Professional Documents
Culture Documents
1/ §Æt vÊn ¨Ò
Hµng n¨m vµo cuèi th¸ng 4 vµ cuèi th¸ng 10, phßng dù
b¸o §µi KhÝ tîng thuû v¨n khu vùc ViÖt B¾c cã nhiÖm vô thu
thËp sè liÖu, tÝnh to¸n ra b¶n tin nhËn ¨Þnh mïa (mïa c¹n,
mïa lò). Trong néi dung c¸c b¶n tin nµy, ngoµi viÖc ¨a ra trÞ sè
mùc níc thÊp nhÊt ( cao nhÊt) mïa trªn s«ng Bøa t¹i Thanh S¬n,
s«ng Hång t¹i Phó Thä, trªn s«ng L« t¹i Vô Quang, ViÖt Tr×, cßn
ph¶i nhËn ¨Þnh thêi gian x¶y ra c¸c trÞ sè mùc níc ¨Æc trng t¹i
c¸c vÞ trÝ dù b¸o trªn.
Chóng ta ¨· cã nh÷ng ph¬ng ¸n dù b¸o h¹n dµi, sö dông
c¸c ph¬ng ph¸p sau: Thèng kª kh¸ch quan, ph©n tÝch diÔn biÕn
lÞch sö, nhËn d¹ng…. ¨Ó nhËn ¨Þnh trÞ sè mùc níc thÊp nhÊt
n¨m vµ trÞ sè ¨Ønh lò n¨m. Tuy nhiªn, h©ï nh cha cã mét
nghiªn cøu nµo, mét ph¬ng ¸n nµo ¨îc x©y dùng nh»m ¨a ra
nhËn ¨Þnh sù xuÊt hiÖn mùc níc kiÖt nhÊt n¨m còng nh ¨Ønh
lò n¨m vÒ mÆt thêi gian. MÆc dï ¨©y lµ mét nhiÖm vô b¾t
buéc cña c¸c trung t©m dù b¸o tØnh vµ phßng dù b¸o thuéc
c¸c §µi KhÝ tîng Thuû v¨n khu vùc.
NhËn ¨Þnh tríc ¨îc kho¶ng thêi gian xuÊt hiÖn mùc níc
kiÖt nhÊt n¨m, ¨Ønh lò lín nhÊt n¨m cã ý nghÜa rÊt quan träng
trong c«ng t¸c dù b¸o phôc vô ¨Þa ph¬ng. Lµ c¬ së gióp c¸c nhµ
qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch phßng chèng vµ gi¶m nhÑ thiªn tai do lò
lôt, h¹n h¸n g©y ra. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ khai th¸c
nguån tµi nguyªn níc l©u dµi mét c¸ch hîp lý.
Trong thùc tÕ, dù b¸o thêi gian xuÊt hiÖn ¨Ønh lò cao nhÊt
n¨m, mùc níc kiÖt nhÊt n¨m c¸c s«ng trªn ¨Þa bµn tØnh Phó
Thä rÊt khã bëi chÕ ¨é dßng ch¶y t¹i ¨©y diÔn biÕn rÊt phøc t¹p.
Mùc níc trªn s«ng Bøa t¹i Thanh S¬n; s«ng Hång t¹i Phó Thä;
s«ng L« t¹i Vô Quang, ViÖt Tr× lµ sù tæ hîp cña rÊt nhiÒu nh©n tè
KTTV. Ngoµi ra, chÕ ¨é dßng ch¶y trªn s«ng L« t¹i Vô Quang,
ViÖt Tr× cßn chÞu ¶nh hëng rÊt lín sù ¨iÒu tiÕt cña hå chøa Th¸c
Bµ vµ Hoµ B×nh. ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i cã nh÷ng nghiªn
cøu vÒ chÕ ¨é dßng ch¶y, t×m ra nh÷ng qui luËt diÔn biÕn thuû
v¨n, tÝnh to¸n tÇn suÊt xuÊt hiÖn mùc níc ¨Æc trng n¨m (max,
min )… ¨Ó ¨a ra nhËn ¨Þnh vÒ thêi gian xuÊt hiÖn c¸c trÞ sè
mùc níc ¨Æc trng t¹i c¸c vÞ trÝ dù b¸o.
2/ Sè liÖu
Thèng kª mùc níc ¨Æc trng n¨m vµ thêi gian xuÊt hiÖn
¨Ønh lò cao nhÊt n¨m, mùc níc kiÖt nhÊt n¨m t¹i c¸c vÞ trÝ:
Tr¹m Thanh S¬n trªn s«ng Bøa, Phó Thä trªn s«ng Hång, Vô
Quang vµ ViÖt Tr× trªn s«ng L«.
Tr¹m Vô Quang sè liÖu cã liªn tôc tõ n¨m 1972 ¨Õn n¨m
2005.
Tr¹m ViÖt Tr× sè liÖu cã tõ n¨m 1964 ¨Õn 2005
Tr¹m Thanh S¬n sè liÖu cã tõ n¨m 1963 ¨Õn 2005
Tr¹m Phó Thä sè liÖu cã tõ n¨m 1965 ¨Õn 2005.
2
Than 41 Sè lÇn 1 5 9 9 13 6
h % 2.4 12.2 22.0 22.0 31.7 14.6
S¬n
Phó 41 Sè lÇn 3 12 14 8 4
Thä % 7.3 29.3 34.1 19.5 9.8
Vô 34 Sè lÇn 1 16 14 3
Qua % 2.9 47.1 41.2 8.8
ng
ViÖt 42 Sè lÇn 2 15 20 4 1
Tr× % 4.8 35.7 47.6 9.5 2.4
4/ NhËn xÐt
a- Mùc níc kiÖt nhÊt n¨m.
Mùc níc thÊp nhÊt n¨m c¸c s«ng trªn ¨Þa bµn tØnh Phó
Thä cã thÓ x¶y ra ngay tõ khi kÕt thóc mïa lò (th¸ng XI) vµ
còng cã thÓ x¶y ra ngay trong mïa lò (th¸ng VII). TrÞ sè mùc níc
kiÖt nhÊt n¨m thêng x¶y ra vµo kho¶ng thêi gian tõ th¸ng II ¨Õn
th¸ng V hµng n¨m, th¸ng cã tÇn xuÊt xuÊt hiÖn mùc níc kiÖt lín
lµ c¸c th¸ng III vµ IV ( víi tØ lÖ tõ 21- 39%).
Th¸ng IV lµ th¸ng cã nhiÒu kh¶ n¨ng x¶y ra kiÖt nhÊt n¨m
(víi tØ lÖ tõ 24 Ð39%). §©y lµ th¸ng cã tÇn suÊt xuÊt hiÖn trÞ sè
kiÖt lín nhÊt trong n¨m trªn c¶ 3 vÞ trÝ: Trªn s«ng Bøa t¹i
Thanh S¬n, trªn s«ng Hång t¹i Phó Thä, trªn s«ng L« t¹i ViÖt
Tr×. Riªng Vô Quang tÇn suÊt xuÊt hiÖn mùc níc kiÖt nhÊt n¨m
vµo th¸ng III lµ 27 % (lín h¬n th¸ng IV lµ 24%).
Phó Thä cã thêi gian xuÊt hiÖn trÞ sè mùc níc kiÖt nhÊt
n¨m tËp trung nhÊt (tõ th¸ng II ¨Õn th¸ng VI). §iÒu nµy phï
hîp víi ¨iÒu kiÖn dßng ch¶y t¹i ¨©y lµ dßng ch¶y tù nhiªn.
Trong 41 n¨m cã sè liÖu thèng kª th× cã tíi 16 n¨m x¶y ra kiÖt
vµo th¸ng IV (víi tØ lÖ 39%).
Vô Quang vµ ViÖt tr× lµ 2 ¨iÓm cã mùc níc mïa kiÖt chÞu
¶nh hëng m¹nh cña ¨iÒu tiÕt hå chøa, do vËy mùc níc kiÖt nhÊt
n¨m cã thÓ x¶y ra tõ th¸ng XI ¨Õn th¸ng VI n¨m sau. Tuy
nhiªn theo thèng kª th× th¸ng III vµ IV v…n lµ 2 th¸ng cã nhiÒu
kh¶ n¨ng x¶y ra kiÖt nhÊt n¨m (víi tØ lÖ tõ 24-33%)
Thanh S¬n lµ n¬i cã dßng ch¶y tù nhiªn song trÞ sè kiÖt
nhÊt n¨m l¹i kÐo dµi tõ th¸ng XII ¨Õn th¸ng VII n¨m sau. Thanh
S¬n cã vÞ trÝ ë phÝa t©y tØnh Phó Thä, mïa ma ¨Õn chËm h¬n
mét Ýt nªn mïa lò còng thêng chËm pha h¬n so víi c¸c vÞ trÝ
kh¸c trong tØnh. Do vËy, th¸ng VII thêng lµ th¸ng träng ¨iÓm
lò cña c¸c s«ng thuéc B¾c Bé, song t¹i ¨©y v…n xuÊt hiÖn mùc
3
níc kiÖt nhÊt n¨m. Tuy nhiªn trong 41 n¨m chØ xuÊt hiÖn cã 1
lÇn. Th¸ng cã nhiÒu kh¶ n¨ng x¶y ra kiÖt nhÊt lµ th¸ng IV vµ V
(víi tØ lÖ tõ 23-26%)