You are on page 1of 7

BiÕn tÊu ®êi thêng

Song Hµ (§HQG Hµ Néi)


TÆng thëng chÝnh thøc t¸c phÈm tuæi xanh n¨m 1996 B¸o
TiÒn Phong
-----------------------------------------------------------------------
"BiÕn tÊu ®êi thêng" ®îc Song Hµ viÕt rÊt gi¶n dÞ, kh«ng tá ra
s¾c s¶o, qu¸ lµm ngêi ta mÊt c¶m t×nh. T¸c gi¶ kh«ng cè t¹o
ra c¸i "§é l¹nh" cho t¸c phÈm, chØ kÓ chuyÖn vµ c¸i giäng
buån buån Êy cµng g©y hiÖu qu¶, kÓ vÒ nh÷ng c¸i
ghª gím, mµ kÓ nh kh«ng. §äc truyÖn ng¾n nµy xong ngêi ta
còng thÊy buån. Nhng th«ng c¶m v« cïng víi íc ao tèt ®Ñp cña
t¸c gi¶, íc ao sao cho con ngêi ®õng ®Ó m×nh mÊt hót gi÷a
thÕ giíi l¹nh lÏo cña tiÒn b¹c. T¸c gi¶ tha thiÕt íc ao vµ chóng ta,
nh÷ng ngêi ®äc còng mong sao cho "ngµy xa" cña ngêi cha
®õng chÕt, mong sao cho con ngêi h·y tèt ®Ñp víi nhau h¬n...

Nhµ v¨n Lª Minh Khuª


------------------------------------------------------------------------

1. §ªm lÆng lê, tõng ®ît giã hun hót lïa s©u qua cöa sæ,
b×nh hoa bÊt tö trªn bµn chao ®¶o råi ®æ xuèng vì tan.

Em rïng m×nh v× c¶m gi¸c l¹nh lÏo ®ang v©y phñ kh¾p c¨n
phßng. H¨n bao giê hÕt tr¹ng th¸i bÊt æn gÇn nh lµ ho¶ng hèt
x©m chiÕm vµ dån nÐn em ®Õn tèn cïng.

Chît nghe v¨ng v¼ng mét thø ©m thanh s¾c l¹nh, ban ®Çu
cßn yÕu ít, dÇn dÇn râ rµng h¨n. Em thß ®Çu ra khái ch¨n, tai
híng qua cöa sæ. "EÐc...Ðec!" tiÕng kªu nh bÞ nghÑt l¹i råi
tho¸t ra n·o nïng, kh¾c kho¶i.

Em nhèn ra tiÕng chim lîn ¨n ®ªm, håi nhá nghe tiÕng kªu
rên rîn cña nã em rÊt sî. Kh«ng hiîu sao b©y giê em l¹i c¶m
thÊy thanh th¶n nhÑ nhµng h¨n khi nghe thø ©m thanh n·o
nïng Êy. "EÐc...Ðec!". Em thß c¶ ®Çu ra cöa hun hót giã ®î
theo dâi tõng tiÕng ®èp c¸nh phÇn phèt.
Buæi s¸ng. TØnh dèy thÊy ®Çu ãc thanh th¶n h¨n nhng nhí ký
tóc ghª gím trong ®Çu em lÇn lît hiÖn lªn khu«n mÆt d¸ng
dÊp tõng ®øa trong phßng.

H«m thÇy chñ nhiÖm th«ng b¸o "líp nghØ nöa th¸ng ®î ®i thùc
tèp ë HuÕ", em sung síng gµo to¸ng lªn v× s¾p ®îc vñ nhµ.
C¨n nhµ l¹nh lÏo mµ em tõng co ro trong ®ã.

Vèy mµ võa ch©n ít ch©n r¸o vñ ®îc mÊy ngµy em ®· nhí


cån cµo c¸i n¨i mµ m×nh tõng ruång rÉy.

2. MÆc dï ®îc cha th«ng b¸o tríc "ë quª giê nh phè råi" em
vÉn l¨ ng¨ l¸o ng¸o nh l¹c vµo mét vïng ngo¹i « Hµ Néi. Ph¶i
®Õn 3 n¨m råi em cha vñ l¹i n¨i ®©y, nªn h¨n nöa tiÕng vßng
vo em míi x¸c ®Þnh ®îc chç c©y g¹o côt ngän kia tríc ®©y lµ
hå sen cña hîp t¸c x·. Giê ngêi ta san b»ng x©y lªn mÊy dÉy
nhµ cao tÇng lµm chç cho kh¸ch du lÞch thuª.

C¸i miÕn Thµnh hoµng c¹nh bê s«ng kh«ng cßn n÷a, thÕ vµo ®ã
lµ nhµ hµng ®Æc s¶n. Tríc kia n¨i ®©y u tÞch hoang s¨ ®Õn gai
ngêi, kh«ng biÕt ngêi nµo ®· d¸m dêi Thµnh Hoµng ®i ch« kh¸c
®î trng c¸i biîn hiÖu sÆc mïi phµm tôc :"Nhµ hµng ®Æc s¶n
c¸c mãn nhèu d©n téc"!.

Vßng vÌo qua mÊy qu¸n karaoke thÊy mét con bÐ mÆc v¸y còn
cìn thán thën víi em. "Quªn nhau råi sao c« cö ?". MÆc dï cã
®iÖu ®µng h¨n, ¨n mÆc "m«®en" h¨n tríc nhng em vÉn nhèn
ra Lan. Lan lµ b¹n häc thêi phæ th«ng, häc hÕt líp 11 th× bá ®i
bu«n g¹o trªn miñn ngîc. ThÇy gi¸o chñ nhiÖm tÆc lìi "Kh«ng
cã häc th× còng ®Õn møc Êy mµ th«i". Trong líp cã ®øa b¶o :
"Cã khi nh thÕ l¹i hay!"

Nã vªnh v¸o mét c¸ch lé liÔu :"Tr«ng hµng karaoke tuy kh«ng
®îc nh bän mµy nhng th¸ng còng ®îc vµi vÐ. ThÕ «ng bµ giµ
viÖn trî cho mµy mét th¸ng bao nhiªu?". Em cêi chua ch¸t v×
hai ch÷ "viÖn trî" cña nã. Em ®¸p qua loa vµi c©u råi lÆng lÏ
®i.

RÏ qua chî mua cho mÑ mÊy thø l¸ x«ng em b¾t gÆp c« gi¸o
®ang tÝu tÝt bñ bén gi÷a hµng c¨m phë chèt hÑp. Bªn c¹nh ræ
bón nghÔu nghÖn lµ v« thiªn lñng hµnh tái, ch©n giß, gµ luéc,
c« võa th¸i thÞt, röa rau võa lu«n miÖng :"cã ngay, cã ngay!".
C¸i d¸ng vë trÇm tÜnh nghiªm nghÞ cña c« tríc bôc gi¶ng biÕn
mÊt hoµn toµn. Em ®ê ®Én kh«ng d¸m nh×n l©u sî c« ph¸t
hiÖn ra m×nh. C©u nãi ngµy tríc cña c« : "Cø häc ®i ®î biÕt,
®êi kh«ng ®¨n gi¶n chót nµo ®©u", ®eo ®¼ng em ®Õn tèn
b©y giê...

3. Vñ nhµ, MÑ hái :"Cã thÝch vÞt tÇn kh«ng ? "Nhng tra råi lµm
sao kÞp". MÑ cêi :"®¨n gi¶n gän nhÑ th«i, chØ cÇn gäi mét
tiÕng lµ ngêi ta mang tèn nhµ".

Ch¾c mÑ nghÜ ë ký tóc em thiÕu chÊt nªn båi dìng thªm, ë


Hµ Néi tuy kham khæ thèt nhng em vÉn muèn ®îc thëng thøc
mãn canh riªu cua do chÝnh tay mÑ nÊô Nhng kh«ng muèn
mÑ mÊt vui, em hµo høng :"Ch¾c lµ ®Æc s¶n mÑ nhØ?" MÑ
b¶o :"Ba m¨i ngµn mét suÊt chø Ýt ®©u". Em nhÈm tÝnh ®îc
mét th¸ng ¨n b¸nh m× s¸ng.

C¨m tra xong mÑ b¶o : "Chiñu con ra phô qu¸n víi cha, d¹o nµy
kh¸ch ®«ng l¾m".

Cha em tríc c«ng t¸c ë Héi v¨n nghÖ tØnh, ThØnh tho¶ng «ng cho
ra ®êi mét tèp th¨ víi nhan ®ñ nghe lµ l¹. Trong gÇn mêi n¨m
"lµm" nhµ th¨ «ng in ®îc chõng 6-7 tèp. Cuèn nµo còng nh¾c
®Õn "TiÕng ®¹i b¸c Çm Çm nh sÊm" "VÖt löa ch¸y s¸ng rùc
trêi ®ªm". Cã lÇn em hái :"Sao kh«ng cã t×nh yªu hë cha ?".
¤ng lµm mÆt nghiªm b¶o :"ChiÕn tranh lµ ®Çu r¨i m¸u ch¶y
chø cã ph¶i ®ïa ®©u mµ yªu
®¨ng nh¨ng nhÝt nh b©y giê".

"D©n trÝ cña ta cßn thÊp qu¸, ngêi ®ñ tr×nh ®é thÈm thÊu
th¨ cßn hiÕm l¾m" «ng b¶o thÕ.

Kh«ng biÕt cã ph¶i vèy hay kh«ng nhng em thÊy mçi lÇn th¨
«ng in ra lµ mét lÇn «ng kÌ kÌ hµng t¸ s¸ch ®i vèn ®éng gi¸o
viªn trong tØnh mua ñng hé. Em hái :"ThÕ cã lç kh«ng cha ?
¤ng söng cå : "Lµm nghÖ thuèt chø cã ph¶i bu«n b¸n hµng ho¸
®©u mµ b¶o lç víi l·i". Em cêi :"Nhng nghÖ thuèt ph¶i vÞ nh©n
sinh chø ?". ¤ng nh¶ khãi thuèc mï mÞt råi l¾c ®Çu ch¸n n¶n
:"Nh©n sinh cña chóng mµy lµ mét ngµy hai b÷a c¨m ®ñ no
®î cã søc mµ ngä nguèy, bän trë chóng mµy ch¼ng hiîu g×
vñ nghÖ thuèt c¶".
Em thÊy cã khi «ng nãi ®óng, c¸i mµ bän em cÇn b©y giê lµ
tiÕng Anh, com-pu-t¨ hay ma-kÐt-tinh.

Em vµo ®¹i häc ®îc mét thêi gian th× «ng th«i kh«ng c«ng t¸c
ë Héi v¨n nghÖ tØnh n÷a. Chó em b¶o :"Vñ mét côc". ¤ng l¹i
trõng m¾t qu¸t th¸o.

Håi Êy «ng in tèp th¨ míi nhng kh«ng b¸n næi, gi¸o viªn trong
tØnh ®· mua "tõ thiÖn" mÊy lÇn råi nªn kh«ng thî bá ra mÊy
ngµy l¨ng n÷a ®î su tèp th¨ «ng cho ®ñ bé. Ph¶i thuyÕt phôc
m·i, mÑ míi cho b¸n non løa lîn gièng víi chiÕc m¸y kh©u
Trung Quèc ®î bï lç. Sau vô Êy kh«ng khÝ trong nhµ trë nªn
nÆng nñ h¨n, mÑ ®· kh«ng nh×n mÆt cha ®Õn nöa th¸ng. ¤ng
ngao ng¸n thë dµi :"§óng lµ c¨m ¸o kh«ng ®ïa víi kh¸ch th¨".
Råi tuyªn bè gi¶i nghÖ.

4. Qu¸n bia h¨i nhµ em n»m ven ®êng liªn x·. Kh¸ch hµng hÇu
hÕt lµ ®¸m thanh niªn v« nghñ nghiÖp kiÕm ¨n b»ng ®ñ
m¸nh líi.

Buæi chiñu em ra qu¸n ®î gióp cha mÊy viÖc lÆt vÆt. Em lÆng
lÏ quan s¸t cha lµm nh÷ng viÖc hÕt søc "qu¸n x¸". Mçi khi cã
kh¸ch «ng cuèng quýt h¼n lªn. Em hái :"Thu nhèp cã kh¸
kh«ng ch¶". ¤ng lui cui rãt bia cho kh¸ch xong míi ngÈng lªn,
b¶o :"Ngµy b¸n ®îc 50 lÝt bia l·i 40 ngµn, 2 c©n mùc l·i 20
ngµn, trõ thuÕ m¸ ®iÖn níc mÊt 15 ngµn cßn ®îc 45 nh©n víi
30, tÇm tÇm 1 triÖu mét th¸ng". Em b¶o "thÕ còng ®îc råi cha
nhØ".

"VÊt v¶ mµ nhôc l¾m, ®Õn giÊc ngñ tra còng kh«ng cã". ¤ng
thÉn thê."Nhµ th¨ ®©u råi, hÕt thøc nh¾m th× uèng víi m¸
phanh µ?". ¤ng kh¸ch chåm chçm trªn ghÕ víi giäng than v·n.
"§©y råi, chó ®îi mét chót, con gióp cha níng mÊy con mùc
cho mÊy chó nhanh lªn" - ¤ng rèi rÝt nh ngêi m¾c lçi. KÐo em
ra mét gãc «ng b¶o "Lµm ¨n giê khã l¾m, nhÊt lµ nghñ nµy
kh«ng chÞu nhôc kh«ng thî lµm ®îc". "ThÕ d¹o nµy cha cã
lµm th¨ n÷a kh«ng ?. ¤ng trÇm ng©m giäng buån b· :"Th¨ ca lµ
thø ngêi ta chØ cÇn khi nhu cÇu vèt chÊt ®· ®îc tho¶ m·n g×
th× g× chø nghÌo cã nghÜa lµ hÌn, kh«ng thî hót thuèc lµo
vÆt nhÞn ®ãi ®î yªu th¨ ®îc, nh thÕ lµ phï phiÕm".

Em cói ®Çu :"V©ng con hiîu".


Mét tèp n¨m, s¸u thanh niªn vµo qu¸n. "Nhµ th¨ cho ®Üa l¹c
víi mÊy v¹i bia nhÐ!".

"Con g¸i cô ®Êy µ? Em ¨i! Phôc vô bän anh ®i!". Em ngîng


nghÞu lïi vµo mét gãc. Anh mÆc ¸o chÏn ®î ria con kiÕn b¶o
:"Bän nµy tr¶ tiñn phôc vô ®îc cha?", råi cêi ng¶ ngèn. Cha im
lÆng ra chiñu nhÉn nhôc l¾m. Em lóng tóng lµm ®æ mÊt ca
bia, cha t¾c lìi "MÊt toi chôc b¹c råi", mäi ngêi cêi å c¶ lªn. Em
bá ra khái qu¸n. Cha gäi l¹i! "Kh¸ch ®«ng thÕ nµy m×nh tao
xoay sao næi".

MÆc kÖ, em ch¹y vñ nhµ nh kë mÊt hån.

5. MÑ an ñi "TÝnh cha mµy d¹o nµy kh¸c tríc l¾m. Tao ®©y
mµ «ng coi ch¼ng ra g× n÷a lµ...". Em hái :"MÑ cã hiîu t¹i sao
kh«ng?". "T¹i tao kh«ng lµm ra tiñn nh håi ë c¨ quan, tao v« tÝch
sù, tao lµ kë ¨n b¸m". MÑ g»n tõng tiÕng.

"Cã ai nh cha mµy kh«ng, tao võa ch©n ít ch©n r¸o ë c¨ quan
vñ ®îc mÊy b÷a «ng Êy b¶o ph¶i x«ng ra chî më ngay hµng
rau qu¶, tao b¶o :"T«i kh«ng quen nghñ ®ã, cø ®î tõ tõ råi thu
xÕp sau". ¤ng Êy qu¸t Çm lªn:"Kh«ng chÞu ®éng tay råi ru ró ë
nhµ th× chÕt ®ãi cã ngµy. Mµy b¶o tao cã nhôc kh«ng ", nãi
hÕt c©u mÑ nÊc tõng håi råi khãc nøc në.

Chiñu cha vñ, em ®a chuyÖn hái. ¤ng trõng tré :"MÑ con mµy
®Þnh hïa nhau chèng l¹i tao µ?". Em b¶o :"Con kh«ng hïa
theo mµ cha còng nªn nghÜ l¹i ®i".

"L¸o, mµy d¸m d¹y cha mµy µ ? Tao nãi thèt nhÐ tao mµ kh«ng
xoay ra kiÕm ngµy d¨m b¶y chôc th× nhµ nµy còng b¸n tõ l©u
råi. Mµ mµy n÷a ®Êy, tiñn ¨n häc ai chu cÊp cho mµy hµng
th¸ng h¶?". G©n cæ «ng næi lªn ch»ng chÞt, hai th¸i d¨ng gièt
gièt liªn håi. Tr«ng vë mÆt ®· nh¨n nhóm, hèc h¸c v× thiÕu
ngñ v× lÇm lôi cña «ng em sî h·i quay mÆt ®i.

6. Hµng qu¸n bµ T©m më ®îc mÊy ngµy th× mÑ em b¾t ®Çu


lo. "§óng lµ thêi buæi tr¨m ngêi mua ngh×n ngêi b¸n", hµng
cµng ngµy cµng Õ Èm l¹i n¶y nßi ra mét mô thÊy ngêi ta lµm
g× lµm theo nÊy". Em lÆp l¹i c©u ngêi ta vÉn thêng nãi :"Kinh
tÕ thÞ trêng mµ, mµ bµ T©m lµ bµ nµo ®Êy h¶ mÑ". "Nh©n
t×nh cha mµy ngµy xa ®Êy!". Ra thÕ, Bµ T©m b©y giê më
qu¸n c¹nh tranh víi nhµ em tríc ®©y håi thanh niªn xung
phong lµ ngêi yªu cò cña cha.

Em tõng ®îc ®äc nh÷ng l¸ th viÕt b»ng mùc tÝm ®· nhoÌ


nhoÑt göi cho cha. Cha b¶o :"§õng cho mÑ mµy biÕt, r¸ch
chuyÖn l¾m ®Êy", em cêi "T×nh cò kh«ng rñ còng ®Õn ®Êy
h¶?". ¤ng thêng t lù rÊt l©u mçi khi nh¾c ®Õn mèi t×nh cña
hai ngêi. Vµ bao giê kÕt thóc c©u chuyÖn còng lµ :"Ngµy xa
bän tao yªu nhau th¨ méng l¾m chø kh«ng ån Ü nh b©y giê".

Em kh«ng biÕt ngµy xa quan hÖ cña hai ngêi ®Ñp ®Õn nh


thÕ nµo chØ biÕt b©y giê c¸ch nhau cã bøc phªn mµ cha
kh«ng bao giê nãi chuyÖn víi bµ T©m nöa lêi. M«i khi cã vµi ng-
êi kh¸ch quen cña m×nh bá sang bµ T©m ¨n uèng, cha em g-
êm mÆt ch× chiÕt : "Con mô yªu tinh, kiîu nµy th× lµm ¨n ®-
îc g× ®îc víi nã n÷a" råi lê ®ê ®èt thuèc buån b·.

Vë lÈn thÈn pha chót h»n häc hiÖn lªn râ trªn khu«n mÆt
khiÕn «ng giµ nua mét c¸ch téi nghiÖp.

Em bµng hoµng kh«ng d¸m nh×n vµo ®«i m¾t trÇm uÊt nhÉn
nhôc cña «ng. Cha em ®Êy ? Nhµ th¨ ngµy tríc víi nh÷ng tèp
th¨ ®Çy triÕt lý vñ cuéc ®êi ®Êy ? "Duyªn sè ®Õn lµ khØ
giã, ngµy xa c¸ch xa hµng chôc c©y sè ®êng rõng cßn lÆn léi
t×m nhau. Giê cã nöa bíc ch©n l¹i coi nhau nh kë "thï" «ng
trÇm ng©m.

Em an ñi :"Mµ cã ai muèn thÕ ®©u cha, tÊt c¶ chØ v× sù mu


sinh cña m×nh mµ ®©m ra thÕ". Em gäi ®ã lµ sù trí trªu. Trí
trªu ®Õn th¶n nhiªn mét c¸ch rÊt ®êi.

Bµ T©m ®· qua mét ®êi chång. Ngêi ch«ng cò bá vµo Nam


lµm ¨n theo mét ngêi kh¸c råi ë lu«n trong ®ã. Ngêi chång b©y
giê ®· giµ vµ côt mét ch©n ®Õn ®Çu gèi. Tuy c¶ hai ®ñu lì dë
c¶ nhng hä sèng víi nhau rÊt t×nh c¶m, cha bao giê hai ngêi nãi
nhau to tiÕng.

Em thÊy bµ T©m kh«ng cã vë g× lµ ngêi ghª gím hay gi¶ t¹o


c¶. H«m gÆp em bµ nhá nhÑ hái :"Ch¸u lµ con «ng Thø ph¶i
kh«ng ?"."D¹ v©ng ¹" em lý nhÝ. "Ngµy tríc cha ch¸u ®¸nh ®µn
hay l¾m, håi ë Trêng S¨n c« vµ cha ch¸u ë trong ®éi v¨n nghÖ
cña ®¨n vÞ ®Êy".

Bµ kî nhiñu kû niÖm cña hai ngêi c¸ch ®©y mÊy chôc n¨m vñ
tríc giäng chèm r·i ®ñu ®ñu. Nh×n hai ®øa bÐ con cña bµ
quÊn quýt bªn mÑ, em thÊy thiÕu thiÕu mét c¸i g× mµ m×nh
kh«ng cã ®îc.

Ngèp ngõng mét lóc bµ hái em : "V©n nµy, ch¸u ®· cãngêi


yªu cha ? " Em ngîng nghÞu :"D¹ ch¸u míi chØ cã b¹n trai h¨i
th©n th«i ¹". Bµ cêi "Ngµy xa bän c« nhót nh¸t l¾m". Em thÝch
c¸i "ngµy xa" cña bµ, ngµy xa trong chuyÖn cña ngêi lín bao
giê còng ®Ñp, còng thi vÞ. "Bao giê cho ®Õn ngµy xa".

7. Lªn trêng häc gÇn hai th¸ng. Mét buæi tèi ®i häc ngo¹i ng÷
vñ, XuyÕn b¶o :"Cã chó tªn lµ L©n ë quª ra t×m mµy nhng
kh«ng gÆp, chó Êy göi l¹i tiñn vµ th cho mµy ®©y".

Em lÆng lÏ ngåi vµo gãc ®äc th. Th cña cha, "V©n con yªu
quý ! Nh©n cã chó L©n lªn Hµ Néi c«ng t¸c, cha göi thªm
tiñn cho con, con cÇn chi tiªu cho hîp lý. Mäi ngêi ë quª v©n
khoë vµ nhí con nhiñu. Hµng qu¸n cña cha d¹o nµy b¸n ®îc
h¨n tríc v× qu¸n bµ T©m ®· ®ãng cöa råi. Bµ T©m mÊt ®îc
gÇn mét th¸ng nay v× bÞ tai n¹n...".

Em cÇm bäc tiñn trong tay víi c¶m gi¸c rên rîn, bÊt gi¸c h×nh
dung c¶nh hai ®øa con bµ T©m víi hai d¶i kh¨n tang tr¾ng to¸t
ngåi khãc vèt v· bªn hÌ ®êng bôi bÆm.

Trêi ma nhoÌ nhoÑt, nh÷ng v¹t níc gâ lïng bïng xuèng m¸i t«n
han gØ. Em n»m l¨ m¨ kh«ng thøc, kh«ng ngñ, thØnh tho¶ng trë
m×nh ngã nghiªng ra cöa sæ. TiÕng chim lîn trong ma t¹o
nªn mét ©m hëng kú ¶o, xa x«i nghe da diÕt kh¾c
kho¶i.

Em khãc vµ c¶m thÊy m×nh thanh th¶n h¨n...

S.H

You might also like