Tai lieu duoc cung cap tu dien dan sinh vien khoa QTKD - Dai hoc Mo Tp.HCM - http://openba.

net

OÂN TAÄP LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC

Caâu 1 : Trình baøy quan ñieåm nhaân sinh quan trong Trieát hoïc Phaät
Giaùo AÁn Ñoä coå ñaïi.
* Sô löôïc tieåu söû :
_ Phaät Giaùo laø traøo löu toân giaùo, xuaát hieän khoaûng TK6 TCN ôû mieàn Baéc
AÁn Ñoä. Phaät Giaùo phaûn aùnh söï phaûn ñoái ñaïo Balamon, söï phaân chia ñaúng
caáp khaéc nghieät, ñoøi töï do tö töôûng, lyù giaûi söï khoå ñau cuûa con ngöôøi, vaø
ñi tìm con ñöôøng ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi khoå ñau. _ Phaät Giaùo ñöôïc
xaây döïng treân cô sôû ñôøi soáng cuûa ñöùc Thích Ca Maâu Ni (Sakyamauni –
töùc laø baäc hieàn giaû doøng Sakya ) Phaät (Buït) coù nghóa laø ñaáng giaùc ngoä
ngöôøi khaùc. _ Lòch söû cuûa ñaïo Phaät ñöôïc ghi cheùp trong kinh Jakata (
ñöôïc vieát sau khi Phaät ñaõ maát 100 naêm ), theâm nöõa, toân giaùo khi xaây
döïng toân giaùo cuûa mình thöôøng theâm thaét caùc chi tieát ñeå laøm taêng chaát
linh thieâng. Tuy nhieân, giôùi nghieân cöùu ñeàu thoáng nhaát ôû caùc ñieåm sau :
+ Phaät laø ngöôøi coù thaät, con cuûa vöông haàu soáng caïnh daõy nuùi Malayia,
boá laø Suildhodina, vaø meï laø Maga. Töông truyeàn ñöùc Phaät khi sinh ra noùi
ñöôïc ngay, 1 tay chæ leân trôøi, 1 tay chæ xuoáng ñaát, meï ñöùc Phaät maát, soáng
vôùi dì gheû ( cuõng laø dì ruoät ).
+ Theo Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam; Phaät sinh 624 TCN, theo taøi lieäu
cuûa Trung Quoác trong taùc phaåm Tyø Baø Sa Luaän cho raèng Phaät sinh 486-
386 TCN.
+ Phaät ñi tu vì : ngay töø nhoû laø ngöôøi töø bi yeâu thöông nhaân loaïi. Naêm 19t,
vua baét Phaät laáy vôï, vì sôï Phaät boû nhaø neân moãi laàn Phaät ñi chôi ñeàu cho ñi
theo vaø 4 laàn Phaät ñi chôi ñeàu gaëp caûnh khoå. Naêm 29t, Phaät töø boû taát caû (
vôï, con, cung ñieän ) ñeå ñi tu. Luùc ñaàu tu ôû doøng Sankhya ( laáy roi quaät
vaøo ngöôøi ) 6 naêm nhöng khoâng giaùc ngoä neân Phaät ñaõ boû xuoáng nuùi ñoåi
caùch tu. Phaät ngoài goác caây boà ñeà 48 ngaøy vaø khi nhaän 1 baùt söõa töø tay coâ
gaùi chaên boø, coù 1 luoàng saùng töø trôøi chieáu xuoáng neân giaùc ngoä.
+ Sau ñoù Phaät trôû veà doøng Sankhya giaùc ngoä cho caùc baïn cuøng tu, roài
truyeàn ñaïo khaép nôi, gaëp muøa möa thì löu laïi, muøa khoâ thì tieáp tuïc truyeàn
ñaïo.
+Naêm 80t, ñöùc Phaät maát ôû Korilaga, sau khi maát xaùc Phaät ñöôïc thieâu vaø
laáy tro ñeå thôø ôû chuøa Xaù Lôïi ( nôi thôø cuûa Phaät ). _ Lyù thuyeát Phaät Giaùo
môû ra 1 vaán ñeà raát môùi veà nhaân sinh : Phaät chuû tröông khoâng taùn thaønh
ñaúng caáp. Sau khi ñöùc Phaät maát. Ca Dieáp ñaõ trieäu taäp Keát taäp 1 goïi laø
vöông saùng. Hoïc troø cuûa Phaät ngoài nhôù laïi lôøi Phaät daïy roài bieân soaïn Kinh
Taïng & Luaät Taïng. Keát taäp 2 ñöôïc trieäu taäp sau khi ñöùc Phaät maát 100
naêm, xuaát hieän maâu thuaãn : 1 soá ñoâng ñoøi söûa laïi Kinh Tang & Luaät
Taïng, 1 soá khaùc trung thaønh neân chia thaønh 2 phaùi. Keát taäp 3 ñöôïc hoïp
245 TCN ôû Pata Lipatra döôùi söï baûo trôï cuûa vua kabusa : bieân soaïn hoaøn
chænh veà 3 kinh : luaân, sö, taïng . Keát taäp 4 hoïp TK2 döôùi söï chuû toaï cuûa
nhaø tö keá höõu, chuû tröông phoå bieán & truyeàn baù tö töôûng ra beân ngoaøi.
TK5 sau CN, ngöôøi hung noâ xaâm löôïc & huûy dieät Phaät Giaùo -> Phaät
Giaùo suy taøn ôû AÁn Ñoä ( nhöng vaãn laø toân giaùo lôùn ) . TK8 vua Hexa khoâi
phuïc Phaät Giaùo. Sau ñoù, ngöôøi Hoài Giaùo xaâm löôïc AÁn Ñoä -> Phaät Giaùo
suy taøn & TK12 bieán maát hoaøn toaøn ôû AÁn Ñoä.
TK18 -> ñaàu TK19, ngöôøi Chaâu AÂu khuyeán khích Phaät Giaùo ôû AÁn Ñoä
> Phaät Giaùo ñöôïc khoâi phuïc. Maëc duø coù söï khoâi phuïc, nhöng Phaät Giaùo
khoâng coøn laø toân giaùo lôùn ôû AÁn. Duø vaäy AÁn chính laø queâ höông cuûa Phaät
Giaùo. Hieän nay Phaät Giaùo theá giôùi coù 1 traøo löu : Ñaïi Thöøa ( nhôø ñeán
ngöôøi khaùc nhaát laø nhöõng ngöôøi thaønh chính quaû ), Tieåu Thöøa ( söï noã löïc
coá gaéng cuûa chính baûn thaân mình ). Tieåu Thöøa, caáp cao nhaát laø La Haùn,
Ñaïi Thöøa laø Boà Taùt. Tö töôûng Phaät Giaùo luùc ñaàu truyeàn khaåu sau môùi vieát
thaønh vaên baûn.
* Quan ñieåm nhaân sinh quan
Nhaân sinh quan laø quan nieäm veà con ngöôøi, ñôøi ngöôøi, cuoäc soáng. Toaøn
boä nhaân sinh quan cuûa Phaät Giaùo ñöôïc theå hieän trong Töù Dieäu Ñeá ( 4
nguyeân lyù thieâng lieâng & thaàn dieäu cuûa ñaïo Phaät ) . _ Khoå ñeá : trong coå
ñaïi ñeà caäp ñeán baûn chaát cuûa nhaân sinh quan : cuoäc ñôøi coù yù nghóa nhö theá
naøo & mang baûn chaát gì? Theo quan nieäm Phaät Giaùo : ñôøi laø beå khoå (
nöôùc maét cuûa chuùng sinh ñoïng laïi ñaày hôn 4 beå ) . Theo Phaät goàm coù caùc
noãi khoå :
+ Nhò khoå : beân trong & beân ngoaøi .
+ Tam khoå : caùi khoå quaù khöù, hieän taïi & töông lai .
+ Töù khoå : sinh laõo beänh töû .
+ Baùt khoå .
+ Oaùn taêng hoäi .
+ Thuï bieät ly : ñang yeâu maø phaûi xa nhau -> khoå .
+ Sôû caàu baát ñaéc khoå : caùi ta mong muoán ( coâng danh , ñòa vò , phuù quyù ,
tình duyeân maø khoâng ñaït ñöôïc -> khoå ) .

+ Nguõ thuû uaån khoå : khoå vì thaân xaùc . Thoáng keâ laïi , ñôøi ngöôøi coù 110 noãi
khoå . Ñôøi laø beå khoå do :

+ Gaén vôùi cheá ñoä thoáng trò vaø ñaúng caáp khaéc nghieät ôû AÑ.

+ Voøng ñôùi quaù ngaén nguûi .

+ Nhaân ñeá ( taäp ñeá ) : Phaät giaûi thích nguyeân nhaân cuûa noãi khoå laø do
nguyeân nhaân nhaän thöùc , nguyeân nhaân tinh thaàn . Cuï theå laø do Thaäp nhò
nhaân duyeân & nghieäp baùo luaân hoài gaây ra .

+ Thaäp nhò nhaân duyeân :

. • Voâ minh : khoâng saùng suoát , khoâng nhaän thöùc söï vaät , hieän
töôïng .
. • Duyeân haønh : Haønh ñoäng cuûa yù thöùc , dao ñoäng cuûa taâm &
khuynh höôùng , manh nha cuûa nghieäp .
. • Duyeân thöùc : laø taâm thöùc cuûa con ngöôøi , töø choã trong saùng
caân baèng laø minh -> oâ nhieãm maát caân baèng laø voâ minh .
. • Duyeân danh saéc : laø söï hoäi nhaäp cuûa caùc yù thöùc tinh thaàn &
vaät chaát . Danh laø tinh thaàn , saéc laø vaät chaát . Cô theå caáu taïo bôûi nguõ uaån :
saéc ( vc ) , thuï ( caûm giaùc ) , töôûng , haønh , thöùc laø tinh thaàn .
. • Duyeân luïc nhaäp : laø quaù trình tieáp xuùc theá giôùi khaùch quan (
luïc caên tieáp xuùc luïc traàn )
. • Duyeân xuùc : laø söï tieáp xuùc phoái hôïp giöõa luïc caên , luïc traàn vaø
thöùc .
. • Duyeân thuï : thuï laø caûm giaùc , do tieáp xuùc maø naûy sinh caùi
caûm giaùc yeâu , gheùt , vui , buoàn .
. • Duyeân aùi : aùi töùc laø yeâu thích ( aùm chæ söï naûy sinh duïc voïng )
.
. • Duyeân thuû : ñaõ yeâu thích thì muoán giöõ laáy chieám laáy .
. • Duyeân höõu : laø tieán tôùi chuû theå chieám höõu ( caùi ta thì phaûi toàn
taïi höõu töùc laø ñaõ coù haønh ñoäng taïo nghieäp .
. • Duyeân sinh : ñaõ coù taïo nghieäp ( höõu ) töùc ñaõ coù nghieäp nhaân ,
aét coù nghieäp quaû -> sinh ra ta .
. • Duyeân laõo töû : ñaõ sinh ra thì phaûi giaø vaø cheát . Laõo Töû laø keát
quaû cuoái cuøng cuûa 1 quaù trình nhöng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân cuûa 1
voøng luaân hoài khaùc .

Nghieäp : sôïi daây taïo taùc noái caùi naøy vôùi caùi kia .
+ Nghieäp baùo luaân hoài : con ngöôøi coù tam nghieäp :
. • Thaân nghieäp : do haønh ñoäng gaây ra .
. • Khaåu nghieäp : do lôøi noùi gaây ra .
. • YÙ nghieäp : môùi chæ coù trong yù nghó .
Vì tam nghieäp cho neân con ngöôøi rôi vaøo 6 kieáp : Ñòa nguïc ; Ma
ñoùi ; suùc vaät ; atula ( nöûa ngöôøi nöûa vaät ) ; ngöôøi ; trôøi .
6 kieáp naøy luaân hoài maõi khoâng döùt , chæ khi naøo thaønh Phaät leân
coõi Phaät môùi thoaùt khoûi 6 kieáp .

_ Dieät ñeá : trong dieä ñeá Phaät khaúng ñònh , noãi khoå hoaøn toaøn coù theå tieâu
dieät ñeå chaám döùt nghieäp luaân hoài . Chæ ra con ñöôøng ta luyeän ñeå ñöôïc leân
nieát baøn .
Nghóa cuûa nieát baøn :
.+ Vieân tòch , rôi vaøo theá giôùi cuûa söï tòch dieät .
.+ Taây phöông cöïc laïc .
.+ Nôi thöôøng Laïc Ngaõ Tònh : thöôøng ( coøn maát ) laïc ( vui veû ) ngaõ (
baûn thaân mình ôû ñoù ) tònh ( trong saïch ) .
.+ Nôi hoaøn toaøn thuû tònh ñeå khoâng phaûi quay laïi laøm kieáp ngöôøi hay
kieáp khaùc chòu khoå .
.+ Phaät taïi taâm . Nieát baøn ñöôïc hieåu nhieàu nghóa nhöng toùm laïi nieát baøn
laø 1 traïng thaùi khoâng coøn yù thöùc vaø caùi voâ thöùc cuõng chìm vaøo chaân
khoâng , noù khoâng coøn laø 1 quaù trình , khoâng coù 1 noäi dung naøo . Taát caû chæ
coøn laïi söï yeân laëng voâ bieân . _ Ñaïo ñeá : ñöa ra con ñöôøng giaûi thoaùt dieät
khoå , thöïc chaát laø nhaèm tieâu dieät voâ minh , goàm baùt chaùnh ñaïo ( 8 con
ñöôøng chính ) , tam hoïc vaø luïc ñoä .
 .+ Baùt chaùnh ñaïo :

. • Chính kieán : hieåu bieát ñuùng ñaén .

. • Chính tö duy : suy nghó ñuùng ñaén .
. • Chính ngöõ : giöõ cho lôøi noùi ñöôïc chaân chính .
. • Chính nghieäp : nghieäp coù taø nghieäp vaø chính nghieäp . Chính
nghieäp phaûi giöõ caån thaän .
. • Chính meänh : phaûi tieát cheá duïc voïng , phaûi trì giôùi ( giöõ gìn
caùc ñieàu raên ) .
. • Chính tinh tieán : phaûi coá gaéng noã löïc trong vieäc tìm kieám vaø
truyeàn baù chaân lyù cuûa ñaïo Phaät
. • Chính nieäm : thöôøng phaûi nhôù Phaät vaø nieäm Phaät .
. • Chính ñònh : laø phaûi ngoài thieàn , tónh laëng , taäp trung tö töôûng
ñeå suy

nghó veà töù dieäu ñeá vaø voâ ngaõ voâ thöôøng .
+Tam hoïc : goàm giôùi , ñònh , vaø tueä .
. • Giôùi ( ñieàu raên ) : phaûi giöõ gìn caùc ñieàu raên goàm : nguõ giôùi (
baát saùt , baát ñaïo ñöùc laø khoâng troäm caép , baát voïng ngöõ töùc laø khoâng noùi
xaáu ngöôøi khaùc , baát taø taâm laø khoâng quan heä nam nöõ lung tung , baát töõu
töùc laø khoâng uoáng röôïu ) . Baùt giôùi ( khoâng xem ca nhaïc , khoâng naèm soaõi
tay chaân , khoâng aên quaù ngoï , khoâng laáy vôï laáy choàng , khoâng ñöôïc toàn
tröõ tieàn baïc , khoâng ñöôïc aên troäm, aên caép , khoâng ñöôïc noùi xaáu ngöôøi
khaùc , khoâng ñöôïc gieát haïi sinh vaät nhaát laø ngöôøi .
. • Ñònh : töùc laø thieàn ñònh töùc laø phaûi ngoài taäp trung tö töôûng
ñeán noãi queân heát moïi vieäc vaät xung quanh .
. • Tueä : laø trí tueä nhaø Phaät , phaûi naém vöõng caùc nguyeân lyù , giaùo
phaùp nhaø Phaät .

+ Luïc ñoä : 6 con ñöôøng , beán ñoø ñöa leân nieát baøn .
. • Boá thí : lôøi noùi , vieäc laøm , tieàn cuûa .
. • Trì giôùi : giöõ ñieàu raên .
. • Nhaãn nhuïc .
. • Tinh tieán : coá gaéng noã löïc .
. • Thieàn ñònh .
. • Trí tueä .

Caâu 2 : Trình baøy nhöõng tö töôûng cô baûn trong TH cuûa Khoång Töû .
* Sô löôïc tieåu söû :
Khoång Töû ( 551 – 479 ) TCN : oâng xuaát thaân trong 1 gia ñình quùi toäc nhoû
ñang bò sa suùt ôû nöôùc Loã . Tö töôûng cuûa Khoång Töû laø ñaïi dieän cho tö
töôûng cuûa boä phaän baûo thuû trong giai caáp quùy toäc, thò toäc Chu. Vì vaäy,
oâng muoán khoâi phuïc laïi phaùp cheá, kyû cöông cuûa nhaø Chu vaø ñaây laø laäp
tröôøng nhaát quaùn cuûa oâng. Tö töôûng trieát hoïc cuûa oâng theå hieän ôû 2 phöông
dieän cô baûn : Baûn theå luaän, Hoïc thuyeát veà chính trò- xaõ hoäi.
* Tö töôûng cô baûn :
_ Baûn theå luaän : Quan nieäm veà theá giôùi cuûa Khoång Töû chòu aûnh höôûng
tröïc tieáp bôûi quan nieäm veà theá giôùi cuûa ngöôøi Trung Quoác coå ñaïi ñöôïc
trình baøy trong kinh dòch. Theo quan ñieåm naøy thì vuõ truï ban ñaàu laø 1 môù
hoãn ñoän, trong ñoù coù toàn taïi caùi lyù goïi laø thaùi cöïc voâ hình. Thaùi cöïc voâ
hình naøy laø 1 theå thoáng nhaát cuûa 2 maët aâm vaø döông. Do söï töông taùc aâm
vaø döông thì sinh ra thanh khí, troïng khí : khí naëng boác leân laøm trôøi, troïng
khí laéng xuoáng loøng ñaát. Bôûi söï ñieàu hoøa aâm-döông cuûa trôøi ñaát sinh ra
vaïn vaät trong ñoù coù con ngöôøi. Theo quan ñieåm naøy, trôøi ôû ngoâi cao nhaát,
trôøi khoâng mang tính thaàn thaùnh maø trôøi mang tính duy vaät. Thaàn thaùnh
khoâng phaûi hö voâ maø con ngöôøi khoâng lyù giaûi ñöôïc.Baûn theå luaän cuûa
Khoång Töû coøn theå hieän trong quan ñieåm veà “trôøi”, “quûy thaàn”. Quan
nieäm veà trôøi, quûy thaàn cuûa oâng vaãn toàn taïi nhieàu maâu thuaãn theå hieän tö
töôûng cuûa oâng vöøa mang tính baûo thuû vöøa mang tính tieán boä. Cuï theå
Khoång Töû cho raèng : “trôøi” laø quy luaät, traät töï cuûa vaïn vaät vaø maët khaùc
oâng laïi khaúng ñònh coù söï toàn taïi cuûa thieân meänh vaø soá phaän cuûa moãi con
ngöôøi laø do thieân meänh qui ñònh. Maët khaùc, oâng cuõng khaúng ñònh raèng
con ngöôøi vôùi noã löïc chuû quan cuûa mình hoaøn toaøn coù theå thay ñoåi thieân
meänh. Quan nieäm veà “quûy thaàn”, Khoång Töû khoâng nghi ngôø söï toàn taïi
cuûa quûy thaàn vaø oâng laïi ít baøn ñeán quyû thaàn. OÂng khuyeân con ngöôøi ñoái
xöû vôùi quûy thaàn baèng caùch toân kính, xa laùnh vaø caûnh giaùc.
* Hoïc thuyeát cuûa Khoång Töû veà chính trò – xaõ hoäi :
Lyù töôûng chính trò cuûa Khoång Töû ñöôïc bieåu hieän taäp trung ôû trong caùc hoïc
thuyeát nhaân, leã, chính danh.
+ Nhaân: bao goàm nhieàu nghóa khaùc nhau song veà cô baûn nhaân ñöôïc
hieåu laø aùi nhaân (thöông ngöôøi). Thöông ngöôøi theo Khoång Töû laø vieäc gì
khoâng muoán xaûy ra vôùi mình thì ñöøng ñem aùp duïng cho ngöôøi khaùc.
Thöông
ngöôøi coøn ñöôïc hieåu mình muoán thaønh ñaït phaûi giuùp ngöôøi khaùc
thaønh ñaït, mình muoán laäp thaân phaûi giuùp ngöôøi khaùc laäp thaân. Thaân coøn
bao goàm haøng loaït caùc ñöùc tính khaùc nhau : khieâm toán, duõng caûm, thaät
thaø, trung, hieáu, hoïc gaén lieàn vôùi haønh, bieát yeâu ngöôøi ñaùng yeâu, bieát
gheùt keû ñaùng gheùt. Töø ñoù suy ra nhaân khoâng chæ laø thöông ngöôøi maø thöïc
chaát coøn laø ñaïo laøm ngöôøi. Tuy nhieân, hoïc thuyeát nhaân cuûa Khoång Töû laáy
vieäc yeâu thöông ngöôøi thaân laø cô sôû. Maët khaùc noù bò haïn cheá bôûi laäp
tröôøng giai caáp. Khoång Töû khaúng ñònh chæ ngöôøi quaân töû môùi coù ñöùc nhaân,
coøn keû tieåu nhaân thì khoâng coù ñöùc nhaân. Ñieàu kieän ñeå thöïc hieän ñöùc nhaân
laø phaåm chaát thaät thaø, chaát phaùt cuûa con ngöôøi.
.+ Leã : ñöôïc hieåu theo nghóa roäng laø theå cheá chính trò xaõ hoäi, laø phong
tuïc taäp quaùn truyeàn thoáng (sinh, töû, tang, hoân). Khoång Töû cho raèng caàn
phaûi duøng leã ñeå khoâi phuïc ñöùc nhaân, moïi ngöôøi caàn phaûi tuaân thuû theo leã,
phaûi soáng theo leã. Tuy nhieân caùi leã maø Khoång Töû ñeà caäp ñeán laø leã cuûa
nhaø Chu ñöùng treân laäp tröôøng baûo thuû trong giai caáp quùi toäc, thò toäc Chu.
OÂng muoán khoâi phuïc laïi caùi leã cuûa nhaø Chu, nhöng oâng khoâng thaáy ñöôïc
söï suy taøn cuûa leã nhaø Chu laø taát yeáu lòch söû. Vì vaäy oâng ñöa ra 1 soá bieän
phaùp caûi löông nhaèm cöùu vaõn tình theá.
.+ Chính danh : laø con ñöôøng ñeå ñaït ñeán ñieàu nhaân, con ñöôøng ñeå oån
ñònh traät töï xaõ hoäi.

. • Cô sôû cuûa thuyeát chính danh : Khoång Töû cho raèng goác cuûa
con ngöôøi laø goác nhaân. Nhôø coù ñöùc nhaân maø daân toát, nöôùc yeân, thieân haï
thaùi bình. Tuy nhieân vaøo thôøi ñaïi cuûa oâng, ngöôøi ta khoâng coøn soáng theo
ñaïo con ngöôøi nöõa, kyû cöông pheùp nöôùc bò lu môø, luaân thöôøng ñaïo lyù bò
ñaûo loän. Ñeå oån ñònh traät töï xaõ hoäi. Khoång Töû kieân trì theo ñöôøng loái nhaân
trò vaø chuû nghóa chính danh ñònh phaän.
. • Noäi dung cuûa thuyeát chính danh : Theo Khoång Töû moãi vaät coù 1
coâng duïng nhaát ñònh, caùi ñoù goïi laø thöïc. ÖÙng vôùi moãi coâng duïng laø 1 teân
ñöôïc goïi laø danh. Ñoái vôùi con ngöôøi, danh laø teân goïi cuûa chöùc vuï, ñòa vò,
thöù baäc cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi. Thöïc laø phaän söï cuûa ngöôøi ñoù bao
goàm caû quyeàn lôïi, nghóa vuï. Theo Khoång Töû neáu danh vaø thöïc phuø hôïp
vôùi nhau thì chính danh, neáu danh vaø thöïc khoâng phuø hôïp vôùi nhau thì
loaïn danh. Moät xaõ hoäi coù chính danh laø 1 xaõ hoäi oån ñònh, traät töï, coøn 1 xaõ
hoäi loaïn danh laø xaõ hoäi maát oån ñònh. Vì vaäy ñeå khoâi phuïc traät töï xaõ hoäi thì
phaûi chính danh.

Theo thuyeát chính danh, Khoång Töû chia XH thaønh caùc moái quan heä khaùc
nhau. Moãi quan heä XH ñöôïc goïi laø 1 luaân. Thôøi Khoång Töû, taát caû coù 5
luaân : vua-toâi, cha-con, choàng-vôï, anh-em, baïn-beø. OÂng ñaëc bieät nhaán
maïnh quan heä vua-toâi, cha-con. _ Ñoái vôùi quan heä vua-toâi thì Khoång Töû
phaûn ñoái duy trì vua toâi theo huyeát thoáng, chuû tröông vua phaûi duøng ngöôøi
hieàn taøi, phaûi roäng löôïng vôùi keû coäng söï. Theo Khoång Töû nhaø caàm quyeàn
phaûi ñaûm baûo 3 ñieàu sau :
. • Phaûi ñaûm baûo löông thöïc cho daân no aám.
. • Phaûi coù binh löïc maïnh ñeå baûo veä daân.
. • Phaûi giöõ ñöôïc loøng tin ñoái vôùi daân. Ñoàng thôøi Khoång Töû cho raèng
vua phaûi laáy leã ñeå khieán beà toâi, beà toâi phaûi laáy ñaïo trung ñeå thôø vua, coi
vua nhö cha meï cuûa mình. _ Ñoái vôùi quan heä cha-con : cha ñoái vôùi con
phaûi laáy töø aùi laøm troïng, coøn con ñoái vôùi cha phaûi laáy ñaïo hieáu laøm ñaàu.
Hieáu laø coát ôû taâm thaønh kính, ñoàng thôøi con caùi phaûi can ngaên nheï nhaøng
loãi maø cha meï mình maéc phaûi.Ñeå thöïc hieän chính danh Khoång Töû chuû
tröông leã, nhaïc, thi, thö. Theo Khoång Töû ngöôøi ta taïo laäp laø nhôø leã höùng
khôûi laø nhôø thi, thaønh ñaït laø nhôø nhaïc. Neáu nhaïc maø trang nghieâm hoaø
nhaõ vaø coù taùc duïng nuoâi döôõng tính tình, caûm hoaù loøng ngöôøi vaø höôùng
con ngöôøi ñeán chaân thieän myõ. Coøn thi thö giuùp con ngöôøi trình baøy tö
töôûng cuûa mình vaø bieän luaän vôùi ngöôøi khaùc. Tuy nhieân, duøng leã nhaïc thi
thö thì phaûi treân neàn taûng cuûa ñöùc nhaân. Neáu 1 ngöôøi khoâng coù ñöùc nhaân
maø duøng leã nhaïc thi thö thì chæ laø söï saùo roãng cuûa hình thöùc. Caâu 11 :
Trình baøy nhöõng ñieàu kieän vaø tieàn ñeà ra ñôøi cuûa Trieát hoïc M-L.

* Ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi :

Trieát hoïc C.M ra ñôøi vaøo thôøi kyø chuû nghóa phong kieán suïp ñoå vaø chuû
nghóa tö baûn lôùn maïnh ôû 1 soá nöôùc Chaâu AÂu vaø Baéc Myõ. Chuû nghóa tö
baûn ñaõ taïo ra neàn coâng nghieäp khoù vaø cuøng vôùi noù laø giai caáp voâ saûn caùch
maïng – giai caáp hieän thaân cuûa neàn saûn xuaát môùi, giai caáp trung taâm cuûa
thôøi ñaïi. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc trung taâm coâng nghieäp lôùn ñaõ taïo
ra nhöõng bieán ñoåi saâu saéc trong phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp voâ saûn.
Laø ngöôøi con cuûa daân toäc Ñöùc, Maùc ñaõ xuaát hieän raát ñuùng luùc. Treân cô sôû
keá thöøa coù choïn loïc vaø saùng taïo nhöõng di saûn tö töôûng Trieát hoïc cuûa loaøi
ngöôøi, phaân tích ñuùng thöïc tieãn keát hôïp vôùi naêng löïc tö duy cuûa nhaø baùc
hoïc. Caùc Maùc vaø Anghen xaây döïng neân chuû nghóa duy vaät bieän chöùng vaø
chuû nghóa duy vaät lòch söû.
* Tieàn ñeà veà lyù luaän cuûa Maùc : keá thöøa coù choïn loïc vaø saùng taïo.
Toaøn boä nhöõng haït nhaân hôïp lyù cuûa toaøn boä heä thoáng Trieát hoïc tröôùc ñoù,
quan troïng laø keá thöøa chuû nghóa duy vaät cuûa Phoibac vaø keá thöøa pheùp
bieän chöùng cuûa Heghen.
Tieàn ñeà veà khoa hoïc töï nhieân : Trieát hoïc M laø söï toång keát caùc thaønh töïu
khoa hoïc töï nhieân theá kyû 19, trong ñoù quan troïng nhaát :
_ Hoïc thuyeát tieán hoaù cuûa Dacuyn.
_ Ñònh luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng cuûa Ropee payô.
_ Hoïc thuyeát teá baøo.
Tieàn ñeà veà thöïc tieãn : Trieát hoïc Maùc noùi chung vaø chuû nghóa Maùc noùi
rieâng laø toång keát phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân.

Caâu 3 : Trình baøy nhöõng tö töôûng cô baûn trong TH cuûa Laõo Töû.
* Tieåu söû sô löôïc:
Sinh vaøo khoaûng TK6 – TK 5 TCN, Laõo Töû ñöôïc coi laø oâng toå cuûa ñaïo
gia. LT soáng cuøng thôøi vôùi KT, oâng laø ngöôøi laøng Nhaân, Höông Leä, nöôùc
Sôû. OÂng laø ngöôøi hoï Lyù, teân Nhó Töï Baù Döông. Ngöôøi ñôøi sau kính troïng
oâng goïi laø ñaïo Tam. OÂng laøm quan giöõ saùch cuûa nhaø Nhu, soáng aån daät.
Taùc phaåm cuûa oâng goàm 3 vaán ñeà : tö töôûng veà ñaïo, tö töôûng veà pheùp bieän
chöùng vaø tö töôûng quan nieäm voâ vò.
* Tö töôûng cô baûn :
_ Tö töôûng veà ñaïo : chieám 1 vai troø trong hoïc thuyeát cuûa LT. Khaùi nieäm
ñaïo ñöôïc xuaát hieän tröôùc cuûa LT nhöng ñeán thôøi cuûa LT ñaïo ñöôïc thaáu
hieåu 1 caùch hoaøn chænh. _ Theå (baûn chaát) : ñöôïc theå hieän ôû 2 tính chaát : töï
nhieân thuaàn phaùt vaø troáng khoâng.
. • Tính töï nhieân thuaàn phaùt cuûa ñaïo ñöôïc hieåu nhö laø tính khaùch
quan voán coù nhö theá, noù khoâng bò phuï thuoäc vaøo yù chí cuûa con ngöôøi.
Tính töï nhieân cuûa ñaïo cuõng khoâng ñöôïc hieåu nhö toàn taïi khaùch quan cuûa
TH phöông Taây vì ñaïo chöùa ñöïng ñöôïc caùi hoøa ñoàng cuûa taát caû caùi toàn taïi
vaø khoâng toàn taïi caû caùi tuyeät ñoái vaø caùi töông ñoái. Ñaïo laø töï nhieân nhöng
khoâng toàn taïi coù ñònh tính, coù hình thaùi maø laø 1 traïng thaùi vónh cöûu, chöùa
ñöïng taát caû, caû thaàn linh thöôïng ñeá cuõng töø ñaïo maø ra.
. • Tính troáng khoâng : baûn chaát cuûa ñaïo laø söï im laëng troáng
khoâng, söï im laëng troáng khoâng naøy roõ raøng laø khoâng coù gì ngoaøi caùi troáng
khoâng. Nhöng theo LT, söï troáng khoâng ñoù noù laïi coù 1 noäi dung xaùc ñònh
bôûi vì noù laø caùi ñaàu tieân sinh ra vaïn vaät vaø noù voâ cuøng voâ taän. Baûn chaát
cuûa vuõ truï, cuûa traùi ñaát laø caùi khoaûng khoâng vónh cöûu, noù laø caùi ñaàu tieân
sinh ra vaïn vaät. Töø baûn chaát ñoù LT cho raèng ñaïo laø caùi voâ danh, con ngöôøi
khoâng theå nghe thaáy, nhìn thaáy naém baét ñöôïc ñaïo. LT vieát “khoâng teân laø
goác trôøi ñaát, coù teân laø meï vaïn vaät”. Khoâng teân chæ laø maët theå (baûn chaát)
cuûa ñaïo. Ñaây laø traïng thaùi ban ñaàu nguyeân thuyû cuûa ñaïo khi ñaïo chöa vaän
ñoäng, chöa boäc loä baûn chaát. Coù teân laø maët duøng chæ traïng thaùi ñaïo vaän
ñoäng bieán ñoåi ñeå saûn sinh ra vaïn vaät. Vì ñaïo toàn taïi töï nhieân theo baûn tính
voán coù cuûa mình vaø vaïn vaät sinh ra töø ñaïo roài toàn taïi theo qui luaät

töï nhieân. LT goïi laø ñaïo voâ vò “ Ñaïo thöôøng khoâng laøm nhöng
khoâng gì khoâng laøm”. _ Pheùp bieän chöùng chaát phaùc trong TH Laõo
Töû : Toaøn boä theá giôùi laø 1 cuoäc ñaïi chuyeån tieáp khoâng ngöøng, töùc laø moïi
söï vaät luoân luoân vaän ñoäng bieán ñoåi phaùt trieån. Trong söï vaän ñoäng bieán
ñoåi ñoù taát caû chæ laø töông ñoái, chæ laø 1 giai ñoaïn cuûa doøng chuyeån hoaù voâ
taän. Söï vaän ñoäng cuûa vaïn vaät khoâng phaûi laø hoãn loaïn maø luoân luoân tuaân
theo qui luaät cuûa taïo hoaù, ñaây laø qui luaät heát söùc nghieâm ngaët, khoâng 1 söï
vaät naøo ñöùng ngoaøi qui luaät ñoù, keå caû thaàn linh thöôïng ñeá. Toaøn boä vuõ truï
tuaân theo 2 qui luaät phoå bieán laø : luaät quaân bình vaø phaûn phuïc.
+ Luaät quaân bình : laø luoân luoân giöõ cho söï vaän ñoäng ñöôïc thaêng baèng
khoâng ñeå cho caùi gì thaùi quaùt thieân leäch hay baát caäp. Theo LT “ khuyeát
thì ñaày, cong thì ngay, truõng laïi ñaày, cuõ laïi môùi, ít thì ñöôïc, nhieàu thì
maát”.
Chính nhôø luaät quaân bình vaïn vaät môùi toàn taïi theo 1 trình töï nhaát ñònh.
Luaät quaân bình choáng laïi nhöõng gì thaùi quaù traùi vôùi qui luaät töï nhieân. Ñeå
choáng laïi nhöõng gì thaùi quaù noù laáy nhu thaéng cöông, laáy nhöôïc thaéng
cöông. +Luaät phaûn phuïc : coù 2 nghóa :
. • Vaïn vaät bieán hoaù trao ñoåi cho nhau theo 1 voøng tuaàn hoaøn
ñeàu ñaën, keá tieáp theo 1 caùch nhòp nhaøng baát taän, ñaây laø qui luaät baát di baát
dòch cuûa töï nhieân.
. • Phaûn phuùc nghóa laø trôû veà vôùi ñaïo töï nhieân voâ vi nghóa laø vôùi
chính baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi, khoâng thaùi quaù, khoâng baát caäp.
Theo LT, neáu khoâng trôû veà vôùi ñaïo töï nhieân voâ vi, choáng laïi qui luaät töï
nhieân, coá tình can thieäp vaøo tính töï nhieân cuûa taïo hoaù thì con ngöôøi seõ
chuoác laáy baïi. Moïi söï vaät bieán ñoåi coù nguoàn goác töø trong baûn thaân söï vaät.
Moãi moät söï vaät laø theå thoáng nhaát cuûa 2 maët ñoái laäp vöøa töông hoaø vöøa
xung khaéc, vöøa ñoäc laäp vöøa lieân heä raøng buoäc nhau, bao haøm laãn nhau vaø
khoâng theå thieáu nhau ñöôïc.

LT coøn xaây döïng 1 loaït caùc maâu thuaãn trong taát caû caùc lónh vöïc töï nhieân,
XH ñaïo ñöùc, quan heä öùng xöû…giaûi quyeát caùc maâu thuaãn ñöôïc oâng naâng
leân nhö 1 ngheä thuaät soáng : ñoäng – tónh, noùng – laïnh, thaáp – cao, meàm –
cöùng, höõu – voâ, coøn – maát, toát – xaáu, thieän – aùc….
_ Tö töôûng cuûa ñaïo voâ vi : voâ vi coù nghóa laø phöông phaùp soáng
thieân nhieân moäc maïc, thuaàn phaùc khoâng bò öùc cheá göôïng eùp. Ñaïo voâ vi
xuaát phaùt töø quan nieäm treân ñieåm coát loõi laø NT soáng cuûa con ngöôøi
trong söï hoaø nhaäp vôùi töï nhieân vaø tuaân theo baûn tính töï nhieân cuûa con
ngöôøi.
Khaùi nieäm voâ vi coù 3 nghóa :
.+ Vaïn vaät ñaàu coù baûn tính töï nhieân, chuùng vaän ñoäng bieán hoaù theo leõ
töï nhieân maø khoâng caàn bieát ñeán yù nghóa muïc ñích cuûa baûn thaân chuùng (vd
: baûn tính töï nhieân cuûa caù laø bôi loäi, cuûa löûa laø noùng….). Soáng vôùi caùi voán
coù TN moäc maïc, thuaàn phaùc cuûa mình, khoâng traùi vôùi qui luaät TN, khoâng
ñöôïc can thieäp vaøo quaù trình vaän haønh cuûa söï vaät khaùc, phaûi chaáp nhaän
vaø thích öùng vôùi moïi hoaøn caûnh cuûa moâi tröôøng. +Voâ vi coù nghóa laø töï do
tuyeät ñoái, khoâng bò raøng buoäc bôûi baát kyø 1 yù töôûng, duïc voïng, ñam meâ vaø
mong muoán naøo.
.+ Voâ vi nghóa laø phaûi luoân luoân baûo veä, giöõ gìn baûn tính TN cuûa mình,
phaûi bieát ngaên chaën nhöõng gì laøm toån haïi ñeán baûn tính töï nhieân cuûa vaïn
vaät maø tröôùc heát laø choáng laïi moïi haønh ñoäng cuûa con ngöôøi trong XH.
Theo ñaïo voâ vi coù 3 caùi phaûi naém giöõ baûo veä : töø aùi, caàn kieäm, khoâng
daùm ñöùng tröôùc thieân haï. Con ngöôøi soáng phaûi bieát töø aùi, caàn kieäm, khoan
dung, tri thöùc….Laõo Töû chuû tröông boû heát nhöõng gì traùi vôùi ñaïo TN voâ vi,
vöôït quaù baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi, LT keâu goïi ñöa con ngöôøi veà
traïng thaùi töï nhieân nguyeân thuyû chaát phaùc. => Toùm laïi : tö töôûng veà ñaïo,
tö töôûng veà pheùp bieän chöùng vaø tö töôûng veà ñaïo voâ vi cuûa LT ñaõ ñaït ñeán
1 trình ñoä saâu saéc ñoäc ñaùo, 1 trình ñoä tö duy lyù luaän raát cao, ñoùng goùp vaøo
neùt ñaëc saéc cuûa phöông Ñoâng. Tuy coøn nhieàu ñieåm haïn cheá nhöng chuùng
ta phaûi nghieâng mình tröôùc nhöõng gì maø oâng ñaõ ñöa ra.

Caâu 4 : Trình baøy nhöõng tö töôûng trieát hoïc cuûa L.Phoiôbaùch veà töï
nhieân vaø con ngöôøi .
* Sô löôïc tieåu söû : ( 1804 – 1872 )
9 Luc-vich Phoiôbaùch sinh ra trong 1 gia ñình luaät sö noåi tieáng. Gia
ñình oâng muoán oâng trôû thaønh 1 luaät sö nhöng khi hoïc ñaïi hoïc
Phoiôbaùch laïi hoïc trieát hoïc. Do oâng hoïc gioûi neân ñöôïc giöõ laïi
tröôøng, trôû thaønh phoù giaùo sö roài giaùo sö. Phoiôbaùch ñaõ phaùt hieän ra
nhöõng baát hôïp lyù trong trieát hoïc cuûa Heghen, oâng cuøng Mac-
Anghen tham gia sinh hoaït trong nhoùm “Heghen treû”. Sau 1 thôøi
gian, oâng baát maõn vôùi heä thoáng trieát hoïc, oâng boû daïy veà queâ ôû aån
trong 28 naêm.
9 Taùc phaåm noåi tieáng : “ Pheâ phaùn trieát hoïc cuûa Heghen ” –xb 1839,
“baûn chaát ñaïo Thieân Chuùa” vaø “luaän cöông sô boä cuûa caûi caùch trieát
hoïc” – xb 1842, “ cô sôû trieát hoïc cuûa töông lai ” –xb 1843, “baûn
chaát toân giaùo” –xb 1845.
9 Toaøn boä heä thoáng trieát hoïc cuûa Phoiôbaùch ñöôïc goïi laø CNDV nhaân
baûn vì oâng xaùc ñònh laáy con ngöôøi laøm ñoái töôïng trung taâm cuûa trieát
hoïc. OÂng xaùc ñònh nghieân cöùu khoa hoïc töï nhieân ñeå phuïc vuï cho
nghieân cöùu con ngöôøi.
9 Veà cuoái ñôøi, Phoiôbaùch ñoïc trieát hoïc cuûa Maùc, oâng
ñaõ boû trieát hoïc cuûa mình vaø theo trieát hoïc cuûa Mac.
Quan nieäm veà giôùi töï nhieân :
¾ OÂng taäp trung vaøo pheâ phaùn : baùc boû hoïc thuyeát cuûa Heghen
veà giôùi töï nhieân vì theo Heghen , giôùi töï nhieân laø saûn phaåm
cuûa yù nieäm tuyeät ñoái.
¾ OÂng ñaõ baûo veä caùc quan ñieåm duy vaät cuûa theá giôùi, oâng cho
raèng theá giôùi chuùng ta ñang soáng laø theá giôùi vaät chaát, toàn taïi
khaùch quan vaø khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc chuû quan cuûa duy
vaät, coøn yù thöùc chæ laø saûn phaåm cuûa boä oùc (saûn phaåm töï nhieân
 ) vaø con ngöôøi laø 1 boä phaän cuûa giôùi töï nhieân.
¾ Khi ñöùng ra baûo veä caùc quan ñieåm duy vaät thì Phoiôbaùch ñaõ
phaùt trieån 1 soá luaän ñieåm coù theå cuûa duy vaät vaø ñaõ khaéc phuïc
ñöôïc nhöõng haïn cheá cuûa CNDV tröôùc ñoù :
.+ Cho raèng trong töï nhieân coù nhieàu chaát vaø löôïng khaùc nhau vaø caûm
giaùc cuûa chuùng ta hoaøn toaøn coù theå nhaän thöùc ñöôïc.
. + Phoiôbaùch chöùng minh con ngöôøi laø chuû theå ñoàng thôøi laø boä phaän
cuûa giôùi töï nhieân, coøn yù thöùc con ngöôøi chæ laø 1 thuoäc tính cuûa boä oùc con
ngöôøi.
.+ Phoiôbaùch chöùng minh raèng khoâng gian vaø thôøi gian toàn taïi khaùch
quan, gaén lieàn vôùi vaät chaát vaø thöøa nhaän tính khaùch quan cuûa quy luaät töï
nhieân, quy luaät töï nhieân töï vaän ñoäng ñeán 1 ñieàu kieän naøo ñoù thì sinh ra
vaät chaát höõu cô cuûa con ngöôøi.

* Quan nieäm veà con ngöôøi :

¾ Phoiôbaùch ñaët con ngöôøi laø trung taâm trong heä thoáng trieát
hoïc cuûa mình.
¾ Pheâ phaùn Heghen chæ chuù yù ñeán maët yù thöùc, maët tö duy cuûa
con ngöôøi maø khoâng chuù yù ñeán maët töï nhieân, maët theå xaùc
cuûa con ngöôøi vaø theo oâng chính maët theå xaùc cuûa con
ngöôøi cuøng vôùi toaøn boä thuoäc tính cuûa noù taïo thaønh baûn
chaát cuûa con ngöôøi.
¾ Phoiôbaùch quan nieäm nhieäm vuï cuûa trieát hoïc laø phaûi ñem laïi
cho con ngöôøi quan nieäm môùi chính baûn thaân mình ñoàng thôøi
taïo cho con ngöôøi 1 ñôøi soáng haïnh phuùc. Phoiôbaùch coøn quan
nieäm con ngöôøi laø 1 boä phaän cuûa töï nhieân, con ngöôøi laø 1
sinh vaät coù caûm giaùc, bieát tö duy, coù ham muoán, coù duïc
voïng, coù mô öôùc. Theo Phoiôbaùch, baûn chaát cuûa con ngöôøi
chính laø tình yeâu. Trong caùc loaïi tình caûm thì tình yeâu nam
nöõ laø ñænh cao cuûa baûn chaát con ngöôøi, töø ñoù Phoiôbaùch ñöa
khaåu hieäu : “con ngöôøi haõy oâm hoân nhau ñi thì XH seõ heát
moïi ñieàu ñau khoå”. Töø ñoù Phoiôbaùch suøng baùi tình yeâu vaø
toân thôø tình yeâu nhö 1 thöù toân giaùo.
+ Tieâu bieåu : quan taâm con ngöôøi ( chuû yeáu quan taâm veà maët
töï nhieân, maët sinh hoïc ).
 + Haïn cheá : Phoiôbaùch ñaõ tuyeät ñoái hoaù tình yeâu, coi tình yeâu laø baûn
chaát cuûa con ngöôøi maø khoâng chuù yù ñeán maët XH vaø khoâng thaáy ñöôïc ñieàu
kieän chính trò XH maø con ngöôøi soáng. Phoiôbaùch pheâ phaùn con ngöôøi
trong trieát hoïc cuûa Heghen laø tröøu töôïng trong khi quan ñieåm cuûa oâng veà
con ngöôøi cuõng tröøu töôïng.

Caâu 5 : Phaân Tích Moái Quan Heä Bieän Chöùng Giöõa Vaät Chaát Vaø Yù
Thöùc , Vai Troø Cuûa Tri Thöùc Khoa Hoïc Ñoái Vôùi Söï Nghieäp Ñoåi Môùi
Cuûa Neàn Kinh Teá Nöôùc Ta Hieän Nay ?
Phaân Tích Moái Quan Heä Bieân Chöùng Giöõa Vaät Chaát Vaø Yù Thöùc
Xuaát phaùt töø vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc, chuû nghóa duy
vaät bieän chöùng khaúng ñònh: vaät chaát laø tính thöù nhaát quyeát ñònh yù thöùc, yù
thöùc laø tính thöù hai phuï thuoäc vaøo vaät chaát vaø con ngöôøi coù khaû naêng nhaän
thöùc ñöôïc theá giôùi khaùch quan. Nghieân cöùu moái quan heä giöõa vaät chaát vaø
yù thöùc trong thöïc tieån xaõ hoäi ñöôïc theå hieän thoâng qua moái quan heä bieän
chöùng giöõa nhaân toá vaät chaát (khaùch quan) vaø nhaân toá tinh thaàn (chuû
quan). Trong moái quan heä ñoù thì vaät chaát bao giôø cuõng giöõ vai troø quyeát
ñònh ñoái vôùi nhaân toá tinh thaàn, nhöng ngöôïc laïi nhaân toá tinh thaàn taùc ñoäng
moät caùch tích cöïc ñoái vôùi nhaân toá vaät chaát Nhaân toá vaät chaát laø nhöõng ñieàu
kieän, hoaït ñoäng vaät chaát cuûa xaõ hoäi vaø caùc qui luaät khaùch quan voán coù
cuûa noù. Xuaát phaùt töø khaùi nieäm vaät chaát cuûa trieát hoïc laø thöïc taïi khaùch
quan khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc cuûa con ngöôøi vaø khi taùc ñoäng vaøo giaùc
quan con ngöôøi thì sinh ra caûm giaùc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi con ngöôøi thöøa
nhaän toàn taïi khaùch quan cuûa moïi ñoái töôïng vaät chaát trong hoaït ñoäng tinh
thaàn cuûa mình. Nhöng trong hoaït ñoäng thöïc tieãn, thöïc taïi khaùch quan
khoâng phaûi laø theá giôùi vaät chaát noùi chung, maø laø hieän thöïc khaùch quan theå
hieän trong hoaït ñoäng thöïc tieãn baèng caùc nhaân toá vaät chaát (nhaân toá khaùch
quan). Nhaân toá tinh thaàn laø toaøn boä hoaït ñoäng tinh thaàn cuûa con ngöôøi
nhö: tình caûm, yù chí vaø tö töôûng cuûa con ngöôøi, laø quaù trình phaûn aùnh hieän
thöïc khaùch quan vaøo trong boä naõo con ngöôøi. Vai troø quyeát ñònh cuûa nhaân
toá vaät chaát ñoái vôùi nhaân toá tinh thaàn Xuaát phaùt töø quan ñieåm cho raèng vaät
chaát coù tröôùc quyeát ñònh yù thöùc, cho neân nhaân toá vaät chaát cuõng laø caùi coù
tröôùc, caùi quyeát ñònh coøn nhaân toá tinh thaàn laø caùi coù sau, caùi phuï thuoäc
vaøo nhaân toá vaät chaát. Toaøn boä hoaït ñoäng tinh thaàn cuûa con ngöôøi (duø theå
hieän döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau ) ñeàu laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch
quan vaø bò qui ñònh bôûi hoaït ñoäng vaät chaát cuûa con ngöôøi. Coù nghóa laø
thöïc tieån laø nguoàn goác, ñoäng löïc vaø laø tieâu chuaån cuûa nhaän thöùc.
Trong hoaït ñoäng tinh thaàn cuûa con ngöôøi noùi chung, keå caû yù thöùc caù nhaân
hay yù thöùc xaõ hoäi hoaëc ñöôøng loái chuû tröông chính saùch cuûa moät nhaø
nöôùc.... cuõng phaûi döïa treân cô sôû hieän thöïc khaùch quan, thì môùi coù theå laøm
cho khaû naêng khaùch quan trôû thaønh hieän thöïc Töï thaân noù, yù thöùc tö töôûng
cuûa con ngöôøi khoâng theå thöïc hieän ñöôïc söï bieán ñoåi naøo trong hieän thöïc,
neáu noù khoâng thoâng qua caùc nhaân toá vaät chaát, bôûi “chæ coù löïc löôïng vaät
chaát ñaùnh baïi bôûi moät löïc löôïng vaät chaát maø thoâi” Vai troø cuûa nhaân toá
tinh thaàn (chuû quan) Xuaát phaùt töø quan ñieåm cho raèng yù thöùc laø tính thöù
hai phuï thuoäc vaøo vaät chaát vaø con ngöôøi coù khaû naêng nhaän thöùc ñöôïc hieän
thöïc khaùch quan. Cho neân, vai troø cuûa nhaân toá tinh thaàn coù yù nghóa quan
troïng trong hoaït ñoäng thöïc tieãn xaõ hoäi. Söï phaûn aùnh cuûa yù thöùc veà hieän
thöïc khaùch quan, khoâng phaûi laø söï phaûn aùnh thuï ñoäng, ñôn giaûn maø noù coù
tính tích cöïc, naêng ñoäng vaø saùng taïo. Cho neân, keát quaû cuûa söï phaûn aùnh
ñuùng veà hieän thöïc bao giôø cuõng coù yù nghóa ñònh höôùng chung cho hoaït
ñoäng thöïc tieãn vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán keát quaû cuûa hoaït ñoäng thöïc
tieãn. YÙ thöùc laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan trong boä naõo con ngöôøi
vaø ñöôïc caûi tieán ôû trong ñoù. Cho neân noù coù tính ñoäc laäp töông ñoái. Vai troø
cuûa yù thöùc theå hieän ôû tính naêng ñoäng vaø saùng taïo cuûa noù ñöôïc theå hieän
ngay töø khi con ngöôøi xaùc ñònh ñoái töôïng muïc tieâu, phöông höôùng hoaït
ñoäng cuõng nhö vieäc löïa choïn caùch thöùc, phöông phaùp thöïc hieän muïc tieâu
ñaõ ñeà ra. Coù nghóa laø noù ñònh höôùng cho con ngöôøi bieát phaân tích, löïa
choïn nhöõng khaû naêng thöïc teá cuûa vieäc vaän duïng nhöõng qui luaät khaùch
quan trong hoaït ñoäng thöïc tieãn. Söùc maïnh cuûa yù thöùc (nhöng noù cuõng do
hoaøn caûnh khaùch quan qui ñònh) tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä xaâm nhaäp cuûa noù
vaøo hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng vaø moät khi lyù luaän khoa hoïc xaâm phaïm
vaøo hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng thì noù trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc
tieáp. Trong nhöõng ñieàu kieän khaùch quan nhaát ñònh, yù thöùc cuûa con ngöôøi
coù theå giöõ vai troø quyeát ñònh ñeán keát quaû cuûa hoaït ñoäng thöïc tieån. Coù
nghóa laø, nhaân toá chuû quan vôùi söï nhaän thöùc ñuùng ñaén vaø yù chí cuûa con
ngöôøi coù theå phaùt huy ñöôïc naêng löïc toái ña cuûa caùc nhaân toá vaät chaát vaø
nhaân toá tinh thaàn trong nhöõng ñieàu kieän khaùch quan nhaát ñònh. Nhöng xeùt
quaù trình laâu daøi thì nhaân toá vaät chaát bao giôø cuõng giöõ vai troø quyeát ñònh
ñoái vôùi nhaân toá tinh thaàn
* YÙ nghóa phöông phaùp luaän
Vaät chaát vaø caùc qui luaät khaùch quan voán coù cuûa noù ñeàu toàn taïi khaùch quan
ñoäc laäp vôùi yù thöùc cuûa con ngöôøi nhöng laïi quyeát ñònh vôùi yù thöùc cuûa con
ngöôøi. Cho neân, trong hoaït ñoäng thöïc tieån xaõ hoäi cuûa con ngöôøi phaûi xuaát
phaùt töø hieän thöïc khaùch quan, chöù khoâng xuaát phaùt töø yù muoán chuû quan
cuûa con ngöôøi. Nhöng maët khaùc cuõng phaûi thaáy tính ñoäc laäp töông ñoái vaø
tính tích cöïc, naêng ñoäng vaø saùng taïo cuûa yù thöùc trong hoaït ñoäng thöïc tieãn
Khaéc phuïc tính tieâu cöïc, thuï ñoäng vaø yû laïi troâng chôø vaøo ñieàu kieän khaùch
quan Choáng laïi quan ñieåm duy taâm sieâu hình veà vaán ñeà naøy Vaän duïng
vaøo quaù trình hoïc taäp vaø coâng taùc cuûa baûn thaân
Vai troø cuûa nhaän thöùc coù moät vò trí ñaëc bieät trong quaù trình thuùc ñaåy xaõ
hoäi phaùt trieån hay kìm haõm söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi khoâng ñöôïc chuû quan
duy yù chí maø phaûi phaûn aùnh ñuùng quy luaät:
* Vaät chaát: -Hoaøn caûnh ñòa lyù -Ñieàu kieän daân soá -Phöông thöùc saûn xuaát -
Löïc löôïng saûn xuaát, quan heä saûn xuaát -Khoa hoïc coâng ngheä -Tri thöùc xaõ
hoäi -Nhaân toá con ngöôøi *YÙ thöùc: -Tö töôûng -Trieát hoïc -Chính trò -Ñaïo ñöùc
-Taäp quaùn -Taâm lyù -Truyeàn thoáng
Vai Troø Cuûa Tri Thöùc Khoa Hoïc Ñoái Vôùi Söï Nghieäp Ñoåi Môùi Cuûa Kinh Teá
Nöôùc Ta Hieän Nay
Töø ñaàu theá kyû XX ñeán nay, cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät laø moät
böôùc nhaûy voït trong löïc löôïng saûn xuaát. Thöïc chaát cuûa cuoäc caùch maïng
ñoù laø ôû choã noù môû ra kyû nguyeân môùi cuûa saûn xuaát töï ñoäng hoùa vôùi vieäc
phaùt trieån öùng duïng ñieàu khieån hoïc vaø voâ tuyeán ñieän töû. Khoa hoïc laø
ñieåm xuaát phaùt cho nhöõng bieán ñoåi to lôùn trong kyõ thuaät saûn xuaát, taïo ra
nhöõng ngaønh môùi nhö cheá taïo ra vaät lieäu môùi, khai thaùc nguoàn naêng
löôïng môùi…. Ñaëc ñieåm chung ñoøi hoûi thay ñoåi moái quan heä giöõa khoa hoïc
vaø thöïc tieãn, maø trong ñoù tri thöùc khoa hoïc ñöôïc vaät chaát hoùa keát tinh vaøo
moïi yeáu toá cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Cho neân, ngaøy nay khoa hoïc trôû thaønh
löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp. Trong thôøi kyø quaù ñoä ñi leân xaõ hoäi chuû nghó ôû
nöôùc ta hieän nay, ñöôøngloái ñuùng ñaén cuûa ñaûng vaø nhaø nöôùc ta coù khaû
naêng baûo ñaûm söï keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích caù nhaân vôùi lôïi ích taäp theå
vaø lôïi ích xaõ hoäi, giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng maâu thuaãn noäi boä trong nhaân
daân, taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå moãi caù nhaân coù ñieàu kieän phaùt trieån
toaøn dieän. Beân caïnh ñoù, vieäc xaây döïng neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh
phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng ñi ñoâi vôùi vieäc taêng cöôøng vai troø
quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa luoân ñaûm baûo
coâng baèng veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa moïi coâng daân, choáng ñaëc quyeàn
ñaëc lôïi: phaùt huy yeáu toá con ngöôøi laø muïc ñích cao nhaát trong moïi hoaït
ñoäng kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi laø moät yeâu caàu trong vieäc giaûi quyeát ñuùng
ñaén moái quan heä giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi ôû nöôùc ta hieän nay. Tri thöùc laø
phöông thöùc toàn taïi cuûa yù thöùc, söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa yù thöùc coù
lieân quan maät thieát ñeán quaù trình con ngöôøi nhaän thöùc veà theá giôùi, tích luõy
nhöõng tri thöùc, söï hieåu bieát noùi chung. Tri thöùc laø keát quaû cuûa quaù trình
phaûn aùnh theá giôùi khaùch quan vaø coù tính chaát lòch söû xaõ hoäi. Tri thöùc bao
goàm coù tri thöùc caûm tính vaø tri thöùc lyù tính (hoaëc tri thöùc kinh nghieäm vaø
tri thöùc lyù luaän). Nhö vaäy, xeùt veà nguoàn goác tri thöùc laø moät hieän töôïng
mang tính xaõ hoäi. Chuùng ta bieát raèng khoa hoïc laø heä thoáng caùc tri thöùc
cuûa con ngöôøi veà theá giôùi. Tri thöùc khoa hoïc khaùc bieät vôùi tri thöùc thoâng
thöôøng vaø tri thöùc kinh nghieäm. Tri thöùc kinh nghieäm ñöôïc hình thaønh
moät caùch tröïc tieáp thoâng qua nhöõng ñieàu kieän soáng thöôøng ngaøy, mang
tính hieän töôïng, tính beân ngoaøi, tính rieâng bieät vaø cuï theå, coøn tri thöùc khoa
hoïc ñem laïi hieåu bieát caùi baûn chaát, caùi qui luaät cuûa hieän thöïc khaùch quan.
Xeùt veà vai troø vaø taùc duïng, tri thöùc khoa hoïc bao goàm khoa hoïc cô baûn vaø
khoa hoïc öùng duïng. Khoa hoïc cô baûn vaïch ra nhöõng nguyeân taéc, qui taéc,
phöông phaùp cuï theå ñeå öùng duïng tröïc tieáp vaøo hoaït ñoäng caûi tieán töï nhieân
vaø xaõ hoäi. Vai troø cuûa tri thöùc khoa hoïc ngaøy caøng quan troïng vaø ñoùng vai
troø chuû ñaïo trong vieäc ñònh höôùng neàn kinh teá, moät neàn kinh teá ñang
chuyeån mình ñi leân: *Trong söï chuyeân moân hoùa, töï ñoäng hoùa ngaøy caøng
cao, tri thöùc khoa hoïc ñöôïc keát tinh trong moïi nhaân toá cuûa löïc löôïng saûn
xuaát-trong ñoái töôïng lao ñoäng - kyõ thuaät – quaù trình coâng ngheä vaø caû
trong nhöõng hình thöùc toå chöùc töông öùng cuûa saûn xuaát; ngöôøi lao ñoäng
khoâng coøn laø nhaân toá thao taùc tröïc tieáp trong heä thoáng kyõ thuaät maø chuû
yeáu laø vaän duïng tri thöùc khoa hoïc ñeå ñieàu khieån vaø kieåm tra quaù trình saûn
xuaát, hoaøn thieän löïc vieäc quaûn lyù kinh teá… *Khoa hoïc ngaøy nay ñaõ trôû
thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp, thaønh ñoái töôïng lao ñoäng, thaønh maùy
moùc thieát bò vaø phöông phaùp coâng ngheä môùi, thaønh caùc hình thöùc toå chöùc
saûn xuaát môùi, cho neân tri thöùc khoa hoïc laø khoâng theå thieáu ñöôïc trong söï
nghieäp ñoåi môùi neàn kinh teá nöôùc ta hieän nay. Chuùng ta böôùc vaøo xaây
döïng XHCN vôùi moät xuaát phaùt ñieåm veà kinh teá nhaát laø löïc löôïng saûn xuaát
do ñoù chuùng ta phaûi taäp trung söùc löïc toaøm daân ñeå phaùt trieån löïc löôïng
saûn xuaát tröôùc heát laø ñaàu tö cho chieán löôïc con ngöôøi (nhaát laø ngöôøi lao
ñoäng) maët khaùc töøng böôùc caûi tieán thay ñoåi coâng cuï saûn xuaát ngheøo naøn
laïc haäu neáu coù ñieàu kieän thì thay theá baèng coâng ngheä môùi hieän ñaïi. Do ñoù
tri thöùc khoa hoïc thöïc söï ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong söï nghieäp
ñoåi môùi neàn kinh teá nöôùc ta hieän nay.

Caâu 6: Taïi Sao Khi Xem Xeùt Ñaùnh Giaù 1 Söï Vaät Hieän Töôïng Hay Con
Ngöôøi Naøo Ñoù , Chuùng Ta Phaûi Coù Quan Ñieåm Lòch Söû ,Cuï Theå, Toaøn
Dieän Vaø Phaùt Trieån ?
Cô sôû lyù luaän cuûa nhöõng quan ñieåm: toaøn dieän, lòch söû vaø cuï theå. Ñoù laø noäi
dung nguyeân lyù moái lieân heä phoå bieán. Nhö chuùng ta ñaõ bieát ñoái laäp pheùp
bieän chöùng, quan ñieåm sieâu hình coi söï toàn taïi cuûa caùc söï vaät vaø hieän
töôïng trong theá giôùi laø nhöõng caùi taùch rôøi nhau, giöõa chuùng khoâng coù söï
lieân heä taùc ñoäng qua laïi, khoâng coù söï chuyeån hoùa laãn nhau vaø neáu coù chæ
laø söï lieân heä coù tính ngaãu nhieân, giaùn tieáp.... Phöông phaùp sieâu hình ñöôïc
phoå bieán roäng raõi tröôùc heát trong khoa hoïc töï nhieân vaø sau ñoù trong trieát
hoïc vaø noåi baät hôn caû laø ôû theá kyû 17 – 18 . Ñoái vôùi khoa hoïc töï nhieân thôøi
kyø naøy do phöông phaùp söu taàm taøi lieäu, cho neân vieäc taùch rôøi caùc boä
phaän rieâng cuûa söï vaät coù yù nghóa ñoái vôùi nghieân cöùu khoa hoïc. Nhöng seõ
sai laàm khi phöông phaùp naøy theå hieän ôû trong trieát hoïc, vì noù khoâng coù
khaû naêng nhaän thöùc caùi chung, caùi baûn chaát vaø qui luaät cuûa hieän thöïc
khaùch quan. Treân cô sôû keá thöøa vaø phaùt trieån nhöõng tö töôûng bieän chöùng
trong lòch söû vaø ñoàng thôøi khaùi quaùt nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc töï
nhieân theá kyû
XIX. Maùc ñaõ neâu leân nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán. Noäi dung
nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán cho raèng, trong söï toàn taïi cuûa caùc söï
vaät vaø hieän töôïng cuûa theá giôùi khoâng phaûi laø söï toàn taïi taùch rôøi vaø coâ laäp
laãn nhau, maø chuùng laø moät theå thoáng nhaát. Trong theå thoáng nhaát ñoù noù coù
nhöõng moái lieân heä, taùc ñoäng qua laïi laãn nhau, raøng buoäc vaø phuï thuoäc, qui
ñònh laãn nhau, chuyeån hoùa cho nhau... Xeùt veà maët hình thöùc moái lieân heä
phoå bieán cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng theå hieän mang tính ña daïng vaø
phong phuù nhö: *Moái lieân heä beân trong baûn chaát caùc söï vaät vaø hieän töôïng,
laø moái lieân heä giöõa caùc thuoäc tính, caùc yeáu toá beân trong (maâu thuaãn beân
trong) qui ñònh söï toàn taïi, vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa caùc söï vaät. *Moái
lieân heä beân ngoaøi cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng. *Moái lieân heä veà khoâng
gian, thôøi gian; moái lieân heä baûn chaát vaø hieän töôïng; nguyeân nhaân vaø keát
quaû; noäi dung vaø hình thöùc... Duø theå hieän döôùi hình thöùc naøo thì moái lieân
heä ñeàu mang tính phoå bieán, tính khaùch quan vaø tính qui luaät.
Nghieân cöùu nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán coù yù nghóa ñoái vôùi hoaït ñoäng
nhaän thöùc vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa con ngöôøi:
*Veà nguyeân taéc phaûi thöøa nhaän tính khaùch quan, tính qui luaät cuûa moái
lieân heä phoå bieán ôû trong hieän thöïc. *Vì phaûi coù quan ñieåm toaøn dieän,
quan ñieåm naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi phaân tích veà söï vaät phaûi ñaët noù trong
moái quan heä vôùi söï vaät khaùc. Ñoàng thôøi phaûi nghieân cöùu taát caû nhöõng
maët, nhöõng yeáu toá, nhöõng moái lieân heä voán coù cuûa noù. Qua ñoù ñeå xaùc ñònh
ñöôïc moái lieân heä beân trong, baûn chaát...ñeå töø ñoù coù theå naém baét ñöôïc baûn
chaát, qui luaät cuûa söï vaät vaø hieän töôïng (neân laáy ví duï minh hoïa theâm thì
caøng toát). Ví duï: khi nhaän xeùt moät ngöôøi naøo ñoù khoâng theå chæ nhìn beà
ngoaøi cuûa ngöôøi ñoù maø ñöa ra nhaän xeùt, phaûi xeùt ñeán nhöõng yeáu toá khaùc
nhö baûn chaát tính tình, hoï ñoái xöû vôùi mình coù thaät loøng hay khoâng, nhöõng
moái lieân heä cuûa ngöôøi ñoù vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh nhö vôùi ngöôøi thaân
hay vôùi nhöõng ngöôøi baïn cuûa ngöôøi ñoù coù toát hay khoâng. Vì phaûi coù quan
ñieåm cuï theå, bôûi vì trong quaù trình toàn taïi vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa baûn
thaân caùc söï vaät vaø hieän töôïng laø moät quaù trình coù tính giai ñoaïn. Cho neân
khi phaân tích tính toaøn dieän veà caùc moái lieân heä cuûa söï vaät phaûi ñaët noù
trong moái quan heä cuï theå, vôùi nhöõng ñieàu kieän lòch söû cuï theå cuûa caùc moái
quan heä ñoù (neân laáy ví duï minh hoïa theâm thì caøng toát). *Söï phaùt trieån bao
haøm söï vaän ñoäng, söï xuaát hieän caùi môùi theo chieàu höôùng ñi leân. Nhöng
khoâng phaûi baát kyø söï vaän ñoäng naøo cuõng bao haøm söï phaùt trieån. Cho neân,
söï phaùt trieån vaø ñoåi môùi laø hieän töôïng dieãn ra khoâng ngöøng ôû trong töï
nhieân, xaõ hoäi vaø tö duy maø nguoàn goác cuûa noù laø söï ñaáu tranh cuûa caùc maët
ñoái laäp trong baûn thaân caùc söï vaät vaø hieän töôïng. Khaùi nieäm phaùt trieån thì
khoâng khaùi quaùt moïi söï vaän ñoäng noùi chung. Noù chæ khaùi quaùt nhöõng vaän
ñoäng ñi leân, söï xuaát hieän caùi môùi theo moät chieàu höôùng chung laø töø thaáp
ñeán cao, ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø caùi chöa hoaøn thieän ñeán caùi hoaøn
thieän. *Muoán naém baét ñöôïc baûn chaát cuûa söï vaät vaø hieän töôïng, naém baét
ñöôïc khuynh höôùng vaän ñoäng cuûa chuùng thì phaûi coù quan ñieåm phaùt trieån.
*Veà maët nguyeân taéc phaûi thöøa nhaän tính khaùch quan, qui luaät vaø phaùt
trieån laø khuynh höôùng cuûa söï vaän ñoäng cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng.
*Quan ñieåm phaùt trieån vôùi yeâu caàu khi phaân tích moät söï vaät, hieän töôïng
phaûi ñaët noù trong söï vaän ñoäng, phaûi phaùt hieän ñöôïc xu höôùng bieán ñoåi,
chuyeån hoùa cuûa chuùng. *Quan ñieåm phaùt trieån coøn ñoøi hoûi chuùng ta phaûi
coù quan ñieåm ñuùng veà caùi môùi, caùi môùi phuø hôïp vôùi qui luaät, caùi môùi laø
tieâu chuaån cuûa söï phaùt trieån (neân laáy ví duï minh hoïa theâm thì caøng toát).
Caâu 7 : Döïa Treân Nhöõng Cô Sôû Lyù Luaän Naøo Maø Ñaûng Ta Laïi Chuû
Tröông Xaây Döïng Quan Heä Saûn Xuaát Döïa Treân Cheá Ñoä Ña Daïng
Hoùa Hình Thöùc Sôû Höõu Vôùi 1 Neàn Kinh Teá Haøng Hoùa Nhieàu Thaønh
Phaàn Vaø 1 Cheá Ñoä Phaân Phoái Lao Ñoäng ?
Nöôùc ta löïa choïn con ñöôøng xaõ hoäi chuû nghóa boû qua phöông thöùc saûn
xuaát tö baûn chuû nghóa vôùi yù nghóa boû qua cheá ñoä chính trò cuûa chuû nghóa tö
baûn. Nhöng trong ñieàu kieän chuû tröông moät kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh
phaàn vôùi cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Nhaèm phaùt huy
moïi tieàm naêng caùc thaønh phaàn kinh teá, phaùt trieån maïnh meõ löïc löôïng saûn
xuaát ñeå xaây döïng cô sôû kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa, töøng böôùc xaõ hoäi hoùa
chuû nghóa. Trong ñoù kinh teá quoác doanh bao giôø cuõng giöõa vai troø chuû ñaïo
coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån neàn kinh teá ôû nöôùc ta hieän
nay.... Nöôùc ta trong thôøi kyø quaù ñoä ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, khoâng qua
giai ñoaïn phaùt trieån tö baûn chuû nghóa, khoâng coù nghóa laø xoùa boû caùc quan
heä sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát, maø chæ phaùt trieån sôû höõu coâng coäng
veà tö lieäu saûn xuaát. Hieän nay trong ñieàu kieän chuyeån sang neàn kinh teá thò
tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Cho neân vieäc duy trì vaø phaùt
trieån hình thöùc sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát laø moät yeâu caàu khaùch
quan mang tính qui luaät. Bôûi vì, trong giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi kyø quaù ñoä ñi
leân xaõ hoäi chuû nghóa, thì sôû höõu tö nhaân nhö moät boä phaän töï nhieân cuûa
quaù trình kinh teá nhieàu thaønh phaàn cuõng coù yù nghóa thuùc ñaåy phaùt trieån
saûn xuaát naâng cao ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Maët khaùc, duy trì vaø phaùt trieån
kinh teá tö nhaân (döôùi moïi hình thöùc), thì ñoàng thôøi vôùi noù laø thu huùt nguoàn
löïc veà voán, veà lao ñoäng, veà quaù trình chuyeån giao coâng ngheä
môùi....Nhöng noù ñeàu thoâng qua söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa.
Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa seõ giöõa vai troø quyeát ñònh vaø ñieàu tieát chung
ñoái vôùi caùc hình thöùc sôû höõu naøy phaûi phuïc vuï cho lôïi ích cuûa nhaân daân.
*Trong cô caáu kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa hieän nay ôû nöôùc ta, thì hình thöùc
sôû höõu coâng coäng ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän vaø phaùt trieån. Trong ñoù neàn
kinh teá quoác doanh bao giôø cuõng giöõa vai troø chuû ñaïo, quyeát ñònh ñoái vôùi
neàn kinh teá hieän nay. Cho neân, xeùt veà loaïi hình quan heä saûn xuaát cô baûn
hieän nay ôû nöôùc ta bao goàm quan heä saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa döïa treân
cô sôû sôû höõu coâng coäng veà tö lieäu saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát cuõ döïa
treân hình thöùc sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát. Nhöng noù thoáng nhaát vaø
mang tính maâu thuaãn trong moät cô caáu kinh teá thoáng nhaát – kinh teá thò
tröôøng coù ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vaø döôùi söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc
xaõ hoäi chuû nghóa. *Trong thôøi kyø quaù ñoä ñi leân xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta
hieän nay, ñöôøngloái ñuùng ñaén cuûa ñaûng vaø nhaø nöôùc ta coù khaû naêng baûo
ñaûm söï keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích caù nhaân vôùi lôïi ích taäp theå vaø lôïi ích
xaõ hoäi, giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng maâu thuaãn noäi boä trong nhaân daân, taïo
nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå moãi caù nhaân coù ñieàu kieän phaùt trieån toaøn
dieän. Beân caïnh ñoù, vieäc xaây döïng neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn
vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng ñi ñoâi vôùi vieäc taêng cöôøng vai troø quaûn lyù
cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa luoân ñaûm baûo coâng baèng
veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa moïi coâng daân, choáng ñaëc quyeàn ñaëc lôïi:
phaùt huy yeáu toá con ngöôøi laø muïc ñích cao nhaát trong moïi hoaït ñoäng kinh
teá, vaên hoùa, xaõ hoäi laø moät yeâu caàu trong vieäc giaûi quyeát ñuùng ñaén moái
quan heä giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi ôû nöôùc ta hieän nay. *Keát caáu quan heä saûn
xuaát bao goàm ba maët quan heä cô baûn sau: -Quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn
xuaát. Xeùt veàmaët lòch söû quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát ñaõ ñöôïc theå
hieän döôùi hai hình thöùc cô baûn, ñoù laø sôû höõu tö nhaân vaø sôû höõu xaõ hoäi veà
tö lieäu saûn xuaát. Sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát laø hình thöùc sôû höõu
maø caùc tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu cuûa xaõ hoäi (khoâng phaûi taát caû) thuoäc veà
caùc chuû theå xaõ hoäi laø caù nhaân, hay moät löïc löôïng xaõ hoäi nhaát ñònh, Ñieàu
ñoù coù nghóa laø tö lieäu saûn xuaát khoâng thuoäc veà chung, cuûa toaøn xaõ hoäi.
Xeùt veà maët baûn chaát hình thöùc sôû höõu naøy laø nguoàn goác cuûa nhöõng quan
heä boùc loät, baát bình ñaúng xaõ hoäi, laø quan heä ngöôøi boùc loät ngöôøi. Coøn
quan heä sôû höõu xaõ hoäi laø hình thöùc taát caû caùc tö lieäu saûn xuaát (chuû yeáu)
cuûa xaõ hoäi thuoäc veà cuûa chung, cuûa toaøn xaõ hoäi. Xeùt veà maët baûn chaát
quan heä sôû höõu naøy laø cô sôû cho quaù trình xaây döïng quan heä bình ñaúng vaø
noù coù khaû naêng xoùa boû quan heä boùc loät ngöôøi.... -Quan heä toå chöùc quaûn lyù
saûn xuaát. Quan heä naøy theå hieän söï gioáng nhau vaø khaùc nhau cuûa caùc chuû
theå xaõ hoäi veà vai troø, vò trí, veà quyeàn toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát. Quan heä
naøy hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo quan heä sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát, Bôûi
vì, nhöõng chuû theå xaõ hoäi naøo naém tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu cuûa xaõ hoäi thì
hoï seõ laø ngöôøi naém vai troø toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ
hoäi.
-Quan heä phaân phoái saûn phaåm lao ñoäng. Quan heä naøy theå hieän söï khaùc
nhau vaø gioáng nhau cuûa caùc chuû theå xaõ hoäi veà möùc höôûng thuï ñoái vôùi saûn
phaåm vaät chaát cuûa xaõ hoäi, cuõng nhö quyeàn phaân phoái saûn phaåm vaät chaát
cuûa xaõ hoäi. Quan heä naøy hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo quan heä sôû höõu ñoái vôùi
tö lieäu saûn xuaát. Bôûi vì, chuû theå xaõ hoäi naøo naém giöõ tö lieäu saûn xuaát thì
ñoàng thôøi hoï coù möùc höôûng thuï nhieàu hôn, vaø laø ngöôøi coù quyeàn quyeát
ñònh phaân phoái saûn phaåm vaät chaát cuûa xaõ hoäi. *Trong ba maët quan heä cuûa
quan heä saûn xuaát ñeàu coù söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau. Nhöng quan heä sôû
höõu tö lieäu saûn xuaát laø quan heä giöõ vai troø quyeát ñònh trong quan heä saûn
xuaát. -Quan heä phaân phoái saûn phaåm lao ñoäng theå hieän söï khaùc nhau vaø
gioáng nhau cuûa caùc chuû theå xaõ hoäi veà möùc höôûng thuï ñoái vôùi saûn phaåm
vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Quan heä naøy hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo quan heä sôû
höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát. Bôûi vì, chuû theå xaõ hoäi naøo naém tö lieäu saûn
xuaát thì ñoàng thôøi hoï laø ngöôøi coù möùc höôûng thuï nhieàu hôn, vaø laø ngöôøi
coù quyeàn quyeát ñònh phaân phoái saûn phaåm vaät chaát cuûa xaõ hoäi. -Qui luaät
quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc
löôïng saûn xuaát laø moät qui luaät chung nhaát cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi. Söï taùc
ñoäng cuûa qui luaät naøy ñaõ khaúng ñònh tính taát yeáu khaùch quan cuûa söï phaùt
trieån xaõ hoäi töø phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi Nguyeân thuûy, Chieám höõu noâ
leä, Phong kieán, Tö baûn chuû nghóa vaø phöông thöùc Coäng saûn chuû nghóa
töông lai

Caâu 8: Phaân Tích Vai Troø Cuûa Quaàn Chuùng Nhaân Daân Trong Lòch Söû
Vaø Vieäc Ñaûng Ta Chuû Tröông Caùch Maïng Vaø Söï Nghieäp Cuûa Quaàn
Chuùng ?
Vai Troø Cuûa Quaàn Chuùng Nhaân Daân Trong Lòch Söû
*Khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân thay ñoåi vaø phaùt trieån coù tính chaát lòch
söû. Bôûi noù gaén lieàn vôùi nhöõng hình thaùi kinh teá-xaõ hoäi vaø ñieàu kieän lòch
söû nhaát ñònh. Nhöng duø thay ñoåi vaø phaùt trieån nhö theá naøo thì noäi dung
khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân luoân ñöôïc xaùc ñònh bôûi nhöõng noäi dung
sau ñaây: -Quaàn chuùng nhaân daân tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi lao ñoäng. Ñoù laø
nhöõng löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi tröïc tieáp taïo ra moïi cuûa caûi vaät chaát cho
xaõ hoäi. -Quaàn chuùng nhaân daân, ñöôïc theå hieän laø nhöõng boä phaän daân cö coù
khuynh höôùng luoân choáng laïi nhöõng giai caáp thoáng trò aùp böùc boùc loät maø
lôïi ích caên baûn cuûa nhöõng giai caáp aáy ñoái khaùng vôùi lôïi ích ñoâng ñaûo cuûa
nhaân daân lao ñoäng. -Quaàn chuùng nhaân daân coøn bao goàm caùc giai caáp vaø
caùc taàng lôùp xaõ hoäi coù yù nghóa thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Nhö vaäy,
noäi dung khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân laø raát roäng bao goàm nhieàu löïc
löôïng xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng cuûa hoï trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Nhöng
hieåu theo nghóa chung nhaát laø nhöõng löïc löôïng coù yù nghóa quyeát ñònh ñi
vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Quaàn chuùng nhaân daân laø nhöõng löïc
löôïng xaõ hoäi coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, ñöôïc
theå hieän trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát, trong ñaáu tranh xaõ hoäi vaø
trong lónh vöïc tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. *Moái quan heä giöõa quaàn chuùng nhaân
daân vaø vó nhaân, laõnh tuï ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa lòch söû, laø söï khaúng ñònh
quaàn chuùng nhaân daân bao giôø cuõng laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch söû
coøn vó nhaân, laõnh tuï chæ coù yù nghóa quan troïng. Nhöng ôû trong nhöõng ñieàu
kieän lòch söû nhaát ñònh vó nhaân, laõnh tuï coù theå giöõa vai troø “quyeát ñònh”
ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa lòch söû vôùi yù nghóa laø ngöôøi taïo ra nhöõng böôùc
ngoaët vó ñaïi cuûa söï phaùt trieån lòch söû, Nhöng xeùt cho cuøng veà laâu daøi quaàn
chuùng nhaân daân vaãn laø ngöôøi quyeát ñònh ñoái söï phaùt trieån cuûa lòch söû *Vai
troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân bao giôø cuõng laø ngöôøi saùng taïo chaân chính
ra lòch söû. *Xuaát phaùt töø nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû
khaúng ñònh raèng quaàn chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra
lòch söû, ñöôïc theå hieän vôùi ba noäi dung sau: -Vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân
daân trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Xuaát phaùt töø nguyeân lyù
cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû cho raèng saûn xuaát vaät chaát laø cô sôû
cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi trong ñoù hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng
nhaân daân laø löïc löôïng tröïc tieáp taïo ra moïi cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi.
Hoaït ñoäng taïo ra cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi cuûa quaàn chuùng nhaân daân
ñoàng thôøi cuõng coù yù nghóa quyeát ñònh cho vieäc taïo ra nhöõng giaù trò tinh
thaàn cuûa xaõ hoäi. Ñoù laø quaù trình hình thaønh phong tuïc taäp quaùn, truyeàn
thoáng vaø neàn vaên hoùa daân toäc....ñoàng thôøi hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng
nhaân daân coøn laø ñoái töôïng phuïc vuï cuûa hoaït ñoäng vaên hoùa vaø tinh thaàn
noùi chung cuûa xaõ hoäi. -Vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong hoaït ñoäng
ñaáu tranh xaõ hoäi vôùi tính caùch hoï laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng caûi taïo caùc quaù
trình kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi. Trong lónh vöïc naøy vai troø cuûa quaàn
chuùng laø löïc löôïng cô baûn cuûa cuoäc caùch maïng xaõ hoäi, bôûi vì Leânin ñaõ
töøng khaúng ñònh raèng söï nghieäp caùch maïng laø söï nghieäp cuûa quaàn chuùng.
Maët khaùc, trong hoaït ñoäng ñaáu tranh xaõ hoäi vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân
daân coøn ñöôïc theå hieän ñoái vôùi quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc
daân toäc vaø coäng ñoàng daân toäc. -Lôïi ích cuûa quaàn chuùng nhaân daân vöøa laø
ñieåm khôûi ñaàu vöøa laø muïc ñích cuoái cuøng cuûa söï nghieäp caùch maïng. Ñieàu
naøy coù yù nghóa laø lôïi ích chung cuûa toaøn boä xaõ hoäi luoân laø lôïi ích chung
cuûa quaàn chuùng nhaân daân. Cho neân, lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø tieán
boä xaõ hoäi laø vieäc naâng cao ñôøi soáng cuûa quaàn chuùng nhaân daân, khaúng
ñònh vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch
söû.
Phaân Tích Vieäc Ñaûng Chuû Tröông Caùch Maïng Vaø Söï Nghieäp Cuûa Quaàn
Chuùng
*Moät trong nhöõng nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû khaüng
ñònh raèng quaàn chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch söû,
ñöôïc theå hieän vôùi ba noäi dung sau ñaây: -Vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân
trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Xuaát phaùt nhöõng nguyeân lyù
cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû cho raèng saûn xuaát vaät chaát laø cô sôû
cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø trong ñoù hoaït ñoäng cuûa quaàn
chuùng nhaân daân laø löïc löôïng tröïc tieáp taïo ra moïi cuûa caûi vaät chaát cho xaõ
hoäi. Hoaït ñoäng taïo ra cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi cuûa quaàn chuùng nhaân
daân ñoàng thôøi cuõng coù yù nghóa quyeát ñònh cho vieäc taïo ra nhng giaù trò tinh
thaàn cuûa xaõ hoäi. Ñoù laø quaù trình hình thaønh phong tuïc taäp quaùn, truyeàn
thoáng vaø neàn vaên hoùa daân toäc....ñoàng thôøi hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng
nhaân daân coøn laø ñoái töôïng phuïc vuï cuûa hoaït ñoäng vaên hoùa vaø tinh thaàn
noùi chung cuûa xaõ hoäi. -Vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong hoaït ñoäng
ñaáu tranh xaõ hoäi vôùi tính caùch hoï laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng caûi taïo caùc quaù
trình kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi. Trong lónh vöïc naøy vai troø cuûa quaàn
chuùng laø löïc löôïng cô baûn cuûa caùc cuoäc caùch maïng xaõ hoäi, bôûi vì Leânin
khaúng ñònh raèng söï nghieäp caùch maïng laø söï nghieäp cuûa quaàn chuùng. Maët
khaùc, trong hoaït ñoäng ñaáu tranh xaõ hoäi vai troø quaàn chuùng nhaân daân coøn
ñöôïc theå hieän ñoái vôùi quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc daân toäc
vaø coäng ñoàng daân toäc. -Lôïi ích cuûa quaàn chuùng nhaân daân vöøa laø ñieåm
khôûi ñaàu vöøa laø muïc ñích cuoái cuøng cuûa söï nghieäp caùch maïng. Ñieàu naøy
coù nghóa laø lôïi ích chung cuûa toaøn boä xaõ hoäi luoân laø lôïi ích chung cuûa
quaàn chuùng nhaân daân. Cho neân, lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø tieán boä
xaõ hoäi laø vieäc naâng cao ñôøi soáng cuûa quaàn chuùng nhaân daân, khaúng ñònh
vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch söû.
*Noäi dung khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân laø raát roäng bao goàm nhieàu löïc
löôïng xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng cuûa hoï trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Nhöng
hieåu thao nghóa chung nhaát laø nhöõng löïc löôïng coù yù nghóa quyeát ñònh ñi
vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån xaõ hoäi. *Quaàn chuùng nhaân daân laø nhöõng löïc
löôïng xaõ hoäi coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, ñöôïc
theå hieän trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát, trong ñaáu tranh xaõ hoäi vaø
trong lónh vöïc tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. -Nghieân cöùu lòch söû ñaáu tranh xaõ hoäi,
nhöõng nhaø kinh ñieån cuûa chuû nghóa Maùc-Leânin cho raèng: baïo löïc laø ñieàu
kieän tieân quyeát, taát yeáu cuûa caùc cuoäc caùch maïng xaõ hoäi. Moät trong nhöõng
ñieàu kieän khaùch quan cho moät cuoäc caùch maïng noå ra vaø thaønh coâng ñoù laø
tính tích cöïc cuûa quaàn chuùng nhaân daân ñöôïc naâng cao...thaáy phaûi tieán
haønh caùch maïng vaø saún saøng hy sinh cho söï nghieäp caùch maïng ñoù.Vieäc
Ñaûng chuû tröông caùch maïng gaén lieàn vôùi quaàn chuùng nhaân daân laø moät
chuû tröông ñuùng ñaén mang ñaäm tính daân toäc Æ ñoäng löïc cho coâng cuoäc
caùch maïng thaønh coâng.

Caâu 9: Vai Troø Vaø Keát Caáu Cuûa Yù Thöùc Xaõ Hoäi Vaø Vieäc Ñaûng Ta
Chuû Tröông Laáy Chuû Nghóa Maùc-Leânin Laøm Kim Chæ Nan Moïi Hoaït
Ñoäng Caùch Maïng Mieàn Nam ?
Vai Troø Vaø Keát Caáu Cuûa Yù Thöùc Xaõ Hoäi
*Khaùi nieäm yù thöùc xaõ hoäi: -Toaøn boä ñôøi soáng xaõ hoäi ñöôïc chia thaønh hai
lónh vöïc lôùn: lónh vöïc vaät chaát vaø lónh vöïc tinh thaàn, ñoù laø toàn taïi xaõ hoäi
vaø yù thöùc xaõ hoäi. Cho neân yù thöùc xaõ hoäi coù vai troø laø lónh vöïc tinh thaàn
cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. YÙ thöùc xaõ hoäi laø söï phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi trong
nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau, bao goàm tình caûm, taäp quaùn, truyeàn
thoáng, quan ñieåm, tö töôûng lyù luaän, hoaëc toàn taïi thoâng qua caùc hình thaùi yù
thöùc xaõ hoäi cuï theå khaùc nhau nhö: yù thöùc chính trò, yù thöùc phaùp quyeàn, yù
thöùc ñaïo ñöùc... Nhö vaäy, yù thöùc xaõ hoäi tröôùc heát laø lónh vöïc tinh thaàn cuûa
xaõ hoäi. YÙ thöùc xaõ hoäi chæ laø söï phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi, noù laø caùi coù sau,
caùi phuï thuoäc vaøo toàn taïi xaõ hoäi. Veà maët keát caáu yù thöùc theå hieän döôùi
nhieàu caáp ñoä phaûn aùnh khaùc nhau ñoái vôùi toàn taïi xaõ hoäi
*Keát caáu cuûa yù thöùc xaõ hoäi
*YÙ thöùc xaõ hoäi bao goàm nhieàu caáp ñoä khaùc nhau: yù thöùc sinh hoaït ñôøi
thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän, taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö töôûng *YÙ thöùc sinh hoaït
ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän: -Söï phaân chia yù thöùc xaõ hoäi thaønh yù thöùc
sinh hoaït ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän ñoù laø söï ñoái laäp giöõa moät beân laø
nhaân sinh quan trong thöïc tieån cuoäc soáng chöa ñöôïc heä thoáng hoùa, vôùi
beân kia laø taäp hoïp xaõ hoäi ñaõ ñöôïc nghieân cöùu moät caùch saùng taïo, heä
thoáng thaønh lyù luaän thaønh caùc hoïc thuyeát. -YÙ thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng laø
tính ñaày ñuû, toaøn veïn cuûa caûm giaùc soáng, noù gaàn vaø tröïc tieáp hôn vôùi hieän
thöïc cuoäc soáng, phaûn aùnh tính chi tieát ña daïng vaø phong phuù cuûa cuoäc
soáng hieän thöïc. Vì vaäy, kinh nghieäm cuûa yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng laø
kho taøng maø trong ñoù caùc khoa hoïc cuï theå, trieát hoïc vaø ngheä thuaät coù theå
tìm kieám, khai thaùc theo nhöõng noäi dung nhaát ñònh cuûa mình. -YÙ thöùc lyù
luaän laø toaøn boä nhöõng tö töôûng xaõ hoäi ñaõ ñöôïc khaùi quaùt hoùa thaønh lyù
luaän, thaønh caùc hoïc thuyeát veà moïi lónh vöïc khaùc nhau trong cuoäc soáng xaõ
hoäi moät caùch hôïp lyù, thaønh chænh theå trong nhöõng khoa hoïc cuï theå, trieát
hoïc, ngheä thuaät, ñaïo ñöùc, trong caùc hoïc thuyeát chính trò ....
-Söï gioáng nhau cuûa yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän ôû choåâ
ñeàu laø lónh vöïc tinh thaàn cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, theå hieän söï toàn taïi vaän ñoäng
vaø phaùt trieån cuûa yù thöùc xaõ hoäi, Nhöng giöõa chuùng laïi coù söï khaùc nhau veà
tính chaát, trình ñoä phaûn aùnh vaø caáp ñoä veà maët keát caáu. YÙ thöùc ñôøi thöôøng
bao goàm noäi dung roäng lôùn cuûa cuoäc soáng. Nhöng noù phaûn aùnh toàn taïi xaõ
hoäi coù tính chaát töï phaùt hôn, noù chöa coù tính heä thoáng, tính hôïp lyù vaø khoa
hoïc. Coøn yù thöùc lyù luaän laø söï phaûn aùnh mang tính heä thoáng, tính hôïp lyù,
tính baûn chaát vaø qui luaät veà hieän thöïc moät caùch tröøu töôïng, khaùi quaùt
baèng caùc phaïm truø vaø khaùi nieäm khoa hoïc. *Taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö
töôûng: -Taâm lyù xaõ hoäi laø moät boä phaän ôû caáp ñoä yù thöùc sinh hoaït ñôøi
thöôøng, trong ñoù xuaát hieän nhöõng quan nieäm veà söï ñaùnh giaù ña daïng caùc
hieän töôïng xaõ hoäi, nhöõng thò hieáu vaø tö töôûng thaåm myõ, phong tuïc vaø
truyeàn thoáng, nhöõng thieân höôùng vaø söï höùng thuù, söï mô öôùc.....Nhö vaäy,
taâm lyù xaõ hoäi cuõng laø söï phaûn aùnh tröïc tieáp ñieàu kieän sinh soáng haøng
ngaøy, noù khoâng coù khaû naêng phaûn aùnh baûn chaát vaø qui luaät cuûa hieän thöïc.
Nhöõng quan nieäm cuûa con ngöôøi ôû trình ñoä taâm lyù coøn mang tính chaát
kinh nghieäm, caûm tính vaø cuï theå. -Heä tö töôûng laø moät boä phaän ôû caáp ñoä yù
thöùc lyù luaän, bao goàm söï ñaùnh giaù coù heä thoáng veà hieän thöïc xaõ hoäi treân
laäp tröôøng quan ñieåm cuûa moät giai caáp, moät chính ñaûng nhaát ñònh neâu ra
nhieäm vuï vaø muïc ñích chính trò xaõ hoäi, xaây döïng heä thoáng nhöõng quan
ñieåm veà uy quyeàn cuûa giai caáp, cuûa ñaûng phaùi ñoù. Heä tö töôûng coù theå laø
heä tö töôûng khoa hoïc, cuõng coù theå laø heä tö töôûng phaûn khoa hoïc. -Giöõa
taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö töôûng coù moái quan heä taùc ñoäng qua laïi laån nhau vì
chuùng ñeàu coù chung moät nguoàn goác laø söï phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi. Nhöng
laïi phaûn aùnh döôùi caùc boä phaän trong caùc caáp ñoä khaùc nhau cuûa yù thöùc xaõ
hoäi. Heä tö töôûng phaûn aùnh saâu saéc hôn veà ñieàu kieän sinh hoaït vaät chaát cuûa
xaõ hoäi, neáu taâm lyù xaõ hoäi hình thaønh moät caùch tröïc tieáp, töï phaùt thì heä tö
töôûng cuõng khoâng theå hình thaønh moät caùch töï phaùt töø taâm lyù xaõ hoäi.
Nhöng taâm lyù, tình caûm giai caáp taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc tieáp thu
heä tö töôûng cuûa giai caáp, ngöôïc laïi, heä tö töôûng laïi coù yù nghóa cuûng coá
phaùt trieån taâm lyù, tình caûm giai caáp. *Tính giai caáp cuûa yù thöùc xaõ hoäi: -
Trong xaõ hoäi coù giai caáp yù thöùc xaõ hoäi mang tính giai caáp, bôûi vì noù ñeàu
phaûn aùnh nhöõng quan heä giai caáp, ñaáu tranh giai caáp cuõng nhö yù thöùc cuûa
moåi moät giai caáp nhaát ñònh cuõng khaùc nhau thaäm chí ñoái laäp nhau. Tính
giai caáp cuûa yù thöùc xaõ hoäi theå hieän trong taát caû caùc maët cuûa ñôøi soáng tinh
thaàn xaõ hoäi, ôû yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän, ôû taâm lyù xaõ
hoäi vaø heä tö töôûng. -Tính giai caáp cuûa yù thöùc xaõ hoäi khoâng phuû nhaän yù
thöùc caù nhaân, maø chi phoái yù thöùc caù nhaân. Nhöng yù thöùc caù nhaân vaø yù
thöùc xaõ hoäi laø khoâng thoáng nhaát. Moãi caù nhaân ñeàu coù nhöõng ñieàu kieän gia
ñình, ngheà nghieäp, nhaân caùch, kinh nghieäm cuoäc soáng....Vì vaäy, trong
cuøng moät giai caáp yù thöùc caù nhaân laïi bieåu hieän yù thöùc giai caáp ôû döôùi caùc
möùc ñoä vaø hình thöùc khaùc nhau, thaäm chí coù theå ñoái laäp nhau. Nhöng taát
caû moïi yù thöùc caù nhaân trong cuøng moät giai caáp vaån bò chi phoái bôûi tính
giai caáp cuûa heä tö töôûng cuûa giai caáp mình. -Trong caùc hình thaùi cuûa yù
thöùc xaõ hoäi moåi moät hình thaùi ñeàu phaûn aùnh tính giai caáp cuûa xaõ hoäi khaùc
nhau, coù nhöõng hình thaùi phaûn aùnh tröïc tieáp vaø ñoàng thôøi laø noäi dung cô
baûn cuûa noù, ngöôïc laïi coù nhöõng hình thaùi phaûn aùnh giaùn tieáp nhöng heä tö
töôûng cuûa nhöõng giai caáp thoáng trò luoân coù mot vò trí quan troïng trong ñôøi
soáng tinh thaàn cuûa con ngöôøi.
Vieäc Ñaûng Ta Chuû Tröông Laáy Chuû Nghóa Maùc-Leânin Vaø Tö Töôûng Hoà
Chí Minh Laøm Kim Chæ Nam Cho Moïi Hoaït Ñoäng Caùch Maïng Vieät Nam
*Heä tö töôûng chính trò: -YÙ thöùc chính trò laø söï phaûn aùnh caùc quan heä kinh
teá xaõ hoäi, phaûn aùnh nhöõng lôïi ích caên baûn vaø ñòa vò cuûa caùc giai caáp vaø
moái lieân heä laån nhau cuûa caùc giai caáp ñoù trong vieäc quaûn lyù, baûo veä ñaát
nöôùc... -Heä tö töôûng chính trò phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi veà ñòa vò cuûa moät
giai caáp nhaát ñònh moät caùch tröïc tieáp vaø saâu saéc nhaát. Heä tö töôûng chính
trò cuûa giai caáp thoáng trò coù vai troø to lôùn trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Noù taùc
ñoäng trôû laïi cô sôû kinh teá thoâng qua caùc toå chöùc nhaø nöôùc. Noù giöõa vai troø
chuû ñaïo trong ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi vaø chi phoái tröïc tieáp cuûa moåi
caù nhaân cho ñeán caùc hình thaùi xaõ hoäi khaùc. Vai troø vaø taùc duïng cuûa heä tö
töôûng cuûa moät giai caáp nhaát ñònh do vai troø lòch söû cuûa giai caáp ñoù quyeát
ñònh vaø tuøy thuoäc theo nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh. *Chuû nghóa
Maùc-Leânin laø khoa hoïc veà caùc qui luaät phaùt trieån cuûa töï nhieân vaø xaõ hoäi,
khoa hoïc veà caùc maïng cuûa quaàn chuùng bò aùp böùc vaø bò boùc loät, khoa hoïc
veà söï thaéng lôïi cuûa chuû nghóa xaõ hoäi vaø chuû nghóa coäng saûn. Ñaûng ta
khaúng ñònh laáy chuû nghóa Maùc-Leânin laøm kim chæ nam cho haønh ñoäng vaø
neâu cao tö töôûng Hoà Chí Minh. Noäi dung coát loõi cuûa chuû nghóa Maùc-
Leânin laø tö töôûng veà söï giaûi phoùng con ngöôøi khoûi cheá ñoä boùc loät ngöôøi.
Vì vaäy, trong söï nghieäp xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi cuûa nhaân daân ta taát
nhieân phaûi laáy chuû nghóa Maùc-Leânin laøm kim chæ nam cho hoaït ñoäng cuûa
Daûng vaø caùch maïng Vieät Nam. Tö töôûng Hoà Chí Minh laø söï vaän duïng
saùng taïo chuû nghóa Maùc-Leânin vaøo hoaøn caûnh ñieàu kieän cuï theå cuûa nöôùc
ta, maø coát loõi laø söï keát hôïp chuû nghóa Maùc-Leânin vôùi phong traøo coâng
nhaân vaø chuû nghóa yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta. Tö töôûng ñoù ñaõ trôû thaønh di
saûn tinh thaàn quyù baùu cuûa Ñaûng cuûa daân toäc ta. -Xaây döïng heä thoáng chính
trò xaõ hoäi chuû nghóa mang baûn chaát giai caáp coâng nhaân, do ñoäi tieân phong
cuûa noù laø Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo, ñaûm baûo cho nhaân daân laø ngöôøi chuû
thaät söï cuûa xaõ hoäi, quyeàn löïc xaõ hoäi thuoäc veà nhaân daân