HỘI VẬT LÝ VIỆT NAM HỘI GẶP GỠ VIỆT NAM

Rencontres du Vietnam

Th«ng b¸o héi th¶o phæ biÕn khoa häc

Gi¸o s− Jim Cronin

Nhµ VËt lý gi¶i Nobel, §¹i häc Chicago, Hoa kú
thuyÕt tr×nh vÒ

vËt chÊt vµ ph¶n vËt chÊt trong vò trô

Gi¸o s− Jim Cronin n¨m nay 75 tuæi lµ t¸c gi¶ cña ph¸t minh vËt lý næi
tiÕng n¨m 1964 vÒ bÊt ®èi xøng h¹t vµ ph¶n h¹t K-mezon trung hßa. Trong
42 n¨m qua c¸c nhµ vËt lý ®· cè c«ng liªn tôc t×m kiÕm nh÷ng hiÖn t−îng
t−¬ng tù nh−ng chØ m·i ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu thiªn niªn kû míi, khi thùc hiÖn
c¸c thÝ nghiÖm Belle (NhËt b¶n) vµ Babar (Hoa kú) trªn c¸c m¸y gia tèc n¨ng
l−îng rÊt cao, c¸c nhµ khoa häc míi l¹i t×m thÊy nh÷ng hiÖn t−îng bÊt ®èi
xøng trong ph©n r· cña lo¹i h¹t míi lµ B-mezon trung hoµ. Ph¸t minh cña
Gi¸o s− Cronin vµ ®ång sù ®· më ra mét tÇm nh×n bÊt tËn cho loµi ng−êi vÒ
thÕ giíi tù nhiªn quanh ta, trong ®ã tõ nh÷ng h¹t c¬ b¶n nhá bÐ ®Õn vò trô
bao la d−êng nh− cã cïng mét b¶n chÊt thèng nhÊt néi t¹i.
Tõ mét nhµ vËt lý nghiªn cøu h¹t c¬ b¶n trªn m¸y gia tèc, vµo ®Çu
thËp niªn 90 gi¸o s− Cronin trë thµnh ng−êi s¸ng lËp vµ hiÖn nay ®ang l·nh
®¹o §Ò ¸n quèc tÕ Pierre Auger s¨n t×m c¸c tia vò trô n¨ng l−îng cao nhÊt
nh»m h−íng tíi nh÷ng ph¸t minh bÊt ngê trong kho¶ng kh«ng vò trô xa x«i.
Gi¸o s− Cronin ®· tõng ®Õn ViÖt Nam hai lÇn vµo n¨m 1994 vµ 1998
®Ó hîp t¸c gióp ®ì c¸c nhµ vËt lý trÎ ViÖt Nam tham gia vµo §Ò ¸n quèc tÕ
Pierre Auger. LÇn nµy ®Õn Hµ néi Gi¸o s− sÏ giíi thiÖu vÒ nh÷ng thµnh tùu
quan träng ®Çu tiªn cña §Ò ¸n quèc tÕ vµ «ng sÏ cã dÞp luËn gi¶i vÒ mèi quan
hÖ gi÷a c¸c h¹t c¬ b¶n víi kh«ng gian vò trô, gi÷a thÕ giíi vi m« vµ vÜ m«.

Néi dung thuyÕt tr×nh:

§Æc tÝnh tù nhiªn cña c«ng t¸c khoa häc lµ cã nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn
cøu trong lÜnh vùc nµy l¹i ¶nh h−ëng s©u s¾c ®Õn mét lÜnh vùc kh¸c. Sù viÖc
®ã ®· x¶y ra trong ph¸t minh n¨m 1964 khi h¹t K-mezon trung hßa cã thêi
gian sèng l©u h¬n ®· cã thÓ ph©n r· thµnh hai h¹t pion víi x¸c suÊt chØ
kho¶ng 2 phÇn ngh×n. KiÓu ph©n r· ®ã ®¸ng lÏ bÞ cÊm hoµn toµn nÕu nh− thÕ
Liªn hÖ: Phßng TN Tia vò trô (VATLY), ViÖn KH&KT H¹t nh©n. Tel: 04.7910017.
Email: vatly@vaec.gov.vn. http://www.inst.gov.vn/inst/English/About/VATLY/Vatly.htm
giíi vËt chÊt vµ thÕ giíi ph¶n vËt chÊt ®èi xøng víi nhau. §Õn n¨m 1967,
Andrei Xakharov chØ ra r»ng nÕu kÕt hîp hiÖn t−îng vi ph¹m ®èi xøng ®ã víi
sù ph©n r· cña c¸c h¹t nÆng nucleon vµ víi sù bÊt c©n b»ng nhiÖt ë giai ®o¹n
sím cña qu¸ tr×nh tiÕn hãa vò trô th× chóng ta cã thÓ lý gi¶i ®−îc sù v−ît tréi
cña l−îng vËt chÊt so víi ph¶n vËt chÊt nh− ®ang thÊy trong vò trô hiÖn t¹i.
MÆc dï chóng ta ch−a thÓ tÝnh to¸n ®Þnh l−îng vÒ mét c¬ chÕ ®Æc thï
g©y ra sù bÊt ®èi xøng trong tr−êng hîp h¹t K-mezon ®Ó luËn ra vò trô cña
chóng ta víi l−îng vËt chÊt v−ît tréi, nh−ng nh÷ng g× x¶y ra víi h¹t K-mezon
®· minh häa sù bÊt ®èi xøng gi÷a vËt chÊt víi ph¶n vËt chÊt nãi chung vµ sù
bÊt ®èi xøng ®ã cßn m¹nh h¬n nhiÒu trong giai ®o¹n rÊt sím cña tiÕn hãa vò
trô ®Ó ®iÒu ®ã ®−îc ghi nhËn trong lËp luËn cña Xakharov. Bµi häc mµ chóng
ta cã thÓ rót ra lµ khi theo ®uæi sù nghiÖp nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n, thÕ
giíi tù nhiªn lu«n Èn chøa trong m×nh ®Çy nh÷ng bÊt ngê thó vÞ vµ ham
muèn kh¸m ph¸ Tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh cao quÝ nhÊt cña Con
ng−êi.
----------
KÝnh mêi tÊt c¶ c¸c b¹n yªu khoa häc dÕn dù buæi thuyÕt tr×nh cña
Gi¸o s− Jim Cronin:

B¾t ®Çu tõ 14h00 Thø s¸u, ngµy 4 th¸ng 8 n¨m 2006

t¹i Gi¶ng ®−êng Ngôy Nh− Kom Tum, 19 phè Lª Th¸nh T«ng, Hµ néi.

Ch−¬ng tr×nh (dù kiÕn):

14h00-14h30: ®ãn tiÕp ®¹i biÓu. Ban Tæ chøc khai m¹c, giíi thiÖu.
14h30-15h30: thuyÕt tr×nh cña Gi¸o s− Jim Cronin cã dÞch sang tiÕng ViÖt.
15h30-16h15: giao l−u, hái-®¸p, th¶o luËn.

KÝnh th«ng b¸o vµ h©n h¹nh ®−îc ®ãn tiÕp ®«ng ®¶o c¸c b¹n yªu khoa häc.

Ban Cè vÊn
Jean TrÇn Thanh V©n (Héi GÆp gì ViÖt Nam, Orsay)
Pierre Darriulat (VATLY, ViÖn KH&KTHN)
Ban Tæ chøc
Vâ V¨n ThuËn (VATLY, ViÖn KH&KTHN, Tr−ëng ban)
Hµm Ch©u (T¹p chÝ Cöa sæ V¨n hãa VN)
Phïng V¨n Du©n (§H B¸ch khoa)
NguyÔn Anh Kú (ViÖn VËt lý & §iÖn tö)
NguyÔn §øc Ph−êng (§H S− ph¹m, T¹p chÝ VËt lý Ngµy nay)
NguyÔn Trung TÝnh (§HKH Tù nhiªn)
Liªn hÖ: Phßng TN Tia vò trô (VATLY), ViÖn KH&KT H¹t nh©n. Tel: 04.7910017.
Email: vatly@vaec.gov.vn. http://www.inst.gov.vn/inst/English/About/VATLY/Vatly.htm