LI M U 1. Tnh cp thit ca ti.

. "y mnh i mi cng ngh trong sn xut, kinh doanh v cc lnh vc hot ng khc, thu hp khong cch v trnh cng ngh so vi cc nc tin tin trong khu vc. i thng vo cng ngh hin i i vi nhng ngnh mi nhn, ng thi la chn cc cng ngh thch hp khng gy nhim v khai thc c li th v lao ng. Ch trng nhp khu cng ngh mi, ci tin tng b phn tin ti to ra nhng cng ngh c th Vit Nam. Hin i ho cng ngh trong qun l". y l nhng yu cu thc hin "Chin lc pht trin kinh t - x hi 10 nm u th k XXI - Chin lc y mnh cng nghip ho, hin i ho theo nh hng x hi ch ngha, xy dng nn tng n nm 2020 nc ta c bn tr thnh nc cng nghip" m bo co chnh tr ca Ban chp hnh Trung ng ng Kho VIII ti i biu ton quc ln th IX ca ng ra. Hin nay, h thng cc vn bn php lut iu chnh hot ng cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni ring khng cn ph hp vi tnh hnh mi, i khi gia cc vn bn ny cn nhiu im chng cho, mu thun. Bn cnh , hot ng cho thu ti chnh ni chung v hot ng cho thu ti chnh ni ring l nhng vn cha c quan tm nghin cu v xem xt mt cch ton din. Do , vic nghin cu tng bc hon thin lnh vc ny l vic lm quan trng v cn thit. Xut pht t nhn thc trn, em mnh dn chn ti:" Mt s vn php l trong hp ng cho thu ti chnh" lm ti kho lun tt nghip ca mnh. 2. Mc ch nghin cu. Trn c s nghin cu quy nh php lut v hp ng cho thu ti chnh, cng nh thc trng hot ng cho thu ti chnh Vit Nam trong thi gian qua, kho lun s rt ra nhng kt lun v kin ngh nhm gp phn hon thin

php lut v cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni chung. 3. i tng v phm vi nghin cu. Kho lun ch tp trung lm r (trn c s so snh cc vn bn php lut) mt s kha cnh php l lin quan n hot ng cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni ring, ng thi nu ra thc trng v tnh hnh cho thu ti chnh Vit Nam hin nay, t rt ra cc xut, kin ngh. 4. Phng php nghin cu. Kho lun c hon thnh da trn cc nguyn tc, phng php lun ca trit hc mc - Lnin, l lun Nh nc v Php lut trong nghin cu. Trong , Kho lun ch yu vn dng phng php phn tch, so snh, tng hp gii quyt cc vn t ra. 5. Kt cu kho lun. Ngoi phn m u, danh mc ti liu tham kho, Kho lun c cu trc bao gm ba chng, nh sau: Chng I: Khi qut v hot ng cho thu ti chnh Chng II: Hp ng cho thu ti chnh Chng III: Thu ti chnh Vit Nam - Thc trng v gii php hon thin c s php l. Do hn ch v khun kh kho lun, thi lng, ngun ti liu cng nh kh nng nhn thc ca bn thn, chc chn kho lun khng trnh khi nhng thiu st. Em rt mong nhn c s gp ca thy c v cc bn.

CHNG I: KHI QUT V HOT NG CHO THU TI CHNH I.1. Khi nim v c im cho thu ti chnh I.1.1. Khi nim Hot ng cho thu ti sn (Lease) xut hin t rt lu trong lch s (cch y khong 4.000 nm) v c s dng ph bin p ng nhu cu sn xut v sinh hot. Trong mt giao dch cho thu, bn cho thu chuyn quyn s dng ti sn cho bn thu trong mt thi gian nht nh cn bn thu phi tr tin thu. Ngi ta gi phng thc cho thu ny l cho thu truyn thng. Trong sut thi hn hp ng, quyn s hu ti sn khng chuyn cho bn thu nhng bn thu phi chu trch nhim gi gn ti sn nh ca chnh mnh. Hnh thc cho thu ti chnh xut hin trc tin Hoa K vo nm 1952 do Cng ty t nhn United Stales Corporation sng to ra nhm p ng nhng nhu cu vn trung v di hn cho cc doanh nghip. Nm 1960, ln u tin mt hp ng cho thu ti chnh c k ti Anh vi gi 18.000 Bng. Cng nm ny, phng thc cho thu ti chnh c ghi vo Lut Thng mi ca Php di tn gi "Credit Bail". Giao dch cho thu ti chnh hnh thnh gia ba bn: Bn cho thu, bn thu v nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). Bn cho thu tr thnh ch s hu ti sn v bn thu thu li theo thi hn tho thun. Cho thu ti chnh c s dng nh mt phng thc ti tr vn trung, i hn cho cc doanh nghip, c bit l doanh nghip va v nh. Hot ng cho thu ti chnh c th c nhn nhn trn hai phng din kinh t v php l, c th l: - Di gc kinh t, cho thu ti chnh l hnh thc thu c tnh cht "tin t". Hnh thc ny c nh ngha l nghip v cho thu m Cng ty cho thu ly vic thu tin cho thu lm iu kin, nh b tin ra mua cc thit b m x nghip, Cng ty cn. L mt loi vn tin t, trong thi gian va v di thc hin hnh thc tin - vt v phi hon tr y 2. Xt v bn cht kinh t, cho
2

Vin nghin cu v ph bin tri thc bch khoa, i t in kinh t th trng

thu ti chnh l phng thc ti tr tn dng trung hn hoc di hn dnh cho doanh nghip. Bi v khon tin m bn cho thu b ra mua ti sn cho thu chnh l mt khon tn dng m bn cho thu cp cho bn thu. - Di gc php l, cho thu ti chnh l biu hin mt loi quan h php l pht sinh t mt hp ng cho vay. Vic k mt hp ng cho thu ti chnh tng t nh vic i vay. Ngay khi bt u thi hn thu, bn thu lp tc c mt khon tin bi h khng phi tr tin cho ti sn thu. iu ny cng c ngha l bn thu vay c mt khon tin mua ti sn nhng vi cam kt s tr khon vay ny hng k bao gm tin gc v li vay (tin thu) cho ngi cho vay. Chnh v vy, v mt lu chuyn cc lung tin mt, phng thc cho thu v i vay l ging nhau. Tron c hai trng hp, bn thu u c mt khon tin mt lc ban u v phi tr n v sau. S khc bit ca phng thc cho thu ti chnh so vi phng thc vay chnh l l do l gii s ra i v pht trin mnh m ca ngnh cng nghip cho thu ti chnh trn th gii. u im ca cho thu ti chnh th hin nhng li ch hn hn phng thc vay m n dnh cho c bn thu ln bn cho thu nh: - i vi bn cho thu: Bn cho thu vn nm quyn s hu ti sn cho thu do vy trong trng hp bn thu khng thc hin ngha v theo hp ng thu (nh khng tr tin thu, cho thu li ti sn thu m khng c s ng ca bn cho thu), th bn cho thu c quyn thu hi ngay ti sn cho thu. Mt khc, ti sn thu khng thuc s hu ca bn thu, do , bn cho thu bt ri ro trong trng hp bn thu ph sn hoc v n v tn sn thu ny khng a vo bng ti sn thanh l ca bn thu. - i vi bn thu: Khi tham gia vo giao dch cho thu ti chnh, bn thu khng nht thit phi c ti sn th chp hoc bo lnh ca ngi th ba cho vic thu. Ngoi ra, trong qu trnh thu, bn thu khng phi chu mt s rng buc nh khi p dng vi hp ng vay chng hn nh phi kinh doanh c li, c phng n kh thi trong vic s dng vn vay
4

Hin nay, trong mt s bi nghin cu c s dng thut ng "Thu mua". Theo , "Thu mua" c hiu l hnh thc thu m mi ri ro do bn thu phi gnh chu, bn cho thu vn gi quyn s hu, cui thi hn thu, bn thu c quyn s hu i vi ti sn thu. V d, "Thu mua my bay" l hnh thc thu my bay m bn thu phi tr trc n 15% gi tr my bay, hng k tr tin thu my bay (thng t 10 - 12 nm i vi my bay phn lc, 7 - 10 nm i vi my bay cnh qut), cui thi hn thu bn thu tr nt tin v nhn quyn s hu i vi my bay. Nh vy, xt v bn cht "Thu mua" cng l mt hnh thc ca cho thu ti chnh. Nu trong giao dch cho thu ti chnh, bn thu c th c mua li ti sn thu hoc tip tc thu theo cc iu khon tho thun trong hp ng thu v nhng tho thun ny phi c cc bn ghi vo hp ng. Cn trong giao dch "thu mua", vic nhn quyn s hu i vi ti sn thu vo cui thi gian thu l quyn ca bn thu. Vit Nam, khi nim cho thu ti chnh ln u tin c cp trong Quy ch tm thi v t chc v hot ng ca Cng ty cho thu ti chnh ban hnh theo Ngh nh s 64/CP ngy 9/10/1995 ca Chnh ph (sau y gi l Ngh nh 64). Trong mt s vn bn php l trc y, cn c thm thut ng "Tn dng thu mua" (Th d, ti Quyt nh ca Thng c Ngn hng Nh nc s 149/Q - NH 5 ngy 27/5/1995 v vic ban hnh Th l Tn dng Thu mua (sau y gi l Quyt nh s 149). "Tn dng thu mua" c nh ngha l: :hot ng thu my mc, thit b v cc ng sn khc phc v cho sn xut kinh doanh c cc t chc tn dng mua theo yu cu ca bn thu". Bn thu thanh ton tin thu cho t chc tn dng trong sut thi hn thu c hai bn tho thun v khng c hu b. Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn s hu ti sn thu, hoc c mua li ti sn thu, hay tip tc thu ti sn theo cc iu kin tho thun trong hp ng tn dng thu mua". Xtv bn cht, tn dng thu mua cng nh cho thu ti chnh. Lut cc T chc Tn dng c Quc hi Kho X, K hp th 2 thng qua ngy 12/12/1997 (sau y gi l Lut Cc T chc Tn dng) chnh thc
5

quy nh v cho thu ti chnh ti Khon 11 iu 20 nh sau: "cho thu ti chnh l hot ng tn dng trung hn, di hn trn c s hp ng cho thu ti sn gia bn cho thu l t chc tn dng vi khch hng thu. Khi kt thc thi hn thu, khch hng mua li hoc tip tc thu ti sn theo cc iu kin tho thun trong hp ng. Trong thi hn thu, cc bn khng c n phng hu hp ng". Ngh nh 64 gn y b thay th bi Ngh nh 16 ca Chnh ph ngy 2/5/2001 quy nh v t chc v hot ng ca Cng ty cho thu ti chnh (sau y gi l Ngh nh 16). Tuy nhin, trong bi Kho lun ny, ngi vit vn cp ti cc ca Ngh nh 64 trn c s so snh vi Ngh nh 16. iu 1 Ngh nh 16 quy nh: "1. Cho thu ti chnh l hot ng tn dng trung, di hn thng qua vic cho thu my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc. Bn cho thu cam kt mua my mc thit b v ng sn theo yu cu ca bn thu v nm gi quyn s hu i vi ti sn cho thu. Bn thu s dng ti sn thu v thanh ton tin thu trong sut thi hn thu c hai bn tho thun. 2. Khi kt thc thi hn thu, bn thu c chuyn quyn s hu, mua li hoc tip tc thu ti sn theo cc iu kin tho thun trong hp ng thu ti chnh. Tng s tin thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng cho thu ti chnh, t nht phi tng ng vi gi tr ca ti sn ti thi im k hp ng". Nh vy, chng ta thng nht s dng thut ng "cho thu ti chnh" trong cc vn bn php lut nh ni trn.

1.1.2. c im T khi nim "cho thu ti chnh" nu trn, c th ra mt sc im c th ca hot ng cho thu ti chnh l: Th nht: ti sn thu v Nh cung cp ti sn do bn thu la chn m khng ph thuc vo nhng k nng v kin ca bn cho thu. Chnh v c
6

im ny m bn cho thu khng chu trch nhim v vic ti sn khng c giao hoc khng giao ng vi cc iu kin cho bn thu tho thun vi bn cung ng (Khon 1 iu 24 Ngh nh 16). Th hai: thi hn thu l trung hoc di hn, chim phn ln thi gian hu dng ca ti sn v khng th b hu ngang theo ch ca mt bn. c im ny nu bt r nhng li ch m cho thu ti chnh mang li khng ch ring cho cc ch th tham gia hp ng m cho c nn kinh t. Th ba: Phn ln nhng chi ph cho vic vn hnh, bo dng, bo him ti sn c chuyn giao t bn cho thu sang bn thu. Theo quy nh ti Khon 5, 6 iu 26 Ngh nh 16: "Bn thu chu mi ri ro v vic mt mt, h hng i vi ti sn thu v chu trch nhim v mi hu qu do vic s dng ti sn thu gy ra i vi t chc v c nhn khc trong qu trnh s dng ti sn thu. ng thi, bn thu phi c ngha v bo dng, sa cha ti sn thu trong thi hn thu. Khng c ty xo, lm hng k hiu s hu gn trn ti sn thu".3 Chnh t nhng c im nu trn, c th phn bit cho thu ti chnh vi phng thc thu vn hnh.

Xem trang 3

Tiu ch Thi hn thu

Cho thu ti chnh Thu vn hnh Trung v di hn, chim Thi hn thu ngn phn ln thi gian hu dng ca ti sn thu Khng c php hu c php hu ngang ngang theo ch ca 1 nhng phi thng bo trc mt thi gian Thuc v bn cho thu

Hu ngang

bn Trch nhim bo dng, Thuc v bn thu bo him Chuyn quyn s hu Trch nhim v ri ro

Hai bn tho thun khi Ti sn tr li bn cho kt thc hp ng thu Bn thu phi chu k c Bn cho thu phi chu, nhng ri ro khng phi tr trng hp do li do li ca mnh gy ra ca bn thu gy ra

Vic mt giao dch c phn loi l cho thu ti chnh hay khng ph thuc vo bn cht ca giao dch ch khng ph thuc vo loi hp ng. Mt giao dch c coi l cho thu ti chnh nu n chuyn giao gn nh tt cc ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu cho bn thu. Loi thu ny thng khng th hu b v m bo cho bn cho thu vic hon vn v li nhun i vi s tin cho vay dng vo vic mua ti sn. ng thi, thng thng bn thu s nhn li thit b khi ht hn hp ng thu sau khi tr mt khon tin mang tnh cht tng trng hay s dng thit b trong phn ln thi gian hu dng. Bi vy, bn thu tuy khng phi ch s hu v mt php l ca thit b trong thi hn thu, nhng bn thu thc s chu mi ri ro v hng mi li ch kinh t ca quyn s hu. Bn cho thu tuy l ch s hu ca thit b li mt v th tng ng vi mt nh u t ti chnh ch khng phi l mt ch s hu. 1.2. Li ch ca cho thu ti chnh.

Tham giao vo mt giao dch cho thu ti chnh thng bao gm bn cho thu, bn thu v nh sn xut hay cung ng. Li ch ca cho thu ti chnh em li cho cc bn tham gia ni ring v nn kinh t ni chung l: 1.2.1. i vi bn cho thu: - Cho thu ti chnh l mt phng thc ti tr hn ch ti mc thp nht nhng ri ro c th xy ra. V trong sut thi hn thu, quyn s hu ti sn lun thuc v bn cho thu. Do , nu c nhng e do i vi s an ton ca ti sn thu (chng hn bn thu lm vo tnh trng ph sn hoc gii th), bn cho thu hon ton c kh nng thu hi ti sn thu ngay lp tc. Mt khc, trong cho thu ti chnh, vn ti tr c th hin bng hin vt (ti sn thu) nn khng b nh hng ca lm pht. Bn cho thu cng khng phi chu nhng ri ro do s gim gi tr ca ti sn do tc ng ca iu kin khch quan; - Bn cho thu c th bit chc rng vn m h cho vay c s dng ng mc ch nh trong hp ng, v di hnh thc ny, bn cho thu trc tip mua my mc thit b t nh cung cp (thng l sau khi ngi i thu la chn) v do ngi i thu khng c c hi s dng c ti tr vo mc ch khc. Qua , bn c thu m bo c kh nng thu hi n t ngi i thu. - Cho thu ti chnh gip bn cho thu m rng din khch hng, a dng ho vic s dng vn, ng thi m rng mi quan h kinh doanh a phng. - Cho thu ti chnh gip ngi cho thu linh hot trong kinh doanh; Trong thi gian ti tr, vn ca ngi cho thu b ra mua my mc ti sn cho thu, s tin ny s c thu hi dn v cho php ngi cho thu c th s dng vn ti u t vo nhng hot ng sn xut kinh doanh sinh li nhun v gi vng c nhp hot ng ca mnh. - H s ti tr n gin nn bn cho thu c th quyt nh ti tr nhanh. Trong giao dch cho thu ti chnh, bn cho thu tham gia vi t cch l nh ti tr, cung cp vn mua ti sn theo yu cu ca bn thu nn h khng nht thit phi chu trch nhim v cc yu t mang tnh cht k thut, nghip v. Hn na, an ton cho vn u t cao, nn nhn chung th tc ti tr thng n gin, nhanh gn hn so vi trng hp cho vay".
9

1.2.2. i vi bn thu. - Bn thu c th gia tng nng lc sn xut trong nhng iu kin hn ch v ngun vn u t. Trong qu trnh kinh doanh, nhu cu gia tng cng sut ca doanh nghip c th c t ra vo bt c lc no. Vic p ng cc nhu cu ny i hi phi c ngun vn tch lu. Trong khi , cc doanh nghip Vit Nam ph bin l cc doanh nghip va v nh, s doanh nghip c vn u t trn 10 t ng ch chim khong 17% tng s cc doanh nghip. Loi doanh nghip c quy m ti sn c nh t 1 t - 10 t ng chim 58%, phn cn li chim 25% c quy m di 1 t ng, nhng doanh nghip ny thng gp rt nhiu kh khn v ngun vn trung v di hn. Nu di vay theo cc th thc tn dng thng thng li thiu ti sn th chp. Thng qua cho thu ti chnh, cc doanh nghip c th t tay khng m vn mua c my mc, thit b phc v yu cu ca sn xut v sau mt s nm c th c c mt s ti sn tch lu nht nh. Thc t, cc doanh nghip Vit Nam hin nay ang c mt nhu cu rt ln v u t, t vic u t mt nh my mi vi dy chuyn sn xut hon chnh cho ti vic i mi ring l, tng phn cc loi my mc, phng tin vn chuyn, thng tin lin lcc trnh trung bnh kh tr ln so vi th gii. Trong mt s ngnh khng nht thit phi c ngay cc cng ngh hin i, bi Vit Nam c li th trong cc ngnh c lc lng lao ng cao nh tn dng ngun nhn lc di do, gi lao rng r. u th ca tn dng cho thu ti chnh c th gii quyt tt nhu cu ny. - Nhng doanh nghip khng tho mn cc yu cu vay vn ca cc T chc ti chnh cng c th nhn c vn ti tr thng qua cho thu ti chnh. Cc doanh nghip, nht l cc doanh nghip va v nh hay nhng doanh nghip mi thnh lp, cha c uy tn vi cc T chc ti chnh thng rt kh tho mn cc iu kin chng ri ro nn thng b cc t chc ny t chi cho vay. Trong khi , do c th ca cho thu ti chnh l bn cho thu nm quyn s hu php l i vi ti sn thu v h c th trc tip kim sot theo di vic s dng ti sn, tnh hnh kinh doanh ca bn thu. V vy, cc Cng ty cho thu
10

ti chnh c th sn sng tho mn nhu cu u t ca khch hng ngay c khi v th ti chnh, uy tn ca h c nhng hn ch. Hn na, do chuyn bit kinh doanh cho thu ti chnh cc loi ti sn thit b nn cc Cng ty cho thu ti chnh thng c mng li hot ng rng ri, c nhiu mi quan h vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b), c i ng cn b hiu bit v thit b - cng ngh cao nn h c th cung cp cho cc doanh nghip cc loi thit b ng yu cu, iu ny trnh ri ro cho cc doanh nghip so vi trng hp doanh nghip t mua ly. ng thi, thng qua cho thu ti chnh m doanh nghip c th thanh l, chuyn nhng cc my mc, cng ngh c. D nhin, iu ny phi i i vi vic pht trin mt th trng cng ngh c v mi thng qua cc trung gian l cc Cng ty cho thu ti chnh. Cng nh c chuyn mn cao v thit b, cng ngh nn cc Cng ty cho thu c th ci tin, iu chuyn cc loi ti sn cho ph hp vi nhu cu ca khch hng cc khu vc th trng khc nhau. - Cho thu ti chnh c th gip cc doanh nghip i thu khng b ng vn trong ti sn c nh. Thng qua nghip v bn v cho thu li, cc doanh nghip c th chuyn ngun ti sn c nh thnh ti sn lu ng hay chuyn dch vn u t cho cc d n kinh doanh khc c hiu qu cao hn trong khi vn duy tr c hot ng u t hin hnh v ti sn vn c tip tc s dng. Mt khc, nu doanh nghip mun dnh vn tch lu cho kinh doanh m c nhu cu v thit b v ti sn th vn c th thc hin c thng qua mua ti sn c nh. - Cho thu ti chnh l phng thc rt ngn thi gian trin khai u t p ng kp thi cc c hi kinh doanh. So vi cc phng thc tng vn khc, cho thu ti chnh c mc ri ro thp hn nn cc th tc v iu kin ti tr cng n gin hn. Do bn thu c th t tm kim ngun cung ng ti sn thit b, hay m phn, tho thun trc v hp ng mua bn thit b vi nh cung cp, sau mi yu cu Cng ty cho thu ti chnh c th sn sng tho mn nhu cu u t ca khch hng ngay c khi v th ti chnh, uy tn ca h c nhng hn ch.
11

Hn na, do chuyn bit kinh doanh cho thu ti chnh cc loi ti sn thit b nn cc Cng ty cho thu ti chnh thng c mng li hot ng rng ri, c nhiu mi quan h vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b), c i ng cn b hiu bit v thit b - cng ngh cao nn h c th cung cp cho cc doanh nghip cc loi thit b ng yu cu, iu ny trnh ri ro cho cc doanh nghip so vi trng hp doanh nghip t mua ly. ng thi, thng qua cho thu ti chnh m doanh nghip c th thanh l, chuyn nhng cc my mc, cng ngh c. D nhin, iu ny phi i i vi vic pht trin mt th trng cng ngh c v mi thng qua cc trung gian l cc Cng ty cho thu ti chnh. Cng nh c chuyn mn cao v thit b, cng ngh nn cc Cng ty cho thu c th ci tin, iu chuyn cc loi ti sn cho ph hp vi nhu cu ca khch hng cc khu vc th trng khc nhau. - Cho thu ti chnh c th gip cc doanh nghip i thu khng b ng vn trong ti sn c nh. Thng qua nghip v bn v cho thu li, cc doanh nghip c th chuyn ngun ti sn c nh thnh ti sn lu ng hay chuyn dch vn u t cho cc d n kinh doanh khc c hiu qu cao hn trong khi vn duy tr c hot ng u t hin hnh v ti sn vn c tip tc s dng. Mt khc, nu doanh nghip mun dnh vn tch lu cho kinh doanh m c nhu cu v thit b v ti sn th c th thc hin c thng qua mua ti sn c nh. - Cho thu ti chnh l phng thc rt ngn thi gian trin khai u t p ng kp thi cc c hi kinh doanh. So vi cc phng thc tng vn khc, cho thu ti chnh c mc ri ro thp hn nn cc th tc v iu kin ti tr cng n gin hn. Do bn thu c th t tm kim ngun cung ng ti sn thit b, hay m phn, tho thun trc v hp ng mua bn thit b vi nh cung cp, sau mi yu cu Cng ty cho thu ti chnh ti tr nn c th cho php bn thu rt ngn thi gian tin hnh u t thit b. Mt khc, nu ti sn cho thu l ti sn ca Cng ty cho thu ti chnh th cc thng s k thut ca thit b, cc kin t vn cho nhng vn pht sinh trong u t c cc Cng ty ny a ra phc v khch hng thng rt hu ch. Hin nay, cc Cng ty cho thu
12

ti chnh c xu hng hot ng chuyn mn ho su trong lnh vc ti sn cho thu, thng t chc cung ng cc loi thit b theo phng thc khp kn, thit b thng b gn lin vi ph tng, linh kin, k nng qun tr, sn phm cho khch hng. iu ny gip bn thu nhanh chng p ng c cc c hi kinh doanh. - Cho thu ti chnh cho php bn thu hin i ho sn xut theo kp tc pht trin ca cng ngh mi. Trong iu kin bng n cng ngh hin nay, vic thay i thit b, my mc theo kp pht trin ca cng ngh mi, gp phn sn xut ra nhng sn phm cht lng cao, c sc cnh tranh trn th trng l mt vn sng cn i vi bt k doanh nghip no. Nhng y cng l mt kh khn i vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b), nht l cc doanh nghip va v nh cc quc gia ang pht trin hoc i vi c doanh nghip phi t xut vn hay vay vn u t. Cho thu ti chnh c th gp phn vo vic gii bi ton v vn v cng ngh ny. - Thng qua cho thu ti chnh, vic thay i cng ngh ca doanh nghip din ra c u th hn so vi cc hnh thc ti tr khc (do c im ca n l thuc quyn s hu ca bn cho thu, nn mi ri ro v mt php l v nhng ri ro hao mn v hnh u thuc v pha bn cho thu. Bn cho thu thng phi s dng nhng kh nng chuyn bit v nghip v cho thu ti chnh khc phc nhng ri ro ny). - Cho thu ti chnh cho php cc doanh nghip Vit Nam thu ht vn u t nc ngoi. Thng qua cho thu ti chnh, cc doanh nghip Vit Nam c th huy ng c vn nc ngoi thng qua cc Cng ty cho thu ti chnh quc t hay cc Cng ty lin doanh cho thu ti chnh hot ng Vit Nam. Li th chnh l hin nay mc li sut ngoi t trn th trng vn quc t thp hn li sut vay Vit Nam, do thng qua thu my mc thit b, cc doanh nghip c th nhn c vn ti tr c mc li sut thp hn so vi th trng vn bng ng Vit Nam. - Cho thu ti chnh cho php bn thu hon thu. Cc Khon tin thu phi tr hng nm c tnh vo chi ph ca doanh nghip. Do chng lm gim
13

mc li nhun ca doanh nghip bng chnh nhng khon chi ph , khon chi ph ny c nhn vi t l chit khu sau thu ca doanh nghip v nhn vi li sut cho vay ca ngn hng s cho ta bit t l tit kim do hon thu bi cho thu ti chnh em li cho doanh nghip. - S tin thu m bn thu phi tr c tnh vo chi ph kinh doanh. Do , chng lm gim s thu m h phi tr. Sau khi hp ng cho thu kt thc, nu bn thu c quyn chn mua ti sn th gi mua thng thp hn so vi gi tr cn li ca ti sn trong khi ngha v tr n ht. 1.2.3. i vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) khi cho bn sn phm ca mnh trn th trng u mong mun bn mua s tr tin nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) c vn lu ng, to c hi m rng hot ng sn xut kinh doanh ca mnh. Nhng trn thc t, khng phi tt c cc ch th mun mua thit b u c kh nng v ti chnh hoc trong trng hp c doanh nghip kh nng v ti chnh nhng h khng mun u t mt s tin ny lm vn lu ng phc v cho hot ng sn xut kinh doanh). Chnh v vy, thng qua hp ng cho thu ti chnh m bn cho thu trong hp ng ny s mua ti sn thu cho thu v hon tr ton b s tin tng ng vi gi tr ti sn. - Thng qua hot ng cho thu ti chnh, nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) s tm hiu c nhu cu thit yu ca bn thn ngi s dng thit b, t c k hoch u t ng n. - Thng qua cho thu ti chnh, cc nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) c th bn thit b c, nhp thit b mi hay nhn c li khuyn nn p dng trnh cng ngh mc no cho ph hp vi doanh nghip, th trng v mi trng kinh t v m. 1.2.4. i vi nn kinh t. Cho thu ti chnh khng ch c ngha quan trng i vi cc ch th c lin quan m hnh thc ny cn gp phn vo s pht trin ca nn kinh t. iu ny th hin:

14

- Cho thu ti chnh l hnh thc thu ht vn u t trung, di hn cho nn kinh t. Do cho thu ti chnh c mc ri ro thp, phm vi ti tr rng ri hn cc hnh thc khc nn cho thu ti chnh c th khuyn khch cc thnh phn kinh t c th, tiu ch, kinh t t bn t nhn v nht l cc T chc ti chnh u t vn kinh doanh. Do , hot ng cho thu ti chnh huy ng c nhng ngun vn nhn ri trong ni b nn kinh t, thm ch thu ht vn u t cc lnh vc u t khc. Mt khc, trong iu kin giao lu quc t ngy nay, cho thu ti chnh gp phn gip cho quc gia thu ht cc ngun vn quc t cho nn kinh t thng qua cc loi my mc ti sn cho thu m quc gia nhn c. ng thi, hnh thc thu ht vn u t nc ngoi ny khng lm tng Khon n nc ngoi ca quc gia nhn c ti sn cho thu. - Cho thu ti chnh thc y s cnh tranh lnh mnh gia cc t chc ti chnh. rt nhiu quc gia, s pht trin ca cho thu ti chnh dn ti vic gim cc chi ph, ng thi tng cc ngun vn cho hot ng u t; - Cho thu ti chnh l nhn t tc ng tch cc cho s pht trin ca cc doanh nghip va v nh, bi l hu ht cc doanh nghip ny u khng p ng c mt s iu kin nht nh khi c nh vay tn dng ti ngn hng. ng thi, n gp phn thc y cc doanh nghip i mi cng ngh, thit b, ci tin k thut. Thng qua hot ng cho thu ti chnh, cc loi my mc, thit b c trnh cng ngh tin tin c a vo cc doanh nghip gp phn nng cao trnh cng ngh ca nn sn xut trong nhng iu kin kh khn v vn u t. Ngay c i vi cc nc c nn kinh t pht trin cao nh Nht Bn, Hoa K, Phpcho thu ti chnh vn pht huy tc dng, cp nht khoa hc cng ngh hin i cho nn kinh t. i vi cc quc gia chm pht trin, nu c nhng bin php ng n, ng b v ton din th tc dng ca n cn mnh m hn nhiu, nht l trong thi i ngy nay, vic u t cng ngh hin i mt cch kp thi nhanh chng i vi cc nn kinh t chm pht trin gp rt nhiu kh khn. Nu c chnh sch ng n, hot ng cho thu ti chnh c th p ng nhu cu i mi cng ngh nhanh chng.

15

Bn cnh nhng li th, cho thu ti chnh cng c nhng hn ch nht nh. iu ny l gii ti sao hot ng cho thu ti chnh khng th thay th hon ton cho cc hot ng tn dng khc vi t cch l mt knh cp vn cho hot ng sn xut kinh doanh. Nhng hn ch l: - i vi bn thu: Vo giai on cui ca hp ng thu, mc d bn thu tr gn nh s tin thu nhng bn vn cha c s dng ti sn vo mc ch khc. Hn na, bn thu c th phi chu nhng rng buc boi mt s bin php bo m i vi ti sn thu nh: khng cho ngi khc thu li khi cha c s ng ca bn cho thu hoc phi chu s kim tra bt c khi no theo yu cu ca bn cho thu. - i vi bn cho thu, ri ro c th xy ra nh: ri ro v ti chnh, khi m bn thu khng tr tin thu khi n hn hoc tin thu nhn c khng b p vn gc; hoc ri ro lin quan n ti sn thu, khi m ti sn cho thu khng thu hi v khng th cho thu tip hay khng bn c chng; ti sn do nh nh sn xut giao cho bn cho thu khng ng theo hp ng, ti sn khng c php kinh doanh; hoc ri ro s thay i v lut php, do s bin ng ca th trng bi khng hong kinh t.5 I.3. Cc phng thc cho thu ti chnh - Bn cho thu: vay phn ln s tin ti tr t bn cho vay vi vt th chp chnh l ti sn cho thu hnh thnh bng vn vay, gi quyn s hu v cho thu li ti sn , phi tr n vay v c hng cc Khon chnh lch gia tin cho thu v tin ti tr. - Bn thu: tr tin thu cho bn cho thu theo yu cu ca h v chu mi ri ro c th xy ra vi ti sn. - Cho thu gio lng (Under Lease). Mt trong nhng c im ca cho thu ti chnh l cc bn khng c hu ngang hp ng trc thi hn. Do , nu sau khi k hp ng, bn thu khng c nhu cu s dng ti sn na v thi hn thu vn cha ht th h s trong tnh trng bt li. khc phc tnh trng ny, bn thu c th tm mt
5

on Thanh H, Cho thu ti chnh - gii php v vn i mi cng ngh cho cc doanh nghip, Tp ch Ti chnh doanh nghip 11/2000

16

bn thu th hai cho thu li ti sn. Bn thu th hai s tr tin thu cho bn thu th nht ng thi c mi quyn li, ngha v khc trong vic s dng ti sn thu. Tuy nhin, v hp ng k gia bn cho thu v bn thu th nht vn c hiu lc nn bn thu th nht vn c ngha v tr tin thu cho bn cho thu v phi chu trch nhim lin i i vi nhng ri ro, thit hi c th xy ra i vi ti sn. Vic cho thu li ch c tin hnh nu c s ng ca bn cho thu. Php lut Vit Nam quy nh, bn thu khng c chuyn quyn s dng ti sn thu cho c nhn, t chc khc nu khng c bn cho thu ng bng vn bn (im a Khon 2 iu 63 Lut Cc T chc Tn dng). - Bn v ti thu (Sale and Lease - back). Hnh thc bn v ti thu c doanh nghip s dng khi doanh nghip kh khn v vn lu ng nhng li khng th vay hoc bn t ti sn, thit b ang s dng i c. Trong giao dch ny, doanh nghip bn mt ti sn, thit b cho Cng ty cho thu ti chnh v ngay lc thu li chnh ti sn, thit b ny t Cng ty. Lc ny, doanh nghip s vn tip tc sn xut. Cho n cui thi hn thu, khi tr ht tin thu, doanh nghip s thc hin quyn chn mua (nu c) v cc ti sn, thit b ny tr li quyn s hu ca doanh nghip. Nh vy, bn cht ca tho thun bn v ti thu l: ngi thu gi li quyn s dng trong khi chuyn giao quyn s hu. Hnh thc ny c ghi nhn ti Khon 3, iu 16, Ngh nh 16: Mua v cho thu li theo hnh thc cho thu ti chnh (gi tt l mua v cho thu li). Theo hnh thc ny, Cng ty cho thu ti chnh mua li my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc thuc s hu ca bn thu v bn thu thu li chnh cc ti sn tip tc s dng phc v cho hot ng ca mnh. - Thu qua bin gii (Cross - border Lease) Cc bn tham gia quan h thu qua bin gii cng ging nh cc bn trong hnh thc thu bc cu. Ti sn cho thu qua bin gii thng i hi vn ln, c gi tr cao nh my bay, ti vn ti bin nhng n khc vi thu bc cu l
17

cc bn trong quan h thu qua bin gii nh bn cho thu, bn thu c tr s v quc tch cc nc khc nhau. Li th ca hnh thc ny l cc bn c hng li t vic min thu hoc do chnh sch thu khc nhau ca tng nc, nh bn cho thu khng phi np thu xut khu do xut khu c hng ho, bn thu do nhp thit b phc v sn xut nn c min thu nhp khu v thu VAT (nh Vit Nam hin nay). Do c hng li t thu, bn thu s c li ca vic gim tin thu, nh s gim tin khu hao ti sn ca chnh ti sn thu.6 Thng qua vic giao kt cc hp ng cho thu ti chnh, cc ch th xc lp quyn v ngha v php l. Cc quyn v ngha v ny s bao gm nhng ni dung g? C khc so vi hp ng thu thng thng khng?Phn tip theo ca kho lun s nghin cu nhng kha cnh php l lin quan n hp ng cho thu ti chnh trn c s c s so snh vi hp ng thu thng thng v nu ra mt s kin nhm hon thin ch nh ny. I.4. Khi nim, c im, iu kin c hiu lc ca hp ng cho thu ti chnh. II.4.1. Khi nim. Cc nc trn th gii c hot ng cho thu ti chnh pht trin khng s dng khi nim v hp ng cho thu ti chnh, thay vo , h a ra khi nim v hp ng thu mua. V d: - - Hp ng thu mua (LF) l hp ng giao kt gia ngi i thu v bn cho thu v vic cho thu cc loi thit b do bn cho thu mua hoc sn xut, ni dung ca hp ng phi ph hp vi gii trnh ca bn i thu v c hiu lc trong mt thi hn nht nh. Cui thi hn thu, ngi i thu c quyn la chn mua ti sn thu theo gi nh trc. - Ty Ban Nha - Hp ng thu mua (AF) l loi hp ng vi mc ch nhng li quyn s dng ng sn hay bt ng sn ca bn cho thu theo s xc nh ca ngi iu thu theo hp ng. Hp ng ny phi cho php bn thu c quyn mua ti sn thu vo cui giai on thu mua.
6

L Quc Hng, Thu ti chnh: cc hnh thc, li ch v quy nh hin hnh ca php lut Vit Nam, tp ch nghin cu lp php.

18

 nc ta hin nay, ni dung khi nim hp ng cho thu ti chnh c th c hiu trn hai phng din: Th nht: Trn phng din l thuyt, hp ng cho thu ti chnh c nh ngha l s tho thun bng vn bn gia bn cho thu (Cng ty ti chnh hoc Cng ty cho thu ti chnh) vi bn thu (t chc v c nhn kinh doanh), theo bn cho thu cung cp ti sn thu cho bn thu s dng trong mt thi hn nht nh theo yu cu ca bn thu, vi iu kin tr tin thu v tho thun thu tip hoc mua li ti sn thu khi hp ng thu o hn. Th hai: Trn phng din php l, iu 13 Quyt nh 149 nh ngha, "Hp ng tn dng thu mua l mt hp ng c giao kt gia T chc tn dng v bn thu v l c s php l xc nh quyn hn v trch nhim ca t chc tn dng v bn thu trong mt giao dch tn dng thu mua". Khi nim ny khng nu c bn cht ca hp ng tn dng thu mua l hp ng kkt hay dn s. n Ngh nh 64, Hp ng cho thu ti chnh c hiu l "mt loi hp ng kinh t gia bn cho thu v bn thu v vic thu mt hoc mt s my mc, thit b, ng sn khc trong mt thi gian nht nh (thi hn cho thu) theo nhng iu kin quy nh ti iu 3 Ngh nh 64 (iu 18)". iu 17 Ngh nh 16 Quy nh: "Hp ng cho thu ti chnh l tho thun (bng vn bn) gia bn cho thu v bn thu v vic cho thu mt hoc mt s my mc, thit b, phng tin vn chuyn v ng sn khc theo nhng quy nh ti iu 1 ca Ngh nh ny, ph hp vi quyn v ngha v ca cc bn. Hp ng phi ghi r vic x l khi hp ng chm dt trc hn. Bn cho thu v bn thu khng c n phng hu b hp ng (tr nhng trng hp nu ti iu 27 Ngh nh 16)". Khc vi Ngh nh 64, Ngh nh 16 khng khng nh hp ng cho thu ti chnh l hp ng kinh t hay dn s. Cng ging vi trng hp hp ng tn dng, vic xc nh mt hp ng cho thu ti chnh l hp ng kinh t hay dn s v v vy cn c vo ch th v mc ch ca hp ng. Ngha l: - Hp ng cho thu ti chnh c coi l hp ng kinh t khi n c giao kt gia Cng ty cho thu ti chnh vi khch hng thu l ch th kinh
19

doanh v vic giao kt hp ng cho thu ti chnh l nhm mc ch kinh doanh; - Hp ng cho thu ti chnh c coi l hp ng dn s khi n c giao kt gia Cng ty cho thu ti chnh vi khch hng thu khng phi l ch th kinh doanh hoc l ch th kinh doanh nhng vic giao kt hp ng cho thu ti chnh khng nhm mc ch kinh doanh. V l mt dng ca giao dch kinh t (dn s), nn trc ht hp ng cho thu ti chnh phi tun th cc iu kin chung v mt giao dch c hiu lc php lut. iu 131 B Lut Dn s Vit Nam (c hiu lc t 1996) quy nh v iu kin mt giao dch dn s c hiu lc php lut. Theo , mt giao dch dn s ch c hiu lc php lut khi: (i) ngi tham gia giao dch c nng lc hnh vi dn s; (ii) mc ch v ni dung giao dch khng tri php lut, o c x hi, (iii) ngi tham gia giao dch hon ton t nguyn; (iv) hnh thc giao dch ph hp vi quy nh ca php lut. Nh vy, trc ht hp ng cho thu ti chnh phi tun th cc iu kin chung v mt giao dch c hiu lc php lut (nh nu trn). Ngoi ra, giao dch cho thu ti chnh cn phi tun th nhng iu kin ring c th l: Theo quy nh ti iu 7 Quyt nh 149. iu 3 ca Ngh nh ny quy nh: mt giao dch cho thu ti chnh phi tho mn mt trong nhng iu kin sau y: - Khi kt thc thi hn cho thu theo hp ng, bn thu c chuyn quyn s hu ti sn thu hoc c tip tc thu theo s tho thun ca hai bn; - Ni dung hp ng thu c quy nh: Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua ti sn thu theo gi danh ngha thp hn gi tr thc t ca ti sn thu ti thi im mua li; - Thi hn cho thu mt loi ti sn t nht phi bng 60% thi gian cn thit khu hao ti sn thu. Quy nh ny gp nhiu kh khn cho cc Cng ty cho thu ti chnh v c nhng ti sn c gi tr ln, c kh nng chuyn nhng d dng v l ti sn c nhu cu s dng ca nhiu t chc kinh t nhng mi ch th ch cn s dng trong thi gian ngn. Trong trng hp c
20

nhu cu thu ti sn c gi tr ln vi thi gian ngn m cc i tng khng th tham gia vo quan h thu th s lm mt i th phn ng k ca th trng cho thu ti chnh. khc phc tnh trng ny, theo chng ti, c th t ra mt s kha nng cho cc ch th la chn. Trong trng hp c nhiu bn thu c kh nng v cng loi ti sn nhng khng c nhu cu s dng thng xuyn, Cng ty cho thu ti chnh c th ng thi giao kt vi nhiu bn thu v ti sn. ng nhin, cch thc ny s c kh khn nht nh khi x l ti sn ht thi hn thu. Vn ny c th gii quyt trong iu Khon x l ti sn bng cch quy nh cc bn tho thun bn li ti sn cho mt ch th vi gi danh ngha hoc ti sn thu vn thuc v bn cho thu. Trng hp khng giao kt c hp ng theo phng thc nu trn, bn cho thu c th c php ch thu vi thi gian ngn i vi nhiu ch th c cng nhu cu nhng s tin thu phi tr cao hn so vi quan h thu thng thng (c th cao hn 200% so vi quan h thu thng thng). Bin php ny va to iu kin cho bn thu c hi tt nht trong kinh doanh ng thi cng gip cho bn thu nhanh chng thu hi vn u t (thc hin khu hao nhanh ti sn). - Tng s tin thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng thu, t nht phi tng ng vi gi ca ti sn trn th trng vo thi im k hp ng. Quy nh ny c im khng ph hp vi thc t p dng l i vi nhng quan h cho thu khng c cc bin php bo m, bn thu phi gp vn mua ti sn t l nht nh, thm ch c trng hp gp n 50% gi tr ti sn. Vic bn thu phi gp vn mua ti sn thu l hon ton hp l bi l quy nh ny gn trch nhim bo qun v s dng ti sn trong qu trnh s dng ca bn thu. Th nhng, nu xc nh tng s tin thu phi tr nh trn, bn thu phi tr ti 1,5 ln tng s gi tr ti sn. Nu chiu theo quy nh ca php lut trogn nhng trng hp ny khng th p dng c. Theo chng ti, nn quy nh tng s tin thu phi tr t nht tng ng vi gi tr u t ca t chc tn dng cho thu vo ti sn ti thi im chuyn giao ti sn cho bn thu. Nu

21

quy nh nh vy, ngha v tr tin thu ca bn thu ti sn lun tng ng vi phn tn dng c cung cp bi cc Cng ty cho thu ti chnh. Theo quy nh ti Ngh nh 16, iu kin xc nh mt giao dch c coi l cho thu ti chnh nu: - Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua li ti sn thu hoc tip tc thu theo cc iu kin tho thun trong hp ng cho thu ti chnh. - Tng s tin thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng cho thu ti chnh, t nht phi tng ng vi gi tr ca ti sn ti thi im k hp ng (Khon 2 iu 1 Ngh nh 16). Nh vy, Ngh nh 16 khng quy nh iu kin xc nh mt giao dch cho thu ti chnh khi "Thi hn cho thu mt loi ti sn t nht phi bng 60% thi gian cn thit khu hao ti sn thu". Theo chng ti, php lut cn phi b sung quy nh v thi hn cho thu i vi ti sn thu, bi l, nu khng quy nh iu kin ny c th dn ti tnh khng ng nht vi ni dung khi nim "cho thu ti chnh" nu ra - Cho thu ti chnh l hot ng tn dng trung v di hn. II.4.2. c im. - c im c trng ca hp ng cho thu ti chnh l hp ng thanh ton trn vn v khng th b hu ngang. Vi mt hp ng thu ti sn thng thng, khi khng c nhu cu thu tip, bn thu c th tr li ti sn thu v kt thc thi hn. Vi hp ng cho thu ti chnh, iu ny khng th xy ra v ti sn thu thng c gi tr ln m thi gian khu hao ti sn di. Nu nh mt trong cc bn n phng hu b cam kt ca mnh s gy tr ngi v kh khn ln cho bn kia. Gi s bn cho thu i thu hi thit b trong khi bn thu ang tin hnh sn xut kinh doanh c li, iu ny s gy ra nhng thit hi khng th lng trc cho bn thu. Ngc li, trong trng hp bn thu yu cu bn cho thu nhn li ti sn thu trc khi hp ng cho thu ti chnh ht hiu lc, vic ny cng s gy ra nhng hu qu l bn cho thu kh c th tm ngay ra ngi c nhu cu thit b . Tuy nhin, cng cn hiu rng: tnh cht khng
22

hu ngang ca hp ng cho thu ti chnh khng h ngn cn vic bn cho thu thu hi ti sn thu trc ngy o hn v i bn thu phi tr ton b s tin thu theo hp ng trong trng hp bn thu c hnh vi vi phm cc iu khon trong hp ng k. c im ny do tnh cht ca giao dch cho thu ti chnh quyt nh l trong mi trng hp s an ton i vi vn u t phi lun c m bo. - Trong sut thi gian thu, bn cho thu dnh cho bn thu quyn chim hu v s dng (khai thc) ti sn thu. i li, bn thu phi tr cho bn cho thu tin thu ti sn theo nh k. Tuy nhin, quyn s hu c th l vic dnh ot i vi ti sn thu vn thuc v bn cho thu. Trong hp ng cho thu ti chnh mi ri ro cng nh chi ph cho vic sa cha v bo dng ti sn thu c chuyn giao cho bn thu, nu bn thu vi phm nhng yu cu ny, bn cho thu c quyn yu cu i bi thng thit hi theo im b Khon 1 iu 62 Lut Cc t chc Tn dng. c im ny gip ta phn bit r rng gia hp ng cho thu ti chnh v hp ng thu ti sn thng thng. Trong quan h hp ng thu ti sn thong thng, bn cho thu cng chuyn giao quyn s dng ti sn cho bn thu, nhng ton b chi ph v bo dng v sa cha vn thuc v bn cho thu. Bn thu cng c th t sa v lm tng gi tr ti sn thu, nu c bn cho thu ng v c quyn yu cu bn cho thu thanh ton chi ph hp l (Khon 2 iu 484 B Lut Dn s). - Trong hp ng cho thu ti chnh, quyn t nh ot ca ch ti sn (bn cho thu) c th b hn ch do bn thu c quyn la chn mua ti sn thu hoc tip tc thu theo tho thun trong hp ng cho thu, nhng iu khon ny bt buc phi c tho thun trong hp ng (Khon 2 iu 17 Ngh nh 16). c im ny cng cho php phn bit hp ng cho thu ti chnh vi hp ng cho thu ti sn thng thng, bi l, trong hp ng cho thu ti sn thng thng, bn cho thu vi t cch l ch ti sn c ton quyn quyt nh trong vic bn li ti sn thu hoc cho thu tip hay khi hp ng thu kt thc m khng cn phi tho thun trc iu Khon ny trong hp ng. II.4.3. iu kin c hiu lc ca hp ng cho thu ti chnh.
23

Nh nu phn trn, hp ng cho thu ti chnh ngoi vic tun th nhng quy nh mang tnh nguyn tc chung, c th xc nh mt giao dch l cho thu ti chnh cn phi m bo cc yu cu c quy nh ti iu 19 Ngh nh 64, l: - c lp thnh vn bn; - ng k ti Ngn hng Nh nc v c quan qun l hp ng tho thun quy nh trong hp ng. Trong trng hp khi giao kt hp ng cho thu ti chnh, cc ch th khng c thc hin ng theo cc yu cu trn y thh hp ng s v hiu. Khon 2, 3 iu 17 Ngh nh 16 khng nh: hp ng cho thu ti chnh phi c lp thnh vn bn ph hp vi quy nh ca php lut. Bn thu v bn cho thu khng c n phng hu b hp ng cho thu ti chnh (tr nhng trng hp do php lut quy nh). Nh vy, trong thi gian ti cc hp ng cho thu ti chnh sau khi c giao kt s khng phi lm th tc ng k ti Ngn hng Nh nc v c quan qun l hp ng ni Cng ty cho thu ti chnh t tr s theo quy nh ca php lut. Quy nh hp ng phi ng k l th tc hnh chnh rm r. Quy nh ny gy ra khng t kh khn (v d nh vic nhng nhiu ca mt s nhn vin Ngn hng Nh nc khi Cng ty cho thu ti chnh n ng k hp ng) trong qu trnh Cng ty cho thu ti chnh tin hnh giao kt hp ng vi khch hng. Chnh v l , Ngh nh 16 mi y b quy nh hp ng cho thu ti chnh phi ng k v ch quy nh: Ti sn cho thu ti chnh phi ng k ti Trung tm giao dch bo m (iu 19). 1.5. Phn loi hp ng cho thu ti chnh: V bn cht, HCTTC c hiu n thun l hp ng cho thu vn, tuy nhin hot ng CTTC ngy cng a dng v phong ph, nn cn phn loi HCTTC t nhn nhn r hn bn cht kinh t ca n, ng thi to c s php l thit lp cc loi HCTTC nhm thu ht ngun vn u t.

24

Hin nay, da trn cc tiu ch khc nhau, c rt nhiu cch phn loi HCTTC. Trong phm vi lun vn ny, chng ti ch cp n cch phn loi ph bin v l c s p dng hnh thc CTTC Vit Nam. Cn c vo cc bn tham gia HCTTC: * HCTTC c s tham gia ca hai bn: Theo phng thc ny bn cho thu s dng thit b h c sn trc tip ti tr cho bn thu. Trong trng hp ny bn cho thu ng thi l bn cung ng, thng l nh sn xut v l Cng ty cho thu ti chnh s dng chnh ti sn ca mnh ti tr ch bn thu. Trc thi im khi u ca s tho thun CTTC, bn cho thu nm quyn s hu ti sn thu. Nhn chung, phng thc ny thng c s dng v thc hin di HCTTC c i tng l bt ng sn. i vi phng thc cho thu ny c nhng c im c trng l: HCTTC thng c s dng bi cc Cng ty xy dng bt ng sn v cc Cng ty sn xut my mc thit b thng qua vic u t xy dng cao c, vn phng.sau k kt hp ng cho thu vi khch hng. Ch th tham gia trong quan h ny ch c hai bn. Bn cho thu (ng thi l nh cung ng) v bn thu. Trong phng thc ny cho php bn cho thu c th mua li thit b khhi chng lc hu. V c bn, phng thc ti tr ny thng c cc nh sn xut s dng y mnh vic tiu th do h sn xut ra, mt khc nh h lun cp nht nhng cng ngh mi ch to cc my mc thit b nn cc nh sn xut c th sn sng muali nhng trang thit b lc hu v mt cng ngh tip tc cung cp nhng my mc cng ngh hin i do h ch to ra. Vi nhng phng thc giao dch ny, vic tham gia ca cc doanh nghip Vit Nam vi cc i tc nc ngoi s gii quyt c vn my mc thit b, dy chuyn cng ngh hin i cho t nc v trnh cho Vit Nam khng tr thnh ni ph thi ca cc my mc thit b sau thi gian s dng nht nh. * HCTTC c s tham gia ca 3 bn: Bn cho thu, bn thu v nh cung ng. y bn thu c quyn la chn ti sn vi bn cung ng ph hp vi yu cu ca mnh. y l loi HCTTC c p dng ph bin nht v c cc
25

u im sau: (i) Vic chuyn giao ti sn c thc hin trc tip gia nh cung ng v bn thu. Hai bn phi cng chu trch nhim trc tip v tnh trng hot ng ca ti sn, cng nh vic bo hnh, bo dng ti sn. Nh vy, bn cho thu rt b gnh nng v tnh trng hot ng ca ti sn; (ii) Bn cho thu khng phi mua ti sn trc, do vy vng quay vn s nhanh hn, v khng phi d tr hng tn kho, hn na bn cho thu cng c th ti tr cho nhiu i tng m khng ph thuc vo sn phm bn thu yu cu. (iii) Bn cho thu khng phi trc tip nhn ti sn ri sau chuyn giao cho bn thu v nh vy s hn ch c ri ro lin quan n vic nhn hng ca bn thu nu c s nhm ln v mt k thut c th xy ra. Hin nay, trn th gii phng thc ny c p dng ph bin (chim 80%). Theo chng ti phng thc ti tr ny ph hp vi nhu cu ca nn kinh t Vit Nam hin nay, trnh c nhng ri ro cho bn thu (bi l kh nng chuyn mn ca bn cho thu khng th hon ho trn mi lnh vc thm nh ti sn thu hoc sn xut, cung ng ti sn theo yu cu ca khch hng). Cn c vo tng s tin thu trong thi hn c bn. * HCTTC hon tr ton b: Trong giao dch ny, tng s tin thu m bn cho thu nhn c trong thi hn c bn ca hp ng b p ton b chi ph mua sm ti sn, li sut vn ti tr, cc chi ph qun l cho bn thu. Vi phng thc giao dch ny mang li nhng tin tch cho c hai bn (cho thu v i theo) nn n c p dng rt ph bin. Theo thng k ca c quan thu Hoa K, s lng hp ng theo phng thc ny chim 90% [45, 32]. Phng thc cho thu ti chnh ny cng c p dng ph bin Vit Nam. * HCTTC hon tr tng phn: Tc l sau khi kt thc thi hn cho thu, tng s tin thu c cha b p chi ph thu hi vn v em li li nhun, ngi cho thu cn phi cho thu tip bng hp ng mi. Vi phng thc giao dch ny, a ra cho ngi thu quyn la chn mua ti sn thu hoc tip tc thu ti sn thm mt thi gian khi kt thc thi hn ca hp ng. Nh vy, ta c th rt ra mt s c trng ca HCTTC hon tr tng phn nh sau:
26

- Trong thi hn c bn cc bn khng c quyn hu ngang hp ng nu khng c s nht tr chung. - Ht thi hn c bn cc bn c quyn t do la chn tip tc thu ti sn thm mt thi gian hay mua chng theo mt gi c hp l. Trng hp tip tc thu th bn thu c quyn hu ngang hp ng nh thu vn hnh. - Do tnh cht ca hnh cho thu ny, bn cho thu thng tng tc khu hao, tc l tng tin thu trong thi hn c bn. i vi hp ng thu li ny khi kt thc thi hn c bn th tin thu cao hn, bn thu cng c nhiu s la chn hn trong vic kt thc hp ng. - Tin thu hi vn cao trong giai on u c a vo qu phng nga ri ro [45, 34]. Cn c vo tnh cht ca giao dch CTTC: * Loi hp ng tip cn t phng din ngi cho thu s dng sn my mc thit b ca h cho thu. Trn thc t, nhiu nh sn xut cc nc pht trin c thc hin loi cho thu ny nh mt gii php m rng doanh s bn hng. + HCTTC lin kt: L loi hp ng gm nhiu bn cng ti tr cho mt bn thu. Trong trng hp ny do mt ngi cho thu khng vn ti tr hoc s ri ro v tp trung vn qu ln vi mt khch hng, nn h lin kt vi nhau CTTC. i vi loi hp ng ny, ti sn cho thu thng c gi tr ln. Vi phng thc cho thu lin kt, php lut Vit Nam to c s php l thc hin, l hnh thc cho thu hp vi quy nh ti Thng t s 08/TT - NHNN ngy 09/06/2001 v hng dn thc hin N 16/CP (mc 2.2), nhng nhng ri ro i vi loi hp ng ny l khng nh. hn ch nhng ri ro c th xy ra, php lut Vit Nam c quy nh l gii hn cho thu khng c vt qu 30% vn t c. Trong phng thc ny va to c li nhun cho kinh doanh ng thi khng b l bn hng. + Hp ng cho thu bc cu: L trng hp ngi cho thu i vay mua ti sn ri cho thu, loi cho thu ny thng p dng cho nhng d n u t
27

ln. y khng phi l phng thc cng ti tr m ngi cho thu vn phi l tri ch trong quan h cho thu, cn ngi cho vay l tri ch ca ngi cho thu trong quan h cho vay. Trong qu trnh thc hin HCTTC ngi cho vay c hon tr khon tin cho vay t cc khon tin thu v thng l do bn thu trc tip chuyn tr khon tin cho vay t cc khon tin thu, sau khi thanh ton ht cc mn n vay bn cho thu c hng nhng khon tin thu cn li. Hnh thc cho thu ny m rng kh nng ti tr khi phm vi ngun vn ca ngi cho thu. * Loi hp ng tip cn t phng din ngi thu. - Hp ng bn ri thu li: Cc doanh nghip c th bn ti sn ca h cho cc Cng ty CTTC sau thu li. y l trng hp m doanh nghip thiu vn lu ng khai thc ti sn c nh hin c trong hot ng sn xut kinh doanh song li khng uy tn vay vn ngn hng, trong trng hp ny h buc phi bn mt phn ti sn c nh cho ngn hng hoc Cng ty CTTC, sau thu li ti sn s dng, v nh vy s c ngun ti chnh p ng nhu cu vn lu ng. c trng ch yu ca loi hp ng ny l bn thu gi li quyn s dng ti sn v chuyn giao quyn s hu php l cho thu cho thu, ng thi nhn tin bn ti sn, nhng ti sn em bn phi cn gi tr s dng hu ch v gi tr ca ti sn tu thuc vo gi c hp l ca ti sn trn th trng ti thi im din ra hot ng mua bn. Vi c th l cc loi hnh doanh nghip Vit Nam hin nay ch yu l doanh nghip va v nh, phng thc giao dch ny p ng c ngun vn lu ng cho nhiu doanh nghip trong nn kinh t hin nay Vit Nam khi ngun vn kinh doanh cn hn ch, c ch vay vn Ngn hng cn gp nhiu kh khn. Phng thc cho thu ny c ghi nhn trong khon 3, iu 16, N 16/ CP tip cn di phng din bn cho thu nn s dng thut ng "mua v cho thu li".

28

- Hp ng cho thu gip lng: Vi s cho php ca ngi cho thu, ngi thu c th cho ngi khc thu tip. Loi hp ng cho thu ny c p dng trong nhng trng hp bn thu th hai cn ti sn mun i thu nhng khng thc hin trc tip t nhng ngi cho thu chuyn nghip - bn Cng ty CTTC, do hot ng yu km, do khng m bo uy tn hoc n gin ch v doanh nghip cha c ngi cho thu bit n. V d nh Cng ty CTTC nc ngoi thng ch chp nhn ti tr cho nhng Cng ty ln ca Vit Nam (bn th nht). Hnh thc chothu ny cng c th p dng trong trng hp bn thu th nht khi thc hin mt phn hp ng, khng cn nhu cu thu, do h phi tm n bn thu th hai chuyn giao hp ng vi s chp thun ca ngi cho thu. Phng thc ny gip bn thu th nht khng b ph ti sn thu, ng thi c th kim li t bn thu th hai. B li bn i thu th nht vn phi lin i chu trch nhim i vi nhng ri ro thit hi lin quan n ti sn thu v h l ngi trc tip k hp ng vi bn cho thu ban u. Mc d, k t thi im hp ng thu mi li c k kt, mi quyn li v ngha v v ti sn c chuyn giao sang bn th hai. - Hp ng cho thu tr gp: y l phng thc ti tr kh c bit ca CTTC. Thc cht l hnh thc mua tr gp ti sn trong khong thi gian t 1 n 5 nm, c p dng i vi ngi mua c ti sn th chp v c ngi khng c th chp. Theo phng thc ny, hp ng CTTC c hiu lc v ngi mua thng phi tr ngay cho nh ti tr mt khon tin chim t 25% - 30% gi tr ti sn v vo thi im kt thc hp ng ch ti sn s chuyn giao quyn s dng cho ngi thu, hnh thc ti tr ny gip cho bn cung ng bn c ti sn ca mnh v to cho bn thu c ngay ti sn s dng trong hot ng sn xut kinh doanh m khng phi tr ngay nhng khon tin . Nhng bn cnh , cng c nhng bt li trong phng thc ny l t l li sut thc t qu cao (thng ln ti 15%/ nm) v nguy c mt quyn s hu ti sn vo thi im kt thc hp ng nu khng thc hin ng tin thanh ton.
29

Nh vy, phng thc ti tr vn thng qua hnh thc cho thu ti chnh c th c thc hin di nhiu hnh thc khc nhau. Cc ch th tham gia trong hp ng cho thu ti chnh c th la chn cho mnh mt phng thc ph hp t c mc ch hot ng kinh doanh ca mnh.

30

CHNG II: CC QUY NH PHP L C BN V CHO THU TI CHNH V HP NG CHO THU TI CHNH VIT NAM II.1. Ch th ca hp ng cho thu ti chnh. Ch th ca mi quan h hp ng l nhng bn tham gia quan h hp ng. Cc ch th trong quan h hp ng u ng vai tr quan trng v n gp phn vo vic xc nh loi hp ng v t phn no xc nh c n dung, cng vic ca loi hp ng cng nh c quan c thm quyn gii quyt khi c tranh chp hp ng. Ch th trong quan h hp ng cho thu ti chnh khc so vi ch th trong quan h hp ng thu ti sn thng thng v trong quan h hp ng tn dng. S khc bit ny khng ch v a v php l, quyn v ngha v ca mi bn trong hp ng, m cn v s lng cc ch th tham gia vo quan h hp ng. Trong quan h hp ng cho thu ti sn thng thng v quan h hp ng tn dng thng ch bao gm hai ch th bn cho thu v bn thu. Cn trong quan h hp ng cho thu ti chnh, ngoi hai ch th c bn ca hp ng thu cn xut hin mt ch th th ba trong quan h l nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). Thc cht, ch th tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh ch gm hai bn: bn cho thu v bn thu. Nhng thng thng khi hai bn tho thun xong v cc iu Khon v i tng ca hp ng thu s lm xut hin bn th ba l nh sn xut (hoc nh cung cp thit b), v khi bn th ba s c trch nhim cung cp ng, y cc yu cu v my mc thit b ca bn thu. C th ni rng: Hp ng cho thu ti chnh l mt loi "hp ng tn dng c bit" v khi tham gia vo quan h hp ng thng xut hin ba ch th. Ngoi ra, trong mt s trng hp, tham gia vo quan h hp ng cho thu ti chnh c th ch gm hai bn ch th (v d, hnh thc thu trc tip, hnh thc bn v ti thu) v c th c 4 bn hoc nhiu hn na (v d, hnh thc thu lin kt, thu n by)
31

Di y, chng ta s xem xt tng ch th trong mt quan h hp ng cho thu ti chnh thng thng. II.1.1. Bn cho thu. Theo thng l quc t, vic cho thu thng do cc Cng ty ti chnh thc hin. Cc Cng ty ny c th l Cng ty c lp hoc l Cng ty thnh vin ca mt tp on ti chnh - ngn hng. Vit Nam, theo quy nh ca php lut hin hnh th bn cho thu l Cng ty cho thu ti chnh c thnh lp v hot ng theo php lut Vit Nam (Khon 1 iu 7 Ngh nh 16). Cng ty cho thu ti chnh l mt t chc tn dng phi ngn hng, l php nhn Vit Nam. Cng ty cho thu ti chnh c thnh lp v hot ng ti Vit Nam di hnh thc sau; - Cng ty cho thu ti chnh Nh nc; - Cng ty cho thu ti chnh c phn; - Cng ty cho thu ti chnh trc thuc ca t chc tn dng. - Cng ty cho thu ti chnh lin doanh (c thnh lp bng vn gp gia bn Vit Nam bao gm mt hoc nhiu t chc tn dng, doanh nghip Vit Nam v bn nc ngoi gm mt hoc nhiu t chc tn dng nc ngoi, trn c s hp ng lin doanh); -Cng ty cho thu ti chnh 100% vn nc ngoi (c thnh lp bng vn gp ca mt hoc nhiu t chc tn dng nc ngoi theo quy nh ca php lut Vit Nam). c Ngn hng Nh nc cp Giy php thnh lp v hot ng, cc Cng ty co thu ti chnh phi tho mn nhng iu kin sau (iu 8 Ngh nh 16): - C nhu cu hot ng cho thu ti chnh trn a bn xin hot ng; - C vn php nh: Theo quy nh ti Ngh nh 82/1998/N - CP ngy 3/10/1998, mc vn php nh ca Cng ty cho thu ti chnh 100% vn Vit Nam l 55 t ng (VND) v vn php nh ca Cng ty cho thu ti chnh c vn nc ngoi l 5 triu la M. Theo thng k, hin nay c 6 Cng ty cho

32

thu ti chnh c s vn iu l bng mc vn php nh v ba Cng ty cho thu ti chnh c s vn iu l ln hn mc vn php nh. - Thnh vin sng lp l cc t chc, c nhn c uy tn v nng lc ti chnh; - Ngi qun tr, iu hnh c nng lc hnh vi dn s y v trnh chuyn mn ph hp vi hot ng ca Cng ty cho thu ti chnh; - C d tho iu l v t chc, hot ng ph hp vi quy nh ca Lut Cc t chc Tn dng v cc quy nh khc ca php lut; - C phng n kinh doanh kh thi. Ngoi cc iu kin nu trn, i vi bn nc ngoi trong cc Cng ty lin doanh hoc Cng ty 100% vn nc ngoi, phi c t chc c thm quyn theo quy nh ca php lut nc ngoi cho php lin doanh, cho php hot ng cho thu ti chnh ti Vit Nam. Tnh n thi im trc ngy 16/5/2000, Ngn hng Nh nc cp giy php thnh lp v hot ng cho 9 Cng ty cho thu ti chnh. i vo hot ng, Cng ty cho thu ti chnh c nhng iu kin sau y (iu 11 Ngh nh 16): - iu l c Ngn hng Nh nc chun y; - C vn php nh, c tr s ph hp vi yu cu hot ng cho thu ti chnh v c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh; - Phn vn php nh gp bng tin phi gi vo ti Khon phong to ti Ngn hng Nh nc trc khi hot ng ti thiu 30 ngy. Quy nh ny nhm to iu kin cho Ngn hng Nh nc kim tra s vn thc c ca Cng ty trnh nhng hu qu c th xy ra sau khi Cng ty cho thu ti chnh c thnh lp v i vo hot ng, iu ny hon ton ph hp vi tinh thn ca cc nh lm lut khi xy dng Lut doanh nghip. - ng bo trung ng, a phng theo quy nh ca php lut v nhn ni dung quy nh trong giy php. Trong thi hn 12 thng k t ngy c cp Giy php thnh lp v hot ng, Cng ty cho thu ti chnh phi khai trng hot ng.
33

iu 16, Ngh nh 16 quy nh: sau khi khai trng hot ng, Cng ty cho thu ti chnh c tin hnh hot ng nghip v: (i) Huy ng vn; (ii) cho thu ti chnh; (iii) Mua v cho thu li theo hnh thc cho thu ti chnh (di y gi tt l mua v cho thu li). Theo hnh thc ny, Cng ty cho thu ti chnh mua li my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc thuc s hu ca bn thu v bn thu thu li chnh cc ti sn tip tc s dng phc v cho hot ng ca mnh; (iv) T vn cho khch hng v nhng vn c lin quan n nghip v cho thu ti chnh; (v) Thc hin cc dch v u thc, qun l ti sn v bo lnh trch nhim lin quan n hot ng cho thu ti chnh; (vi) Cc hot ng khc khi c Ngn hng Nh nc cho php. iu 12, Ngh nh 16 quy nh, Cng ty cho thu ti chnh c th b thu hi giy php trong nhng trng hp sau: - C chng c l trong h s xin cp giy php c nhng thng tin c lm sai s tht; - Sau thi hn 12 thng k t ngy cp giy php thnh lp v hot ng m Cng ty khng hot ng; - T nguyn hoc b c quan Nh nc c thm quyn buc phi gii th; - Chia, sp nhp, hp nht, ph sn; - Hot ng sai mc ch; - Khng c iu kin quy nh ti Khon 1 v 2 iu 28, Lut cc t chc Tn dng. Sau khi b thu hi giy php, cc Cng ty cho thu ti chnh phi chm dt ngay cc hot ng ngn hng. II.1.2. Bn thu. Theo quy nh ti Khon 2, iu 2, Ngh nh 64: bn thu l doanh nghip c thnh lp theo php lut Vit Nam, trc tip s dng ti sn thue trong thi hn thu theo mc ch kinh doanh hp php ca mnh. Nh vy, tt c cc loi hnh doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t, nu c nhu cu c th tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh phc
34

v mc ch kinh doanh ca mnh. Quy nh ny khng cho php cc c nhn, h gia nh, h kinh doanh c th sn xut kinh doanh tham giao giao kt loi hp ny. Xt t gc php l, c l nh lm lut mun th nghim thnh cng hot ng ny trc khi m rng cho cc loi hnh ch th khc tham gia. R rng, vic iu chnh php l vi cc doanh nghip c d dng hn do yu cu php l v vic thnh lp v hot ng ca loi hnh ch th ny y hn. Tuy nhin di gc bnh ng trong kinh doanh, vic php lut nc ta hn ch mt s ch th nht nh (cc doanh nghip) dc quyn tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh mu thun vi ni dung ca nguyn tc bnh ng gia cc ch th trong kinh doanh. Bi l, ni dung ca nguyn tc ny ghi nhn: trong hot ng kinh doanh, cc ch th kinh doanh thuc mi thnh phn kinh t c ch s hu khc nhau, khng phn bit v quy m, hnh thc, lnh vc v phm vi kinh doanh u c quyn v ngha v nh nhau. Mt khc, vic hn ch ny dng nh khng thy ht c li ch m hot ng cho thu ti chnh em li cho nn kinh t - cho thu ti chnh l nhn t tc ng tch cc i vi s pht trin ca cc doanh nghip va v nh. Theo Cng vn 681 ngy 20/6/1998 ca Chnh ph, tiu ch phn loi doanh nghip va v nh l: ch th kinh doanh c ng k, khng phn bit thnh phn kinh t, c quy m v vn di 5 t ng v/ hoc c s lao ng trung bnh hng nm di 200 ngi. Nh vy, theo c hai tiu ch trn, hin nay c Khong 88 - 90% DN Vit Nam thuc loi va v nh. Trong , chng ta nhn thy rng ch c mt s t cc doanh nghip l c iu kin cng nh uy tn ti chnh vay tn dng t cc ngn hng vi mc ch m rng hot ng sn xut kinh doanh. Chnh t nhn thc l to ra s bnh ng gia cc ch th kinh doanh, nn khi xy dng Lut Cc t chc Tn dng v Ngh nh 16, cc nh lm lut kp thi sa i v m rng phm vi ch th khi tham giao vo quan h hp ng cho thu ti chnh. Khon 1, iu 61, Lut cc t chc Tn dng cp ti s tham gia ca cc c nhn trong hot ng cho thu ti chnh: "Hot ng cho thu ti chnh i vi t chc, c nhn c thc hin thng qua Cng ty
35

cho thu ti chnh". n Khon 2, iu 7, Ngh nh 16 khng nh s tham gia ca c nhn trong hot ng cho thu ti chnh. C th: "Bn thu l t chc, c nhn hot ng ti Vit Nam, trc tip s dng ti sn thu cho mc ch hot ng ca mnh" (ngi vit in m v gch chn nhn mnh). iu ny c ngha, khng phi ch c cc doanh nghip mi c quyn tham gia vo quan h hp ng cho thu ti chnh vi t cch l bn thu m cc c nhn, cc m hnh t chc kinh doanh ti chnh vi t cch l bn thu m cc c nhn, cc m hnh t chc kinh doanh khc cng c th tham gia vo quan h ny nu h c nhu cu thu my mc thit b dng vo hot ng kinh doanh. Tuy nhin, cng vi vic m rng phm vi ch th, i hi chng ta phi c mt c ch gim st hiu qu qun l cc hot ng cho thu ti chnh gia cc bn. Ngh nh 16 i mt bc kh di trong vic gii quyt vn ny - nhng vn m Ngh nh 64 khng cp n. Th nht, iu 29, Ngh nh 16 quy nh; Cng ty cho thu ti chnh khng c cho thu ti chnh i vi nhng ngi sau y: - Thnh vin Hi ng qun tr, Ban kim sot, Tng gim c (Gim c), Ph gim c (Ph Gim c) ca Cng ty cho thu ti chnh; - Ngi thm nh, xt duyt cho thu; - B, m, v, chng, con ca thnh vin Hi ng qun tr, Ban kim sot, Tng gim c (Gim c), Ph tng Gim c (Ph Gim c). Th hai, Cng ty chot hu ti chnh khng c cho thu ti chnh vicc iu kin u i (Tng gi tr ti sn cho thu khng c vt qu 5% vn t c ca Cng ty cho thu ti chnh) cho nhng i tng sau (iu 30, Ngh nh 16): - T chc kim ton. Kim ton vin ang kim ton ti Cng ty cho thu ti chnh; K ton trng, Thanh tra vin; - Cc c ng ln ca Cng ty cho thu ti chnh; - Doanh nghip c mt trong nhng i tng quy nh ti iu 29, Ngh nh ny s hu trn 100% vn iu l ca doanh nghip . Th ba, iu 31, Ngh nh 16 quy nh:
36

- Tng mc cho thu ti chnh i vi mt khch hng khng c vt qu 30% vn t c ca Cng ty cho thu ti chnh, tr trng hp i vi nhng Khon cho thu ti chnh t cc ngun u thc ca Chnh phm ca cc t chc, c nhn hoc khch hng thu l t chc tn dng. - Trng hp nhu cu thu ca mt khch hng vt qu 30% vn t c ca Cng ty cho thu ti chnh hoc khch hng c nhu cu thu t nhiu ngun th cc Cng ty cho thu ti chnh c chot hu hp vn theo quy nh ca Thng c Ngn hng Nh nc. Trong trng hp c bit thc hin nhim v kinh t - x hi m kh nng hp vn ca cc Cng ty cho thu ti chnh cha p ng c yu cu ca khch hng thu, Th tng Chnh ph c th quyt nh mc cho vay ti a vi tng trng hp c th. iu 9, Quyt nh 149 quy nh: iu kin bn thu c thu my mc, thit b v cc loi ng sn khc dng cho sn xut kinh doanh di dng hnh thc tn dng thu mua, l: - i vi php nhn: + Phi c thnh lp v hot ng theo lp php hin hnh ca Vit Nam; + C tnh trng ti chnh lnh mnh; + C nhu cu i mi trang thit b, my mc nhm hin i ho v hp l ho sn xut; + C nhng m bo thch hp cho ti sn thu, khi t chc tn dng yu cu (ti sn th chp, cm c, bo lnh) - i vi th nhn, h sn xut: ngoi mt s iu kin c quy nh i vi php nhn, th nhn, h sn xut phi c h khu cng a bn vi t chc tn dng. Quy nh ny nhm to iu kin cho cc t chc tn dng c th d dng tin hnh kim tra vic s dng ti sn thu ca bn thu. Cc quy nh v iu kin i vi php nhn, th nhn, h sn xut khng c c th ho trong cc vn bn php lut sau ny (Ngh nh 64, Ngh nh 16 v Lut Cc T chc Tn dng). Chnh v vy, khi chng ta c mt vn bn lut hon chnh iu chnh quan h hp ng cho thu ti chnh, chng ti kin ngh rng, nn quy nh cc iu kin i vi bn thu khi tham gia vo
37

quan h hp ng. iu ny m bo vic thc hin ngha v ca bn thu i vi bn cho thu trong quan h hp ng cho thu ti chnh. Ngh nh 16 to iu kin cho vic cc Cng ty cho thu ti chnh m rng mi quan h vi khch hng nc ngoi khi quy nh: "Cc hot ng cho thu ti chnh ca cc Cng ty cho thu ti chnh ra nc ngoi c thc hin theo quy nh ca Ngh nh ny v cc quy nh khc c lin quan ca php lut Vit Nam hoc cc bn tham gia c th tho thun p dng tp qun quc t, nu tp qun khng tri vi php lut ca Vit Nam (Khon 4 iu 1 Ngh nh 16). y l mt du hiu tt i vi cc Cng ty cho thu ti chnh Vit Nam hin nay. II.1.3. Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) Nh phn tch trn, Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) my mc thit b khng phi l ngi tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh m ch c trch nhim cung cp ng cc yu cu v my mc thit b ca bn thu. Trong mi quan h ny, bn cho thu (trong hp ng cho thu ti chnh) s k hp ng mua bn vi Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) v tr tin cho bn bn, bn bn s chuyn giao quyn s hu cho bn cho thu. Trong trng hp nu c h hng i vi my mc thit b th bn thu s ngh Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) sa cha, thay th v tr tin. C th minh ho mi quan h gia cc ch th trong hp ng cho thu ti chnh theo s sau:

II.2. Quyn v ngha v ca cc bn tham gia hp ng cho thu ti chnh. Ni dung ca hp ng cho thu ti chnh l ton b cc iu khon m hai bn giao kt hp ng tho thun, giao kt, sau khi bn bc thng lng trn c s t nguyn, t do ch ca cc bn. Ni dung ca hp ng cho thu ti chnh xc nh quyn v ngha v ca cc ch th i vi nhau, quyt nh tnh hin thc v hiu lc php l ca hp ng. Do , yu cu t ra l ni
38

dung ca hp ng cho thu ti chnh phi hp ng, c kh nng thc hin, cc iu khon phi r rng, ct h, ch ca cc bn phi c khng nh khng mp m, mu thun. D hp ng cho thu ti chnh l kinh t hay dn s th ni dung ca hp ng cho thu ti chnh cng gm ba loi iu khon: iu khon thng l, iu khon ch yu, iu khon tu nghi. - iu khon thng l l nhng iu khon m ni dung ca n c quy nh trong cc vn bn quy phm php lut. Nhng ni dung ny cc bn c th a vo hp ng nhm khng nh li hoc ct h ho, nhng khng c tri vi quy nh ca php lut. - iu khon ch yu l nhng iu khon cn bn, nht thit phi c trong hp ng. y chnh l nhng iu khon bt buc cc bn phi tho thun ghi vo vn bn hp ng. Nu thiu nhng iu khon ny th coi nh hp ng cho thu ti chnh cha c giao kt. - iu khon tu nghi l nhng iu khon c a vo hp ng cnc vo kh nng, nhu cu v s tho thun ca hai bn.8 Trong khi cha c cc quy nh hng dn Ngh nh 16, chng ta c th da vo cc quy nh ti im B, Ph lc 7, Thng t 03/TT - NH5 ngy 9/2/1996 v vic hng dn thc hin "Quy ch tm thi v t chc v hot ng ca Cng ty cho thu ti chnh ti Vit Nam" ban hnh km theo Ngh nh 64/CP ngy 9/10/1995 ca Th tng Chnh ph (sau y gi l Thng t 03) xem xt nhng ni dung chnh trong hp ng cho thu ti chnh. Theo , hp ng cho thu ti chnh bao gm nhng ni dung sau: a. Cc bn tham gia hp ng cho thu. b. Ti sn cho thu bao gm cc c im v yu t nhn dng: s s ri, s ng k, bng lit k m t trang thit b v danh sch m t cc b phn, cc chi tit k thut, tnh nng ca ti sn thu. c. Tn, a ch ngi cung ng.

Xem Gio trnh Kinh t, Khoa Lut - i hc Quc gia H Ni

39

d. Ni ti sn c s dng hoc ct gi, ni t hoc vn hnh ti sn thu. . Gi mua ti sn thu. e. Thi gian thu. g. C s tnh ton tin thu. h. Li sut n qu hn (li pht s tnh vo tin thu qu hn thanh ton) i. Cc iu khon khc nh: quyn la chn mua, tin t cc, tng tin thu hoc tin tr trc hoc yu cu an ton khc, cc iu kin v bo lnh, th chp. Ni dung ca hp ng cho thu ti chnh cn bao gm quyn v ngha v ca cc bn i vi nhau: II.2.1. Quyn v ngha v ca bn cho thu. Theo iu 62, Lut Cc t chc Tn dng v iu 23 v 24, Ngh nh 16 th bn cho thu c cc quyn v ngha v sau: - Quyn ca bn cho thu. + Yu cu ca bn thu cung cp cc bo co qu, quyt ton ti chnh nm v tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh v cc vn c lin quan n ti sn cho thu. + Kim tra vic qun l v s dng ti sn cho thu. + Mua, nhp khu ti sn cho thu theo yu cu ca bn thu. + Gn k hiu s hu trn ti sn cho thu trong sut thi hn cho thu. + Chuyn nhng cc quyn v ngha v ca mnh trong hp ng cho thu ti chnh cho mt Cng ty cho thu ti chnh khc. Trong trng hp ny, bn cho thu ch cn thng bo trc bng vn bn cho bn thu. Theo chng ti: trong trng hp ny, php lut cng cn quy nh cho bn thu mt thi gian c th c th sp xp vic tip nhn ch s hu khc, c th thi hn thng bo trc 10 ngy khi bn cho thu thc hin vic chuyn giao quyn v ngha v ca mnh cho Cng ty cho thu ti chnh khc. + Yu cu bn thu t tin k cc hoc c ngi bo lnh thc hin hp ng cho thu ti chnh nu thy cn thit.
40

+ Gim tin thu, gia hn thi hn tr tin thu, bn ti sn cho thu theo quy nh ca Ngn hng Nh nc. + Yu cu bn thu bi thng thit hi khi bn thu vi phm hp ng cho thu ti chnh (cc vi phm ny c th gm: khng thc hin ngha v bo qun, sa cha, thanh ton tin bo him ti sn thu trong thi hn cho thu. Bn cho thu c quyn thu hi ti sn thu v yu cu bn thu thanh ton ngay ton b s tin thu khi vi phm cc iu khon trong hp ng thu). + c quyn s hu v nh k hiu s hu trn ti sn thu trong sut thi hn thu; + C quyn yu cu bn thu bi thng mi thit hi do khng thc hin y ngha v bo qun, sa cha, thanh ton tin bo him ti sn thu trong thi hn cho thu; - Ngha v ca bn cho thu. + K hp ng mua ti sn vi bn cung ng theo cc iu kin c tho thun gia bn thue v nh sn xut (hoc bn cung cp thit b), hon tt c th tc nhp khu ti sn, thanh ton ngay ton b tin mua ti sn cho thu. Bn cho thu khng chu trch nhim v vic ti sn cho thu khng c giao hoc giao khng ng vi cc iu kin do bn thu tho thun vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). + ng k quyn s hu, lm th tc mua bo him i vi ti sn cho thu. Thc hin y , ng cc iu khon cam kt trong hp ng. Trong trng hp bn cho thu vi phm hp ng cho thu, th phi bi thng thit hi. II.2.2. Quyn v ngha v ca bn thu. Theo iu 63, Lut Cc t chc Tn dng, iu 26, Ngh nh 16, trong hp ng cho thu ti chnh bn thu c cc quyn v ngha v sau: - Quyn ca bn thu. + La chn, thng lng v tho thun vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) v c tnh k thut, chng loi, gi c, vic bo him, cch thc v thi hn giao nhn, lp t v bo hnh ti sn cho thu.
41

+ Trc tip nhn ti sn cho thu t nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) theo tho thun trong hp ng mua bn ti sn. Chnh v hai iu trn m bn cho thu khng c ngha v v vic ti sn cho thu khng c giao hoc giao khng ng vi cc iu kin do bn thu tho thun vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). + Quyt nh vic mua ti sn hoc tip tc thu sau khi kt thc hp ng cho thu ti chnh. + Yu cu bn cho thu bi thng thit hi khi bn cho thu vi phm hp ng cho thu ti chnh. - Ngha v ca bn thu. + Cung cp cc bo co qu, quyt ton ti chnh nm v tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh, cc vn lin quan n ti sn thu khhi bn cho thu yu cu; to mi iu kin bn chothu kim tra ti sn cho thu. + Chu trch nhim v s la chn, tho thun vi nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) v c tnh k thut, chng loi, gi c, cch thc v thi hn giao nhn, lp t v bo hnh ti sn cho thu. + S dng ti sn thu ng mc ch tho thun trong hp ng cho thu ti chnh; khng c chuyn quyn s dng ti sn thu cho c nhn, t chc khc nu khng c bn cho thu ng bng vn bn. + Tr tin thu theo quy nh trong hp ng cho thu ti chnh v thanh ton cc chi ph c lin quan n vic nhp khu, thu, l ph ng k quyn s hu, bo him i vi ti sn thu. + Chu mi ri ro v vic mt mt, h hng i vi ti sn thu v chu trch nhim v mi hu qu do vic s dng ti sn thu gy ra i vi t chc v c nhn khc trong qu trnh s dng ti sn thu. + Bo dng, sa cha ti sn thu trong thi hn thu. Khng c ty xo, lm hng k hiu hu gn trn ti sn thu. + Khng c dng ti sn thu th chp, cm c hoc m bo cho bt k mt ngha v no. + Thc hin y , ng cc iu khon cam kt trong hp ng.
42

Nh vy, trong mi quan h gia bn cho thu v bn thu trong hp ng cho thu ti chnh, bn thu bao gi cng v th th yu (th hin trch nhim m h phi gnh chu). Trong mi quan h bn cho thu phi b ra mt khon tin u t ln mua my mc thit b theo yu cu ca bn thu, do vy, bn cho thu bao gi cng phi t ra nhng quy nh trch nhim ngt ngo bo v quyn v li ch ca mnh. khuyn khch pht trin hot ng cho thu ti chnh, cc quy nh ny c c th ho trong cc vn bn php lut. II.2.3. Quyn v ngha v ca Nha sn xut (hoc nh cung cp thit b). Nh phn tch phn trn, trong quan h hp ng cho thu ti chnh, khi bn cho thu v bn thu tho thun v i tng ca hp ng cho thu ti chnh, thng thng trong hp ng s xut hin bn th ba (vi t cch l Nh sn xut hoc nh cung cp thit b ti sn thu trong hp ng). Vy chng ta c th t cu hi: trong quan h cho thu ti chnh Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) c nhng quyn v ngha v g? Vn ny php lut ca nc ta vn cn ang b ng. Xt v bn cht, trong quan h hp ng cho thu ti chnh, Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) s thc hin vic m phn vi bn thu v loi thit b, cc thng s k thut, chng loi,cung cp bo hnh v dch v bo dng cho bn thu. Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) phi c ngha v giao my mc thit b trong tnh trng lm vic tt, trong trng hp my mc thit b khng vn hnh c th Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) phi chu trch nhim trc bn thu. Khi my mc thit b c chuyn giao cho bn thu, Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) s ghi cho bn thu ho n vi gi mua v tin hnh o to lao ng nu bn thu c yu cu. Trong mi quan h vi bn cho thu, nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) s thc hin cc quyn v ngha v vi t cch l mt bn ch th trong quan h hp ng mua bn. Theo , nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) s

43

chuyn giao quyn s hu cho bn mua (tc l bn cho thu trong hp ng cho thu ti chnh) v nhn tin. II.3. i tng ca hp ng cho thu ti chnh. Tho thun v i tng ca hp ng l mt trong nhng iu khon c bn. Mt hp ng cho thu ti chnh nu thiu iu khon ny th s v hiu. Khon 3 iu 7 Ngh nh 16 quy nh: "ti sn thu l my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc". Vi quy nh hin hnh, i tng ca quan h hp ng cho thu ti chnh ch dng li vic cho thu cc loi ng sn theo yu cu ca bn thu m cha m rng ra cho cc loi bt ng sn. Theo chng ti, cng vi vic tip tc xy dng v hon thin php lut v hp ng cho thu ti chnh, php lut cng nn xem xt vic m rng v phm vi i tng ph hp vi "Phng hng, nhim v k hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 2001 - 2005" m i hi i biu ton quc ln th IX ca ng ra. Sau khi mua ti sn theo yu cu ca bn thu, Cng ty cho thu ti chnh phi lm th tc ng k ti Trung tm ng k giao dch bo m (iu 19, Ngh nh 16). Mc ch ca vic ng k l nhm bo v quyn s hu ca bn cho thu. iu ny c bit quan trng v bn cho thu ch nm gi quyn s hu v mt php l ch khng thc s nm gi ti sn cho thu. Theo quy nh ti iu 20 v 21, Ngh nh 16: - "i vi ti sn thu l phng tin vn ti, tu thuyn nh bt thu hi sn c giy chng nhn ng k, Cng ty cho thu ti chnh gi bn chnh giy chng nhn ng k, bn thu khi s dng phng tin c dng bn sao c chng nhn ca Cng chng Nh nc v xc nhn ca Cng ty cho thu ti chnh, s dng phng tin trog thi hn cho thu. Cng ty cho thu ti chnh ch xc nhn vo mt bn sao giy chng nhn ng k phng tin sau khi c chng nhn ca Cng chng Nh nc. Nu ti sn trn tham gia hot ng trn tuyn quc t, Cng ty cho thu ti chnh gi bn sao giy chng nhn ng k c chng nhn ca c quan Cng chng".

44

- "i vi nhng ti sn cho thu c giy php s dng, c quan c thm quyn xem xt cp giy php s dng cho bn thu, trn c s giy t chng minh quyn s hu ti sn cho thu ca Cng ty cho thu ti chnh v hp ng cho thu ti chnh". Hin nay, ti sn thu do cc Cng ty cho thu ti chnh ch yu nhp t nc ngoi. iu ny hon ton ph hp vi li ch m hot ng cho thu ti chnh em li cho nn kinh t - gp phn thc y i mi cng ngh, ci tin khoa hc k thut. Bi v, trong khi cc ngnh khoa hc k thut ca chng ta cha p ng yu cu ca nn kinh t, th vic nhp khu my mc thit b tin tin phc v mc ch kinh doanh l iu tt yu. iu 18, Ngh nh 16 quy nh: "Cng ty cho thu ti chnh c nhp khu trc tip nhng my mc, thit b, phng tin vn chuyn v ng sn m bn thu c php mua, nhp khu v s dng theo cc quy nh hin hnh ca php lut". Tuy nhin, chng ta phi c c ch kim sot cht ch i vi cc hot ng nhp khu ny, trnh tnh trng vic nhp khu cc my mc, thit b c, lc hu gy nhim cao trnh bin nc ta thnh "bi rc thit b cng nghip". II.4. Phng thc giao kt, thanh ton hp ng. II.4.1. Phng thc giao kt. - V nguyn tc giao kt. Ngh nh 64 v Ngh nh 16 khng quy nh cc nguyn tc khi giao kt hp ng cho thu ti chnh. Nhng nh cp n phn trn, d hp ng cho thu ti chnh c l kinh t hay dn s th cc nguyn tc khi giao kt hp ng kinh t hoc dn s cng c p dng cho vic giao kt hp ng cho thu ti chnh. Nu hp ng cho thu ti chnh l hp ng kinh t th iu 3 Php lnh Hp ng kinh t quy nh: "Hp ng kinh t c giao kt theo nguyn tc t nguyn, cng c li, bnh ng v quyn v ngha v, trc tip chu trch nhim ti sn v khng tri php lut". y chnh l cc nguyn tc ca hp ng kinh t, tc l cc t tng ch o c tnh cht bt buc i vi cc ch th khi tin hnh giao kt hp ng kinh t.
45

Trong trng hp, hp ng cho thu ti chnh c xc nh l hp ng dn s. Theo , vic giao kt hp ng cho thu ti chnh phi tun th cc nguyn tc c quy nh ti iu 395, B lut Dn s, l: + T do giao kt hp ng nhng khng c tri php lut, o c x hi; + T nguyn, bnh ng, thin ch, hp tc, trung thc v ngay thng. - V th tc, trnh giao kt. Hp ng cho thu ti chnh cn c giao kt theo th tc v trnh t nht nh. Cng nh nhiu dng hp ng khc, th tc, trnh t giao kt hop ng cho thu ti chnh l cc cch thc, cc bc, cc hnh vi m cc bn phi tin hnh nhm xc lp mt quan h hp ng cho thu ti chnh c hiu lc php l. Cc vn bn php lut quy nh ring v cho thu ti chnh khng quy nh v th tc v trnh giao kt hp ng cho thu ti chnh v v vy, trong trng hp ny trnh t giao kt hp ng i vi cc hp ng dn s ni chung v kinh t ni ring c p dng. C hai cch thc giao kt hp ng cho thu ti chnh: giao kt trc tip v giao kt gin tip. + Giao kt hp ng bng cch trc tip din ra trong cc trng hp i din hp ng ca cc bn trc tip gp nhau bn bc, tho thun, thng nht ch, xc nh cc iu khon ca hp ng v cng k vo mt vn bn. Hp ng c coi l hnh thnh v c hiu lc php l t thi im hai bn k vo vn bn. + Giao kt hp ng bng cch gin tip l cch thc giao kt m trong , cc bn gi cho nhau cc ti liu giao dch (cng vn, in bo, n cho hng, n t hng) cha ng ni dung ca cng vic giao dch. Vic giao kt bng cch gin tip i hi phi tun theo mt trnh t nht nh. Hp ng giao kt bng cch gin tip c coi l hnh thnh v c gi tr php l t khi cc bn nhn c ti liu giao dch th thn s tho thun v tt c cc iu khon ch yu ca hp ng.

46

Cho d hp ng cho thu ti chnh c th c giao kt bng cch trc tip hoc gin tip th u c hiu lc php l nh nhau, iu i hi cc bn phi thc hin nghim chnh cc iu khon cam kt. xc lp hp ng cn c s tho thun gia nhng ngi giao kt. S tho thun ny th hin hai yu t: - ngh giao kt hp ng - Chp nhn giao kt hp ng Nu xc nh hp ng cho thu ti chnh l mt loi hp ng kinh t th cc quy nh v ngh giao kt hp ng v chp nhn giao kt hp ng phi da trn cc quy nh trong Php lnh hp ng kinh t nm 1989. Song cho n nay, vn trn cha c quy nh r rng trong Php lnh. y l mt trong nhng du n ca c ch c cha c khc phc: yu t tho thun ca cc bn cha c coi trng thc s. V nh vy, nu chung ta tha nhn B Lut Dn s l lut chung th c th p dng cc quy nh v ngh giao kt hp ng, thi hn tr li chp nhn giao kt hp ng kinh t, iukin thay i, rt li ngh giao kt hp ng, chm dt ngh giao kt hp ng xem xt n yu t tho thun ca hp ng cho thu ti chnh. Khi mt bn ngh bn kia giao kt hp ng c nu r ni dung ch yu ca hp ng v thi hn tr li, th khng c mi bn th ba giao kt trong thi hn ch tr li v phi chu trch nhim v li ngh ca mnh. Khi bn ngh c n nh thi hn tr li, th vic tr li chp nhn ch c hiu lc khi c thc hin trong thi hn , nu bn ngh giao kt hp ng nhn c tr li khi ht hn tr li, th li chp nhn ny c coi l ngh mi ca bn chm tr li. Khi cc bn trc tip giao tip vi nhau, k c trng hp ni qua in thoi hoc cc phng thc khc, th bn c ngh phi tr li ngay c chp nhn hoc khng chp nhn, tr trng hp c tho thun v thi hn tr li. Cn trong trng hp vic tr li c chuyn qua bu in, th thi hn tr li l ngy gi i theo du ca bu in. Bn ngh c th thay i hoc rt li ngh trog cc trng hp:
47

+ Bn c ngh cha nhn c ngh. + Bn ngh c nu r iu kin c thay i hoc rt li ngh. ngh giao kt hp ng chm dt trong cc trng hp: + Bn nhn c ngh tr li khng chp nhn hoc chm tr li; + Ht thi hn tr li chp nhn. Khi bn ngh thay i ni dung ca ngh, th ngh c coi l mt ngh mi. Cn trong trng hp bn c ngh chp nhn giao kt hp ng, nhng c nu iu kin hoc sa i ngh, th coi nh bn ny a ra ngh mi. Hp ng cho thu ti chnh thng c s tham gia ca ba bn ch th, nn i n s tho thun, thng nht ch gia cc bn thng thng phi din ra theo ba cng on chnh. Th nht, bn thu ch ng tm kim nh cung cp my mc thit b v hai bn s i n tho thun v cc thng s k thut, cht lng, gi c, phng thc giao hngca ti sn thu. Th hai, sau khi tho thun vi nh cung cp v cc yu cu i vi my mc thit b, bn thu tm n Cng ty cho thu ti chnh (bn cho thu) tho thunv phng thc thu, thi hn thu, cc khon tin tr hng k, li sut, cc bin php bo m Th ba, theo yu cu ca bn thu, bn cho thu s tr tin mua ti sn thu cho nh cung cp v thit b ny c chuyn giao thng cho bn thu. Tc l mt hp ng mua bn s c thit lp gia bn cho thu (trong hp ng cho thu ti chnh) v nh cung cp. Sau khi c quyn s hu php l i vi ti sn thu, bn cho thu cho bn thu thu theo cc iu khon tho thunt rong hp ng cho thu ti chnh. Ngoi ra, trong mt s giao dch cho thu ti chnh ch bao gm hai trong s ba cng on ni trn. V nh vy, s lng ch th tham gia cc giao dch cho thu ti chnh hon ton khng bt buc l phi c nh ba ngi v cc hnh vi trong giao dch khng hn ch vic bn thu ch i thu, bn cho thu ch cho thu, v nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) ch bn ti sn thu II.4.2. Phng thc thanh ton.
48

Ngh nh 16 khng quy nh phng thc thanh ton. V vy, hin ti c p dng trn c s quy nh ca Thng t 03. Theo quy nh ti im 1.5 Mc CV Thng t 03: Trong mi giao dch cho thu ti chnh phi thc hin bng ng Vit Nam. Trong trng hp, Cng ty cho thu ti chnh s dng ngoi t nhp khu ti sn cho thu th i vi cc hp ng thu c thi hn trn mt nm, c xc nh s tin thu bng ngoi t, nhng vic thanh ton tin thu phi c thc hin bng ng Vit Nam theo t gi hin hnh ca cc Ngn hng thng mi vo thi im thanh ton. Khi c nhu cu ngoi t tr n (gc v li), ph hoc chuyn li nhn v nc theo quy nh ca php lut th Cng ty cho thu ti chnh c php mua ngoi t ti Ngn hng thng mi c Ngn hng Nh nc ch nh theo quy nh hin hnh v qun l ngoi hi. Quy nh cc khon thanh ton tng ln gia cc bn phi c thc hin bng ng Vit Nam khin cho c bn cho thu v bn thu phi lo ngi v ri ro v mt t gi khi chuyn i ngoi t c th xy ra. Theo quy nh, cc Cng ty cho thu ti chnh ch c mua ngoi t thanh ton khi n hn tr n cho cc t chc tn dng m Cng ty trc vay. Khong cch v thi gian t khi Cng ty cho thu c thanh ton bng ng Vit Nam cho n khi h c mua ngoi t thanh ton pht ri ro khng nh khi t gi gia cc ng tin ny dao ng, c bit l trong tnh hnh hin nay, cc hp ng cho thu my mc thit b c thi gian tng i di, thng l trn 1 nm. Ri ro ny c th c gim ng k nu Cng ty cho thu ti chnh c php chuyn s tin thu bng ng Vit Nam sang ngoi t ngay khi c bn thu thanh ton. II.5. Chm dt v gii quyt tranh chp hp ng. II.5.1. Cht dt hp ng. Sau khi hp ng cho thu ti chnh c giao kt, cc bn ch th phi nghim chnh thc hin cc iu khon tho thun trong hp ng, vic thc hin ny phi da trn mt s nguyn tc c php lut quy nh. Trong qu trnh thc hin hp ng, cc bn cng c th tho thun thay i cc iu
49

khon tho thun trc y cho ph hp iu kin v tnh hnh thc t ca mi bn. Php lut hin hnh cha quy nh c th cc trng hp chm dt hp ng cho thu ti chnh, ch dng li vic dng t "khi kt thc hp ng" (Khon 2, iu 51, Lut Cc T chc Tn dng). Tuy nhin, chng ta c th da vo cc quy nh ca Php lnh hp ng kinh t v ca B lut Dn s xem xt cc trng hp chm dt hp ng cho thu ti chnh. - Cc bn c thc hin xong hp ng. - Thi hn c hiu lc ca hp ng ht v hai bn khng tho thun ko di thi hn ; - Hp ng cho thu ti chnh b nh ch hoc hu b; - Hp ng khng th thc hin do i tng ca hp ng khng cn c cc bn c th tho thun thay th i tng khc hoc bi thng thit hi. Da vo cc quy nh nu trn, chng ta c th phn ra lm cc trng hp chm dt hp ng cho thu ti chnh, l: a. Chm dt theo tho thun ghi trong hp ng v hai bn khng tho thun ko di thi hn . Hin nay vn ny cha c c th ho trong cc vn bn ca php lut khi iu chnh lnh vc quan h cho thu ti chnh. Theo chng ti, trong trng hp ny, cc bn c th tin hnh nhng hnh ng sau bo v quyn li ca mnh: - Nu hp ng cho thu ti chnh c phng thc mua hn th ngi i thu c th mua ti sn thu, gi bn thit b c th c xc nh khi cc bn tho thun ghi vo hp ng hoc c xc nh mc gi thch hp ca thit b khi thi hn thu kt thc. Trn thc t, gi bn thng c xc nh mc danh ngha vo thi im bt u ca hp ng cho thu ti chnh. mt s nc trn th gii, vic xc nh gi bn thit b cng c thc hin di hai hnh thc: (i) xc nh vo thi im k hp ng; (ii) xc nh vo thi im bn thit b theo gi tr thc t. Chng hn nh, M, ngi ta phn hp ng thu xe hi thnh hai loi l: loi kt thc ng v loi kt thc m.
50

+ Hp ng thu kt thc ng: trong hp ng ny, gi tr cn li ca xe hi vo thi im kt thc hp ng c xc nh trc khi hp ng thu c giao kt (v d, sau khi thu, gi tr xe phi cn l 40%). Vo thi im kt thc hp ng thu, bn thu c s la chn mua xe ny theo gi (cn c vo gi tr cn li), cng thm chi ph qun l hnh chnh. + Hp ng thu kt thc m; loi hp ng thu kt thc m cng hot ng nh loi hp ng thu kt thc ng. Nhng ch khc ch, gi tr cn li ca xe hi c c tnh vo lc bt u thu. Khi ht hn hp ng thu, gi tr c c tnh so vi gi tr th trng thc t ca chic xe , v ngi i thu phi tr phn chnh lch m trn thc t c th l rt ln. - Nu khng c phng thc mua hn th bn thu c tip tc thu theo tho thun trong hp ng cho thu hoc bn thu c th s ch nh bn thu lm i l bn ti sn thu. Ngi i thu c th bn ti sn thu cho chnh bn thn mnh vi gi tr danh ngha c thng nht. Nu ngi i thu khng c ch nh bn li thit b th ti sn thu phi c gi tr ngay lp tc cho bn cho thu. b. Chm dt do li ca cc bn trong quan h hp ng (chm dt trc khi ht thi hn thu). c trng c bn ca hp ng cho thu ti chnh l khng th hu ngang theo ch ca mt trong hai bn. Nhng iu ny khng c ngha l trong thi gian thc hin hp ng khng mt bn no c quyn n phng chm dt hp ng. Mt bn trong quan h hp ng cho thu ti chnh ch c quyn n phng chm dt hp ng nu hp ng ghi nhn vic mt bn c li l iu kin chm dt hp ng hoc do php lut quy nh. - Trng hp hp ng b hu b trc khi thc hin do li ca bn thu, bn thu phi hon tr mi t hit hi cho cng ty cho thu ti chnh. - Theo quy nh ti khon 1, iu 27, Ngh nh 16, Cng ty cho thu ti chnh c th chm dt trc thi hn cho thu, nu: + Bn thu khng tr tin theo quy nh trong hp ng cho thu ti chnh. + Bn thu vi phm mt trong cc iu khon (thng l cc iu khon c bn) ca hp ng cho thu ti chnh.
51

+ Bn thu b ph sn, gii th. + Ngi bo lnh b ph sn, gii th v bn cho thu khng chp thun ngh chm dt bo lnh hoc ngh ngi bo lnh khc thay th ca bn thu. Quyn s hu hp php i vi ti sn thu lun thuc v bn cho thu trong sut thi hn thu v bn thu ch c quyn hng li nhun thng qua vic s dng ti sn thu theo ng tho thun trong hp ng. Do , trong trng hp hp ng cho thu ti chnh b chm dt trc thi hn theo mt trong nhng trng hp nu trn, bn thu phi thanh ton ngay ton b s tin thu cn li cho bn cho thu. Nu bn thu khng thanh ton c s tin thu, bn cho thu c quyn thu hi ngay lp tc ti sn cho thu v bn thu phi bi thng thit hi vt cht cho bn cho thu. Sau khi thu hi ti sn cho thu, bn cho thu c quyn chuyn nhng hoc cho bn khc cho thu ti sn. Tuy nhin, vn thu hi li ti sn cho thu cng c vn . Trn thc t, trong thi gian qua, cc cng ty cho thu ti chnh ch yu cho thu taxi, xe vn ti c nh, u ko cng t n, dy chuyn sn xut may Ngha l i tng ca hp ng l nhng ti sn c gi tr trung bnh, c tnh thanh khon tng i cao. Tuy nhin, i vi nhng ti sn l dy chuyn hay cng ngh thng c gi tr ln, c hao mn v hnh cao v li khng c nhu cu s dng rng ri th ngay c khi ti sn c thu v t bn thu, bn cho thu vn phi gnh chu ri ro v vic x l ti sn . Khi thit b my mc ang cn vn hnh th n c gi tr kinh t thc nhng khi n c a vo khi bi th gi tr thc ca n b gim st nhanh chng. Kh khn nu trn lm cho mt s bn thu chy trong quan h thanh ton tr n. khc phc tnh trng ny, c l php lut cn phi quy nh bn thu khng ch c ngha v mua bo him ri ro ti sn thu m cn phi mua bo him i vi chnh trch nhim chi tr thanh ton. Bin php ny c th lm tng chi ph kinh doanh ca bn thu nhng s l bin php an ton cho cng ty cho thu ni ring v cho h thng cc ch nh ti chnh ni ring. Phn ph bo him trch nhim chi tr c th c san s gia bn cho thu v bn thu. y khng phi l trng hp c bit trong hot ng tn dng bi l ngha v mua bo him tin gi ca qu tn dng nhn dn c thc hin trong nhiu nm nay.

52

Trong trng hp bn thu b ph sn, gii th, mt kh nng thanh ton th quyn s hu ca Cng ty cho thu ti chnh i vi ti sn thu khng b nh hng. Bi v, ti sn thu khng c coi l ti sn ca bn thu khi x l ti sn tr n cho cc ch th khc. Mc d hp ng phi chm dt trc thi hn nhng bn thu vn phi thanh ton ngay cho bn cho thu tt c cc khon tin thu cn thiu v cc khon tin n khc vo ngy chm dt hp ng. Bi thng cho bn cho thu ton b cc tn tht m bn cho thu phi chu nu bn cho thu khng bn c ti sn thu hoc khi s tin thu c t vic bn ti sn thu khng bng s tin cn li trong hp ng thu. Ngoi ra cn phi thanh ton cho bn cho thu ton b nhng chi ph lin quan nh chi ph php l, chi ph thu hi v ct gi ti sn thu, chi ph sa v bo dng cn bo m thit b lun trong trng thi tt, c th s dng c. Cc quy nh ny nhm mc ch bo m quyn li cho bn cho thu trong vic thu hi vn u t v s tin mua ti sn chnh l tng gi tr u t. Gi tr ny (cng li) c thu hi thng qua tin thu. Do , nu hp ng chm dt trc thi hn th bn thu vn c ngha v thanh ton trn vn hp ng. m bo quyn bnh ng trong quan h hp ng cho thu ti chnh, php lut hin hnh khng ch dng li vic quy nh cc bin php bo m quyn v li ch ca bn cho thu m cn t ra mt s quy nh nhm bo v bn thu trong quan h hp ng. - Theo quy nh ti khon 2 iu 27 Ngh nh 16, bn thu cng c th chm dt hp ng trc thi hn nu: + Ti sn thu khng c giao ng hn do li ca bn cho thu (c th do li ca bn cho thu khi khng thc hin ng hn hp ng bn hoc khng thanh ton ng hn cho Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). Theo chng ti, trong trng hp ny, php lut nn quy nh bn thu c quyn la chn cc gii php: Yu cu hp ng thu phi c thc hin y v phi tr tin pht trang tri thit hi do vic chm tr hoc yu cu hu b hp ng thu v bn cho thu phi bi thng bt k thit hi hay mt mt no m bn thu phi chu do li ca bn cho thu khng tun th cc cam kt trong hp ng thu.
53

+ Bn cho thu vi phm cc iu khon trong hp ng, th theo quy nh ca php lut, bn cho thu s phi bi thng mi thit hi c th xy ra cho bn thu. - Php lut hin hnh khng quy nh trng hp ti sn thu khng c giao do li ca nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). V im ny theo chng ti, php lut nn cho php bn thu l mt bn c quyn v ngha v lin quan trong hp ng mua bn ti sn gia bn cho thu v nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) Theo cch , bn thu c th s c quyn hnh ng trc tip chng li Nh sn xut (hoc nh cung cp thit thit b) buc Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) phi thc hin mt cch tho ng ngha v ca mnh v nhn c t Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) tin bi thng cc thit hi do li ca Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) tin bi thng cc thit hi do li ca Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) m khng lm nh hng ti cc quyn ca bn cho thu i vi bn thu hay Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b). Vic a quyn ny vo quy ch c p dng l tha nhn quyn li ca bn thu trong vic chuyn giao ng hn ti sn cho thu. Nu thiu quy nh ny th bn thu khng c quyn hnh ng php l trc tip chng li Nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) v nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) ch b rng buc hp ng (hp ng mua bn ti sn) i vi bn cho thu. Quyn ca bn cho thu (ch s hu ti sn) kin nh sn xut (hoc nh cung cp thit b) khi c li vn c bo lu. c. Hp ng thu chm dt trc khi kt thc thi hn thu trong trng hp ti sn thu b mt, h hng khng th khc phc, sa cha c (khon 3, iu 27, Ngh nh 16). Trong trng hp ny, bn cho thu phi hon tr li cho bn thu s tin bo him ti sn khi bn thu tr s tin thu phi tr cho bn cho thu v khi bn cho thu nhn c tin bo him do c quan bo him thanh ton. d. Hp ng cho thu ti chnh c chm dt trc khi kt t hc thi hn cho thu trong trng hp bn cho thu chp thun thu thanh ton ton b tin thu trc thi hn ghi ti hp ng cho thu ti chnh. II.5.2. Gii quyt tranh chp.
54

Tranh chp l hin tng php l pht sinh khi c nhng mu thun hay xung t v quyn, ngha v gia cc nh u t, cc doanh nghip vi t cch l ch th trong quan h php lut. Nh ngh n cc phn trn, nu theo quy nh ca php lut hin hnh, chng ta khng th xc nh c hp ng cho thu ti chnh l kinh t hay dn s. Chnh v iu ny, ti c th khng nh rng: vic xc nh bn cht php l ca hp ng cho thu ti chnh ging nh vic xc nh bn cht ca hp ng tn dng. Theo : + Hp ng cho thu ti chnh c coi l hp ng nu n c giao kt gia cng ty cho thu ti chnh vi khch hng thu l ch th kinh doanh v vic giao kt hp ng cho thu ti chnh l nhm mc ch kinh doanh. Cn c vo iu 12 php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t (c hiu lc thi hnh t ngy 1/7/1994) v iu 1 Ngh nh 116 ngy 5/9/1994 v T chc v hot ng ca Trng ti kinh t v Trng ti kinh t c thm quyn gii quyt cc tranh chp v hp ng cho thu ti chnh. + Hp ng cho thu ti chnh c coi l hp ng dn s nu n c giao kt gia cng ty cho thu ti chnh vi khch hng thu khng phi l ch th kinh doanh hoc l ch th kinh doanh nhng vic giao kt hp ng cho thu ti chnh ch nhm mc ch tiu dng, sinh hot. Khi , cc tranh chp pht sinh s c gii quyt theo trnh t t tng c quy nh ti php lnh th tc gii quyt cc v n dn s (c hiu lc t ngy 1/1/1990). Tm li, trong ni dng ca phn ny, kho lun ch tp trung nu ra mt s kha cnh php l c bn ca hp ng cho thu ti chnh, trn c s so snh vi hp ng thu ti sn thng thng. Cc quy nh hin hnh cn nhiu im hn ch khi quy nh v ch nh ny. V vy, trong thi gian ti, chng ta cn c k hoch sa i b sung kp thi cho ph hp hn vi tnh hnh cho thu ti chnh Vit Nam. Phn tip theo, kho lun s cp n tnh hnh cho thu ti chnh Vit Nam, ng thi ch ra nhng im cn hn ch v mi trng php l i vi lnh vc ny.

55

CHNG III. THC TRNG V GII PHP HON THIN PHP LUT V HP NG CHO THU TI CHNH VIT NAM III.1. Thc trng quy nh php lut v hp ng cho thu ti chnh. Hin nay, c s php l cc ch th tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh l da trn cc vn bn sau: - B lut dn s - Lut Cc t chc Tn dng - Php lnh hp ng kinh t - Ngh nh 16 - Cc vn bn hng dn thi hnh Ngh nh nu trn hoc di dng Quyt nh do cc Cng ty cho thu ti chnh ban hnh, thng l ban hnh "Quy trnh nghip v cho thu ti chnh". Nh vy, cho n thi im hin nay, chng ta cha c mt vn bn c th iu chnh quan h hp ng cho thu ti chnh. Bn cnh , trong s cc vn bn nu ch c mt s t cc quy nh cp n kha cnh php l v hp ng cho thu ti chnh. Chnh iu ny gy khng t kh khn khng ch ring i vi cc Cng ty cho thu ti chnh m ngay c i vi ngi thu. Bi v, cc ch th lun lo s khi quyn li ca h c th b xm phm nhng khng c mi trng php l m bo cho cc quyn ny. C th nu ra mt dn chng c th nh sau: Trong trng hp hp ng cho thu ti chnh c xc nh l hp ng kinh t (nh cp n phn trn) . Khi , cc quy nh ti Php lnh hp ng kinh t s c p dng. Nhng chng ta nhn thy rng, mt s cc quy nh ca Php lnh hp ng kinh t bc l nhiu hn ch, thiu st m vo nm 1989 cc nh son tho Php lnh hp ng kinh t khng th lng trc c s phc tp ca vn ny. iu ny c th l gii: Do Php lnh hp ng kinh t xy dng vo thi im m nn kinh t nc ta ang chuyn mnh sang kinh t th trng, cc mi quan h x hi cha tht s n nh, mt s
56

quan h x hi cn cha pht sinh. C th nu ra mt s hn ch, thiu st ca Php lnh ny: + Cc vn bn php lut v hp ng kinh t cha quy nh cc iu kin c hiu lc ca hp ng kinh t. Trong lc cc iu kin c hiu lc ca hp ng kinh t l c s khng th thiu quy nh s v hiu ca hp ng kinh t v x l hp ng kinh t v hiu. + V ch th ca hp ng kinh t: Trong nn kinh t nhiu thnh phn, cc bn tham gia quan h hp ng kinh t u t nguyn, bnh ng, t chu trch nhim v khng tri php lut, do vy nn m rng phm vi ch th ca hp ng kinh t. Khng nn b hp, buc mt trong cc bn giao kt phi l php nhn trnh nhng phin phc, phi l. + V hp ng kinh t v hiu: Khng nn quy nh, trc khi xt hp ng kinh t c v hiu hay khng, phi xt n c phi l hp ng kinh t hay khng. V nh vy, chng ta s b sung thm cc iu kin hp ng kinh t v hiu: hp ng vi phm v hnh thc, hoc thiu nhng iu khon ch yu ca hp ng. + V s l hp ng kinh t v hiu: b sung nguyn tc li trong x l hp ng kinh t v hiu. Bn no c li trong vic giao kt hp ng kinh t v hiu th phi chu bi thng thit hi xy ra cho bn cng giao kt. + V thi hn cc bn tranh chp yu cu c quan c thm quyn gii quyt: nn quy nh l 6 thng, k t ngy pht hin vi phm hoc k t ngy ht thi hn thc hin hp ng. C quan c thm quyn gii quyt l To n nhn dn, Trng ti kinh t (phi Chnh ph) khi c quan ny thnh lp v i vo hot ng v Trung tm Trng ti quc t thuc phng thng mi v cng nghip Vit Nam. + Php lnh hp ng kinh t cha phn bit hp ng v hiu tuyt i v hp ng v hiu tng i (c th b tuyn b v hiu, c th khng b tuyn b v hiu, trong lc s phn bit ny l cn thit t x l i vi mi loi hp ng v hiu khch quan v cng bng hn (chng hn, hp ng v

57

hiu tng i ch c th b tuyn v hiu theo yu cu ca cc bn tham gia quan h hp ng). Nh vy, vn bn php l quan trng nht khi cc ch th tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh (nu l hp ng kinh t) li c nhiu im hn ch nh nu. Chnh iu ny v ang gy ra nhiu tr ngi ln trong vic thc y vic pht trin th trng cho thu ti chnh nc ta. Bi l nhng li ch m nghip v cho thu ti chnh mang li l rt ln, n lm gim nhng kh khn v vn u t di hn vao my mc, thit b ca cc doanh nghip, to iu kin cc doanh nghip tip cn vi thit b v cng ngh hin i; cho thu ti chnh ang t ra rt thch hp vi cc doanh nghip trong giai on ti cu trc v c cu li dy truyn cng ngh sn xut, cc doanh nghip mi thnh lp. B lut Dn s nm 1995 khc phc mt phn nhng im hn ch, thit st, bt cp ca ch nh Hp ng kinh t v hp ng v hiu v x l hp ng v hiu. B lut Dn s quy nh r cc iu kin v hiu lc ca hp ng thng qua vic quy nh cc iu kin c hiu lc ca giao dch dn s. Trong s t cc vn bn php lut quy nh v lnh vc cho thu ti chnh (Lut Cc t chc Tn dng, v Ngh nh 16) hin nay cha thng nht v khi nim "cho thu ti chnh". - Theo khon 11 iu 20 Lut Cc t chc Tn dng quy nh: "cho thu ti chnh l hot ng tn dng trung hn, di hn trn c s hp ng cho thu ti sn gia bn cho thu l t chc tn dng vi khch hng thu. Khi kt thc thi hn, khch hng mua li hoc tip tc thu ti sn theo cc iu kin tho thun trong hp ng thu. Trong thi hn cho thu, cc bn khng c n phng hu b hp ng". - iu 1 Ngh nh 16 quy nh: "cho tu ti chnh l hot ng tn dng trung v di hn thng qua vic cho thu my mc, thit b, phng tin vn chyn v cc ng sn khc trn c s hp ng cho thu gia bn cho thu vi bn thu. Bn cho thu cam kt mua my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc theo yu cu ca bn thu v nm gi quyn s hu i

58

vi cc ti sn cho thu. Bi thu s dng ti sn thu v thanh ton tin thu trong sut thi hn c hai bn tho thun. Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua li ti sn thu hoc tip tc thu li theo cc iu kin tho thun trong hp ng cho thu ti chnh". Khi nim "cho thu ti chnh" trong Lut Cc t chc Tn dng khng n r c bn cht, c im ca cho thu ti chnh. Bn cnh , ti khi nim cho thu ti chnh trong Lut Cc t chc Tn dng, nh lm lut x nh bn cho thu l "cc t chc tn dng". Cng ti Khon 1 iu 19 Lut Cc t chc Tn dng quy nh: T chc tn dng l doanh nghip c tnh lp theo quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut hot ng kinh doanh tin t v s dng tin gi cp tn dng, cung ng cc dch v thanh ton. Quy nh ny cho chng ta thy, bn cho thu c th thc hin mt s dch v ngn hng vi ni dung "nhn tin gi v s dng tin gi cp tn dng, cung ng cc dch v thanh ton" v iu ny dng nh mu thun vi iu 2 Ngh nh 16 khi khng nh: "Cng ty cho thu ti chnh l mt t chc tn dng phi ngn hng". Theo , Cng ty cho thu ti chnh c nhn tin gi c k hn t mt nm tr ln ca t chc, c nhn (im a Khon 1 iu 16 Ngh nh 16) nhng khng c cung ng cc dch v thanh ton nh quy nh ti Lut Cc t chc Tn dng. T nhng phn tch nu trn, theo chng ti php lut nn quy nh thng nht ni hm khi nim "cho thu ti chnh", iu ny rt c ngha khi nghin cu v lnh vc ny. Chng ti ng vi quy nh v ni hm khi nim "cho thu ti chnh" m Nghi nh 16 a ra. Ngoi ra cc vn bn php lut nu trn cha c th ho c ht cc quan h x hi pht sinh trong hot ng cho thu ti chnh. C th nu ra mt vi v d nh sau: - Lut Cc t chc Tn dng v Ngh nh 16 u khng c nhng quy nh nghi nhn quyn v ngha v ca nh sn xut (nh cung cp thit b). Cho d trong quan h hp ng cho thu ti chnh, nh sn xut khng tham gia trc
59

tip vo vic giao kt hp ng m ch c trch nhim cung cp ng cc yu cu v my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc. iu ny l cn thit khi nn kinh t nc ta ang tng bc hi nhp vi nn kinh t th gii, cc hp ng cho thu ti chnh khng ch c giao kt gia cc ch th trong nc m cn c s tham gia cc ch th ngi nc ngoi. Chnh v iu ny, bo v quyn li ca bn trong quan h hp ng, pht lut nn quy nh trch nhim ca nh sn xut trong vic cung cp thit b cho bn thu. - Cc quy nh ca php lut hin hnh cha nghi nhn cch thc x l hp ng khi kt thc hp ng theo tho thun. Theo quy nh ca php lut, khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua li ti sn hoc tip tc thu theo cc iu kin tho thun trong hp ng cho thu ti chnh (Khon 2 iu 1 Ngh nh16). III.2. Gii php hon thin php lut v hp ng cho thu ti chnh. Trong thi gian ti, khyn khch hot ng cho thu ti chnh pht trin rng khp, chng ta phi c nhng chnh sch r rng, c th i vi lnh vc ny. iu ny l hon ton thit yu khi c s h tng ca cc doanh nghip trong v ngoi quc doanh ang tng bc xung cp. Do , cho thu ti chnh v ang l phng thc vay vn trung v di hn (di dng my mc thit b) rt c hiu qu i vi cc doanh nghip ni trn. Chnh v iu ny, cc quy nh ca php lut phi ngy cng hon thin hn na to ra mt "hnh lang" php l an ton cho cc ch th tham gia. Trong phm vi bi Kho lun, chng ti ch a ra mt s kin ngh v xut gii php hon thin v khung php l i vi hot ng cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni ring. Th nht; Trong thi gian ti, chng ta phi xy dng mt vn bn hon chnh quy nh v quan h cho thu ti chnh (xy dng Lut v hp ng cho thu ti chnh) Vn bn ny s l c s php l quan trng cc ch th an tm khi giao kt hp ng cho thu ti chnh, v h tin rng quyn v ngha v ca mnh s lun lun c bo m, ng thi, y cn l cng c php l hu hiu Ngn hng Nh nc thc hin chc nng qun l Nh nc i vi
60

hot ng ca cc t chc tn dng v hot ng ngn hng ca cc t chc khc, m ng v Nh nc ta giao ph. Th hai; T phn tch mc III.2, php lut cn quy nh thng nht cch dng khi nim "cho thu ti chnh". iu nau s gp phn gip mi ngi hiu r c bn cht cng nh cc c im ca cho thu ti chnh. Th ba; T phn tch mc II.2.3 v III.2, php lut cn c th ho cc mi quan h gia nh sn xut vi bn cho thu hoc gia nh sn xut vi bn thu trong cc quy nh ca php lut. Theo chng ti, php lut cn quy nh trch nhim ca nh sn xut trong trng hp ti sn thu khng giao ng hn theo tho thun trong hp ng. Theo , nh sn xut ngoi vic phi chu trch nhim trc bn cho thu (theo hp ng mua bn ti sn) m cn phi chu trch nhim trc bn thu. Bi nu t sn thu khng giao ng hn s nh hng n hot ng sn xut kinh doanh ca bn thu. Th 4; Ban hnh vn bn hng dn thi hnh nghip v cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni ring. iu ny l cn thit, v trong thi gian ti, khi php lut m rng v mt ch th (bn thu c th l c nhn) th phi c hng dn c th v hp ng c giao kt gia Cng ty cho thu ti chnh v c nhn l kinh t hay dn s? Hp ng cho thu ti chnh theo cc quy nh ti Ngh nh 16 c ging vi Hp ng tn dng c quy nh trong Lut Cc t chc Tn dng khng? Th nm; T phn tch II.2, cc quy nh iu kin v ch th (bn thu) trong vic tham gia giao kt hp ng cho thu ti chnh cho thu phi c c th ho trong cc vn bn php lut. Cc iu kin c th l: i vi php lut: + Phi c thnh lp v hot hp php; + C tnh trng ti chnh lm mnh; + C nhu cu i mi trang thit b, my mc nhm hin i ho v hp l ho sn xut; + C nhng m bo thch hp cho ti sn thu, khi Cng ty cho thue ti chnh yu cu (ti sn th chp, cm c, bo lnh).
61

i vi c nhn: Ngoi nhng iu kin nu trn, c nhn phi c h khu thng tr c php lut tha nhn. Cc quy nh ny rt c ngha trong vic bo v quyn li ca bn cho thu khi m h ch nm trong tay quyn s hu ti sn thu v mt php l trong sut thi hn thu. Th su; Ngh nh 16 sa i, b sung mt s quy nh ca Ngh nh 64, song ngh nh 16 cng cn quy nh cc iu kin xc nh mt giao dch c goi l giao dch cho thu ti chnh. C th, phi b sung quy nh v "thi hn cho thu". Theo chng ti, quy nh v thi hn cho thu mt loi ti sn t nht phi bng 60% thi gian cn thit khu hao ti sn thu (Khon 3, iu3 Ngh nh 64) l hi "cng nhc", c bit, i vi nhng ti sn c gi tr ln, thi gian 1 khu hao ti sn di nhng bn thu ch mun thu trong mt thi gian ngn t c mc ch v nhu cu ca mnh. Chnh v vy, php lut nn quy nh: Thi hn cho thu chim phn ln thi gian hu dng ca ti sn thu", cn vic quy nh thi hn c th i vi tng loi i tng ca hp ng thu do cc bn tho thun v nghi vo hp ng. Th by; M rng thm v i tng (bt ng sn) ca hp ng cho thu ti chnh. Chng ta khng nn dng li vic quy nh: ti sn cho thu ch l my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc. Th tm; Php lut nn quy nh r rng cch thc x l ti sn khi hp ng cho thu ti chnh chm dt thi hn theo tho thun ca cc bn trong hp ng thu. Trong trng hp ny, c th t ra cc trng hp sau: -Nu c phng thc mua hn th ngi i thu c th mua ti sn thu, gi bn c th c xc nh theo tho thun v nghi vo hp ng hoc xc nh theo gi tr ca ti sn vo thi im chm dt hp ng. - Nu khng c phng thc mua hn, bn thu c th tip tc thu theo tho thun trong hp ng thu hoc bn cho thu s ch nh bn thu lm i l bn ti sn thu. Th chn; Trong trng hp chng ta xc nh c loi hp ng cho thu ti chnh. Trong trng hp chng ta xc nh c loi hp ng cho thu ti
62

chnh l kinh t hay dn s th vic xc nh c quan gii quyt s cn c vo cc vn bn quy nh trnh t t tng kinh t hoc dn s.

63

PHN KT LUN Nghin cu nhng kha cnh php l v cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni ring l vic lm rt cn thit to ra mt "hnh lang" php l an ton, c hiu qu. iu ny c ngha to ln, n to iu kin thc y bic u t, thay th mi ton b c s h tng (gm my mc, trang thit b) ca cc doanh nghip, to c hi cho cc doanh nghip m rng hot ng sn xut kinh doanh, gp phn nhm y nhanh s pht trin ca nn kinh t nc ta hin nay. iu ny ph hp vi ng li, chnh sch m ng v Nh nc ta ra ti i hi i biu ton quc ln th IX. Trong thi gian ti, chng ta phi c k hoch xy dng mt h thng php lut hon chnh iu chnh hot ng cho thu ti chnh ni chung v hp ng cho thu ti chnh ni ring. tip tc hon thin nhng quy nh php lut hin hnh, trong phm vi Kho lun, chng ti c gng nghin cu c tnh cht tng qut, h thng cc quy nh ca php lut v hp ng cho thu ti chnh nhm lm r thm mt s quy nh hin ang cn tranh lun v xut thm mt s kin nhm gp phn hon thin cc quy nh ny. Do hn ch v khun kh Kho lun, thi lng ngun ti liu cng nh kh nng nhn thc ca bn thn, chc chn kho lun khng trnh khi nhng thiu st. Chng ti rt mong nhn c nhng kin ng gp xy dng.

64

DANH MC TI LIU THAM KHO 1. Bo co ca Ban chp hnh Trung ng ng Kho VIII ti i hi i biu Ton quc ln th IX ca ng. 2. Nh xut bn Chnh tr Quc gia, Hin php Vit Nam (nm 1946, 1959,1980,192), H Ni - 1995. 3. Nh xut bn Chnh tr Quc gia, Lut cc T chc tn dng, H ni 1998. 4. Nh xut bn Chnh tr Quc gia, B lut Dn s ca cc nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, H ni - 1995. 5. i hc Quc gia H ni - Kho Lut, Gio trnh Lut kinh t, Nh xut bn i hc Quc gia H ni, nm 1997. 6. Trng i hc Lut H ni, Gio trnh Lut dn s Vit Nam, Nh xut bn cng an nhn dn, H ni - 1997. 7. Trng i hc kinh t Quc dn, Nhng gii php nhm hon thin v pht trin nghip v thu mua Ngn hng nng nghip v pht trin nng thn Vit Nam, V Quc Trung, Lun n thc s khoa hc kinh t, H ni 1997. 8. Trng i hc Quc gia H ni - Khoa Lut, Mt s ni dung c bn ca hp ng thu ma (Leasing), ng Vn Chin, Lun vn tt nghip, H ni 8/1997. 9. Trng i hc Tng hp H ni, Mt s vn php l c bn trong c ch thu mua, inh Th Thu Hng, Lun vn tt nghip, H ni - 1995. 10. Ti liu hi tho v nghip v thu mua (Leasing). 11. Bo co kh thi v vic thit lp nghip v ti tr thu mua thit b my mc ti Vit Nam. 12. Mt s kin tng quan v c s php l thu mua thit b quc t. 13. Gii thiu chung v dch v thu mua. 14. Nh xut bn Tr, Tm hiu v s dng hp ng tn dng thu mua, Trn T T, nm 1995.

65

15. L Quc Hng, Thu ti chnh: cc hnh thc, li ch v quy nh hin hnh ca php lut Vit Nam, Tp ch Nghin cu lp php. 16. Mnh Tun, Cho thu ti chnh - Nhng thun li v tr ngi v mi trng php l, trang 10, Thi bo kinh t Vit Nam s 11/1998. 17. Ths. Phm Giang Thu, V hot ng cho thu ti chnh, Tp ch lut hc, trang 35,38,1999. 18. Ths. V H Cng, Cho thu ti chnh nc ta hin nay - Thc trng v gii php, trang 10, Tp ch Khoa hc, Cng ngh, Mi trng, s 4/2001. 19. Ti liu ca Cng ty ti chnh (IFC) nm 1993 v tn dng thu mua. 20. Bo co s kt hot ng ca cc Cng ty cho thu ti chnh, 16/5/2000. 21. Trng i hc Lut H ni, Gio trnh lut Ngn hng, Nh xut bn Cng an nhn dn, nm 1998.

66

67