu cng ngh
133
chuyn dch c cu lao ng v c cu cng ngh trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha gn lin vi pht trin kinh t tri thc cn phi: + Pht trin ngun nhn lc, m bo ngun nhn lc ng b v cht lng cao, t l lao ng trong khu vc nng nghip hp l. + Pht trin khoa hc v cng ngh ph hp vi xu th pht trin nhy vt ca cch mng khoa hc v cng ngh; la chn v i ngay vo cng ngh hin i mt s ngnh, lnh vc then cht; Ch trng pht trin cng ngh cao to t ph v cng ngh s dng nhiu lao ng gii quyt vic lm; y mnh nghin cu v ng dng thnh tu khoa hc v cng ngh, to bc t ph v nng sut, cht lng v hiu qu, trong tng ngnh, lnh vc ca nn kinh t. + Kt hp cht ch gia hot ng khoa hc v cng ngh vi gio dc v o to thc s pht huy vai tr quc sch hng u, to ng lc y nhanh cng nghip ha, hin i ha v pht trin kinh t tri thc. Thc hin chnh sch trng dng nhn ti, cc nh khoa hc u ngnh, tng cng trnh s, k s trng, k thut vin lnh ngh v cng nhn k thut c tay ngh cao. + i mi c bn v c ch qun l khoa hc v cng ngh, c bit l c ch ti chnh ph hp vi c th sng to v kh nng ri ro ca hot ng khoa hc v cng ngh. - Bo v, s dng hiu qu ti nguyn quc gia, ci thin mi trng t nhin.
Xut pht t yu cu pht trin bn vng ca t nc trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc, vn bo v, s dng ti nguyn v ci thin mi trng t nhin c xc nh: + Tng cng qun l ti nguyn quc gia, nht l cc ti nguyn t, nc, khong sn v rng; Ngn chn cc hnh vi hy hoi v gy nhim mi trng, khc phc tnh trng xung cp mi trng cc lu vc sng, th, khu cng nghip, lng ngh, ni ng dn c v c nhiu hot ng kinh t; Quan tm u t cho lnh vc mi trng, nht l cc hot ng thu gom, ti ch v x l cht thi, pht trin v ng dng cng ngh sch hoc cng ngh t gy nhim mi trng; Hon chnh h thng lut php, tng cng qun l nh
134
nc v bo v v ci thin mi trng t nhin; Thc hin nguyn tc ngi gy nhim phi x l nhim hoc chi tr cho vic x l nhim. + Tng bc hin i ha cng tc nghin cu, d bo kh tng thy vn, ch ng phng chng thin tai, tm kim, cu nn. + X l tt mi quan h gia tng dn s, pht trin kinh t v th ha vi bo v mi trng, bo m pht trin bn vng. + M rng hp tc quc t v bo v mi trng v qun l ti nguyn thin nhin, ch trng lnh vc qun l, khai thc v s dng ti nguyn nc. 4. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn
a) Kt qu thc hin ng li v ngha
135
Sau hn 20 nm i mi, t nc thu c nhng thnh tu to ln, c ngha lch s, trong c nhng thnh tu ni bt ca cng nghip ha, hin i ha. - C s vt cht k thut c tng cng, kh nng c lp t ch ca nn kinh t c nng cao. T mt nn kinh t ch yu l nng nghip lc hu, c s vt cht yu km i ln, n nay c nc c hn 100 khu cng nghip, khu ch xut tp trung, nhiu khu hot ng hiu qu; t l ngnh cng nghip ch tc, c kh ch to v ni a ha sn phm ngy cng tng. Ngnh cng nghip sn xut t liu sn xut nh luyn kim, c kh, vt liu xy dng, ha cht c bn, khai thc v ha du v ang c nhng bc pht trin mnh m. Mt s sn phm cng nghip cnh tranh c trn th trng trong v ngoi nc. Ngnh xy dng tng trng nhanh, bnh qun thi k 2001-2005 t 16,7 nm, nng lc xy dng tng nhanh v c bc tin ng k theo hng hin i. Vic xy dng th, nh t nhiu kt qu. Hng nm, nc ta a thm vo s dng hng triu m2 nh (bnh qun thi k 2001-2005, tng mi nm 20 triu m2). Cng nghip nng thn v min ni c bc tng trng cao hn tc trung bnh ca c nc. Nhiu cng trnh hin i quan trng thuc kt cu h tng c xy dng: sn bay, bn cng, ng b, cu, nh my in, bu chnh vin thng - C cu kinh t chuyn dch theo hng cng nghip ha, hin i ha t c nhng kt qu quan trng: t trng cng nghip v xy dng tng, t trng nng lm v thy sn gim (giai on 2001-2005, t trng cng nghip v xy dng tng t 36,7% nm 2000 ln 41% nm 2005; cn t trng ca nng, lm nghip v thy sn gim t 24,5% nm 2000 xung cn 20,9% nm 2005). Trong tng ngnh kinh t u c s chuyn dch tch cc v c cu sn xut, c cu cng ngh theo hng tin b, hiu qu, gn vi sn xut, vi th trng. + C cu kinh t vng c s iu chnh theo hng pht huy li th so snh ca tng vng. Cc vng kinh t trng im pht trin kh nhanh ng gp quan trng vo s tng trng v l u tu ca nn kinh t. + C cu thnh phn kinh t tip tc chuyn dch theo hng pht huy tim nng ca cc thnh phn kinh t v an xen nhiu hnh thc s hu. + C cu lao ng c s chuyn i tch cc gn lin vi qu trnh chuyn dch c cu kinh t. T nm 2000 n 2005, t trng lao ng trong cng nghip v xy dng tng t 12,1% ln 17,9%; dch v tng t 19,7% ln 25,3%; nng lm nghip v thy sn gim t 68,2% xung cn 56,8%; lao ng qua o to tng t 20% ln 25%. - Nhng thnh tu ca cng nghip ha, hin i ha gp phn quan trng a nn kinh t t tc tng trng kh cao, bnh qun t nm 2000 n 2005 t trn 7,51%/nm, cc nm 2006-2007 t 8%/nm. iu gp phn quan trng vo cng tc xa i, gim ngho. Thu nhp u ngi bnh qun hng nm tng ln ng k. Nm 2005, t 640USD/ngi, nm 2007 t 800USD/ngi. i sng vt cht, tinh thn ca nhn dn tip tc c ci thin. => Nhng thnh tu trn c ngha rt quan trng trong vic a nc ta ra khi tnh trng km pht trin v c bn tr thnh nc cng nghip theo hng hin i vo nm 2020. b) Hn ch v nguyn nhn Bn cnh nhng thnh tu t c, qu trnh cng nghip ha, hin i ha nc ta thi gian qua vn cn nhiu hn ch: - Tc tng trng kinh t vn thp so vi kh nng v thp hn nhiu nc trong khu vc thi k u cng nghip ha. Quy m nn kinh t cn nh, thu nhp bnh qun u ngi thp [Theo nh gi ca Ngn hng th gii, nm 2004, GDP v GDP/ngi ca Trung Quc l 1.677 t USD v 1290USD/ngi; tng t con s ny ca Malaixia l 117 t USD v 4.650USD/ngi, ca Philippin l 1.170USD/ngi, ca Thi Lan v 159 t USD v 1.540USD/ngi, ca Vit Nam l 45 t USD v 562USD/ngi.] Tng trng kinh t ch yu theo
136
chiu rng, tp trung vo cc ngnh cng ngh thp, tiu hao vt cht cao, s dng nhiu ti nguyn, vn v lao ng. Nng sut lao ng cn thp so vi nhiu nc trong khu vc. - Ngun lc ca t nc cha c s dng hiu qu; ti nguyn v cc ngun vn ca nh nc b lng ph, tht thot nghim trng. Nhiu ngun lc trong dn cha c pht huy.
- C cu kinh t chuyn dch cn chm. Trong cng nghip cc sn phm c hm lng tri thc cao cn t. Trong nng nghip, sn xut cha gn kt cht ch vi th trng. Ni dung cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn cn cha c th. T trng lao ng trong nng nghip cao, t trng lao ng qua o to cn thp, lao ng thiu vic lm v khng vic lm cn nhiu. - Cc vng kinh t trng im cha pht huy c th mnh i nhanh vo c cu kinh t hin i. Kinh t vng cha c s lin kt cht ch, hiu qu thp v cha c quan tm ng mc. - C cu thnh phn kinh t pht trin cha tng xng vi tim nng, cha to c y mi trng hp tc, cnh tranh bnh ng v kh nng pht trin ca cc thnh phn kinh t. - C cu u t cha hp l. Cng tc quy hoch cht lng thp, qun l km, cha ph hp vi c ch th trng. - Kt cu h tng kinh t - x hi vn lc hu, thiu ng b, cha p ng c yu cu pht trin kinh t - x hi. - Nhng hn ch nu trn do nhiu nguyn nhn, nhng ch yu l do: + Chnh sch v gii php cha mnh huy ng v s dng tt nht cc ngun lc, c ni lc v ngoi lc vo cng cuc pht trin kinh t x hi; + Ci cch hnh chnh cn chm v km hiu qu; + Cng tc t chc, cn b chm i mi, cha p ng c yu cu pht trin; + Ch o v t chc thc hin km. Ngoi cc nguyn nhn chung ni trn, hn ch ca chng ta bt ngun t cc nguyn nhn c th, trc tip nh: cng tc quy hoch cht lng km, nhiu bt hp l dn n quy hoch gy lng ph nghim trng; c cu u t bt hp l lm cho u t km hiu qu, cng tc qun l yu km.
137
138
Chng V ng li xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha
139
I. Qa trnh i mi nhn thc v kinh t th trng 1. C ch qun l kinh t thi k trc i mi
a) C ch k hoch ha tp trung quan liu, bao cp
140
- Trc i mi, c ch qun l kinh t ca nc ta l c ch k hoch ha tp trung vi nhng c im ch yu l: + Nh nc qun l nn kinh t ch yu bng mnh lnh hnh chnh da trn h thng ch tiu php lnh chi tit p t t trn xung di. Cc doanh nghip hot ng trn c s cc quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn v cc ch tiu php lnh c giao. Tt c phng hng sn xut, ngun vt t, tin vn, nh gi sn phm, t chc b my, nhn s, tin lng u do cc cp c thm quyn quyt nh. Nh nc giao ch tiu k hoch, cp pht vn, vt t cho doanh nghip, doanh nghip giao np sn phm cho nh nc. Hot ng sn xut b l s c nh nc b, li th nh nc thu. + C quan hnh chnh can thip vo hot ng sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip nhng li khng chu trch nhim g v vt cht v php l i vi cc quyt nh ca mnh. Nhng thit hi v vt cht do cc quyt nh khng ng gy ra th ngn sch nh nc phi gnh chu. Cc doanh nghip khng c quyn t ch sn xut, kinh doanh, cng khng b rng buc trch nhim i vi kt qu sn xut, kinh doanh. + Quan h hng ha tin t b coi nh, ch l hnh thc, quan h hin vt l ch yu. Nh nc qun l kinh t thng qua ch cp pht giao np. V vy, nhiu hng ha quan trng nh sc lao ng, pht minh sng ch, t liu sn xut quan trng, khng c coi l hng ha v mt php l. + B my qun l cng knh, nhiu cp trung gian va km nng ng va sinh ra i ng qun l km nng lc, phong cch ca quyn, quan liu, nhng li c hng quyn li cao hn ngi lao ng. - Ch bao cp c thc hin di cc hnh thc ch yu sau:
+ Bao cp qua gi: Nh nc quyt nh gi tr ti sn, thit b, vt t hng ha thp hn gi tr thc ca chng nhiu ln so vi gi th trng. Hch ton kinh t ch l hnh thc. + Bao cp qua ch tem phiu: Nh nc quy nh ch phn phi vt phm tiu dng cho cn b, cng nhn vin theo nh mc qua hnh thc tem phiu. Ch tem phiu vi mc gi khc xa so vi gi th trng bin ch tin lng thnh lng hin vt, th tiu ng lc kch thch ngi lao ng v ph v nguyn tc phn phi theo lao ng. + Bao cp theo ch cp pht vn ca ngn sch, nhng khng c ch ti rng buc trch nhim vt cht i vi cc n v c cp vn. iu va lm tng gnh nng i vi ngn sch va lm cho s dng vn km hiu qu, ny sinh c ch xin cho.
141
-> Trong thi k kinh t cn tng trng ch yu theo chiu rng th c ch ny c tc dng nht nh, n cho php tp trung ti a ngun lc kinh t vo cc mc tiu ch yu trong tng giai on v iu kin c th, c bit trong qu trnh cng nghip ha theo hng u tin pht trin cng nghip nng. Nhng n li th tiu cnh tranh, km hm tin b khoa hc cng ngh, trit tiu ng lc kinh t i vi ngi lao ng, khng kch thch tnh nng ng, sng to ca cc n v sn xut, kinh doanh. Khi nn kinh t th gii chuyn sang giai on pht trin theo chiu su da trn c s p dng cc thnh tu ca cuc cch mng khoa hc cng ngh hin i, c ch qun l ny cng bc l nhng khim khuyt ca n, lm cho nn kinh t cc nc x hi ch ngha trc y, trong c nc ta, lm vo tnh trng tr tr, khng hong.
-> Trc i mi, do cha tha nhn sn xut hng ha v c ch th trng, chng ta xem k hoch ha l c trng quan trng nht ca kinh t x hi ch ngha, phn b mi ngun lc theo k hoch ch yu; coi th trng ch l mt cng c th yu b sung cho k hoch, khng tha nhn trn thc t s tn ti ca nn kinh t nhiu thnh phn trong thi k qu , ly kinh t quc doanh v tp th l ch yu, mun nhanh chng xa s hu t nhn v kinh t c th, t nhn. Nn kinh t ri vo tnh trng tr tr, khng hong. b) Nhu cu i mi c ch qun l kinh t - Nhm thot khi khng hong kinh t - x hi, pht trin t nc, chng ta c nhng bc ci thin nn kinh t theo hng th trng. Chng ta a ra mt s iu chnh nh chnh sch khon sn phm trong nng nghip theo Ch th s 100-CT/TW ca Ban B th Trung ng kha IV, b gi vo lng Long An, Ngh quyt Trung ng 8 kha V(1985) v gi-lng-tin, thc hin Ngh nh s 25 v Ngh nh s 26-CP ca Chnh ph . Nhng chnh sch ni trn cha trit , ton din, hiu qu trn thc t thp. Tuy nhin, l nhng cn c ng Cng sn Vit Nam i n quyt nh thay i v c bn c ch qun l kinh t. - cp ti s cn thit i mi c ch qun l kinh t, i hi VI khng nh: Vic b tr li c cu kinh t phi i i vi i mi c ch qun l kinh t. C ch qun l tp trung quan liu, bao cp t nhiu nm nay khng to c ng lc pht trin, lm suy yu kinh t x hi ch ngha, hn ch vic s dng v ci to cc thnh
142
phn kinh t khc, km hm sn xut, lm gim nng sut, cht lng, hiu qu, gy ri lon trong phn phi lu thng, v ra nhiu hin tng tiu cc trong x hi. => Chnh v vy, vic i mi c ch qun l kinh t tr thnh nhu cu cn thit v cp bch.
2. S hnh thnh t duy ca ng v kinh t th trng thi k i mi
143
a) T duy ca ng v kinh t th trng t i hi VI n i hi VII So vi thi k trc i mi, nhn thc v kinh t th trng trong giai on ny c s thay i cn bn v su sc. - Kinh t th trng khng phi l ci ring c ca ch ngha t bn m l thnh tu pht trin chung ca nhn loi.
+ Lch s pht trin nn sn xut x hi cho thy sn xut v trao i hng ha l tin quan trng cho s ra i v pht trin ca kinh t th trng. Trong qu trnh sn xut v trao i, cc yu t th trng nh cung, cu, gi c c tc ng iu tit qu trnh sn xut hng ha, phn b cc ngun lc kinh t v ti nguyn thin nhin nh vn, t liu sn xut, sc lao ng phc v cho sn xut v lu thng. Th trng gi vai tr phn b cc ngun lc kinh t. Cc ngun lc kinh t c phn b bng nguyn tc th trng th ngi ta gi l kinh t th trng. + Kinh t th trng v kinh t hng ha c cng bn cht: u nhm sn xut ra bn, u nhm mc ch gi tr v u trao i thng qua quan h hng ha tin t. Kinh t hng ha v kinh t th trng u da trn c s phn cng lao ng x hi v cc hnh thc s hu khc nhau v t liu sn xut, lm cho nhng ngi sn xut va c lp va ph thuc vo nhau. Trao i mua bn hng h l phng thc gii quyt mu thun trn. + Kinh t hng ha v kinh t th trng c s khc nhau v trnh pht trin. Kinh t hng ha ra i t kinh t t nhin, nhng cn trnh thp, ch yu l sn xut hng ha vi quy m nh b, k thut th cng, nng sut thp. Cn kinh t th trng l kinh t hng ha pht trin cao, t n trnh vi c im th trng l yu t quyt nh s tn ti hay khng tn ti ca ngi sn xut hng ha. Kinh t th trng ly khoa hc, cng ngh hin i lm c s v nn sn xut x hi ha cao. + Kinh t th trng c lch s pht trin lu di, nhng cho n nay n mi biu hin r rt nht trong ch ngha t bn. Nu trc ch ngha t bn, kinh t th trng con thi k manh nha, trnh thp th trong
144
ch ngha t bn n t n trnh cao n mc chi phi ton b cuc sng con ngi trong x hi . iu khin khng t ngi lm tng rng kinh t th trng l sn phm ring ca ch ngha t bn. + Kinh t th trng vi t cch l kinh t hng ha trnh cao khng phi l sn phm ring ca ch ngha t bn m l thnh tu pht trin chung ca nhn loi. Ch c th ch kinh t th trng t bn ch ngha hay cch thc s dng kinh t th trng theo li nhun ti a ca ch ngha t bn mi l sn phm ca ch ngha t bn. - Kinh t th trng cn tn ti khch quan trong thi k qu ln ch ngha x hi.
+ Kinh t th trng xt di gc t chc kinh t l phng thc vn hnh, iu tit nn kinh t, ly c ch th trng lm c s phn b cc ngun lc kinh t v iu tit mi quan h gia ngi vi ngi. Kinh t th trng tn ti v pht trin nhiu phng thc sn xut khc nhau, ch x hi khc nhau. Kinh t th trng khng phi l c trng bn cht cho ch kinh t c bn ca x hi. Kinh t th trng va c th lin h vi ch t hu va c lin h vi ch cng hu v phc v cho chng. V vy, kinh t th trng tn ti khch quan trong thi k qu ln ch ngha x hi. Xy dng v pht trin kinh t th trng khng phi l pht trin t bn ch ngha hoc i theo con ng t bn ch ngha v tt nhin, xy dng kinh t x hi ch ngha cng khng dn n ph nh kinh t th trng. + i hi VII ca ng 6-1991 a ra kt lun quan trng rng sn xut hng ha khng i lp vi ch ngha x hi, n tn ti khch quan v cn thit cho xy dng ch ngha x hi. i hi cng xc nh c ch vn hnh ca nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha nc ta c ch th trng c s qun l ca nh nc bng php lut, k hoch, chnh sch v cc cng c khc. Cc n v kinh t c quyn t ch sn xut, kinh doanh, cnh tranh hp php, hp tc v lin doanh t nguyn. Th trng c vai tr hng dn cc n v kinh t la chn lnh vc hot ng v phng n t chc sn xut, kinh doanh c hiu qu. Nh nc qun l nn kinh t m bo hi ha gia pht trin kinh t vi pht trin x hi.
145
+ i hi VIII ca ng 6-1996 ra nhim v y mnh cng cuc i mi ton din v ng b, tip tc pht trin nn kinh t nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca nh nc theo nh hng x hi ch ngha. - Cn thit s dng kinh t th trng xy dng ch ngha x hi nc ta.
+ Kinh t th trng c vai tr rt ln vi s pht trin kinh t - x hi. Kinh t th trng tn ti khch quan trong thi k qu ln ch ngha x hi. V vy, cn thit s dng kinh t th trng xy dng ch ngha x hi nc ta. + Trc i mi, do cha nhn thc c trong thi k qu ln ch ngha x hi cn tn ti sn xut hng ha v c ch th trng nn chng ta xem k hoch l c trng quan trng nht ca kinh t x hi ch ngha, thc hin mi phn b ngun lc theo k hoch l ch yu. Cn th trng ch c coi l mt cng c th yu b sung cho k hoch, do khng cn thit s dng kinh t th trng xy dng ch ngha x hi. + Khi c t duy i mi, nhn thc ng n hn, ta ngy cng nhn r c ch th trng dng phn b cc ngun lc kinh t, dng tn hiu gi c iu tit chng loi v s lng hng ha, iu ha quan h cung cu, iu tit t l sn xut thng qua c ch cnh tranh, thc y ci tin b, o thi ci lc hu, yu km. + Thc t cho thy, ch ngha t bn khng sinh ra kinh t th trng nhng bit tha k v khai thc c hiu qu cc li th ca kinh t th trng pht trin. Thc tin i mi nc ta cng chng minh s cn thit v hiu qu ca vic s dng kinh t th trng lm phng tin xy dng ch ngha x hi. b) T duy ca ng v kinh t th trng t i hi IX n i hi X - i hi IX ca ng thng 4-2001 xc nh nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l m hnh kinh t tng qut ca nc ta thi k qu ln ch ngha x hi. y l bc chuyn quan trng t nhn thc kinh t th trng nh mt cng c, c ch qun l n nhn thc coi kinh t th trng nh mt chnh th, l c s kinh t ca s pht trin theo nh hng x hi ch ngha.
146
- Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l mt kiu t chc kinh t va tun theo quy lut ca kinh t th trng va da trn c s v chu s dn dt chi phi bi cc nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi. Trong nn kinh t , cc th mnh ca th trng c dng pht trin lc lng sn xut, pht trin kinh t xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn; cn tnh nh hng x hi ch ngha c th hin trn c ba mt ca quan h sn xut: s hu, t chc qun l v phn phi, nhm mc ch cui cng l dn giu, nc mnh, tin ln hin i trong mt x hi do nhn dn lm ch, nhn i, c vn ha, c k cng, xa b p bc v bt cng, to iu kin cho mi ngi c cuc sng m no, t do, hnh phc.
- i hi X lm sng t thm ni dung c bn ca nh hng x hi ch ngha trong pht trin kinh t th trng nc ta: + V mc tiu pht trin th hin r v con ngi: nhm thc hin dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh; gii phng mnh m lc lng sn xut v khng ngng nng cao i sng nhn dn; y mnh xa i, gim ngho, khuyn khch mi ngi vn ln lm giu chnh ng, gip ngi khc thot ngho v tng bc kh gi hn. + Phng hng pht trin ca nn kinh t l nhiu hnh thc s hu, nhiu hnh phn kinh t nhm gii phng mi tim nng trong mi thnh phn kinh t, trong mi c nhn v mi vng min pht huy ti a ni lc pht trin nhanh nn kinh t. Trong nn kinh t nhiu thnh phn, kinh t nh nc gi vai tr ch o, l cng c ch yu nh nc iu tit nn kinh t, nh hng cho s pht trin v mc tiu, dn giu, nc mnh,x hi cng bng, dn ch, vn minh. gi vai tr ch o, kinh t nh nc phi nm c cc v tr then cht ca nn kinh t bng trnh khoa hc, cng ngh tin tin, hiu qu sn xut kinh doanh cao ch khng phi da vo bao cp, vo c ch xin cho hay c quyn kinh doanh. Mt khc, tin ln ch ngha x
147
hi t ra yu cu nn kinh t phi c da trn nn tng ca s hu ton dn v cc t liu sn xut ch yu. + V nh hng x hi v phn phi: 1 - thc hin tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc v tng chnh sch pht trin; tng trng kinh t gn kt cht ch v ng b vi pht trin x hi, vn ha, gio dc v o to, gii quyt tt cc vn x hi v mc tiu pht trin con ngi. Hn ch tc ng tiu cc ca nn kinh t th trng.; 2 - Trong lnh vc phn phi, nh hng x hi ch ngha c th hin qua ch phn phi ch yu theo kt qu lao ng, hiu qu kinh t, phc li x hi, phn phi theo mc ng gp vn v cc ngun lc khc. + V qun l: pht huy vai tr lm ch x hi ca nhn dn, m bo vai tr qun l, iu tit nn kinh t ca nh nc php quyn x hi ch ngha di s lnh o ca ng. Tiu ch ny nhm pht huy mt tch cc, hn ch mt tiu cc ca kinh t th trng, bo m quyn li chnh ang ca mi ngi.
- Nhn thc v ch trng v nn kinh t nhiu thnh phn ngy cng ph hp quy lut. i hi X ca ng khng nh: Trn c s ba ch s hu (ton dn, tp th, t nhn), hnh thnh nhiu hnh thc s hu v nhiu thnh phn kinh t: kinh t nh nc, kinh t tp th, kinh t t nhn (c th, tiu ch, t bn t nhn), kinh t t bn nh nc, kinh t c vn u t nc ngoi. Cc thnh phn kinh t hot ng theo php lut u l b phn hp thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, bnh ng trc php lut, cng pht trin lu di, hp tc v cnh tranh lnh mnh. Kinh t nh nc gi vai tr ch o, l lc lng vt cht quan trng Nh nc nh hng v iu tit nn kinh t, to mi trng v iu kin thc y cc thnh phn kinh t cng pht trin. Kinh t nh nc cng vi kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dn. Kinh t t nhn c vai tr quan trng, l mt trong nhng ng lc ca nn kinh t.[ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr.83].
148
II. Tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta 1. Mc tiu v quan im c bn
a) Th ch kinh t v th ch kinh t th trng - Th ch kinh t l mt b phn cu thnh ca h thng th ch x hi, tn ti bn cnh cc b phn khc nh th ch gio dc Th ch kinh t ni chung l mt h thng cc quy phm php lut nhm iu chnh cc ch th kinh t, cc hnh vi sn xut kinh doanh v cc quan h kinh t. N bao gm cc yu t ch yu l cc o lut, quy ch, quy tc, chun mc v kinh t gn vi cc ch ti v x l vi phm, cc t chc kinh t, cc c quan qun l nh nc v kinh t, truyn thng vn ha v vn minh kinh doanh, c ch vn hnh nn kinh t.
149
- Th ch kinh t th trng l mt tng th bao gm cc b quy tc, lut l v h thng cc thc th, t chc kinh t c to lp nhm iu chnh hot ng giao dch, trao i trn th trng.
Th ch kinh t th trng bao gm: > Cc quy tc v hnh vi kinh t din ra trn th trng cc bn tham gia th trng vi t cch l cc ch th th trng. > Cch thc thc hin cc quy tc nhm t c mc tiu hay kt qu m cc bn tham gia th trng mong mun. > Cc th trng ni hng ha c giao dch, trao i trn c s cc yu cu, quy nh ca lut l (cc th trng quan trng nh hng ha v dch v, vn, lao ng, cng ngh, bt ng sn).
- Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l nn kinh t va tun theo cc quy lut ca kinh t th trng va chu s chi phi ca cc yu t m bo tnh nh hng x hi ch ngha.
150
- Th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c hiu l th ch kinh t th trng, trong cc thit ch, cng c v nguyn tc vn hnh c t gic to lp v s dng pht trin lc lng sn xut, ci thin i sng nhn dn, v mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Ni cch khc, th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l cng c hng dn cho cc ch th trong nn kinh t vn ng theo ui mc tiu kinh t - x hi ti a, ch khng n thun l mc tiu li nhun ti a. - Xy dng th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta l vn mi v phc tp, l mt qu trnh, c nhiu giai on. Trong hn 20 nm i mi, th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta c hnh thnh trn nhng nt c bn. b) Mc tiu hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha
- Mc tiu c bn ca hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi c ngha nc ta l lm cho cc th ch kinh t ph hp vi nhng nguyn tc c bn ca kinh t th trng, thc y kinh t th trng nh hng x hi ch ngha pht trin nhanh, hiu qu, bn vng, hi nhp kinh t quc t thnh cng, gi vng nh hng x hi ch ngha, xy dng v bo v vng chc T quc Vit Nam x hi ch ngha. Mc tiu ny yu cu hon thnh c bn vo nm 2020. - Nhng nm trc mt cn t c nhng mc tiu nh: + Tng bc xy dng ng b h thng php lut, bo m cho nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha pht trin thun li; Pht huy vai tr ch o ca kinh t nh nc i i vi pht trin mnh m cc thnh phn kinh t v cc loi hnh doanh nghip; hnh thnh mt s tp on kinh t, cc tng cng ty a s hu, p dng m hnh qun tr hin i, c nng lc cnh tranh quc t.
151
+ i mi c bn m hnh t chc v phng thc hot ng ca cc n v s nghip cng. + Pht trin ng b, a dng cc loi th trng c bn thng nht trong c nc, tng bc lin thng vi th trng khu vc v th gii. + Gii quyt tt hn mi quan h gia pht trin kinh t vi pht trin vn ha, x hi m bo tin b, cng bng x hi, bo v mi trng. + Nng cao hiu lc, hiu qu qun l ca Nh nc v pht huy vai tr ca Mt trn T quc, cc on th chnh tr - x hi v nhn dn trong qun l, pht trin kinh t - x hi. c) Quan im v hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha
- Nhn thc y , tn trng v vn dng ng n cc quy lut khch quan ca kinh t th trng, thng l quc t, ph hp vi iu kin ca Vit Nam, bo m nh hng x hi ch ngha ca nn kinh t. - Bo m tnh ng b gia cc b phn cu thnh ca th ch kinh t, gia cc yu t th trng v cc loi th trng; gia th ch kinh t vi th ch chnh tr, x hi; gia Nh nc, th trng v x hi. Gn kt hi ha gia tng trng kinh t vi tin b v cng bng x hi, pht trin vn ha v bo v mi trng. - K tha c chn lc nhng thnh tu pht trin kinh t th trng ca nhn loi v kinh nghim tng kt t thc tin i mi nc ta, ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t, ng thi gi vng c lp, ch quyn quc gia, gi vng an ninh chnh tr, trt t an ton x hi. - Ch ng, tch cc gii quyt hp l cc vn l lun v thc tin quan trng, bc xc, ng thi phi c bc i vng chc, va lm va tng kt rt kinh nghim. - Nng cao nng lc lnh o ca ng, hiu lc v hiu qu qun l ca Nh nc, pht huy sc mnh ca c h thng chnh tr trong qu trnh hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha.
152
2. Mt s ch trng tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha
a) Thng nht nhn thc v nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha
153
Hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l lm cho n ph hp vi cc yu cu v nguyn tc ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, lm cho n vn hnh thng sut v c hiu qu. Do , mun hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha th trc ht phi c s thng nht nhn thc v kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Mt s im cn thng nht l: cn thit s dng kinh t th trng lm phng tin xy dng ch ngha x hi; kinh t th trng l c s kinh t ca s pht trin theo nh hng x hi ch ngha; kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l nn kinh t va tun theo quy lut ca kinh t th trng, va chu s chi phi bi cc quy lut kinh t ca ch ngha x hi v cc yu t m bo tnh nh hng x hi ch ngha. b) Hon thin th ch v s hu v cc thnh phn kinh t, loi hnh doanh nghip v cc t chc sn xut kinh doanh
- Hon thin th ch v s hu: + Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha da trn s tn ti khch quan nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, nhiu loi hnh doanh nghip. Do vy, cc yu cu ny cn c khng nh trong cc quy nh ca php lut, bo m cc quyn v li ch ca cc ch th s hu. Php lut cn quy nh v s hu i vi cc ti sn mi nh tr tu, c phiu, ti nguyn nc + Phng hng c bn hon thin th ch s hu: > t ai thuc s hu ton dn m i din l nh nc, ng thi m bo v tn trng cc quyn ca ngi s dng t. > Tch bit vai tr ca nh nc vi t cch l b my cng quyn qun l ton b nn kinh t - x hi vi vai tr ch s hu ti sn, vn ca nh nc; tch chc nng ch s hu ti sn, vn ca nh nc vi chc nng qun tr kinh doanh ca doanh nghip nh nc. > Quy nh r, c th v quyn ca ch s hu v nhng ngi lin quan i vi cc loi ti sn. ng thi quy nh r trch nhim, ngha v ca h i vi x hi. B sung lut php, c ch, chnh sch khuyn khch,
154
h tr pht trin s hu tp th, cc hp tc x, bo v quyn v li ch ca x vin i vi ti sn. To c ch khuyn khch lin kt gia s hu nh nc, s hu tp th v s hu t nhn, lm cho ch s hu c phn, s hu hn hp tr thnh hnh thc s hu ch yu ca cc doanh nghip trong nn kinh t. > Ban hnh cc quy nh php l v quyn s hu ca doanh nghip, t chc, c nhn nc ngoi ti Vit Nam. - Hon thin th ch phn phi: + Hon thin lut php, c ch, chnh sch v phn b ngun lc, phn phi v phn phi li theo hng m bo tng trng kinh t vi tin b v cng bng x hi trong tng bc, tng chnh sch pht trin. Cc ngun lc x hi c phn b theo c ch th trng v chin lc, quy hoch, k hoch pht trin kinh t ca Nh nc, m bo hiu qu kinh t - x hi. Chnh sch phn phi v phn phi li phi m bo hi ha li ch ca nh nc, ca ngi lao ng v ca doanh nghip, to ng lc cho ngi lao ng. - i mi, pht trin hot ng ca cc ch th trong nn kinh t, ca cc doanh nghip nh nc pht huy tnh ch o, thu hp cc lnh vc c quyn nh nc. - i mi, pht trin hp tc x, t hp tc theo c ch th trng, theo nguyn tc: t nguyn, dn ch, bnh ng, cng c li v pht trin cng ng. Thc hin nghim tc, nht qun mt mt bng php l kinh doanh khng phn bit hnh thc s hu, thnh phn kinh t - i mi c ch qun l nh nc cc n v s nghip cng lp pht trin mnh m, c hiu qu. c) Hon thin th ch m bo ng b cc yu t th trng v pht trin ng b cc loi th trng
- Hon thin th ch v gi, cnh tranh v kim sot c quyn trong kinh doanh; khung php l cho vic k kt v thc hin hp ng; c ch gim st, iu tit th trng v xc tin thng mi, u t v gii quyt tranh chp ph hp vi kinh t th trng v cam kt quc t; a dng ha cc loi th trng hng ha v dch v
155
theo hng hin i, ch trng pht trin th trng dch v; t do ha thng mi v u t ph hp cam kt quc t; xy dng h thng tiu chun cht lng hng ha, v sinh an ton thc phm, mi trng v tng cng kim tra cht lng hng ha, dch v v x l sai phm; Pht huy tt vai tr iu hnh th trng tin t ca ngn hng nh nc, va thc y tng trng kinh t va kim sot lm pht v tng bc m rng th trng tn dng, cc dch v ngn hng cho ph hp vi cam kt quc t. - Hon thin h thng lut php, c ch, chnh sch cho hot ng v pht trin lnh mnh th trng chng khon, tng tnh minh bch, chng cc giao dch phi php, cc hnh vi ra tin, nhiu lon th trng; to iu kin pht trin cc doanh nghip bo him thuc cc thnh phn kinh t, a dng ha v nng cao cht lng cc sn phm bo him, thc hin l trnh m ca th trng bo him theo cam kt hi nhp quc t; hon thin lut php, c ch chnh sch cc quyn v t ai v bt ng sn vn ng theo c ch th trng; hon thin lut php chnh sch v tin lng, tin cng, trong tin lng phi c coi l gi c ca sc lao ng hnh thnh theo quy lut th trng, da trn cung cu v sc lao ng. - Xy dng ng b lut php, c ch, chnh sch qun l, h tr cc t chc nghin cu, ng dng, chuyn giao cng ngh. i mi c ch qun l khoa hc v cng ngh ph hp vi c ch th trng, nng cao hiu qu hot ng ca c quan qun l th trng cng ngh. Nh nc tng u t v ng thi y mnh x hi ha cho cc ngnh gio dc, y t, vn ha, th dc, th thao. Nh nc ban hnh tiu chun, tiu ch v cc hot ng dch v ny, tng cng qun l nh nc hn ch cc mt tri ca c ch th trng i vi cc hot ng dch v. d) Hon thin th ch gn tng trng kinh t vi tin b, cng bng x hi trong tng bc, tng chnh sch pht trin v bo v mi trng.
156
- Thc hin chnh sch khuyn khch lm giu i i vi tch cc thc hin gim ngho, c bit cc vng nng thn, min ni, vng dn tc v cc cn c cch mng trc y. - Xy dng h thng bo him x hi a dng v linh hot ph hp vi yu cu ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Pht trin a dng cc hnh thc t chc t nguyn, nhn o, hot ng khng v mc tiu li nhun, chm sc cc i tng bo tr x hi. - Hon thin lut php, chnh sch v bo v mi trng, c ch ti mnh i vi cc trng hp vi phm, x l trit nhng im nhim mi trng nghim trng v ngn chn khng pht sinh thm. e) Hon thin th ch v vai tr lnh o ca ng, qun l ca Nh nc v s tham gia ca cc t chc qun chng vo qu trnh pht trin kinh t - x hi.
- Vai tr lnh o ca ng th hin r ch ch o nghin cu l lun v tng kt thc tin xc nh r, c th v y hn m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, c bit nhng ni dung nh hng x hi ch ngha to ra s ng thun trong x hi. - i mi nng cao vai tr, hiu lc qun l kinh t ca nh nc. Vai tr kinh t ca nh nc th hin r ch pht huy mt tch cc v hn ch, ngn nga mt tri ca c ch th trng, to iu kin thun li nn kinh t th trng pht trin theo nh hng x hi ch ngha v hi nhp kinh t quc t hiu qu. - Cc t chc dn c, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi, ngh nghip v nhn dn ng vai tr quan trng trong pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. pht huy vai tr ca h, nh nc phi tip tc hon thin lut php, c ch, chnh sch, to iu kin cc t chc v nhn dn tham gia tch cc v c hiu qu vo qu trnh hoch nh, thc thi, gim st thc hin lut php, cc ch trng pht trin kinh t - x hi.
157
3. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn
a) Kt qu, ngha
158
- Chng ta chuyn i thnh cng t th ch kinh t k hoch tp trung quan liu, bao cp sang th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. ng li ca ng th ch ha thnh php lut, to hnh lang php l cho nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha hnh thnh v pht trin. - Ch s hu vi nhiu hnh thc v c cu kinh t nhiu thnh phn c hnh thnh. S hu ton dn nhng t liu sn xut ch yu v kinh t nh nc gi vai tr ch o. iu to ra ng lc v iu kin thun li cho gii phng sc sn xut, khai thc tim nng trong v ngoi nc vo pht trin kinh t x hi. - Cc th trng c bn ra i v tng bc pht trin thng nht trong c nc, gn vi th trng khu vc v th gii. C ch th trng c s qun l ca nh nc v ang i vo cuc sng thay th cho c ch k hoch ha tp trung. Qun l nh nc v kinh t c i mi t can thip trc tip bng mnh lnh hnh chnh vo hot ng sn xut, kinh doanh sang qun l bng php lut, chnh sch, quy hoch, k hoch pht trin kinh t - x hi v cc cng c iu tit v m khc. - Gn pht trin kinh t vi gii quyt cc vn x hi, xa i, gim ngho t c mt s kt qu tch cc. => Sau i mi, th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha hnh thnh v tng bc hon thin ph hp vi nhu cu pht trin bn vng ca t nc. Th ch kinh t mi i vo cuc sng v pht huy tnh tch cc, thc y tng trng kinh t nhanh v bn vng, khc phc c khng hong kinh t - x hi, to ra nhng tin cn thit y nhanh qu trnh cng nghip ha, hin i ha v sm a nc ta ra khi tnh trng km pht trin. b) Hn ch v nguyn nhn
- Hn ch: + Qu trnh xy dng, hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha cn chm, cha theo kp yu cu ca cng cuc i mi v hi nhp kinh t quc t. H thng lut php, c ch, chnh sch cha y , ng b v thng nht.
159
+ Vn s hu, qun l v phn phi trong doanh nghip nh nc cha gii quyt tt, gy kh khn cho s pht trin v lm tht thot ti sn nh nc, nht l khi c phn ha. Doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t khc cn b phn bit i x. Vic x l cc vn lin quan n t ai cn nhiu vng mc. Cc yu t th trng v cc loi th trng hnh thnh, pht trin chm, thiu ng b, vn hnh cha thng sut. Th trng ti chnh, bt ng sn, khoa hc v cng ngh pht trin chm; qun l nh nc i vi cc loi th trng cn nhiu bt cp. Phn b ngun lc quc gia cha hp l. C ch xin-cho cha c xa b trit . Chnh sch tin lng cn mang tnh bnh qun. + C cu t chc, c ch vn hnh ca b my nh nc cn nhiu bt cp, hiu qu, hiu lc qun l cn thp. Ci cch hnh chnh chm, cha t yu cu mc tiu ra. T tham nhng, lng ph, quan liu vn nghim trng. + C ch, chnh sch pht trin cc lnh vc vn ha, x hi i mi chm, cht lng dch v y t, gio dc, o to cn thp. Khong cch giu ngho gia cc tng lp dn c v cc vng ngy cng ln. H thng an sinh x hi cn s khai. Nhiu vn bc xc trong x hi v bo v mi trng cha c gii quyt tt. - Nguyn nhn: + Vic xy dng th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l vn hon ton mi cha c tin l trong lch s. Nhn thc v kinh t th trng nh hng x hi ch ngha cn nhiu hn ch do cng tc l lun cha theo kp i hi ca thc tin. + Nng lc th ch ha v qun l, t chc thc hin ca nh nc cn chm, nht l trong vic gii quyt cc vn x hi bc xc. + Vai tr tham gia hoch nh chnh sch, thc hin v gim st ca c quan dn c, Mt trn T quc, cc on th chnh tr - x hi, ngh nghip cn yu.
160
Chng VI ng li xy dng h thng chnh tr
161
162
163
Trc nm 1986 v trong mt s nm u ca qu trnh i mi, trong cc vn kin ng Cng sn Vit Nam dng khi nim chuyn chnh v sn, h thng chuyn chnh v sn. n Hi ngh Trung ng 6, kha VI (thng 3 nm 1989) ln u tin vn kin ng dng khi nim h thng chnh tr. T i hi VII (thng 6 1991) n nay chng ta ch dng khi nim ny . y khng phi l s thay i thut ng n thun m l bc i mi t duy chnh tr c ngha l lun, thc tin su sc. H thng chnh tr ca ch ngha x hi c quan nim l h thng cc t chc chnh tr - x hi m nh nhn dn lao ng thc thi quyn lc ca mnh trong x hi. H thng chnh tr ny bao trm v iu chnh mi quan h chnh tr gia cc giai cp, tng lp x hi; gia cc dn tc trong cng ng x hi; gia cc yu t x hi; tp th v c nhn v vn quyn lc, v hoch nh ng li, ch trng chnh sch pht trin x hi. mi giai on cch mng, khi nim h thng chnh tr c nhng ni hm c th nn c gi bng nhng thut ng khc nhau. H thng chnh tr Vit Nam hin nay bao gm: ng Cng sn Vit Nam, Nh nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam, Mt trn T quc v 5 on th chnh tr - x hi (Tng Lin on lao ng Vit Nam, on Thanh nin Cng sn H Ch Minh, Hi Lin hip ph n Vit Nam, Hi Cu chin binh Vit Nam, Hi nng dn Vit Nam), v cc mi quan h gia cc thnh t trong h thng.
I. ng li xy dng h thng chnh tr thi k trc i mi (1945-1989) 1. Hon cnh lch s v ch trng xy dng h thng chnh tr
164
* H thng chnh tr dn ch nhn dn (giai on 1945-1954)
Nh nc Vit Nam Dn ch Cng ha ra i nm 1945 nh du s hnh thnh mt h thng chnh tr nc ta vi cc c trng sau y: - H thng ny l thc hin nhim v nh ui bn quc xm lc, ginh c lp v thng nht tht s cho dn tc, xa b nhng tn tch phong kin v na phong kin lm cho ngi cy c rung, pht trin ch dn ch nhn dn, gy c s cho ch ngha x hi. Khu hiu Dn tc trn ht, T quc trn ht l c s t tng cho h thng chnh tr giai on ny. - Da trn nn tng khi i on kt dn tc ht sc rng ri: khng phn bit ging ni, giai cp, tn gio, thc h, ch thuyt; khng ch trng u tranh giai cp, t li ch dn tc ln cao nht. - C mt chnh quyn t xc nh v thc hin l cng bc ca dn, coi dn l ch v dn lm ch, cn b sng v lm vic gin d, cn kim, lim chnh, ch cng v t. - Vai tr lnh o ca ng (t thng 11 nm 1945 n thng 2 nm 1951) c n trong vai tr ca Quc hi v Chnh ph, trong vai tr c nhn H Ch Minh v cc ng vin trong Chnh ph. - C Mt trn Lin Vit v nhiu t chc qun chng rng ri, lm vic t nguyn, khng hng lng v khng nhn kinh ph hot ng t ngun ngn sch nh nc, do khng c iu kin cng chc ha, quan liu ha. - C s kinh t ch yu ca h thng chnh tr dn ch nhn dn l nn sn xut t nhn hng ha nh, phn tn, t cp, t tc; hu qu ca ch thc dn v tc ng ca chin tranh km hm, cha c vin tr. - xut hin, mt mc nht nh, s gim st ca x hi dn s i vi Nh nc v ng; s phn bin ca hai ng khc (ng Dn ch v ng X hi) i vi ng Cng sn Vit Nam. Nh , gim thiu r rt cc t nn thng thy pht sinh trong b my cng quyn.
165
* H thng chuyn chnh v sn (1955-1975 v 1975-1989) H thng chnh tr ca Vit Nam c s chuyn bin t h thng chuyn chnh dn ch nhn dn lm nhim v lch s ca chuyn chnh v sn trong phm vi min Bc (giai on 1955-1975) sang h thng chuyn chnh v sn hot ng trong phm vi c nc. i hi IV nhn nh: mun a s nghip cch mng n ton thng iu kin quyt nh trc tin l phi thit lp v khng ngng tng cng chuyn chnh v sn, thc hin v khng ngng pht huy quyn lm ch tp th ca nhn dn lao ng. a) C s hnh thnh h thng chuyn chnh v sn nc ta
- L lun Mc L-nin v thi k qu v v chuyn chnh v sn. + C.Mc ch ra rng gia x hi t bn ch ngha v x hi cng sn ch ngha l mt thi k ci bin cch mng t x hi n n x hi kia, thch ng vi thi k y l mt thi k qu chnh tr. Nh nc ca thi k y khng th l ci g khc hn l nn chuyn chnh cch mng ca giai cp v sn. V.I.L-nin nhn mnh: mun chuyn t ch ngha t bn ln ch ngha x hi th phi chu ng lu di ni au n ca thi k sinh , phi c mt thi k chuyn chnh v sn lu di. Bn cht ca chuyn chnh v sn l s tip tc u tranh giai cp di hnh thc mi. + Chuyn chnh v sn l tt yu ca thi k qu t ch ngha t bn n ch ngha x hi. Nhng vic vn dng t tng ny cn s xut pht t iu kin lch s c th ca mi quc gia. Th d, s vn dng sng to chuyn chnh v sn vo tnh hnh c th nc ta c th hin sinh ng trong vic ra i Nh nc Vit Nam Dn ch cng ha v h thng chnh tr Dn ch nhn dn giai on 1945 1954. - ng li chung ca cch mng Vit Nam trong giai on mi. + Trong Bo co chnh tr ca i hi i biu ton quc ln th IV (nm 1976) v ng li chung ca cch mng x hi ch ngha trong giai on mi nc ta nhn mnh: nm vng chuyn chnh v sn, pht huy quyn lm ch tp th ca nhn dn lao ng, tin hnh ng thi ba cuc cch mng (cch mng v quan h sn xut, cch mng khoa hc k thut v cch mng t tng vn ha), trong cch mng khoa hc k thut l then cht.
166
+ Ngy 18-12-1980, Quc hi kha VI thng qua Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, trong khng nh: Nh nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l Nh nc chuyn chnh v sn. + i hi ng ln th V (1982) tip tc khng nh ng li cch mng x hi ch ngha v ng li xy dng nn kinh t x hi ch ngha do i hi IV ra. -> Nh vy, k t i hi III ca ng (thng 9 1960) cho n khi ng ra ng li i mi t nc, h thng chnh tr nc ta c t chc v hot ng theo cc yu cu, mc tiu, nhim v ca chuyn chnh v sn v do vy, tn gi chnh thc ca h thng ny c xc nh l h thng chuyn chnh v sn. - C s chnh tr ca h thng chuyn chnh v sn nc ta c hnh thnh t nm 1930 v bt r vng chc trong lng dn tc v x hi. im ct li ca c s chnh tr l s lnh o ton din v tuyt i ca ng Cng sn Vit Nam. Mc d min Bc, ng Cng sn Vit Nam khng phi l ng chnh tr c nht m cn c ng Dn ch, ng X hi, nhng nhng ng chnh tr ny tha nhn vai tr lnh o tuyt i v duy nht ca ng Cng sn Vit Nam v l thnh vin trong Mt trn T quc Vit Nam. - C s kinh t ca h thng chuyn chnh v sn l nn kinh t k hoch ha tp trung quan liu, bao cp. l m hnh kinh t hng ti mc tiu xa b nhanh chng v ton th ch t hu i vi t liu sn xut vi ngha l ngun gc v c s ca ch ngi bc lt ngi, thit lp ch cng hu x hi ch ngha v t liu sn xut di hai hnh thc: s hu nh nc v s hu tp th, loi b trit c ch th trng, thit lp c ch qun l kinh t k hoch ha tp trung, bao cp. Nh nc tr thnh mt t chc kinh t bao trm. T cch t chc v hot ng ca h thng chuyn chnh v sn khng th khng phn chiu c u im ln hn ch, sai lm ca m hnh kinh t ny. - C s x hi ca h thng chuyn chnh v sn l lin minh giai cp gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc. Kt qu ca cuc u tranh giai cp trong lnh vc chnh tr, kinh t v kt qu ci to x hi ch ngha i vi cc thnh phn kinh t phi x hi ch ngha, to nn mt kt cu x hi bao gm ch yu l hai giai cp v mt tng lp: giai cp cng nhn, giai cp nng dn v tng lp tr thc. Tnh hnh ny nh hng n s thc hin chin lc i on kt dn tc. b) Ch trng xy dng h thng chuyn chnh v sn mang c im Vit Nam
167
- Trong giai on ny vic xy dng h thng chuyn chnh v sn c quan nim l xy dng ch lm ch tp th x hi ch ngha: xy dng h thng hon chnh cc quan h x hi th hin ngy cng y s lm ch ca nhn dn lao ng trn tt c cc mt chnh tr, kinh t, vn ha, x hi, lm ch x hi, lm ch thin nhin, lm ch bn thn. - H thng chuyn chnh v sn gm nhng ni dung sau: + Xc nh quyn lm ch ca nhn dn c th ch ha bng php lut v t chc. + Xc nh Nh nc trong thi k qu l nh nc chuyn chnh v sn thc hin ch dn ch x hi ch ngha, l mt t chc thc hin quyn lm ch tp th ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng, mt t chc thng qua ng thc hin s lnh o ca mnh i vi tin trnh pht trin ca x hi. Nh nc ta phi l mt thit ch ca dn, do dn, v dn, nng lc xy dng ch mi, nn kinh t mi, nn vn ha mi v con ngi mi. + Xc nh ng l ngi lnh o ton b hot ng x hi trong iu kin chuyn chnh v sn. S lnh o ca ng l m bo cao nht cho ch lm ch tp th ca nhn dn lao ng, cho s tn ti v hot ng ca nh nc x hi ch ngha. + Xc nh nhim v chung ca Mt trn v cc on th l nhm bo m cho qun chng tham gia v kim tra cng vic ca nh nc, ng thi l trng hc v ch ngha x hi. Vai tr v sc mnh ca cc on th chnh l kh nng tp hp qun chng, hiu r tm t v nguyn vng ca qun chng, nng cao gic ng x hi ch ngha cho qun chng. Mun vy, cc on th phi i mi hnh thc t chc, ni dung v phng thc hot ng ph hp vi iu kin mi. Hot ng ca cc on th phi nng ng, nhy bn vi nhng vn mi ny sinh trong cuc sng, khc phc bnh quan liu, gin n v kh cng trong t chc v trong sinh hot. M rng cc hnh thc t chc theo ngh nghip, theo nhu cu i sng v nhu cu sinh hot vn ha thu ht ng o qun chng vo cc hot ng chnh tr, x hi. + Xc nh mi quan h ng lnh o, nhn dn lm ch, nh nc qun l l c ch chung trong qun l ton b x hi. 2. nh gi s thc hin ng li - nh gi thc hin ng li
168
+ Hot ng ca h thng chuyn chnh v sn gp phn mang li nhng thnh tu m nhn dn ta t c trong giai on 1975-1986 y kh khn, th thch. im tm ti, sng to trong giai on ny ca ng l coi lm ch tp th x hi ch ngha l bn cht ca h thng chuyn chnh v sn nc ta, xy dng mi quan h ng lnh o, nhn dn lm ch, nh nc qun l thnh c ch chung trong hot ng ca h thng chnh tr tt c cc cp, cc a phng. + Trong h thng chuyn chnh v sn giai on ny, mi quan h gia ng, nh nc, nhn dn tng cp, tng n v cha c xc nh tht r; mi t chc trong h thng chuyn chnh v sn cha lm tt chc nng ca mnh. Ch trch nhim cha c thc thi ng, php ch x hi ch ngha cn nhiu thiu st. + B my nh nc cng knh v km hiu qu cng c ch qun l tp trung quan liu, bao cp l nguyn nhn trc tip; cc c quan dn c cc cp c la chn, bu c v hot ng mt cch hnh thc ch ngha. Khng t c quan chnh quyn khng tn trng kin ca nhn dn, khng lm cng tc vn ng qun chng, ch quen dng cc bin php mnh lnh hnh chnh. + S lnh o ca ng cha ngang tm nhng nhim v ca giai on mi, cha p ng c cc yu cu gii quyt nhiu vn kinh t - x hi c bn v cp bch. Ngun gc su xa l coi nh cng tc xy dng ng. C tnh trng tp trung quan liu, gia trng, c on trong phng thc lnh o ca ng. Trong 10 nm 1976-1986 trn 19 vn ng vin b a ra khi ng, c ngi b truy t trc php lut. Trong s , mt phn ln l nhng ng vin phm sai lm hoc vi phm cc phm cht o c. + ng cha pht huy tt vai tr v chc nng ca cc on th trong vic gio dc, ng vin qun chng tham gia qun l kinh t - x hi. Cc on th cha tch cc i mi phng thc hot ng ng vi tnh cht ca t chc qun chng. - Nguyn nhn + Duy tr qu lu c ch qun l kinh t tp trung, quan liu, bao cp. + H thng chuyn chnh v sn c biu hin bo th, tr tr, chm i mi so vi nhng t ph trong c ch kinh t ang din ra cc a phng, cc c s trong ton quc. Do , n cn tr qu trnh i mi kinh t. + Bnh ch quan, duy ch; t tng tiu t sn va t khuynh, va hu khuynh trong vai tr lnh o ca ng. -> Nhng hn ch, sai lm trn y cng nhng yu cu i mi thc y chng ta phi i mi h thng chuyn chnh v sn thnh h thng chnh tr trong thi k mi. II. ng li xy dng h thng chnh tr thi k i mi 1. Qu trnh hnh thnh ng li i mi h thng chnh tr
169
* Nhn thc v mi quan h gia i mi kinh t v i mi h thng chnh tr. - ng Cng sn Vit Nam khng nh i mi l mt qu trnh, bt u t i mi kinh t, trc ht l i mi t duy kinh t, ng thi tng bc i mi h thng chnh tr. - Phi i mi kinh t trc ht, v c i mi thnh cng v kinh t mi to c iu kin c bn tin hnh i mi h thng chnh tr thun li. Mt khc, nu ta khng i mi h thng chnh tr th i mi kinh t s gp tr ngi. H thng chnh tr c i mi kp thi, ph hp s l iu kin quan trng thc y i mi v pht trin kinh t. -> Nh vy, i mi h thng chnh tr l p ng yu cu chuyn i t th ch kinh t k hoch ha tp trung, quan liu, bao cp sang th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. * Nhn thc mi v mc tiu i mi h thng chnh tr. - Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi (nm 1991) khng nh Ton b t chc v hot ng ca h thng chnh tr nc ta trong giai on mi nhm xy dng v tng bc hon thin nn dn ch x hi ch ngha, bo m quyn lc thuc v nhn dn [ng Cng sn Vit Nam: Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi, Nxb. S tht, H Ni, 1991, tr.19]. - Bo co chnh tr ti i hi VII (nm 1991) nhn mnh, thc cht ca vic i mi v kin ton h thng chnh tr nc ta l xy dng nn dn ch x hi ch ngha. - Dn ch va l mc tiu, va l ng lc ca cng cuc i mi. * Nhn thc mi v u tranh giai cp v v ng lc ch yu pht trin t nc trong giai on mi. - i hi IX cho rng: trong thi k qu , c nhiu hnh thc s hu v t liu sn xut, nhiu thnh phn kinh t, giai cp, tng lp x hi khc nhau, nhng c cu, tnh cht, v tr ca cc giai cp trong x hi ta thay i nhiu cng vi nhng bin i to ln v kinh t, x hi. Mi quan h gia cc giai cp, cc tng lp x hi l quan h hp tc v u tranh trong ni b nhn dn, on kt v hp tc lu di trong s nghip xy dng v bo v T quc di s lnh o ca ng. Li ch giai cp cng nhn thng nht vi li ch ton dn
170
tc trong mc tiu chung l: c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi, dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. - Ni dung ch yu ca u tranh giai cp trong giai on hin nay l thc hin thng li s nghip cng nghip ha, hin i ha theo nh hng x hi ch ngha, khc phc tnh trng nc ngho, km pht trin; thc hin cng bng x hi, chng p bc, bt cng; u tranh ngn chn v khc phc nhng t tng v hnh ng tiu cc, sai tri; u tranh lm tht bi mi m mu v hnh ng chng ph ca cc th lc th ch; bo v c lp dn tc, xy dng nc ta thnh mt nc x hi ch ngha phn vinh, nhn dn hnh phc. - ng lc ch yu pht trin t nc l i on kt ton dn trn c s lin minh gia cng nhn vi nng dn v tr thc do ng lnh o, kt hp hi ha cc li ch c nhn, tp th v x hi, pht huy mi tim nng v ngun lc ca cc thnh phn kinh t, ca ton x hi. * Nhn thc mi v c cu v c ch vn hnh ca h thng chnh tr H thng chnh tr vn hnh theo c ch: - ng lnh o, Nh nc qun l, nhn dn lm ch; trong , ng va l mt b phn ca h thng chnh tr, va l ht nhn lnh o h thng y, hot ng trong khun kh Hin php, php lut; khng chp nhn a nguyn chnh tr, a ng i lp. - Nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn v v nhn dn do ng Cng sn lnh o; c chc nng th ch ha v t chc thc hin ng li, quan im ca ng. - Mt trn T quc Vit Nam l lin minh chnh tr ca cc on th nhn dn v c nhn tiu biu ca cc giai cp v tng lp x hi, cc dn tc, cc tn gio; l c s chnh tr ca chnh quyn nhn dn; hot ng theo phng thc hip thng dn ch, c vai tr quan trng trong vic thc hin phn bin, gim st x hi, gp phn xy dng ng, xy dng Nh nc, pht huy quyn lm ch ca nhn dn. - Nhn dn l ngi lm ch x hi, lm ch thng qua Nh nc v cc c quan i din, ng thi lm ch trc tip c s thng qua c ch dn bit, dn bn, dn lm, dn kim tra; lm ch thng qua hnh thc t qun. * Nhn thc mi v xy dng nh nc php quyn trong h thng chnh tr. Trong i mi t duy v h thng chnh tr, vn i mi t duy v Nh nc c tm quan trng c bit. Thut ng xy dng nh nc php quyn ln u tin c cp ti Hi ngh Trung ng 2 kha VII (nm 1991). n hi ngh i biu ton quc gia nhim k kha VII (nm 1991) v cc i hi VIII, IX, X, ng Cng sn Vit Nam tip tc khng nh nhim v xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam v lm r thm: nh nc qun l x hi bng Hin php v php lut; php lut gi v tr ti thng trong vic iu chnh cc quan h x hi; ngi dn c hng mi quyn dn ch, c quyn t do sng v lm vic theo kh nng v s thch ca mnh trong phm vi php lut cho php. * Nhn thc mi v vai tr ca ng trong h thng chnh tr. Nhn thc r hn v v tr, vai tr v phng thc lnh o ca ng i vi h thng chnh tr. ng Cng sn Vit Nam cm quyn l ng lnh o nh nc nhng khng lm thay nh nc. ng quan tm xy dng v cng c Nh nc, Mt trn T quc v cc on th chnh tr - x hi, pht huy vai tr ca cc thnh t ny trong qun l, iu hnh x hi. i mi phng thc lnh o ca ng phi ng b vi i mi t chc v hot ng ca h thng chnh tr, i mi kinh t.
171
2. Mc tiu, quan im v ch trng xy dng h thng chnh tr thi k i mi
a) Mc tiu v quan im xy dng h thng chnh tr
* Mc tiu: nhm thc hin tt dn ch x hi ch ngha, pht huy y quyn lm ch ca nhn dn. Ton b t chc v hot ng ca h thng chnh tr nc ta trong giai on mi l nhm xy dng v hon thin nn dn ch x hi ch ngha, bo m quyn lc thuc v nhn dn.
172
* Quan im:
- Kt hp cht ch ngay t u i mi kinh t vi i mi chnh tr, ly i mi kinh t lm trng tm, ng thi tng bc i mi chnh tr. - i mi t chc v phng thc hot ng ca h thng chnh tr khng phi l h thp hoc thay i bn cht ca n, m l nhm tng cng vai tr lnh o ca ng, hiu lc qun l ca nh nc, pht huy quyn lm ch ca nhn dn, lm cho h thng chnh tr nng ng hn, c hiu qu hn, ph hp vi ng li i mi ton din, ng b t nc, c bit l ph hp vi yu cu ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, ca s nghip cng nghip ha, hin i ha gn lin vi kinh t tri thc, yu cu hi nhp kinh t quc t. - i mi h thng chnh tr mt cch ton din, ng b, c k tha, c bc i v cch lm ph hp. - i mi mi quan h gia cc b phn cu thnh ca h thng chnh tr vi nhau v vi x hi, to ra s vn ng cng chiu theo hng tc ng, thc y x hi pht trin, pht huy quyn lm ch ca nhn dn. b) Ch trng xy dng h thng chnh tr
173
- Xy dng ng Cng sn Vit Nam trong h thng chnh tr
+ ng Cng sn Vit Nam l i tin phong ca giai cp cng nhn, ng thi l i tin phong ca nhn dn lao ng v ca dn tc Vit Nam, i biu trung thnh li ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca dn tc. + Phng thc lnh o: ng lnh o x hi bng cng lnh, chin lc, cc nh hng v chnh sch v ch trng cng tc; bng cng tc tuyn truyn, thuyt phc, vn ng, t chc kim tra v bng hnh ng gng mu ca ng vin. ng gii thiu nhng ng vin u t c nng lc v phm cht vo hot ng trong cc c quan lnh o chnh quyn v cc on th. ng khng lm thay cng vic ca cc t chc khc trong h thng chnh tr. + V tr, vai tr ca ng trong h thng chnh tr: ng lnh o h thng chnh tr, ng thi l mt b phn ca h thng y. ng lin h mt thit vi nhn dn, chu s gim st ca nhn dn, hnh ng trong khun kh Hin php v php lut. + Trng tm ca i mi h thng chnh tr l i mi t chc v phng thc hot ng ca cc b phn cu thnh h thng. Vn mu cht v kh khn nht l i mi phng thc hot ng ca ng, khc phc c hai khuynh hng thng xy ra trong thc t: hoc ng bao bin, lm thay, hoc l bung lng s lnh o ca ng. + i mi phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr phi c t trong tng th, da trn c s kin nh cc nguyn tc t chc v hot ng ca ng, ng thi phi ch ng, tch cc, c quyt tm chnh tr cao, thn trng, c bc i vng chc, va lm va tng kt, va rt kinh nghim.
174
+ i mi phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr mi cp, mi ngnh va phi qun trit nhng nguyn tc chung, va phi ph hp vi c im, yu cu, nhim v ca tng cp, tng ngnh. - Xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha
+ Nh nc php quyn l mt tt yu lch s. Ch nh nh nc php quyn khng phi mt kiu nh nc, ch nh nc. Nh nc php quyn l cch thc t chc phn cng quyn lc nh nc. + Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam c xy dng theo 5 c im sau y: > Nh nc ca dn, do dn v v dn, tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn. > Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng rnh mch v phi hp cht ch gia c quan nh nc trong thc hin cc quyn lp php, hnh php v t php. > Nh nc c t chc v hot ng trn c s Hin php, php lut v m bo cho Hin php v cc o lut gi v tr ti thng trong iu chnh cc quan h thuc tt c cc lnh vc ca i sng x hi. > Nh nc tn trng v bo m quyn con ngi, quyn cng dn; nng cao trch nhim php l gia nh nc v cng dn, thc hnh dn ch, ng thi tng cng k cng, k lut. > Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam do mt ng duy nht lnh o, c s gim st ca nhn dn, s phn bin x hi ca Mt trn T quc Vit Nam v t chc thnh vin ca Mt trn. + Cc bin php ln xy dng nh nc php quyn: > Hon thin h thng php lut, tng tnh c th, kh thi ca cc quy nh trong vn bn php lut. Xy dng, hon thin c ch kim tra, gim st tnh hp hin, hp php trong cc hot ng v quyt nh ca c quan cng quyn.
175
> Tip tc i mi t chc v hot ng ca Quc hi; hon thin c ch bu c nng cao cht lng i biu Quc hi; i mi quy trnh xy dng lut, gim vic ban hnh php lnh; thc hin tt hn nhim v quyt nh cc vn quan trng ca t nc v chc nng gim st ti cao. > y mnh ci cch hnh chnh, i mi t chc v hot ng ca Chnh ph theo hng xy dng c quan hnh php thng nht, thng sut, hin i. > Xy dng h thng c quan t php trong sch, vng mnh, dn ch, nghim minh, bo v cng l, quyn con ngi. Xy dng c ch phn quyt v nhng vi phm hin php trong hot ng lp php, hnh php v t php. > Nng cao cht lng hot ng ca Hi ng nhn dn v y ban nhn dn, m bo quyn t ch v t chu trch nhim ca chnh quyn a phng trong phm vi c phn cp. - Xy dng Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi trong h thng chnh tr.
+ Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc chnh tr - x hi c vai tr quan trng trong vic tp hp, vn ng, on kt rng ri cc tng lp nhn dn; i din cho quyn v li ch hp php ca nhn dn, xut cc ch trng, chnh sch v kinh t, vn ha, x hi, an ninh, quc phng. + Nh nc ban hnh c ch Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi thc hin tt vai tr gim st v phn bin x hi. + Thc hin Lut Mt trn T quc Vit Nam, Lut Thanh Nin, Lut Cng on, quy ch dn ch mi cp Mt trn, cc t chc chnh tr - x hi v cc tng lp nhn dn tham gia xy dng h thng chnh tr. + i mi hot ng ca Mt trn T quc, cc t chc chnh tr - x hi, khc phc tnh trng hnh chnh ha, nh nc ha, ph trng, hnh thc; nng cao cht lng hot ng; lm tt cng tc dn vn theo phong cch trng dn, gn dn, hiu dn, hc dn v c trch nhim vi dn, nghe dn ni, ni dn hiu, lm dn tin.
176
3. nh gi s thc hin ng li
* Thnh tu v ngha
177
- H thng chnh tr nc ta c nhiu i mi: + T chc b my ca h thng chnh tr c sp xp theo hng tinh gn, hiu qu. Hot ng ca h thng chnh tr ngy cng hng v c s. Quc hi, Chnh ph, Hi ng nhn dn, y ban nhn dn cc cp trong cc kha i mi theo hng pht huy dn ch, ci cch hnh chnh, cng khai cc hot ng ca chnh quyn, tng cng i thoi, tn trng v lng nghe kin ca nhn dn. + Dn ch trong x hi c bc pht trin. Trnh v nng lc lm ch ca nhn dn tng bc c nng ln. + Nhim v v quyn hn ca cc c quan nh nc c phn nh r hn, phn bit qun l nh nc vi qun l sn xut kinh doanh. C cu t chc n c ch hot ng cc lnh vc lp php, hnh php v t php tng bc c kin ton. Qun l nh nc bng php lut c tng cng. + Mt trn, cc t chc chnh tr - x hi c nhiu i mi v t chc, b my: i mi ni dung v phng thc hot ng, a dng ha cc hnh thc tp hp ngy cng ng o cc tng lp nhn dn, pht huy dn ch, chm lo v bo v li ch chnh ng ca nhn dn, tham gia xy dng, chnh n ng, tham gia xy dng v cng c chnh quyn; hng mnh hot ng v c s, bc u thc hin nhim v gim st v phn bin x hi. + ng thng xuyn coi trng vic i mi v t chnh n, gi vng v nng cao vai tr lnh o ca ng i vi s nghip cch mng ca nhn dn ta trong iu kin mi. Phng thc lnh o ca ng i vi h thng chnh tr, phong cch cng tc c nhiu i mi v tin b; dn ch trong ng c pht huy, quan h mt thit gia ng vi nhn dn c cng c. => H thng chnh tr thc hin c hiu qu mt s i mi quan trng, c bit v quyn lm ch ca nhn dn. i mi v t chc v phng thc hot ng ca h thng chnh tr gp phn xy dng v tng bc hon thin nn dn ch x hi ch ngha, bo m quyn lc thuc v nhn dn. Kt qu t c ca i mi h thng chnh tr khc phc dn c nhng khuyt, nhc im ca h thng chuyn chnh v sn trc y, gp phn lm nn thnh tu to ln v c ngha lch s ca cng cuc i mi nc ta. * Tuy vy, trn thc t vn hnh h thng chnh tr nc ta cn nhiu nhc im:
178
- Nng lc v hiu qu lnh o ca ng, hiu lc qun l, iu hnh ca Nh nc, hiu qu hot ng ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi cha ngang tm vi i hi ca tnh hnh, nhim v mi. - Vic ci cch nn hnh chnh quc gia cn rt hn ch. B my hnh chnh cn nhiu tng, nc lm cho vic qun l cc qu trnh kinh t - x hi cha tht nhanh, nhy v c hiu qu cao. Tnh trng quan liu, hch dch, nhng nhiu ca mt b phn cng chc nh nc cha c khc phc; k cng, php nc b xem thng nhiu ni. - Phng thc t chc, phong cch hot ng ca Mt trn v cc t chc chnh tr - x hi vn cha thot khi tnh trng hon chnh, x cng; mt s cn b b vin chc ha, cha tht gn b vi qun chng. Nn tham nhng trong h thng chnh tr cn trm trng, bnh cc b, bn v, a phng cn kh ph bin. Quyn lm ch ca nhn dn cn b vi phm. - Vai tr gim st, phn bin ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi cn yu, cha c c ch tht hp l pht huy vai tr ny. i ng cn b ca h thng chnh tr ni chung, ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi ni ring cht lng cn hn ch, nht l cp c s. - Phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr cn chm i mi, c mt cn lng tng. * Nhng hn ch nu trn xut pht t nguyn nhn ch yu l nhn thc v i mi h thng chnh tr cha c s thng nht cao, trong hoch nh v thc hin mt s ch trng, gii php cn c s ngp ngng, lng tng, thiu dt khot, khng trit . Vic i mi h thng chnh tr cha c quan tm ng mc, cn chm tr so vi i mi kinh t. L lun v h thng chnh tr v v i mi h thng chnh tr nc ta cn nhiu im cn phi nghin cu v pht trin thm.
179
Chng VII ng li xy dng, pht trin nn vn ha v gii quyt cc vn x hi
180
I. Qu trnh nhn thc v ni dung ng li xy dng, pht trin nn vn ha Khi nim vn ha Vit Nam trong chng ny c dng theo ngha l tng th nhng gi tr vt cht v tinh thn do cng ng cc dn tc Vit Nam sng to ra trong qu trnh dng nc v gi nc.
1. Thi k trc i mi
181
a) Quan im, ch trng v xy dng nn vn ha mi * Trong nhng nm 1943-1954
- u nm 1943, Ban Thng v Trung ng ng hp ti Vng La (ng Anh, Phc Yn) thng qua bn cng vn ha Vit Nam do ng ch Tng b th Trng Chinh trc tip d tho. y l ln u tin ng ta hp bn v c ch trng v vn ha vn ngh Vit Nam vo thi im chun b Tng khi ngha ginh chnh quyn. cng xc nh lnh vc vn ha l mt trong ba mt trn (kinh t, chnh tr, vn ha) ca cch mng Vit Nam, v ra ba nguyn tc ca nn vn ha mi: Dn tc ha (chng mi nh hng n dch v thuc a), i chng ha (chng mi ch trng, hnh ng lm cho vn ha phn li hoc xa ri qun chng), Khoa hc ha (chng li tt c nhng g lm cho vn ha phn tin b, tri khoa hc). C th coi cng vn ha Vit Nam l bn tuyn ngn, cng lnh ca ng v vn ha trc Cch mng thng Tm 1945. - Ngy 3-9-1945, trong phin hp u tin ca Hi ng Chnh ph, Ch tch H Ch Minh trnh by vi cc B trng 6 nhim v cp bch ca Nh nc Vit Nam Dn ch Cng ha, trong c 2 nhim v cp bch thuc v vn ha l: + Cng vi dit gic i phi dit gic dt. Ch tch H Ch Minh cho rng mt dn tc dt l mt dn tc yu, th m hn 90% ng bo chng ta m ch; v vy, chng ta cn m mt chin dch chng nn m ch. + Ch thc dn h ha dn tc Vit Nam bng nhng thi xu, li bing, gian gio, tham v nhng thi xu khc. V vy, mt nhim v cp bch l phi gio dc li nhn dn chng ta, lm cho dn tc chng ta tr nn mt dn tc dng cm, yu nc, yu lao ng, mt dn tc xng ng vi nc Vit Nam c lp. Ch tch H Ch Minh ngh m mt chin dch gio dc li tinh thn nhn dn bng cch thc hin cn, kim, lim, chnh.
182
-> Nh vy, nhim v u tin v xy dng vn ha ca nc Vit Nam c lp l chng nn m ch v gio dc li tinh thn nhn dn. y l hai nhim v ht sc khim tn nhng li v i tm nhn, chnh xc v tnh thi s ca n. - Cuc vn ng thc hin i sng mi: + u nm 1946, Ban Trung ng vn ng i sng mi c thnh lp vi s tham gia ca nhiu nhn vt c uy tn nh Trn Huy Liu, Dng c Hin, V nh He, Nguyn Tn Gi Trng, m Tng th k l nh vn Nguyn Huy Tng. + Thng 3-1947, H Ch Minh vit ti liu i sng mi gii thch rt d hiu nhng vn thit thc trong ch trng vn ha quan trng ny, gm 19 cu hi v cu tr li. Lm c 19 iu ny l thit thc gio dc li tinh thn ca nhn dn vo lc v cn c ngha cho n tn ngy nay. - ng li vn ha khng chin c hnh thnh dn ti Ch th ca Ban Chp hnh Trung ng v Khng chin kin quc (11-1945), trong bc th v Nhim v vn ha Vit Nam trong cng cuc cu nc v xy dng nc hin nay ca ng ch Trng Chinh gi Ch tch H Ch Minh ngy 16-11-1946 v ti bo co Ch ngha Mc v vn ha Vit Nam trnh by trong Hi ngh vn ha ton quc ln th hai thng 7-1948. ng li gm cc ni dung xc nh mi quan h gi vn ha v cch mng gii phng dn tc, c ng vn ha cu quc, xy dng nn vn ha dn ch mi Vit Nam c tnh cht dn tc, khoa hc, i chng m khu hiu thit thc lc l Dn tc, Dn ch (ngha l yu nc v tin b); tch cc bi tr nn m ch, m i hc v trung hc, ci cch vic hc theo tinh thn mi, bi tr cch dy hc nhi s: gio dc li nhn dn, c ng thc hnh li sng mi; pht trin ci hay trong vn ha dn tc; ng thi bi tr cc h tc xu xa h bi, ngn nga sc thm nhp ca vn ha thc dn, phn ng; ng thi hc ci hay, ci tt ca vn ha th gii; hnh thnh i ng tr thc mi ng gp tch cc cho cng cuc khng chin kin quc 9 nm v cho cch mng Vit Nam. * Trong nhng nm 1955 1986
183
- ng li xy dng v pht trin vn ha trong giai on cch mng x hi ch ngha c hnh thnh bt u t i hi ng ln th III nm 1960 m im ct li l ch trng tin hnh cuc cch mng t tng v vn ha ng thi vi cuc cch mng v quan h sn xut v cch mng v khoa hc, k thut, l ch trng xy dng v pht trin nn vn ha mi, con ngi mi. - Mc tiu l lm cho nhn dn thot nn m ch v thi h tt xu do x hi c li, c trnh vn ha ngy cng cao, c hiu bit cn thit v khoa hc, k thut tin tin xy dng ch ngha x hi, nng cao i sng vt cht v vn ha. - i hi IV v i hi V ca ng tip tc ng li pht trin vn ha ca i hi ng ln th III, xc nh nn vn ha mi l nn vn ha c ni dung x hi ch ngha v tnh cht dn tc, c tnh ng v tnh nhn dn. Nhim v vn ha quan trng ca giai on ny l tin hnh ci cch gio dc trong c nc, pht trin mnh khoa hc, vn ha ngh thut, gio dc tinh thn lm ch tp th, chng t tng t sn v tn d t tng phong kin, ph phn t tng tiu t sn, xa b nh hng t tng, vn ha thc dn mi min Nam. b) nh gi s thc hin ng li
- Nn vn ha dn ch mi vn ha cu quc, bc u c hnh thnh v t nhiu thnh tu trong khng chin v kin quc. + xa b dn nhng mt lc hu, nhng ci li thi trong di sn vn ha phong kin, trong nn vn ha n dch ca thc dn Php, bc u xy dng nn vn ha dn ch mi vi tnh cht dn tc, khoa hc v i chng. + Nhiu triu ng bo m ch bit c, bit vit. Pht trin h thng gio dc, ci cch phng php dy hc, thc hnh rng ri i sng mi, bi tr h tc, lc hu. -> Vn ha cu quc ng vin nhn dn tham gia tch cc vo cuc khng chin chng thc dn Php xm lc.
184
- Trong nhng nm 1955-1986 cng tc t tng v vn ha t c nhng thnh tu to ln, gp phn xng ng vo s nghip cch mng c nc. + Mt thnh tu tiu biu ca min Bc x hi ch ngha l s nghip gio dc, vn ha pht trin vi tc cao ngay c trong nhng nm c chin tranh, pht huy vai tr tch cc trong chin u v sn xut. + Hot ng vn ha ngh thut cng pht trin trn nhiu mt vi ni dung lnh mnh, c v qun chng trong chin u v sn xut, gp phn xy dng cuc sng mi, con ngi mi. + Trnh vn ha chung ca x hi c nng ln mt mc ng k. Li sng mi tr thnh ph bin, con ngi vi con ngi sng c tnh ngha, on kt thng yu nhau. -> Thng li ca nhn dn ta trong cuc khng chin chng M khng ch l thng li ca ng li chnh tr, ng li qun s ng n m cn l thng li ca chnh sch vn ha ca ng, thng li ca ch ngha yu nc v nhn phm Vit Nam. Cng vi c lp ch quyn, ton vn lnh th, nhng thnh qu v vn ha l mt thnh t ca h thng x hi ch ngha nc ta. * Hn ch: Cng tc t tng v vn ha thiu sc bn, thiu tnh chin u; vic xy dng th ch vn ha cn chm; s suy thoi v o c, li sng c chiu hng pht trin; i sng vn hc, ngh thut cn c nhng mt bt cp; rt t tc phm t nh cao tng xng vi s nghip cch mng v khng chin v i ca dn tc; mt s cng trnh vn ha vt th v phi vt th truyn thng c gi tr khng c quan tm bo tn, lu gi, thm ch b ph hy, mai mt. * Nguyn nhn: - ng li xy dng, pht trin vn ha giai on 1955-1986 b chi phi bi t duy chnh tr nm vng chuyn chnh v sn m thc cht l nhn mnh u tranh giai cp, u tranh ai thng ai gia hai con ng, u tranh 2 phe, u tranh thc h. - Mc tiu v ni dung cuc cch mng t tng vn ha giai on ny cng b quy nh bi cuc cch mng quan h sn xut m t tng ch o l trit xa b t hu, xa b bc lt cng nhanh cng tt, l a quan h sn xut x hi ch ngha i trc mt bc, tch ri trnh pht trin thc t ca lc lng sn xut. - Chin tranh cng vi c ch qun l k hoch ha tp trung, quan liu, bao cp v tm l bnh qun ch ngha lm gim ng lc pht trin vn ha, gio dc; km hm nng lc t do sng to. 2. Trong thi k i mi
185
a) Qu trnh i mi t duy v xy dng v pht trin nn vn ha
Bt u t i hi VI, ng ta tng bc nhn thc mi v c trng ca nn vn ha mi m chng ta cn xy dng; v chc nng, vai tr, v tr ca vn ha trong pht trin kinh t - x hi v hi nhp quc t. - i hi VI nm 1986 xc nh khoa hc k thut l mt ng lc to ln y mnh qu trnh pht trin kinh t - x hi; c v tr then cht trong s nghip xy dng ch ngha x hi. - Cng lnh nm 1991 c i hi VII ca ng thng qua ln u tin a ra quan nim nn vn ha Vit Nam c c trng: tin tin, m bn sc dn tc, thay cho quan nim nn vn ha Vit Nam c ni dung x hi ch ngha, c tnh cht dn tc, c tnh ng v tnh nhn dn c nu ra trc y. Nn vn ha mi s k tha v pht huy nhng truyn thng vn ha tt p ca tt c cc dn tc trong nc, tip thu nhng tinh hoa vn ha nhn loi, xy dng mt x hi dn ch, vn minh v li ch chn chnh v phm gi con ngi, vi trnh tri thc, o c, th lc v thm m ngy cng cao; chng t tng, vn ha phn tin b, tri vi truyn thng tt p ca dn tc v nhng gi tr cao qu ca loi ngi, tri vi phng hng i ln ch ngha x hi. Xc nh gio dc v o to, khoa hc v cng ngh l quc sch hng u. - i hi VII, VIII, IX, X v nhiu ngh quyt Trung ng tip theo xc nh vn ha l nn tng tinh thn ca x hi v coi vn ha va l mc tiu, va l ng lc ca s pht trin. y l mt tm nhn mi v vn ha ph hp vi tm nhn chung ca th gii ng i. + i hi VII nm 1991 v i hi VIII nm 1996 khng nh: khoa hc v gio dc ng vai tr then cht trong ton b s nghip xy dng ch ngha x hi v bo v T quc, l mt ng lc a t nc thot ra khi ngho nn, lc hu, vn ln trnh tin tin ca th gii. Do phi coi s nghip gio dc o to cng vi khoa hc v cng ngh l quc sch hng u pht huy nhn t con ngi, ng lc trc tip ca s pht trin x hi. + Ngh quyt Trung ng 5, kha VIII thng 7-1998 nu ra 5 quan im c bn ch o qu trnh pht trin vn ha trong thi k cng nghip ha, hin i ha t nc.
186
+ Hi ngh Trung ng 9 kha IX thng 1-2004 xc nh thm pht trin vn ha ng b vi pht trin kinh t. + Hi ngh Trung ng 10 kha IX thng 7-2004 t vn bo m s gn kt gia nhim v pht trin then cht vi nhim v khng ngng nng cao vn ha nn tng tinh thn x hi. -> y chnh l bc pht trin quan trng trong nhn thc ca ng v v tr ca vn ha v cng tc vn ha trong quan h vi cc mt cng tc khc. - Hi ngh Trung ng 10 kha IX nhn nh v s bin i ca vn ha trong qu trnh i mi. C ch th trng v hi nhp quc t lm thay i mi quan h gia c nhn vi cng ng, thc y dn ch ha i sng x hi, a dng ha th hiu v phng thc sinh hot vn ha. Do phm vi, vai tr ca dn ch ha x hi ha vn ha, v ca c nhn ngy cng tng ln v m rng l nhng thch thc mi i vi s lnh o v qun l cng tc vn ha ca ng v Nh nc. b) Quan im ch o v ch trng v xy dng v pht trin vn ha
* Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu va l ng lc thc y s pht trin kinh t - x hi.
187
- Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi + Vn ha phn nh v th hin mt cch tng qut, sng ng mi mt ca cuc sng (mi c nhn v cc cng ng) din ra trong qu kh cng nh ang din ra trong hin ti; qua hng bao th k n cu thnh nn mt h thng cc gi tr, truyn thng v li sng m trn tng dn tc khng nh bn sc ring mnh. Cc gi tr tinh thn ni trn to thnh nn tng tinh thn ca x hi. + Vn ha xuyn sut ton b lch s ca dn tc, n lm nn sc sng mnh lit, gip cng ng dn tc Vit Nam vt qua cc th thch, nm bt cc c hi tn ti v khng ngng pht trin. -> V vy, chng ta ch trng lm cho vn ha thm su vo mi lnh vc ca i sng x hi cc gi tr vn ha tr thnh nn tng tinh thn bn vng ca x hi, tr thnh ng lc pht trin kinh t - x hi. - Vn ha l ng lc thc y s pht trin + S pht trin ca mt dn tc phi vn ti ci mi, tip nhn ci mi, to ra ci mi nhng li khng th tch khi ci ngun. Pht trin phi da trn ci ngun, bng cch pht huy ci ngun. Ci ngun , ngun lc ni sinh ca mi quc gia, dn tc l vn ha. + Hm lng vn ha trong cc lnh vc ca i sng con ngi cng cao bao nhiu th kh nng pht trin kinh t - x hi cng hin thc v bn vng by nhiu. > Kinh nghim i mi nc ta cng cho thy: ngay bn thn s pht trin ca kinh t cng khng ch do cc nhn t thun ty kinh t to ra, m cn do s i mi t duy, i mi chnh sch v ch qun l, cn do s gii phng t tng v bc pht trin mi v trnh , nng lc ca i ng cn b khoa hc v cng ngh, cn b qun l v lc lng lao ng. Ngha l, ng lc ca s i mi kinh t mt phn quan trng nm trong nhng gi tr vn ha ang c pht huy. > S pht trin ca nhn loi ngy cng cho thy yu t quyt nh cho s tng trng kinh t l tr tu, l thng tin, l tng sng to v i mi khng ngng th mt nc tr thnh giu hay ngho khng ch ch c nhiu hay t lao ng v ti nguyn thin nhin, m trc ht l c kh nng pht huy n mc cao nht tim nng sng to ca ngun lc con ngi hay khng. Tim nng sng to ny nm trong cc yu t cu thnh vn ha, ngha l trong tri thc, v kh nng sng to, trong bn lnh t i mi ca mi c nhn v ca c cng ng. + Ngoi tc dng pht huy nhng nhn t tch cc, vn ha s dng sc mnh ca cc gi tr truyn thng, ca o l dn tc hn ch xu hng sng bi li ch vt cht, sng bi tin t. Sng bi tin t v vt cht s bin tin t v vt cht tr thnh lc lng c kh nng xuyn tc bn cht con ngi cng nh nhng mi lin h khc, h qu s dn ti s suy thoi, suy vong x hi. + Vn ha to ra cc tin quan trng a nc ta hi nhp ngy cng su hn v ton din hn vo nn kinh th gii, gip bo v mi trng sng, thn thin vi t nhin v s pht trin ha bnh v bn vng cho th h hin nay v th h mai sau. - Vn ha l mt mc tiu ca pht trin + Mc tiu v ng lc chnh ca s pht trin l v con ngi, do con ngi; song song vi tng trng kinh t l tin b v cng bng x hi, pht trin vn ha, bo v mi trng. Mc tiu xy dng nc Vit Nam dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng v vn minh cng chnh l mc tiu vn ha. + Trong nhn thc v hnh ng, mc tiu kinh t vn thng ln t mc tiu vn ha v thng c t vo v tr u tin trong cc k hoch, chng trnh, chnh sch pht trin ca nhiu quc gia, nht l cc nc ngho ang pht trin theo con ng cng nghip ha. lm cho vn ha tr thnh ng lc v mc tiu ca s pht trin chng ta ch trng pht trin vn ha phi gn kt cht ch v ng b vi pht trin kinh t - x hi. - Vn ha c vai tr c bit quan trng trong vic bi dng, pht huy nhn t con ngi v xy dng x hi mi.
188
+ Phn ln cc ngun lc pht trin kinh t - x hi nh ti nguyn thin nhin, vn l ngun lc hu hn, c kh nng b cn kit. Tri thc con ngi cng l mt ngun lc nhng l ngun lc v hn, c kh nng ti sinh. Cc ngun lc khc s khng c s dng hiu qu nu khng c nhng con ngi tr tu v nng lc khai thc chng. Ch tch H Ch Minh ch r: mun xy dng ch ngha x hi phi c con ngi x hi ch ngha. + Nm 1990, UNDP (Chng trnh h tr pht trin ca Lin Hp Quc) a ra tiu ch mi nh gi mc pht trin mt quc gia: ch s pht trin con ngi. > Ch s pht trin con ngi, mt trong ba ch tiu ca cch tnh ton mi ny l thnh tu gio dc (hai ch tiu kia l tui th trung bnh v mc thu nhp). Ch tiu gio dc c tng hp t hai tiu ch khc l trnh hc vn ca nhn dn v s nm c gio dc tnh bnh qun cho mi ngi. > Quc gia no t thnh tu gio dc cao, tc l c vn tr tu ton dn nhiu hn th chng t x hi pht trin hn, c kh nng tng trng di do. Ti nguyn con ngi, ci vn con ngi, ni cho cng l vn tr tu ca dn tc. Nh vy, vn ha trc tip to dng v nng cao ti nguyn con ngi. + T mt nc nng nghip lc hu, i vo cng nghip ha, hin i ha, Vit Nam cha c li th v ch s pht trin con ngi nh mong mun. T l s ngi bit c, bit vit c xp vo th hng cao trong khu vc (88%) nhng nguy c ti m ch li ang tng, c bit l m ngoi ng, m tin hc. * Nn vn ha m chng ta xy dng l nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc.
- Tin tin l yu nc v tin b m ni dung ct li l l tng c lp dn tc v ch ngha x hi, nhm mc tiu tt c v con ngi. Tin tin khng ch v ni dung t tng m c trong hnh thc biu hin, trong cc phng tin chuyn ti ni dung.
189
- Bn sc dn tc bao gm nhng gi tr vn ha truyn thng bn vng ca cng ng cc dn tc Vit Nam c vun p qua lch s hng ngn nm u tranh dng nc v gi nc. + Bn sc dn tc th hin qua lng yu nc nng nn, ch t cng dn tc, tinh thn on kt, thc cng ng gn kt c nhn gia nh lng x T quc; l lng nhn i, khoan dung, trng tnh ngha, o l, l c tnh cn c, sng to trong lao ng; s tinh t trong ng x, tnh gin d trong li sng Bn sc dn tc cn m nt c trong cc hnh thc biu hin mang tnh dn tc c o. + Bn sc dn tc ca mt dn tc l tng th nhng phm cht, tnh cch, khuynh hng c bn thuc v sc mnh tim tng v sc sng to gip cho dn tc gi vng c tnh duy nht, tnh thng nht, tnh nht qun so vi bn thn mnh trong qu trnh pht trin. Sc mnh v sc sng to ny c mi lin h gc r, lu di v bn vng vi mi trng x hi t nhin v vi qu trnh lch s m dn tc tn ti. + Bn sc dn tc l sc sng ca dn tc, l qu trnh dn tc thng xuyn t thc, t khm ph, t vt qua chnh bn thn mnh, bit cnh tranh v hp tc tn ti v pht trin. + Bn sc dn tc th hin trong tt c cc lnh vc ca i sng x hi: cch t duy, cch sng, cch dng nc, gi nc, cch sng to trong vn ha, khoa hc, vn hc, ngh thut, nhng c th hin su sc nht l trong h gi tr ca dn tc, n l ct li ca mt nn vn ha. + H gi tr l nhng g nhn dn quan tm, l nim tin m nhn dn cho l thing ling, bt kh xm phm. Khi c chuyn thnh cc chun mc x hi, n nh hng cho s la chn trong hnh ng ca c nhn v cng ng. V vy, n l c s tinh thn cho s n nh x hi v s vng vng ca ch . H gi tr c tnh n nh rt ln v c tnh bn vng tng i, c sc mnh gn b vi mi thnh vin trong cng ng. Trong s tin b v pht trin ca x hi, cc gi tr ny thng khng bin mt m ha thn vo cc gi tr ca thi sau, theo quy lut k tha v ti to. + Bn sc dn tc pht trin theo s pht trin ca th ch kinh t, th ch x hi v th ch chnh tr ca cc quc gia. N cng pht trin theo qu trnh hi nhp kinh t th gii, qu trnh giao lu vn ha vi cc quc gia khc v s tip nhn tch cc vn ha, vn minh nhn loi. V vy, chng ta ch trng xy dng v hon thin cc gi tr v nhn cch con ngi Vit Nam trong thi k cng nghip ha, hin i ha; xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp quc t. + Bn sc dn tc v tnh cht tin tin ca nn vn ha phi c thm m trong mi hot ng xy dng, sng to vt cht, ng dng cc thnh tu khoa hc, cng ngh, gio dc v o to, sao cho trong mi lnh vc hot ng chng ta c t duy c lp, c cch lm va hin i va mang sc thi Vit Nam. i vo kinh t th trng, m rng giao lu quc t, cng nghip ha, hin i ha t nc phi tip thu nhng tinh hoa ca nhn loi, song phi lun lun pht huy nhng gi tr truyn thng v bn sc dn tc. + ng Cng sn Vit Nam ch trng va bo v bn sc dn tc, va m rng giao lu, tip thu tinh hoa vn ha nhn loi. Bo v bn sc dn tc phi gn kt vi m rng giao lu quc t, tip thu c chn lc nhng ci hay, ci tin b trong vn ha cc dn tc khc bt kp s pht trin ca thi i. Ch ng tham gia hi nhp v giao lu vn ha vi cc quc gia xy dng nhng gi tr mi ca vn ha Vit Nam ng i. Xy dng Vit Nam thnh mt a ch giao lu vn ha khu vc v quc t. Gi gn bn sc dn tc phi i lin vi chng nhng ci phn tin b trong phong tc, tp qun v l thi c. * Nn vn ha Vit Nam l nn vn ha thng nht m a dng trong cng ng cc dn tc Vit Nam. - Nt c trng ni bt ca vn ha Vit Nam l s thng nht m a dng, l s ha quyn bnh ng, s pht trin c lp ca vn ha cc dn tc anh em cng sng trn lnh th Vit Nam. + Mi tc ngi c truyn thng v bn sc ca mnh. Cng ng dn tc Vit Nam c nn vn ha chung nht. S thng nht bao hm c tnh a dng; a dng trong s thng nht. Khng c s ng ha hoc thn tnh, k th bn sc vn ha ca cc dn tc.
190
+ Hn 50 dn tc trn t nc ta u c nhng gi t v bn sc vn ha ring. Cc gi tr v sc thi cng nhau lm phong ph nn vn ha Vit Nam v cng c s thng nht dn tc.
* Xy dng v pht trin vn ha l s nghip chung ca ton dn do ng lnh o, trong i ng tr thc gi vai tr quan trng.
191
- Vn ha theo ngha rng bao hm c gio dc v o to, khoa hc v cng ngh. Mi ngi Vit Nam phn u v dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh u tham gia s nghip xy dng v pht trin nn vn ha nc nh. Cng nhn, nng dn, tr thc l nn tng khi i on kt ton dn, cng l nn tng ca s nghip xy dng v pht trin nn vn ha di s lnh o ca ng, qun l ca Nh nc. Trong s nghip xy dng v pht trin vn ha, i ng tr thc gi vai tr quan trng. - Pht huy nhn thc i mi t i hi VI 1986, ng khng nh: gio dc v o to, cng vi khoa hc v cng ngh c coi l quc sch hng u, l ng lc pht trin kinh t - x hi, l iu kin cn thit gi vng c lp dn tc v xy dng thnh cng ch ngha x hi; khoa hc cng ngh cn ni dung then cht trong mi hot ng ca tt c cc ngnh, cc cp, l nhn t ch yu thc y tng trng kinh t v cng c quc phng an ninh. - thc hin quc sch , chng ta ch trng: + Nng cao cht lng gio dc; i mi c cu t chc, c ch qun l, ni dung, phng php dy v hc, chn hng nn gio dc Vit Nam. Bi dng cc gi tr vn ha trong thanh nin, hc sinh, sinh vin c bit l l tng sng, li sng, nng lc tr tu, o c v bn lnh sng to con ngi Vit Nam. + Chuyn dn sang m hnh gio dc m - m hnh x hi hc tp sut i, o to lin tc, lin thng gia cc bc hc, ngnh hc; xy dng v pht trin h thng hc tp cho mi ngi v nhng hnh thc hc tp, thc hnh linh hot, p ng nhu cu hc tp thng xuyn; to nhiu kh nng, c hi khc nhau cho ngi hc, bo m s cng bng x hi trong gio dc. + i mi gio mnh m gio dc mm non v gio dc ph thng; Pht trin mnh h thng gio dc ngh, tng nhanh quy m o to cao ng ngh, trung cp ngh cho cc khu cng nghip, cc vng kinh t ng lc v cho vic xut khu lao ng; i mi h thng gio dc i hc v sau i hc, gn o to vi s dng, trc tip phc v chuyn i c cu lao ng, pht trin nhanh ngun nhn lc cht lng cao, nht l chuyn gia u ngnh; ch trng pht trin, bi dng, trng dng nhn ti; nhanh chng xy dng c cu ngun nhn lc hp l v ngnh ngh, trnh o to, dn tc, vng min + Bo m s lng, nng cao cht lng i ng gio vin tt c cc cp hc, bc hc; tip tc i mi phng php gio dc, pht huy tnh tch cc, sng to ca ngi hc; hon thin h thng nh gi kim nh cht lng gio dc; ni dung v phng php thi c cn nh gi ng trnh tip th tri thc, kh nng hc tp; khc phc nhng mt yu km v tiu cc khc ca gio dc. + Thc hin x hi ha gio dc: huy ng ngun lc vt cht v tr tu ca x hi tham gia chm lo s nghip gio dc; phi hp gia ngnh gio dc vi cc ban, ngnh, cc t chc chnh tr - x hi, t chc x hi ngh nghip m mang gio dc, to iu kin hc tp cho mi thnh vin trong x hi; tng cng thanh tra, kim tra, gim st cc hot ng gio dc. + Tng cng hp tc quc t v gio dc v o to; tip cn chun mc gio dc tin tin ca th gii ph hp vi yu cu pht trin ca Vit Nam; tham gia o to nhn lc khu vc v th gii; c c ch qun l ph hp i vi cc trng do nc ngoi u t hoc lin kt o to. + Pht trin khoa hc x hi, tip tc gp phn lm sng t nhng vn l lun v con ng i ln ch ngha x hi nc ta. + Pht trin khoa hc t nhin v khoa hc cng ngh, tp trung nghin cu c bn nh hng ng dng, c bit cc lnh vc Vit Nam c nhu cu v th mnh; lm tt cng tc chn lc nhp cng ngh, mua sng ch, kt hp cng ngh ni sinh nhanh chng i mi v nng cao trnh cng ngh ca cc ngnh c li th cnh tranh, c t trng ln trong GDP. + i mi c ch qun l khoa hc v cng ngh; y mnh hi nhp quc t trong lnh vc khoa hc v cng ngh; nng cao cht lng v kh nng thng mi ca cc sn phm khoa hc v cng ngh; y mnh vic i mi cng ngh trong cc doanh nghip.
192
* Vn ha l mt mt trn; xy dng v pht trin vn ha l mt s nghip cch mng lu di, i hi phi c ch cch mng v s kin tr, thn trng.
- Bo tn v pht huy nhng di sn vn ha tt p ca dn tc, sng to nn nhng gi tr vn ha mi, lm cho nhng gi tr y thm su vo cuc sng ton x hi v mi con ngi, tr thnh tm l v tp qun tin b, vn minh l mt qu trnh cch mng y kh khn, phc tp, i hi nhiu thi gian. - Cng vi vic gi gn v pht trin nhng di sn vn ha qu bu tt p ca dn tc, tip thu tinh hoa vn ha th gii, sng to, vun p nn nhng gi tr mi, phi tin hnh kin tr cuc u tranh bi tr cc h tc, cc thi h tt xu, nng cao tnh chin u, chng mi mu toan li dng vn ha thc hin din bin ha bnh. c) nh gi vic thc hin ng li
193
* Kt qu tch cc - Trong nhng nm qua, c s vt cht, k thut ca nn vn ha mi bc u c to dng; qu trnh i mi t duy v vn ha, v xy dng con ngi v ngun nhn lc c bc pht trin r rt; mi trng vn ha c nhng chuyn bin tch cc; hp tc quc t v vn ha c m rng. - Gio dc v o to c bc pht trin mi: quy m gio dc v o to tng tt c cc cp, cc bc hc; cht lng i ng gio vin ph thng c chuyn bin, c s vt cht k thut cho trng hc trn c nc c tng cng ng k; dn tr tip tc c nng cao. - Khoa hc v cng ngh c bc pht trin, phc v thit thc hn nhim v pht trin kinh t - x hi. Vn ha pht trin, vic xy dng i sng vn ha v np sng vn minh c tin b cc tnh, thnh trong c nc. -> Nhng thnh tu trong s nghip xy dng vn ha chng t ng li v cc chnh sch vn ha ca ng v Nh nc ta v ang pht huy tc dng tch cc, nh hng ng n cho s pht trin i sng vn ha. Nhng thnh tu ny cng l kt qu ca s tham gia tch cc ca nhn dn v ca cc lc lng hot ng trn lnh vc vn ha. * Hn ch v nguyn nhn: - So vi yu cu ca thi k i mi, trc nhng bin i ngy cng phong ph trong i sng x hi nhng nm gn y, nhng thnh tu v tin b t c trong lnh vc vn ha cn cha tng xng v cha vng chc, cha tc ng c hiu qu i vi cc lnh vc ca i sng x hi, c bit l lnh vc t tng. o c, li sng tip tc din bin phc tp, c mt s mt nghim trng hn, lm gim uy tn ca ng v Nh nc, mt lng tin ca nhn dn. - S pht trin ca vn ha cha ng b v cha tng xng vi tng trng kinh t, thiu gn b vi nhim v xy dng v chnh n ng l mt trong nhng nguyn nhn nh hng n qu trnh pht trin kinh t v nhim v xy dng ng. Nhim v, xy dng con ngi Vit Nam trong thi k cng nghip ha, hin i ha cha to c chuyn bin r rt. Mi trng vn ha cn b nhim bi cc t nn x hi, s trn lan ca cc sn phm v dch v phi vn ha, phn khoa hc, c hi, thp km, lai cng Sn phm vn ha v cc dch v vn ha ngy cng phong ph nhng cn rt thiu tc phm vn hc, ngh thut c gi tr cao v t tng v ngh thut, c nh hng tch cc v su sc trong i sng. - Vic xy dng th ch vn ha cn chm, cha i mi, thiu ng b, lm hn ch tc dng ca vn ha i vi cc lnh vc quan trng ca i sng t nc. - Tnh trng ngho nn, thiu thn, lc hu v i sng vn ha tinh thn nhiu vng nng thn, min ni, vng su, vng xa, vng ng bo cc dn tc thiu s v vng cn c cch mng trc y vn cha c khc phc c hiu qu. Khong cch chnh lch v hng th vn ha gia cc vng min, khu vc, tng lp x hi tip tc m rng. - Nhng khuyt im yu km ni trn do nhiu nguyn nhn khch quan v ch quan, song cn nhn mnh cc nguyn nhn ch quan l: cc quan im ch o v pht trin vn ha cha c qun trit y cng cha c thc hin nghim tc; bnh ch quan, duy ch trong qun l kinh t - x hi cng vi cuc khng hong kinh t - x hi ko di 20 nm tc ng tiu cc n vic trin khai ng li pht trin vn ha; cha xy dng c c ch, chnh sch v gii php ph hp pht trin vn ha trong c ch th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp quc t. Mt b phn nhng ngi hot ng trn lnh vc vn ha c biu hin xa ri i sng, chy theo ch ngha thc dng, th hiu thp km. II. Qu trnh nhn thc v ch trng gii quyt cc vn x hi Cc vn x hi gm nhiu lnh vc nh: vic lm, thu nhp, bnh ng x hi, khuyn khch lm giu, xa i gim ngho, chm sc sc khe, cung ng dch v cng, an sinh x hi, cu tr x hi, chnh sch dn s v k hoch ha gia nh v.v
194
1. Thi k trc i mi
195
a) Ch trng ca ng v gii quyt cc vn x hi
* Giai on 1945-1954 - Ngay sau Cch mng thng Tm 1945 v trong nhng nm thc hin nhim v khng chin kin quc, chnh sch x hi ca ng ta c ch o theo t tng: chng ta ginh c c lp, t do ri m dn ta c cht i, cht rt, th t do, c lp cng khng lm g. Dn ch bit r gi tr ca t do, c lp khi m dn c m no, mc . Do , chnh sch x hi cp bch lc l lm cho dn c n, lm cho dn c mc, lm cho dn c ch , lm cho dn c hc hnh. Tip sau l lm cho ngi ngho n, ngi n th kh giu, ngi kh giu th giu thm. Ch trng ny nhanh chng i vo cuc sng v t c nhng hiu qu thit thc. - Cc vn x hi c gii quyt trong m hnh Dn ch nhn dn: Chnh ph c ch trng v hng dn cc tng lp nhn dn ch ng v t t chc gii quyt cc vn x hi. Chnh sch tng gia sn xut, ch trng tit kim, ng cam cng kh tr thnh phong tro rng ri, t c quan chnh ph n b i, dn chng, c coi trng nh nh gic; khuyn khch mi thnh phn x hi pht trin kinh t theo c ch th trng; thc hin chnh sch iu ha li ch gia ch v th. * Giai on 1955-1975: cc vn x hi c gii quyt trong m hnh ch ngha x hi kiu c, trong hon cnh chin tranh. Ch phn phi v thc cht l theo ch ngha bnh qun. Nh nc v tp th p ng cc nhu cu x hi thit yu bng ch bao cp trn lan da vo vin tr. * Giai on 1975-1985: Cc vn x hi c gii quyt theo c ch k hoch ha, tp trung, quan liu, bao cp; t nc lm vo khng hong kinh t - x hi nghim trng, ngun vin tr gim dn, b bao vy, c lp v cm vn. b) nh gi vic thc hin ng li - Chnh sch x hi trong 9 nm khng chin kin quc, tip sau l sut 25 nm bao cp tuy c nhiu nhc im v hn ch nhng m bo s n nh ca x hi ng thi cn t c thnh tu c ngha tc
196
ng tch cc n tnh hnh chung trn mt s lnh vc nh vn ha, gio dc, y t, li sng, o c, k cng v an ninh x hi, hon thnh ngha v hu phng ln vi tin tuyn ln. Nhng thnh tu ni ln bn cht tt p ca ch mi v s lnh o ng n ca ng trong gii quyt cc vn x hi trong iu kin chin tranh ko di, kinh t chm pht trin. - Hn ch v nguyn nhn: + Trong x hi hnh thnh tm l th ng, vo nh nc v tp th trong cch gii quyt cc vn x hi; ch phn phi trn thc t l bnh qun co bng khng khuyn khch nhng n v, c nhn lm tt, lm gii v.v... hnh thnh mt x hi ng, n nh nhng km nng ng, chm pht trin v nhiu mt. + Nguyn nhn c bn ca nhng hn ch trn l chng ta cha c chnh sch x hi hp l trong quan h vi chnh sch thuc cc lnh vc khc, ng thi li p dng v duy tr qu lu c ch qun l kinh t k hoch ha tp trung, quan liu, bao cp.
2. Trong thi k i mi
197
a) Qu trnh i mi nhn thc v gii quyt cc vn x hi
- Ti i hi VI, ln u tin ng ta nng cc vn x hi ln tm chnh sch x hi, t r tm quan trng ca chnh sch x hi i vi chnh sch kinh t v chnh sch cc lnh vc khc. i hi cho rng trnh pht trin kinh t l iu kin vt cht thc hin chnh sch x hi nhng nhng mc tiu x hi li l mc ch ca cc hot ng kinh t. Ngay trong khun kh ca hot ng kinh t, chnh sch x hi c nh hng trc tip n nng sut lao ng, cht lng sn phm Do , cn c chnh sch x hi c bn, lu di ph hp vi yu cu kh nng trong chng ng u tin ca thi k qu . - Mc tiu ca chnh sch x hi thng nht vi mc tiu kinh t ch u nhm pht huy sc mnh ca nhn t con ngi. Pht trin kinh t l c s v tin thc hin cc chnh sch x hi, ng thi thc hin tt cc chnh sch x hi l ng lc thc y pht trin kinh t. - i hi VIII ca ng ch trng h thng chnh sch x hi phi c hoch nh theo nhng quan im sau: + Tng trng kinh t gn lin vi tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc v trong sut qu trnh pht trin. Cng bng th hin c khu phn phi t liu sn xut hp l ln khu phn phi kt qu sn xut, vic to iu kin cho mi ngi u c c hi pht trin v s dng tt nng lc ca mnh. + Thc hin nhiu hnh thc phn phi; khuyn khch lm giu hp php i i vi tch cc xa i gim ngho; Cc vn chnh sch x hi u gii quyt theo tinh thn x hi ha. - i hi IX ca ng ch trng cc chnh sch x hi phi hng vo pht trin v lm lnh mnh ha x hi, thc hin cng bng trong phn phi, to ng lc mnh m pht trin sn xut, tng nng sut lao ng x hi, thc hin bnh ng trong cc quan h x hi, khuyn khch nhn dn lm giu hp php. - i hi X ca ng ch trng phi kt hp cc mc tiu kinh t vi cc mc tiu x hi trong phm vi c nc tng lnh vc, tng a phng.
198
- i hi X ca ng ch trng phi kt hp cc mc tiu kinh t vi cc mc tiu x hi trong phm vi c nc tng lnh vc, a phng. - Trong iu kin Vit Nam hi nhp su rng hn vo h thng kinh t quc t (nh gia nhp WTO), Hi ngh Trung ng 4 kha X (1-2007) nhn mnh phi gii quyt tt cc vn x hi ny sinh trong qu trnh thc thi cc cam kt quc t. Xy dng c ch nh gi v cnh bo nh k v tc ng ca vic hi nhp kinh t quc t i vi lnh vc x hi c bin php x l ch ng, ng n v kp thi. b) Quan im v gii quyt cc vn x hi
* Kt hp cc mc tiu kinh t vi cc mc tiu x hi. - K hoch pht trin kinh t phi tnh n mc tiu pht trin cc lnh vc x hi c lin quan trc tip; tnh n cc tc ng v hu qu x hi c th xy ra ch ng x l. - Phi to c s thng nht, ng b gia chnh sch kinh t v chnh sch x hi. S kt hp hai loi mc tiu ny phi c qun trit tt c cc cp, cc ngnh, cc a phng, tng n v kinh t c s. * Xy dng v hon thin th ch gn kt tng trng kinh t vi tin b, cng bng x hi trong tng bc v tng chnh sch pht trin. - Cn t r v x l hp l vic gn kt gia tng trng kinh t vi tin b v cng bng x hi. - Nhim v gn kt ny khng ch dng li nh mt khu hiu, mt li khuyn ngh m phi c php ch ha thnh cc th ch c tnh cng ch, buc cc ch th phi thi hnh. - Cc c quan, cc nh hoch nh chnh sch pht trin quc gia phi thu trit quan im pht trin bn vng, pht trin hi ha, khng chy theo s lng tng trng bng mi gi. * Chnh sch x hi c v tr, vai tr c lp tng i so vi kinh t, nhng khng th tch ri trnh pht trin kinh t. Chnh sch x hi c thc hin trn c s pht trin kinh t, gn b hu c gia quyn li v ngha v, gia cng hin v hng th. l mt yu cu ca cng bng v tin b x hi; xa b quan im bao cp, co bng, chm dt c ch xin cho trong chnh sch x hi.
199
* Coi trng ch tiu GDP bnh qun u ngi gn vi ch tiu pht trin con ngi (HDI), v ch tiu pht trin cc lnh vc x hi. Quan im ny khng nh mc tiu cui cng v cao nht ca s pht trin l v con ngi, v mt x hi dn giu, nc mnh, cng bng, dn ch, vn minh. Pht trin phi bn vng, khng chy theo s lng tng trng. c) Ch trng gii quyt cc vn x hi
* Khuyn khch mi ngi dn lm giu theo php lut, thc hin c hiu qu mc tiu xa i, gim ngho; to iu kin, c hi cho mi ngi tip cn bnh ng cc ngun lc pht trin; to ng lc lm giu trong ng o dn c bng ti nng, sng to ca bn thn, trong khun kh php lut v o c cho php; xy dng, thc hin c kt qu cao chng trnh xa i, gim ngho; phng ti i, ti ngho; nng cao dn chun i ngho khi mc sng chung tng ln. * Bo m cung ng dch v cng thit yu, bnh ng cho mi ngi dn, to vic lm v thu nhp, chm lo sc khe cho cng ng; xy dng h thng an sinh x hi a dng; pht trin mnh h thng bo him; a dng ha cc loi hnh cu tr x hi, to nhiu vic lm trong nc v y mnh xut khu lao ng; thc hin chnh sch u i x hi; i mi chnh sch tin lng; phn phi thu nhp x hi cng bng, hp l. * Pht trin h thng y t cng bng v hiu qu; hon thin mng li y t c s; quan tm chm sc y t tt hn i vi cc i tng chnh sch; pht trin cc dch v y t cng ngh cao, cc dch v y t ngoi cng lp. * Xy dng chin lc quc gia v nng cao sc khe v ci thin ging ni; quan tm chm sc sc khe sinh sn; gim nhanh t l tr em suy dinh dng; y mnh cng tc bo v ging ni, kin tr phng chng HIV/AIDS v cc t nn x hi. * Thc hin tt cc chnh sch dn s v k hoch ha gia nh; gim tc tng dn s, bo m quy m v c cu dn s hp l; xy dng gia nh no m, bnh ng, tin b, hnh phc; bo m bnh ng gii; chng nn bo hnh trong quan h gia nh.
200
* i mi c ch qun l v phng thc cung ng cc dch v cng cng; ch trng cc chnh sch u i x hi. d) nh gi s thc hin ng li * Sau 20 nm i mi chnh sch x hi, nhn thc v vn pht trin x hi ca ng v nhn dn ta c nhng thay i c ngha bc ngot sau y: - T tm l th ng, li vo Nh nc v tp th, trng ch vin tr chuyn sang tnh nng ng, ch ng v tnh tch cc x hi ca tt c cc tng lp dn c.
- T ch cao qu mc li ch tp th mt cch chung chung, tru tng; thi hnh ch phn phi theo lao ng trn danh ngha nhng thc t l bnh qun co bng tng bc chuyn sang thc hin phn phi ch yu theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t, ng thi phn phi theo mc ng gp cc ngun lc khc vo sn xut kinh doanh v thng qua phc li x hi. Nh vy, cng bng x hi c th hin ngy mt r hn.
201
- T ch khng t ng tm quan trng ca chnh sch x hi trong mi quan h tng tc vi chnh sch kinh t i n thng nht chnh sch kinh t vi chnh sch x hi. - T ch Nh nc bao cp ton b trong vic gii quyt vic lm dn dn chuyn trng tm sang thit lp c ch, chnh sch cc thnh phn kinh t v ngi lao ng u tham gia to vic lm.
- T ch khng chp nhn c s phn ha giu ngho i n khuyn khch mi ngi lm giu hp php i i vi tch cc xa i gim ngho, coi vic c mt b phn dn c giu trc l cn thit cho s pht trin.
202
- T ch mun nhanh chng xy dng mt c cu x hi thun nht ch cn c giai cp cng nhn, giai cp nng dn tp th v tng lp tr thc i n quan nim cn thit xy dng mt cng ng x hi a dng, trong cc giai cp, cc tng lp dn c u c ngha v, quyn li chnh ng, on kt cht ch, gp phn xy dng nc Vit Nam giu mnh.
* Qua 20 nm i mi, lnh vc pht trin kinh t x hi t nhiu thnh tu.
203
- Tnh nng ng x hi khc hn thi bao cp. Mt x hi m ang dn dn hnh thnh vi nhng con ngi khng ch bao cp, dm ngh dm chu trch nhim, khng chp nhn i ngho, lc hu, bit lm giu, bit cnh tranh v hnh ng v cng ng, v T quc. Cch thc qun l x hi dn ch, ci m hn, cao php lut hn. - Bn cnh giai cp cng nhn, giai cp nng dn v i ng tr thc, xut hin ngy cng ng o cc doanh nhn, tiu ch, ch trang tri v cc nhm x hi khc phn u v s nghip dn giu, nc mnh. Thnh tu xa i, gim ngho c nhn dn ng tnh, c quc t tha nhn. - coi pht trin gio dc v o to cng vi khoa hc v cng ngh l quc sch hng u pht trin x hi, tng trng kinh t nhanh chng v bn vng; c c gng thc hin cng bng x hi trong gio dc, trong chm sc sc khe nhn dn, to iu kin ai cng c hc hnh; c chnh sch tr cp v bo him y t cho ngi ngho.
* Hn ch: - p lc gia tng dn s cn ln. Cht lng dn s cn thp ang l cn tr ln i vi mc tiu pht trin kinh t - x hi v hi nhp kinh t quc t. Vn vic lm rt bc xc v nan gii. - S phn ha giu ngho v bt cng x hi tip tc gia tng ng lo ngi. - T nn x hi gia tng v din bin rt phc tp, gy thit hi ln v kinh t v an sinh x hi. - Mi trng sinh thi b nhim tip tc tng thm; ti nguyn b khai thc ba bi v b tn ph. - H thng gio dc, y t lc hu, xung cp, c nhiu bt cp; an sinh x hi cha c bo m. * Nguyn nhn ch yu ca nhng hn ch nu trn l do tng trng kinh t vn tch ri mc tiu v chnh sch x hi, chy theo s lng, nh hng tiu cc n s pht trin bn vng ca x hi; qun l x hi cn nhiu bt cp, khng theo kp s pht trin kinh t - x hi.
204
Chng VIII ng li i ngoi
205
Nm 1945, Cch mng thng Tm thnh cng, nc Vit Nam Dn ch Cng ha c thnh lp, Nh nc Dn ch nhn dn ra i. Trong iu kin trc tip lnh o chnh quyn, ng hoch nh ng li i ngoi, vi cc ni dung: Mc tiu i ngoi ca Vit Nam l gp phn a nc nh n s c lp hon ton v vnh vin. V nguyn tc i ngoi, nn ngoi giao Vit Nam ly nguyn tc ca Hin chng i Ty Dng lm nn tng. V phng chm i ngoi, nn ngoi giao ca nc Vit Nam mi qun trit quan im c lp, t ch, t lc, t cng. Trong nhng nm 1945-1946, di s lnh o ca ng, hot ng i ngoi m ra cc din u tranh ngoi giao gp phn bo v nn c lp dn tc v chnh quyn cch mng non tr, ng thi t c s cho vic xy dng quan h vi Lin hp quc v mt s nc khc, qua nng cao hnh nh, uy tn ca nc Vit Nam Dn ch Cng ha. Trong cuc khng chin chng thc dn Php v quc M xm lc (1946-1975), hot ng i ngoi, u tranh ngoi giao tr thnh mt b phn quan trng ca hai cuc khng chin. Vi ng li i ngoi ng n, ng Cng sn Vit Nam xy dng c mt mt trn nhn dn th gii rng ri, on kt v ng h Vit Nam chng M xm lc. Mt trn bao gm: cc nc x hi ch ngha, cc nc c lp dn tc, cc lc lng yu chung ha bnh, dn ch v tin b trn th gii, trong c c mt b phn nhn dn Php v nhn dn M. Cch mng Vit Nam tp hp c mt lc lng quc t mnh m gp phn a cuc khng chin chng Php v chng M n thng li hon ton. [Cc quan im v on kt quc t v chnh sch ngoi giao c th ca ng t nm 1930 n nm 1975 c trnh by trong chng II, III. trnh trng lp, trong chng VIII tp trung trnh by ng li i ngoi ca ng t nm 1975 n nm 2008.]
206
I. ng li i ngoi thi k t nm 1975 n nm 1986 1. Hon cnh lch s
a) Tnh hnh th gii -T thp k 70 th k XX, s tin b nhanh chng ca cuc cch mng khoa hc v cng ngh thc y lc lng sn xut th gii pht trin mnh; Nht Bn v Ty u vn ln tr thnh trung tm ln ca nn kinh t th gii; xu th chy ua pht trin kinh t dn n cc din ha hon gia cc nc ln. - Vi thng li ca cch mng Vit Nam 1975 v cc nc ng Dng, h thng x hi ch ngha m rng phm vi, phong tro cch mng th gii pht trin mnh. Tuy nhin, t gia thp k 70 ca th k XX, tnh hnh kinh t - x hi cc nc x hi ch ngha xut hin s tr tr v mt n nh. - Tnh hnh khu vc ng Nam cng c nhng chuyn bin mi. Sau 1975, M rt qun khi ng Nam , khi qun s SEATO tan r, thng 2-1976, cc nc ASEAN k Hip c thn thin v hp tc ng Nam (Hip c Bali), m ra cc din ha bnh, hp tc trong khu vc. b) Tnh hnh trong nc
207
- Min Nam c hon ton gii phng, Vit Nam ha bnh, thng nht, c nc bt tay vo xy dng t nc vi kh th ca mt dn tc va ginh c thng li v i. Cng cuc xy dng ch ngha x hi t c mt s thnh tu quan trng. y l nhng thun li rt c bn ca cch mng nc ta. - Trong khi ang phi tp trung khi phc kinh t, hn gn vt thng chin tranh, nc ta li phi i ph vi chin tranh bin gii Ty Nam v bin gii pha Bc. Bn cnh , cc th lc th ch s dng nhng th on thm c chng ph cch mng Vit Nam. Ngoi ra, do t tng ch quan, nng vi, mun tin nhanh ln ch ngha x hi trong mt thi gian ngn, dn n nhng kh khn v kinh t - x hi. -> Nhng thun li, kh khn t tnh hnh th gii v trong nc giai on ny nh hng to ln n cng cuc xy dng, pht trin t nc v tc ng to ln ti vic hoch nh ng li i ngoi ca ng. 2. Ni dung ng li i ngoi ca ng
208
- i hi ln IV ca ng (12-1976) xc nh nhim v i ngoi l ra sc tranh th nhng iu kin quc t thun li nhanh chng hn gn nhng vt thng chin tranh, xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi nc ta[ng Cng sn Vit Nam: Ngh quyt i hi i biu ln th IV, Nxb. S tht, H Ni, 177, tr.80]. Trong quan h vi cc nc, i hi IV ch trng cng c v tng cng tnh on kt chin u v quan h hp tc vi tt c cc nc x hi ch ngha; bo v v pht trin mi quan h c bit Vit Nam Lo Campuchia; sn sng thit lp, pht trin quan h hu ngh v hp tc vi cc nc trong khu vc, thit lp v m rng quan h bnh thng gia Vit Nam vi tt c cc nc trn c s tn trng c lp ch quyn, bnh ng v cng c li. - Nm 1978, ng iu chnh mt s ch trng, chnh sch i ngoi nh: ch trng cng c, tng cng hp tc mi mt vi Lin X; nhn mnh yu cu ra sc bo v mi quan h c bit Vit Lo trong bi cnh vn Campuchia ang din bin phc tp; ch trng gp phn xy dng khu vc ng Nam ha bnh, t do, trung lp v n nh; ra yu cu m rng mi quan h kinh t i ngoi. - i hi ln th V ca ng xc nh: cng tc i ngoi phi tr thnh mt mt trn ch ng, tch cc trong u tranh nhm lm tht bi chnh sch ca cc th lc hiu chin mu toan chng ph cch mng nc ta. + V quan h vi c nc, ng tip tc nhn mnh on kt v hp tc ton din vi Lin X l nguyn tc, l chin lc; xc nh mi quan h c bit Vit Nam Lo Campuchia c ngha sng cn i vi vn mnh ca ba dn tc; ku gi cc nc ASEAN hy cng cc nc ng Dng i thoi v thng lng gii quyt cc tr ngi, nhm xy dng ng Nam thnh khu vc ha bnh v n nh; ch trng khi phc quan h bnh thng vi Trung Quc trn c s cc nguyn tc cng tn ti ha bnh; ch trng thit lp v m rng quan h bnh thng v mt nh nc, v kinh t, vn ha, khoa hc, k thut vi tt c cc nc khng phn bit ch chnh tr. -> Thc t cho thy, u tin trong chnh sch i ngoi ca Vit Nam giai on 1975-1986 l xy dng quan h hp tc ton din vi Lin X v cc nc x hi ch ngha; cng c v tng cng on kt hp tc vi Lo v Campuchia; m rng quan h hu ngh vi cc nc khng lin kt v cc nc ang pht trin; u tranh vi s bao vy, cm vn ca cc th lc th ch. 3. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn a) Kt qu v ngha
209
- Trong 10 nm trc i mi, quan h i ngoi ca Vit Nam vi cc nc x hi ch ngha c tng cng, c bit vi Lin X. Ngy 29-6-1978, Vit Nam gia nhp Hi ng Tng tr kinh t (SEV). Vin tr hng nm v kim ngch bun bn gia Vit Nam vi Lin X v cc nc x hi ch ngha khc trong khi SEV u tng. Ngy 31-11-1978, Vit Nam k Hip c hu ngh v hp tc ton din vi Lin X. - T nm 1975-1977, nc ta thit lp thm quan h ngoi giao vi 23 nc; ngy 15-9-1976, Vit Nam tip nhn gh thnh vin chnh thc Qu Tin t quc t (IMF); ngy 21-9-1976, tip nhn gh thnh vin chnh thc Ngn hng th gii (WB); ngy 23-9-1976, gia nhp Ngn hng Pht trin chu (ADB); ngy 20-9-1977, tip nhn gh thnh vin ti Lin hp quc; tham gia tch cc cc hot ng trong phong tro Khng lin kt K t nm 1977, mt s nc t bn m quan h hp tc kinh t vi Vit Nam. - Vi cc nc khc thuc khu vc ng Nam : cui nm 1976, Phi-lp-pin v Thi Lan l nhng nc cui cng trong t chc ASEAN thit lp quan h ngoi giao vi Vit Nam. -> Nhng kt qu i ngoi trn y c ngha rt quan trng i vi cch mng Vit Nam. S tng cng hp tc ton din vi cc nc x hi ch ngha v m rng quan h hp tc kinh t vi tt c cc nc ngoi h thng x hi ch ngha tranh th c ngun vin tr ng k, gp phn khi phc t nc sau chin tranh; vic tr thnh thnh vin chnh thc ca Qu Tin t quc t, Ngn hng Th gii, Ngn hng Pht trin chu v vic tr thnh thnh vin chnh thc ca Lin hp quc, tham gia tch cc vo cc hot ng ca Phong tro Khng lin kt, tranh th c s ng h, hp tc ca cc nc, cc t chc quc t, ng thi pht huy dc vai tr ca nc ta trn trng quc t. Vic thit lp quan h ngoi giao vi cc nc cn li trong t chc ASEAN to thun li trin khai cc hot ng i ngoi trong giai on sau, nhm xy dng ng Nam tr thnh khu vc ha bnh, hu ngh v hp tc. b) Hn ch v nguyn nhn * Bn cnh nhng kt qu nu trn, nhn tng qut, t nm 1975 n nm 1986, quan h quc t ca Vit Nam gp nhng kh khn, tr ngi ln. Nc ta b bao vy, c lp, trong c bit l t cui thp k 70 ca th k XX, ly c S kin Campuchia cc nc ASEAN v mt s nc thc hin bao vy, cm vn Vit Nam * Nguyn nhn dn n nhng kh khn trn, l do trong quan h i ngoi giai on ny chng ta cha nm bt c xu th chuyn i t i u sang ha hon v chy ua kinh t th gii. Do , khng tranh th c cc nhn t thun li trong quan h quc t phc v cho cng cuc khi phc v pht trin kinh t sau chin tranh.; khng kp thi i mi quan h i ngoi cho ph hp vi tnh hnh. Nhng hn ch v i ngoi Vit Nam giai on 1975-1986 suy cho cng u xut pht t nguyn nhn c bn c i hi ln th VI ca ng ch ra l bnh ch quan, duy ch, li suy ngh v hnh ng gin n, nng vi chy theo nguyn vng ch quan.
210
II. ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t thi k i mi 1. Hon cnh lch s v qu trnh hnh thnh ng li a) Hon cnh lch s
* Tnh hnh th gii t gia thp k 80 th k XX: - T gia nhng nm 1980, cuc cch mng khoa hc v cng ngh (c bit l cng ngh thng tin) tip tc pht trin mnh m, tc ng su sc n mi mt i sng ca cc quc gia, dn tc.
211
- Cc nc x hi ch ngha lm vo khng hong su sc. n u nhng nm 1990, ch x hi ch ngha Lin X sp , dn n nhng bin i to ln v quan h quc t. Trt t th gii c hnh thnh sau Chin tranh th gii th hai trn c s hai khi i lp l Lin X v Hoa K ng u (trt t th gii hai cc) tan r, m ra thi k hnh thnh mt trt t th gii mi.
- Trn phm vi th gii, nhng cuc chin tranh cc b, xung t, tranh chp vn cn, nhng xu th chung ca th gii l ha bnh v hp tc pht trin.
212
- Cc quc gia, cc t chc v lc lng chnh tr quc t thc hin iu chnh chin lc i ni, i ngoi v phng thc hnh ng cho ph hp vi yu cu nhim v bn trong v c im ca th gii. - Xu th chy ua pht trin kinh t khin cc nc, nht l nhng nc ang pht trin i mi t duy i ngoi, thc hin chnh sch a phng ha, a dng ha quan h quc t; m rng v tng cng lin kt, hp tc vi cc nc pht trin tranh th vn, k thut, cng ngh, m rng th trng, hc tp kinh nghim t chc, qun l sn xut kinh doanh. - Cc nc i mi t duy v quan nim sc mnh, v th quc gia. Thay th cch nh gi c, ch yu da vo sc mnh qun s bng tiu ch tng hp, trong sc mnh kinh t c t v tr quan trng hng u.
* Xu th ton cu ha v tc ng ca n:
213
+ Di gc kinh t, ton cu ha l qu trnh lc lng sn xut v quan h kinh t quc t pht trin vt qua cc ro cn bi bin gii quc gia v khu vc, lan ta ra phm vi ton cu, trong hng ha, vn, tin t, thng tin, lao ng vn ng thng thong; s phn cng lao ng mang tnh quc t; quan h kinh t gia cc quc gia, khu vc an xen nhau, hnh thnh mng li quan h chiu. + Nhng tc ng tch cc ca ton cu ha: trn c s th trng c m rng, trao i hng ha tng mnh thc y pht trin sn xut ca cc nc; ngun vn, khoa hc cng ngh, kinh nghim qun l cng cc hnh thc u t, hp tc khc mang li li ch cho cc bn tham gia hp tc. Mt khc, ton cu ha lm tng tnh ty thuc ln nhau, nng cao s hiu bit gia cc quc gia, thun li cho vic xy dng mi trng ha bnh, hu ngh v hp tc gia cc nc. + Nhng tc ng tiu cc ca ton cu ha: xut pht t vic cc nc cng nghip pht trin thao tng, chi phi qu trnh ton cu ha to nn s bt bnh ng trong quan h quc t v lm gia tng s phn cc gia cc nc giu v nc ngho. i hi ln th IX ca ng ch r: Ton cu ha kinh t l mt xu th khch quan, li cun ngy cng nhiu nc tham gia; xu th ny ang b mt s nc pht trin v cc tp on t bn xuyn quc gia chi phi, cha ng nhiu mu thun, va c mt tch cc, va c mt tiu cc, va c hp tc va c u tranh [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2001, tr.64]. + Thc t cho thy rng, cc nc mun trnh khi nguy c b bit lp, tt hu, km pht trin th phi tch cc, ch ng tham gia vo qu trnh ton cu ha, ng thi phi c bn lnh cn nhc mt cch cn trng cc yu t bt li vt qua. * Tnh hnh khu vc chu Thi Bnh Dng, t nm 1990, c nhiu chuyn bin mi: Trc ht, trong khu vc tuy vn tn ti nhng bt n, nh vn ht nhn, vn tranh chp lnh hi thuc vng bin ng v vic mt s nc trong khu vc tng cng v trang, nhng chu Thi Bnh Dng vn c nh gi l khu vc n nh; hai l, chu Thi Bnh Dng c tim lc ln v nng ng v pht trin kinh t. Xu th ha bnh v hp tc trong khu vc pht trin mnh.
214
* Yu cu nhim v ca cch mng Vit Nam:
- S bao vy, chng ph ca cc th lc th ch i vi Vit Nam t na cui thp k 1970 th k XX to nn tnh trng cng thng, mt n nh trong khu vc v gy kh khn, cn tr cho s pht trin ca cch mng Vit Nam, l mt trong nhng nguyn nhn dn n cuc khng hong kinh t - x hi nghim trng nc ta. V vy, vn gii ta tnh trng i u, th ch, ph th bao vy, cm vn, tin ti bnh thng ha v m rng quan h hp tc vi cc nc, to mi trng quc t thun li tp trung xy dng kinh t l nhu cu cn thit v cp bch i vi nc ta. - Hu qu nng n ca chin tranh v cc khuyt im ch quan, nn kinh t Vit Nam lm vo khng hong nghim trng. Nguy c tt hu xa hn v kinh t so vi nhiu nc trong khu vc v trn th gii l mt trong nhng thch thc ln i vi cch mng Vit Nam. V vy, nhu cu chng tt hu v kinh t t ra gay gt. thu hp khong cch pht trin gia nc ta vi cc quc gia khc, ngoi vic pht huy ti a cc ngun lc trong nc, cn phi tranh th cc ngun lc bn ngoi, trong vic m rng v tng cng hp tc kinh t vi cc nc v tham gia vo c ch hp tc a phng c ngha c bit quan trng. -> Nhng c im, xu th quc t v yu cu, nhim v ca cch mng Vit Nam nu trn l c s ng Cng sn Vit Nam xc nh quan im v hoch nh ch trng, chnh sch i ngoi thi k i mi. b) Cc giai on hnh thnh, pht trin ng li
215
* Giai on 1986-1996: xc lp ng li i ngoi c lp t ch, rng m, a dng ha, a phng ha quan h quc t. - i hi i biu ton quc ln th VI ca ng thng 12-1986, trn c s nhn thc c im ni bt ca th gii l cuc cch mng khoa hc k thut ang din ra mnh m, y nhanh qu trnh quc t ha lc lng sn xut, ng ta nhn nh xu th m rng phn cng, hp tc gia cc nc, k c cc nc c ch kinh t - x hi khc nhau, cng l nhng iu kin rt quan trng i vi cng cuc xy dng ch ngha x hi ca nc ta [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VI, Nxb. S tht, H Ni, 1987, tr 31]. T , ng ch trng phi bit kt hp sc mnh dn tc vi sc mnh thi i trong iu kin mi v ra yu cu m rng quan h hp tc kinh t vi cc nc ngoi h thng x hi ch ngha, vi cc nc cng nghip pht trin, cc t chc quc t v t nhn nc ngoi trn nguyn tc bnh ng, cng c li.
- Trin khai ch trng ca ng, thng 12-1987, Lut u t nc ngoi ti Vit Nam c ban hnh. y l ln u tin Nh nc ta to c s php l cho cc hot ng u t trc tip nc ngoi vo Vit Nam m ca thu ht ngun vn, thit b v kinh nghim t chc qun l sn xut, kinh doanh phc v cng cuc xy dng, pht trin t nc. - Thng 5-1988, B Chnh tr ra Ngh quyt s 13 v nhim v v chnh sch i ngoi trong tnh hnh mi, khng nh mc tiu chin lc v li ch cao nht ca ng v nhn dn ta l phi cng c v gi vng ha bnh tp trung xy dng v pht trin kinh t. B Chnh tr ra ch trng kin quyt ch ng chuyn cuc u tranh t tnh trng i u sang u tranh v hp tc trong cng tn ti ha bnh; li dng s pht trin ca cch mng khoa hc k thut v xu th ton cu ha nn kinh t th gii tranh th v tr c li nht trong phn cng lao ng quc t; kin quyt m rng quan h hp tc quc t, ra sc a dng ha quan h i ngoi. Ngh quyt s 13 ca B Chnh tr nh du s i mi t duy quan h quc t v chuyn hng
216
ton b chin lc i ngoi ca ng ta. S chuyn hng ny t nn mng hnh thnh ng li i ngoi c lp, t ch, rng m, a dng ha, a phng ha quan h quc t. - Trn lnh vc kinh t i ngoi, t nm 1989, ng ch trng xa b tnh trng c quyn trong sn xut v kinh doanh xut nhp khu. So vi ch trng ca i hi V Nh nc c quyn ngoi thng v Trung ng thng nht qun l cng tc ngoi thng, th y l bc i mi du tin trn lnh vc kinh t i ngoi ca Vit Nam. - i hi i biu ton quc ln th VII ca ng thng 6-1991 ra ch trng hp tc bnh ng cng c li vi tt c cc nc, khng phn bit ch chnh tr - x hi khc nhau, trn c s cc nguyn tc cng tn ti ha bnh [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th V, Nxb S tht, H Ni, 1982, t.1, tr.70], vi phng chm Vit Nam mun l bn vi tt c cc nc trong cng ng th gii, phn u v ha bnh, c lp v pht trin [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII, Nxb S tht, H Ni, 1991, tr.88, 147]. i hi VII i mi chnh sch i ngoi vi cc i tc c th: + Vi Lo v Campuchia, thc hin i mi phng thc hp tc, ch trng hiu qu trn tinh thn bnh ng. + Vi Trung Quc, ng ch trng thc y bnh thng ha quan h, tng bc m rng hp tc Vit Trung. + Trong quan h vi khu vc, ch trng pht trin quan h hu ngh vi cc nc ng Nam v chu Thi Bnh Dng, phn u cho mt ng Nam ha bnh, hu ngh v hp tc. + i vi Hoa K, i hi nhn mnh yu cu thc y qu trnh bnh thng ha quan h Vit Nam Hoa K.
- Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi c i hi ln th VII ca ng thng qua, xc nh quan h hu ngh v hp tc vi nhn dn tt c cc nc trn th gii l mt trong nhng c trng c bn ca x hi x hi ch ngha m nhn dn ta xy dng.
217
- Cc hi ngh trung ng kha VII tip tc c th ha quan im ca i hi VII v lnh vc i ngoi. Trong , Hi ngh ln th ba Ban Chp hnh Trung ng kha VII thng 6-1992 nhn mnh yu cu a dng ha, a phng ha quan h quc t. M rng ca tip thu vn, cng ngh, kinh nghim qun l ca nc ngoi, tip cn th trng th gii, trn c s bo m an ninh quc gia, bo v ti nguyn, mi trng, hn ch n mc ti thiu nhng mt tiu cc pht sinh trong qu trnh m ca.
- Hi ngh i biu ton quc gia nhim k kha VII thng 1-1994 ch trng trin khai mnh m v ng b ng li i ngoi c lp t ch, rng m, a dng ha v a phng ha quan h i ngoi, trn c s t tng ch o l: gi vng nguyn tc c lp, thng nht v ch ngha x hi ng thi phi rt sng to, nng ng,linh hot ph hp vi v tr, iu kin v hon cnh c th ca Vit Nam cng nh din bin ca tnh hnh th gii v khu vc, ph hp vi c im tng i tng. -> Nh vy, quan im, ch trng i ngoi rng m c ra t i hi ng ln th VI, sau c cc Ngh quyt Trung ng t kha VI n kha VII pht trin hnh thnh ng li i ngoi c lp t ch, rng m, a dng ha, a phng ha quc t. * Giai on 1996-2008: B sung v pht trin ng li i ngoi theo phng chm ch ng, tch cc hi nhp kinh t quc t.
218
- i hi ln th VIII ca ng thng 6-1996 khng nh tip tc m rng quan h quc t, hp tc nhiu mt vi cc nc, cc trung tm kinh t, chnh tr khu vc v quc t, ng thi, ch trng xy dng nn kinh t m v y nhanh qu trnh hi nhp kinh t khu vc v th gii. i hi VIII xc nh r hn quan im i ngoi vi cc nhm i tc nh: ra sc tng cng quan h vi cc nc lng ging v cc nc trong t chc ASEAN; khng ngng cng c quan h vi cc nc bn b truyn thng; coi trng quan h vi cc nc pht trin v cc trung tm kinh t - chnh tr th gii; on kt vi cc nc ang pht trin, vi phong tro khng lin kt; tham gia tch cc v ng gp cho hot ng ca cc t chc quc t, cc din n quc t.
- So vi i hi VII, ch trng i ngoi ca i hi VIII c cc im mi: 1- ch trng m rng quan h vi cc ng cm quyn v cc ng khc [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 1996, tr.121]; 2- qun trit yu cu m rng quan h i ngoi nhn dn, quan h vi cc t chc phi chnh ph; 3- ln u tin, trn lnh vc kinh t i ngoi, ng ta a ra ch trng th nghim tin ti thc hin u t ra nc ngoi.
219
- C th ha quan im ca i hi VIII, Ngh quyt Hi ngh ln th IV Ban Chp hnh Trung ng, kha VIII thng 12-1997, ch r: trn c s pht huy ni lc, thc hin nht qun, lu di chnh sch thu ht cc ngun lc bn ngoi. Ngh quyt ra ch trng tin hnh khn trng, vng chc vic m phn Hip nh Thng mi vi M, gia nhp APEC v WTO. - Ti i hi i biu ton quc ln th IX thng 4-2001, ng nhn mnh ch trng ch ng hi nhp kinh t quc t v khu vc theo tinh thn pht huy ti a ni lc. Ln u tin, ng nu r quan im v xy dng nn kinh t c lp t ch: xy dng nn kinh t c lp t ch, trc ht l c lp t ch v ng li, chnh sch, ng thi c tim lc kinh t mnh, xy dng nn kinh t c lp t ch phi i i vi ch ng hi nhp kinh t quc t, m rng v nng cao hiu qu kinh t i ngoi, kt hp ni lc vi ngoi lc thnh ngun lc tng hp pht trin t nc [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2001, Tr.25-26]. - Cm nhn y lc v th ca t nc sau 15 nm i mi, i hi IX pht biu phng chm ca i hi VII l Vit Nam mun l bn vi cc nc trong cng ng th gii phn u v ha bnh, c lp v pht trin thnh Vit Lam sn sng l bn, l i tc tin cy ca cc nc trong cng ng quc t, phn u v ha bnh, c lp v pht trin [ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2001, Tr.42]. Ch trng xy dng quan h i tc c ra i hi IX nh du bc pht trin v cht tin trnh quan h quc t ca Vit Nam thi k i mi.
- Thng 11-2001, B Chnh tr ra Ngh quyt 07 v hi nhp kinh t quc t. Ngh quyt ra 9 nhim v c th v 6 bin php t chc thc hin qu trnh hi nhp kinh t quc t. Hi ngh ln th 9 Ban Chp hnh Trung ng kha IX ngy 5-1-2004 nhn mnh yu cu chun b tt cc iu kin trong nc sm gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO); kin quyt u tranh vi mi biu hin ca cc li ch cc b lm km hm tin trnh hi nhp kinh t quc t.
220
- Ti i hi i biu ton quc ln th X thng 4-2006, ng nu quan im: thc hin nht qun ng li i ngoi c lp t ch, ha bnh, hp tc v pht trin; chnh sch i ngoi rng m, a phng ha, a dng ha cc quan h quc t. ng thi ra ch trng ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t.
221
+ Ch ng hi nhp kinh t quc t l hon ton ch ng quyt nh ng li, chnh sch hi nhp kinh t quc t, khng ri vo th b ng; phn tch la chn phng thc hi nhp ng, d bo c nhng tnh hung thun li v kh khn khi hi nhp kinh t quc t. + Tch cc hi nhp kinh t quc t l khn trng chun b, iu chnh, i mi bn trong, t phng thc lnh o, qun l n hot ng thc tin; t trung ng n a phng, doanh nghip; khn trng xy dng l trnh, k hoch, hon chnh h thng php lut; nng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip v nn kinh t; tch cc, nhng phi thn trng, vng chc. + Ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t phi l ch, quyt tm ca ng, Nh nc, ton dn, ca mi doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t v ton x hi. -> Nh vy, ng li i ngoi c lp t ch, rng m, a dng ha, a phng ha quan h quc t c xc lp trong mi nm u ca thi k i mi (1986-1996), n i hi X nm 2006 c b sung, pht trin theo phng chm ch ng, tch cc hi nhp kinh t quc t, hnh thnh ng li i ngoi c lp t ch, ha bnh, hp tc v pht trin; chnh sch i ngoi rng m, a phng ha, a dng ha cc quan h quc t. 2. Ni dung ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t a) Mc tiu, nhim v v t tng ch o
Trong cc vn kin lin quan n lnh vc i ngoi, ng ta u ch r c hi v thch thc ca vic m rng quan h quc t, trn c s ng xc nh mc tiu, nhim v v t tng ch o cng tc i ngoi. - C hi v thch thc + V c hi: Xu th ha bnh, hp tc pht trin v xu th ton cu ha nn kinh t to thun li cho nc ta m rng quan h i ngoi, hp tc pht trin kinh t. Mt khc, thng li ca s nghip i mi nng cao th v lc ca nc ta trn trng quc , to tin mi cho mi quan h i ngoi, hi nhp kinh t quc t.
222
+ V thch thc: Nhng vn ton cu nh phn ha giu ngho, dch bnh, ti phm xuyn quc gia gy tc ng bt li i vi nc ta; Nn kinh t Vit Nam phi chu sc p cnh tranh gay gt trn c ba cp : sn phm, doanh nghip v quc gia; nhng bin ng trn th trng quc t s tc ng nhanh v mnh hn n th trng trong nc, tim n nguy c gy ri lon, thm ch khng hong kinh t - ti chnh; Ngoi ra, li dng ton cu ha, cc th lc th ch s dng chiu bi dn ch, nhn quyn chng ph ch chnh tr v s n nh, pht trin ca nc ta.
-> Nhng c hi v thch thc nu trn c mi quan h, tc ng qua li, c th chuyn ha ln nhau. C hi khng t pht huy tc dng m ty thuc vo kh nng tn dng c hi. Tn dng tt c hi s to th v lc mi vt qua thch thc, to ra c hi ln hn. Ngc li, nu khng nm bt, tn dng th c hi c th b b l, thch thc s tng ln, ln t c hi, cn tr s pht trin. Thch thc tuy l sc p trc tip, nhng li tc ng n u cn ty thuc vo kh nng v n lc ca chng ta. Nu tch cc chun b, c bin php i ph hiu qu, vn ln nhanh trc sc p ca cc thch thc th khng nhng s vt qua c thch thc m cn c th bin thch thc thnh ng lc pht trin. - Mc tiu, nhim v i ngoi.
223
+ Li ch cao nht ca T quc l ly vic gi vng mi trng ha bnh, n nh; to cc iu kin quc t thun li cho cng cuc i mi, pht trin kinh t - x hi. M rng i ngoi v hi nhp kinh t quc t l to thm ngun lc p ng yu cu pht trin ca t nc; kt hp ni lc vi cc ngun lc t bn ngoi to thnh ngun lc tng hp y mnh cng nghip ha, hin i ha, thc hin dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh; pht huy vai tr v nng cao v th ca Vit Nam trong quan h quc t; gp phn tch cc vo cuc u tranh chung ca nhn dn th gii v ha bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi. - T tng ch o.
Trong quan h i ngoi, hi nhp kinh t quc t phi qun trit y , su sc cc quan im: + Bo m li ch dn tc chn chnh l xy dng thnh cng v bo v vng chc T quc x hi ch ngha, ng thi thc hin ngha v quc t tho kh nng ca Vit Nam. + Gi vng c lp t ch, t cng i i vi y mnh a dng ha, a phng ha quan h i ngoi. + Nm vng hai mt hp tc v u tranh trong quan h quc t; c gng thc y mt hp tc, nhng vn phi u tranh di hnh thc v mc thch hp vi tng i tc; u tranh hp tc; tranh trc din i u, tranh b y vo th c lp. + M rng quan h vi mi quc gia v vng lnh th trn th gii, khng phn bit ch chnh tr x hi. Coi trng quan h ha bnh, hp tc vi khu vc; ch ng tham gia cc t chc a phng, khu vc v ton cu. + Kt hp i ngoi ca ng, ngoi giao Nh nc v i ngoi nhn dn. Xc nh hi nhp kinh t quc t l cng vic ca ton dn. + Gi vng n nh chnh tr, kinh t - x hi; gi gn bn sc vn ha dn tc; bo v mi trng sinh thi trong qu trnh hi nhp kinh t quc t.
224
+ Pht huy ti a ni lc i i vi thu ht v s dng c hiu qu cc ngun lc bn ngoi; xy dng nn kinh t c lp t ch; to ra v s dng c hiu qu cc li th so snh ca t nc trong qu trnh hi nhp kinh t quc t. + Trn c s thc hin cam kt gia nhp WTO, y nhanh nhp ci cch th ch, chnh sch kinh t ph hp vi ch trng, nh hng ca ng v Nh nc. + Gi vng v tng cng s lnh o ca ng, ng thi pht huy vai tr ca Nh nc, Mt trn T quc v cc on th nhn dn, tn trng v pht huy quyn lm ch ca nhn dn, tng cng sc mnh khi i on kt ton dn trong tin trnh hi nhp kinh t quc t. [Xem thm: ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th t Ban Chp hnh Trung ng kha X, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2007, tr.45-47, 47-68]. b) Mt s ch trng, chnh sch ln v m rng quan h i ngoi, hi nhp kinh t quc t
225
Trong cc vn kin ca ng lin quan ti i ngoi, c bit l Ngh quyt Hi ngh Trung ng 4 kha X (thng 2-2007) ra mt s ch trng, chnh sch ln nh: - a cc quan h quc t c thit lp i vo chiu su, n nh, bn vng: Hi nhp su sc v y vo nn kinh t th gii, nc ta s c a v bnh ng vi cc thnh vin khc khi tham gia vo vic hoch nh chnh sch thng mi ton cu, thit lp mt trt t kinh t mi cng bng hn; c iu kin thun li u tranh bo v quyn li doanh nghip Vit Nam trong cc cuc tranh chp thng mi vi cc nc khc, hn ch c nhng thit hi trong hi nhp kinh t quc t. - Ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t theo l trnh ph hp: Ch ng v tch cc xc nh l trnh hi nhp hp l, trong cn tn dng cc u i m WTO dnh cho cc nc ang pht trin v km pht trin; ch ng v tch cc nhng phi hi nhp tng bc, dn dn m ca th trng theo mt l trnh hp l. - B sung v hon thin h thng php lut v th ch kinh t ph hp vi cc nguyn tc, quy nh ca WTO: bo m tnh ng b ca h thng php lut; a dng ha cc hnh thc s hu, pht trin kinh t nhiu thnh phn; thc y s hnh thnh, pht trin v tng bc hon thin cc loi th trng; xy dng cc sc thu cng bng, thng nht, oan gin, thun tin cho mi ch th kinh doanh. - y mnh ci cch hnh chnh, nng cao hiu qu, hiu lc b my ca nh nc: Kin quyt loi b nhanh cc th tc hnh chnh khng cn ph hp; y mnh phn cp gn vi tng cng trch nhim v kim tra, gim st; thc hin cng khai, minh bch mi chnh sch, c ch qun l. - Nng cao nng lc cnh tranh quc gia, doanh nghip v sn phm trong hi nhp kinh t quc t: Nng cao nng lc iu hnh ca Chnh ph; tch cc thu ht u t nc ngoi nng cao sc cnh tranh ca nn kinh t; cc doanh nghip iu chnh quy m v c cu sn xut trn c s xc nh ng n chin lc sn phm v th trng; iu chnh quy hoch pht trin, nhanh chng c bin php nng cao sc cnh tranh ca mt s sn phm. - Gii quyt tt cc vn vn ha, x hi v mi trng trong qu trnh hi nhp: Bo v v pht huy cc gi tr vn ha dn tc trong qu trnh hi nhp; xy dng c ch kim sot v ch ti x l s xm nhp ca cc sn phm v dch v vn ha khng lnh mnh, gy phng hi n s pht trin t nc, vn ha v con ngi Vit Nam; kt hp hi ha gi gi gn v pht huy c chn lc cc gi tr vn ha tin tin trong qu trnh giao lu vi cc nn vn ha bn ngoi. - Xy dng v vn hnh c hiu qu mng li an sinh x hi nh gio dc, bo him, y t; y mnh cng tc xa i, gim ngho, c cc bin php cm, hn ch nhp khu nhng mt hng c hi cho mi trng; tng cng hp tc quc t trn lnh vc bo v mi trng. - Gi vng v tng cng quc phng, an ninh trong qu trnh hi nhp: Xy dng nn quc phng ton dn v an ninh nhn dn vng mnh; c phng n chng li m mu din bin ha bnh ca cc th lc th ch. - Phi hp cht ch hot ng i ngoi ca ng, ngoi giao Nh nc v i ngoi nhn dn; chnh tr i ngoi v kinh t i ngoi: to c ch phi hp cht ch gia hot ng i ngoi ca ng, ngoi giao Nh nc v i ngoi nhn dn nhm tng cng hiu qu ca hot ng i ngoi. Cc hot ng i ngoi song phng v a phng cn hng mnh vo vic phc v c lc nhim v m rng quan h kinh t i ngoi, ch ng hi nhp kinh t quc t. Tch cc tham gia u tranh v mt h thng quan h kinh t quc t bnh ng, cng bng, cng c li. - i mi v tng cng s lnh o ca ng, s qun l ca Nh nc i vi cc hot ng i ngoi: tng cng s lnh o ca ng, tp trung xy dng c s ng trong cc doanh nghip v xy dng giai cp cng nhn trong iu kin mi; y mnh xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn, trng tm l ci cch hnh chnh.
226
3. Thnh tu, ngha, hn ch v nguyn nhn a) Thnh tu v ngha
* Hn 20 nm thc hin ng li m rng quan h i ngoi, hi nhp kinh t quc t, nc ta t c nhng kt qu: - Ph th bao vy, cm vn ca cc th lc th ch, to dng mi trng quc t thun li cho s nghip xy dng v bo v T quc.
227
+ Vic tham gia k Hip nh Pari (ngy 23-10-1991) v mt gii php ton din cho vn Campuchia, m ra tin Vit Nam thc y quan h vi khu vc v cng ng quc t. + Vit Nam bnh thng ha quan h vi Trung Quc ngy 10-11-1991; thng 11-1992 Chnh ph Nht Bn quyt nh ni li vin tr ODA cho Vit Nam; bnh thng ha quan h vi Hoa K ngy 11-7-1995. + Thng 7-1995, Vit Nam gia nhp ASEAN, nh du s hi nhp ca nc ta vi khu vc ng Nam . - Gii quyt ha bnh cc vn bin gii, lnh th, bin o vi cc nc lin quan. Vit Nam m phn thnh cng vi Malaixia v gii php gc tranh chp, cng khai thc vng bin chng ln gia hai nc. Thu hp din tranh chp vng bin gia ta v cc nc ASEAN. Vit Nam v Trung Quc k kt Hip c v phn nh bin gii trn b, Hip nh phn Vnh Bc B v Hip nh hp tc v ngh c [ng Cng sn Vit Nam, Ban Chp hnh Trung ng, Ban ch o tng kt l lun: Bo co tng kt mt s vn l lun thc tin qua 20 nm i mi (1986-2006), Lu hnh ni b, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2005, tr.96-97].
- M rng quan h i ngoi theo hng a dng ha, a phng ha. + Ln u tin trong lch s, Vit Nam c quan h chnh thc vi tt c cc nc ln, k c 5 nc y vin Thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc; tt c cc nc ln u coi trng vai tr ca Vit Nam ng Nam . + k Hip nh khung v hp tc vi EU nm 1995; nm 1999 k tha thun vi Trung Quc khung kh quan h Lng ging hu ngh, hp tc ton din, n nh lu di, hng ti tng lai; thng 5-2008 thit lp quan h i tc hp tc chin lc ton din Vit Nam Trung Quc; ngy 13-7-2001, k kt Hip nh thng mi song phng Vit Nam Ha K; tuyn b v quan h i tc chin lc vi Nga nm 2001; khung kh quan h i tc tin cy v n nh lu di vi Nht Bn nm 2002. + Vit Nam thit lp quan h ngoi giao vi vi 169 nc trn tng s hn 200 nc trn th gii. + Thng 10-2007, i hi ng Lin hp quc bu Vit Nam lm y vin khng thng trc Hi ng Bo an nhim k 2008-2009.
228
- Tham gia cc t chc kinh t quc t. Nm 1993, Vit Nam khai thng quan h vi cc t chc ti chnh tin t quc t nh: Qu Tin t quc t (IMF), Ngn hng th gii (WB), Ngn hng pht trin chu (ADB); sau khi gia nhp ASEAN (thng 7-1995) Vit Nam tham gia Khu vc mu dch t do ASEAN (AFTA); thng 31996, tham gia Din n hp tc u (ASEM) vi t cch l thnh vin sng lp; thng 11-2008, gia nhp t chc Din n hp tc kinh t chu Thi Bnh Dng (APEC); ngy 11-1-2007, Vit Nam c kt np lm thnh vin th 150 ca T chc Thng mi th gii (WTO).
229
- Thu ht u t nc ngoi, m rng th trng, tip thu khoa hc cng ngh v k nng qun l.
+ V m rng th trng: Nc ta to dng c quan h kinh t thng mi vi trn 180 quc gia v vng lnh th, trong c 74 nc p dng quy ch ti hu quc; thit lp v k kt hip nh thng mi hai chiu vi gn 90 nc v vng lnh th. Nu nm 1986, kim ngch xut khu ch t 789 triu USD, n nm 2007 t 48 t USD; nm 2008 t khong 6.9 t USD. + Vit Nam thu ht c khi lng ln u t nc ngoi. Nm 2007, thu ht u t nc ngoi ca Vit Nam t 20,3 t USD; nm 2008 t khong 65 t USD. + Hi nhp kinh t quc t to c hi nc ta tip cn nhng thnh tu ca cuc cch mng khoa hc v cng ngh trn th gii. Nhiu cng ngh hin i, dy chuyn sn xut tin tin c s dng to nn bc pht trin mi trong cc ngnh sn xut. ng thi, thng qua cc d n lin doanh hp tc vi nc ngoi, cc doanh nghip Vit Nam tip nhn c nhiu kinh nghim qun l sn xut hin i. - Tng bc a hot ng ca cc doanh nghip v c nn kinh t vo mi trng cnh tranh.
230
+ Trong qu trnh hi nhp, nhiu doanh nghip i mi cng ngh, i mi qun l, nng cao nng sut v cht lng, khng ngng vn ln trong cnh tranh tn ti v pht trin. + T duy lm n mi, ly hiu qu sn xut kinh doanh lm thc o v i ng cc nh doanh nghip mi nng ng, sng to c kin thc qun l ang hnh thnh.
-> Nhng kt qu trn y c ngha rt quan trng: tranh th c cc ngun lc bn ngoi kt hp vi cc ngun lc trong nc hnh thnh sc mnh tng hp gp phn a n nhng thnh tu kinh t to ln, gp phn gi vng v cng c c lp, t ch, nh hng x hi ch ngha; gi vng an ninh quc gia v bn sc vn ha dn tc; nng cao v th v pht huy vai tr nc ta trn trng quc t.
231
b) Hn ch v nguyn nhn
Bn cnh nhng kt qu t c, qu trnh thc hin ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t cng bc l nhng hn ch: - Trong quan h vi cc nc, nht l cc nc ln, chng ta cn lng tng, b ng. Cha xy dng c quan h li ch an xen, ty thuc ln nhau vi cc nc. - Mt s ch trng, c ch, chnh sch chm c i mi so vi yu cu m rng quan h i ngoi, hi nhp kinh t quc t; h thng lut php cha c hon chnh, khng ng b, gy kh khn trong vic thc hin cc cam kt ca c t chc kinh t quc t. - Cha hnh thnh c mt k hoch tng th v di hn v hi nhp kinh t quc t v l mt l trnh hp l cho vic thc hin cc cam kt. - Doanh nghip nc ta hu ht quy m nh, yu km c v qun l v cng ngh; trong lnh vc sn xut cng nghip, trnh trang thit b lc hu; kt cu h tng v cc ngnh dch v c bn phc v sn xut kinh doanh u km pht trin v c chi ph cao hn cc nc khc trong khu vc. - i ng cn b lnh vc i ngoi cha p ng c v s lng v cht lng; cn b doanh nghip t hiu bit v lut php quc t, v k thut kinh doanh. => Qu trnh thc hin ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t t nm 1986 n nm 2008, mc d vn cn nhng hn ch, nhng nhng thnh tu t c li c ngha rt quan trng: gp phn a t nc ra khi khng hong kinh t - x hi, nn kinh t Vit Nam c bc pht trin mi, th v lc ca Vit Nam c nng cao trn thng trng v chnh trng quc t. Cc thnh tu i ngoi trong hn 20 nm qua cho thy ng li i ngoi, hi nhp kinh t quc t ca ng v Nh nc trong thi k i mi l ng n v sng to.
232
GII THIU B NHU LIU HC TP, GING DY HC PHN

NG LI CCH MNG CA NG CNG SN VIT NAM (01 a DVD)
Xem hai tp tin Mucluc.htm v Mucluc2_Gthieu.html bit cch s dng cc ti liu v c c cc thng tin cn thit 0-GtrinhKHop: ni dung gio trnh kt hp vi minh ha, neo cht kin thc thch hp cho vic tng hng th v hiu qu hot ng t nghin cu ti liu 0-HARVARD: Bi ging ca i hc Harvard. Chng ta c th tm hiu hiu bit thm v nht l tham kho phng php ging dy-hc tp cc mn trit hc, trit hc chnh tr, lut, lch s 1-Web_dlcm : Gio trnh in t, chy bng tp index.htm trong th mc ny. 2-Giaotrinh_coban: Gio trnh c bn, gm nhng mc v ni dung chnh. 2-Giaotrinh_tomtat: Gio trnh tm tt gip nm bt nhanh ni dung hc phn. 3-GTDT-PDF: Tp trnh chiu lu di dng PDF 3-GTDT-PPS: Tp trnh chiu lu di dng ca PowerPoint chy trc tip. 3-GTDT-Trinhchieu-Daydu: Cc tp trnh chiu y , c th chnh sa. S dng c vi Office 2003, 2007, 2010 v OpenOffice.Org 3-GTDT-Trinhchieu-Demuc: Cc tp trnh chiu mc cc chng, c th chnh sa. S dng c vi Office 2003, 2007, 2010 v OpenOffice.Org 4-SotayHocphan: S tay hc phn (thng tin hc phn, k nng mm) 5-Ghichep-GTDT: S ghi chp theo ni dung trnh chiu. 6-TulieuAnh: T liu tranh nh. 6-TulieuPhim: T liu trch on phim, m thanh. x-Phanmem: Cc phn mm c bn, min ph c th s dng c cc nhu liu c trong a.
233
LI KT
VUI NH HC & NG CCH MNH xin by t tm lng tri n ti nhng tc gi i trc v nhng ngi quan tm ti s i mi hiu qu vic ging dy hc tp hin thc ha cc ni dung thuc cc mn l lun chnh tr. Nhng nhu liu ni trn, c bit l gio trnh in t v website qun l hc tp hc phn, to ra mt h thng h tr vic ging dy, hc tp, nghin cu, su tm t liu v ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam. Cc nhu liu trnh by c th s dng lm ti liu trong vic nghin cu, ging dy Lch s ng, ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam, T tng H Ch Minh hay cng ngh - phng php dy hc. Nhng nhu liu ni trn s vic gp phn vo vic thc y ng dng v pht trin cng ngh thng tin mt cch hiu qu vo s nghip gio dc o to ni ring v qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc ni chung. ng thi, n cng gp phn bi dng v pht trin tinh thn i mi v s pht trin ca quc gia, dn tc cho th h tr Vit Nam, to ra nhng chuyn bin v nhn thc hng ti s pht trin phn vinh v bn vng ca t nc trong tng lai. Trong qu trnh thc hin, VUI NH HC & NG CCH MNH k tha cc kt qu ca nhng ngi i trc v nhn c s gp ca nhiu tp th v c nhn cc nh khoa hc, cng nh mt s ging vin ca cc trng i hc, cao ng trong c nc. Tuy nhin, do nhng hn ch khch quan v ch quan nn vn cn nhng ni dung cn tip tc c b sung v sa i, chng ti rt mong nhn c nhiu gp , ph bnh ln gii thiu tip theo c hon chnh hn. Gp xin lin lc theo: ng Thanh Long ST: 09.15.93.15.25 (vina) / 016.77.66.93.93 (viettel) Email: vuinhuhoc@gmail.com Yahoo &Skype: vuinhuhoc. Nhm lm vic: http://duongcachmenh.wordpress.com Ging vin l lun chnh tr: http://gvllct.wordpress.com Nhm Vui Nh Hc: http://sites.google.com/site/vuinhudihoc/
234

Giáo trình kết hợp môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam (full) (mới) 6 - DL - GTrinhKHop - DHAs

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo trình kết hợp môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam (full) (mới) 6 - DL - GTrinhKHop - DHAs

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam.

NG LI CCH MNG CA NG CNG SN VIT NAM

ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

4) Trnh t t chc tho lun

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

IV. K HOCH GING DY HC TP HC PHN

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Chng I S ra i ca ng Cng sn Vit Nam v Cng lnh chnh tr u tin ca ng

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

b) nh hng ca ch ngha Mc-Lnin

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

- S pht trin phong tro yu nc theo khuynh hng v sn.

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

ca ng Cng sn Vit Nam. Cng lnh xc nh cc vn c bn ca Cch mng Vit Nam:

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Chng II ng li u tranh ginh chnh quyn (1930-1945)

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

I. Ch trng u tranh t nm 1930 n nm 1939 1. Trong nhng nm 1930-1935

a) Lun cng chnh tr thng 10-1930

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh

2. Trong nhng nm 1936-1939

Ti ch c mt ng, ng Vit Nam. Ch tch H Ch Minh