You are on page 1of 29

1)

2)

I.
OLYMPIC HA HC VIT NAM:
OLYMPIC HA HC CC TRNG I HC TON QUC NM 2005 - BNG A:
Cho phn ng: 2NO(k) + O2(k) 2NO2(k)
vi tc v = k[NO]2[O2]
Hai gi thit ra:
1) Phn ng l n gin.
2) Phn ng c c ch nh sau:
2NO(k) N2O2(k)
(a)
N2O2(k) + O2(k) 2NO2(k) (b)
Thc nghim xc nh rng khi tng nhit th tc phn ng gim. Hi gi thit no
ng? Gii thch.
BI GII:
Gi thit 1 khng ng v khi tng nhit th s va chm gia ba phn t tng nn vn tc
phn ng tng.
Theo gi thit 2, giai on (b) quyt nh tc phn ng nn
v = k[N2O2][O2]
N2O2 sinh ra t cn bng (a) vi hng s cn bng:
K = [N2O2]/[NO]2 [N2O2] = K[NO]2.
Thay [N2O2] vo phng trnh tnh v ta c;
v = k.K[NO]2[O2]
v = k[NO]2[O2] vi k = kK
Khi nhit tng tc phn ng gim, trong trng hp ny v phn ng giai on (a) ta
nhit, khi nhit tng, cn bng chuyn dch sang pha lm gim nng ca N2O2 v tng nng
NO ngha l hng s cn bng K gim lm hng s tc k gim mc d k tng (do khng b kp).
OLYMPIC HA HC CC TRNG I HC TON QUC NM 2005 - BNG B.
Cho phn ng: CO2(k) + H2O(l) H2CO3.
1)
Hng s tc ca phn ng thun l kt = a(s-1). Nu c n mol kh CO2 trn mt nc th sau 23
giy c mt na s mol kh CO2 ho tan. Tnh a.
2)
Hng s tc ca phn ng nghch l kn = 20(s-1). Tnh hng s cn bng K ca phn ng v
vit biu thc ca hng s cn bng ny.
BI GII:
n v ca k l s-1 nn phn ng l bc1:
a = ln2/t1/2 = 3.10-2(s-1)
Khi cn bng tc phn ng thun bng tc phn ng nghch
v t = k t .PCO2 = v n = k n . H 2 CO 3

[ H 2 CO3 ]

kt
= 1,5.10 3
PCO2
kn
K THI CHN HSG QUC GIA NM 2002 (Bng A):
Ti 25oC phn ng 2 N2O5 (k)
4 NO2 (k) + O2 (k) c hng s tc k = 1,8.10-5. s-1 ; biu
thc tnh tc phn ng v = k.C(N2O5). Phn ng trn xy ra trong bnh kn th tch 20,0 lit khng i.
Ban u lng N2O5 cho va y bnh. thi im kho st, p sut ring ca N 2O5 l 0,070 atm . Gi
thit cc kh u l kh l tng.
1. Tnh tc : a) tiu th N2O5 ; b) hnh thnh NO2 ; O2.
2. Tnh s phn t N2O5 b phn tch sau 30 giy.
K=

3. Nu phn ng trn c phng trnh N2O5 (k)


2 NO2 (k) + 1/2 O2 (k)
th tr s tc phn ng, hng s tc phn ng c thay i khng? Gii thch.
BI GII:
1. Trc ht phi tnh tc ca phn ng theo biu thc c:

V = k CN2O5
(1)
c tr s k; cn tnh C(N2O5) ti thi im xt:
pi V = ni RT CN2O5 = nN2O5 : V = pi / RT (2)
Thay s vo (2), ta c: C(N2O5) = 0,070 : 0,082 298 = 2,8646.10-3(mol.l-1)
a vo (1):

Vpu = 1,80. 10-5 x 2,8646. 10-3


Vpu = 5,16. 10-8 mol. l-1. S-1
T ptp
2 N2O5 (k) 4 NO2 (k) + O2 (k)
d C(N2O5)
Vtiiu th N2O5 =
= 2 Vp
dt

(3)
(4)

Thay s vo (4).

Vtiu th N2O5 = - 2 x 5, 16 . 10-8.


Vtiu th N2O5 = - 1,032.10-7 mol.l-1.s-1.
Du - ch tiu th N2O5 tc mt i N2O5 hay gim N2O5
b. Vhnh thnh NO2 = 4 Vp = - 2Vtiu th N2O5. (5)
Thay s:
Vhnh thnh NO2 = 4 x 5,16.10-8
Vhnh thnh NO2 = 2,064.10-7 mol l-1.s-2
Vhnh thnhO2 = Vp = 5,16.10-8 mol l-1.s-2
Ghi ch:
Hai tc ny u c du + ch hnh thnh hay c to ra (ngc vi tiu th).

Vic tnh tc tiu th N2O5 hay hnh thnh NO2, O2 theo tc p, Vp, nh
trn ch thun tu hnh thc theo h s phng trnh, thc cht phn ng ny l mt chiu
bc nht.
2. S phn t N2O5 b phn hu c tnh theo biu thc.
N N205 b phn hu = N = VN2O5 tiu th . Vbnh . t . N0
Thay s:
N = 1,032.10-6 . 20,0 . 30,0 . 6,023.1023.
N 3,7.1020 phn t
3. Nu phn ng trn c phng trnh: N2O5(k) 2 NO2(k) + 1/2 O2 th tc phn ng,
Vp, cng nh hng s tc phn ng, k, u khng i (ti nhit T xc nh), v:
- k ch ph thuc nhit .
- theo (1): Khi k = const; C(N2O5) = const th V = const.
K THI CHN HSG QUC GIA NM 2004 (Bng A):

1. Kh CO gy c v tc dng vi hemoglobin (Hb) ca mu theo phng trnh


3 CO + 4 Hb Hb4 (CO)3

S liu thc nghim ti 200C v ng hc phn ng ny nh sau:


Nng ( mol. l-1)
Tc phn hy Hb
( mol. l-1 .s-1 )
CO
Hb
1,50
2,50
1,05
2,50
2,50
1,75
2,50
4,00
2,80
Hy tnh tc phn ng khi nng CO l 1,30; Hb l 3,20 (u theo mol.l-1) ti
200C .2. Ngi ta nung nng n 8000C mt bnh chn khng th tch 1 lt cha 10,0 gam canxi
cacbonat v 5,6 gam canxi oxit. Hy tnh s mol kh cacbonic c trong bnh. Mun cho lng
canxi cacbonat ban u phn hy ht th th tch ti thiu ca bnh phi bng bao nhiu? Bit ti
nhit kh CO2 trong bnh c p sut l 0,903 atm .
BI GII:

1. a) Trc ht ta phi xc nh c bc ca phn ng.


K hiu bc ring phn ca phn ng theo cht Hb l x, theo CO l y, ta c phng
trnh ng hc (nh lut tc ) ca phn ng:
vp = k C xHbC yCO
(1)
Theo nh ngha, ta c th biu th tc phn ng trn theo tc
phn hy Hb, ngha l vp = 1/4 vphn hy Hb
(2).

Ghi ch : V ghi r tc phn hy Hb nn khng cn dng du Vy ta c lin h: vp = 1/4 vphn hy Hb = k C x HbC yCO (3) .
Theo th t trn xung ta ghi s cc s liu th nghim thu c l
Th nghim s

1
2
3

Nng ( mol. l-1)


CO
1,50
2,50
2,50

Hb
2,50
2,50
4,00

Tc phn hy Hb ( mol. l-1 .s-1


)
1,05
1,75
2,80

Ta xt cc t s tc phn ng xc nh x v y trong phng trnh (3):


* v2/ v1 = ( 2,50 / 2,50 ) x ( 2,50 / 1,50 ) y = 1 ( 1,67)y = 1,75 /1,05
( 1,67) y = 1,67
y = 1 .
x
* v3/ v2 = ( 4,00 / 2,50 ) ( 2,50 / 2,50 ) y = 2,80 / 1,75 ;
( 1,60) x = 1,60
x = 1 .
Do phng trnh ng hc (nh lut tc ) ca phn ng:
vp =
k CHbCCO
(4)
tnh hng s tc phn ng k , t (4) ta c:
k = vp / CHbCCO
(5)
Tnh ga tr k trung bnh t 3 th nghim bng trn, hoc ly s liu ca 1 trong 3 th
nghim bng trn, chng hn ly s liu ca th nghim s 1 a vo phng trnh (5),
ta tnh c k:

1,05
k = 4 2,50 1,50 = 0,07 ( mol. l-1 .s-1)
b) a ga tr ca k va tnh c, nng cc cht m bi cho vo phng trnh (4)
tnh vp:
vp = 0,07 1,30 3,20 = 0,2912 ( mol. l-1 .s-1)
2. a) Vi iu kin cho trong bnh c phn ng:
CaCO3 CaO + CO2 (k)
(*)
Trong bnh ch c kh CO2. Gi thit l kh l tng, ta c:
0,903 1,0
PV
n = RT =
= 0,01 (mol). Vy nCO = 0,01 mol.
0,082054
1073,15
Nhn xt:
10
Theo bi, lng CaCO3 cho vo bnh chn khng l:
n CaCO = 100 = 0,1 mol
Lng CaCO3 b phn tch ch l 0,01 mol.
S c mt ca 5,6 gam CaO v lng CaCO3 cn li khng nh hng ti kt qu tnh v
cc cht ny trng thi rn chim th tch khng ng k.
b) Gi thit lng CaCO3 cho vo bnh chn khng b phn tch ht p sut kh CO2 vn l 0,903
atm (v phn ng (*) t ti cn bng ho hc ).
Do :
Vmin = n RT / P = 0,1 0,082054 1073,15 / 0,903 = 9,75 (lt)
2

K THI CHN HSG QUC GIA NM 2005 (Bng A):

Ngi ta thc hin phn ng 2 NO2 (k) + F2 (k)


2 NO2F (k) trong mt bnh kn c
th tch V (c th thay i th tch ca bnh bng mt pittng). p sut ban u ca NO2 bng


0,5 atm, cn ca F2 bng 1,5 atm. Trong cc iu kin tc u vo = 3,2. 10 3 mol.L 1.s 1.
1. Nu thc hin phn ng trn cng nhit vi cng nhng lng ban u ca cht phn
ng nhng thm mt kh tr vo bnh th tch thnh 2V, cn p sut tng qut vn bng 2


atm, th tc u bng 8.10 4 mol.L 1.s 1. Kt qa ny c cho php thit lp phng trnh ng
hc (biu thc tc ) ca phn ng hay khng?
2. Ngi ta li thc hin phn ng trn cng iu kin nhit v cng nhng lng NO2, F2
v kh tr nh (1) nhng gim th tch xung bng 0,5V. Tnh ga tr ca tc u vo .
3. Nu thay cho vic thm kh tr, ngi ta thm NO2 vo cho p sut tng qut bng 4 atm


v th tch bng V th tc u vo = 1,6.10 2 mol.L 1.s 1. Kt qa ny cho php kt lun nh th
no v phng trnh ng hc ca phn ng?
4. D on c ch ca phn ng.
BI GII:

1.
th nghim 2, sau khi thm kh tr cho th tch tng gp i thNO
P 2 v FP2 u gim
2 ln so vi th nghim 1, ngha l nng ca chng cng gim i 2 ln (v P A = CA.RT), cn
tc u ca phn ng gim 4 ln. T y, ch c th kt lun bc ca phn ng l 2.
Phng trnh ng hc c th c cc dng sau y:

v = k [NO2] [F2] (a) , v = k [NO2]2 (b) , v = k [F2]2 (c)


2. th nghim 3, P(NO2) v P(F2) u tng gp i so vi th nghim 1. Cng lp lun nh trn,
ta thy tc u ca phn ng th nghim 3 phi bng 4 ln tc u ca phn ng th
nghim 1.


vo = 3,2 10 3 mol.L 1.s 1 4 = 1,28 10 2 mol.L 1.s 1.
3. th nghim 4, FP2 khng i,NO
P 2 = 4 atm 1,5 atm = 2,5 atm. PNO2 tng 5 ln so vi th
nghim 1, cn tc u ca phn ng tng 5 ln. Vy phnng trnh ng hc ca phn ng
l:
v = k [NO2] [F2]

4. Cn c vo phng trnh ng hc ca phn ng, c ch phn ng c th l:


NO2 +
F

F2

+ NO2

NO2F

+ F (chm)

NO2F (nhanh).

II.
OLYMPIC HA HC QUC T:
K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 29:
Gio s Molina vin cng ngh Massachusetts ot gii Nobel ha hc nm 1995 v cng
trnh nghin cu ha hc kh quyn. Mt phn ng m ng nghin cu chi tit l phn ng xy ra trong
ma axit to ra H2SO4 trong kh quyn. ng ngh hai phn ng t lng c th c:
Phng n A: H2O + SO3 H2SO4
Phng n B: 2H2O + SO3 H2SO4 + H2O
Phng n A c hiu nh l c ch trc tip mt giai on, trong kh phng n B c
hiu nh tin hnh theo qa trnh hai giai on di y:
k1
SO3 + H2O
SO3.2H2O
nhanh
k-1
k2
SO3.2H2O
H2SO4 + H2O
cham
(SO3.2H2O l mt phc bn nh lin kt hydro v k2 << k1 hay k-1)
1) D on bc phn ng cho cc phng n A v Phng n B.
2) p dng nguyn l trng thi dng, hy a ra mt nh lut v tc phn ng v t tnh
bc phn ng ca c ch hai giai on cho phng n B.
3) Cc phng php ha hc lng t gn y ch ra rng nng lng hot ho ca phn ng cho c
hai phng n l: EA = +83,6kJ.mol-1 v EB = -20kJ.mol-1. Hy cho bit biu thc Arrhenius cho
mi phng n v d on s ph thuc nhit ca hng s tc ca mi phng n.
4) Hng ngh no chim u th trong thng tng kh quyn (T =175K), khi da trn nng
lng hot ha cho cu 3 v kin thc c v phng trnh Arrhenius?
BI GII:
d [ H 2 SO 4 ]
= k [ H 2 O ][ SO 3 ]
1) Phng n A:
dt
Tng cc s m ly tha cho kt qa l qa trnh bc hai:
d [ H 2 SO 4 ]
2
= k [ H 2 O ] [ SO 3 ]
Phng n B:
dt
Tng cc s m ly tha cho kt qa l qa trnh bc ba.

2) S phng nh trng thi dng dn n:


Lut tc phn ng y tng t nh trong phn ng xc tc enzym tin hnh qua giai on
lin kt thun nghch rt nhanh, tip theo sau l mt qa trnh phn ng chm.
d [ SO3 .2 H 2 O ]
2
= k1 [ SO3 ][ H 2 O ] k 1 [ SO3 .2 H 2 O ] k 2 [ SO3 .2 H 2 O ] = 0
dt
2
Nh vy: k 1 [ SO 3 .2 H 2 O ] + k 2 [ SO 3 .2 H 2 O ] = k1 [ SO 3 ][ H 2 O ]
2
k1 [ SO 3 ][ H 2 O ]
[
SO
.
2
H
O
]
=
V do :
3
2

k 1 + k 2

d [ H 2 SO 4 ]
= k 2 [ SO 3 .2 H 2 O ] v thay th t cc kt qa trn ta c:
dt
2
k1 k 2 [ SO3 ][ H 2 O ]
d [ H 2 SO 4 ]
= k 2 [ SO3 .2 H 2 O ] =
dt
k 1 + k 2
Tuy nhin v k2 << k-1 nn phng trnh trn s c n gin ho:
2
k1 k 2 [ SO3 ][ H 2 O ]
d [ H 2 SO 4 ]
= k 2 [ SO3 .2 H 2 O ] =
= Keq.k2[SO3][H2O]2.
dt
k 1 + k 2
Cng l bc 3.
3) Bit biu thc Arrhnius l k = Ae-E/RT
+ Vi phng n A: k = Ae-E(A)/RT = Ae-80/RT tng theo nhit
+ Vi phng n B, ch c giai on chm l quan trng quyt nh s ph thuc ca tc
phn ng theo nhit . Giai on to phc rt bn s gip gii thch nng lng hot ha m.
vi phng n B: k = Ae-E(B)/RT = Ae-20/RT gim theo nhit
4) Gi thit rng cc yu t ca ly tha l c th so snh c trong bin thng thng, phn
ng s nhanh hn nhit thp ti thng tng kh quyn v s ph thuc nhit gim nu
trn v nh vy Phng n B phi hin thc. gii thch phng n B tham gia ng k vo
hng s tc phn ng l v l v c th gip cn nhc la chn cc kh nng. gii thch
phng n A c bao hm xc sut va chm c v hp l nhng khng c coi nh mt yu t
quyt nh - tht ra tnh hung ny l do nng lng kch hot m ca phn ng.
K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 37:
Ozon (O3) l mt dng th hnh ca oxy. N l mt thnh phn t nhin ca tng bnh lu l tng
c tc dng nh mt ci khin chn tri t khi tc dng ph hy ca tia t ngoi. Khi hp th bc x
trong vng ny th ozon b chuyn ho thnh oxy.
Phng trnh phn ng phn hy ozon: 2O3 3O2.
Mt trong s cc c ch ngh c th c biu din nh sau:
Cng c:

O3

k1
k-1

O + O2

(1)

k2
O3 + O
2O2
(2)
Vi k1, k-1 v k2 l cc hng s tc .
1. Da vo c ch trn vit phng trnh tc hnh thnh (hay tc tiu th) O3, O2 v O thi im
t dng vi phn, gi s bc 2 ca c ch l khng thun nghch.

2. Ta c th nhn c phng trnh ng hc c dng n gin hn bng cch lp cc tnh


cht thch hp. Gi s rng nng ca O tin n cn bng rt nhanh nn nng ca n c th
gn cho gi tr l hng s cn bng ca phn ng (1). Bc th hai l bc xc nh tc phn
ng. Di cc iu kin gn ng ca cn bng thit lp trn hy vit phng trnh tc tiu th
O3 (dng vi phn) ph thuc vo nng O2 v O.
3. Mt phng php gn ng thng dng hn l ga s tc phn ng hnh thnh oxy
nguyn t l mt hng s (trng thi dng). iu kin ny th d[O]/dt = 0. Hy chng minh
d [ O3 ]
2k1 k 2 [ O3 ]
=
phng trnh tc phn ng l:
dt
k 1 [ O 2 ] + k 2 [ O3 ]
2

Mt cch khc lm phn hy ozon trn tng cao ca kh quyn c xc tc bi Freon. Khi
a CCl2F2 (Freon 12) ln tng cao ca kh quyn th tia t ngoi s quang phn CCl2F2 thnh nguyn
t Cl theo phn ng:
hv
CCl 2 F2
CF2 Cl + Cl
(3)
4. Nguyn t clo c th ng vai tr nh l mt cht xc tc trong phn ng phn hy ozon.
Giai on chm u tin ca phn ng phn hy ozon di tc dng ca xc tc clo l: Cl(k) + O3(k)
ClO(k) + O2(k). Gi s c ch gm hai bc, hy vit bc th hai ca c ch.
5. Nng lng hot ha ca phn ng phn hy ozon di tc dng ca xc tc clo l
2,1kJ/mol trong khi khng c xc tc th nng lng hot ho l 14kJ/mol. Tnh t s kxc tc/kkhng xc tc
25oC. Gi s tha s tn s A l nh nhau i vi mi phn ng.

BI GII:
d [ O3 ]

= k1 [ O3 ] k 1 [ O ][ O 2 ] + k 2 [ O3 ][ O ]
dt
d [O 2 ]
= k1 [ O3 ] + k 1 [ O ][ O 2 ] 2k 2 [ O3 ][ O ]
1.
dt
d [O ]

= k 1 [ O3 ] + k 1 [ O ][ O 2 ] + k 2 [ O3 ][ O ]
dt
2. Hng s cn bng K c xc nh bi:
[ O ][ O2 ] = k1
K=
[ O3 ] k 1

[ O ] = k 1 [ O3 ]
k 1 [ O 2 ]
2
d [ O3 ]
k1 k 2 [ O3 ]

= k 2 [ O3 ][ O ] =
dt
k 1 [ O 2 ]

d [O ]
=0
dt
3.
k 1 [ O3 ] + k 1 [O ][O 2 ] + k 2 [ O3 ][ O ] = 0
T ta c c:

2k 1 k 2 [ O 3 ]
d [ O3 ]

= 2k 2 [ O3 ][ O ] =
dt
k 1 [ O 2 ] + k 2 [ O3 ]
4. ClO(k) + O3(k) Cl(k) + 2O2(k)
5. Da vo phng trnh: k = Aexp(-Ea/RT)
Ta rt ra c kxt/kkhng xc tc
= exp[(14,02,1).1000/(8,314.298)] = 122
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 30:
Mt ng thy tinh hn kn, c gn hai si tungsten (vonfram) cch nhau 5mm, cha y khng
kh sch v kh ti nhit v p sut chun. Phng in gia hai si ny. Vi pht sau kh trong ng
nghim nhum mu nu c trng.
a)
Tiu phn no gy nn s bin i mu quan st c nu trn?. c lng gii hn nng ln
nht trong ng thy tinh.
b)
Mu nu tng t cng thy xut hin khi oxy v nit (II) oxit gp nhau trong bu thy tinh chn
khng. Vit phng trnh phn ng xy ra trong bu thy tinh.
2

T cc th nghim 25oC c cc s o sau:


[NO] (mol.L-1)
[O2] (mol.L-1)
Tc u (mol.L-1.s-1)
1,16.10-4
1,21.10-4
1,15.10-8
-4
-4
1,15.10
2,41.10
2,28.10-8
1,18.10-4
6,26.10-5
6,24.10-9
-4
-4
2,31.10
2,42.10
9,19.10-8
5,75.10-5
2,44.10-5
5,78.10-9
(i)
Xc nh bc phn ng theo O2, theo NO v bc phn ng chung.
(ii) Xc nh hng s phn ng ti 298oK.
BI GII:
a)
Mu l do nit dioxit NO2. V khng kh c 78% N2 v 21% O2. oxy l tc nhn b gii hn
(thiu): Nu O2 chuyn ht thnh NO2 (hu nh khng th) nng ca nit dioxit s bng:
[NO2] = 0,21/22,414 = 9,4.10-3 mol.L-1.
b)
2NO + O2 2NO2
c)
(i). Bc ca NO v O2 c tnh nh cc tr s th nghim trong nng ca mt trong cc
cht c gi khng i (nh [NO] c coi nh khng i trong cc th nghim #1, 2 & 3.
trong khi [O2] li khng i trong cc th nghim #2, 4, 5)
Bc i vi NO:
Thy tc thay i theo [NO]2
Vy phn ng l bc 2 theo NO
Th nghim
T l [NO]
T l tc u
#4 : #2
2,01
4,03
c)

#4 : #5
#2 : #5
Bc i vi O2:

4,02
2,00

15,9
3,95

Th nghim
T l [NO]
T l tc u
#2 : #1
1,99
1,98
#2 : #3
3,85
3,65
#1 : #3
1,93
1,84
Tc bin i hin nhin l theo [O2]: phn ng l bc 1 theo O2 v th bc chung l 3
(ii). Biu thc tnh tc phn ng:
v = k[NO]2[O2] nn k = v/[NO]2[O2]
T cc th nghim khc nhau ta tnh c
ktb=7,13.103L2mol-2s-1
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 31:
Phn ng sau c kho st 25oC trong dung dch benzen c cha piridin 0,1M:
CH3OH + (C6H5)3CCl CH3OC(C6H5)3 + HCl
A
B
C
Quan st tp hp c cc s liu sau:
Nng u
t
Nng
cui
[A]o
[B]o
[C]o
Pht
M
(1)
0,100
0,0500
0,0000
25,0
0,00330
(2)
0,100
0,100
0,0000
15,0
0,00390
(3)
0,200
0,100
0,0000
7,50
0,00770
(i)
Lut no ca tc phn ng ph hp vi cc s liu trn:
(ii) Hy biu din ga tr trung bnh ca hng s tc theo giy v n v nng mol.
BI GII:
(i)
Tc trung bnh ban u (M-1pht-1)
0,00330/25,0 = 0,000132
0,00390/15,0 = 0,000260
0,00770/7,50 = 0,000103
Khi (B) tng gp i, tc phn ng tng gp i, nn phn ng l bc mt theo B. Khi
[A] gp i, tc phn ng gp bn nn phn ng l bc hai theo A.
v = k[A]2[B]
(ii)
Ln 1: k = 0,264
Ln 2: k = 0,260
Ln 3: k = 0,258
ktb = 0,26L2mol-2ph-1 = 4,34.10-3 L2mol-1s-1
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 31:
Phn ng gia ion hipoclorit v iodua trong dung dch baz din ra nh sau:
I- + OCl- OI- + ClVi phng trnh tc phn ng thc nghim c cho di y:
I OCl
v =k
OH

[ ][
]
[ ]

Ba kiu c ch phn ng c th c c nu di y:

C ch I:
k1
chm
I + O C l
O I + C l
C ch II:
k1
OCl + H 2 O
HOCl+ OH nhanh
k2
chm
HOCl+ I HOI + Cl
HOI + OH-

k3
k-3

H2O + OI-

nhanh

C ch III:
OCl- + H2O

k1

HOCl + OH-

k-1

k2
H O C l+ I
H O I+ C l

HOI + OH-

k3

nhanh

chm

H2O + OI-

k-3

nhanh
(ii) C ch no nu trn l thch hp nht vi tnh cht ng hc quan st c bng cch p
dng cch tnh gn ng trng thi bn?
(iii) Hy tnh hng s tc , tha s tn s v nng lng hot ho ca phn ng chung, ph hp
vi c ch cu (i).
(iv) Phn ng trong dung dch m c bc l bao nhiu?
(v)
Hy chng t rng ion hidroni xc tc cho phn ng trn.
(vi) Hy chng t rng hng s tc xc tc trong cu (iv) ty thuc pH.
BI GII:
(i)
C ch phn ng I: v = k1[OCl-][I-]
C ch phn ng II:
v = k2[HOCl][I-]
(chm) (1).
Phng nh trng thi bn: v = 0 = k1[OCl-] k2[HOCl][I-]
[HOCl] = k1[OCl-]/k2[I-]
(2)

][ ]

d [ HOCl] k1 k 2 OCl I
=
= k1 OCl (3)
(2) v (1): v =

dt
k2 I

[ ]

C ch phn ng III:
p dng nguyn l phng nh trng thi bn ta thu c biu thc:

v=

k 1 OH

nu k2 << k-1

v=

][ ]
] + k [I ]

k1 k 2 OCl I

][ ]
[OH ]

k1 k 2 OCl I
k 1

(4)

Nu k2 >> k-1 th v = k1[OCl-] (6)

(5)

(ii)

(iii)
(iv)

(v)

V vy c ch phn ng III l thch hp nht vi tnh cht ng hc quan st c khi


k2 << k-1.
Vi c ch III:
k1 k 2
k=
k 1
Ea = Ea1 + Ea2 Ea-1
A1 A2
A=
A1
Trong dung dch m, [OH-] khng i v v = k[OCl-][I-], nn phn ng c bc 2.
KW = [H3O+][OH-]; [OH-] = Kw/[H3O+]
k OCl I
k
=
[OCl ][ I ][ H 3 O + ]
v=

Kw
OH

][ ]
]

v = K [OCl
w

][I ][H
v = k [OCl ][ I ]
k
[H O ]
k =
K
k

O+

xt

xt

lg k xt = lg

k
pH
Kw

BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 33:


nh lut v tc phn ng ca mt phn ng ha hc c th xut hin t mt vi c ch khc
nhau. i vi phn ng:
H2 + I2 2HI
Biu thc tc phn ng nhn c l:
d[ H 2 ]

= k [ H 2 ][ I 2 ]
dt
Trong mt thi gian di nhiu ngi cho rng phn ng ny xy ra theo phng trnh trn nhng
thc ra l phn ng c bn lng phn t. N by gi c xem nh xy ra theo nhiu c ch cnh
tranh. Di nh hng ca nhit xc nh th ngi ta gi thit hai c ch sau:
(1)
I2 = 2I
Hng s cn bng K
k
I + I + H2 2HI
(2)
I2 = (I2)d
Hng s cn bng K
(I2)d + H2 k 2HI
Vi (I2)d l trng thi phn li ca I2. Bc u tin ca c hai c ch xy ra nhanh cn bc th
hai xy ra chm.
a) Chng minh c hai c ch trn u dn n biu thc tc phn ng bit.
b) Ga tr ca hng s tc k ca phn ng cc nhit khc nhau cho bng:
T(K)
K(L.mol-1.s-1)
373,15
8,74.10-15
473,15
9,53.10-10
i)
Tnh nng lng hot ha Ea
1

Nng lng phn li ca I2 l 151 kJ.mol-1. Gii thch ti sao bc th hai ca mi c ch quyt
nh tc phn ng.
c)
Bin thin ni nng ca phn ng U = -8,2kJ.mol-1. Xc nh nng lng hot ha ca phn
ng nghch.
d)
Nng lng hot ha ca phn ng c th m. Mt v d l s kt hp ca I(k) trong kh quyn
agon.
I + I + Ar I2 + Ar
Ea = -6kJ.mol-1
Mt trong s cc c ch c ngh l:
I + Ar + Ar IAr + Ar
Hng s cn bng K
IAr + I I2 + Ar
Vi IAr l mt tiu phn rt km bn
Cho bit rng giai on hai quyt nh tc phn ng. Hy vit biu thc tc ca
phn ng trn.
BI GII:
a) i vi c ch 1:
i))

1 d [ HI ]
2

dt

= k1 [ I ]

[H 2 ]

Bc (1) l bc nhanh c hng s cn bng c tnh t biu thc:


[I ]2
K=
[I 2 ]
d [ HI ]
= 2k 1 K [ I 2 ][ H 2 ] = k [ I 2 ][ H 2 ]
dt
i vi c ch (2):
1 d [ HI ]
= k2 [I 2 ]d [H 2 ]
2 dt
[I ]
K' = 2 d
[I 2 ]
d [ HI ]
= 2k 2 K ' [ I 2 ][ H 2 ] = k [ I 2 ][ H 2 ]
dt
C hai c ch u ph hp vi phng trnh tc phn ng u bi.
b) i) k = Ae-Ea/RT
1
k
1
E a = R ln 2
k1
T1 T2

Thay s vo ta tnh c Ea = 170kJ.mol-1


ii) Nng lng hot ha ln hn so vi nng lng phn ly ca I2.
l bc quyt nh tc phn ng.
c) Nng lng hot ha ca phn ng nghch c tnh theo biu thc:
Ea = Ea - U = 178,2kJ.mol-1

d)
d

Chnh v vy bc 2

[
I 2
]
=
k
[
I
A
r
]
[
I ]
d
t

[
I
A
r
]
[
A
r
]
K
=
2
[
I ]
[
A
r
]
d [
I 2
]
2
"
=
K
.k
[
I ]
[
A
r
]
"

d
t

BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 34:


Nghin cu v ng hc ca mt phn ng dn n nhng thong tin quan trng v chi tit ca
mt phn ng ha hc. Sau y s xem xt s hnh thnh NO v phn ng ca n vi oxy. S hnh thnh
NO xy ra theo phn ng sau:
2NOCl(k) 2NO(k) + Cl2(k)
Hng s tc phn ng cho bng:
T(K)
K(L.mol-1.s-1)
300
2,6.10-8
400
4,9.10-4
Hng s kh R = 8,314 J.mol-1.K-1
1)
p dng phng trnh Arrhenius tnh nng lng hot ha ca phn ng.
Phn ng gia NO v O2 xy ra theo phng trnh:
2NO(k) + O2(k) 2NO2(k)
i vi phn ng ny ngi ta ngh c ch nh sau:
NO(k) + O2(k)
NO3(k) + NO(k)

k1
k-1

NO3(k)

nhanh

2 NO2( k )
k2

chm
i)
Da vo c ch trn hy vit biu thc tc phn ng:
Thc nghim chng minh rng: v = k[NO]2[O2]
ii)
Chn cu tr li ng:
a)
C ch cho l sai.
b)
C ch cho l ng
c)
Cha c s kt lun

BI GII:

1) Phng trnh Arrhenius c dng: lgk = lgA Ea/2,3RT


Ta c:
lgk1 = lgA Ea/2,3RT1
lgk2 = lgA Ea/2,3RT2
Tr (1) cho (2) ta c:
lg k 1 lg k 2 =

Ea 1
1

2,3R T1 T2

(1)
(2)

1
1
E a = 2,3R

T1 T2

k1
lg
k2

Thay s vo ta tnh c Ea = 98,225kJ.mol-1.


2) Giai on chm quyt nh tc , l giai on th hai:
d [ NO2 ]
= k 2 [ NO3 ][ NO]
dt
[ NO3 ]
k
K= 1 =
[ NO3 ] = K [ NO][ O 2 ]
k 1 [ NO][ O 2 ]
Thay biu thc ca [NO3] vo biu thc tc phn ng ta thu c: v = k2.K[NO]2[O2]
3) Cu b ng.
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 34.
Phn ng xc tc enzym ng vai tr quan trng trong ha hc. ng hc phn tch cc phn
ng c th hiu r hn vai tr ca enzym. Phn ng xc tc enzym ca hai cht A v B vi enzym
E c th c miu t bi cc phng trnh t (1) (5)

(1)
E + A EA
KA
(2)
E + B EB
KB
(3)
EB + A EAB
KA
(4)
EA + B EAB
KB
(5)
EAB sn phm
v = k[EAB]
Khi hng s tc phn ng nh th cn bng (1) (4) chuyn dch da vo phn ng (5). iu
ny dn n biu thc (6) vi vmax l vn tc ti a ca phn ng, iu ny xy ra khi enzym b phn
chia bi cht phn ng (tt c cc enzym u lin kt vi A v B)
v max
v=
K
K
(6)
1 + A + B + K A K B' [ A][ B ]
[ A] [ B ]
1) Vit biu thc cc hng s cn bng
Xt phn ng thy phn mantoz di tc dng ca enzym
-glucozidaza. Phn ng
ny cho hiu sut ton lng.
Mantoz + H2O 2glucoz
(7)
Mantoz thng c nng dao ng t 10-4 n 10-1M. Nc l dung mi ([H2O] = 55,6M).
Biu thc (6) c th c n gin hn do [B] khng i
2) Hy a ra phng trnh n gin hn
3) a) n gin ha phng trnh Michaelis Menten khi ta gi s
[A] 0
b) Bc ca phn ng khi ta gi s [A] 0 l bao nhiu?
4) a) n gin ha phng trnh Michaelis Menten khi ta gi s
[A]
b) Bc ca phn ng khi ta gi s [A] l bao nhiu?
5) Hng s KA l i lng o i lc ca enzym i vi cht phn ng. Nu KA thp th i lc
ca enzym i vi cht phn ng cao hay thp? . Ti thi im [A] = K th vn tc phn ng
s l bao nhiu?
6) Phn ng enzym phn c th c ngn chn mt cch mnh m khi ta thm vo mt cht
c ch I phn ng vi enzym theo phng trnh: E + I EI
(8)
KI
i vi phn ng xy ra s cnh tranh gia cht phn ng v cht c ch th cht c ch
s cnh tranh vi cht phn ng v trung tm lin kt ca enzym, chnh v vy phn ng s chm
li nhng tc ti a ca s ri i khng h b nh hng (leaving vmax unaffected). Trong
phng trnh Michaelis Menten th KA c nhn ln bi h s (1 + [I]/KI) (h s ny bng 1
khi [I] = 0 v rt ln khi [I] ). i vi cc phn ng khng xy ra s cnh tranh th cht c
ch I s khng cnh tranh vi cht phn ng A, KA lc ny s khng i, vmax s gim xung.
Trong phng trnh Michaelis-Menten vmax s b chia bi h s (1 + [I]/KI). Khi ta nghin cu
phn ng thy phn mantoz bng enzym glucozidaza ta thay mantoz bng
pnitrophenyl--D-glucozit (PNPG). Cht p-nitrophenol sinh ra c xc nh bng phng php
trc quang. T th nghim ngi ta rt ra c: PNPG c s dng trong s c mt ca
mantoz xc nh hot tnh ca enzym glucozidaza.
Pht biu no sau y ng:
a)
Mantoz khng nh hng n tc hnh thnh p-nitrophenol.
b)
Mantoz l cht c ch cnh tranh
c)
Mantoz l cht c ch khng cnh tranh.

BI GII:

1) KA =[E][A]/[EA]
KB =[E][B]/[EB]
KA = [EB][A]/[EAB]
KB = [EA][B]/[EAB]
v
v = max
K
2)
1+ A
[ A]
3) Nu [A] 0 th KA/[A] >> 1 v v = vmax.[A]/KA. Biu thc ny ph hp vi nh
lut tc phn ng bc 1
4) Nu [A] th KA/[A] << 1 v v = vmax. iu ny ph hp vi nh lut tc phn
ng bc 0
5) KA thp th i lc ca enzym i vi cht phn ng cao
v = 1/2vmax khi [A] = KA
6) Cu b ng.
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC QUC T LN TH 34:
BP (bo photphua) l mt cht d to thnh mt lp v bn bc bn ngoi cht cn bo v. Chnh
v tnh cht ny n l cht chng n mn rt c gi tr. N c iu ch bng cch cho bo tribromua
phn ng vi photpho tribromua trong kh quyn hydro nhit cao (>750oC)
1) Vit phn ng xy ra.
Tc hnh thnh BP ph thuc vo nng ca cc cht phn ng 800oC cho bng sau:
[BBr3] (mol.L-1)
[PBr3] (mol.L-1)
[H2] (mol.L-1)
v (mol.s-1)
2,25.10-6
9,00.10-6
0,070
4,60.10-8
-6
-6
4,50.10
9,00.10
0,070
9,20.10-8
9,00.10-6
9,00.10-6
0,070
18,4.10-8
2,25.10-6
2.25.10-6
0,070
1,15.10-8
-6
-6
2,25.10
4,50.10
0,070
2,30.10-8
2,25.10-6
9,00.10-6
0,035
4,60.10-8
-6
-6
2,25.10
9,00.10
0,070
19,6.10-8 (880oC)
2) Xc nh bc phn ng hnh thnh BP v vit biu thc tc phn ng.
3) Tnh hng s tc 800oC v 880oC.
4) Tnh nng lng hot ha ca phn ng.
BI GII:

1) BBr3 + PBr3 +3H2 BP + 6HBr


2) Bc ca phn ng l 2
Biu thc tc phn ng: v = k[BBr3][PBr3]

3) k800 = 4,60.10-8/2,25.10-8.9,00.10-6 = 2272L2.s-1.mol-1


k880 = 19,60.10-8/2,25.10-8.9,00.10-6 = 9679L2.s-1.mol-1
4) Phng trnh Arrhenius c dng: lgk = lgA Ea/2,3RT
Ta c:

lgk1 = lgA Ea/2,3RT1


lgk2 = lgA Ea/2,3RT2
Tr (1) cho (2) ta c:
lg k 1 lg k 2 =

(1)
(2)

1
Ea 1
1
1 k
E a = 2,3R lg 1
2,3R T1 T2
T1 T2 k 2

Thay s vo ta tnh c Ea = 186kJ.mol-1.


BI TP CHUN B CHO K THI HA HOC QUC T LN TH 35:
S hp th ca mt dc cht do cht hu c gy ra thng dn n nhng qa trnh ng hc
n gin mc d c ch ca nhng qa trnh ny ht sc phc tp. Sau y ta s xt qa trnh hp th
dc cht trong d dy sau khi ung thuc.
Gi [A]s l nng ca dc cht trng d dy v gi thit rng tc ca qa trnh ha tan n
vo trong mu ph thuc bc nht vo [A]s. Cng gi thit rng tc chuyn ha hay loi n ra khi
mu t l vi nng ca n trong mu [A]b.
a) Vit phng trnh biu th d[A]b/dt.
b) Sau 1 gi 75% [A]s c loi ra khi d dy. Tnh lng [A]s cn li trong d dy (%) sau
2 gi ung thuc.
BI GII:
a) As Ab sn phm. (1)
d [ A] s

= k1 [ A] s
(2)
dt
Gii phng trnh vi phn (2) ta thu c biu thc [A]s=[A]oexp(-k1t) vi [A]o l nng ca
dc phm thi im t = 0.

[ A] [ A] s
b) o
[ A] o

[ A] s
= 0,75
[ A] o

1
= 0,25 = . Nh vy lng ban u s cn li sau 1 gi. (1/4)2 =
2

1/16 = 0,625 s cn li sau 2 gi tng ng vi 4 thi gian bn hy. Vy 6,25% [A]s s cn li sau 2 gi.
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 35.
Phn ng gia brom v metan c biu th bi phng trnh sau:
Br2 + CH4 CH3Br + HBr
C ch ca qa trnh nh sau:
k1
Br2 + M
2 Br + M (1)
k2
Br + CH 4
CH 3 + HBr (2)
k3
Br2 + CH 3
CH 3 Br + HBr (3)
k4
HBr + CH 3
CH 4 + Br (4)
k5
2 Br + M
Br2 (5)

M i din cho phn t bt k c trong hn hp phn ng (tr CH4 v Br2), k3 v k4 c cng


ln

1)

2)

c ch trn c xut hin mt s phn t khng bn vng nh cc gc t do CH3 v Br. Cc phn


t ny phn ng ngay khi va mi sinh ra nn nng ca chng rt nh so vi cc phn t khc.
Do c i sng ngn nn nng ca chng c xem nh mt hng s (tc l d[CH3]/dt = 0 v
d[Br]/dt = 0). y c gi l trng thi dng ca cc gc CH3 v Br. Tm biu thc th hin tc
to thnh CH3Br ph thuc vo cc cht bn vng c mt trong phn ng v cc hng s bn k1,
k2, k3, k4, k5.
Biu thc tc phn ng va mi tm c c th n gin ho khi chng ta xem xt tin trnh
phn ng. Ba biu thc di y cho bit vn tc phn ng lc bt u phn ng, lc trng thi

dng ca CH3 v Br v im gn kt thc phn ng. Hy cho bit cc biu thc (I), (II), (III) ng
vi trng thi no?

1 /
2
k1
.k 2
=
1 /
2
k 5

'

1 /
2
k1
.k 2
=
1 /
2
k 5

1 /
2
k1
.k 2
v" =
1 /
2
k 5
.k

3)

Hy xc nh t l k4[HBr]/k3[Br2] mi giai on phn ng.

BI GII:

1)

Biu thc th hin tc hnh thnh CH3Br c cho bi phng trnh sau:
d [ CH 3 Br ]
v=+
= k 3 [ CH 3 ][ Br2 ]
(1)
dt
p dng nguyn l phng nh trng thi bn cho CH3 v Br ta c:
d [ CH 3 ]
= k 2 [ Br ][ CH 4 ] [ CH 3 ]( k 3 [ Br2 ] + k 4 [ HBr ] ) = 0(2)
dt
T
d [ Br ]
2
= 2k1 [ Br2 ][ M ] k 2 [ Br ][ CH 4 ] + [ CH 3 ]( k 3 [ Br2 ] + k 4 [ HBr ] ) 2k 5 [ Br ] [ M ] = 0(3)
dt
phng trnh (2) ta rt ra c:
[ CH 3 ] st = k 2 [ Br ][ CH 4 ]
(4)
k 3 [ Br2 ] + k 4 [ HBr]
T phng trnh (3) v (4) ta rt ra c:
k
[ Br ] st = 1 [ Br2 ] 1 / 2
(5)
k5
Kt hp cc phng trnh (1); (4); (5) vo cc cht bn vng c mt trong phn ng v cc hng
s bn k1, k2, k3, k4, k5 ta thu c phng trnh (6):

k 11 / 2 .k 2 [ Br2 ] [ CH 4 ]
.
k 4 [ HBr]
k 51 / 2
+1
k 3 [ Br2 ]
1/ 2

v=

2)

(6)

Lc bt u phn ng: (II)


Lc trng thi bn: (I)
Lc gn kt thc phn ng: (III)
3)
Lc bt u phn ng: [Br2] >> [HBr] v do k3 k4 cho nn k3[Br2] >> k4[HBr].
Chnh v vy t l:
k4[HBr]/k3[Br2] >>1
Lc kt thc phn ng:[Br2] << [HBr] v do k3 k4 cho nn k3[Br2] << k4[HBr].
Chnh v vy t l:
k4[HBr]/k3[Br2] <<1.
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 36:

Ion peroxodisunfat l tc nhn oxy ha mnh nht c bit mc d phn ng ca n xy ra rt


chm.
Ion peroxodisunfat c th oxy ha tt c cc ion halogenua (tr ion florua) to thnh halogen
phn t.
Tc u (ro) ca phn ng to thnh iot ph thuc vo nng u ca phn ng sau 25oC:
S2O82- + 2I- 2SO42- + I2 (1)
Ta c bng sau:
Co(S2O82-) [mol.L-1]
Co(I-) [mol.L-1]
ro [10-8.mol.L-1.s-1]
0,0001
0,010
1,1
0,0002
0,010
2,2
0,0002
0,005
1,1
2) Vit cng thc ca ion peroxodisunfat v xc nh trng thi oxy ha ca tt c cc nguyn
t.
3) Vit biu thc tc phn ng (1)
4) Xc nh bc chung v bc ring phn ca tng ion trong phn ng (1)
5) Chng minh rng hng s tc phn ng l
k=0,011L.mol-1.s-1.
Nng lng hot ha ca phn ng cho EA = 42kJ.mol-1.
6) Xc nh nhit (oC) m hng s tc phn ng tng 10 ln.
Iot phn ng ngay lp tc vi ion thiosunfat sinh ra ion iodua.
7) Vit phng trnh phn ng.
8) Vit li biu thc tc phn ng cho phn ng (1) trong iu kin c d ion thiosunfat so
vi ion peroxodisunfat v iodua trong dung dch.
BI GII:
1)
-2

-2

-2

+6

-2

-1
-1

+6

-2

O-

-2

2) r = k.C(S2O82-).C(I-)
3) Bc chung: 2
Bc ring phn ca S2O82-: 1
Bc ring phn ca I-: 1
r
1,1.10 8 mol .L1 .s 1
=
= 0,011 L.mol
4) k =
C ( S 2 O82 ).C ( I ) 0,1.10 3.1.10 2 mol 2 .L2
5)T phng trnh Arrenius chng ta c th vit:
Ea

Ea

k
k1 = A.e
; k 2 = A.e
1 =e
k2
Do k1/k2 = 1/10 nn iu ny dn ti:

RT1

RT2

Ea 1 1

R T2 T1

.s 1

ln

E 1
1
1
1
R
1
1
= a
=
. ln
+ T2 = 345 K 72 o C
10
R T2 T1
T2 E a
10 T1

6) 2S2O32- + I2 2I- + S4O627)Cn phi lu rng nng ca ion iodua trong trng hp ny lun khng i bi v iot sinh
ra phn ng ngay lp tc vi ion thiosunfat to thnh iot. Chnh b vy phn ng ny s l
phn ng gi bc 1 v c phng trnh tc phn ng s l:
r = k.C(S2O82-)

k trong trng hp ny hon ton khc k cc cu hi t 2-5 do n bao hm c s gi


bo ho nng ca ion iodua
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 37.
Phn ng bc hai sau ng vai tr quan trng trong nhim khng kh:
2NO2 2NO + O2
1) Xc nh mi lin h gia p sut chung trong bnh phn ng ch cha NO2 tinh khit thi
im ban u v p sut NO2 thi im t:
2) Mt bnh kn cha 2L NO2 p sut 600mmHg v t = 600oC. Phn ng ch tin hnh c
50% sau 3 pht. Tnh hng s tc phn ng:
BI GII:
1) Do phn ng l bc 2 nn ta c:
dPNO
2
= kPNO
dt
1
1
= o + kt
PNO
PNO
2

o
NO 2

Vi P

tng ng vi p sut NO2 ban u.

2) Ti thi im t = t1/2 th:


PNO 2 =

1 o
PNO 2
2

Do phn ng l bc hai nn t ta c:
1
k= o
= 0,422 L.atm 1 ph 1
PNO 2 t1 / 2
BI TP CHUN B CHO K THI OLYMPIC HA HC QUC T LN TH 37:
Khi nim ng hc mu thun vi tin trnh nhit ng hc ca phn ng c thng
xuyn s dng trong tng hp hu c sinh ra cc sn phm trc tip. V d: cc phn ng sunfo ha,
Diels Alder, ng phn ha v phn ng cng. y s chuyn ha lin phn t gia hai sn phm
khc nhau c th t c trong phn ng cnh tranh bng cch khng ch tin trnh phn ng. N
thng c i din bng s cho di y khi ta gi s cht A chuyn ha thnh hai cht B v C
theo phn ng cnh tranh.
B

k1
k 1

k2
k 2

Gin nng lng ca phn ng c cho di:

1) Cho k1 = 1; k-1 = 0,1 k2 = 0,1; k-2 = 0,0005ph-1. Xc nh t l sn phm B/C sau 4 pht u
tin k t lc bt u phn ng.
2) S dng cng mt hng s tc phn ng, xc nh t l sn phm B/C khi phn ng tin
hnh c hn 4 ngy.
3) B c gi l sn phm khng ch ng hc trong khi C l sn phm khng ch nhit
ng hc. Vy khi nhit ca h tng ln th s u tin to ra sn phm no?
BI GII:
1) Khi phn ng tin hnh c 4 pht ta c:
d [ B]
= k 1 [ A].......... .(1)
dt
d [C ]
= k 2 [ A].......... .( 2)
dt

Chia (1) cho (2) ta c:


d [ B ] k1
B k
1
=
= 1 =
= 10
d [C ] k 2
C k 2 0,1

2) Khi phn ng kt thc th h tin n cn bng nhit ng:


k C
k
B
= 1 ; = 2
A k 1 A k 2
B k1 / k 1
1
=
=
C k 2 / k 2 2

3) Phn ng u tin xy ra theo hng khng ch nhit ng hc (to thnh C) khi tng nhit
. H s tin n cn bng nhanh hn.
III.
OLYMPIC HA HC CC QUC GIA TRN TH GII:
OLYMPIC HA HC O NM 1999:

a)

Bromometan c th phn ng c vi OH- theo c ch SN.


Vit phng trnh ca phn ng th ny.
Tc ban u ca phn ng v cc nng ban u ca CH3Br v KOH cho bng di y,
tt c cc th nghim u tin hnh 25oC.
C(CH3Br)
C(KOH)
vo(mol.L-1.s-1)
-1
-1
Th nghim 1
0,10mol.L
0,10mol.L
2,80.10-6
Th nghim 2
0,10mol.L-1
0,17mol.L-1
4,76.10-6
-1
-1
Th nghim 3
0,033mol.L
0,20mol.L
1,85.10-6
b)
Xc nh bc ring phn ca phn ng theo tng cht v bc ring phn ca phn
ng.
c)
Tnh hng s tc ca phn ng.
d)
Trong th nghim (1), cn thi gian l bao nhiu nng KOH l 0,05mol.L-1.
e)
Tn chnh xc hn ca c ch c th p dng c cho phn ng ny l g?
BI GII:
a) CH3Br + OH- CH3OH + Brb) i vi KOH: 0,17/0,10 = 1,7
4,76/2,80 = 1,7 Bc 1.
i vi CH3Br: 0,20/0,10 = 2 vo = 5,60.10-6mol.L-1.s-1.
1,85/5,60 = 0,33
0,033/0,10 = 0,33 Bc 1
Bc tng cng ca phn ng l 2

c)

v = k.C(CH3Br).C(OH ) k =
-

2,8.10 6
= 2,8.10 4 L.mol
2
0,1

.s 1

d) C 0,05mol.L-1.s-1 OH- v 0,05mol.L-1 CH3Br trong bnh phn ng ngha l c hai u


bng Co/2 do t =
i vi phn ng bc hai vi Co(A) = Co(B) ta c:
=

1
1
=
= 35714 s = 9,9h
kC o
2,8.10 4 .0,1

e) SN2
OLYMPIC HA HC O 2004
Vo nm 1824 nh ha hc c Friedrich Wohler lt thuyt lc sng. Thuyt ny cho
rng con ngi khng th tng hp c cht hu c t cht v c m khng c s tr gip ca thn
nhng Wohler lm c. ng iu ch ure t amonixianat bng cch nhit phn:
NH4OCN H2NCONH2
Hn 150 nm sau phn ng c nghin cu cn thn hn bng cc phng php ng hc.
Cc d kin cho di y s cho bit thi gian phn ng. Th nghim bt u t lc ha tan 30,0g
amonixianat trong 1,00 lt nc.
t (ph)
0
20
50
65
150
mure (g)

9,40

15,9

17,9

1. Tnh nng ca amonixianat tng thi im trn


2. Chng mnh phn ng l bc 2 v tnh hng s tc k.
3. Khi lng ca amonixianat cn li l bao nhiu sau 30 pht.

23,2

Enzym l nhng protein c hot tnh xc tc rt cao. Bng di y cho bit tc hnh thnh
oxy khi tin hnh th nghim chuyn ha cc nng khc nhau ca cht phn ng bi enzym:
[S] (mol/L
5.010-2 1.710-2 1.010-2 5.010-3 3.010-3
v (dm3/min)

1.6610-5 1.2410-5 9.5210-6 6.2510-6 4.2610-6

4. S dng phng php Lineweaver v Burke chng minh qa trnh trn ph thuc tuyn
tnh vo phng trnh Michaelis Menten.
5. V th 1/v ph thuc vo 1/[S].
6. Tnh hng s Michaelis Menten ca phn ng:
BI GII:
1. Kt qa tnh nng amonixianat c cho bng di:
30 mt
ct =
c0 = 30/60 = 0.500 mol/L
60
t (min)

[NH4OCN] (mol/L)
0.500
2.Gi s phn ng l bc 2:

20

50

65

150

0.343

0.235

0.202

0.113

1 1 1 1 c0 ct

Biu thc cho phn ng bc 2: k = =


t c t c 0 t c 0 .c t

Gi tr trung bnh ca k cho phn ng bc 2:


t (ph)

0-20

0-50

0-65

0-150

k (L/molph)

0.0458

0.0451

0.0454

0.0457

k(tb) = 0.0455 l/molmin


3. Khi lng ca amonixianat sau 30 pht c tnh theo cng thc:
ct-1 = 2 + 300.0455 = 3.365
[NH4OCN] = 0.0297 mol/L
K
1
1
1
= M
+
v v max [S] v max
5.
Gin :

30

(1/v).10-4
(ph/L)

m(NH4OCN) = 17.84 g 4. v =

1
1
=
+kt
ct c0

v max .[S]
1 K M + [S]
=

K M + [S]
v
v max .[S]

20

10

100

200

6. Tnh KM:
h s gc = KM/vmax = 190000/340
KM =

190000
2 10 5
340

300

1/vmax = 50000 210-5 L/min

KM = 1.1210-2 mol/L

OLYMPIC HA HC O 2001:
Dinit pentoxit phn hy to thnh nit oxit v oxy theo phng trnh:
2N2O5 4NO2 + O2
a)
Vit 2 cng thc cng hng ca dinit pentoxit v trong cng thc phi bao gm c in tch
hnh thc.
b)
Vit biu thc tc phn ng ca phn ng phn hy dinit pentoxit
c)
Phn ng phn hy ca dinit pentoxit din ra theo c ch sau:
k1
(1) N2O5
NO2 + NO3
k -1
k2
(2) NO2 + NO3
NO2 + O2 + NO
(3)

NO + N2O5

k3

3 NO2

S dng nguyn l phng nh trng thi bn i vi NO v NO3 hy vit biu thc tc thc
v bc ca phn ng phn hu dinit pentoxit.
d)
Nng lng hot ng ha ca phn ng 300K l EA = 103kJ
nhit no th hng s tc phn ng tng gp i. Bit nng ban u ca cc cht l
nh nhau, EA v A khng i trong sut bi ton.
BI GII:
a)
O + O + O
O + O + O
N
N
N
N
- O
- O
O
O
b) v = k.[N 2 O 5 ]
c) v =

d[N 2 O 5 ]
= k 1 [N 2 O 5 ] k 1 [NO 2 ][NO 3 ] + k 3 [NO][N 2 O 5 ]
dt

d[NO 3 ]
= k 1 [N 2 O 5 ] k 1 [NO 2 ][NO 3 ] k 2 [NO 2 ][NO 3 ] = 0
dt
d[NO ]
= k 2 [NO 2 ][NO 3 ] k 3 [NO][N 2 O 5 ] = 0
dt

t (2):
t (3):

(1)
(2)
(3)

k 1 [N 2 O 5 ]
(k 1 + k 2 )[NO2 ]
[NO] = k 2 [NO2 ][NO3 ] = k 2 [NO2 ]k 1 [N 2 O 5 ] = k 2 k 1
k 3 [N 2 O 5 ]
k 3 [N 2 O 5 ](k 1 + k 2 )[NO2 ] k 3 (k 1 + k 2 )

[NO3 ] =

Thay tt c vo (1) dn n:

v=

d[N 2 O 5 ]
k 1 [N 2 O 5 ]
k k
= k 1 [N 2 O 5 ] k 1 [NO2 ]
+ k 3 2 1 [N 2 O 5 ]
dt
(k 1 + k 2 )[NO 2 ]
k 3 k 1

v = k[N 2 O 5 ] phn ng bc 1 vi N2O5

d) Do A v c l hng s:
ln

EA

v k e RT

k(T2 ) E A 1
1

= 0.693
=

k(T1 )
R T1 T2

bi v: k(T2) = 2k(T1)

Thay s vo v gii phng trnh trn ta tnh c: T2 = 305 K


OLYMPIC HA HC BUNGARI NM 1999
14,224g iot v 0,112g hydro c cha trong bnh kn th tch 1,12L nhit phng nhit
400oC. Tc ban u ca phn ng l vo=9.10-5.mol.L-1.ph-1. Sau mt thi gian ( thi im t) nng
C(HI) l 0,04mol.L-1 v khi phn ng H2 + I2 2HI t cn bng th C(HI) = 0,06mol.L-1.

a) Tnh hng s tc phn ng thun v phn ng nghch.


b) Tc to thnh HI thi im t l bao nhiu?
BI GII:
a) vo = kt.Co(H2).Co(I2)
Co(H2) = 0,112/2.1,12 = 0,05mol.L-1
Co(I2) = 14,224/254.1,12 = 0,05mol.L-1.
Kt = 9.10-5/0,05.0,05 = 0,036L.mol-1.ph-1.
K = kt/kn = C(HI)2/C(H2).C(I2) = 9
Kn = 0, 036/9 = 0,004L.mol-1.ph-1.
b) vt(HI) = vt vn = ktC(H2).C(I2) kC(HI)2
vt(HI) = 2,6.10-5 mol.L-1.ph-1.
OLYMPIC HA HOC UCRAINA NM 1999
C hai phn ng bc nht ni tip nhau: A k B k C ; nng ca B c ga tr cc i thi
im tnh theo phng trnh
= ln(k2 / k1) / (k2 - k1)
a) Vit phng trnh ng hc vi phn cho cc cht A, B, C.
b) T s k2/k1 phi nh th no bng na chu k chuyn ha cht A.
BI GII:
a) dCA/d = -k1CA; dCB/d = k1CA k2CB; dCC/d = k2CB.
b) 21/2 = ln2/k1; 1/2 =
ln(k1 / k 2 ) ln 2
k
=
1 =2
k 2 k1
k1
k2
OLYMPIC HA HOC C VNG 3:
c th phn hy cc phn t H2O2 vi mt tc phn ng ng k, ngi ta cn cc nhit
cao v mt cht xc tc, v d nh cc ion iodua trong dung dch trung tnh.
Bng di y ghi li cc s liu rhu c qua thc nghim v tc thot oxy t mt dung dch
H2O2. t mc ch ngi ta trn ln dung dch H2O2 3% (30g H2O2/1L dung dch), dung dch KI
(C = 0,1mol.L-1) vi nc.
Th nghim
mL dd H2O2
mL dd KI
mL H2O
v(O2)* mL/pht
1
50
100
150
8,8
2
100
100
100
17
3
200
100
0
35
4
100
50
150
8,5
5
100
200
0
33
*: Ti 298K v 1,013.105Pa
a) Bn hy xc nh bc phn ng i vi H2O2 v i vi cht xc tc.
b) Bn hy vit phng trnh t lng i vi phn ng. V hy vit biu thc tc phn ng.
c) Bn hy tnh nng H2O2 (mol.L-1) khi bt u th nghim v sau 4 pht.
d) C ch c xem nh l mt chui hai phn ng.
(1) H2O2 + I- H2O + IO(2) IO- + H2O2 O2 + I- + H2O
Hy cho bit hai phn ng ny xy ra vi tc nh nhau hay khc nhau. Mt hay c hai phn
ng ni trn quyt nh tc phn ng gii phng oxy.
1

e) Bn hy gi thit rng phn ng tun theo nh lut Arrhenius v mi lin h gia nng
lng hot ha EA v hng s tc k
Bn hy tnh cc tc phn ng tng i khi c mt cc cht xc tc khc nhau so vi cht
xc tc u 22oC
S TT
Cht xc tc
EA(kJ.mol-1)
Tc tng i
1
B mt bnh phn ng
73,3
2
I56,2
2+
3+
3
Fe /Fe
42,4
4
Xc tc enzym
1,74
Gia th k trc ngi ta tin hnh nhng php o ng hc rt chnh xc v phn ng gia
H2O2 vi HI trong khong nhit t 0 50oC. Qua ngi ta thu c cc mi lin h sau y:
Nu tc tng i ti 0,0oC bng 1,00 th n s l 8,27 ti 25oC v 49,3 ti 50oC.
Vi nhng s liu ngi ta c th tnh c im khng tuyt i tc l nhit m
khng th xy ra mt phn ng no na. Bn khng cn thit phi lm vic .
Bn hy dng phng trnh Arrhenius cng vi cc s liu cho tnh ra im khng tuyt
i (Ngy y ngi ta cha bit n phng trnh Arrhenius).
BI GII:
a)
Theo cc th nghim 1,2 v 3 th khi tng gp i nng ca H2O2 v gi nguyn
nng ca I- th tc phn ng tng gp i, iu c ngha l phn ng t l thun vi
nng H2O2. Ni mt cch khc phn ng l bc 1 i vi H2O2.
T cc th nghim 2, 4, 5 ta nhn thy tc phn ng t l thun vi [I-]. iu c ngha
phn ng cng l bc 1 i vi I-.
b) 2H2O2 2H2O + O2
v = kC(H2O2).C(I-)
c)
Nng ban u:
Khi pha long ln 3 ln th Co = 1%, ngha l 10g H2O2/L
Co =

10 g / L
34 g / mol

= 0,294 mol/L.

Phn ng din ra chm ti mc m trong thi gian ngn c th b qua s gim nng .
Sau 4 pht s hnh thnh 4.8,5mL = 34mL O2
Khi ; n(O2) = 1,390.10-3 mol
Lc ban u c no = 3/34 mol H2O2
sau 4 pht ch cn: n4 = no 2n(O2) = 0,0854 mol
Vi C4 = n4/0,3L ta c C4 = 0,285mol.L-1
Nu tnh ra nng sau 1 pht v coi nng l Co i vi pht th hai v.v th sau 4
pht ngi ta cng i n cng kt qa C4.
d) i vi trng hp bc th nht quyt nh tc th hng s ca bc th nht k1
nh hn hng s tc ca bc th hai k2. Tc phn ng tng hp bng tc phn ng
ca bc th nht v nh vy l v = kC(H2O2).C(I-).
Phn ng (1) chm v quyt nh tc .
Phn ng (2) nhanh hn
(Nu bc th hai quyt nh tc th k2 < k1. Nh vy bt buc bc th nht phi l
thun nghch, iu cng c ngha l k2 < k1. Tc phn ng tng hp li c quyt
nh bi tc ca bc chm nht v = kC(H2O2).C(IO-). Nhng C(IO-) khng c bit.
Do phn ng cn bng trc n cho nn C(IO-) c th biu th qua nng ca H2O2 v I-

C(IO-) = k1/k-1.C(H2O2).C(I-)
Khc vi quy lut quan st c ta c:
v = k1k2 /k-1.C(H2O2)2.C(I-)
e)
V rng trong tt c cc th nghim, nng ca cc cht tham gia bng nhau cho nn
quan h gia cc tc phn ng ging nh quan h gia cc hng s tc tng ng. Khi
v2/v1 = k2/k1. Nu t v1 bng tc tng i l 1 th v2 = k2/k1.
k1 = Ae-73300(8,314.295)
k2 = Ae-56200(8,314.295)
v2(t) = k2/k1 = 1,07.103.
-42400(8,314.295)
k3 = Ae
v3(t) = k3/k1 = 2,96.105.
k4 = Ae-1750(8,314.295)
v4(t) = k4/k1 = 4,69.1012.
Gi x l nhit ca 0oC tnh bn Kelvin th khi x l nhit ca im khng tuyt i tnh bng
o
C.
vo = ko.C(H2O2).C(I-)
k25 = 8,27k0;
k50 = 49,3k0 (1)
v25 = k25.C(H2O2).C(I-)
v50 = k50. C(H2O2).C(I-)
Theo Arrhenius th k0 = Ae-Ea/RT
hoc n gin hn l: k0 = Ae-B/T.
Theo (1) ta c: Ae-B/(x+25) = 8,27Ae-B/x
Ae-B/(x+50) = 49,3Ae-B/x
Logarit ha hai biu thc trn v gii h phng trnh ta thu c ga tr x = 272,7 v
nh vy gi tr ca im khng tuyt i l 272,7oC.
OLYMPIC HA HC C VNG 4:
Cc thnh phn ca mt hn hp kh c th c hp th trn cc cht rn xp. Ngi ta thu
uc mt pha ngng kt, cng cn gi l pha hp th.
Thnh phn ca hn hp kh c th c c trng bi cc p sut ring phn pi ca cc hp
phn.
Thnh phn ca pha hp th c th c biu th bng t l che ph i ca tng cht hp phn i,
trong i c nh ngha l t s gia khi lng cht thnh phn b hp th i v ton b khi lng
b hp th trn mu cht rn. i c ga tr t 0 n 1.
Tc tng hp ri ca qa trnh hp th i vi mt cht hp phn i c th c biu hin thnh
t hp hai bc:
a) ng ti (hp th) vi mt tc t l vi p sut ring phn ca cht hp phn i v t l
ch trng trn vt rn.
b) ng lui (phn hp th) vi mt tc t l vi t l che ph ca cht hp phn i.
Xt mt cht kh nguyn cht A trn mt vt rn xp.
1)
Bn hy cho bit mt phng trnh tc hp th tng qut rA.
2)
Bn hy cho bit mi quan h gia v pA, v d nh A=f(pA) ti trng thi cn
bng.
3)
Bn hy cho bit liu c th A = 1 khng v nu nh vy th bn hy xc nh ga tr
tng ng ca p sut ring phn ca A pha kh.
Ha hc v ozon trong kh quyn l kh phc tp. Vn c bit c ngha l c ch phn hy
ozon. Theo mt trong nhng c ch th s chuyn giao nng lng t mt phn t ozon n mt ht
th ba, chng hn nh phn t nit hay phn t oxy gi mt vai tr quan trng. Di y l cc bc
ca c ch , trong M i din cho ht th ba.
Bc 1:

O3 + M

k1
k-1

O2 + O + M

Bc 2: O3 + O 2O2
Trong bc 1 cn bng c thit lp rt nhanh.
4)
Bn hy thit lp mt nh lun tc i vi s phn r ozon theo c ch ny, trong
khng c cha i lng C(O).
BI GII:
1) rt = kt.pA. (1 - A)
rn = kn. A
rA = rt rn = kt.pA.(1 - A) kn. A
2) rA = 0 rt = rn.
kt.pA.(1 - A) = kn. A
kt
k. p A
= k A =
t
kn
1 + k. p A
pA
Tt c cc i lng u bng 1 th: A =
1+ p A
pA
3) A =
1 i vi tt c cc pA hu hn
1+ p A
4)Trong bc 1 nhanh chng c mt cn bng c thit lp:
k1.C(O3).C(M) = k-1.C(O2).C(O).C(M)
k C (O3 )
C (O ) = 1
k 1 .C (O 2 )
C(O3) thc t l hng s, cho nn ngi ta c th t vt ch theo bc 2 (1)
vt = k2.C(O3).C(O)
Thay biu thc cho C(O) vo ta thu c:
k .k .C 2 (O3 )
vt = 1 2
k 1 .C (O2 )
OLYMPIC HA HC O NM 2005:
1) Cho phn ng: BrO3-(aq) + 5 Br-(aq) + 6 H+(aq) 3 Br2(aq) + 3 H2O(l)
Tc ca phn ng c th o c da vo s ph thuc nng u ca cc cht phn ng. Kt
qa ca th nghim c cho bng sau:
Nng cc cht u (mol/L)
v0
Th nghim
(mol BrO3-/L.s)
BrO3BrH+
1
0.10
0.10
0.10
1.210-3
2
0.20
0.10
0.10
2.410-3
3
0.10
0.30
0.10
3.510-3
4
0.20
0.10
0.15
5.410-3
Vit biu thc tc phn ng.
2) Hng s tc ca phn ng: C2H5Br(g) C2H4(g) + HBr(g) c ga tr l k = 2,0.10-5s-1 650K.
Nng lng hot ha ca phn ng l Ea = 225,5kJ/mol. Tnh nhit m tc ca phn ng
tng gp ba.
k2

Thc ra ngi ta phi t vt = k1.C(O3) + k2.C(O3).C(O) k-1.C(O2).C(O)


Thay C(O) ca biu thc trn vo biu thc ca vt ri n gin ha ta cng c biu thc trn

BI GII:
1)
v = k[ BrO3-][Br-][H+]2
2)
3 v 3k
k(T2 ) EA 1
1

=

k(T1)
R T1 T2
225500 1
1
ln 3 8.314
1
1
ln 3 =

=

8.314 650 T
225500
650 T
1
= 1.5385 103 4.0505 105
T = 668 K
T
ln

You might also like