You are on page 1of 236

cao c gic (Ch bin) V Minh H

Thit k bi ging

ho hc
trung hc c s

9
tp mt

nH xut bn h ni 2005
1

Thit k bi ging

Ho hc 9 - Tp mt
Cao C Gic (Ch bin)

Nh xut bn H ni - 2005

Chu trch nhim xut bn: Nguyn khc onh

Bin tp: V ba: Trnh by: Sa bn in:

Phm quc tun Nguyn Tun thi sn - sn lm phm quc tun

373 373 (V) M s : HN 05 02dGV/778/05

In 3000 cun, kh 17 x 24 cm, ti Cng ty c phn in 15. Giy php xut bn s: 02dGV/778/CXB. Cp ngy 23/5/2005. In xong v np lu chiu qu III/2005.

Li ni u
h tr cho vic dy, hc mn Ho hc 9 theo chng trnh sch gio khoa mi ban hnh nm hc 2005 2006, chng ti vit cun Thit k bi ging Ho hc 9, tp 1, 2. Sch gii thiu mt cch thit k bi ging Ho hc 9 theo tinh thn i mi phng php dy hc nhm pht huy tnh tch cc nhn thc ca hc sinh. V ni dung: Sch bm st ni dung sch gio khoa Ho hc 9 theo chng trnh Trung hc c s mi gm 70 tit. mi tit u ch r mc tiu v kin thc, k nng, thi , cc cng vic cn chun b ca gio vin v hc sinh, cc phng tin tr ging cn thit nhm m bo cht lng tng bi, tng tit ln lp. Ngoi ra sch c m rng, b sung thm mt s ni dung lin quan n bi hc bng nhiu hot ng nhm cung cp thm t liu cc thy, c gio tham kho vn dng tu theo i tng hc sinh tng a phng. V phng php dy hc: Sch c trin khai theo hng tch cc ho hot ng ca hc sinh, ly c s ca mi hot ng l nhng vic lm ca hc sinh di s hng dn, gi m ca thy, c gio. Sch cng a ra nhiu hnh thc hot ng hp dn, ph hp vi c trng mn hc nh: th nghim, quan st vt tht hay m hnh, tho lun, thc hnh,... nhm pht huy tnh c lp, t gic ca hc sinh. c bit sch rt ch trng ti khu thc hnh trong tng bi hc, ng thi cng ch r tng hot ng c th ca gio vin v hc sinh trong mt tin trnh Dy - Hc, coi y l hai hot ng cng nhau trong c hc sinh v gio vin u l ch th. Chng ti hi vng cun sch ny s l ti liu tham kho hu ch, gp phn h tr cc thy, c gio ang ging dy mn Ho hc 9 trong vic nng cao hiu qu bi ging ca mnh. Chng ti rt mong nhn c kin ng gp ca cc thy, c gio v bn c gn xa cun sch c hon thin hn.
Cc tc gi

Tit 1
A. Mc tiu

n tp

Gip HS h thng li cc kin thc c bn c hc lp 8, rn luyn k nng vit phng trnh phn ng, k nng lp cng thc. n li cc bi ton v tnh theo cng thc v tnh theo phng trnh ho hc, cc khi nim v dung dch, tan, nng dung dch. Rn luyn k nng lm cc bi ton v nng dung dch.

B. Chun b ca GV v HS

GV: H thng bi tp, cu hi. HS: n tp li cc kin thc lp 8.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. n tp cc khi nim v cc ni dung l thuyt c bn lp 8 v cha bi tp 1 (15 pht) GV: Nhc li cu trc, ni dung chnh HS: Nghe. ca SGK ho 8: - H thng li cc ni dung chnh hc lp 8. - Gii thiu chng trnh ho 9. (GV chiu trn mn hnh cc ni dung nu trn). GV: Chng ta s luyn tp li mt s dng bi tp vn dng c bn m cc em c hc lp 8. 5

Bi tp 1: GV chiu bi ln mn hnh: Em hy vit cng thc ho hc ca cc cht c tn gi sau v phn loi chng (theo mu sau):
TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Tn gi Kali cacbonat ng (II) oxit Lu hunh trioxit Axit sunfuric Magie nitrat Natri hiroxit Axit sunfuhidric iphotpho pentaoxit Magie clorua St (III) oxit Axit sunfur Canxi photphat St (III) hiroxit Ch (II) nitrat Bari sunfat Cng thc Phn loi

GV: Gi : HS: Cc kin thc, khi nim, k nng lm c bi tp trn chng ta cn c vn dng trong bi l: phi s dng nhng kin thc no? 1) Quy tc ho tr: (GV cho HS tho lun xut VD: Trong hp cht A x B y th kin ca mnh trong thi gian khong x.a = y.b. 3 pht). 6
a

Khi HS nu kin, GV yu cu cc p dng quy tc ho tr lp (hoc vit) cng thc ca cc hp cht em nhc li cc khi nim lun. (GV chiu trn mn hnh cc khi trn. nim, kin thc m HS nu di 2) lm c bi tp trn chng ta phi thuc k hiu cc nguyn t ho y). hc, cng thc ca cc gc axit, ho tr thng gp ca cc nguyn t ho hc, ca cc gc axit GV: Yu cu HS nhc li cc thao tc 3) Mun phn loi c cc hp cht chnh khi lp cng thc ho hc ca trn, ta phi thuc cc khi nim oxit, baz, axit, mui v cng thc chung cht (khi bit ho tr). GV: Yu cu HS nhc li k hiu, ho ca cc loi hp cht . tr ca mt s nguyn t, gc axit... GV: Em hy nu cng thc chung ca Oxit: RxOy 4 loi hp cht v c hc lp 8. Axit: HnA
Baz: M(OH)m Mui: MnAm. GV: Gi HS gii thch cc k hiu:

R: l k hiu ca nguyn t ho hc. A: l gc axit c ho tr bng n. M: l k hiu ca nguyn t kim loi (ho tr m).
GV: Cc em hy vn dng lm bi HS: Lm bi tp 1. tp 1. GV: Chiu bi lm ca HS ln mn HS: Phn bi lm ca bi tp 1 c hnh v cng HS sa sai (nu c). trnh by trong bng sau:

TT 1. 2.

Tn gi Kali cacbonat ng (II) oxit

Cng thc K2CO3 CuO

Phn loi Mui Oxit baz

TT 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Tn gi Lu hunh trioxit axit sunfuric Magie nitrat Natri hidroxit Axit sunfuhidric i photpho pentaoxit Magie clorua Axit sunfur St (III) oxit Canxi photphat St (III) hiroxit Ch (II) nitrat Bari sunfat

Cng thc SO3 H2SO4 Mg(NO3)2 NaOH H2S P2O5 MgCl2 H2SO3 Fe2O3 Ca3(PO4)2 Fe(OH)3 Pb(NO3)2 BaSO4

Phn loi Oxit axit Axit Mui Baz Axit Oxit axit Mui Axit Oxit Mui Mui Mui Mui

Hot ng 2 Bi tp 2 (15 pht) GV: Chiu bi tp 2 ln mn hnh: Bi tp 2: Gi tn, phn loi cc hp cht sau: Na2O, SO2, HNO3, CuCl2, CaCO3, Fe2(SO4)3, Al(NO3)3, Mg(OH)2, CO2, FeO, K3PO4, BaSO3. GV: Yu cu HS nhc li cc kin HS: lm bi tp 2 ta cn phi bit: thc cn vn dng lm bi tp 2 1) Khi nim v 4 loi hp cht v c: (GV chiu ln mn hnh cc ni dung oxit, axit, baz, mui. m HS nu sau y). 2) Cch gi tn 4 loi hp cht trn.

3) Phi thuc cc k hiu ho hc ca nguyn t, tn ca gc axit.


GV: Em hy nhc li: cch gi tn oxit, axit, baz, mui (HS nhc li GV chiu ln mn hnh). GV: Cc em hy vn dng cc kin HS: Lm bi tp 2. thc trn lm bi tp 2. GV: Chiu trn mn hnh bi lm ca Phn bi lm ca HS c trnh by mt s HS. trong bng sau:
TT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Cng thc Na2O SO2 HNO3 CuCl2 CaCO3 Fe2(SO4)3 Al(NO3)3 Mg(OH)2 HCl H3PO4 Ba(OH)2 CO2 FeO K3PO4 BaSO3 Tn gi Natri oxit Lu hunh ioxit Axit nitric ng (II) clorua Canxi cacbonat St (III) sunfat Nhm nitrat Magie hiroxit Axit clohiric Axit photphoric Bari hiroxit Cacbon ioxit St (II) oxit Kali photphat Bari sunfit Phn loi Oxit baz Oxit axit Axit Mui Mui Mui Mui Baz Axit Axit Baz Oxit axit Oxit baz Mui Mui

Hot ng 3 Bi tp 3 (13 pht) GV: Chiu bi tp 3 ln mn hnh: Bi tp 3: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau:

a) P + O2 ? b) Fe + O2 ? c) Zn + ? ? + H2 d) ? + ? H2O e) Na + ? ? + H2 f) P2O5 + ? H3PO4 g) CuO + ? Cu + ?


GV: Gi HS nhc li cc ni dung HS: i vi bi tp 3, ta phi lm cc cn lm bi tp 3. ni dung sau:

1) Chn cht thch hp in vo du ? 2) Cn bng phng trnh phn ng v ghi cc iu kin ca phn ng (nu c).
GV: chn c cht thch hp HS: chn c cht thch hp, ta in vo du ?, ta phi lu iu g? phi thuc tnh cht ho hc ca cc cht. GV: Yu cu HS nhc li tnh cht ho hc ca cc cht hc lp 8 (GV chiu ln mn hnh).

1) Tnh cht ho hc ca oxi. 2) Tnh cht ho hc ca hiro. 3) Tnh cht ho hc ca nc. Ngoi ra: cn phi bit cch iu ch oxi, hiro, trong phng th nghim v trong cng nghip. 10

GV: Cc em hy p dng l thuyt HS: Lm bi tp 3: o trn lm bi tp 3. a) 4P + 5O2 t 2P2O5


Fe3O4 b) 3Fe + 2O2 t
o

c) Zn + 2HCl ZnCl2 + H2
2H2O d) 2H2 + O2 t
o

e) 2Na + 2H2O 2NaOH + H2 f) P2O5 + 3H2O 2H3PO4 g) CuO + H2 t Cu + H2O.


Hot ng 4 Dn d bi tp v nh (2 pht) GV: Nhc HS ni dung s luyn tp tit 2 v yu cu HS n tp cc ni dung sau:
o

1) Cc bc lm ca bi ton tnh theo cng thc v phng trnh ho hc. 2) Cc biu thc: Chuyn i m, n, V. T khi ca cht kh. Tnh nng mol v nng phn trm.
Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: GV chiu bi ln mn hnh:

Em hy vit cng thc ho hc ca cc cht c tn gi sau v phn loi chng (theo mu sau):
TT 1 2 Tn gi Kali cacbonat ng (II) oxit Cng thc Phn loi

11

TT 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Tn gi Lu hunh trioxit Axit sunfuric Magie nitrat Natri hiroxit Axit sunfuhidric iphotpho pentaoxit Magie clorua St (III) oxit Axit sunfur Canxi photphat St (III) hiroxit Ch (II) nitrat Bari sunfat

Cng thc

Phn loi

Bi tp 2: Gi tn, phn loi cc hp cht sau: Na2O, SO2, HNO3, CuCl2, CaCO3, Fe2(SO4)3, Al(NO3) 3, Mg(OH)2, CO2, FeO, K3PO4, BaSO3. Bi tp 3: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau:

a) P + O2 ? b) Fe + O2 ? c) Zn + ? ? + H2 d) ? + ? H2O e) Na + ? ? + H2 f) P2O5 + ? H3PO4 g) CuO + ? Cu + ?

12

Tit 2
A. Mc tiu

n tp (Tip)

HS bit c:

Nhng tnh cht ho hc chung ca baz v vit c phng trnh ho hc tng ng cho mi tnh cht. Vn dng nhng hiu bit ca mnh v tnh cht ho hc ca baz gii thch nhng hin tng thng gp trong i sng sn xut. Vn dng c nhng tnh cht ca baz lm cc bi tp nh tnh v nh lng.

B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d. h thng bi tp v cu hi gi . HS: n tp cc ni dung m GV nhc tit trc.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 n li cc cng thc thng dng (10 pht) GV: Yu cu cc nhm HS h thng HS: Tho lun nhm (3 pht). li cc cng thc thng dng lm bi tp. GV: Chiu ln mn hnh ni dung tho lun m cc nhm ghi li (lu li gc bng s dng). GV: Gi mt s HS gii thch cc k HS: Cc cng thc thng dng: m hiu trong cc cng thc . 1) n = M m=nM

13

GV: Gi HS gii thch d A

.
H2

m . n V nkhi = 22,4 V = n 22,4 (V l th tch kh o ktc) MA M 2) d A = = A H2 M H2 2


M =

(trong A l cht kh hoc A th hi) MA dA = KK 29 GV: Gi HS gii thch: CM, n, V, C%, 3) C = n M V mG, mdd... m C% = ct 100%. m dd
Hot ng 2 II. n li mt s dng bi tp c bn lp 8 (32 pht) 1. Bi tp tnh theo cng thc ho hc (10 pht) GV: Chiu bi tp 1 ln mn hnh: Bi tp 1: Tnh thnh phn phn trm cc nguyn t c trong NH4NO3. GV: Gi HS nhc li cc bc lm HS: Cc bc lm bi tp tnh theo chnh. cng thc ho hc:

1) Tnh khi lng mol. 2) Tnh % cc nguyn t.


GV: Cc em hy p dng lm bi tp 1. HS:

1) M NH 4 NO3 = 14 2 + 1 4 + 16 3 = 80 (gam).

14

2) %N =

28 100% = 35% 80 4 100% = 5% %H = 80 %O = 100% (35% + 5%) = 60%

hoc: %O =
GV: GV v HS nhn xt v sa sai (nu c). GV: Chiu ln mn hnh bi tp 2: Bi tp 2: Hp cht A c khi lng mol l 142. Thnh phn phn trm v khi lng ca cc nguyn t c trong A l:

48 100% = 60%. 80

%Na = 32,39% %S = 22,54% cn li l oxi. Hy xc nh cng thc ca A.


GV: Gi mt HS nu cc bc lm HS: Nu cc bc lm. bi. GV: Yu cu HS lm bi tp 2 vo v (giy trong). GV: Chiu bi lm ca HS ln mn HS: hnh hoc gi mi HS gii mt phn * Gi s cng thc ca A l NaxSyOz ta ca bi tp 2 (nhm mc ch luyn c: 23x tp c cho nhiu HS). 100% = 32,39% 142 32,39 142 23x = 100 x = 2.

15

32 y 100% = 22,54% 142 22,54 142 y= =1 100 32 %O = 100% (32,39% + 22,5%) = 45,07% 16 z 100% = 45,07% 142 45,07 142 z= =4 100 16 cng thc phn t ca hp cht A l Na2SO4. *
2. Bi tp tnh theo phng trnh ho hc (22 pht) GV: Chiu bi tp 3 ln mn hnh: Bi tp 3: Ho tan 2,8 gam st bng dung dch HCl 2M va .

a) Tnh th tch dung dch HCl cn dng. b) Tnh th tch kh thot ra ( ktc). c) Tnh nng mol ca dung dch thu c sau phn ng (coi th tch ca dung dch thu c sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch HCl dng).
GV: Gi mt HS nhc li dng bi tp. HS: Dng bi tp l bi tp tnh theo phng trnh (c s dng n nng mol).

GV: Em hy nhc li cc bc lm HS: Cc bc lm chnh l: chnh ca bi tp tnh theo phng trnh. 1) i s liu ca bi (nu cn).

2) Vit phng trnh ha hc. 16

3) Thit lp t l v s mol ca cc cht trong phn ng (hoc t l v khi lng, v th tch...). 4) Tnh ton ra kt qu.
GV: Gi HS lm tng phn theo h HS1 (i s liu): thng cu hi gi ca GV. 2,8 m = nFe = = 0,05 (mol) M 56 HS2 (vit phng trnh phn ng):

Fe + 2HCl FeCl2 + H2
HS3 (thit lp cc t l v s mol v tnh ton):

Theo phng trnh: a) nHCl = 2 nFe = 2 0,05 = 0,1 (mol) Ta c: CM HCl =

n V n 0,1 = VddHCl = = 0,05 (lit). CM 2

GV: C th gi cc HS khc nu cc b) n H2 = nFe = 0,05 mol biu thc tnh. V H 2 = n 22,4 = 0,05 x 22,4
= 1,12 (lt). c) dung dch sau phn ng c FeCl2 theo phng trnh: n FeCl 2 = nFe = 0,05 (mol)

Vdd sau phn ng = Vdd HCl = 0,05 (lit). Ta c:


CM FeCl =
2

0,05 n = 1 M. = V 0,05

GV: Nhn xt v chm im, ng thi nhc li cc bc lm chnh.

17

GV: Chiu bi tp 4 ln mn hnh Bi tp 4: Ha tan m1 gam bt Zn cn dng va m2 gam dung dch HCl 14,6%. Phn ng kt thc, thu c 0,896 lt kh ( ktc).

a) Tnh m1 v m2. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.
GV: Cho cc HS tho lun nhm v HS: Tho lun nhm, sau nu s khc nhau gia bi tp 3 v bi tp kin ca nhm mnh. 4 (nhng im khc nhau v cch tin hnh lm). GV: Cht li cch lm bi tp 4 v chiu ln mn hnh. 1) Tnh n H 2 .

2) Vit phng trnh phn ng. 3) Tnh s mol ca Zn, HCl, ZnCl2 theo s mol ca H2. 4) Tnh ton.
Lu : phn b HS phi tnh li khi lng dung dch sau phn ng (s dng nh lut bo ton khi lng) mdd sau phn ng = mZn + mdd HCl m H2

= m1 + m2 m H2 .
GV: Yu cu HS lm bi tp 4 theo HS: Lm bi tp 4. cc bc trn. GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi cc HS khc nhn xt. HS: Trnh by bi lm bi tp 4: V 0,896 n H2 = = = 0,04 (mol) 22,4 22,4

18

Phng trnh: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2. Theo phng trnh: nZn = nZnCl 2 = n H 2 = 0,04 (mol) nHCl = 2 n H2 = 2 0,04 = 0,08 (mol). a) m1 = mZn = M n = 0,04 65 = 2,6 (gam) mHCl = n m = 0,08 36,5 = 2,92 (gam) m m2 = mddHCl = HCl 100% C% 2,92 100% = 20 (gam). = 14,6% b) Dung dch sau phn ng c ZnCl2 mZnCl 2 = n M = 0,04 136 = 5,44 (gam) mdd sau phn ng = 2,6 + 20 0,04 2 = 22,52 (gam) m C%ZnCl 2 = ct 100% m dd =

5,44 100% = 24,16%. 22,52

Hot ng 3 Dn d Cng c (3 pht) GV: Dn HS n li khi nim oxit, phn bit c kim loi v phi kim phn bit c cc loi oxit. Ph lc: Phiu hc tp Bi tp 1: Tnh thnh phn phn trm cc nguyn t c trong NH4NO3

19

Bi tp 2: Hp cht A c khi lng mol l 142. Thnh phn phn trm v khi lng ca cc nguyn t c trong A l:

%Na = 32,39% %S = 22,54% cn li l oxi. Hy xc nh cng thc ca A.


Bi tp 3: Ho tan 2,8 gam st bng dung dch HCl 2M va . a) Tnh th tch dung dch HCl cn dng. b) Tnh th tch kh thot ra ( ktc). c) Tnh nng mol ca dung dch thu c sau phn ng (coi th tch ca dung dch thu c sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch HCl dng). Bi tp 4: Ha tan m1 gam bt Zn cn dng va m2 gam dung dch HCl 14,6%. Phn ng kt thc, thu c 0,896 lt kh ( ktc). a) Tnh m1 v m2. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.

Chng I - Cc loi hp cht v c

Tit 3

Tnh cht ho hc ca oxit khi qut v s phn loi oxit

A. Mc tiu

HS bit c nhng tnh cht ho hc ca oxit baz, oxit axit v dn ra c nhng phng trnh ho hc tng ng vi mi tnh cht. HS hiu c c s phn loi oxit baz v oxit axit l da vo nhng tnh cht ho hc ca chng. Vn dng c nhng hiu bit v tnh cht ho hc ca oxit gii cc bi tp nh tnh v nh lng.

20

B. Chun b ca GV v HS

GV: Chun b mi nhm HS c lm cc th nghim sau: 1) Mt s oxit tc dng vi nc. 2) Oxit baz tc dng vi dung dch axit. Dng c:

- Gi ng nghim - ng nghim (4 chic) - Kp g (1 chic) - Cc thu tinh - ng ht. Ho cht: - CuO, CaO (vi sng), H2O - Dung dch HCl - Qu tm.
C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. tnh cht ho hc ca oxit (30 pht) 1. Tnh cht ho hc ca oxit baz GV: Yu cu HS nhc li khi nim HS: Nhc li khi nim oxit baz, oxit oxit baz, oxit axit axit
Phn I: GV c th hng dn HS k

i v ghi tnh cht ho hc ca oxit baz v oxit axit song song HS d so snh c tnh cht ca 2 loi oxit ny.
a) Tc dng vi nc GV: Hng dn cc nhm HS lm th HS: Cc nhm lm th nghim nghim nh sau:

21

- Cho vo ng nghim 1: bt CuO mu en. - Cho vo ng nghim 2: mu vi sng CaO. - Thm vo mi ng nghim 2 3 ml nc, lc nh. - Dng ng ht (hoc a thu tinh) nh vi git cht lng c trong 2 ng nghim trn vo 2 mu giy qu tm v quan st.
HS: Nhn xt:

- ng nghim 1: khng c hin tng g xy ra. Cht lng c trong ng nghim 1 khng lm cho qu tm chuyn mu - ng nghim 2: Vi sng nho ra, c hin tng to nhit,dung dch thu c lm qu tm chuyn sang mu xanh.
GV: Yu cu cc nhm HS rt ra kt Nh vy: lun v vit phng trnh phn ng. - CuO khng phn ng vi nc

CaO phn ng vi nc to thnh dung dch baz: CaO (r) + H2O (l) Ca(OH)2(dd)

Kt lun: Mt s oxit baz tc dng vi nc to thnh dung dch baz (kim).


GV: Lu nhng oxit baz tc dng vi nc iu kin thng m chng ta gp lp 9 l: Na2O, CaO, K2O, BaO...

22

Cc em hy vit phng trnh phn ng ca cc oxit baz trn vi nc


HS:

Na2O + H2O 2NaOH K2O + H2O 2KOH BaO + H2O Ba(OH)2


GV: b) Tc dng vi axit

Hng dn cc nhm HS lm th nghim nh sau: Cho vo ng nghim 1: mt t bt CuO mu en. Cho vo ng nghim 2: mt t bt CaO (vi sng) mu trng. Nh vo mi ng nghim 2 3 ml dung dch HCl, lc nh quan st. GV: Hng dn HS so snh mu sc ca phn dung dch thu c ng nghim 1 (b) vi ng nghim 1 (a) ng nghim 2 (b) vi ng nghim 2 (a).
GV: Mu xanh lam l mu ca dung HS: Nhn xt hin tng: dch ng II clorua. - Bt CuO mu en (ng nghim 1) b ho tan trong dung dch HCl to thnh dung dch mu xanh lam.

- Bt CaO mu trng ( ng nghim 2) b ho tan trong dung dch HCl to thnh dung dch trong sut.
GV: Hng dn HS vit phng trnh HS: Vit phng trnh phn ng: phn ng. CuO + 2HCl CuCl2 + H2O
(mu en) (dd) (dd mu xanh)

CaO + 2HCl
(mu trng) (dd)

CaCl2 + H2O
(khng mu)

23

GV: Gi 1 HS nu kt lun.

c) Kt lun

Oxit baz tc dng vi axit to thnh mui v nc.


GV: Gii thiu: HS: Tc dng vi oxit axit.

Bng thc nghimngi ta chng minh c rng: Mt s oxit baz nh CaO, BaO, Na2O, K2O... tc dng vi oxit axit to thnh mui.
GV: Hng dn HS cch vit phng HS: Vit phng trnh phn ng: trnh phn ng. BaO + CO2 BaCO3
(r) (k) (r)

GV: Gi mt HS nu kt lun.

HS: Mt s oxit baz tc dng vi oxit axit to thnh mui.

2. Tnh cht ho hc ca oxit axit a) Tc dng vi nc GV: Gii thiu tnh cht v hng dn HS: Vit phng trnh phn ng: HS vit phng trnh phn ng. P2O5 + 3H2O 2H3PO4 Hng dn HS bit c cc gc axit tng ng vi cc oxit axit Kt lun: Nhiu oxit axit tc dng vi thng gp. nc to thnh dung dch axit.

VD: Oxit axit SO2 SO3 CO2 P2O5 Gc axit = SO3 = SO4 = CO3 PO4

GV: Gi HS lin h n phn b) Tc dng vi baz ng ca kh CO2 vi dung dch Ca(OH)2 Hng dn HS vit phng trnh phn ng.

24

HS:

CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O


(k) (dd) (r) (l)

GV: Thuyt trnh:

Nu thay CO2 bng nhng oxit axit khc nh SO2, P2O5... cng xy ra phn ng tng t. GV: Gi 1 HS nu kt lun: Kt lun: Oxit axit tc dng vi dd baz to thnh mui v nc. c) Tc dng vi mt s oxit baz ( xt mc c phn 1) GV: Cc em hy so snh tnh cht ha HS: Tho lun nhm ri nu nhn hc ca oxit axit v oxit baz ? xt.
GV: Yu cu HS lm bi tp: HS: Lm bi tp 1 vo v. Bi tp 1: Cho cc oxit sau: K2O, a) Fe2O3, SO3, P2O5. Cng

a) Gi tn, phn loi cc oxit trn (theo thnh phn) b) Trong cc oxit trn, cht no tc dng c vi: Nc ? Dung dch H2SO4 long ? Dung dch NaOH ? Vit phng trnh phn ng xy ra.

thc K2O Fe2O3 SO3 P2O5

Phn loi Oxit baz Oxit baz Oxit axit Oxit axit

Tn gi Kali oxit St (III) oxit Lu hunh trioxit iphtpho pentaoxit

+ Nhng oxit tc dng c vi nc l: K2O, SO3, P2O5 K2O + H2O 2KOH SO3 + H2O H2SO4 P2O5 + 3H2O 2H3PO4. + Nhng oxit tc dng c vi dung dch H2SO4 long l: K2O, Fe2O3 K2O + H2SO4 K2SO4 + H2O Fe2O3+3H2SO4Fe2(SO4)3 +3H2O. 25

+ Nhng oxit tc dng c vi dung dch NaOH l: SO3, P2O5 Oxit no tc dng c vi dung dch 2NaOH + SO3 Na2SO4 + H2O baz. 6NaOH + P2O5 2Na3PO4 +3H2O.
Hot ng 2 II. Khi qut v s phn loi oxit (7 pht) GV: Gii thiu: HS: Nghe ging v ghi bi: 4 loi Da vo tnh cht ho hc, ngi ta oxit. chia oxit thnh 4 loi... GV: Gi HS ly v d cho tng loi.

GV: Gi :

1) Oxit baz: l nhng oxit tc dng c vi dung dch axit to thnh mui v nc. V d Na2O, MgO... 2) Oxit axit:l nhng oxit tc dng c vi dung dch baz to thnh mui v nc V d: SO2, SO3, CO2... 3) Oxit lng tnh: l nhng oxit tc dng c vi dung dch baz v dung dch axit to thnh mui v nc. V d: Al2O3, ZnO 4) Oxit trung tnh (oxit khng to mui): l nhng oxit khng tc dng vi axit, baz, nc V d: CO, NO...

Hot ng 3 Luyn tp cng c (6 pht) GV: Yu cu HS nhc li ni dung HS: Nu li ni dung chnh ca bi. chnh ca bi.

26

HS: Lm bi tp 2 vo v. 8 m Bi tp 2: Ho tan 8 gam MgO cn nMgO = = 0,2 (mol). = M 40 va 200ml dung dch HCl c nng CM. a) Phng trnh:

GV: Hng dn HS lm bi tp 2.

a) Vit phng trnh phn ng.

MgO + 2HCl MgCl2 + H2O.

b) Tnh CM ca dung dch HCl b) Theo phng trnh: dng. nHCl = 2nMgO = 2 0,2 = 0,4 (mol) 0,4 n CM dung dch HCl = = 2M. = V 0,2
Hot ng 4 (2 pht)

GV ra bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK).
Ph lc: Phiu hc tp Bi tp 1: Cho cc oxit sau: K2O, Fe2O3, SO3, P2O5.

a) Gi tn, phn loi cc oxit trn (theo thnh phn). b) Trong cc oxit trn, cht no tc dng c vi: Nc ? Dung dch H2SO4 long ? Dung dch NaOH ? Vit phng trnh phn ng xy ra.
Bi tp 2: Ho tan 8 gam MgO cn va 200ml dung dch HCl c nng CM.

a) Vit phng trnh phn ng. b) Tnh CM ca dung dch HCl dng.

27

Tit 4

Mt s oxit quan trng


A. Canxi oxit

A. Mc tiu

HS hiu c nhng tnh cht ho hc ca canxi oxit (CaO). Bit c cc ng dng ca canxi oxit. Bit c cc phng php iu ch CaO trong phng th nghim v trong cng nghip. Rn luyn k nng vit cc phng trnh phn ng ca CaO v kh nng lm cc bi tp ho hc.

B. Chun b ca GV v HS

GV: Chun b: Ho cht:

- CaO, dung dch HCl, dung dch H2SO4 long, CaCO3. - Dung dch Ca(OH)2. Dng c:
- ng nghim. - Cc thu tinh. - a thu tinh. - Tranh nh l nung vi trong cng nghip v th cng.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c v cha bi tp (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS 1: Tr li l thuyt.

Nu cc tnh cht ho hc ca oxit baz, vit phng trnh phn ng 28

minh ho (GV: yu cu HS 1 vit ln gc bng phi lu li dng cho bi hc mi)


GV: Gi HS 2 ln cha bi tp s 1 HS 2: Cha bi tp s 1. (SGK 6) a) Nhng oxit tc dng c vi nc l: CaO, SO3.

Phng trnh: CaO + H2O Ca(OH)2 SO2 + H2O H2SO4.


GV: Gi cc HS nhn xt phn tr li b) Nhng cht tc dng vi dung dch ca HS v cho im. HCl l: CaO, Fe2O3.

Phng trnh: CaO + 2HCl CaCl2 + H2O Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O. c) Cht tc dng c vi dung dch NaOH l: SO3. Phng trnh: 2NaOH + SO3 Na2SO4 + H2O.
Hot ng 2 I. tnh cht ca canxi oxit (CaO) (15 pht) GV: Khng nh: CaO thuc loi oxit baz. N c cc tnh cht ca oxit baz (HS 1 vit gc bng phi). GV: Yu cu HS quan st mt mu 1. Tnh cht vt l CaO v nu cc tnh cht vt l c bn. Canxi oxit l cht rn, mu trng, nng chy nhit rt cao (2585OC) GV: Chng ta hy thc hin mt s th nghim chng minh cc tnh cht ca CaO.

29

2. Tnh cht ho hc a) Tng tc vi nc GV: Yu cu HS lm th nghim: HS: Lm th nghim v quan st.

Cho 2 mu nh CaO vo ng nghim 1 vo ng nghim 2. Nh t t nc vo ng nghim 1 (dng a thu tinh trn u). Nh dung dch HCl vo ng nghim 2.
GV: Gi HS nhn xt v vit phng HS: Nhn xt hin tng ng trnh phn ng (i vi hin tng nghim 1: phn ng to nhiu nhit, ng nghim 1) sinh ra cht rn mu trng, tan t trong nc: CaO + H2O Ca(OH)2. GV: Phn ng ca CaO vi nc c HS: Nghe v ghi b sung. gi l phn ng ti vi.

Ca(OH)2 tan t trong nc, phn tan to thnh dung dch baz. CaO ht m mnh nn c dng lm kh nhiu cht.
GV: Gi HS nhn xt hin tng v b) Tc dng vi axit vit phng trnh phn ng (i vi HS: CaO tc dng vi dung dch HCl, hin tng ng nghim 2). phn ng to nhiu nhit to thnh GV: Nh tnh cht ny CaO c dung dch CaCl2 dng kh chua t trng trt, x l CaO + 2HCl CaCl2 + H2O. nc thi ca nhiu nh my ho cht. c) Tc dng vi oxit axit GV (thuyt trnh): canxi oxit trong khng kh nhit thng, canxi oxit hp th kh cacbonioxit to canxi cacbonat.

CaO + CO2 CaCO3


(r) (k) (r)

GV: Yu cu HS vit phng trnh HS: Kt lun: Canxi oxit l oxit baz. phn ng v rt ra kt lun.

30

Hot n 3 II. ng dng ca canxi oxit (3 pht) GV: Cc em hy nu cc ng dng HS: Nu cc ng dng ca canxi oxit. ca canxi oxit? Hot ng 4 III. Sn xut canxi oxit (4 pht) GV: Trong thc t, ngi ta sn xut HS: Nguyn liu sn xut CaO l CaO t nguyn liu no? vi (CaCO3) v cht t (than , ci, du...). GV: Thuyt trnh v cc phn ng ho hc xy ra trong l nung vi

HS vit phng trnh phn ng HS: Vit phng trnh phn ng O Phn ng to nhiu nhit. CO2 C + O2 t O Nhit sinh ra phn hu vi CaO + CO2. CaCO3 t thnh vi sng.

GV: Gi HS c bi Em c bit. Hot ng 5 Luyn tp Cng c (7 pht) GV: Yu cu HS lm bi tp 1. Bi tp 1: Vit phng trnh phn ng HS: Lm bi tp 1. cho mi bin i sau: Phng trnh phn ng:

CaO CaCO3 t

Ca(OH)2 CaCl2 Ca(NO3)2 CaCO3

CaO + CO2 1) CaCO3 t 2) CaO + H2O Ca(OH)2 3) CaO + 2HCl CaCl2 + H2O 4) CaO + 2HNO3 Ca(NO3)2 + H2O 5) CaO +CO2 CaCO3.

GV: Gi HS cha bi tp 1, t chc cho HS nhn xt v GV chm im. GV: Yu cu HS lm bi tp 2.

31

Bi tp 2: Trnh by phng php HS: Lm bi tp 2. phn bit cc cht rn sau: CaO, P2O5, SiO2. GV: Hng dn HS lm bi tp phn HS: Trnh by cch phn bit: bit cc ho cht theo cc bc sau: * nh s th t cc l ho cht v - nh s th t cc l ho cht ri ly mu th ra ng nghim. ly mu th ra ng nghim. * Rt nc vo cc ng nghim v lc

Trnh by cch lm (nu r hin u. tng c th phn bit c cc Nu thy cht rn khng tan l SiO2. cht) v vit phng trnh phn * Nhng qu tm vo phn dung dch ng. thu c 2 ng nghim cn li: Nu thy qu tm chuyn thnh mu th dung dch l H3PO4, vy cht bt ban u l P2O5. Nu qu tm chuyn thnh mu xanh th dung dch l Ca(OH)2 vy cht bt ban u l CaO. Phng trnh: P2O5 + 3H2O 2H3PO4 CaO + H2O Ca(OH)2.
Hot ng 6 (1 pht)

Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4 (SGK).
Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Vit phng trnh phn ng cho mi bin i sau:

Ca(OH)2 CaO CaCO3 t


O

CaCl2 Ca(NO3)2 CaCO3

Bi tp 2: Trnh by phng php phn bit cc cht rn sau: CaO, P2O5, SiO2.

32

Tit 5

Mt s oxit quan trng (Tip)


B. Lu hunh ioxit (SO2)

A. Mc tiu HS bit c cc tnh cht ca SO2.


Bit c cc ng dng ca SO2 v phng php iu ch SO2 trong phng th nghim v trong cng nghip. Rn luyn kh nng vit phng trnh phn ng v k nng lm cc bi tp tnh ton theo phng trnh ho hc.

B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d. HS: n tp v tnh cht ho hc ca oxit.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS1: Tr li l thuyt.

Em hy nu cc tnh cht ho hc ca oxit axit v vit cc phng trnh phn ng minh ha (GV yu cu HS 1 vit cc tnh cht ho hc ca oxit axit ln gc phi bng s dng cho bi hc mi) GV: Gi HS 2 cha bi tp 4 (SGK). HS2: Cha bi tp 4 (SGK). V 2,24 nCO 2 = = = 0,1 (mol) 22,4 22,4 a) Phng trnh: CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O 33

Theo phng trnh: nBa(OH) 2 = nBaCO 3 = nCO 2 = 0.1 (mol) b) CM Ba( OH ) =


2

0,1 n = = 0,5 M. V 0,2

c) mBaCO 3 = n M = 0,1 197 (MBaCO 3


GV: Gi cc HS khc nhn xt v sa sai (nu c). Hot ng 2 I. tnh cht ca lu hunh ioxit (15 pht) GV: Gii thiu cc tnh cht vt l. GV: Gii thiu: a) Tnh cht vt l b) Tnh cht ho hc

= 19,7 (gam) = 137 + 12 + 16 3 = 197)

Lu hunh ioxit c tnh cht ho hc ca oxit axit (cc tnh cht ca oxit axit c HS 1 ghi gc bng phi).
GV: Yu cu HS nhc li tng tnh HS: 1) Tc dng vi nc: cht v vit phng trnh phn ng SO2 + H2O H2SO3. minh ha. GV: Gii thiu: HS: Axit H2SO3: axit sunfur.

Dung dch H2SO3 lm qu tm chuyn sang mu (GV gi 1 HS c tn axit H2SO3).


GV: Gii thiu:

SO2 l cht gy nhim khng kh, l mt trong nhng nguyn nhn gy ma axit. 34

GV: Gi HS vit phng trnh phn 2) Tc dng vi dung dch baz: ng cho tnh cht 2 v 3. SO2 + Ca(OH)2 CaSO3 + H2O
(k) (dd) (r) (l)

3) Tc dng vi oxit baz SO2 + Na2O Na2SO3


(k) (r) (r)

SO2 + BaO BaSO3.


(k) (r) (r)

GV: Gi 1 HS c tn cc mui c HS: c tn: to thnh 3 phn ng trn CaSO3: canxi sunfit.

Na2SO3: Natri sunfit. BaSO3: Bari sunfit.


GV: Cc em hy rt ra kt lun v HS: Kt lun: tnh cht ho hc ca SO2. Lu hunh ioxit l oxit axit. Hot ng 3 II. ng dng ca lu hunh ioxit (3 pht) GV: Gii thiu cc ng dng ca SO2. HS: Nghe v ghi bi.

Cc ng dng ca SO2: 1) SO2 c dng sn xut axit H2SO4.


GV: SO2 c dng ty trng bt g 2) Dng lm cht ty trng bt g trong cng nghip giy. v SO2 c tnh ty mu. 3) Dng lm cht dit nm, mi. Hot ng 4 III. iu ch lu hunh ioxit (4 pht) 1. Trong phng th nghim GV: Gii thiu cch iu ch SO2 a) Mui sunfit + axit (dd HCl, H2SO4) trong phng th nghim. Na2SO3+H2SO4 Na2SO4+H2O+SO2

35

GV: SO2 thu bng cch no trong Cch thu kh: nhng cch sau y:

a) y nc b) y khng kh (p bnh thu) c) y khng kh (nga bnh thu) gii thch.


HS: Nu cch chn ca mnh v gii 64 thch (C) (da vo d SO2 / KK = v 29 tnh cht tc dng vi nc). GV: Gii thiu cch iu ch (b) v b) un nng H2SO4 c vi Cu. trong cng nghip. 2. Trong cng nghip GV: Gi HS vit cc phng trnh t lu hunh trong khng kh O phn ng. S + O2 t SO2
(r) (k) (k)

4FeS2 + 11O2 2Fe2O3 + 8SO2


(r) (k) (r) (k)

Hot ng 5 Luyn tp Cng c (7 pht) GV: Gi 1 HS nhc li ni dung chnh HS: Nu li ni dung chnh ca tit ca bi hc GV: Yu cu HS lm bi tp 1 HS: Lm bi tp 1: (SGK 11) (c th gi HS ln bng lm 1) S + O t O SO2 2 bi tp). 2) SO2 + Ca (OH) 2 CaSO3 +H2O
3) SO2 +H2O H2SO3 4) H2SO3 +Na2O Na2SO3 +H2O 5) Na2SO3 +H2SO4 Na2SO4 + H2O + SO2 6) SO2 +2NaOH Na2SO3 + H2O.

36

GV: Pht phiu hc tp v yu cu HS lm bi tp 1. Bi tp 1: Cho 12,6 gam natri sunfit HS: Lm bi tp vo v. tc dng va vi 200 ml dung dch a) Na SO + H SO Na SO + H O 2 3 2 4 2 4 2 axit H2SO4. + SO2 a) Vit phng trnh phn ng. 12,6 = 0,1 (mol) n Na 2 SO3 = b) Tnh th tch kh SO2 thot ra 126 ( ktc). (M Na 2 SO3 = 23 2 + 32 + 16 3
c) Tnh nng mol ca dung dch axit dng. = 126) b) Theo phng trnh phn ng: n H 2 SO 4 = nSO 2 = n Na 2 SO 3 = 0,1 mol

CM H

2 SO 4

0,1 n = 0,5 M = 0,2 V

c) VSO 2 = n 22,4 = 0,1 22,4 = 2,24 (lt).

Hot ng 6 Bi tp v nh (1 pht) GV: Yu cu HS v nh lm cc bi tp: 2, 3, 4, 5, 6 (SGK 11). GV: Hng dn cch lm bi tp 3 (SGK 11). Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Cho 12,6 gam natri sunfit tc dng va vi 200 ml dung dch axit H2SO4.
a) Vit phng trnh phn ng. b) Tnh th tch kh SO2 thot ra ( ktc). c) Tnh nng mol ca dung dch axit dng. 37

Bi tp 2: Hon thnh cc phng trnh phn ng theo s :


H2SO3 CaCO3 SO2 K2SO3 Na2SO3 BaSO3

Tit 6
A. Mc tiu

tnh cht ho hc ca axit

HS bit c cc tnh cht ho hc chung ca axit. Rn luyn k nng vit phng trnh phn ng ca axit, k nng phn bit dung dch axit vi cc dung dch baz, dung dch mui. Tip tc rn luyn k nng lm bi tp tnh theo phng trnh ho hc.

B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d. Chun b cc b dng c th nghim gm: Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - Kp g - ng ht. Ho cht: - Dung dch HCl - Dung dch H2SO4 long - Zn (hoc Al) - Dung dch CuSO4 - Dung dch NaOH - Qu tm - Fe2O3. HS: n li: nh ngha axit.

38

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: nh HS1: Nu nh ngha axit ngha, cng thc chung ca axit? Cng thc chung: HnA.
Trong : A l gc axit (ho tr bng n).

GV: Gi HS 2 cha bi tp 2 HS2: Cha bi tp 2 (SGK 11). (SGK 11). a) Phn bit hai cht rn mu trng l CaO, P2O5.
* nh s th t cc l ho cht ri ly mu th. * Cho nc vo mi ng nghim v lc u. * Ln lt nh cc dung dch va thu c vo giy qu tm. Nu giy qu tm chuyn sang mu xanh: dung dch l Ca(OH)2. Cht bt ban u CaO.

GV: Gi HS khc nhn xt.

CaO + H2O Ca(OH)2. Nu qu tm chuyn sang mu , dung dch l H3PO4, cht bt ban u l P2O5 P2O5 + 3H2O 2H3PO4 b) Phn bit 2 cht kh SO2, O2: Ln lt dn 2 cht kh vo dung dch nc vi trong, nu thy vn c, kh dn vo l SO2, cn li l O2 39

SO2 + Ca (OH) 2 CaCO3 + H2O


(k) (dd) (r) (l)

GV: T chc HS nhn xt hoc trnh by cch lm khc. Hot ng 2 I. tnh cht ho hc ca axit (25 pht) 1. Axit lm i mu cht ch th mu GV: Hng dn cc nhm HS lm th nghim:
Nh 1 git dung dch HCl vo mu giy qu tm quan st v nu nhn xt.

HS: Dung dch axit lm qu tm


chuyn thnh .

GV: Tnh cht ny gip ta c th


nhnn bit dung dch axit.

GV: Chiu bi luyn tp 1 (trong HS: Lm bi tp vo v.


phiu hc tp ln mn hnh).

Bi tp 1:
Trnh by phng php ho hc phn bit cc dung dch khng mu: NaCl, NaOH, HCl.

GV: Chiu bi lm ca mt vi HS HS: Trnh by bi lm: ln mn hnh (hoc chiu bi lm * Ln lt nh cc dung dch cn mu). phn bit vo mu giy qu tm.
Nu qu tm chuyn sang mu : l dung dch HCl. Nu qu tm chuyn sang mu xanh: dung dch l NaOH. 40

Nu qu tm khng chuyn mu: l dung dch NaCl.

Ta phn bit c 3 dung dch trn.


2. Tc dng vi kim loi GV: Hng dn cc nhm HS lm th HS: Lm th nghim theo nhm.
nghim. Cho 1 t kim loi Al (hoc Fe, Mg, Zn...) vo ng nghim 1 Cho 1 t vn Cu vo ng nghim 2 Nh 1 2 ml dung dch HCl (hoc dung dch H2SO4 long) vo ng nghim v quan st.

GV: Gi 1 HS nu hin tng v nhn HS: Nu:


xt Hin tng: + ng nghim 1: c bt kh thot ra, kim loi b ho tan dn. + ng nghim 2: khng c hin tng g.

GV: Yu cu HS vit phng trnh phn ng gia Al, Fe vi dung dch HCl, dung dch H2SO4 long.

GV chiu ln mn hnh cc phng trnh phn ng ca HS vit v gi HS khc nhn xt.


HS: Vit phng trnh phn ng: (Lu : Yu cu HS in trng thi ca cc cht trong phng trnh phn 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2 (r) (dd) (dd) (k) ng) Fe + H2SO4 FeSO4 + H2
(r) (dd) (dd) (k)

41

GV: Gi mt HS nu kt lun.

HS: Vy dung dch axit tc dng c vi nhiu kim loi to thnh mui v gii phng H2.

GV: Lu : Axit HNO3 tc dng c vi nhiu kim loi, nhng khng gii phng H2. 3. Tc dng vi baz GV: Hng dn HS lm th nghim:
Ly mt t Cu (OH) 2 vo ng nghim 1, Thm 1 2 ml dung dch H2SO4 vo ng nghim, lc u, quan st trng thi mu sc.

Ly 1 2 ml dung dch NaOH vo ng nghim 2, nh mt git phenolphtalein vo ng nghim, quan st trng thi mu sc. GV: Gi 1 HS nu hin tng v vit HS: Nu hin tng: phng trnh phn ng - ng nghim 1: Cu (OH) 2 b ho tan to thnh dung dch mu xanh lam Cu(OH)2 + H2SO4 CuSO4 + 2H2O
(r) (dd) (dd) (l)

ng nghim 2: dung dch NaOH (c phenolphtalein) t mu hng tr v khng mu.

sinh ra mt cht mi.


Phng trnh: 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + 2H2O
(r) (dd) (dd) (l)

GV: Gi HS nu kt lun.

HS: Nu kt lun:
Axit tc dng vi baz to thnh mui v nc.

42

GV: Gii thiu: phn ng ca axit vi baz c gi l phn ng trung ho. GV: Gi HS nh li tnh cht ca oxit baz tc dng vi axit Dn dt n tnh cht 4. 4. Axit tc dng vi oxit baz GV: Yu cu HS nhc li tnh cht ca oxit baz v vit phng trnh phn ng ca oxit baz vi axit (ghi trng thi ca cc cht).

Phng trnh: Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O


(r) (dd) (dd) (l)

Vy: Axit tc dng vi oxit baz to thnh mui v nc.

GV: Gii thiu tnh cht 5.

5. Tc dng vi mui (s hc bi 9)

Hot ng 3 II. axit mnh v axit yu (3 pht) GV: Gii thiu (chiu ln mn hnh) HS: Nghe v ghi bi. cc axit mnh, yu. Da vo tnh cht ho hc, axit c phn ra lm 2 loi:
+ Axit mnh: nh HCl, H2SO4, HNO3... + Axit yu nh: H2SO3, H2S, H2CO3...

Hot ng 4 Luyn tp Cng c (6 pht) GV: Yu cu HS nhc li ni dung HS: Nhc li ni dung chnh ca bi. chnh ca bi. GV: Chiu bi luyn tp 2 ln mn hnh:
43

Bi tp 2: Vit phng trnh phn ng khi cho dung dch HCl ln lt tc HS: Lm bi tp 2 vo v (hoc giy dng vi: trong) a) Magi a) Mg + 2HCl MgCl2 + H2
b) St (III) hiroxit c) Km oxit d) Nhm oxit. b) Fe (OH) 3 +3HCl FeCl3 +3H2O c) ZnO +2HCl ZnCl2 + H2O d) Al2O3 +6HCl 2AlCl3 + 3H2O.

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v t chc cho cc HS khc nhn xt. GV: Chiu bi tp 3 ln mn hnh. Bi tp 3: Ho tan 4 gam st (III) oxit HS: Lm bi tp vo v. bng mt khi lng dung dch H2SO4 4 m n Fe 2 O3 = = = 0,025 (mol) 9,8% (va ) M 160
a) Tnh khi lng dung dch H2SO4 (M Fe 2 O3 = 56 2 + 16 3 = 160) dng. Phng trnh: b) Tnh nng phn trm ca dung Fe2O3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 +3H2O dch thu c sau phn ng. a) Theo phng trnh: n H 2 SO 4 = 3 n Fe 2 O3 = 3 0,025 = 0,075 (mol)

m H 2 SO 4 = 0,075 98 = 7,35 (gam)


mdd H 2SO4 = m ct 100% C% 7,35 100% = 75 (gam) = 9,8

GV: Gi HS: Cch tnh khi lng b) Theo phng trnh: dung dch sau phn ng (da vo nh n Fe ( SO ) = n Fe O = 0,025 (mol) 2 3 2 4 3 lut bo ton khi lng) M Fe2 ( SO 4 )3 = 56 2 + (96 3) mdd sau phn ng = mdd H SO + m Fe 2 O3 2 4 = 400 (gam)
44

m Fe 2 ( SO 4 )3 = n M = 0,025 400 = 10 (gam) mdd sau phn ng = 4+75 = 79 (gam) m C% Fe2 ( SO 4 )3 = ct 100% m dd =
10 100% = 12,66% 79

GV: Chiu bi gii ca HS ln mn hnh v nhn xt. Ph lc: Phiu hc tp Bi tp 1: Trnh by phng php ha hc phn bit cc dung dch: NaOH, NaCl, HCl. Bi tp 2: Vit phng trnh phn ng khi cho dung dch HCl ln lt tc dng vi:
a) Magi b) St (III) hiroxit c) Km oxit d) Nhm oxit.

Bi tp 3: Ho tan 4 gam st (III) oxit bng mt khi lng dung dch H2SO4 9,8% (va )
a) Tnh khi lng dung dch H2SO4 dng. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.

Tit 7
A. Mc tiu

Mt s axit quan trng

HS bit c cc tnh cht ho hc ca axit HCl, axit H2SO4 (long). Bit c cch vit ng cc phng trnh phn ng th hin tnh cht ho hc chung ca axit. 45

Vn dng nhng tnh cht ca axit HCl, axit H2SO4 trong vic gii cc bi tp nh tnh v nh lng.

B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d. Ho cht, dng c HS lm th nghim theo nhm. Ho cht: Dung dch HCl Dung dch H2SO4 Qu tm H2SO4 c (GV s dng) Al (hoc Zn, Fe) Cu(OH)2 Dung dch NaOH CuO (hoc Fe2O3) Cu. Dng c:

Gi ng nghim ng nghim Kp g.

HS: Hc thuc cc tnh cht chung ca axit.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: Nu HS1: Tr li l thuyt v ghi li cc cc tnh cht ho hc chung ca axit. tnh cht chung ca axit gc bng phi (lu li dng cho bi mi).
46

GV: Gi HS 2 cha bi tp 3 HS2: Cha bi tp 3: (SGK 14). a) MgO + 2HNO3 Mg(NO3)2+H2O


b) CuO + 2HCl CuCl2 +H2O c) Al2O3+3H2SO4 Al2(SO4)3+3H2O d) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 e) Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2.

Hot ng 2 A/ axit clohiric (HCl) (15 pht) GV: Cho HS quan st l ng dung 1. Tnh cht vt l dch HCl v yu cu: HS: Nu cc tnh cht vt l ca dung Em hy nu cc tnh cht vt l ca dch HCl. HCl?. GV: Axit HCl c nhng tnh cht ho 2. Tnh cht ho hc hc ca axit mnh (m HS 1 ghi gc bng phi) Cc em hy s dng b dng c th nghim chng minh rng: dung dch axit c y cc tnh cht ho hc ca axit mnh. GV: Gi : HS: Tho lun nhm chn cc th Chng ta nn tin hnh nhng th nghim s tin hnh. nghim no? Cho cc nhm tho lun. HS: Nu kin ca nhm mnh:
Cc th nghim cn tin hnh l: + Dung dch HCl tc dng vi qu tm + Dung dch HCl tc dng vi Al... + Dung dch HCl tc dng vi: Cu(OH)2... + Dung dch HCl tc dng vi Fe2O3 hoc CuO... 47

GV: Gi i din mt nhm HS nu cc th nghim s tin hnh chng minh l axit HCl c y cc tnh cht ho hc ca mt axit mnh (Cc nhm khc nhn xt v b sung).

GV: Chiu ln mn hnh ni dung cc HS: Lm th nghim theo nhm ri th nghim cn tin hnh v hng rt ra nhn xt, kt lun. dn HS cch lm. GV: Gi 1 HS nu hin tng th HS: Nu cc hin tng th nghim nghim v nu kt lun (hoc GV kt lun: chiu ln mn hnh). Dung dch HCl c y cc tnh cht ho hc ca mt axit mnh. GV: Yu cu HS vit cc phng trnh phn ng minh ho cho cc tnh HS: ng dng: axit HCl c dng cht ho hc ca axit HCl. : GV: Thuyt trnh ng dng ca axit + iu ch cc mui clorua. HCl v chiu ln mn hnh. + Lm sch b mt khi hn cc l kim
loi mng bng thic. + Ty g kim loi trc khi sn, trng, m kim loi. + Ch bin thc phm, dc phm.

Hot ng 3 B. axit Sunfuric (H2SO4) (10 pht) I. Tnh cht vt l GV: Cho HS quan st l ng H2SO4 HS: Nhn xt v c SGK. c gi HS nhn xt v c SGK. GV: Hng dn HS cch pha long H2SO4 c: Mun pha long axit H2SO4 c, ta phi rt t t H2SO4 c vo nc, khng lm ngc li. GV: Lm th nghim pha long H2SO4 c.

HS nhn xt v s to nhit ca HS: H2SO4 d tan trong nc v to qu trnh trn. rt nhiu nhit. GV: Thuyt trnh:
48

Axit H2SO4 long c y cc tnh cht ho hc ca axit mnh (tng t axit HCl).

II. Tnh cht ho hc


Axit sunfuric long c cc tnh cht ho hc ca axit.

GV: Yu cu HS t vit li cc tnh cht ho hc ca axit, ng thi vit cc phng trnh phn ng minh ho (vi H2SO4)

+ Lm i mu qu tm thnh . + Tc dng vi kim loi (Mg, Al, Fe...) Mg + H2SO4 MgSO4 + H2


(r) (dd) (dd) (k)

+ Tc dng vi baz Zn(OH)2 + H2SO4 ZnSO4 + 2H2O


(r) (dd) (dd) (l)

+ Tc dng vi oxit Fe2O3 + 2H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3H2O


(r) (dd) (dd) (l)

+ Tc dng vi mui (s hc k bi 9).

GV: Chiu v ca HS ln mn hnh v nhn xt. Hot ng 4 Luyn tp Cng c (4 pht) GV: Gi mt HS nhc li ni dung HS: Nhc li cc ni dung chnh ca trng tm ca tit hc (GV chiu ln bi. mn hnh). GV: Yu cu HS lm bi luyn tp 1 (GV chiu bi ln mn hnh). Bi tp 1: Cho cc cht sau: Ba (OH) HS: Lm bi tp vo v. 2, Fe (OH)3, SO3 ; K2O, Mg, Fe, Cu, CuO, P2O5.

49

1) Gi tn, phn loi cc cht trn. 2) Vit cc phng trnh phn ng (nu c) ca cc cht trn vi: a) Nc; b) Dung dch H2SO4 long; c) Dung dch KOH.

GV: Gi HS ln cha tng phn (hoc chiu bi lm ca HS ln mn hnh v t chc HS trong lp nhn 1) Gi tn, phn loi: xt).
Cng thc Ba(OH)2 Fe(OH)3 SO3 K2O CuO P2O5 Mg Cu Fe Tn gi Bari hiroxit St (III) hiroxit Lu hunh trioxit Kali oxit ng (II) oxit iphotpho pentaoxit Magie ng St Baz Baz Oxit axit Oxit baz Oxit baz Oxit axit Kim loi Kim loi Kim loi Phn loi

GV: C th t h thng cu hi gi :

2) Vit phng trnh phn ng:

- Nhng cht no tc dng vi a) Nhng cht tc dng c vi nc nc? l: SO3, K2O, P2O5. Phng trnh: SO3 + H2O H2SO4 K2O + H2O 2KOH P2O5 +3H2O 2H3PO4 50

- Nhng cht no tc dng c vi b) Nhng cht tc dng c vi dung dung dch axit? (kim loi, baz, dch H2SO4 long l: Ba(OH)2, Fe(OH)3, K2O, Mg, Fe, CuO. oxit baz) Phng trnh: Ba(OH)2 + H2SO4 BaSO4 + 2H2O 2Fe(OH)3+3H2SO4 Fe2(SO4)3+6H2O K2O + H2SO4 K2SO4 + H2O Mg + 2HCl MgCl2 + H2 Fe + 2HCl FeCl2 + H2 CuO + 2HCl CuCl2 + H2O. - Nhng cht no tc dng c vi c) Nhng cht tc dng c vi dung dch KOH l: SO3, P2O5. dung dch baz? (axit, oxit axit) Phng trnh: 2KOH + SO3 K2SO4 +H2O 6KOH + P2O5 2K3PO4 + 3H2O.

Hot ng 5 Bi tp v nh 1, 4, 6, 7 (SGK 19) (1 pht) Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Cho cc cht sau:


Ba(OH)2, Fe(OH)3, SO3, K2O, Mg, Fe, Cu, CuO, P2O5. 1) Gi tn, phn loi cc cht trn. 2) Vit cc phng trnh phn ng (nu c) ca cc cht trn vi: a) Nc; b) Dung dch H2SO4 long; c) Dung dch KOH.

51

Tit 8
A. Mc tiu

Mt s axit quan trng (Tip)

HS bit c:

H2SO4 c c nhng tnh cht ho hc ring. Tnh oxi ho, tnh ho nc, dn ra c nhng phng trnh phn ng cho nhng tnh cht ny. Bit cch nhn bit H2SO4 v cc mui sunfat. Nhng ng dng quan trng ca axit ny trong sn xut, i sng. Cc nguyn liu, v cng on sn xut H2SO4 trong cng nghip. Rn luyn k nng vit phng trnh phn ng, k nng phn bit cc l ho cht b mt nhn, k nng lm bi tp nh lng ca b mn.

B. Chun b ca GV v HS

GV: Th nghim gm:

Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - Kp g - n cn - ng ht. Ho cht: - H2SO4 long - H2SO4 c - Cu - Dung dch BaCl2 - Dung dch Na2SO4 - Dung dch HCl - Dung dch NaCl - Dung dch NaOH.

52

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1:
Nu cc tnh cht ho hc ca axit H2SO4 (long) vit cc phng trnh phn ng minh ho.

HS1: Tr li l thuyt.

GV: Gi HS 1 cha bi tp 6 (SGK).

HS2: Cha bi tp 6:
a) Phng trnh Fe + 2HCl FeCl2 + H2 V 3,36 = = = 0,15 (mol). 22,4 22,4

n H2

b) Theo phng trnh: nFe = n H2 = 0,15 mol mFe = n M = 0,15 56 = 8,4 (gam). c) Theo phng trnh: nHCl = 2 n H 2 = 2 0,15 = 0,3 (mol) v Fe d nn HCl phn ng ht: n 0,3 CM HCl = = = 6M. V 0,05

GV: Gi HS trong lp nhn xt GV chm im. Hot ng 2 2. axit H2SO4 c c nhng tnh cht ho hc ring (10 pht) GV: Nhc li ni dung chnh ca tit hc trc v mc tiu ca tit hc ny.
53

GV: Lm th nghim v tnh cht c a) Tc dng vi kim loi bit ca H2SO4 c.


Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng nghim mt t l ng nh. Rt vo ng nghim 1: 1 ml dung dch H2SO4 long. Rt vo ng nghim 2: 1 ml H2SO4 c. un nng nh c hai ng nghim.

HS: Quan st hin tng.

GV: Gi mt HS nu hin tng v HS: Nu hin tng th nghim: rt ra nhn xt. - ng nghim 1: khng c hin tng g, chng t axit H2SO4 long khng tc dng vi Cu. GV: Kh thot ra ng nghim 2 l - ng nghim 2: kh SO2. + C kh khng mu, mi hc thot ra.
Dung dch c mu xanh lam l + ng b tan mt phn to thnh CuSO4. dung dch mu xanh lam. Nhn xt: H2SO4 c nng tc dng vi Cu, sinh ra SO2 v dung dch CuSO4.

GV: Gi mt HS vit phng trnh HS: Vit phng trnh phn ng: phn ng. Cu + 2H2SO4 CuSO4 + 2H2O + SO2
(dd) (c, nng)
(dd) (l) (k)

GV: Gii thiu: Ngoi Cu, H2SO4 c HS: Nghe v ghi bi cn tc dng c vi nhiu kim loi khc to thnh mui sunfat, khng gii phng kh H2 b) Tnh ho nc GV: Hng dn HS lm th nghim:
54 Cho mt t ng (hoc bng, vi) vo y cc thu tinh.

GV vo mi cc mt t H2SO4 c ( ln ng).

HS: Quan st v nhn xt hin tng:


Mu trng ca ng chuyn dn sang mu vng, nu, en (to thnh khi xp mu en, b bt kh y ln khi ming cc). Phn ng to nhiu nhit.

GV: Hng dn HS gii thch hin HS: Gii thch hin tng v nhn xt: tng v nhn xt. - Cht rn mu en l cacbon (do H2SO4 ht nc)
C12H22O11 H 2 SO 4 11H2O + 12C. dac Sau , mt phn C sinh ra li b H2SO4 c oxi ho mnh to thnh cc cht kh SO2, CO2 gy si bt trong cc lm C dng ln khi ming cc.

GV: Lu :
Khi dng H2SO4 phi ht sc thn trng.

GV: C th hng dn HS vit nhng l th b mt bng dung dch H2SO4 long. Khi c th th h nng hoc dng bn l. Hot ng 3 III. ng dng (2 pht) GV: Yu cu HS quan st hnh 12 v HS: Nu cc ng dng ca H2SO4. nu cc ng dng quan trng ca H2SO4.

55

Hot ng 4 IV. Sn xut axit H2SO4 (5 pht) GV: Thuyt trnh v nguyn liu sn HS: HS nghe, ghi bi v vit phng xut H2SO4 v cc cng on sn xut trnh phn ng. H2SO4. a) Nguyn liu: Lu hunh hoc pirit st (FeS2). b) Cc cng on chnh: - Sn xut lu hunh ioxit
S + O2 t SO2 hoc:
O

2Fe2O3 + 8 SO2 4FeS2 + 11O2 t - Sn xut lu hunh trioxit:


, O5 2SO2 + O2 tV2 2SO3
O

Sn xut axit H2SO4: SO3 + H2O H2SO4.

Hot ng 5 V. Nhn bit axit sunfuric v mui sunfat (5 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim
Cho 1 ml dung dch H2SO4 vo ng nghim 1. Cho 1 ml dung dch Na2SO4 vo ng nghim 2. Nh vo mi ng nghim 1 git dung dch BaCl2 (hoc Ba(NO3)2 Ba(OH)2).

HS: Lm th nghim theo nhm.

quan st, nhn xt vit phng trnh phn ng.


HS: Nu hin tng: mi ng nghim u thy xut hin kt ta trng.
56

Phng trnh: H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl


(dd) (dd) (r) (dd)

Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 +2HCl


(dd) (dd) (r) (dd)

Kt lun: Gc sunfat: = SO4 trong cc phn t H2SO4, Na2SO4 kt hp vi nguyn t bari trong phn t BaCl2 to ra kt ta trng l BaSO4.

GV: Nu khi nim v thuc th.

Vy: dung dch BaCl2 (hoc dung dch Ba(NO3)2, dung dch Ba(OH)2) c dng lm thuc th nhn ra gc sunfat.

GV: Cc em hy vn dng l thuyt trn lm bi luyn tp 1. Hot ng 6 Luyn tp cng c (7 pht) Bi tp 1: Trnh by phng php ho HS: Lm bi l thuyt 1 vo v. hc phn bit cc l ho cht b mt nhn ng cc dung dch khng mu sau:
K2SO4, KCl, KOH, H2SO4.

GV: Gi mt HS trnh by bi ln bng, sau gi cc em khc nhn xt HS: nh s th t cc l ho cht v GV: Trnh by cch lm mu (nu ly mu th ra ng nghim. cn). Bc 1:
Ln lt nh cc dung dch trn vo mt mu giy qu tm. Nu thy qu tm chuyn sang mu xanh l dung dch KOH. 57

Nu thy dung dch qu tm chuyn sang mu l dung dch H2SO4. Nu qu tm khng chuyn mu l cc dung dch K2SO4, KCl.

Bc 2:
Nh 1 2 git dung dch BaCl2 vo 2 dung dch cha phn bit c. Nu thy xut hin kt ta trng l dung dch K2SO4. Nu khng c kt ta l dung dch KCl. K2SO4 + BaCl2 2KCl + BaSO4

Phng trnh:

GV: Yu cu HS lm bi tp s 2 HS: Lm bi tp 2 vo v. trong phiu hc tp. Bi tp 2: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
a) Fe + ? ? + H2 b) Al + ? Al2 (SO4) 3 + ? c) Fe (OH) 3 + ? FeCl3 + ? d) KOH + ? K3PO4 + ? e) H2SO4 + ? HCl + ? f) Cu + ? CuSO4 + ? + ? g) CuO + ? ? + H2O h) FeS2 + ? ? + SO2

GV: Gi HS ln cha bi tp 2.
T chc cc HS khc nhn xt HS: Cha bi tp 2: hoc a ra phng n khc. a) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 b) 2Al + 3H2SO4 Al2 (SO4) 3 + 3H2 58

c) Fe (OH) 3 + 3HCl FeCl3 + 3H2O d) 3KOH + H3PO4 K3PO4 + 3H2O e) H2SO4 + BaCl2 2HCl + BaSO4 f) Cu + 2H2SO4 CuSO4 + 2H2O+SO2
c, nng

g) CuO + H2SO4 CuSO4 + H2O

2Fe2O3 + 8SO2 h) 4FeS2+11O2 t


Hot ng 7 (1 pht) GV: Ra bi tp v nh: 2, 3, 5 (SGK 9). HS: Lm cc bi tp 2, 3, 5 (SGK 19).

Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Trnh by phng php ho hc phn bit cc l ho cht b mt nhn ng cc dung dch khng mu sau:
K2SO4, KCl, KOH, H2SO4

Bi tp 2: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau: a) Fe + ? ? + H2 b) Al + ? Al2(SO4)3 + ? c) Fe(OH)3 + ? FeCl3 + ? d) KOH + ? K3PO4 + ? e) H2SO4 + ? HCl + ? f) Cu + ? CuSO4 + ? + ? g) CuO + ? ? + H2O h) FeS2 + ? ? + SO2.

59

Tit 9

Luyn tp: tnh cht ho hc ca oxit v axit

A. Mc tiu

HS c n tp li cc tnh cht ho hc ca oxit baz, oxit axit, tnh cht ho hc ca axit. Rn kuyn k nng lm cc bi tp nh tnh v nh lng.

B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d, phiu hc tp. HS: n tp li cc tnh cht ca oxit axit, oxit baz, axit.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. kin thc cn nh (20 pht) GV: Chiu ln mn hnh s (in 1. Tnh cht ho hc ca oxit trong phiu hc tp) sau:
+? (1) +? (2)

Oxit baz (3) +Nc (4) (3)

Oxit axit + Nc (5)

GV: Em hy in vo cc trng cc HS: Tho lun theo nhm hon loi hp cht v c ph hp, ng thi thnh s trn. chn cc loi cht thch hp tc dng vi cc cht hon hin s trn.
60

GV: Chiu ln mn hnh s HS: Nhn xt v sa s ca cc hon thin (ca cc nhm HS) sau nhm HS khc (nu c sai). c th chiu s chun m GV chun b sn:
+ axit (1) Mui + Baz (2)

(1)
Oxit baz (3) + Nc (4) Mui

(2)
Oxit axit (3) + Nc (5)

Dd baz

Dd axit

GV: Yu cu cc nhm HS tho lun, HS: Tho lun nhm. chn cht vit phng trnh phn Vit phng trnh phn ng minh ho ng minh ho cho cc chuyn ho cho s : trn. 1) CuO +2HCl CuCl2 + H2O
2) CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 3) CaO + SO2 CaSO3 4) Na2O + H2O 2NaOH 5) P2O5 + 3H2O 2H3PO4.

GV: Chiu ln mn hnh cc phng trnh phn ng m cc nhm HS vit gi cc HS khc sa sai, nhn xt. 2. Tnh cht ho hc ca axit GV: Chiu ln mn hnh s v tnh cht ho hc ca axit v yu cu HS lm vic nh phn trn.
61

A+B

+D (1)

+ Qu tm (4)

Mu

Axit

A+C

+E (2)

+G (3)

A+C

HS: Lm vic theo nhm (hoc c nhn t lm vic). GV: Chiu ln mn hnh s m cc nhm chn.
Mui + H2 +Kim loi (1) + Qu tm (4) Mu

Axit

(2) Mui+ H2O + Qxit baz

(3) Baz

Mui+ H2O

GV: Yu cu HS:

HS: Vit phng trnh phn ng:

Vit phng trnh phn ng minh ho 1) 2HCl + Zn ZnCl2 +H2 cho cc tnh cht ca axit (th hin 2) 3H2SO4+Fe2O3 Fe2(SO4)3+3H2O s trn). 3) H2SO4+Fe(OH)2 FeSO4 + 2H2O

GV: Tng kt li:

HS: Nhc li cc tnh cht ho hc Em hy nhc li cc tnh cht ho hc ca oxit axit, oxit baz, axit. ca oxit axit, oxit baz, axit.

62

Hot ng 2 II. bi tp (24 pht) GV: Chiu bi tp 1 ln mn hnh: Bi tp 1: Cho cc cht sau:
SO2, CuO, Na2O, CaO, CO2

HS: Lm bi tp 1.
a) Nhng cht tc dng c vi nc l: SO2, Na2O, CO2, CaO

Hy cho bit nhng cht no tc dng phng trnh phn ng: CaO + H2O Ca (OH) 2 c vi: a) Nc; b) Axit clohiric; c) Natri hiroxit. Vit phng trnh phn ng (nu c). SO2 + H2O H2SO3 Na2O + H2O 2NaOH CO2 + H2O H2CO3 b) Nhng cht tc dng c vi axit HCl l: CuO, Na2O, CaO.

GV: Gi HS lm bi (nu cn):

- Nhng oxit no tc dng c vi Phng trnh phn ng: CuO + 2HCl CuCl2 + H2O nc? - Nhng oxit no tc dng c vi Na2O + 2HCl 2NaCl + H2O axit. CaO + 2HCl CaCl2 + H2O. - Nhng axit no tc dng c vi c) Nhng cht tc dng c vi dung dung dch baz. dch NaOH l: SO2, CO2: 2NaOH + SO2 Na2SO3 + H2O 2NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O.

GV: Chiu bi luyn tp 2: Bi tp 2: Ho tan 1,2 gam Mg bng 50 ml dung dch HCl 3M.
a) Vit phng trnh phn ng. b) Tnh th tch kh thot ra ( ktc). c) Tnh nng mol ca dung dch thu c sau phn ng (coi th tch ca dung dch sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch HCl dng). 63

GV: Gi mt HS nhc li cc bc HS: Nhc li cc bc ca bi tp ca bi tp tnh theo phng trnh. tnh theo phng trnh.
Gi mt HS nhc li cc cng thc phi s dng trong bi.

HS: Nu cc cng thc s s dng:


+n=

m M

GV: Yu cu HS lm bi tp 2 vo v.

+ Vkh = n 22,4 n + CM = . V HS: Lm bi tp 2. a) Phng trnh phn ng Mg + 2HCl MgCl2 + H2 nHCl ban u = CM V = 3 0,05 = 0,15 (mol). 1,2 b) nMg = = 0,05 (mol). 24 Theo phng trnh: n H2 = n MgCl 2 = nMg = 0,05 (mol) nHCl = 2 nMg = 2 0,05 = 0,1 (mol)

V H2 = n 22,4 = 0,05 22,4


= 1,12 (lt). c) Dung dch sau phn ng c MgCl2 HCl d n 0,05 = = 1M CM MgCl = 2 V 0,05 nHCl d = nHCl ban u nHCl phn ng = 0,15 0,1 = 0,05 mol n 0,05 CM HCl (d) = = = 1M. V 0,05 64

Hot ng 3 Bi tp v nh: 2, 3, 4, 5 (SGK 21) (1 pht) Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Cho cc cht sau: SO2, CuO, Na2O, CaO, CO2.
Hy cho bit nhng cht no tc dng c vi: a) Nc; b) Axit clohiric; c) Natri hiroxit. Vit phng trnh phn ng (nu c).

Bi tp 2: Ho tan 1,2 gam Mg bng 50 ml dung dch HCl 3M.


a) Vit phng trnh phn ng. b) Tnh th tch kh thot ra ( ktc). c) Tnh nng mol ca dung dch thu c sau phn ng (coi th tch ca dung dch sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch HCl dng).

Tit 10

Thc hnh: tnh cht ho hc Ca oxit v axit

A. Mc tiu

Thng qua cc th nghim thc hnh khc su kin thc v tnh cht ho hc ca oxit, axit. Tip tc rn luyn k nng v thc hnh ho hc, gii cc bi tp thc hnh ho hc. Gio dc thc cn thn, tit kim trong hc tp v trong thc hnh ho hc.

65

B. Chun b ca GV v HS

GV: Chun b cho mi nhm HS mt b th nghim gm:

Dng c: - Gi ng nghim: 1 chic

- ng nghim: 10 chic
- Kp g: 1 chic - L thu tinh ming rng: 1 chic - Mui st: 1 chic.

Ho cht: - Canxi oxit - H2O - P - Dung dch HCl - Dung dch Na2SO4 - Dung dch NaCl - Qu tm - Dung dch BaCl2.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra phn l thuyt c lin quan n ni dung bi thc hnh (5 pht) GV: Kim tra s chun b ca phng HS: Kim tra b dng c, ho cht, th nghim (dng c, ho cht cho thc hnh ca nhm mnh. bui thc hnh). GV: Kim tra mt s ni dung l HS: Tr li l thuyt. thuyt c lin quan:
66

Tnh cht ho hc ca oxit baz. Tnh cht ho hc ca oxit axit. Tnh cht ho hc ca axit.

Hot ng 2 I. Tin hnh th nghim (30 pht) 1. Tnh cht ho hc ca oxit a) Th nghim 1: Phn ng ca canxi vi nc. GV: Hng dn HS lm bi th HS: Lm th nghim. nghim 1:
Cho 1 mu CaO vo ng nghim, sau thm dn 1 2 ml H2O quan st hin tng xy ra.

GV: Th dung dch sau phn ng HS: nhn xt hin tng: bng giy qu tm hoc dung dch - Mu CaO nho ra. phenolphtalein mu ca thuc th - Phn ng to nhiu nhit. thay i th no? V sao? - Th dung dch sau phn ng bng Kt lun v tnh cht ho hc ca giy qu tm: giy qu tm b CaO v vit phng trnh phn ng chuyn sang mu xanh ( dung minh ho. dch thu c c tnh baz).
Kt lun: CaO (canxi oxit) c tnh cht ho hc ca oxit baz. Phng trnh: CaO + H2O Ca(OH)2

b) Th nghim 2: Phn ng ca iphotpho pentaoxit vi nc. GV: Hng dn HS lm th nghim v nu cc yu cu i vi HS.


+ t mt t photpho (bng ht u xanh) trong bnh thu tinh ming 67

rng. Sau khi P chy ht, cho 3ml H2O vo bnh, y nt, lc nh HS: quan st hin tng? + Lm th nghim. + Th dung dch thu c bng qu + Nhn xt hin tng: tm, cc em hy nhn xt s i mu - Pht pho trong bnh to thnh ca qu tm. nhng ht nh mu trng, tan c trong nc to thnh dung dch trong sut. Nhng mt mu qu tm vo dung dch , qu tm ho , chng t dung dch thu c c tnh axit.

+ Kt lun v tnh cht ho hc ca Kt lun: iphtpho pentaoxit (P2O5) iphotpho pentaoxit. Vit cc phng c tnh cht ca oxit axit O trnh phn ng ho hc. 4P + 5O2 t 2P2O5 P2O5 + 3H2O 2 H3PO4

2. Nhn bit cc dung dch: Th nghim 3: C 3 l khng nhn, mi l ng mt trong ba dung dch l: H2SO4, HCl, Na2SO4. Hy tin hnh nhng th nghim nhn bit cc l ho cht . GV: Hng dn HS cch lm:
+ phn bit c cc dung dch HS: Phn loi v gi tn: trn, ta phi bit s khc nhau v tnh HCl: Axit clohiric (axit) cht ca cc dung dch (GV gi H2SO4: Axit sunfuric (axit) mt HS phn loi v gi tn 3 cht). Na2SO4: Natri sunfat (Mui). + Ta da vo tnh cht khc nhau ca HS: Tnh cht khc nhau gip ta phn cc loi hp cht phn bit bit c cc hp cht l: chng: l tnh cht no? - Dung dch axit lm cho qu tm ho . 68

Nu nh dung dch BaCl2 vo 2 dung dch HCl v H2SO4 th ch c dung dch H2SO4 xut hin kt ta trng.

GV: Gi mt HS nu cch lm.

HS: Nu cch lm:


+ Ghi s th t 1, 2, 3 cho mi l ng dung dch ban u.

Bc 1: Ly mi l mt git nh vo mu giy qu tm.


Nu qu tm khng i mu th l s..... ng dung dch Na2SO4. Nu qu tm i sang , l s....... v l s........ ng dung dch axit.

Bc 2: Ly mi l cha dung dch axit 1 ml dung dch cho vo ng nghim, nh mt git dung dch BaCl2 vo mi ng nghim.
Nu trong ng nghim no xut hin kt ta trng th l dung dch ban u c s........ l dung dch H2SO4. Nu khng c kt ta th l ban u c s........... l dung dch HCl. BaCl2 + H2SO4 2HCl + BaSO4
(dd) (dd) (dd) (r)

Phng trnh:

GV: Yu cu cc nhm tin hnh lm HS: Lm th nghim 3. th nghim 3 (sau khi cht li cch lm). GV: Yu cu cc nhm bo co kt HS: i din cc nhm bo co kt qu theo mu: qu thc hnh.
69

L 1 ng dung dch........... L 2 ng dung dch.......... L 3 ng dung dch......

Hot ng 3 II. Vit bn tng trnh (10 pht) GV: Nhn xt v thc, thi ca HS trong bui thc hnh. ng thi nhn xt v kt qu thc hnh ca cc nhm. GV: Hng dn HS thu hi ho cht, HS: Thu dn v sinh phng thc ra ng nghim,v sinh phng thc hnh. hnh. GV: Yu cu HS lm thc hnh theo mu.

Tit 11
A. Mc tiu

Tnh cht ho hc ca baz

HS bit c: Nhng tnh cht ha hc chung ca baz v vit c phng trnh ha hc tng ng cho mi tnh cht. HS vn dng nhng hiu bit ca mnh v tnh cht ha hc ca baz gii thch nhng hin tng thng gp trong i sng sn xut. HS vn dng c nhng tnh cht ca baz lm cc bi tp nh tnh v nh lng.
B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d.

Ho cht: - Dung dch Ca(OH)2

70

- Dung dch NaOH - Dung dch HCl - Dung dch H2SO4 long - Dung dch CuSO4 - CaCO3 (hoc Na2CO3) - Phenolphtalein - Qu tm.

Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - a thu tinh.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 1. Tc dng ca dung dch baz vi cht ch th mu (8 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim:
- Nh mt git dung dch NaOH ln mu giy qu tm quan st. - Nh 1 git dung dch phenolphtalein (khng mu) vo ng nghim c sn 1 2 ml dung dch NaOH. Quan st s thay i mu sc.

HS: Lm th nghim theo nhm.

GV: Gi i din cc nhm HS nu HS: Nhn xt: nhn xt. Cc dung dch baz (kim) i mu cht ch th:
- Qu tm thnh mu xanh. - Phenolphtalein khng mu thnh mu . 71

GV: Da vo tnh cht ny, ta c th phn bit c dung dch baz vi dung dch ca loi hp cht khc. GV: Yu cu HS lm bi tp 1 (trong phiu hc tp). Bi tp 1: C ba l khng nhn, mi l ng mt trong cc dung dch khng mu sau: H2SO4, Ba (OH)2, HCl.
Em hy trnh by cch phn bit cc l dung dch trn m ch dng qu tm.

GV: Gi HS lm bi tp (nu thy HS: Trnh by cch phn bit: cn thit). - nh s th t cc l ho cht v ly mu th. Gi mt HS trnh by cch phn bit (C th dng ho cht phn Bc 1: Ly mi l mt git dung bit c lm thuc th cho bc dch v nh vo mu giy qu tm tip theo). - Nu qu tm chuyn sang mu
xanh, l dung dch Ba(OH)2. Nu qu tm chuyn mu l dung dch H2SO4, HCl.

Bc 2: Ly dung dch Ba(OH)2 va phn bit c nh vo hai ng nghim cha 2 dung dch cha phn bit c:
Nu thy c kt ta: l dung dch H2SO4 H2SO4 + Ba(OH)2 BaSO4 + 2H2O Nu khng c kt ta l dung dch HCl.

72

Hot ng 2 2. Tc dng ca dung dch baz vi oxit axit (3 pht) GV: C th gi cho HS nh li tnh cht ny ( bi oxit) v yu cu HS chn cht vit phng trnh phn ng minh ho. HS: Nu tnh cht:
Dung dch baz (kim) tc dng vi oxit axit to thnh mui v nc. Phng trnh: Ca(OH)2 + SO2 CaSO3 + H2O 6KOH + P2O5 2K3PO4 + 3H2O
(dd) (r) (dd) (l)

Hot ng 3 3. Tc dng vi axit (9 pht) GV: Yu cu HS nhc li tnh cht HS: Nu tnh cht ca axit v nhn ho hc ca axit t lin h n xt. tnh cht tc dng vi baz. Baz tan v khng tan u tc dng vi axit to thnh mui v nc. GV: Phn ng gia axit v baz gi l HS: Phn ng gia baz v axit c phn ng g ? gi l phn ng trung ho. GV: Yu cu HS chn cht vit HS: Chn cht v vit phng trnh phng trnh phn ng (trong mt phn ng phn ng i vi baz tan, mt phn Fe(OH)3 + 3HCl FeCl3 + 3H2O ng ho hc ca baz khng tan). (r) (dd) (dd) (l)
Ba(OH)2 + 2HNO3 Ba (NO3)2 + 2H2O

Hot ng 4 4. Baz khng tan b nhit phn hu (8 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim.
Trc tin: To ra Cu(OH)2 bng cch cho dung dch CuSO4 tc dng vi dung dch NaOH. Dng kp g, kp vo ng nghim ri un ng nghim c cha 73

HS: Lm th nghim theo nhm.

Cu(OH)2 trn ngn la n cn. nhn xt hin tng (mu sc ca cht rn trc khi un v sau khi un nng).

HS: Nu hin tng:


Cht rn ban u c mu xanh lam Sau khi un: cht rn c mu en v c hi nc to thnh

GV: Gi mt HS nu nhn xt.

HS: Nu nhn xt:


Kt lun baz khng tan b nhit phn hu to ra oxit v nc.

GV: Gi mt HS vit phng trnh HS: Vit phng trnh phn ng O phn ng. CuO + H2O Cu (OH) 2 t
(r) (mu xanh) (r) (mu en) (l)

GV: Gii thiu tnh cht ca dung dch baz vi dung dch mui (s hc bi 9). Hot ng 5 Luyn tp cng c (16 pht) GV: Gi mt HS nu li tnh cht ca baz (trong c bit lu : nhng tnh cht no ca baz tan, nhng tnh cht no ca baz khng tan. So snh tnh cht ca baz tan v baz khng tan). HS: Nu cc tnh cht ca baz:
* Baz tan (kim): c 4 tnh cht Tc dng vi cht ch th mu Tc dng vi oxit axit 74

Tc dng vi axit Tc dng vi dung dch mui. * Baz khng tan c 2 tnh cht: Tc dng vi axit B nhit phn hu.

GV: Yu cu HS lm bi luyn tp s 2 (trong phiu hc tp) Bi tp 2: Cho cc cht sau:


Cu(OH)2, MgO, NaOH, Ba(OH)2. Fe(OH)3,

a) Gi tn, phn loi cc cht trn. b) Trong cc cht trn, cht no tc dng c vi: Dung dch H2SO4 long; Kh CO2. Cht no b nhit phn hu? Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

GV: C th hng dn HS lm HS: Lm bi tp 2 vo v. phn a bng cch k bng


a)
Cng thc Cu(OH)2 MgO Fe(OH)3 KOH Ba(OH)2 Tn gi ng (II) hiroxit Magie oxit St (III) hiroxit Kali hiroxit Bari hiroxit Phn loi Baz (khng tan) Oxit baz Baz (khng tan) Baz (tan) Baz (tan)

75

GV: Gi HS:
Baz no tc dng c vi b) Nhng cht tc dng c vi dung dch axit? (baz tan, baz khng H2SO4 long l: Cu(OH)2, MgO, Fe(OH)3, tan) KOH, Ba(OH)2. Nhng baz no tc dng Phng trnh: c vi oxit axit ? (baz Cu(OH)2 + H2SO4 CuSO4 + 2H2O tan) MgO + H2SO4 MgSO4 +H2O Nhng baz no b nhit 2Fe(OH)3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 6H2O phn hu? (baz khng tan). 2KOH + H2SO4 K2SO4+2H2O Ba(OH)2 + H2SO4 BaSO4 + 2H2O c) Nhng cht tc dng c vi kh CO2 l: KOH, Ba(OH)2. Phng trnh: CO2 + 2KOH K2CO3 +H2O Ba(OH)2 +CO2 BaCO3 + H2O.

GV: Gi 1 HS ln cha bi tp.

GV: Gi cc HS khc nhn xt, sa sai (nu c). GV: Hng dn HS lm bi tp 3 (trong phiu hc tp) Bi tp 3: trung ho 50 gam dung dch H2SO4 19,6% cn va 25 gam dung dch NaOH C%
a) Tnh nng phn trm ca dung dch NaOH dng. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.

GV: Gi mt HS nu phng HS: Nu cch gii bi: hng gii bi. - Vit phng trnh phn ng. - Tnh m H 2 SO 4 n H 2 SO 4 .
76

S dng n H 2 SO 4 tnh s mol NaOH

mNaOH dng C%NaOH.


GV: Gi mt HS ln bng vit HS: Vit cc cng thc: cng thc tnh nng phn m * C% = ct 100% trm v cc biu thc tng m dd ng C% m dd mct = - Gi mt HS ln bng vit 100% cng thc bin i v khi m mdd = ct 100% lng. C% m *n= m = n M. M GV: Yu cu HS c lp lm bi HS: Lm bi tp vo v: tp vo v. Phng trnh:
H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 +2H2O a) Tnh s mol H2SO4 cn c trung ho m C% 50 19,6% = m H 2SO 4 = dd 100% 100% = 9,8 (gam). m 9,8 n H 2 SO 4 = = = 0,1 (mol). M 98 Tnh khi lng NaOH cn c: Theo phng trnh phn ng nNaOH = 2 n H 2 SO 4 = 0,1 2 = 0,2 (mol)
mNaOH = n M = 0,2 40 = 8 (gam) m 8 C%NaOH = ct 100% = 100% m dd 25

= 32%. b) Dung dch sau phn ng c Na2SO4 Theo phng trnh: 77

n Na 2 SO 4 = n H 2 SO 4 = 0,1 (mol) m Na 2 SO 4 = n M = 0,1 142 = 14,2 (gam) m dung dch dau phn ng = 50 + 25 = 75 (gam) m C% Na 2 SO 4 = ct 100% m dd =

14,2 100% = 18,9%. 75

GV: Nhn xt bi lm ca HS v chm im. Hot ng 6 Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5 (SGK 25) (1 pht) Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: C ba l khng nhn, mi l ng mt trong cc dung dch khng mu sau: H2SO4, Ba(OH)2, HCl.
Em hy trnh by cch phn bit cc l dung dch trn m ch dng qu tm.

Bi tp 2: Cho cc cht sau:


Cu(OH)2 ; MgO, Fe(OH)3 ; NaOH; Ba(OH)2 a) Gi tn, phn loi cc cht trn. b) Trong cc cht trn, cht no tc dng c vi: Dung dch H2SO4 long Kh CO2 Cht no b nhit phn hu? Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

Bi tp 3: trung ho 50 gam dung dch H2SO4 19,6% cn va 25 gam dung dch NaOH C%
a) Tnh nng phn trm ca dung dch NaOH dng. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng. 78

Tit 12

Mt s baz quan trng


A. natri hiroxit (NaOH)

A. Mc tiu

HS bit cc tnh cht vt l, tnh cht ho hc ca NaOH. Vit c cc phng trnh phn ng minh ho cho cc tnh cht ho hc ca NaOH. Bit phng php sn xut NaOH trong cng nghip. Rn luyn k nng lm cc bi tp nh tnh v nh lng ca b mn.

B. Chun b ca GV v HS

GV: Chun b cc b th nghim cho HS gm:

Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - Kp g - Panh (gp ho cht rn) - s.

Ho cht: - Dung dch NaOH - Qu tm - Dung dch phenolphtalein - Dung dch HCl (hoc dung dch H2SO4).

Tranh v: - S in phn dung dch NaCl - Cc ng dng ca natri hiroxit.

79

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS1: Nu tnh cht ho hc ca baz Nu cc tnh cht ho hc ca baz tan (ghi li gc bng phi s dng cho bi hc mi). tan (kim). HS2: Tr li l thuyt.
Nu cc tnh cht ca baz khng tan. So snh tnh cht ca baz tan v baz khng tan.

GV: Kim tra l thuyt HS 2:

GV: Yu cu HS 3: cha bi tp 2 HS: Cha bi tp 2. (SGK 25). a) Nhng cht tc dng c vi dung dch HCl l: Cu(OH)2, NaOH, Ba(OH)2.
Phng trnh: Cu(OH)2 + 2HCl CuCl2 + 2H2O NaOH + HCl NaCl + H2O Ba(OH)2 + 2HCl BaCl2 + 2H2O b) Nhng cht b nhit phn hu l Cu(OH)2 Phng trnh:
CuO + H2O Cu(OH)2 t
O

c) Nhng cht tc dng c vi CO2 l NaOH, Ba(OH)2. Phng trnh: 2NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O Ba(OH)2 + CO2 BaCO3 + H2O. 80

d) Nhng cht i mu qu tm thnh xanh l NaOH, Ba(OH)2.

GV: T chc cho HS c lp nhn xt, gp phn bi lm ca cc bn. Hot ng 2 I. tnh cht vt l (5 pht) GV:
Hng dn HS ly mt vin NaOH ra s th nghim v quan st.

Cho vin NaOH vo 1 ng nghim ng nc lc u s tay vo HS: Nu nhn xt: thnh ng nghim v nhn xt Natri hiroxit l cht rn khng mu, hin tng. tan nhiu trong nc v to nhit. GV gi i din mt nhm HS nu - Dung dch NaOH c tnh nhn, nhn xt. lm bc vi, giy v n mn da Gi mt HS c SGK b sung Khi s dng natri hidroxit phi ht tip cc tnh cht vt l ca dung dch sc cn thn. NaOH.

Hot ng 3 II. tnh cht ho hc (10 pht) GV: t vn :


Natri hiroxit thuc loi hp cht HS: Natri hiroxit l baz tan d on: Natri hiroxit c cc tnh cht no? Cc em hy d on cc tnh cht ho hc ca baz tan ( l cc tnh cht m HS 1 ghi gc bng phi). ho hc ca natri hiroxit.

GV: Yu cu HS nhc li cc tnh HS: Kt lun: cht ca baz tan Ghi vo v v vit Natri hiroxit c cc tnh cht ho hc phng trnh phn ng minh ho. ca baz tan:
1) Dung dch NaOH lm qu tm chuyn thnh xanh, phenolphtalein khng mu thnh mu 81

2) Tc dng vi axit NaOH + HNO3 NaNO3 + H2O 3) Tc dng vi oxit axit 2NaOH + SO3 Na2SO4 + H2O 4) Tc dng vi dung dch mui.

Hot ng 4 III. ng dng (2 pht) GV: Cho cc HS quan st hnh v Nhng ng dng ca natri hiroxit. HS: Nu cc ng dng ca natri Gi mt HS nu cc ng dng ca hiroxit: NaOH. - Natri hiroxit c dng sn
xut x phng, cht ty ra, bt git. Sn xut t nhn to. Sn xut giy. Sn xut nhm (Lm sch qung nhm trc khi sn xut). Ch bin du m v nhiu ngnh cng nghip ho cht khc.

Hot ng 5 V/ Sn xut Natri hiroxit (3 pht) GV: Gii thiu:


Natri hiroxit c sn xut bng phng php in phn dung dch NaCl bo ho (c mng ngn).

GV: Hng dn HS vit phng trnh HS: Vit phng trnh phn ng phn ng 2NaCl +2H2O din 2NaOH phan
c mng ng n

+ Cl2 + H2 82

Hot ng 6 Luyn tp cng c (9 pht) GV: Gi mt HS nhc li ni dung HS: Nhc li ni dung chnh ca chnh ca bi. bi. GV: Hng dn HS lm bi tp s 1 (trong phiu hc tp). Bi tp 1: Hon thnh phng trnh phn ng cho s sau:
Na 1 Na2O 2 NaOH 3 NaCl 4 NaOH 5 Na2SO4
6

NaOH

Na3PO4

HS: Lm bi tp vo v
1) 4Na + O2 2Na2O 2) Na2O + H2O 2NaOH 3) NaOH + HCl NaCl + H2O 4) 2NaCl + 2H2O din phan
c mng ng n

2NaOH + Cl2 + H2 5) 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + 2H2O 6) 2Na + 2H2O 2NaOH + H2 7) 3NaOH +H3PO4 Na3PO4 + 3H2O

GV: Gi HS trong lp nhn xt. GV: Hng dn HS lm bi tp 2 (trong phiu hc tp). Bi tp 2: Ha tan 3,1 gam natri oxit vo 40 ml nc. Tnh nng mol v nng phn trm ca dung dch thu c.
83

GV: Gi HS lm bi tp bng h HS: Cc cng thc cn c s thng cu hi sau: dng: m 1) lm bi tp ny em phi s dng n= M nhng cng thc no?
m=nM n CM = V m C% = ct 100%. m dd

S dng nh lut bo ton tnh mdd sau phn ng: m dung dch sau phn ng = m Na 2 O + m H 2 O Trong : m H 2 O = V D D H 2 O = 1gam/ml.

GV: Gi HS nu cc bc tin hnh lm HS: Nu cc bc tin hnh lm bi tp. bi tp. GV: Yu cu HS c lp lm bi tp vo HS: Lm bi tp vo v. v. Phng trnh:
Na2O + H2O 2NaOH 3,1 m = = 0,05 (mol) n Na 2 O = M 62 m H 2 O = V D = 40 (gam) m dung dch sau phn ng = m H 2 O + m Na 2 O = 40 +3,1 = 43,1 (gam) Dung dch sau phn ng c NaOH Theo phng trnh: nNaOH = 2 n Na 2 O = 2 0,05 = 0,1 (mol) mNaOH = n M = 0,1 40 = 4 (gam) 84

0,1 n = = 2,5M V 0,04 m C%NaOH = ct 100% m dd 4 100% = 9,3 %. = 43,1 Hot ng 7 Bi tp v nh 1, 2, 3, 4 (SGK 27) (1 pht)
CM NaOH =

Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Hon thnh phng trnh phn ng cho s sau:


Na 1
6

Na2O 2 NaOH
7

NaOH 3 NaCl
4

Na3PO4

NaOH
5

Na2SO4

Bi tp 2: Ha tan 3,1 gam natri oxit vo 40 ml nc. Tnh nng mol v nng phn trm ca dung dch thu c.

Tit 13

Mt s baz quan trng (Tip)


B. Canxi hiroxit - Thang ph

A. Mc tiu

HS bit c cc tnh cht vt l, tnh cht ho hc quan trng ca canxi hiroxit. Bit cch pha ch dung dch canxi hiroxit. Bit cc ng dng trong i sng ca canxi hiroxit. Bit ngha pH ca dung dch. Tip tc rn luyn k nng vit cc phng trnh phn ng, v kh nng lm cc bi tp nh lng. 85

B. Chun b ca GV v HS

GV: My chiu, giy trong, bt d.

Dng c: - Cc thu tinh - a thu tinh - Phu + Giy lc - Gi st - Gi ng nghim - ng nghim - Giy pH.

Ho cht - CaO - Dung dch HCl - Dung dch NaCl - Nc chanh (khng ng) - Dung dch NH3.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS1: Tr li l thuyt (Ghi li cc tnh Nu cc tnh cht ho hc ca cht ho hc ca baz tan vo gc bng phi). NaOH. HS2: Cha bi tp 2 (SGK 27).
Cc phng trnh phn ng iu ch NaOH: 1) CaO + H2O Ca(OH)2 86

GV: Gi HS cha bi tp 2 (SGK 27).

2) Ca(OH)2 + Na2CO3 CaCO3 + 2NaOH

GV: Gi HS 3 cha bi tp 3.

HS3: Cha bi tp 3 (SGK 27).


Fe2O3 + 3H2O a) 2Fe(OH)3 t
O

b) H2SO4 +2NaOH Na2SO4 + 2H2O c) H2SO4 +Zn(OH)2 ZnSO4 + 2H2O d) NaOH + HCl NaCl + H2O e) 2NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O.

GV: Gi HS khc nhn xt. Hot ng 2 I. tnh cht 1. Pha ch dung dch canxi hiroxit (5 pht) GV: Gii thiu:
Dung dch Ca(OH)2 c tn thng l nc vi trong. GV: Hng dn HS cch pha ch dung dch Ca(OH)2. Ho tan mt t Ca(OH)2 (vi ti) HS: Cc nhm tin hnh pha ch trong nc, ta c mt cht mu dung dch Ca(OH)2. trng c tn l vi nc hoc vi sa. Dng phu, cc, giy lc lc ly cht lng trong sut, khng mu l dung dch Ca(OH)2 (nc vi trong)

Hot ng 3 2. tnh cht ho hc (10 pht) GV: Cc em d on tnh cht ho HS: Dung dch Ca(OH)2 l baz tan, hc ca dung dch Ca(OH)2 v gii thch v vy dung dch Ca(OH)2 c nhng l do ti sao em li d on nh vy. tnh cht ho hc ca baz tan.
87

HS: Nhc li cc tnh cht ho hc Cc tnh cht ho hc ca baz tan ca baz tan v vit cc phng trnh c HS 1 ghi li gc bng phi phn ng minh ho: cc em hy nhc li cc tnh cht v vit phng trnh phn ng minh ho. GV: Hng dn cc nhm lm th a) Lm i mu cht ch th: nghim chng minh cho cc tnh cht Dung dch Ca (OH) 2 lm i mu ho hc ca baz tan qu tm thnh xanh. - Nh mt git dung dch Ca(OH)2 Lm dung dch phenolphtalein vo mt mu giy qu tm quan khng mu thnh . st
Nh mt git dung dch phenolphtalein vo ng nghim cha 1 2 ml dung dch Ca(OH)2 quan st. b) Tc dng vi axit Ca (OH) 2 +2HCl CaCl2 +2H2O

GV: Gii thiu:

(GV gi mt HS nu nhn xt)

GV: Hng dn HS lm th nghim:


Nh t t dung dch HCl vo ng nghim c cha dung dch Ca(OH)2 c phenolphtalein trn (c mu hng), quan st.

HS: Dung dch mt mu hng chng t Ca(OH)2 tc dng vi axit


c) Tc dng vi oxit axit Ca (OH) 2 +CO2 CaCO3 + H2O d) Tc dng vi dung dch mui.

Hot ng 4 3. ng dng (2 pht) GV: Cc em hy k cc ng dng ca HS: Nu cc ng dng ca canxi vi (canxi hiroxit) trong i sng hiroxit:
88 Lm vt liu xy dng Kh chua t trng trt

Kh c cc cht thi cng nghip, dit trng cc cht thi sinh hot v xc cht ng vt.

Hot ng 5 II. Thang pH (5 pht) GV: Gii thiu:


Ngi ta dng thang pH biu th axit hoc baz ca dung dch. - Nu pH = 7: dung dch l trung tnh. - Nu pH > 7: dung dch c tnh baz. - Nu PH < 7: dung dch c tnh axit pH cng ln, baz ca dung dch cng ln, pH cng nh, axit ca dung dch cng ln.

HS: Nghe v ghi bi.

GV: Gii thiu v giy pH, cch so mu vi thang mu xc nh pH. GV: Hng dn HS dng giy pH HS: Cc nhm HS tin hnh lm th xc nh pH ca cc dung dch: nghim xc nh pH ca cc dung dch v nu kt qu ca nhm - Nc chanh mnh. - Dung dch NH
3

Nc my

kt lun v tnh axit, tnh baz ca cc dung dch trn.

GV: Yu cu cc nhm bo co kt qu. Hot ng 5 Luyn tp Cng c (6 pht) GV: Yu cu HS 1 nhc li cc ni HS: Nu cc ni dung chnh ca bi dung chnh ca bi hc. hc.
89

GV: Cho HS lm bi tp 1 (trong phiu hc tp). Bi tp 1: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau: 1) ? + ? Ca(OH)2 2) Ca(OH)2 + ? Ca(NO3)2 + ?

? + ? 3) CaCO3 t 4) Ca(OH)2 + ? ? + H2O


5) Ca(OH)2 + P2O5 ? + ?

HS: Lm bi tp vo v Bi tp 1: 1) CaO + H2O Ca(OH)2 2) Ca(OH)2 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + 2H2O


3) CaCO3 t CaO + CO2 4) Ca(OH) 2 + H2SO4 CaSO4 + 2H2O 5) 3Ca(OH)2 + P2O5 Ca3(PO4)2 + 3H2O
O

GV: Gi HS nhn xt (c th nu cc phng n chn cht khc). Bi tp 2: C 4 l khng nhn, mi l ng mt dung dch khng mu sau: Ca(OH)2, KOH, HCl, Na2SO4.
Ch dng qu tm hy phn bit cc dung dch trn. GV: Gi mt HS nu cch lm. HS: nh s th t cc l ho cht v ly mu th ra ng nghim. Bc 1: Ly mi l mt git nh vo qu tm. Nu qu tm chuyn : l dung dch HCl. Nu qu tm chuyn sang mu xanh: l dung dch KOH, Ca(OH)2. Nu qu tm khng chuyn mu: l dung dch Na2SO4.

Ta phn bit c dung dch HCl, dung dch Na2SO4.

90

Bc 2: Ly dung dch Na2SO4 nh vo 2 dung dch cha phn bit c:


Nu thy xut hin kt ta l dung dch Ca(OH)2.

Ca(OH)2+Na2SO4 CaSO4+2NaOH Nu khng c hin tng g: l dung dch KOH.

GV: Gi cc HS khc nhn xt Hot ng 6 (1 pht)


Bi tp v nh 1, 2, 3, 4 (SGK 30).

Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau:


1) ? + ? Ca(OH)2 2) Ca(OH)2 + ? Ca(NO3)2 + ? 3) CaCO3 t ? + ? 4) Ca(OH)2 + ? ? + H2O 5) Ca(OH)2 + P2O5 ? + ?
O

Bi tp 2: C 4 l khng nhn, mi l ng mt dung dch khng mu sau: Ca(OH)2, KOH, HCl, Na2SO4.
Ch dng qu tm hy phn bit cc dung dch trn.

Tit 14
A. Mc tiu

Tnh cht ho hc ca mui

HS bit:

Cc tnh cht ho hc ca mui. Khi nim phn ng trao i, iu kin cc phn ng trao i thc hin c. 91

Rn luyn kh nng vit phng trnh phn ng. Bit cch chn cht tham gia phn ng trao i phn ng thc hin c. Rn luyn k nng tnh ton cc bi tp ho hc.

B. Chun b ca GV v HS

GV:

Ho cht: - Dung dch AgNO3 - Dung dch H2SO4 - Dung dch BaCl2 - Dung dch NaCl - Dung dch CuSO4 - Dung dch Na2CO3 - Dung dch Ba (OH) 2 - Dung dch Ca (OH) 2 - Cu - Fe (hoc Al) Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - Kp g - B ba mu hoc bng nam chm gn ln bng. ( hng dn HS vit phng trnh phn ng trao i)
C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: Nu HS1: Tr li l thuyt. cc tnh cht ho hc ca canxi
92

hiroxit Vit cc phng trnh phn ng minh ho cho cc tnh cht ho hc .

GV: Gi HS 2 cha bi tp 1 HS2: Cha bi tp 1 (SGK 30) O (SGK 30). 1) CaCO3 t CaO + CO2
2) CaO + H2O Ca(OH)2 3) Ca (OH) 2 +CO2 CaCO3 + H2O 4) CaO + 2HCl CaCl2 + H2O 5) Ca(OH)2 +2HNO3 Ca(NO3)2 + 2H2O.

GV: Nhn xt, chm im. Hot ng 2 I. tnh cht ho hc ca mui (20 pht) 1. Mui tc dng vi kim loi GV: Hng dn HS lm th nghim
- Ngm mt on dy ng vo ng nghim 1 c cha 2 3 ml dung dch AgNO3. - Ngm mt on dy st vo ng nghim 2: c cha 2 3 ml CuSO4.
Quan st hin tng.

HS: Lm th nghim.

GV: Gi i din cc nhm nu hin HS: Nu hin tng: tng. a) ng nghim 1: c kim loi mu trng xm bm ngoi dy ng.
Dung dch ban u khng mu, chuyn sang mu xanh. b) ng nghim 2: C kim loi mu bm ngoi dy st. 93

Dung dch ban u (c mu xanh lam, b nht dn).

GV: T cc hin tng trn cc em HS: Nu nhn xt: hy nhn xt v vit cc phng trnh * Th nghim 1: phn ng. ng y bc ra khi bc nitrat. (GV hng dn HS cch vit phng Mt phn ng b ho tan, to thnh trnh phn ng: c th dng phn mu, dung dch ng (II) nitrat. hoc b ba mu) Phng trnh:
Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 +2Ag
(r) (dd) (dd) (r) () (khng mu) (xanh) (trng xm)

* Th nghim 2:
St y ng ra khi CuSO4 Mt phn Fe b ho tan. Phng trnh: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu.

GV: Gi mt HS nu kt lun.

HS: Vy: dung dch mui c th tc dng vi kim loi to thnh mui mi v kim loi mi. 2. Mui tc dng vi axit HS: Lm th nghim theo nhm.

GV: Hng dn HS lm th nghim.


Nh 1 2 git dung dch H2SO4 long vo ng nghim c sn 1 ml dung dch BaCl2 quan st.

GV: Gi i din cc nhm nu hin HS: Nu hin tng: xut hin kt ta tng. trng lng xung y ng nghim. Gi HS nu nhn xt v vit Phng trnh: phng trnh phn ng. H2SO4 + BaCl2 2HCl + BaSO4 (GV hng dn HS vit cc phng (dd) (dd) (dd) (r) trnh phn ng trao i bng b ba mu)
94

GV: Gii thiu:


Nhiu mui khc cng tc dng vi axit to thnh mui mi v axit mi gi HS nu kt lun.

HS: Vy:
Mui c th tc dng vi axit, sn phm l mui mi v axit mi.

3. Mui tc dng vi mui GV: Hng dn HS lm th nghim:


- Nh 1 2 git dung dch AgNO3 vo ng nghim c sn 1 ml dung dch NaCl.
quan st hin tng v vit phng trnh phn ng.

HS: Lm th nghim.

GV: Gi i din cc nhm nu hin HS: Nu hin tng tng v vit phng trnh phn ng. - Xut hin kt ta trng lng xung (GV hng dn HS vit phn ng trao y ng nghim. i bng cch thay th thnh phn gc Phn ng to thnh AgCl khng axit Dng b ba mu HS d nhn tan. ra s thay i v thnh phn) Phng trnh:
AgNO3 + NaCl AgCl + NaNO3
(dd) (dd) (r) (dd)

GV: Gii thiu:


Nhiu mui khc tc dng vi nhau cng to ra hai mui mi gi HS nu kt lun.

HS: Vy:
Hai dung dch mui c th tc dng vi nhau to thnh mui mi.

GV: Lu HS: Gch chn cm t hai dung dch mui.


95

4. Mui tc dng vi baz GV: Hng dn HS lm th nghim:


Nh vi git dung dch NaOH vo ng nghim ng 1 ml dung dch mui CuSO4 quan st hin tng, vit phng trnh phn ng v nhn xt.

HS: Lm th nghim.

GV: Gi i din nhm HS nu hin HS: Nu hin tng: tng, vit phng trnh phn ng. Xut hin cht khng tan mu xanh
nhn xt: Mui CuSO4 tc dng vi dung dch NaOH sinh ra cht khng tan mu xanh l ng (II) hiroxit

CuSO4+2NaOH Cu(OH)2+ Na2SO4


(dd) (dd) (r) (dd)

GV: Nhiu dung dch mui khc cng tc dng vi dung dch baz, sinh ra mui mi v baz mi gi HS nu kt lun. HS: Vy:
Dung dch mui tc dng vi dung dch baz sinh ra mui mi v baz mi.

5. Phn ng phn hu mui GV: Gii thiu:


Chng ta bit nhiu mui b phn hu nhit cao nh KClO3, KMnO4 CaCO3, MgCO3.
Cc em hy vit phng trnh phn ng phn hu mui trn.

HS: Vit phng trnh phn ng:


2KCl + 3O2 2KClO3 t
O

96

2KMnO4 t K2MnO4+MnO2 + O2 CaCO3 t CaO + CO2 MgCO3 t MgO + CO2.


O O

Hot ng 3 II. Phn ng trao i trong dung dch (7 pht) GV: Gii thiu: 1. Nhn xt v cc phn ng ca Cc phn ng ca mui vi axit, vi mui dung dch mui, vi dung dch baz xy ra c s trao i cc thnh phn vi nhau to ra nhng hp cht mi. Cc phn ng thuc loi phn ng trao i.
Vy: Phn ng trao i l g?

2. Phn ng trao i HS: Phn ng trao i l phn ng ho hc, trong hai hp cht tham gia phn ng trao i vi nhau nhng thnh phn cu to ca chng to ra nhng hp cht mi.

GV: Yu cu HS lm bi tp 1 (trong phiu hc tp). Bi tp 1: Hy hon thnh cc phng HS: Lm bi tp vo v. trnh phn ng sau v cho bit: trong cc phn ng sau, phn ng no l phn ng trao i?
1) BaCl2 + Na2SO4 2) Al + AgNO3 3) CuSO4 + NaOH 4) Na2CO3 + H2SO4

GV: Gi HS ln bng lm bi tp 1.

HS: Lm bi tp 1.
1) BaCl2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl 97

2) Al + 3AgNO3 Al(NO3)3 + 3Ag 3) CuSO4+2NaOHCu(OH)2+Na2SO4 4) Na2CO3 + H2SO4 Na2SO4 + CO2 + H2O. Trong cc loi phn ng trn, phn ng 1, 4, 3 thuc loi phn ng trao i.

3. iu kin xy ra phn ng trao i GV: bit cc iu kin xy ra phn ng trao i, chng ta lm cc th nghim sau. GV: Hng dn HS lm th nghim so snh: Th nghim 1: Nh 1 2 git dung HS: Lm th nghim theo nhm. dch Ba(OH)2 vo ng nghim c sn 1 ml dung dch NaCl quan st. Th nghim 2: Nh 2 git dung dch H2SO4 vo ng nghim c cha 1 ml dung dch Na2CO3 quan st. Th nghim 3: Nh mt git dung dch BaCl2 vo ng nghim c sn 1 ml dung dch Na2SO4 quan st. GV: Yu cu HS quan st v rt ra kt HS: Nu hin tng: lun. - th nghim 1: khng c hin tng g xy ra (khng c cc du hiu c phn ng ho hc).
- th nghim 2: c hin tng si bt ( sinh ra mt cht mi, trng thi kh). - th nghim 3: xut hin cht rn mu trng lng xung y ng nghim. 98

Kt lun:

- th nghim 1: khng c phn ng ho hc no xy ra. - th nghim 2 v th nghim 3 c phn ng ho hc xy ra, sinh ra cht mi.

GV: Yu cu HS ghi trng thi cc HS: Ghi cc trng thi cc cht vo cht phn ng 1, 3, 4. cc phn ng 1, 3, 4 nh sau:
1) BaCl2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl
(dd) (dd) (r) (dd)

3) CuSO4+2NaOH Cu(OH)2+Na2SO4
(dd) (dd) (r) (dd)

4) Na2CO3 + H2SO4 Na2SO4 + CO2


(dd) (dd) (r) (k)

+ H2O.
(l)

GV: Gi mt HS nu iu kin xy HS: Phn ng trao i gia dung dch ra phn ng trao i. cc cht ch xy ra nu sn phm to thnh c cht d bay hi, hoc cht khng tan. GV: Lu :
Phn ng trung ho cng thuc loi phn ng trao i.

Hot ng 4 Luyn tp cng c (7 pht) GV: Gi mt HS nhc li ni dung HS: Nhc li cc ni dung chnh
chnh ca bi. ca bi. GV: Yu cu HS lm bi tp s 2 (trong phiu hc tp). 99

Bi tp 2:
a) Hy vit cc phng trnh phn ng HS: Lm bi tp 2. thc hin nhng chuyn i ho hc Cc phng trnh phn ng: sau: 1) Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2 2 3 1 Zn ZnCl2 2) ZnSO4 + BaCl2 ZnCl2 + BaSO4 ZnSO4 3) ZnCl2 + 2AgNO3 Zn(NO3)2 + 2AgCl 4) Zn(NO3)2 + 2KOH Zn(OH)2 + 2KNO3 5) Zn(OH)2 ZnO + H2O
t
O

Zn (NO3)2 4 Zn(OH)2 5 ZnO

Phn ng 1 thuc loi phn ng th. Phn ng 2, 3, 4 thuc loi phn (GV hng dn HS s dng bng tnh ng trao i. tan chn cht tham gia cc phn Phn ng 5 thuc loi phn ng ng 2, 3, 4) phn hu. GV: Gi mt HS lm bi tp. b) Phn loi cc phn ng.

GV: Gi HS khc nhn xt. Hot ng 5 (1 pht)


Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK 33).

Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau v cho bit: trong cc phn ng sau, phn ng no l phn ng trao i? 1) BaCl2 + Na2SO4
2) Al + AgNO3 3) CuSO4 + NaOH 4) Na2CO3 + H2SO4

Bi tp 2: a) Hy vit cc phng trnh phn ng thc hin nhng chuyn i


ho hc sau: Zn 1 ZnSO4 ZnCl2 Zn(NO3)2 4 5 Zn (OH)2 ZnO.
2 3

b) Phn loi cc phn ng. 100

Tit 15
A. Mc tiu

Mt s mui quan trng

1) HS bit:

Tnh cht vt l, tnh cht ho hc ca mt s mui quan trng nh NaCl, KNO3. Trng thi thin nhin, cch khai thc mui NaCl. Nhng ng dng quan trng ca mui natri clorua v kali nitrat.

2) Tip tc rn luyn cch vit phng trnh phn ng v k nng lm bi tp nh tnh.


B. Chun b ca GV v HS

GV:

Tranh v: - Rung mui. - Mt s ng dng ca NaCl.

Phiu hc tp.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra HS 1:


Nu cc tnh cht ho hc ca mui, vit cc phng trnh phn ng minh ho cho cc tnh cht .

HS1: Tr li l thuyt.

GV: Kim tra l thuyt HS 2:

HS2: Tr li l thuyt.
101

nh ngha phn ng trao i, iu kin phn ng trao i thc hin c.

GV: Gi HS 3 cha bi tp 3 HS3: Cha bi tp (SGK 33). (SGK). a) Mui tc dng c vi dung dch - Gi HS 4 cha bi tp s 4 NaOH l Mg(NO3)2, CuCl2. (SGK 33). Phng trnh ha hc:
Mg(NO3)2+2NaOH Mg(OH)2+2NaNO3 CuCl2 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl. b) Khng c dung dch mui no tc dng c vi dung dch HCl. c) Mui tc dng vi dung dch AgNO3 l CuCl2. Phng trnh ha hc: CuCl2 + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2AgCl

HS4: Cha bi tp 4 (SGK 33).


Na2CO3 Pb (NO3)2 BaCl2 x x KCl x Na2SO4 x x NaNO3

Phng trnh ha hc: Pb(NO3)2 + Na2CO3 PbCO3 + 2NaNO3 Pb(NO3)2 + 2KCl PbCl2 + 2KNO3 Pb(NO3)2 + Na2SO4 PbSO4 + 2NaNO3 BaCl2 + Na2CO3 BaCO3 + 2NaCl BaCl2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl.

GV: T chc cc HS khc nhn xt, sa sai. GV: Chm im.

102

Hot ng 2 I. Mui natri clorua (NaCl) (10 pht) 1. Trng thi t nhin GV: Trong t nhin, cc em thy HS: Trong t nhin mui n (NaCl) mui n (NaCl) c u? c trong nc bin, trong lng t (mui m). GV: Gii thiu:
Trong 1 m3 nc bin c ho tan chng 27 kg mui natri clorua, 5kg mui magie clorua, 1 kg mui canxi sunfat v mt s mui khc. GV: Gi mt HS c li phn 1: HS: c SGK 34. Trng thi t nhin SGK 34. GV: a ra tranh v rung mui.

2. Cch khai thc GV: Em hy trnh by cch khai thc HS: Nu cch khai thc t nc bin. NaCl t nc bin. GV: Mun khai thc NaCl t nhng HS: M t cch khai thc. m mui c trong lng t, ngi ta lm nh th no? 3. ng dng GV: Cc em quan st s v cho HS: Nu cc ng dng ca NaCl: bit nhng ng dng quan trng ca - Lm gia v v bo qun thc phm. NaCl. - Dng sn xut: Na, Cl2, H2, NaOH, Na2CO3, NaHCO3... GV: Gi mt HS nu nhng ng dng ca sn phm sn xut c t NaCl nh:
NaOH; Cl2.

103

Hot ng 3 II. Mui kali nitrat (KNO3) (7 pht) GV: Gii thiu:
Mui kali nitrat (cn gi l dim tiu) l cht rn mu trng.

GV: Cho HS quan st l ng KNO3. 1. Tnh cht GV: Gii thiu cc tnh cht ca Mui KNO3 tan nhiu trong nc, b phn hu nhit cao KNO3 c KNO3. tnh cht oxi ho mnh.
2KNO3 2 KNO2 + O2
(r) (r) (k)
to

2. ng dng
Mui KNO3 c dng : - Ch to thuc n en. - Lm phn bn (cung cp nguyn t nit v kali cho cy trng). - Bo qun thc phm trong cng nghip.

Hot ng 4 Luyn tp cng c (2 pht) GV: Yu cu HS lm bi tp 1 (trong phiu hc tp). Bi tp 1: Hy vit cc phng trnh phn ng thc hin nhng chuyn i ho hc sau:
Cu CuSO4 CuCl2
1 2 4 CuO 5 Cu 3 Cu(OH)2 6 Cu(NO3)2

104

GV: Lu HS chn cht tham gia HS: Lm bi tp 1: phn ng sao cho phn ng c th thc 1) Cu + 2H2SO4n CuSO4 + SO2 hin c. + 2H2O
2) CuSO4 + BaCl2 BaSO4 + CuCl2 3) CuCl2 + 2KOHCu(OH)2 +2KCl
t CuO + H2O 4) Cu(OH)2
O

5) CuO + H2 t Cu + H2O 6) Cu(OH)2 + 2HNO3 Cu(NO3)2 + 2H2O

GV: Gi HS nhn xt. GV: Gii thiu bi tp 2 (trong phiu hc tp). Bi tp 2: Trn 75 gam dung dch KOH 5,6% vi 50 gam dung dch MgCl2 9,5%.
a) Tnh khi lng kt ta thu c. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng. GV: Gi mt HS nu phng hng HS: Phng hng gii bi: gii bi tp v vit cc cng thc c - Vit phng trnh phn ng. s dng trong bi. - Tnh s mol ca hai cht tham gia phn ng. - Xc nh cht tham gia phn ng ht v cht d (nu c). - S dng s mol ca cht phn ng ht tnh ton theo phng trnh.

GV: Yu cu HS lm bi tp vo v.

HS: Lm bi tp 2.

GV: Gi mt HS ln cha bi tp Phng trnh phn ng: (hoc gi HS lm tng phn ca bi MgCl2 + 2KOH Mg(OH)2 + 2KCl tp). Tnh s mol cc cht tham gia phn ng
105

mKOH =

m dd C% 75 5,6% = 100% 100%

= 4,2 (gam) 4,2 m GV: C th gi HS sa nhng ch sai n = = 0,075 (mol) KOH = M 56 (nu c) m C% 50 9,5% = m MgCl 2 = dd 100% 100% = 4,75 (gam) 4,75 m n MgCl 2 = = = 0,05 (mol). M 95 Theo s liu trn th: KOH phn ng ht, MgCl2 cn d. a) Theo Phng trnh n 0,075 n Mg ( OH )2 = KOH = 2 2 = 0,0375 (mol) m Mg ( OH )2 = n M = 0,0375 58 = 2,175 (gam) b) Dung dch sau phn ng c: MgCl2 d v KCl. Theo phn ng nKCl = nKOH = 0,075 (mol) n MgCl 2 (phn ng) = n Mg ( OH )2 n MgCl 2 = 0,0375 (mol) (d) = 0,05 0,0375

= 0,0125 (mol) mKCl = n M = 0,075 74,5 = 5,5875 (gam) m MgCl 2 (d) = 0,0125 95 = 1,1875 (gam)

106

m dung dch ssau phn ng = 75 + 50 2,175 = 122,825 (gam) m C% MgCl 2 (d) = ct 100% m dd 1,1875 100% = 0,97% = 122,825 5,5875 100% = 4,55%. C%KCl = 122,825

GV: Chm im phn bi lm ca HS. Hot ng 5 (1 pht)


Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5 (SGK 36).

Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Hy vit cc phng trnh phn ng thc hin nhng chuyn i ho hc sau:
Cu 1 CuSO4 2 CuCl2 3 Cu(OH)2 4 CuO 5 Cu 6 Cu(NO3)2

Bi tp 2: Trn 75 gam dung dch KOH 5,6% vi 50 gam dung dch MgCl2 9,5%.
a) Tnh khi lng kt ta thu c. b) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.

Tit 16
A. Mc tiu

Phn bn ha hc

HS bit:

Phn bn ha hc l g ? Vai tr ca cc nguyn t ho hc i vi cy trng.

107

Bit cng thc ca mt s loi phn bn ho hc thng dng v hiu mt s tnh cht ca cc loi phn bn .

Rn luyn kh nng phn bit cc mu phn m, phn kali, phn ln da vo tnh cht ho hc. Cng c k nng lm bi tp tnh theo cng thc ho hc.

B. Chun b ca GV v HS

GV:

Chun b cc mu phn bn ho hc. Phiu hc tp.

C. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c Cha bi tp v nh (10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS: Tr li l thuyt.
Trng thi t nhin, cch khai thc v ng dng ca mui natri clorua (NaCl).

GV: Gi HS 2 cha bi tp 4 HS2: Cha bi tp 4. (SGK 36). Dung dch NaOH c th dng phn bit c a, b.
Phng trnh: a) CuSO 4 + 2 NaOH Cu(OH) 2
( dd ) mu xanh ( dd ) (r)

+ Na 2 SO 4
( dd )

Fe 2 (SO 4 ) 3 + 6 NaOH 2 Fe(OH) 3


( dd ) ( dd ) ( r ) mu nau

+ 2Na2SO4
(dd)

108

b) CuSO4 + 2NaOH Cu(OH) 2


(r)

+ Na2SO4 Na2SO4 v NaOH khng c phn ng.

Hot ng 2 I. Nhng nhu cu ca cy trng (7 pht) GV: Gii thiu thnh phn ca thc HS: Nghe v ghi bi. vt: 1. Thnh phn ca thc vt Nc chim t l rt ln trong thc vt (khong 90%). Trong thnh phn cc cht kh cn li (10%) c n 99% l nhng nguyn t C, H, O, N, K, Ca, P, Mg, S cn li 1% l nhng nguyn t vi lng nh B(bo), Cu, Zn, Fe, Mn. GV: Gi HS c SGK. 2. Vai tr ca cc nguyn t ho hc i vi thc vt HS: c SGK. Hot ng 3 II. Nhng phn bn ho hc thng dng (13 pht) GV: Gii thiu: HS: Nghe v ghi.
Phn bn ho hc c th dng dng 1. Phn bn n n v dng kp. Phn bn n ch cha mt trong ba nguyn t dinh dng chnh l m (N), ln (P), kali (K). a) Phn m: Mt s phn m thng dng l: - Ure: CO(NH2)2 tan trong nc. - Amoni nitrat: NH4NO3 tan trong nc. 109

- Amoni sunfat: (NH4)2SO4 tan trong nc.

b) Phn ln: Mt s phn ln thng dng l:


- Photphat t nhin: thnh phn chnh l Ca3(PO4)2 khng tan trong nc, tan chm trong t chua.

GV: Thuyt trnh.

- Supephotphat: l phn ln qua ch bin ho hc, thnh phn chnh c Ca(H2PO4)2 tan c trong nc.

c) Phn kali: Thng dng l KCl, K2SO4 u d tan trong nc. 2. Phn bn kp
C cha 2 hoc c 3 nguyn t N, P, K. 3. Phn vi lng C cha mt lng rt t cc nguyn t ho hc di dng hp cht cn thit cho s pht trin ca cy nh bo, km, mangan...

GV: Gi mt HS c phn: Em c HS: c bi c thm. bit. Hot ng 4 Luyn tp cng c (14 pht) GV: Gii thiu bi tp 1 (trong phiu hc tp). Bi tp 1: Tnh thnh phn phn trm v khi lng cc nguyn t c trong m ure (CO(NH2)2). GV: Yu cu mt HS xc nh dng HS: Xc nh dng bi tp l bi tp bi tp v nu cc bc chnh lm tnh theo cng thc ho hc v nu cc bi tp. bc lm bi.
110

GV: Cho HS c lp lm bi tp 1 vo HS: Lm bi tp 1: v (gi HS lm trn bng). M CO ( NH 2 )2 = 12+ 16 + 14 2 + 2 2


= 60 12 100% = 20 % 60 16 100% = 26,67% %O = 60 28 100% = 46,67% %N = 60 %C = %H = 100% (20%+26,67% + 46,67) = 6,66%.

GV: Gi HS khc nhn xt, sa sai (nu c). GV: Yu cu HS lm bi tp 2 trong phiu hc tp. Bi tp 2: Mt loi phn m c t l v khi lng ca cc nguyn t nh sau:
%N = 35%, %O = 60% cn li l hiro. Xc nh cng thc ho hc ca loi phn m trn.

GV: Gi mt HS nu phng hng HS: Lm bi tp 2: gii, sau yu cu HS c lp lm %H = 100% (35% + 60%) = 5%. bi tp vo v. Gi s cng thc ho hc ca loi phn m trn l NxOyHz
Ta c: x: y: z = 35 60 5 : : 14 16 1

= 2,5: 3,75: 5 = 2: 3: 4 111

Vy cng thc ho hc ca loi phn m trn l: N2O3H4 (hay NH4NO3).

GV: Gi HS nhn xt. GV: Chm im. Hot ng 5 (1 pht)


Bi tp v nh 1, 2, 3 (SGK 39).

Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Tnh thnh phn phn trm v khi lng cc nguyn t c trong m ure (CO(NH2)2). Bi tp 2: Mt loi phn m c t l v khi lng ca cc nguyn t nh sau: %N = 35%, %O = 60%, cn li l hiro.
Xc nh cng thc ho hc ca loi phn m trn.

Tit 17

Mi quan h gia cc loi hp cht v c

a. Mc tiu

HS bit c mi quan h gia cc loi hp cht v c, vit c cc phng trnh phn ng ho hc th hin s chuyn ho gia cc loi hp cht v c . Rn luyn k nng vit cc phng trnh phn ng ho hc.

B. Chun b ca gv v hs

GV:

My chiu, giy trong, bt d. B ba mu (c ghi cc loi hp cht v c nh oxit baz, baz, oxit axit, axit....). Phiu hc tp.

112

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1:
K tn cc loi phn bn thng dng- i vi mi loi, hy vit 2 cng thc ho hc minh ho

HS1: Tr li l thuyt.

GV: Gi HS 2 cha bi tp 1 (SGK HS2: Cha bi tp 1. 39) phn a, b. Tn ho hc ca nhng loi phn bn l:
KCl: NH4NO3: NH4Cl: (NH4)2SO4: Ca3(PO4)2: Ca(H2PO4)2: KNO3: kali clorua amoni nitrat amoni clorua amoni sunfat canxi photphat canxi ihirophotphat kali nitrat.

(NH4)2HPO4: amoni hirophotphat

GV: Gi HS khc nhn xt.

- Nhm phn bn n gm: KCl, NH4Cl, (NH4)2SO4, NH4NO3, Ca3(PO4)2, Ca(H2PO4)2, KNO3. - Phn bn kp gm: (NH4)2HPO4.

GV: Chm im. Hot ng 2 I. Mi quan h gia cc loi hp cht v c (15 pht) GV: Chiu ln mn hnh s :
113

1 3 4 6 7
Mui

2 5 9 8

GV: Pht cho HS cc b ba mu c HS: Tho lun nhm. ghi cc loi hp cht v c (hoc pht bng ph cho HS).
Yu cu cc nhm HS tho lun cc ni dung sau:

- in vo cc trng loi hp cht v c cho ph hp. - Chn cc loi cht tc dng thc hin cc chuyn ho s trn.

GV: Chiu ln mn hnh s m cc nhm in y ni dung (hoc gi cc nhm HS ln lt ln dn ba HS: S in y ni dung nh vo s ca nhm mnh). sau:
Oxit baz 1 3 4 6 Mui 9 8 Axit 2 Oxit axit

Baz

114

- thc hin chuyn ho (1) ta cho oxit baz + axit. - thc hin chuyn ho (2) ta cho oxit axit + dung dch baz (hoc oxit baz). - Chuyn ho (3): cho mt s oxit baz + nc. - Chuyn ho (4): phn hu cc baz khng tan. - Chuyn ho (5): Cho oxit axit (tr SiO2) + H2O.

GV: Gi cc HS khc nhn xt (gp - Chuyn ho (6): cho dung dch baz + dung dch mui. kin) hon chnh s
- Chuyn ha (7): cho dung dch mui + dung dch baz. - Chuyn ho (8): cho mui + axit. - Chuyn ho (9): cho axit + baz (hoc oxit baz, hoc mt s mui, hoc mt s kim loi).

Hot ng 3 II. nhng phn ng ha hc minh ho (10 pht) GV: Yu cu HS vit phng trnh phn ng minh ho cho s phn (I). GV: Chiu bi lm ca cc HS ln HS: Vit cc phng trnh phn ng mn hnh v gi cc HS khc nhn minh ho: xt. 1) MgO + H2SO4 MgSO4 + H2O
2) SO3 + 2NaOH Na2SO4 + H2O 3) Na2O + H2O 2NaOH
Fe2O3 + 3H2O 4) 2Fe(OH)3
tO

5) P2O5 + 3H2O 2H3PO4 6) KOH + HNO3 KNO3 + H2O 115

7) CuCl2 + 2KOH Cu(OH)2 + 2KCl 8) AgNO3 + HCl AgCl + HNO3 9) 6HCl + Al2O3 2AlCl3 + 3H2O.

GV: C th chiu bi lm ca HS ln mn hnh (nu thy cn thit, GV chiu bi lm mu). GV: Gi HS ln in trng thi ca HS: in trng thi ca cc cht: cc cht cc phn ng 1, 2, 3, 4,5. 1) MgO + H2SO4 MgSO4 + H2O
(r) (k) (r) (dd) (dd) (l)
t
O

(dd) (dd) (dd)

(l) (l)

2) SO3 + 2NaOH Na2SO4 + H2O 3) Na2O + H2O 2NaOH 4) 2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O
(r) (r) (l) (r) (dd) (l)

5) P2O5 + 3H2O 2H3PO4

Hot ng 4 Luyn tp - cng c (9 pht) GV: Chiu bi luyn tp 1 (trong phiu hc tp) ln mn hnh. Bi tp 1: Vit phng trnh phn ng HS: Lm bi tp 1: cho nhng bin i ho hc sau: a)
1 NaOH 2 Na2SO4 1) Na2O + H2O 2NaOH a) Na2O 3 2) 2NaOH + H2SO4 Na2SO4+2H2O NaCl 4 NaNO3

3) Na2SO4 +BaCl2 BaSO4 + 2NaCl


O

4) NaCl + AgNO3 NaNO3 + AgCl

FeCl3 b) Fe(OH)3 Fe2O3


1 2

Fe2O3 + 3H2O b) 1) 2Fe(OH)3 t

2) Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O 3 Fe(NO3)3 4 Fe(OH)3 3) FeCl3 + 3AgNO3 Fe(NO3)3 5 Fe2(SO4)3 + 3AgCl

116

4) Fe(NO3)3 + 3KOH Fe(OH)3 + 3KNO3 5) 2Fe(OH)3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 6H2O

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh, cc HS khc nhn xt. GV: Chiu bi luyn tp ln mn hnh (yu cu HS lm bi tp vo v). Bi tp 2: Cho cc cht: CuSO4, CuO, HS: Sp xp cc cht thnh dy chuyn ho. Cu(OH)2, Cu, CuCl2. Hy sp xp cc cht trn thnh mt dy chuyn ha v vit cc phng trnh phn ng. GV: Chiu cch sp xp ca mt s HS ln mn hnh (lu chn cc cch sp xp cn cha ph hp) HS c lp phn tch, tm ra im cha hp l. HS (c th sp xp cc cht thnh dy chuyn ho nh sau): CuCl2 1 Cu(OH)2 2 CuO 3 Cu 4 CuSO4 1 2 hoc: Cu CuO CuSO4 3 CuCl2 4 Cu(OH)2 1 hoc: Cu CuSO4 2 CuCl2 3 Cu(OH)2 4 CuO Phng trnh phn ng:
1) CuCl2 + 2KOH Cu(OH)2 +2H2O 2) Cu(OH)2 t CuO + H2O
Cu + H2O 3) CuO + H2 t
O O

4) Cu + 2 H2SO4 n CuSO4 + 2H2O + SO2. 117

Hoc:
2CuO 1) 2Cu + O2 t
O

2) CuO + H2SO4 CuSO4 + H2O 3) CuSO4 + BaCl2 CuCl2 + BaSO4 4) CuCl2 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl

GV: Nhn xt v chm im.

Hot ng 5
Bi tp v nh 1, 2, 3, 4 (SGK 41).

Ph lc: phiu hc tp

1 3 4 6 7
Mui

2 5 9 8

Bi tp 1: Vit phng trnh phn ng cho nhng bin i ho hc sau:


a) Na2O 1 NaOH 2 Na2SO4 3 NaCl 4 NaNO3

b) Fe(OH)3 1 Fe2O3 2 FeCl3 3 Fe(NO3)3 4 Fe(OH)3


5 Fe2(SO4)3

Bi tp 2: Cho cc cht: CuSO4, CuO, Cu(OH)2, CuCl2, Cu.


Hy sp xp cc cht trn thnh mt dy chuyn ha v vit cc phng trnh phn ng.

118

Tit 18

Luyn tp chng i: Cc loi hp cht v c

a. Mc tiu

HS c n tp hiu k v tnh cht ca cc loi hp cht v c - mi quan h gia chng. Rn luyn k nng vit phng trnh phn ng ho hc, k nng phn bit cc ho cht. Tip tc rn luyn kh nng lm cc bi tp nh lng.

b. Chun b ca gv v hs

GV:

My chiu, giy trong, bt d. Phiu hc tp.

HS: n li cc kin thc c trong chng I.


c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. Kin thc cn nh (20 pht) 1. Phn loi hp cht v c GV: Chiu ln mn hnh bng phn loi cc cht v c nh sau:
Cc hp cht v c

119

GV: Yu cu cc nhm HS tho lun vi ni dung sau:


- in cc loi hp cht v c vo cc trng cho ph hp (s dng phiu hc tp). GV: C th s dng b ba mu HS HS: Tho lun nhm hon thnh dn vo bng. ni dung luyn tp trn vo phiu hc tp ca mnh. GV: Chiu ln mn hnh bng h thng phn loi cc hp cht v c m cc nhm HS lm. GV: Yu cu HS ly 2 v d cho mi HS: in vo bng y nh sau: loi trn.
Cc hp cht v c

Oxit

Axit

Baz

Mui

Oxit baz

Oxit axit

Axit c oxi

Axit khng c oxi

Baz tan

Baz khng tan

Mui axit

Mui trung ho

GV: Gi cc HS khc nhn xt. 2. Tnh cht ho hc ca cc loi hp cht v c. GV: Gii thiu:
Tnh cht ho hc ca cc loi hp cht v c c th hin s sau: 120

(GV chiu ln mn hnh s 2 SGK 42). (Phn ny GV khng cn phi xy dng s qu lu v c xy dng k tit 17).

Oxit baz + axit + oxit axit Nhit phn hu + baz + axit + oxit axit + Mui + kim loi + baz + oxit baz + Mui + baz + oxit baz

Oxit axit

+H2O

Mui
+ axit

+ H2 O

Baz

Axit

GV: Nhn vo s , cc em hy nhc HS: Nu li cc tnh cht ca oxit li cc tnh cht ho hc ca oxit baz, oxit axit.... baz, oxit axit, baz, axit, mui. (GV gi ln lt HS nhc li cc tnh cht). GV: Ngoi nhng tnh cht ca mui HS: Nu li cc tnh cht ho hc ca c trnh by trong s , mui mui. cn c nhng tnh cht no?
(GV chiu cc tnh cht ca mui ln mn hnh).

Hot ng 2 II. Luyn tp (23 pht) GV: Chiu bi luyn tp 1 trong phiu hc tp ln mn hnh:
121

Bi tp 1: Trnh by phng php ho HS: Lm bi tp vo v. hc phn bit 5 l ho cht b mt - nh s th t cc l ho cht v ly nhn m ch dng qu tm: mu th. KOH, HCl, H2SO4, Ba(OH)2,KCl Bc 1:
- Ln lt ly mi l 1 git dung dch nh vo mu qu tm. - Nu qu tm chuyn sang mu xanh: l dung dch KOH, Ba(OH)2 (nhm 1) - Nu qu tm chuyn sang mu : l dung dch: HCl, H2SO4 (nhm II). - Nu qu tm khng chuyn mu l dung dch KCl.

Bc 2:
- Ln lt ly cc dung dch nhm I nh vo cc ng nghim c cha cc dung dch nhm II. - Nu thy c kt ta trng th cht nhm I l Ba(OH)2, cht nhm II l H2SO4. - Cht cn li nhm I l KOH. - Cht cn li nhm II l HCl. Phng trnh: Ba(OH)2 + H2SO4 BaSO4 + 2H2O
(dd) (dd) (r) (mu trng) (l)

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS khc nhn xt. GV: Chiu bi luyn tp 2 ln mn hnh.
122

Bi tp 2: Cho cc cht Mg(OH)2, CaCO3, K2SO4, HNO3, CuO, NaOH, P2O5.


1) Gi tn, phn loi cc cht trn. 2) Trong cc cht trn, cht no tc dng c vi. a) Dung dch HCl. b) Dung dch Ba(OH)2. c) Dung dch BaCl2. Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

GV: C th cho HS lm phn 1, 2 bi tp trn theo mu sau: (GV chiu ln mn hnh)


Tc dng vi dung dch HCl Tc dng vi dung dch Ba(OH)2 Tc dng vi dung dch BaCl2

TT

Cng thc

Tn gi

Phn loi

1 2 3 . . .

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn HS: Lm bi tp vo v. hnh, gi HS khc nhn xt.

123

TT

Cng thc

Tn gi

Phn loi

Tc dng vi dung dch HCl x x

Tc dng vi dung dch Ba(OH)2

Tc dng vi dung dch BaCl2

1 2 3 4 5 6 7

Mg(OH)2 CaCO3 K2SO4 HNO3 CuO NaOH P2O5

Magie hiroxit Canxi cacbonat Kali sunfat Axit nitric ng (II) oxit Natri hiroxit iphotpho pentaoxit

Baz (khng tan) Mui (khng tan) Mui (tan) Axit Oxit baz Baz Oxit axit

x x x x x

Phng trnh phn ng: 1) Mg(OH)2 + 2HCl MgCl2 + 2 H2O 2) CaCO3 + 2HCl CaCl2 + H2O + CO2 3) K2SO4 +Ba(OH)2 BaSO4 +2KOH 4) K2SO4 + BaCl2 BaSO4 +2KCl 5) 2HNO3 + Ba(OH)2 Ba(NO3)2 + 2H2O 6) CuO +2HCl CuCl2 + H2O 7) NaOH + HCl NaCl + H2O 8)P2O5 + 3 Ba(OH)2 Ba3(PO4)2 + 3 H2O

GV: Nhn xt v chm im. GV: Chiu bi luyn tp 3 ln mn hnh.


124

Bi tp 3: Ho tan 9,2 gam hn hp gm Mg, MgO, cn va m gam dung dch HCl 14,6%. Sau phn ng thu c 1,12 lt kh ( ktc).
a) Tnh % v khi lng mi cht trong hn hp ban u. b) Tnh m? c) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.

GV: Gi HS nu phng hng gii HS: Nu cc bc gii bi (phn a). phn a (cc bc chnh). GV: Chiu ln mn hnh cc bc lm bi (phn a):
- Vit phng trnh phn ng. - Tnh n H 2 . - Da vo n H2 tnh nMg mMg. - Tnh ra mMgO tnh % v khi lng mi cht.

HS: Lm bi theo gi ca GV trn mn hnh:


Phng trnh phn ng: Mg+ 2HCl MgCl2 + H2 (1) MgO + 2HCl MgCl2 + H2O (2) V 1,12 n H2 = = = 0,05 (mol) 22,4 22,4 Theo phng trnh (1): nMg = n MgCl 2 = n H2 = 0,05 (mol)
mMg = n M = 0,05 24

= 1,2 (gam) 125

mMgO = 9,2 - 1,2 = 8 (gam) 1,2 %Mg = 100% = 13% 9,2

%MgO = 100% - 13% = 87%.

GV: Gi mt HS nu phng hng gii phn b GV chiu ln mn hnh: (hoc cho cc nhm tho lun tm ra cch gii)
- Tnh nHCl; - Tnh mHCl; - Tnh m dung dch HCl.

HS: Lm phn b theo hng dn ca GV trn mn hnh.


Theo phng trnh (1): nHCl = 2 n H 2 = 2 0,05 = 0,1 (mol) nMgO = 8 m = = 0,2 (mol) M 40

Theo phng trnh (2): nHCl = 2 nMgO = 0,2 2 = 0,4 (mol)


nHCl cn dng = 0,1 + 0,4 = 0,5 (mol) mHCl cn c = 0,5 36,5 = 18,25 (gam) m m dung dch HCl = ct 100% C% 18,25 100% = 14,6%

= 125 (gam).

GV: Gi mt HS nu phng hng gii phn c sau GV chiu ln mn hnh:


126

- Dung dch sau phn ng c MgCl2; - Tnh n MgCl 2 (1+2) m MgCl 2 ; - Tnh khi lng dung dch sau phn ng (p dng nh lut bo ton khi lng); - Tnh nng phn trm ca MgCl2.

HS: Lm phn c theo hng dn ca GV: c) n MgCl 2 (1) = 0,05 (mol)


n MgCl 2 (2) = nMgO = 0,2 (mol) n MgCl 2 (1+2) = 0,05 + 0,2 = 0,25 (mol) m MgCl 2 = n M = 0,25 95 = 23,75 (gam) mdd sau phn ng = mhn hp + mdd HCl m H 2 = 9,2 + 125 0,05 2 = 134,1 (gam) m C% MgCl 2 = ct 100% m dd =

23,75 100% = 17,7%. 134,1

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh. Hot ng 3 (2 pht)


Bi tp v nh 1, 2, 3 (SGK 42)

Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Trnh by phng php ho hc phn bit 5 l ho cht b mt nhn m ch dng qu tm: KOH, HCl, H2SO4, Ba(OH)2, KCl. Bi tp 2: Cho cc cht Mg(OH)2, CaCO3, K2SO4, HNO3 CuO, NaOH, P2O5
1) Gi tn, phn loi cc cht trn. 127

2) Trong cc cht trn, cht no tc dng c vi: a) Dung dch HCl; b) Dung dch Ca(OH)2; c) Dung dch BaCl2. Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

Bi tp 3: Ho tan 9,2 gam hn hp gm Mg, MgO, cn va m gam dung dch HCl 14,6%. Sau phn ng thu c 1,12 lt kh ( ktc).
a) Tnh % v khi lng mi cht trong hn hp ban u. b) Tnh m? c) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng.

Tit 19

Thc hnh: tnh cht ho hc ca baz v mui

a. Mc tiu

HS c cng c cc kin thc hc bng thc nghim Rn luyn k nng lm th nghim, rn luyn kh nng quan st, suy on.

b. Chun b ca gv v hs

GV: Chun b cho HS lm th nghim thc hnh theo nhm.


Mi nhm mt b th nghim gm:

Ho cht: - Dung dch NaOH - Dung dch FeCl3 - Dung dch CuSO4 - Dung dch HCl

128

- Dung dch BaCl2 - Dung dch Na2SO4 - Dung dch H2SO4 - inh st (hoc dy nhm).

Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - ng ht.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra tnh hnh chun b ca phng th nghim- HS (10 pht) GV: Kim tra tnh hnh chun b ho HS: Kim tra ho cht, dng c trong cht, dng c ca phng th nghim b th nghim thc hnh ca mnh. c y khng. GV: Nu mc tiu ca bui thc hnh - Nhng im cn lu trong bui thc hnh. GV: Kim tra l thuyt c lin quan HS1: Vit ln bng nhng tnh cht n ni dung bui thc hnh: ho hc ca baz. - Nu tnh cht ho hc ca baz? HS2: Vit ln bng cc tnh cht ho - Nu tnh cht ho hc ca mui? hc ca mui. Hot ng 2 I. Tin hnh th nghim (25 pht) 1. Tnh cht ho hc ca baz GV: Hng dn HS lm th nghim. Th nghim 1: Nh vi git dung dch NaOH vo ng nghim c cha 1 ml
129

HS: Lm th nghim theo nhm.

dung dch FeCl3 lc nh ng nghim. Quan st hin tng. Th nghim 2: ng (II) hiroxit tc dng vi axit: Cho mt t Cu(OH)2 vo y ng nghim, nh vi git dung dch HCl lc u. Quan st hin tng. GV: Gi HS nu: HS: Nu hin tng, vit phng trnh phn ng gii thch v nu kt lun. - Hin tng quan st c. - Gii thch hin tng. - Vit phng trnh ho hc. - Kt lun v tnh cht ho hc ca baz. 2. Tnh cht ho hc ca mui GV: Hng dn HS lm th nghim. Th nghim 3: ng (II) sunfat tc HS: Lm th nghim theo nhm. dng vi kim loi: Ngm mt inh st nh, sch trong ng nghim cha 1 ml dung dch CuSO4, quan st hin tng.

Th nghim 4: Bari clorua tc dng vi nc: Nh vi git dung dch BaCl2 vo ng nghim c cha 1 ml dung dch Na2SO4 quan st. Th nghim 5: Bari clorua tc dng vi axit:
Nh vi git dung dch BaCl2 vo ng nghim c cha 1 ml dung dch H2SO4 long, quan st. GV: Yu cu cc nhm HS nu hin HS: Nu hin tng: tng: - Vit phng trnh phn ng. - Vit phng trnh phn ng. - Gii thch hin tng. 130

- Gii thch hin tng. - Kt lun v tnh cht ho hc ca mui. - Kt lun v tnh cht ho hc ca mui.

Hot ng 3 II. Vit bn tng trnh (10 pht) GV: Nhn xt bui thc hnh. Cho HS: K li bn gh, ra dng c. HS k li bn gh - ra dng c. GV: Yu cu HS vit bn tng trnh HS: Vit bn tng trnh (theo mu). (theo mu).

Tit 20

Kim tra 1 tit

Chng II - kim loi

Tit 21
a. Mc tiu

Tnh cht vt l ca kim loi

1. Kin thc
HS bit:

Mt s tnh cht vt l ca kim loi nh: Tnh do, tnh dn in, dn nhit v nh kim. Mt s ng dng ca kim loi trong i sng, sn xut.

2. K nng

Bit thc hin th nghim n gin, quan st, m t hin tng, nhn xt v rt ra kt lun v tng tnh cht vt l. Bit lin h tnh cht vt l, tnh cht ha hc vi mt s ng dng ca kim loi. 131

b. Chun b ca gv v HS

My chiu, giy trong, bt d. Cc th nghim bao gm: - Mt on dy thp di 20 cm. - n cn, bao dim. - Mt s vt khc: ci kim, ca nhm, giy gi bnh ko. - Mt n in bn. - Mt on dy nhm. - Mt mu than g. - Mt chic ba inh.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. Tnh do (10 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim:


- Dng ba p vo on dy nhm. - Ly ba p vo mt mu than quan st, nhn xt.

HS: Lm th nghim theo nhm.

GV: Gi i din nhm HS nu hin tng, gii thch v kt lun. HS: Hin tng:
- Than ch v vn. - Dy nhm ch b dt mng.

Gii thch:
- Dy nhm ch b dt mng l do kim loi c tnh do. - Cn than ch b v vn l do than khng c tnh do. 132

GV: Cho HS quan st cc mu:


- Giy gi ko lm bng nhm. - V ca cc hp...
kim loi c tnh do.

Kt lun: Kim loi c tnh do. Hot ng 2 II. Tnh dn in (10 pht)

GV: Lm th nghim 2-1 (SGK). GV: Nu cu hi HS tr li.

HS: Quan st v nu hin tng ng thi tr li cu hi ca GV. Hin tng: n sng.

- Trong thc t, dy dn thng lm HS: Tr li cu hi ca GV. bng nhng kim loi no? - Cc kim loi khc c n in - Trong thc t, dy dn thng c khng? lm bng ng, nhm.... - Cc kim loi khc c dn in (nhng kh nng dn in thng khc nhau).

GV: Gi 1 HS nu kt lun. GV: B sung thng tin:


- Kim loi khc nhau c kh nng dn in khc nhau. Kim loi dn in tt nht l Ag, sau n Cu, Al, Fe.... - Do c tnh dn in, mt s kim loi c s dng lm dy in, v d: Cu Al

HS: Nu kt lun:
Kim loi c tnh dn in.

Ch : khng nn s dng dy in trn, hoc dy in b hng trnh b in git.....

133

Hot ng 3 III. Tnh dn nhit (10 pht) GV: Hng dn cc nhm HS lm th HS: Lm th nghim theo nhm. nghim.
- t nng mt on dy thp trn ngn la n cn.
nhn xt hin tng v gii thch.

Hin tng: Phn dy thp khng tip xc vi ngn la cng b nng ln Gii thch: l do thp c tnh dn nhit.

GV: Lm th nghim vi dy ng, HS: Nhn xt: nhm... ta cng thy hin tng tng Kim loi c tnh dn nhit. t. Gi mt HS nu nhn xt. GV: B sung thng tin:
- Kim loi khc nhau c kh nng dn nhit khc nhau. Kim loi dn in tt thng cng dn nhit tt. - Do c tnh dn nhit v mt s tnh cht khc nn nhm, thp khng g (i nox) c dng lm dng c nu n.

Hot ng 4 IV. nh kim (10 pht) GV: Thuyt trnh:


Quan st trang sc bng: bc, vng... ta thy trn b mt c v sng lp lnh rt p.... cc kim loi khc cng c v sng tng t.

HS: Nghe v ghi bi.

GV: Gi HS nu nhn xt. GV: B sung:


134

HS: Nhn xt:


Kim loi c nh kim.

Nh tnh cht ny, kim loi c dng lm trang sc v cc vt trang tr khc.

GV: Gi mt HS c phn Em c HS: Nghe v c SGK. bit. Hot ng 5 Luyn tp cng c (4 pht) GV: Gi HS nu li ni dung chnh HS: Nu li nng chnh ca bi. ca bi. Hot ng 6 (1 pht)
Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5 (SGK 48).

Tit 22
a. Mc tiu

Tnh cht ho hc ca kim loi

1. Kin thc
HS bit c tnh cht ho hc ca kim loi ni chung: tc dng ca kim loi vi phi kim, vi dung dch axit, vi dung dch mui.

2. K nng
Bit rt ra tnh cht ho hc ca kim loi bng cch:

Nh li cc kin thc bit t lp 8 v chng 2 lp 9. Tin hnh th nghim, quan st hin tng, gii thch v rt ra nhn xt. T phn ng ca mt s kim loi c th, khi qut ho rt ra tnh cht ho hc ca kim loi. Vit cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca kim loi.

135

b. Chun b ca gv v hs

GV: My chiu, giy trong, bt d.


Cc th nghim bao gm:

Dng c: - L thu tinh ming rng (c nt nhm) - Gi ng nghim - ng nghim - n cn - Mui st.

Ho cht: - Mt l O2 - Mt l Cl2 - Na - Dy thp - Dung dch H2SO4 long - Dung dch CuSO4 - Dung dch AgNO3 - Fe - Zn - Cu - Dung dch AlCl3.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c (5 pht) GV: Kim tra l thuyt 1 HS:


Nu cc tnh cht vt l ca kim loi? 136

HS: Tr li l thuyt.

Hot ng 2 I. Phn ng ca kim loi vi phi kim (10 pht) 1. Tc dng vi oxi GV: Lm th nghim v yu cu HS HS: Quan st th nghim. quan st. GV: Lm th nghim 1: t st trong HS: Nu hin tng. oxi. Th nghim 1: St chy trong oxi vi Lm th nghim 2: a mt mui st ngn la sng chi, to ra nhiu ht ng Na nng chy vo bnh ng kh nh mu nu en (Fe3O4). clo Gi HS nu hin tng, sau Th nghim 2: Na nng chy chy GV chiu ln mn hnh. trong kh clo to thnh khi trng. GV: Yu cu HS vit phng trnh HS: Vit phng trnh phn ng: o phn ng (c in trng thi ca cc 3Fe Fe3O4 + 2O2 t (k) (r) cht) sau GV chiu ln mn (r) (trng xanh) (khng mu) (nu en) hnh. GV: Gii thiu, ng thi chiu ln 2. Tc dng vi phi kim khc o mn hnh. 2Na + Cl2 t 2NaCl (r) (k) (r) - Nhiu kim loi khc (tr Ag, Au, (vng lc) (trng) Pt) phn ng vi oxi to thnh oxit.
- nhit cao, kim loi phn ng vi nhiu phi kim khc to thnh mui.

GV: Gi HS c phn kt lun trong HS: c kt lun: SGK GV chiu kt lun ln mn - Hu ht kim loi (tr Ag, Au, Pt) hnh. phn ng vi oxi nhit thng hoc nhit cao.
- nhit cao, kim loi phn ng vi nhiu phi kim khc to thnh mui.

137

Hot ng 3 II. phn ng ca kim loi vi dung dch axit (10 pht) GV: Gi mt HS nhc li tnh cht ny ( hc bi axit) ng thi gi HS vit phng trnh phn ng minh ho (c ghi km trng thi). HS: Nu li mt s kim loi phn ng vi dung dch axit, to thnh mui v gii phng kh hiro.
Phng trnh: Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2
(r) (dd) (dd) (k)

GV: Chiu bi luyn tp 1 (trong phiu hc tp ln mn hnh). Bi tp 1: Hy hon thnh phng HS: Lm bi tp 1 vo v: trnh ho hc theo cc s phn ng a) Zn + S t o ZnS sau: o 2AlCl3 b) 2Al + 3Cl2 t a) Zn + S ? o 2MgO c) 2Mg + O2 t b) ? + Cl2 AlCl3 o CuCl2 d) Cu + Cl2 t c) ? + ? MgO e) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 d) ? + ? CuCl2 f) R + 2HCl RCl2 + H2 e) ? + HCl FeCl2 + ? g) 2R + 3H2SO4 R2(SO4)3 + 3 H2 f) R + ? RCl2 + ?
g) R + ? R2(SO4)3 + ? (trong R l kim loi c ho tr tng ng mi phng trnh)
(long)

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS khc nhn xt. Hot ng 4 III. phn ng ca kim loi vi dung dch mui (12 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim HS: Lm th nghim theo nhm. (chiu ln mn hnh).
138

Th nghim 1: Cho mt dy ng vo ng nghim ng dung dch AgNO3. Th nghim 2: Cho mt dy Zn hoc inh st vo ng nghim ng dung dch CuSO4. Th nghim 3: Cho mt dy Cu vo ng nghim ng dung dch AlCl3 quan st. GV: Gi i din cc nhm bo co HS: Nu hin tng: kt qu th nghim. Vit phng trnh th nghim 1: v nu nhn xt (GV chiu ln mn - C kim loi mu trng xm bm hnh). vo dy ng. ng tan dn.
- Dung dch khng mu chuyn dn sang mu xanh. Phng trnh: Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag
(r) (dd) (dd) (r) () (khng mu) (xanh) (trng xm)

Nhn xt:
ng y bc ra khi mui, ta ni ng hot ng ho hc mnh hn bc.

+ th nghim 2:
- C cht rn mu bm ngoi dy km. - Mu xanh ca dung dch CuSO4 nht dn. - Km tan dn.

GV: Gi HS vit phng trnh phn Phng trnh ho hc: ng, in trng thi th nghim 2, v Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu (dd) (dd) (r) nu nhn xt. Sau GV chiu ln (r) (lam nht) (xanh lam) () mn hnh.
139

Nhn xt:
Km y ng ra khi hp cht. Ta ni km hot ng ho hc mnh hn ng.

GV: Gi HS nu hin tng v nhn xt ( th nghim 3). Th nghim 3: Khng c hin tng g xy ra Nhn xt:
ng khng y c nhm ra khi hp cht. Ta ni ng hot ng ho hc yu hn nhm.

GV: Vy ch c kim loi hot ng mnh hn mi y c kim loi yu hn ra khi dung dch mui (tr Na, K,Ba, Ca...). GV: Gi HS c kt lun trong SGK HS: c kt lun v ghi vo v. trang 50 GV chiu ln mn hnh. Kt lun:
Kim loi hot ng ho hc mnh hn (tr Na, Ba, Ca, K) c th y c kim loi hot ng ho hc yu hn ra khi dung dch mui, to thnh mui mi v kim loi mi.

GV: Chiu bi tp 2 ln mn hnh. Bi tp 2: Hon thnh cc phng HS: Lm bi tp 2: trnh phn ng sau:
a) Al + AgNO3 ? + ? b) ? + CuSO4 FeSO4 + ? c) Mg + ? ? + Ag d) Al + CuSO4 ? + ? 140 a) Al + 3AgNO3 Al(NO3)3 +3Ag b) Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu c) Mg + 2AgNO3 Mg(NO3)2 +2Ag d) 2Al + 3CuSO4 Al2(SO4)3 +3Cu

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS khc nhn xt. Hot ng 5 Luyn tp - cng c (7 pht) GV: Gi mt HS nhc li ni dung HS: Nhc li tnh cht ho hc chung chnh ca bi GV chiu li ni ca kim loi. dung chnh (tnh cht ca kim loi) ln mn hnh. GV: Chiu bi luyn tp 3 ln mn hnh. Bi tp 3: Ngm mt chic inh st nng 20 gam vo 50 ml dung dch AgNO3 0,5M cho n khi phn ng kt thc. Tnh khi lng chic inh st sau th nghim (gi s ton b lng bc to thnh u bm vo chic inh st). GV: Em hy nu hin tng ca th HS: Hin tng: nghim trong bi tp trn. - V phn ng kt thc nn AgNO3 phn ng ht.
- St tan mt phn. - Bc to thnh bm vo inh st.

HS: Khi lng inh st sau phn ng Vy khi lng ca chic inh st l: m = m ban u - mFe phn ng + mAg thay i nh th no ? GV: yu cu HS nu cc bc lm HS: Nu cc bc lm. bi. Sau GV chiu ln mn hnh.
- Vit phng trnh phn ng. - Tnh n AgNO 3 . - T n AgNO3 , tnh c nFe phn ng . 141

GV: Hi HS:

- Tnh khi lng st phn ng, khi lng bc to thnh. - Tnh khi lng chic inh st sau phn ng.

HS: Lm bi tp 3:
Phng trnh: Fe + 2AgNO3 Fe(NO3)2 +2Ag n AgNO3 = V CM = 0,05 0,5 = 0,025 (mol) Theo phng trnh: nAg = n AgNO3 = 0,025 (mol) nFe phn ng =

n AgNO3 2

0,025 2

= 0,0125 (mol) mFe phn ng = n M = 0,0125 56 = 0,7 (gam) mAg = n M = 0,025 108 = 2,7 (gam) Khi lng chic inh st sau phn ng l: m = 20 - 0,7 + 2,7 = 22 (gam).
GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS nhn xt. Hot ng 6 (1 pht)

Bi tp v nh: 2, 3, 4, 5,6, 7 SGK trang 51.


Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Hy hon thnh phng trnh ho hc theo cc s phn ng sau:

a) Zn + S ?
142

b) ? + Cl2 AlCl3 c) ? + ? MgO d) ? + ? CuCl2 e) ? + HCl FeCl2 + ? f) R + ? RCl2 + ? g) R + ? R2(SO4)3 + ? (trong R l kim loi c ho tr tng ng mi phng trnh)
Bi tp 2: Hon thnh cc phng trnh phn ng sau:

a) Al + AgNO3 ? + ? b) ? + CuSO4 FeSO4 + ? c) Mg + ? ? + Ag d) Al + CuSO4 ? + ?


Bi tp 3: Ngm mt chic inh st nng 20 gam vo 50 ml dung dch AgNO3 0,5M cho n khi phn ng kt thc. Tnh khi lng chic inh st sau th nghim (gi s ton b lng bc to thnh u bm vo chic inh st).

Tit 23

Dy hot ng ho hc ca kim loi

a. Mc tiu

1. Kin thc

HS bit dy hot ng ho hc ca kim loi. HS hiu c ngha ca dy hot ng ho hc ca kim loi.

2. K nng

Bit cch tin hnh nghin cu mt s th nghim i chng rt ra kim loi hot ng mnh, yu v cch xp sp theo tng cp. T rt ra cch sp xp ca dy. 143

Bit rt ra ngha ca dy hot ng ho hc ca mt s kim loi t cc th nghim v phn ng bit. Vit c cc phng trnh ho hc chng minh cho tng ngha ca dy hot ng ho hc cc kim loi. Bc u vn dng ngha dy hot ng ho hc ca kim loi xt phn ng c th ca kim loi vi cht khc c xy ra khng.

b. Chun b ca gv v hs

GV: My chiu, giy trong, bt d.

Cc th nghim bao gm:

Dng c: - Gi ng nghim - ng nghim - Cc thu tinh - Kp g.

Ho cht: - Na - inh st - Dy ng - Dy bc - Dung dch CuSO4 - Dung dch FeSO4 - Dung dch AgNO3 - Dung dch HCl - H2O - Phenolphtalein.

144

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS: Tr li l thuyt (ghi vo gc bng Nu cc tnh cht ho hc chung ca phi lu li cho bi hc mi).

kim loi vit phng trnh phn ng minh ho. - Gi 3 HS cha bi tp s 2,3,4 SGK HS2: Cha bi tp 2: trang 51 a) Mg + 2HCl MgCl2 + H2 b) Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag c) 2Zn + O2 t 2ZnO
CuCl2 d) Cu + Cl2 t K2S. e) 2K + S t
o o

GV: Chiu bi tp ca mt s HS khc ln mn hnh v sa nu cn. HS3: Cha bi tp 3: Vit cc phng trnh phn ng: a) Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2 b) Zn + 2AgNO3 Zn(NO3)2 + 2Ag

c) 2Na + S t Na2S d) Ca + Cl2 t CaCl2.


GV: Gi cc HS khc nhn xt. HS4: Cha bi tp 4: 1) Mg + 2HCl MgCl2 + H2 2) 2Mg + O2 2MgO 3) Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 4) Mg + 2AgNO3 Mg(NO3)2 +2Ag
o

5) Mg + S t MgS.

145

Hot ng 2 I. Dy hot ng ho hc ca kim loi c xy dng nh th no? (15 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim 1, HS: Lm th nghim theo s hng th nghim 2 v chiu cc bc tin dn ca GV v quan st. hnh ln mn hnh. Th nghim 1: - Cho mt mu Na vo cc 1 ng nc ct c thm vi git dung dch phenolphtalein. - Cho 1 chic inh st vo cc 2 cng ng nc ct c nh vi git dung dch phenolphtalein. Th nghim 2: - Cho mt chic inh st vo ng nghim 1 cha 2 ml dung dch CuSO4. - Cho mt mu dy Cu vo ng nghim 2 c cha 2 ml dung dch FeSO4. GV: Gi i din cc nhm HS nu 1. Th nghim 1 hin tng th nghim 1: HS: Nu hin tng th nghim 1.

- Vit phng trnh phn ng - Nhn xt.

* cc 1: - Na chy nhanh trn mt nc, c kh thot ra. - Dung dch c mu . * cc 2: - Khng c hin tng g. Nhn xt: Na phn ng vi nc sinh ra dung dch baz nn lm cho phenolphtalein i sang mu 2Na + 2H2O 2NaOH + H2
(r) (l) (dd) (k)

146

GV: Chiu cc ni dung m HS pht biu ln mn hnh. GV: Gi mt HS nu kt lun. Kt lun: Natri hot ng ho hc mnh hn st. Ta xp natri ng trc st: Na, Fe. 2. Th nghim 2 Hin tng:

GV: Chiu kt lun ln mn hnh. GV: Gi i din cc nhm HS nu:

- Hin tng th nghim 2 - Vit phng trnh phn ng - Nhn xt - Kt lun.

- ng nghim 1: c cht rn mu bm ngoi inh st, mu xanh ca dung dch CuSO4 nht dn

(GV chiu cc kin ln mn - ng nghim 2: khng c hin tng g hnh) Nhn xt: - ng nghim 1: st y ng ra khi dung dch mui ng. Phng trnh: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu
(r) (dd) (dd) (r)
(trng xm) ()

- ng nghim 2: ng khng y c st ra khi dung dch mui st


GV: Chiu kt lun ln mn hnh. Kt lun:

St hot ng ho hc mnh hn ng. Ta xp st trc ng: Fe, Cu.


GV: Hng dn HS lm th nghim 3, th nghim 4 (GV chiu ln mn hnh). HS: Lm th nghim theo s hng dn ca GV.

147

Th nghim 3:

3. Th nghim 3

- Cho mt mu ng vo ng nghim HS nu: 1 ng 2 ml dung dch AgNO3. Hin tng: - Cho mt mu dy bc vo ng - ng nghim 1: c cht rn mu nghim 2 ng 2 ml dung dch xm bm vo dy ng, dung dch CuSO4. chuyn thnh mu xanh - ng nghim 2: khng c hin tng g
Nhn xt:

- ng y c bc ra khi dung dch mui bc Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag


(r) (dd) (d) (r) () (trng xm)

Bc khng y c ng ra khi dung dch mui.


Kt lun: ng hot ng ho hc mnh hn bc. Ta xp ng ng trc bc: Cu, Ag. Th nghim 4: 4. Th nghim 4

- Cho mt chic inh st vo ng HS: Nu: nghim 1: cha 2 ml dung dch Hin tng: HCl. - ng nghim 1: c nhiu bt kh - Cho mt l ng vo ng nghim 2 thot ra. cha 2 ml dung dch HCl. - ng nghim 2: khng c hin
GV: Gi i din cc nhm HS nu:

tng g.
Nhn xt:

- Hin tng th nghim 3. - Vit phng trnh phn ng. - Nu nhn xt, kt lun. (GV chiu ln mn hnh kin m HS nu) 148

St y c hiro ra khi axit Fe + 2HCl FeCl2 + H2


(r) (dd) (dd) (k)

GV: Chiu kt lun ln mn hnh. GV: Gi i din cc nhm HS nu:

ng khng y c hiro ra khi dung dch axit.


Kt lun: Ta xp st ng trc hiro, ng ng sau hiro: Fe, H, Cu.

- Hin tng th nghim 4. - Vit phng trnh phn ng. - Nhn xt kt lun. (GV chiu kin ln mn hnh)

GV: Cn c vo cc kt lun cc th HS: Sp xp nh sau: Na, Fe, H, nghim 1, 2, 3, 4 em hy sp xp cc Cu, Ag. kim loi thnh dy theo chiu gim dn mc hot ng ho hc (GV chiu ln mn hnh) GV: Gii thiu:

Bng nhiu th nghim khc nhau, ngi ta sp xp cc kim loi thnh dy theo chiu gim dn mc hot ng ho hc.
GV: Chiu dy hot ng ho hc ca HS: Ghi vo v: mt s kim loi ln mn hnh. Dy hot ng ho hc ca mt s kim loi: K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, H, Cu, Ag, Au. Hot ng 3 II. Dy hot ng ho hc ca kim loi c ngha nh th no (3 pht) GV: Chiu ngha ca dy hot ng HS: Ghi vo v: ho hc ca kim loi ln mn hnh v Dy hot ng ho hc ca kim loi gii thch. cho bit:

1) Mc hot ng ca cc kim loi gim dn t tri qua phi. 149

2) Kim loi ng trc Mg phn ng vi nc iu kin thng to thnh kim v gii phng hiro. 3) Kim loi ng trc H phn ng vi mt s dung dch axit (HCl, H2SO4 long...) gii phng kh hiro 4) Kim loi ng trc (tr Na, K) y c kim loi ng sau ra khi dung dch mui.
Hot ng 4 Luyn tp cng c (8 pht) GV: Chiu bi luyn tp 1 ln mn hnh. Bi tp 1: Cho cc kim loi: Mg, Fe, HS: lm bi tp vo v Cu, Zn, Ag, Au. Kim loi no tc a) Kim loi tc dng c vi dung dng c vi: dch H2SO4 long: Mg, Fe, Zn.

a) Dung dch H2SO4 long b) Dung dch FeCl2 c) Dung dch AgNO3.

Phng trnh ha hc: Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 Fe + H2SO4 FeSO4 + H2 Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2.

Vit cc phng trnh phn ng xy b) Kim loi tc dng c vi dung ra. dch FeCl2 gm Mg, Zn. Phng trnh ha hc: Mg + FeCl2 MgCl2 + Fe Zn + FeCl2 ZnCl2 + Fe. c) Kim loi tc dng c vi dung dch AgNO3 l: Mg, Zn, Fe, Cu. Phng trnh ha hc: Mg + 2AgNO3 Mg(NO3)2 + 2Ag Zn +2AgNO3 Zn(NO3)2 + 2Ag 150

Fe + 2AgNO3 Fe(NO3)2 + 2Ag Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag.


GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS khc nhn xt. GV: Chiu bi luyn tp 2 ln mn hnh: Bi tp 2: Cho 6 gam hn hp gm HS: Lm bi tp 2: Cu, Fe vo 100 ml dung dch HCl nHCl = CM V = 1,5 0,1 1,5M, phn ng kt thc thu c = 0,15 (mol) 1,12 lt kh ( ktc). V 1,12 = = 0,05 (mol) n H2 = a) Vit phng trnh ho hc xy ra. 22,4 22,4 b) Tnh khi lng mi kim loi c Cho hn hp vo dung dch HCl, ch trong hn hp ban u. c Fe c phn ng. ng khng phn

c) Tnh nng mol ca dung dch ng (v Cu ng sau H trong dy hot thu c sau phn ng (coi th tch ng ho hc ca kim loi). ca dung dch sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch Phng trnh ha hc: ca dung dch HCl dng) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 Theo phng trnh: nHCl phn ng = 2 n H 2 = 2 0,05 = 0,1 (mol)
HCl d.

V axit HCl d nn Fe phn ng ht. Theo phng trnh: nFe = n H2 = 0,05 mol
mFe = n M = 0,05 56 = 2,8 (gam) mCu = 6 - 2,8 = 3,2 (gam)

c) Dung dch sau phn ng c: FeCl2, HCl d. 151

Theo phng trnh: 0,05 n n FeCl 2 = = 0,5 M = V 0,1 nHCl d = 0,15 - 0,1 = 0,05 (mol) 0,05 n CM HCl d = = 0,5 M. = V 0,1
GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS khc nhn xt. Hot ng 5 (1 pht)

Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 54.


Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Cho cc kim loi: Mg, Fe, Cu, Zn, Ag, Au. Kim loi no tc dng c vi:

a) Dung dch H2SO4 long b) Dung dch FeCl2 c) Dung dch AgNO3 Vit cc phng trnh phn ng xy ra.
Bi tp 2: Cho 6 gam hn hp gm Cu, Fe vo 100 ml dung dch HCl 1,5M phn ng kt thc thu c 1,12 lt kh ( ktc).

a) Vit phng trnh ho hc xy ra. b) Tnh khi lng mi kim loi c trong hn hp ban u. c) Tnh nng mol ca dung dch thu c sau phn ng (coi th tch ca dung dch sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch HCl dng).

152

Tit 24

Nhm

a. Mc tiu

HS bit c:

Tnh cht vt l ca kim loi nhm: nh, do, dn in, dn nhit tt. Tnh cht ho hc ca nhm: nhm c nhng tnh cht ho hc ca kim loi ni chung (tc dng vi phi kim, vi dung dch axit, vi dung dch mui ca kim loi km hot ng hn). Bit d on tnh cht ho hc ca nhm t tnh cht kim loi ni chung v cc kin thc bit, v tr ca nhm trong dy hot ng ho hc, lm th nghim kim tra d on: t bt nhm, tc dng vi dung dch H2SO4 long, tc dng vi dung dch CuCl2. D on nhm c phn ng vi dung dch kim khng v dng th nghim kim tra d on. Vit c cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca nhm (tr phn ng vi kim).

b. Chun b ca gv v hs

My chiu, giy trong, bt d. Tranh v: tranh 2.14: s b in phn nhm oxit nng chy. Dng c: - n cn - L nh (nt c c nhiu l) - Gi ng nghim - ng nghim - Kp g.

Ho cht: - Dung dch AgNO3 - Dung dch HCl - Dung dch CuCl2 153

- Dung dch NaOH - Bt Al - Dy Al, mt s dng bng Al - Fe.


c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS: Vit cc tnh cht ho hc chung Nu cc tnh cht ho hc chung ca ca kim loi ln gc bng phi. kim loi. GV: Kim tra l thuyt HS 2: HS: Vit ln bng dy hot ng ho Dy hot ng ho hc ca mt s hc ca mt s kim loi v nu kim loi c sp xp nh th no ?, ngha. Nu ngha ca dy hot ng ho hc .

GV: Gi HS 3 ln cha bi tp 3 SGK HS: Cha bi tp 3. trang 54. a) Phng trnh ho hc iu ch CuSO4 t Cu:

1) Cu+2H2SO4 CuSO4+2H2O + SO2


(c nng)

hoc:
2CuO 1) 2Cu +O2 t
o

2) CuO + H2SO4 CuSO4 +H2O b) iu ch MgCl2 1) Mg +2HCl MgCl2 + H2 hoc: Mg + Cl2 t MgCl2 154
o

hoc: Mg + CuCl2 MgCl2 + Cu 2) MgSO4 + BaCl2 MgCl2 +BaSO4 3) 2Mg + O2 t 2MgO


MgS. 4) Mg + S t
o o

GV: Gi cc HS khc nhn xt, hoc GV chiu bi lm ca mt s HS khc ln mn hnh. Hot ng 2 I. tnh cht vt l (3 pht) GV: Nu mc tiu bi hc. GV: Cc em hy quan st: l ng HS: Quan st mu vt, lin h thc t. bt Al, dy Al, ng thi lin h thc t i sng hng ngy v nu cc tnh cht vt l ca Al. GV: Gi mt HS nu tnh cht vt l HS: Nu cc tnh cht vt l ca ca Al. nhm:

- Nhm l kim loi mu trng bc, c nh kim. - Nh (khi lng ring l 2,7 gam/cm3). - Dn in, dn nhit. - C tnh do.
GV: Chiu cc tnh cht vt l ca Al ln mn hnh. GV: B sung thng tin:

Al c tnh do nn c th cn mng hoc ko di thnh si (lin h n giy gi ko thng lm bng nhm hoc thic). 155

Hot ng 3 II. tnh cht ho hc (17 pht) GV: Cc em hy d on xem nhm HS: S d on: c tnh cht ho hc nh th no (gii Nhm c cc tnh cht ho hc ca thch l do ti sao em li d on nh kim loi (v nhm l kim loi). vy). GV: Cc tnh cht ho hc ca kim loi c HS 1 ghi gc bng phi. By gi cc em hy lm th nghim kim tra xem d on ca cc em c ng khng? 1. Nhm c nhng tnh cht ho hc ca kim loi khng? a) Phn ng ca nhm vi phi kim GV: Hng dn HS lm th nghim HS: Lm th nghim theo nhm. rc bt Al trn ngn la n cn v quan st.

- Vit phng trnh phn ng ho hc vo v.


GV: Gi i din HS nu hin tng. HS: Nu hin tng:

Nhm chy sng to thnh cht rn mu trng. Phng trnh ha hc: 4Al + 3O2 2Al2O3
(r) (k) (r) (trng) (khng mu) (trng)

GV: Chiu phng trnh ho hc m HS vit ln mn hnh. GV: Gii thiu: iu kin thng, nhm phn ng vi oxi (trong khng kh) to thnh lp Al2O3 mng, bn vng. Lp oxit

156

ny bo v vt bng nhm, khng cho Al tc dng trc tip vi oxi (trong khng kh) v nc. GV: Nu v chiu ln mn hnh: Nhm tc dng c vi nhiu phi kim khc nh Cl2, S...
GV: Gi HS ln bng vit phng HS: Vit phng trnh phn ng: trnh phn ng. 2Al + 3Cl2 2AlCl3
(r) (k) (r)

GV: Gi mt HS nu kt lun, GV HS: Nu kt lun: chiu ln mn hnh. Nhm phn ng vi oxi to thnh oxit v phn ng vi nhiu phi kim khc nh S, Cl2... to thnh mui. GV: Chng ta s tip tc lm th b) Phn ng ca nhm vi dung dch nghim chng minh d on axit ca HS. GV: Hng dn HS lm th nghim: HS: Lm th nghim theo nhm.

- Cho mt dy nhm vo ng nghim 1 ng dung dch HCl. - Cho mt si dy nhm vo ng nghim 2 ng dung dch CuCl2. - Cho mt si dy nhm vo ng nghim 3 c cha dung dch AgNO3
quan st.

GV: Gi HS nu hin tng ng HS: Nu: nghim 1 v kt lun Vit phng ng nh d on ca chng ta, nhm trnh phn ng. c phn ng vi cc dung dch HCl, dung dch H2SO4 long...

Hin tng: - C si bt - Nhm tan dn. 157

Phng trnh ha hc: 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2


(r) (dd) (dd) (k)

GV: B sung thng tin (chiu ln mn hnh).

Ch : Nhm khng tc dng vi H2SO4 c, ngui v HNO3 c ngui (v vy c th dng cc bnh nhm ng H2SO4 c v HNO3 c).
GV: Gi HS nu hin tng th nghim xy ra ng nghim 2, 3v nu kt lun, vit phng trnh phn ng. c) Phn ng ca nhm vi dung dch mui

Th nghim: Hin tng: HS nu: * ng nghim 1: c cht rn mu bm ngoi dy Al. - Nhm tan dn. - Mu xanh ca dung dch CuCl2 nht dn. * ng nghim 2: - C cht rn mu trng xanh bm vo dy Al. - Dy nhm tan dn. Nhn xt: (ng nh d on ban u) Nhm phn ng c vi nhiu dung dch mui ca nhng kim loi hot ng ho hc yu hn. Phng trnh: 2Al + 3CuCl2 2AlCl3 + 3Cu
(r) (dd) (dd) (r)

(trng) (xanh lam)

()

Al + 3AgNO3 Al(NO3)3 + 3Ag 158

GV: Chiu phng trnh phn ng ca HS vit ln mn hnh. GV: Qua cc th nghim lm trn, cc em hy nu cu tr li cho d on ca chng ta (kt lun v tnh cht ho hc) GV chiu ln mn hnh cu kt lun. HS: Kt lun:

Nhm c nhng tnh cht ho hc ca kim loi.


GV: t vn : Ngoi tnh cht chung ca kim loi, Al cn c tnh cht c bit no khng ?. GV: t cu hi:

Nu ta cho mt dy st v mt dy nhm vo 2 ng nghim ring bit ng dung dch NaOH. Cc em d on hin tng?
GV: Gi mt s HS nu kin ca HS: Nu cc kin ca mnh v gii mnh (c th c 2 3 kin tri thch. ngc nhau). GV: Chiu ln mn hnh cc kin (GV d on v chun b sn). GV: Cc em c mt s kin tri HS: Lm th nghim. ngc nhau. bit kin no ng, cc em hy lm th nghim khng nh cho cu tr li. GV: Gi HS nu hin tng th HS: Nu hin tng: nghim (GV chiu ln mn hnh). - St khng phn ng vi dung dch NaOH (ng nh tnh cht ca kim loi).

159

- Nhm c phn ng vi dung dch NaOH (du hiu: c si bt, nhm tan dn...).
GV: Lin h thc t: 2. Nhm c tnh cht ho hc no khc?

Ta khng nn s dng cc dng Nhm c phn ng vi dung dch bng Al ng dung dch nc vi, kim. dung dch kim.
GV: Cht li cc tnh cht ho hc ca Al (chiu ln mn hnh):

- Al c cc tnh cht chung ca kim loi. - Al c phn ng vi dung dch kim.


Hot ng 4 III. ng dng (2 pht) GV: Yu cu HS k cc ng dng ca HS: K cc ng dng ca nhm. nhm trong hin thc t.
GV chiu ln mn hnh.

Hot ng 5 IV. sn xut nhm (3 pht) GV: S dng tranh v 2.14 thuyt HS: Nghe v ghi bi. trnh v cch sn xut nhm. - Nguyn liu sn xut nhm l qung bxit (thnh phn ch yu l Al2O3).

- Phng php: in phn hn hp nng chy ca nhm oxit v criolit: 2Al2O3


criolit

4Al + 3O2

in phn nng chy

160

Hot ng 6 Luyn tp cng c (9 pht) GV: Yu cu HS nhc li ni dung HS: Nu li ni dung chnh ca bi. ca bi (GV chiu ln mn hnh). GV: Chiu bi luyn tp 1 ln mn hnh. Bi tp 1: C 3 l b mt nhn, mi l ng mt trong cc kim loi sau: Al. Ag, Fe.

Em hy trnh by phng php ho hc phn bit cc kim loi trn.


GV: Gi : phn bit c 3 kim HS: Tnh cht khc nhau ca cc kim loi trn ta phi da vo tnh cht loi l: khc nhau ca chng. l tnh cht - Bc khng tc dng c vi dung no? dch axit (v bc ng sau H trong dy hot ng ho hc ca kim loi) cn Al v Fe th c phn ng vi dung dch axit.

- Al c phn ng vi dung dch kim cn st th khng phn ng.


GV: Gi HS nu cch lm. HS: Nu cch lm bi tp 1: Bc 1:

Cho cc mu th vo ng nghim khc nhau. Nh vo mi ng nghim 1 ml dung dch NaOH. - Nu thy si bt: kim loi l Al. - Nu khng si bt: l Fe, Ag.
Bc 2:

Cho hai kim loi cn li vo dung dch HCl. - Nu c si bt l Fe. 161

- Nu khng c hin tng g l Ag. Phng trnh phn ng: 2Al + 2NaOH + 2 H2O 2NaAlO2 + 3H2 Fe + 2HCl FeCl2 + H2
GV: Gi HS khc nhn xt. GV: Chiu bi luyn tp 2 ln mn hnh: Bi tp 2: Cho 5,4 gam bt nhm vo 60 ml dung dch AgNO3 1M, khuy k phn ng xy ra hon ton. Sau phn ng thu c m gam cht rn. Tnh m ? * i s lliu: GV: Gi HS lm tng bc 5,4 m nAl= = 0,2 (mol) = M 27 n AgNO 3 = CM V = 1 0,06

= 0,06 (mol) Phng trnh: Al + 3AgNO3 Al(NO3)3 + 3Ag Theo phng trnh: n AgNO3 0,06 = nAlphn ng = 3 3 = 0,02 (mol)
nhm d. Cht rn thu c sau phn ng gm Al v Ag

nAg= n AgNO3 = 0,06 (mol)


mAg = n M = 0,06 108

= 6,48 (gam) 162

mAl d = (0,2 -0,02) 27 = 0,18 27 = 4,86 (gam) m = mAg + mAl d = 6,48 + 4,86 = 11,34 (gam)
GV: Gi cc HS khc nhn xt. Hot ng 7 (1 pht)

Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5, 6 SGK trang 58.


Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: C 3 l b mt nhn, mi l ng mt trong cc kim loi sau: Al. Ag, Fe.

Em hy trnh by phng php ho hc phn bit cc kim loi trn.


Bi tp 2: Cho 5,4 gam bt nhm vo 60 ml dung dch AgNO3 1M, khuy k phn ng xy ra hon ton. Sau phn ng thu c m gam cht rn. Tnh m ?

Tit 25

St

A. Mc tiu

Bit d on tnh cht vt l v tnh cht ho hc ca st. Bit lin h tnh cht ca st v v tr ca st trong dy hot ng ho hc. Bit dng th nghim v s dng kin thc c kim tra d on v kt lun v tnh cht ho hc ca st. Vit c cc phng trnh ho hc minh ho cho tnh cht ho hc ca st: tc dng vi phi kim, vi dung dch axit, dung dch mui ca kim loi km hot ng hn st.

163

B. Chun b ca GV v HS

GV:

Dng c:
Bnh thu tinh ming rng n cn Kp g.

Ho cht
Dy st hnh l xo Bnh clo ( c thu sn).

C. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS1: Tr li l thuyt.

Nu cc tnh cht ho hc ca nhm. Vit cc phng trnh phn ng minh ho.


GV: Gi HS 2 cha bi tp 2 SGK HS2: Cha bi tp 2: trang 58 v bi tp 6. a) Khng c hin tng g.

b) Hin tng: - C kim loi mu bm vo mnh nhm. - Mu xanh ca dung dch CuCl2 nht dn. - Nhm tan dn. Phng trnh ha hc: 2Al + 3CuCl2 2AlCl3 +3Cu 164

GV: Gi HS khc nhn xt.

c) Hin tng: - C kim loi Ag bm ngoi mnh Al. - Nhm tan dn. Phng trnh ha hc: Al + 3AgNO3 Al(NO3)3 + 3Ag d) Hin tng: - C nhiu bt kh thot ra - Nhm tan dn Phng trnh ha hc: 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2
HS3: Cha bi tp 6:

- th nghim 2: v dung dch NaOH d nn Al phn ng ht, cn Mg khng phn ng, v vy, ta xc nh c khi lng ca Mg l 0,6 gam - th nghim 1: c Al, Mg u phn ng vi dung dch H2SO4 long. Phng trnh: Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 (1) 2Al +3 H2SO4 Al2(SO4)3 +3H2 (2) n H2 = nMg =

V 1,568 = = 0,07 (mol) 22,4 22,4

m 0,6 = = 0,025 (mol) M 24 Theo phng trnh 1: n H 2 (1) = nMg = 0,025 (mol)

n H2 (2) = 0,07 - 0,025 = 0,045 (mol)

* Theo phng trnh 2: n H 2 2 0,045 2 = = nAl = 3 3 = 0,03 (mol) 165

mAl = n M = 0,03 27

= 0,81 (gam)
Khi lng ca hn hp l:

m = mMg + mAl = 0,6 + 0,81 = 1,41 (gam) %Mg =

0,6 100% = 42,55% 1,41

%Al = 100% - 42,55% = 57,45%


GV: Gi cc HS khc nhn xt (c th nu cch lm khc). GV: Chm im. Hot ng 2 I. tnh cht vt l (3 pht) GV: Yu cu HS lin h thc t v t HS: Nu cc tnh cht vt l sau nu cc tnh cht vt l ca st, sau c SGK b sung. cho HS c li tnh cht vt l trong SGK. Hot ng 3 II. tnh cht ho hc (12 pht) GV: Gii thiu:

St c nhng tnh cht ho hc ca kim loi cc em hy nu cc tnh cht ho hc ca st v vit phng trnh phn ng minh ho.
GV: Gi mi HS nu mt tnh cht v vit phng trnh phn ng cho tnh cht (c ghi km trng thi ca cc cht). HS: Nu cc tnh cht ho hc ca st: 1. Tc dng vi phi kim

Tc dng vi oxi:
t 3Fe + 2O2 Fe3O4
O

(r)

(k)

(r)

166

GV: Lm th nghim:

Tc dng vi clo:

Cho dy st qun hnh l xo ( c Th nghim: nung nng ) vo l ng kh clo. HS quan st th nghim v nu hin tng Hin tng: St chy sng chi to thnh khi mu nu .
GV: Gi HS nhn xt hin tng v Phng trnh: O vit phng trnh. 2FeCl3 2Fe + 3Cl2 t
(r) (k) (r)

GV: Thuyt trnh: nhit cao, st phn ng vi nhiu phi kim khc nh: S, Br2... to thnh mui FeS, FeBr3...

HS: Nghe v ghi.

GV: Gi mt HS nu li tnh cht 2 v 2. Tc dng vi dung dch axit: vit phng trnh phn ng. Fe + H2SO4 FeSO4 + H2
(r) (long) (dd) (k)

Fe + 2HCl FeCl2 + H2
(r) (dd) (dd) (k)

GV: Lu :

HS: Ghi phn lu .

St khng tc dng vi HNO3 c ngui v H2SO4 c ngui.


GV: Gi HS nu li tnh cht 3 v vit 3. Tc dng vi dung dch mui Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu phng trnh phn ng. (r) (dd) (dd) (r)

Fe + 2AgNO3 Fe(NO3)2 + 2Ag


(r) (dd) (dd) (r)

GV: Nu kt lun:

HS: Ghi kt lun vo v.

St c nhng tnh cht ho hc ca kim loi.


GV: Lu v hai ho tr ca st.

167

Hot ng 4 Luyn tp - cng c (14 pht) GV: Yu cu HS lm bi luyn tp 1: Bi tp 1: Vit cc phng trnh ho hc biu din cc chuyn ho sau:
FeCl2 2 Fe(NO3)2 3 Fe

Fe
4

FeCl3 5 Fe(OH)3 6 Fe2O3


7

Fe

GV: Gi mt HS lm trn bng:

HS: Lm bi tp 1:

1) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 2) FeCl2 + 2AgNO3 Fe(NO3)2 + 2AgCl 3) Fe(NO3)2 + Mg Mg(NO3)2 + Fe 4) 2Fe + 3Cl2 2FeCl3 5) FeCl3 + 3KOH Fe(OH)3 +3KCl
Fe2O3 + 3H2O 6) 2Fe(OH)3 t
O

tO

2Fe + 3H2O 7) Fe2O3 + 3 H2 t


GV: Yu cu HS lm bi luyn tp 2: Bi tp 2: Cho m gam bt st (d) vo 20 ml dung dch CuSO4 1M. Phn ng kt thc, lc c dung dch A v 4,08 gam cht rn B.

a) Tnh m ? b) Tnh nng mol ca cht c trong dung dch A 168

(Gi thit rng: th tch dung dch A thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch CuSO4) GV: Gi mt HS phn tch u bi: HS: Cht rn B gm Cu v Fe (d). - Cht rn B c thnh phn nh th V Fe d nn CuSO4 phn ng ht, no? dung dch A c FeSO4. - Dung dch A c nhng cht no? m c tnh nh th no?
HS: m = mFe phn ng + mFe d GV: Gi mt HS nu cc bc lm HS: Lm bi tp 2: bi ton. Sau GV yu cu HS c lp Phng trnh: lm bi tp Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu n CuSO 4 = CM V = 1 0,02

= 0,02 (mol) V st d nn CuSO4 phn ng ht Theo phng trnh: GV: Hng dn HS lm theo cch nFe phn ng = n FeSO 4 = nCu = n CuSO 4 khc. = 0,02 (mol) mFe phn ng = 0,02 56 = 1,12 (gam) mCu= 0,02 64 = 1,28 (gam) trong 4,08 gam B c 1,28 gam Cu
mFe d = 4,08-1,28 =2,8 gam khi lng st ban u l:

m = mFe d + mFe phn ng = 2,8 + 1,12 = 3,92 (gam) n 0,02 =1 M . b) C M FeSO = = 4 V 0,02
GV: Gi cc HS khc nhn xt.

169

Hot ng 5 (1 pht)

Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 60.


Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Vit cc phng trnh ho hc biu din cc chuyn ho sau:
1

FeCl2 2 Fe(NO3)2 3 Fe
FeCl3 5 Fe(OH)3 6 Fe2O3
7

Fe
4

Fe
Bi tp 2: Cho m gam bt st d vo 20 ml dung dch CuSO4 1M. Phn ng kt thc, lc c dung dch A v 4,08 gam cht rn B.

a) Tnh m ? b) Tnh nng mol ca cht c trong dung dch A (gi thit rng: th tch dung dch A thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch CuSO4).

Tit 26

Hp kim st: gang, thp

a. Mc tiu

1. Kin thc

HS bit c:

Gang l g ? Thp l g ? Tnh cht v mt s ng dng ca gang v thp. Nguyn tc, nguyn liu v qu trnh sn xut gang trong l cao. Nguyn tc, nguyn liu v qu trnh sn xut thp trong l luyn thp.

170

2. K nng

Bit c v tm tt cc kin thc t SGK. Bit s dng cc kin thc thc t v gang, thp... rt ra ng dng ca gang, thp. Bit khai thc thng tin v sn xut gang, thp t s l luyn gang v l luyn thp. Vit c cc phng trnh ho hc chnh xy ra trong qu trnh sn xut gang. Vit c cc phng trnh ho hc chnh xy ra trong qu trnh sn xut thp.

b. Chun b ca gv v hs

My chiu, giy trong, bt d. Mt s mu vt gang, thp. Tranh v s l cao. Tranh v s l luyn thp.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS1: Tr li l thuyt.

Nu cc tnh cht ho hc ca st. Gi HS 2 cha bi tp 2 v gi HS 3 cha bi tp 4 SGK trang 60.


HS2: Cha bi tp 2:

a) Cc phng trnh phn ng iu ch Fe2O3: 171

2Fe + 3Cl2 t 2FeCl3 2FeCl3 + 3NaOH Fe(OH)3 + 3NaCl 2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O b) Phng trnh phn ng iu ch Fe3O4: 3Fe + 2O2 t Fe3O4
HS3: Cha bi tp 4 * St tc dng vi:
O

tO

a) Dung dch mui Cu(NO3)2: Fe + Cu(NO3)2 Fe(NO3)2 + Cu c) Kh clo:


2FeCl3 2Fe + 3Cl2 t * St khng tc dng c vi:
O

a) H2SO4 c ngui b) Dung dch ZnSO4.


GV: Gi cc HS khc nhn xt. GV: Chm im. Hot ng 2 I. Hp kim ca st (10 pht) GV: B sung: 1. Gang l g?

GV chiu ln mn hnh phn gii 2. Thp l g? thiu hp kim l g? v gii thiu: hp kim ca st c nhiu ng dng l gang v thp.
GV: Cho HS quan st mu vt (mt HS: Quan st mu vt. s dng bng gang, thp) ng thi yu cu HS lin h thc t tr li cu hi sau:

172

Cho bit gang v thp c mt s c HS: Mt s c im khc nhau ca im g khc nhau?. gang v thp l: K mt s ng dng ca gang v - Gang thng cng v gin hn st. thp? - Thp thng cng, n hi, t b n mn.
HS: Tr li:

- Gang trng dng luyn thp, gang xm dng ch to my mc, thit b. - Thp c dng ch to nhiu chi tit my, vt dng, dng c lao ng. c bit, thp c dng lm vt liu xy dng, ch to phng tin giao thng vn ti (tu ha,, t, xe gn my, xe p).
GV: (C th chiu ln mn hnh cc ni dung trn) GV: Gang v thp c nhng c im, ng dng khc nhau nh vy, chng c thnh phn ging v khc nhau nh th no ? GV: Chiu ln mn hnh: thnh phn ca gang v thp yu cu HS so snh bit c s ging nhau v khc nhau v thnh phn ca gang v thp. HS: Nhn xt:

Gang v thp u l hp kim ca st vi cacbon v mt s nguyn t khc nhng trong gang: cacbon chim t 2 5%, cn trong thp hm lng cacbon t hn (di 2%). 173

Hot ng 3 II. Sn xut gang thp (13 pht) GV: Yu cu cc nhm HS c SGK v tr li cu hi sau:

(GV chiu cc cu hi ln mn hnh HS tp trung tho lun) a) Nguyn liu sn xut gang. b) Nguyn tc sn xut gang.
1. Sn xut gang nh th no? HS: Tho lun nhm tr li cc cu hi trn.

c) Qu trnh sn xut gang trong l cao (vit cc phng trnh phn ng a) Nguyn liu sn xut gang: chnh xy ra trong qu trnh sn - Qung st, mamhetit (cha Fe3O4 mu en), qung hematit (cha xut gang). Fe2O3). - Than cc, khng kh giu oxi v mt s cht ph gia khc nh vi CaCO3.
b) Nguyn tc sn xut gang:

Dng cabon oxit kh st oxit nhit cao trong l luyn kim (l cao)
c) Qu trnh sn xut gang trong l cao:

Cc phng trnh phn ng chnh xy ra trong l cao:


CO2 C + O2 t
(r) (k)
O
O

(k)

C + CO2 t 2CO
(r) (k) (k)

Kh CO kh oxit st trong qung thnh st: 3CO + Fe2O3 t 2Fe + 3CO2


(k) (r) (r) (k)
O

174

GV: Chiu ln mn hnh ni dung tho lun ca cc nhm.

Khi chiu phn nguyn liu, GV kt hp hi HS: Vit Nam, qung st thng c u ? (qung hematit c nhiu Thi Nguyn, Yn Bi, H Tnh). GV: Gii thch: Than cc l g ? Khi chiu n phn c, qu trnh sn xut, GV s dng tranh v: S l cao gii thiu thm cc ni dung:

CO kh cc oxit st. Mt khc, mt s oxit khc c trong qung nh MnO2, SiO2... cng b kh to thnh Mn, Si...

- St nng chy ho tan mt s lng nh cacbon, v mt s nguyn t khc to thnh gang lng. - GV gii thiu: v s to thnh x...
GV: Yu cu cc nhm tip tc tho 2. Sn xut thp nh th no? lun tr li cc cu hi sau: HS: Tho lun nhm: (GV chiu ln mn hnh): a) Nguyn liu sn xut thp l gang, a) Nguyn liu sn xut thp. st ph liu v oxi. b) Nguyn tc sn xut thp. b) Nguyn tc sn xut thp: Oxi ho

c) Qu trnh sn xut thp (vit cc phng trnh phn ng xy ra trong qu trnh sn xut thp).

mt s kim loi, phi kim loi ra khi gang phn ln cc nguyn t cacbon, silic, mangan... c) Qu trnh sn xut thp: Kh oxi oxi ho st to thnh FeO. Sau FeO s oxi ho mt s nguyn t trong gang nh C, Si, S, P... 175

V d: FeO + C t Fe + CO
sn phm thu c l thp.
O

GV: Chiu ni dung tr li ca cc nhm ln mn hnh ng thi, GV s dng tranh v s l luyn thp thuyt trnh. Hot ng 4 Luyn tp - cng c (5 pht) GV: Yu cu mt HS nhc li ni HS: Nu li ni dung chnh ca bi. dung chnh ca bi (GV chiu ni dung chnh ln mn hnh). GV: Yu cu HS lm bi luyn tp sau: Bi tp 1: Tnh khi lng gang c cha 95% Fe sn xut c t 1,2 tn qung hematit (c cha 85% Fe2O3) bit rng hiu sut ca qu trnh l 80%. GV: Hng dn HS lm theo bc HS: Lm bi tp (theo s hng dn sau (GV chiu ln mn hnh): ca GV). Phng trnh ho hc: - Vit phng trnh phn ng.

- Tnh khi lng Fe2O3 c trong 1,2 Fe2O3 +3CO t 2Fe + 3CO2 tn qung hematit. Khi lng Fe2O3 c trong 1,2 tn - Tnh khi lng st thu c theo qung hematit l: phng trnh ho hc (theo l 1,2 85 = 1,02 (tn) thuyt). 100 - Tnh khi lng st thu c thc Theo phng trnh: khi lng st thu t. c (theo l thuyt) l: 1,02 112 - Tnh khi lng gang thu c = 0,714 (tn) thc t. 160 176

V hiu sut l 80% nn khi lng st thu c thc t l: 0,714 80 = 0,5712 (tn) 100 Khi lng gang thu c l: 0,5712 100 = 0,6 (tn) 95
GV: Chiu bi lm ca mt s HS ln mn hnh v gi HS khc nhn xt. Hot ng 5 (2 pht) Dn d - Ra bi tp v nh GV: Dn HS chun b v t lm trc cc th nghim ca bi s n mn kim loi. GV: Ra bi tp v nh 5, 6 SGK trang 63. Ph lc: phiu hc tp Bi tp 1: Tnh khi lng gang c cha 95% Fe sn xut c t 1,2 tn qung hematit (c cha 85% Fe2O3) bit rng hiu sut ca qu trnh l 80%.

Tit 27

S n mn kim loi v bo v kim loi khng b n mn

a. Mc tiu

1. Kin thc

HS bit:

Khi nim v s n mn kim loi. Nguyn nhn lm kim loi b n mn v cc yu t nh hng n s n mn, t bit cch bo v cc vt bng kim loi. 177

2. K nng

Bit lin h vi cc hin tng trong thc t v s n mn kim loi, nhng yu t nh hng v bo v kim loi khi s n mn. Bit thc hin cc th nghim nghin cu v cc yu t nh hng n s n mn kim loi, t xut bin php bo v kim loi.

b. Chun b ca gv v hs

GV:

My chiu, giy trong, bt d. Mt s dng b g.

HS: Chun b trc mt tun: th nghim nh hng ca cc cht trong mi trng n s n mn kim loi.
c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c (10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1: HS1: Tr li l thuyt.

Th no l hp kim? So snh thnh phn, tnh cht v ng dng ca gang v thp.


GV: Kim tra HS 2. HS2: Tr li l thuyt.

Nu: Nguyn liu, nguyn tc sn xut gang. Vit cc phng trnh phn ng ho hc.
Hot ng 2 I. Th no l s n mn kim loi? (5 pht) GV: Cho HS quan st mt s dng HS: Xem tranh v quan st vt b b g (nh con dao b g...) sau GV g.

178

yu cu HS a ra khi nim v s n mn kim loi.


HS: Nu khi nim:

S ph hu kim loi, hp kim do tc dng ho hc trong mi trng c gi l s n mn kim loi.


GV: Chiu ln mn hnh khi nim v s n mn kim loi. GV: Gii thch nguyn nhn ca s n HS: Nghe ging v c SGK. mn kim loi sau cho HS c li trong SGK. Hot ng 3 II. Nhng yu t no nh hng n s n mn kim loi? (10 pht) GV: Yu cu HS quan st th nghim 1. nh hng ca cc cht trong (HS c hng dn chun b t mi trng trc). GV: Gi HS nu nhn xt (GV chiu HS: Nhn xt hin tng: ni dung nhn xt ln mn hnh). - ng nghim 1: (inh st trong khng kh kh) khng b n mn.

- ng nghim 2: inh st trong nc c ho tan oxi (khng kh) b n mn chm. - ng nghim 3: inh st trong dung dch mui n: b n mn nhanh. - ng nghim 4: inh st trong nc ct khng b n mn.
GV: T cc hin tng trn, cc em hy rt ra kt lun?

179

(GV chiu ln mn hnh sau khi HS HS: Nu kt lun: pht biu) S n mn kim loi khng xy ra hoc xy ra nhanh hay chm ph thuc vo thnh phn ca mi trng m n tip xc. GV: Thuyt trnh: 2. nh hng ca nhit Thc nghim cho thy: nhit cao s lm cho s n mn kim loi xy ra nhanh hn: v d: thanh st trong bp than b n mn nhanh hn thanh st ni kh ro, thong mt.
HS: Nghe ging v ghi bi: Hot ng 4 III. Lm th no bo v cc vt bng kim loi khng b n mn? (15 pht) GV: Chiu cu hi mc ln mn HS: Tho lun nhm k lng c hnh: V sao phi bo v kim loi th lit k c nhiu cch bo v kim cc vt bng kim loi khng b n loi trong thc t. mn v yu cu HS cc nhm tho lun nu cc bin php bo v kim loi m cc em thy thng dc p dng trong thc t. GV: Chiu kin ca cc nhm ln mn hnh v tng kt li:

Cc bin php m cc em nu c th c chia lm hai bin php chnh: 1) Ngn khng cho kim loi tip xc vi mi trng. 2) Ch to hp kim t b n mn. GV: Yu cu cc HS h thng li cc HS: Cc bin php bo v kim loi l: bin php bo v kim loi theo 1) Ngn khng cho kim loi tip xc chnh. vi mi trng. 180

V d: - Sn, m, bi du m... ln trn b mt kim loi. - vt ni kh ro, thng xuyn lau chi sch s. - Ra sch s dng, dng c lao ng v tra du m. 2) Ch to hp kim t b n mn; th d nh cho thm vo thp mt s kim loi nh crom, niken...
GV: Gi HS c phn Em c bit: Qui trnh bo v mt s my mc. Hot ng 5 Cng c - ra bi tp v nh GV: Yu cu HS nhc li ni dung chnh ca bi.

Bi tp v nh: 2, 4, 5 SGK trang 67.

Tit 28

Luyn tp chng 2: Kim loi

a. Mc tiu

HS c n tp, h thng li cc kin thc c bn. So snh c tnh cht ca nhm vi st v so snh vi tnh cht chung ca kim loi. Bit vn dng ngha ca dy hot ng ha hc ca kim loi xt v vit cc phng trnh ha hc. Vn dng lm cc bi tp nh tnh v nh lng.

181

b. Chun b ca GV v HS

GV:

My chiu, giy trong, bt d. Nhng tm ba v tnh cht, thnh phn, ng dng ca gang thp.

HS: n tp li cc kin thc c trong chng.


C. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. kin thc cn nh (22 pht) GV: Chiu ln mn hnh mc tiu ca tit n tp- Nhng kin thc, k nng cn c n li trong tit hc. 1. Tnh cht ho hc ca kim loi GV: Yu cu HS nhc li cc tnh cht HS: Nu cc tnh cht ho hc ca ho hc ca kim loi (sau GV chiu kim loi: ln mn hnh). - Tc dng vi phi kim;

- Tc dng vi dung dch axit; - Tc dng vi dung dch mui.


GV: Yu cu HS vit dy hot ng HS: Vit dy hot ng ho hc ca ho hc ca mt s kim loi (GV chiu mt s kim loi: K, Na, Mg, Al, Zn, ln mn hnh). Fe, Pb, H, Cu, Ag, Au.

Gi HS nu ngha ca dy hot ng * ngha ca dy hot ng ho hc ho hc ca kim loi (GV chiu ln ca kim loi: mn hnh) - Mc hot ng ho hc ca cc kim loi gim dn t tri qua phi. - Kim loi ng trc Mg (K, Na, Ba, Ca...) phn ng vi nc iu kin thng. 182

- Kim loi ng trc H phn ng vi mt s dung dch axit (HCl, H2SO4 long...). - Kim loi ng trc (tr Na, Ba, Ca,K...) y c kim loi ng sau ra khi dung dch mui.
GV: Chiu cu hi ln mn hnh .

Cc em hy vit phng trnh ho hc HS: Vit phng trnh ho hc: minh ho cho cc phn ng sau: * Kim loi tc dng c vi phi kim - Clo - oxi - Lu hunh. * Kim loi tc dng vi nc. * Kim loi tc dng vi dung dch axit. * Kim loi tc dng vi phi kim
Fe3O4 3Fe + 2O2 t
O

Cu + Cl2 t CuCl2
Na2S. 2Na + S t
O

* Kim loi tc dng vi nc: 2K + 2H2O 2KOH + H2 * Kim loi tc dng vi dung dch axit: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2

* Kim loi tc dng vi dung dch * Kim loi tc dng vi dung dch mui. mui: (GV chiu cu hi trn mn hnh) Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 +2Ag 2. Tnh cht ho hc ca kim loi nhm v st c g ging nhau v khc nhau

GV: Chiu cu hi mc 2 ln mn HS: Tho lun nhm. hnh v yu cu cc nhm HS tho lun : - So snh c tnh cht ho hc ca nhm v st. - Vit c cc phng trnh phn ng minh ho.

183

GV: Chiu kin ca cc nhm HS ln a) Tnh cht ho hc ging nhau: mn hnh. - Nhm, st c nhng tnh cht ho hc ca kim loi.

- Nhm, st u khng tc dng vi HNO3 c ngui v H2SO4 c ngui, b) Tnh cht ho hc khc nhau: - Nhm c phn ng vi kim, cn st th khng tc dng vi kim. - Trong cc hp cht, nhm ch c ho tr III, cn st c c hai ho tr II v III.
GV: Yu cu HS lm bi luyn tp 1 (GV chiu bi tp ln mn hnh). Bi tp 1: Vit cc phng trnh ho hc biu din s chuyn ha sau y:
Al2(SO4)3 2 AlCl3 a) Al 1 3 4 Al(OH)3 Al2O3 5 Al 6 Al2O3 7 Al(NO3)3

b)

1 4

FeCl2 2 Fe(OH)2 3 FeSO4 FeCl3 5 Fe(OH)3 6 Fe2O3

Fe
7 Fe 8 Fe3O4 GV: Chiu bi lm ca HS ln mn HS: Lm bi tp vo v: hnh v gi cc HS khc nhn xt. a)

1) 2Al + 3 H2SO4 Al2(SO4)3 +3H2 2) Al2(SO4)3 +3BaCl2 3BaSO4 + 2AlCl3 3) AlCl3 +3KOH Al(OH)3 +3KCl 4) 2Al(OH)3 t Al2O3 + 3H2O 4Al + 3O2 5) 2Al2O3
in phn nng chy
O

184

6) 4Al +3O2 2Al2O3 7) Al2O3 +6HNO3 2Al(NO3)3 + 3 H2O b) 1) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 2) FeCl2 +2NaOH Fe(OH)2 +2NaCl 3) Fe(OH)2 + H2SO4 FeSO4 +2 H2O 4) 2Fe + 3Cl2 t 2FeCl3 5) FeCl3 + 3KOH Fe(OH)3 +3KCl
Fe2O3 +3 H2O 6) 2Fe(OH)3 t 2Fe +3 H2O 7) Fe2O3 +3H2 t
O O O

8) 3Fe + 2O2 t Fe3O4


GV: Chiu ln mn hnh bng sau v 3. Hp kim ca st: thnh phn, pht cc b ba cho nhm HS. tnh cht v sn xut gang, thp
Gang Thnh phn Tnh cht Sn xut Thp

GV: Cc em hy dn nhng tm ba vo bng trn cho ph hp.

(GV dng bng ph hoc yu cu HS HS: Cc nhm tho lun dn ba (1 k sn bng vo kh giy A2) 2 pht) hoc tho lun in cc Hoc c th cho HS t in cc ni phn thnh phn, tnh cht, cch sn dung c trong bng cho ph hp m xut gang, thp vo bng cho ph hp. khng cn dng b ba.

185

Bng sau khi c HS in dy nh sau: Gang L hp kim ca st v cacbon vi mt s nguyn t khc, trong hm lng cacbon t 2 5% Gin, khng rn, khng dt mng c Trong l cao Nguyn tc: dng CO kh cc oxit st nhit cao Fe2O3 +3CO Thp L hp kim ca st vi cacbon v mt s nguyn t khc. Trong hm lng cacbon <2% n hi, do (c th rn, dt mng, ko si c), cng Trong l luyn thp Nguyn tc: oxi ho cc nguyn t C, Mn, Si, P... c trong gang

Thnh phn

Tnh cht

Sn xut

t 2Fe
FeO + C + 3CO2

t Fe + CO

4. S n mn kim loi v bo v kim loi khng b n mn GV: Chiu ln mn hnh cc cu hi HS: Tr li cc cu hi (cc HS khc sau v yu cu HS tr li ln lt: b sung).

- Th no l s n mn kim loi? - Nhng yu t nh hng n s n mn kim loi ? - Ti sao phi bo v kim loi khng b n mn ? - Nhng bin php bo v kim loi khng b n mn ? Hy ly v d minh ho. (GV c th chun b trc chiu phn cu tr li ln mn hnh sau khi HS tr li v b sung) 186

Hot ng 2 II. bi tp (20 pht) GV: Chiu bi luyn tp 2 (trong phiu hc tp) ln mn hnh. Bi tp 2: C cc kim loi Fe, Al, Cu, HS: Lm bi tp vo v: Ag Hy cho bit trong cc kim loi a) Nhng kim loi tc dng c vi trn, kim loi no tc dng c vi: dung dch HCl l: Fe, Al: a) Dung dch HCl Phng trnh:

b) Dung dch NaOH c) Dung dch CuSO4 d) Dung dch AgNO3.

Fe + 2HCl FeCl2 + H2 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2

b) Nhng kim loi tc dng c vi Vit cc phng trnh phn ng xy dung dch NaOH l: Al ra. 2Al + 2NaOH +2H2O 2NaAlO2 + 3H2 c) Nhng kim loi tc dng c vi dung dch CuSO4 l: Al, Fe Phng trnh: 2Al + 3 CuSO4 Al2(SO4)3 +3Cu Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu d) Nhng kim loi tc dng c vi dung dch AgNO3 l: Al, Fe, Cu. Phng trnh: Al +3 AgNO3 Al(NO3)3 +3Ag Fe +2 AgNO3 Fe(NO3)2 +2Ag Cu + 2 AgNO3 Cu(NO3)2 +2Ag
GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh, yu cu HS gii thch v gi cc HS khc nhn xt. GV: Yu cu HS lm bi tp 3:

187

Bi tp 3: Ho tan 0,54 gam mt kim loi R (c ho tr III trong hp cht) bng 50 ml dung dch HCl 2M. Sau phn ng thu c 0,672 lt kh ( ktc).

HS: Lm bi tp 3:

Phng trnh: 2R + 6HCl 2RCl3 +3H2 0,672 V = = 0,03 (mol) n H2 = 22,4 22,4

Theo phng trnh: b) Tnh nng mol ca dung dch n H2 2 0,03 2 nR = = = 0,02 (mol) thu c sau phn ng 3 3 (GV c th gi HS lm tng bc, M = m = 0,54 =27 R 0,02 n ng thi GV chiu tng phn bi gii ln mn hnh) Vy R l Al b) nHCl = (u bi) CM V = 2 0,05 = 0,1 (mol) nHCl = (phn ng) = 2 n H 2 = 2 0,03 = 0,06 (mol) nHCl = 0,1 - 0,06 = 0,04 (mol) n AlCl3 = nAl = 0,02 (mol) CM AlCl 3 = CM HCl d =
GV: Nhn xt v chm im. Hot ng 3 Dn d - Ra bi tp v nh (2 pht) GV: Dn d HS chun b cho bui thc hnh.

a) Xc nh kim loi R

0,02 n = 0,4 M = V 0,05


n 0,04 = 0,8 M = V 0,05

Ra bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 SGK trang 69.

188

Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Vit cc phng trnh ho hc biu din s chuyn ha sau y:

a) Al 1 Al2(SO4)3 2 AlCl3 3 Al(OH)3 4 Al2O3


5 Al 6 Al2O3 7 Al(NO3)3

b) Fe 1 FeCl2 2 Fe(OH)2 3 FeSO4


4

FeCl3 5 Fe(OH)3 6 Fe2O3 7 Fe 8 Fe3O4


Bi tp 2: C cc kim loi Fe, Al, Cu, Ag. Hy cho bit trong cc kim loi trn, kim loi no tc dng c vi:

a) Dung dch HCl b) Dung dch NaOH c) Dung dch CuSO4 d) Dung dch AgNO3. Vit cc phng trnh phn ng xy ra.
Bi tp 3: Ho tan 0,54 gam mt kim loi R (c ho tr III trong hp cht) bng 50 ml dung dch HCl 2M. Sau phn ng thu c 0,672 lt kh ( ktc)

a) Xc nh kim loi R b) Tnh nng mol ca dung dch thu c sau phn ng.

Tit 29

Thc hnh: tnh cht ho hc ca nhm v st

a. Mc tiu

Khc su kin thc ho hc ca nhm v st. Tip tc rn luyn k nng thc hnh ho hc, kh nng lm thc hnh ho hc. Rn luyn thc cn thn, kin tr trong hc tp v thc hnh ho hc. 189

b. Chun b ca gv v hs

GV: Chun b dng c, ho cht HS lm thc hnh theo nhm gm:

Dng c: - n cn - Gi st + kp st - ng nghim - Gi ng nghim - Nam chm.

Ho cht: - Bt nhm (ng trong l c nt c nhiu l nh) - Bt st - Bt luhunh - Dung dch NaOH.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. Tin hnh th nghim 1. Th nghim 1: Tc dng ca nhm vi oxi (6 pht) GV: n nh t chc, nu qui nh ca bui thc hnh v kim tra s chun b. HS: Lm th nghim theo s hng Rc nh bt nhm trn ngn la n dn ca GV. cn. GV: Cc em hy nhn xt hin tng HS: Nhn xt hin tng v vit v vit phng trnh phn ng ho hc phng trnh phn ng. gii thch (quan st k trng thi, mu sc ca cht to thnh). GV: Hng dn HS lm th nghim 1:

190

Hot ng 2 2. th nghim 2: Tc dng ca st vi lu hunh (10 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim. HS: Lm th nghim theo nhm

- Ly mt tha nh hn hp bt st v bt lu hunh (theo t l 7:4 v khi lng) vo ng nghim. - un nng ng nghim trn ngn la n cn.
GV: Yu cu HS quan st hin tng. Cho bit mu sc ca st, lu hunh, hn hp bt st v lu hunh v ca cht to thnh sau phn ng.

GV c th hng dn HS dng nam HS: Nu hin tng: chm ht hn hp trc v sau phn Trc th nghim: ng n thy r s khc nhau v tnh - Bt st c mu trng xm, b nam cht ca cc cht tham gia phn ng chm ht. v sn phm - Bt lu hunh: c mu vng nht. - Khi un hn hp trn ngn la n cn: hn hp chy nng , phn ng to nhiu nhit. - Sn phm to thnh khi ngui l cht rn mu en, khng c tnh nhim t (khng b nam chm ht). Phng trnh:
FeS Fe + S t
O

Hot ng 3 3.th nghim 3: Nhn bit mi kim loi Al, Fe c ng trong 2 l khng dn nhn (16 pht) GV: Nu vn :

191

C hai l khng dn nhn ng 2 kim loi (ring bit): Al, Fe Em hy nu cch nhn bit ?
GV: Gi HS nu cch lm. HS: Nu cch lm:

- Ly mt t bt kim loi Al, Fe vo 2 ng nghim 1 v 2. - Nh 4 git dung dch NaOH vo tng ng nghim.
GV: Yu cu HS tin hnh th HS: Tin hnh th nghim, quan st, nghim. gii thch v vit phng trnh phn ng (nu i tng HS l HS gii). GV: Gi i din HS bo co kt qu, HS: Bo co kt qu th nghim v gii thch v vit phng trnh ho gii thch, vit phng trnh phn ng. hc. Hot ng 4 Cng vic cui bui thc hnh (13 pht) GV: Hng dn HS thu dn ho cht, ra ng nghim, thu dn dng c,v sinh phng th nghim. GV: Nhn xt bui thc hnh v II. Vit bn tng trnh hng dn HS lm tng trnh theo HS vit tng trnh theo mu. mu.

192

Tit 30-31
a. Mc tiu

n tp hc k I

1. Kin thc

Cng c, h thng ho kin thc v tnh cht ca cc hp cht v c, kim loi HS thy c mi quan h gia n cht v hp cht v c.
2. K nng

T tnh cht ho hc ca cc cht v c, kim loi, bit thit lp s bin i t kim loi thnh cc cht v c v ngc li, ng thi xc nh c cc mi lin h gia tng loi cht. Bit chn ng cc cht c th lm v d v vit cc phng trnh ho hc biu din s bin i gia cc cht. T cc bin i c th rt ra c mi quan h gia cc loi cht.

b. Chun b ca gv v hs

GV:

My chiu, giy trong, bt d. H thng cu hi, bi tp.

HS: n tp cc kin thc hc trong hc k I.


c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. kin thc cn nh 1. S chuyn i kim loi thnh cc loi hp cht v c (10 pht) GV: Nu mc tiu ca tit n tp v HS: Nghe. cc ni dung kin thc cn c luyn tp trong tit ny (GV chiu ln mn hnh).

193

GV: Yu cu HS cc nhm tho HS: Tho lun nhm. lun ni dung sau:

- T kim loi c th chuyn ho thnh nhng loi hp cht no? Vit s cc chuyn ho . - Vit phng trnh ho hc minh ho cho cc dy chuyn ho m cc em lp c. GV: Chiu ln mn hnh cc s chuyn ho kim loi thnh cc hp cht v c (ca HS) v yu cu cc em ln lt vit phng trnh phn ng minh ho. a) Kim loi mui: GV: Gi mt HS nu v d:
GV: Em hy vit phng trnh ho hc minh ho. HS: Nu v d:

Zn ZnSO4 Cu CuCl2 Zn + H2SO4 ZnSO4 +H2 Cu +Cl2 t CuCl2


O

b) Kim loi baz mui1 mui2 GV: Gi HS nu v d v vit cc HS: Nu v d phng trnh ho hc minh ho Na 1 NaOH 2 Na2SO4
3 NaCl

Phng trnh: 1) 2Na+2H2O 2NaOH + H2 2) 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 +2H2O 3) Na2SO4 +BaCl2 2NaCl +BaSO4
GV: Lm tng t nh vy i vi cc s chuyn ho cn li.

194

c) Kim loi oxit baz baz


mui1 mui2

HS: V d:

c) Ba 1 BaO 2 Ba(OH)2
3 BaCO3 4 BaCl2

Phng trnh ha hc: 1) 2Ba+O2 2BaO 2) BaO+ H2O Ba(OH)2 3) Ba(OH)2 +CO2 BaCO3 +H2O d) Kim loi oxit baz mui1 baz mui2 mui3 4) BaCO3 +2HCl BaCl2 + H2O + CO2 HS: ly v d:
CuO 2 CuSO4 3 Cu 1 5 4 Cu(NO3)2 Cu(OH)2 CuCl2 Phng trnh:

2CuO 1) 2Cu +O2 t 2) CuO +H2SO4 CuSO4 +H2O 3) CuSO4+2KOH Cu(OH)2 +K2SO4 4) Cu(OH)2+2HCl CuCl2+2H2O 5) CuCl2 +2AgNO3 Cu(NO3)2+2AgCl

2. S chuyn i cc loi hp cht v c thnh kim loi (10 pht) GV: Cho cc nhm HS tho lun HS: Tho lun nhm: vit cc s chuyn ho cc hp Cc s chuyn ho cc hp cht v cht v c, thnh kim loi (ly v d c thnh kim loi minh ho v vit phng trnh ho a) Mui kim loi hc) V d: CuCl2 Cu Phng trnh: CuCl2 +Fe Cu +FeCl2 b) Mui baz oxit baz kim loi V d: Fe2(SO4)3 1 Fe(OH)3 2 Fe2O3
3 Fe

195

Phng trnh: 1) Fe2(SO4)3+6KOH 2 Fe(OH)3 +3K2SO4 2) 2Fe(OH)3 t Fe2O3 +3H2O


O

3) Fe2O3+3CO t 2Fe +3CO2 c) Baz mui kim loi V d: Cu(OH)2 1 CuSO4 2 Cu Phng trnh: 1) Cu(OH)2+H2SO4 CuSO4+2H2O 2) 3 CuSO4 +2Al Al2(SO4)3 +3Cu d) Oxit baz kim loi V d: CuO Cu Phng trnh:
O

CuO + H2 t Cu +H2O
O

GV: Chiu ln mn hnh s chuyn ho m HS vit (c th chiu ln lt tng s ri cho HS c lp nhn xt). Hot ng 2 II. bi tp (24 pht) GV: Chiu bi luyn tp s 1 (phiu hc tp) ln mn hnh ri yu cu HS lm bi tp vo v. Bi tp 1: Cho cc cht sau: CaCO3, HS: Lm bi tp 1 vo v FeSO4, H2SO4, K2CO3, Cu(OH)2, MgO

- Gi tn, phn loi cc cht trn - Trong cc cht trn cht no tc dng vi: 196

a) Dung dch HCl b) Dung dch KOH c) Dung dch BaCl2. Vit cc phng trnh phn ng xy ra.
GV: C th hng dn HS lm bi tp bng cch k bng

(Nu cn, GV gi HS nhc li cc tnh cht ca axit, dung dch baz, dung dch mui GV chiu ln mn hnh HS vit cc phng trnh phn ng cho v ng)

Tc dng TT Cng thc Phn loi Tn gi vi dung dch HCl 1 2 3 CaCO3 FeSO4 H2SO4 K2CO3 Cu(OH)2 MgO Mui khng tan Mui tan axit Mui tan baz khng tan oxit baz canxi cacbonat St (II) sunfat axit sunfuric kali cacbonat ng (II) hiroxit magie oxit x x x x x x x x x Tc dng vi dung dch KOH Tc dng vi dung dch BaCl2

4 5 6

a) Cc cht tc dng vi dung dch HCl: CaCO3, K2CO3 Cu(OH)2 MgO Phng trnh: 197

1) CaCO3 +2HCl CaCl2 +H2O+ CO2


GV: Chiu bi lm ca mt s HS 2) K2CO3 +2HCl 2KCl+H2O+CO2 ln bng v t chc c lp nhn 3) Cu(OH)2+2HCl CuCl2+2H2O xt. 4) MgO+2HCl MgCl2 +H2O

b) Cc cht tc dng c vi dung dch KOH l: FeSO4, H2SO4 Phng trnh: 5) FeSO4 +2KOH Fe(OH)2 +K2SO4 6) H2SO4 +2KOH K2SO4 +2H2O c) Cc cht tc dng c vi dung dch BaCl2 l: FeSO4 , H2SO4 , K2CO3 Phng trnh: 7) FeSO4 +BaCl2 FeCl2+BaSO4 8) H2SO4 +BaCl2 2HCl + BaSO4 9) K2CO3 +BaCl2 2KCl +BaCO3
GV: Chiu bi luyn tp 2 ln mn hnh: Bi tp 2: Ho tan hon ton 4,54 gam hn hp gm Zn, ZnO bng 100ml dung dch HCl 1,5M. Sau phn ng thu c 448 cm3 kh ( ktc)

a) Vit cc phng trnh phn ng xy ra. b) Tnh khi lng ca mi cht c trong hn hp ban u. c) Tnh nng mol ca cc cht c trong dung dch khi phn ng kt thc (gi thit rng th tch ca 198

dung dch sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca a) dung dch axit).
GV: Gi mt HS ln vit phng HS: vit phng trnh phn ng: trnh phn ng v i s liu trn Zn +2HCl ZnCl2 +H2 (1) bng, cc HS lm bi tp vo v. ZnO + 2HCl ZnCl2 + H2O (2)

b) i s liu: nHCl=CM V =1,5 0,1 = 0,15 (mol) i 448 cm3 kh = 0,448 (lt) 0,448 V = = 0,02 (mol) n H2 = 22,4 22,4
GV: Gi HS so snh sn phm ca phn ng 1 v 2. T , bit s dng s mol H2 tnh ra s mol Zn Gi HS lm tip phn b. HS: Theo phng trnh 1:

nZn = n H2 = 0,02 (mol)


mZn= n M = 0,02 65 =1,3 (gam) mZnO= mhn hp - mZn

= 4,54 -1,3 = 3,24 (gam)


GV: Gi mt HS nu phng hng c) Dung dch sau phn ng c ZnCl2 v lm phn c. Sau GV yu cu HS c th c HCl d. c lp lm bi tp vo v. GV: Chiu bi lm phn c ca mt Theo phng trnh 1: s HS ln mn hnh v gi HS khc nHCl phn ng = 2 n H = 2 0,0 2 2 nhn xt. = 0,04 (mol) n ZnCl 2 (1) = nZn = 0,02 (mol)

199

Theo phng trnh 2: m 3,24 nZnO = = 0,04 (mol) = M 81 n ZnCl 2 (2) = nZnO = 0,04 (mol) nHCl (2) = 2 nZnO = 2 0,04 = 0,08 (mol) nHCl phn ng = nHCl (1) + nHCl (2) = 0,04 + 0,08 = 0,12 (mol)
dung dch sau phn ng c HCl d

nHCl d = 0,15 - 0,12 = 0,03 (mol) n ZnCl 2 = 0,02 + 0,04 = 0,06 (mol) C H Cl d = n 0,03 = 0,3M = V 0,1

C M ZnCl =
2

n 0,06 = = 0,6 ( M ) V 0,1

GV: Cht li cch lm bi tp hn hp (c dng nh bi tp va lm). Hot ng 3 (1 pht) GV: Dn d HS n tp chun b kim tra hc k.

Ra bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 SGK trang 72


Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Cho cc cht sau: CaCO3, FeSO4, H2SO4, K2CO3, Cu(OH)2, MgO

Gi tn, phn loi cc cht trn Trong cc cht trn cht no tc dng vi: a) Dung dch HCl b) Dung dch KOH c) Dung dch BaCl2

200

Vit cc phng trnh phn ng xy ra. Bi tp 2: Ho tan hon ton 4,54 gam hn hp gm Zn, ZnO bng 100ml dung dch HCl 1,5M. Sau phn ng thu c 448 cm3 kh ( ktc). a) Vit cc phng trnh phn ng xy ra. b) Tnh khi lng ca mi cht c trong hn hp ban u. Tnh nng mol ca cc cht c trong dung dch khi phn ng kt thc (gi thit rng th tch ca dung dch sau phn ng thay i khng ng k so vi th tch ca dung dch axit)

Chng III - phi kim. s lc v bng tun hon

cc nguyn t ho hc

Tit 32

Tnh cht ca phi kim

a. Mc tiu

1. Kin thc

Bit mt s tnh cht vt l ca phi kim. Bit nhng tnh cht ha hc ca phi kim. Bit c cc phi kim c mc hot ng ha hc khc nhau.

2, K nng

Bit s dng nhng kin thc bit rt ra cc tnh cht vt l v tnh cht ha hc ca phi kim. Vit c cc phng trnh th hin tnh cht ha hc ca phi kim.

b. Chun b ca gv v hs GV:

Dng c: - ng l thu tinh c nt nhm ng kh clo. 201

- Dng c iu ch hiro (ng nghim c nt, c ng dn kh kh, gi st, ng vut nhn).

Ho cht - Ho cht iu ch H2 - Clo ( c thu vo l c nt) - Qu tm.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. tnh cht vt l ca phi kim (10 pht) GV: Yu cu HS c k SGK v tm HS: Tm tt tnh cht vt l ca phi tt vo v. Sau , GV gi mt HS kim: tm tt. * iu kin thng, phi kim tn ti

c ba trng thi - Trng thi rn: C, S, P... - Trng thi lng: Br2... - Trng thi kh: O2, Cl2, N2... * Phn ln cc nguyn t phi kim khng dn in, dn nhit v c nhit nng chy thp - Mt s phi kim c nh: Cl2, Br2, I2...
Hot ng 2 II. tnh cht ho hc ca phi kim (25 pht) GV: t vn : t lp 8 n nay cc HS: Cc nhm tho lun vit em c lm quen vi nhiu phn phng trnh. ng ha hc trong c s tham gia (HS c th vit vo bng ph hoc phn ng ca phi kim. giy A2 dn ln bng) GV yu cu HS tho lun nhm vi ni dung: Vit tt c cc phng trnh phn ng m em bit trong

202

c cht tham gia phn ng l phi kim.


GV: Yu cu HS dn cc phng trnh phn ng m nhm mnh vit c ln bng. GV: Hng dn cc em sp xp, phn loi cc phng trnh phn ng theo cc tnh cht ca phi kim.

(Nu i tng HS khng gii, GV c HS: Sp xp v phn loi cc phng th lit k cc tnh cht ho hc ca trnh phn ng theo cc tnh cht ca phi kim, sau yu cu HS gn phi kim. nhng phng trnh ho hc m nhm mnh vit vi cc tnh cht cho ph hp) 1. Tc dng vi kim loi * Nhiu phi kim tc dng vi kim loi to thnh mui:
t 2Na + Cl2 2NaCl
O

(r)

(k)
tO

(r)

2Al + 3S Al2S3
(r) (r) (r)

* Oxi tc dng vi kim loi to thnh oxit: 3Fe +2O2 Fe3O4 2ZnO + O2 2ZnO
2. Tc dng vi hiro
tO tO

* Oxi tc dng vi hiro 2H2 + O2 2H2O * Clo tc dng vi hiro. 203


tO

GV: Ring tnh cht tc dng vi HS: Quan st th nghim. hiro GV b sung tnh cht clo tc dng vi hiro. Sau GV lm th nghim theo cc bc sau:

- Gii thiu bnh kh clo HS quan st. - Gii thiu dng c iu ch hiro (cc em c lm quen t lp 8). - GV iu ch H2 sau t kh H2 v a hiro ang chy vo l ng kh clo. - Sau phn ng, cho mt t nc vo l, lc nh, ri dng qu tm th. GV: Gi HS nhn xt hin tng. HS: Nhn xt hin tng: - Bnh kh clo ban u c mu vng lc. - Sau khi t hiro trong bnh kh clo th mu vng lc ca kh bin mt, (bnh kh tr v khng mu).
GV: V sao giy qu tm ho .

- Giy qu tm ha . HS: Tr li: Giy qu tm ho v dung dch c to thnh c tnh axit. HS: Ghi vo v phn nhn xt: Kh clo phn ng mnh vi hiro to thnh kh hiro clorua khng mu, kh ny tan trong nc to thnh axit clohiric (lm cho qu tm ho ).

GV: Thng bo phn nhn xt.

GV: Hng dn v yu cu HS vit HS: Vit phng trnh phn ng phng trnh phn ng, ghi li trng 2H2 + Cl2 2HCl (k) (k) (k) thi, mu sc ca cc cht.
(khng mu) (vng lc) (khng mu)

204

GV: Thng bo:

Ngoi ra nhiu phi kim khc nh C, S, Br2... tc dng vi hiro cng to thnh hp cht kh.
GV: Yu cu HS rt ra nhn xt. HS: Nu nhn xt:

Phi kim phn ng vi hiro to thnh hp cht kh.


GV: C th gi HS m t li hin 3. Tc dng vi oxi: O tng ca phn ng t lu hunh S + O2 t SO2 (r) (k) (k) trong oxi v ghi trng thi, mu sc (mu vng) (khng mu) (khng mu) ca cc cht trong phn ng.

4P + 5O2
(r) () (k)

2P2O5
(r) (trng)

(khng mu)

4. Mc hot ng ho hc ca phi kim GV: Thng bo: HS: Nghe ging v ghi bi.

Mc hot ng ho hc ca phi kim c xt cn c vo kh nng v mc phn ng ca phi kim vi kim loi v hiro.
GV: Gii thiu:

- Phi kim hot ng mnh v d: F2, O2, Cl2.... - Phi kim hot ng yu hn: S, P, C, Si...
Hot ng 3 Luyn tp cng c (9 pht) GV: Yu cu HS lm bi tp trong phiu hc tp:

205

Bi tp 1: Vit cc phng trnh phn ng biu din chuyn ho sau:


1

H 2S

S 2 SO2 3 SO3 4 H2SO4


7

FeS 8 H2S

K2SO4
6

BaSO4
GV: Gi HS cha bi tp trn bng. HS: Lm bi tp vo v:
H2S 1) S + H2 t
O

2) S + O2 t SO2
2SO3 3) 2SO2 + O2 t
V2 O 5
O

4) SO3 + H2O H2SO4 5) 2KOH + H2SO4 K2SO4 + 2H2O 6) K2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2KCl 7) Fe + S t FeS 8) FeS + H2SO4 FeSO4 + H2S
(long)
O

GV: Gi cc HS khc nhn xt. Bi tp 2: Hn hp A gm 4,2 gam bt st v 1,6gam bt lu hunh. Nung hn hp A trong iu kin khng c khng kh, thu c cht rn B. Cho dung dch HCl d tc dng vi cht rn B, thu c hn hp kh C.

a) Vit cc phng trnh phn ng. b) Tnh thnh phn phn trm (v th tch ca hn hp kh C). 206

GV: Gi mt HS xc nh phng HS: Nu phng hng lm bi: hng lm bi. - Tnh s mol ca st v lu hunh.

- Xc nh xem cht no phn ng ht, cht no d? - Vit cc phng trnh phn ng v xc nh thnh phn (nh tnh) ca cht rn B, hn hp kh C.
GV: Yu cu HS lm bi theo cc HS: Lm bi tp bc trn (GV gi mt HS lm bi m 4,2 nFe = = = 0,075 (mol) trn bng). M 56 m 1,6 = = 0,05 (mol) nS = M 32

Phng trnh:
FeS Fe + S t
O

(1)

Theo phng trnh 1 v theo s mol ca cc cht m u bi cho th phn ng trn: st d nFe phn ng = nFeS = nS = 0,05 (mol) nFe d = 0,075 - 0,05 = 0,025 (mol) - Cht rn B gm Fe v FeS - Cho cht rn B tc dng vi dung dch HCl d th hn hp B phn ng ht Fe + 2HCl FeCl2 + H2 FeS + 2HCl FeCl2 + H2S - Hn hp C gm H2, H2S - Theo phng trnh phn ng (2): n H2 = nFe d = 0,025 (mol) Theo phng trnh 3: n H 2 S = nFeS = 0,05 (mol) 207 (2) (3)

- i vi cc cht kh ( cng mt iu kin) t l v s mol v t l th tch bng nhau.


Thnh phn phn trm (v th tch) ca mi kh trong hn hp kh C l: 0,025 100% %H2 = 0,025 + 0,05

= 33,33% %H2S = 100% - 33,33% = 66,67%.


GV: Gi cc HS khc nhn xt GV chm im. Hot ng 4 (1 pht) GV: ra bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 SGK trang 76. Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Vit cc phng trnh phn ng biu din chuyn ho sau: i tp 1: Vit cc phng trnh phn ng biu din chuyn ho sau: H 2S
1

S 2 SO2 3 SO3 4 H2SO4 5 K2SO4 6 BaSO4


7

FeS 8 H2S
Bi tp 2: Hn hp A gm 4,2 gam bt st v 1,6gam bt lu hunh. Nung hn hp A trong iu kin khng c khng kh, thu c cht rn B. Cho dung dch HCl d tc dng vi cht rn B, thu c hn hp kh C.

a) Vit cc phng trnh phn ng. b) Tnh thnh phn phn trm (v th tch) ca hn hp kh C.

208

Tit 33

clo

K hiu ho hc: Cl Nguyn t khi: 35,5 Cng thc phn t: Cl2

a. Mc tiu

1. Kin thc

HS bit c tnh cht vt l ca clo: - Kh mu vng lc, mi hc, rt c. - Tan c trong nc hi nng hn khng kh.

HS bit c tnh cht ho hc ca clo: - Clo c mt s tnh cht ho hc ca phi kim: tc dng vi hiro to thnh cht kh, tc dng vi kim loi to thnh mui clorua. - Clo tc dng vi nc to thnh dung dch axit, c tnh ty mu, tc dng vi dung dch kim to thnh mui.

2. K nng

Bit d on tnh cht ho hc ca clo v kim tra d on bng cc kin thc c lin quan v th nghim ho hc. Bit cc thao tc tin hnh th nghim: ng tc dng vi kh clo, iu ch clo trong phng th nghim, clo tc dng vi nc, clo tc dng vi dung dch kim. Bit cch quan st hin tng, gii thch v rt ra kt lun. Vit c cc phng trnh ho hc minh ho cho tnh cht ho hc ca clo.

b. Chun b ca gv v hs

GV:

My chiu, giy trong, bt d. Chun b dng c, ho cht lm th nghim 1) Th nghim 1: tc dng ca clo vi nc 2) Th nghim 2: clo tc dng vi dung dch NaOH 209

Dng c: - Bnh thy tinh c nt - n cn - a thu tinh - Gi st - H thng ng dn kh - Cc thu tinh.

Ho cht: - MnO2 - Dung dch HCl c - Bnh kh Clo ( thu sn) - Dung dch NaOH - H2O.

c. tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra bi c HS 1: Nu cc HS1: Tr li l thuyt v ghi li gc tnh cht ho hc ca phi kim. bng phi (Lu li cho bi hc mi). GV: Gi HS 2 cha bi tp s 2, 4 HS2: Cha bi tp 2: SGK trang 76 Vit cc phng trnh phn ng:

1) S + O2 t SO2
CO2 2) C + O2 t
O

3) 2Cu + O2 2CuO 4) 2Zn + O2 2ZnO. * Phn loi cc oxit to ra: - SO2, CO2 l oxit axit. 210

Cc axit tng ng l: H2SO3, H2CO3 - CuO l oxit baz. Baz tng ng l Cu(OH)2 - ZnO l oxit lng tnh
baz tng ng l Zn(OH)2 axit tng ng l H2ZnO2.

GV: Gi cc HS khc nhn xt v b sung. HS3: Cha bi tp 4.

Vit cc phng trnh phn ng: a) H2 + F2 2HF b) 2H2 + O2 t 2H2O


FeS c) Fe + S t CO2 d) C + O2 t
O O

e) H2 + S t H2S.
GV: Gi cc HS khc nhn xt, b sung. Hot ng 2 I. tnh cht vt l (3 pht) GV: Chiu mc tiu ca tit hc ln mn hnh. GV: Cho HS quan st l ng clo, kt hp vi c SGK. Sau GV gi mt HS nu cc tnh cht vt l ca clo (c th cho HS tnh t khi ca clo vi khng kh bit c: clo nng gp HS: Nu cc tnh cht vt l ca clo: 2,5 ln khng kh). - Clo l cht kh, mu vng lc, mi hc.

211

- Clo nng gp 2,5 ln khng kh. - Tan c trong nc. - Clo l kh c.


Hot ng 3 II. tnh cht ho hc (18 pht) GV: t vn :

Liu clo c cc tnh cht ho hc ca phi kim m tit trc chng ta hc khng ? (cho HS xem li cc tnh cht ca phi kim m em HS 1 vit gc bng phi) (GV dng khong 1 2pht HS suy ngh)
GV: Thng bo:

Clo c nhng tnh cht ca phi kim (GV chiu li ln mn hnh). - Tc dng vi kim loi to thnh mui. - Tc dng vi hiro to thnh kh hiro clorua.
GV: Yu cu HS vit phng trnh HS: Vit phng trnh phn ng: phn ng cho cc tnh cht trn ca 1. Clo c nhng tnh cht ho hc clo. C ghi km trng thi, mu sc. ca phi kim khng? a) Tc dng vi kim loi:
2FeCl3 3Cl2 t
(k) (vng lc) (r) (nu )
O O

2Fe
(r)

Cu
(r) ()

+ Cl2 t
(k) (vng lc)

CuCl2
(r) (trng)

212

b) Tc dng vi hiro:

H2 + Cl2 2HCl
(k) (k) (k)

Kh hiro clorua tan nhiu trong nc to thnh dung dch axit.


GV: Cho HS xem bng hnh v th nghim ca st vi clo v hiro vi clo... GV: Gi mt HS nhc li kt lun. HS: Nu kt lun:

Clo c nhng tnh cht ho hc ca phi kim nh: tc dng vi hu ht cc kim loi, tc dng vi hiro... Clo l mt phi kim hot ng ho hc mnh.
GV: Chiu kt lun ln mn hnh GV: Lu : (chiu ln mn hnh) clo khng phn ng trc tip vi oxi. GV: t vn : Ngoi cc tnh cht ho hc ca phi kim; clo cn c nhng tnh cht ho 2. Clo cn c tnh cht ho hc no hc no khc? khc? (GV chiu mc ln mn hnh) a) Tc dng vi nc GV: Lm th nghim theo cc bc: HS: Quan st GV lm th nghim. - iu ch kh clo v dn kh clo vo cc ng nc. - Nhng mt mu giy qu tm vo dung dch thu c. gi HS nhn xt hin tng. (C th lm th nghim nh sau: HS: Nhn xt hin tng: nhanh nc vo bnh ng kh clo, - Dung dch nc clo c mu vng y nt, lc nh. Dng a thu tinh lc, mi hc. chm vo nc clo ri nh vo)

213

- Nhng giy qu tm vo dung dch thu c, giy qu tm chuyn sang mu , sau mt mu ngay.
GV: Gii thch (chiu ln mn hnh): HS: Nghe ging v ghi bi vo v.

Phn ng ca clo vi nc xy ra theo hai chiu: Cl2 + H2O


(k) (l)

HCl + HClO
(dd) (dd)

Nc clo c tnh ty mu do axit hipoclor (HClO) c tnh oxi ho mnh. V vy ban u qu tm chuyn sang , sau lp tc mt mu. GV: Nu cu hi: HS: Tho lun nhm. Vy khi dn kh clo vo nc xy ra hin tng vt l hay hin tng ho hc? (GV cho HS tho lun nhm, sau cho tt c cc nhm nu kin ca mnh. C th nu kin tri ngc nhau) Cui cng GV thng nht kin v HS: Thng nht kin cui cng nh chiu ln mn hnh sau: Dn kh clo vo nc xy ra c hin tng vt l, c hin tng ha hc. - Kh clo tan vo nc (hin tng vt l). - Clo phn ng vi nc to thnh cht mi l HCl v HClO (hin tng ho hc).
b) Tc dng vi dung dch NaOH GV: t vn : HS: Quan st th nghim (hoc lm th nghim theo nhm).

214

Clo c phn ng vi cht no na hay khng?


GV lm th nghim:

- Dn kh clo vo cc ng dung dch NaOH. - Nh 1 2 git dung dch va to thnh vo mu qiy qu tm (bc ny c th cho cc nhm HS t lm th nghim).
GV: Cho HS lm th nghim theo nhm nh sau: nhanh dung dch NaOH vo bnh ng kh clo y nt, lc nh. Dng a thu tinh chm vo dung dch thu c v nh vo giy qu tm. GV: Gi HS nu hin tng (GV HS: Nu hin tng: chiu ln mn hnh). - Dung dch to thnh khng mu.

- Giy qu tm mt mu.
GV: Da vo phn ng ca clo vi nc, GV hng dn HS vit phng trnh ho hc ca clo vi NaOH. c tn sn phm (sau khi HS vit phng trnh phn ng vo v v gi tn sn phm GV chiu ln mn HS: Clo phn ng vi dung dch hnh ). NaOH theo phng trnh phn ng: Cl2 + 2NaOH NaCl+NaClO + H2O
(k) (dd) (dd) (dd) (l) (vng lc) (khng mu)

Sn phm: NaCl: Natri clorua NaClO: Natri hipoclorit 215

Dung dch hn hp 2 mui NaCl, NaClO c gi l nc Gia_ven.


GV: Gii thch:

Dung dch nc Gia_ven c tnh ty mu v NaClO l cht oxi ho mnh (tng t nh HClO).
GV: Gi 1 HS nu li cc tnh cht ca clo. Hot ng 4 Luyn tp cng c (8 pht) GV: Chiu bi luyn tp 1, 2 ln mn hnh (yu cu HS lm bi tp). Bi tp 1: Vit cc phng trnh phn HS: Lm bi tp 1: ng ho hc v ghi y iu kin a) 2Al +3Cl t O 2AlCl3 2 khi cho clo tc dng vi: O b) Cu + Cl2 t CuCl2 a) Nhm O c) H2 + Cl2 t 2HCl b) ng

c) Hiro d) Nc e) Dung dch NaOH.


GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v nhn xt.

d) Cl2 + H2O HCl + HClO e) Cl2 + 2NaOH NaCl + NaClO + H2O

Bi tp 2: Cho 4,8 gam kim loi M HS: Lm bi tp 2, (c ho tr II trong hp cht) tc dng Phng trnh: va vi 4,48 lt kh clo ( ktc). O M + Cl2 t MCl2 Sau phn ng, thu c m gam mui. V 4,48 a) Xc nh kim loi M ? = = 0,2 (mol) a) n Cl 2 = 22,4 22,4 b) Tnh m? Theo phng trnh: nM= n Cl 2 = 0,2 (mol)

216

MM =

m 4,8 = = 24 (gam) n 0,2

Vy kim loi M l Mg Phng trnh:


MgCl2 Mg + Cl2 t
O

b) Theo phng trnh: n MgCl 2 = nMg = 0,2 (mol)


m MgCl 2 = n M = 0,2 95

= 19 (gam)
GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi cc HS khc nhn xt. Hot ng 5

Bi tp v nh: 3, 4, 5, 6, 11 SGK trang 80.


Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Vit cc phng trnh phn ng ho hc v ghi y iu kin khi cho clo tc dng vi:

a) Nhm b) ng c) Hiro d) Nc e) Dung dch NaOH. Bi tp 2: Cho 4,8 gam kim loi M (c ho tr II trong hp cht) tc dng va vi 4,48 lt kh clo ( ktc). Sau phn ng, thu c m gam mui. a) Xc nh kim loi M ? b) Tnh m?

217

Tit 34
a. Mc tiu

Clo (Tip)

1. Kin thc

HS bit c mt s ng dng ca clo HS bit c phng php: - iu ch kh clo trong phng th nghim: b dng c, ho cht, thao tc th nghim, cch thu kh.... - iu ch kh clo trong cng nghip: in phn dung dch NaCl bo ho c mng ngn.

2. K nng

Bit quan st s , c ni dung SGK ho hc 9.. rt ra cc kin thc v tnh cht, ng dng v iu ch kh clo.

b. Chun b ca gv v hs

GV:

My chiu, giy trong, bt d. Trang v: Hnh 3.4 phng to: s v mt s ng dng ca clo Bnh in phn ( in phn dung dch NaCl) Dng c, ho cht lm th nghim iu ch clo trong phng th nghim Dng c: - Gi st - n cn - Bnh cu c nhnh - ng dn kh - Bnh thu tinh c nt thu kh clo - Cc thu tinh ng dung dch NaOH c kh clo d.

218

Ho cht: - MnO2 (hoc KMnO4) - Dung dch HCl c - Bnh ng H2SO4 - Dung dch NaOH c.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh (15 pht) GV: Kim tra l thuyt: HS1: Tr li l thuyt.

Nu cc tnh cht ho hc ca clo. Vit cc phng trnh ho hc minh ho. Gi 2 HS ln cha bi tp 6, 11 SGK trang 81.
HS2: Cha bi tp 6 (SGK trang 81).

Dng giy qu tm m th. - Nu giy qu tm chuyn sang mu l kh HCl. - Nu qu tm b mt mu l kh clo. - Cn li l kh oxi.


HS3: Cha bi tp 11

Phng trnh ha hc:


2MCl3 2M +3Cl2 t
O

Gi s mol ca kim loi M l x mol Theo phng trnh: n MCl 3 = nM = x

219

Ta c: M x = 10,8 (gam) (1) (M + 35,5 3)x = 53,4 (gam) (2) Gii (1) v (2) ta c M = 27, vy kim loi M l nhm.
GV: Gi cc HS khc nhn xt. GV: C th cho HS gii bi tp 11 Cch 2 (bi tp 11) bng nhng cch khc. Nu cn thit Theo nh lut bo ton khi lng: th GV gi . m Cl 2 = m MCl 3 - mM

= 53,4- 10,8 = 42,6 (gam) 42,6 n Cl 2 (phn ng)= = 0,6 (mol) 71 Theo phng trnh: n Cl 2 2 0,6 2 = = 0,4 (mol) nM = 3 3 m 10,8 MM = = = 27 n 0,4 Vy M l Al.
Hot ng 2 III. ng dng ca Clo (5 pht) GV: Vo bi v gii thiu mc tiu ca tit hc ln mn hnh. GV: Treo tranh v (hnh 3.4) hoc HS: Nu cc ng dng ca clo: chiu ln mn hnh v yu cu HS - Dng kh trng nc sinh hot. nu nhng ng dng ca clo. - Ty trng vi si, bt giy.

- iu ch nc Gia-ven, clorua vi. - iu ch nha P.V.C, cht do, cht mu, cao su.
GV: C th hi HS:

220

V sao clo c dng ty trng vi si? Kh trng nc sinh hot...? Hoc: Nc Gia_ven, clorua vi c s dng trong i sng hnh ngy nh th no ?
Hot ng 3 IV. iu ch kh clo 1. iu ch clo trong phng th nghim (7 pht) GV: Gii thiu cc nguyn liu c * Nguyn liu: dng iu ch clo trong phng th - MnO2 (hoc KMnO4, KClO3...) nghim (GV chiu ln mn hnh). - Dung dch HCl c. GV: Lm th nghim iu ch clo * Cch iu ch: gi HS nhn xt hin tng. HS: Quan st GV lm th nghim. (GV chiu phng trnh phn ng ln HS: Quan st hin tng. mn hnh) Phng trnh:
MnCl2 + Cl2 MnO2 + 4HCl t
(en)
(vng lc)
O

+ H2O
GV: Gi HS nhn xt v cch thu kh HS: Nu cch thu kh clo: clo,vai tr ca bnh ng H2SO4 c. Thu bng cch y khng kh (t Vai tr ca bnh dung dch NaOH nga bnh thu, v kh clo nng hn c. C th thu kh clo bng cch y khng kh) nc khng? V sao? HS: Tr li:

Khng nn thu kh clo bng cch y nc v clo tan mt phn trong nc, ng thi c phn ng vi nc
HS: Bnh ng H2SO4 c lm kh kh clo.

221

Bnh ng dung dch NaOH c kh kh clo d sau khi lm th nghim (v clo c).
2. iu ch clo trong cng nghip (5 pht) GV: Gii thiu (ng thi chiu ln HS: Nghe ging v ghi bi: Trong mn hnh). cng nghip clo c iu ch bng phng php in phn dung dch NaCl bo ho (c mng ngn xp). GV: S dng bnh in phn dung dch NaCl lm th nghim (GV nh vi git phenolphtalein vo dung dch). GV: Gi mt HS nhn xt hin tng. HS: Nu hin tng:

- 2 in cc c nhiu bt kh thot ra. - Dung dch t khng mu chuyn sang mu hng.


GV: Hng dn HS d onsn phm HS: Vit phng trnh phn ng: dp (da vo mi ca kh thot ra, mu 2NaCl + 2H O 2NaOH 2 c mng ng n hng ca dung dch to thnh) v gi + Cl2 + H2 HS vit phng trnh phn ng. GV: Ni v vai tr ca mng ngn xp, sau lin h thc t sn xut Vit Nam (nh my ho cht Vit Tr, nh my giy Bi Bng....) Hot ng 4 V. Luyn tp cng c (12 pht) GV: Chiu bi luyn tp 1 ln mn hnh v yu cu HS lm bi tp. Bi tp 1: Hy hon thnh s HS: Lm bi tp 1: chuyn ho sau:

222

1) Cl2 +H2 t 2HCl


1 2

HCl
5

MnCl2 + Cl2 2) 4HCl +MnO2 t


(dd c)

+ H2 O
O

Cl2
4

2NaCl 3)Cl2 +2Na t


(k) (r) (r)

NaCl

4) in phn c mng ngn 2NaCl +2H2O 2NaOH +Cl2 + H2 5) HCl + NaOH NaCl + H2O
(dd) (dd) (dd) (l)

GV: Chiu bi lm ca HS ln mn hnh v gi HS nhn xt. GV: Yu cu HS lm bi luyn tp 2 (GV chiu ln mn hnh). Bi tp 2: Cho m gam mt kim loi R (c ho tr II) tc dng vi clo d. Sau phn ng, thu c 13,6 gam mui.

Mt khc, ho tan m gam kim loi R cn va 200 ml dung dch HCl 1M a) Vit cc phng trnh ho hc b) Xc nh kim loi R?
HS: Lm bi tp:

Phng trnh ha hc:


RCl2 R + Cl2 t
O

(1) (2)

R +2HCl RCl2 + H2 nHCl = 0,2 1 = 0,2 (mol)

223

* Theo phng trnh 2: n 0,2 nR= HCl = = 0,1 (mol) 2 2 V khi lng R 2 phn ng bng nhau nn nR (1) = nR (2) * Theo phng trnh 1: nR = n RCl 2 = 0,1 mol
ta c: m RCl 2 = n M = 0,1 (MR + 71) MR =

13,6 7,1 = 65 0,1

Vy R l Zn.
GV: Chiu bi lm ca mt s HS ln mn hnh, v hng dn HS tm ra cc cch gii khc. Hot ng 5 (1 pht) GV: Ra bi tp v nh: 7, 8, 9, 10 SGK trang 81 Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Hy hon thnh s chuyn ho sau (ghi r trng thi ca cc cht): Bi tp 2: Cho m gam mt kim loi R (c ho tr II) tc dng vi clo d. Sau phn ng, thu c 13,6 gam mui.

1 2

HCl
5

Mt khc, ho tan m gam kim loi R cn va 200 ml dung dch HCl 1M. a) Vit cc phng trnh ho hc b) Xc nh kim loi R ? 224

Cl2
4

NaCl

Tit 35

Cacbon
- K hiu ho hc: C - Nguyn t khi: 12

a. Mc tiu

1. Kin thc:

HS bit c:

n cht cacbon c ba dng th hnh chnh, dng hot ng ho hc nht l cacbon v nh hnh. S lc tnh cht vt l ca ba dng th hnh. Tnh cht ho hc ca cacbon: cacbon c mt s tnh cht ho hc ca phi kim. Tnh cht ho hc c bit ca cacbon l tnh kh nhit cao. Mt s ng dng tng ng vi tnh cht vt l v tnh cht ho hc ca cacbon.

2. K nng

Bit suy lun t tnh cht ca phi kim ni chung, d on tnh cht ho hc ca cacbon. Bit nghin cu th nghim rt ra tnh hp ph ca than g. Bit nghin cu th nghim rt ra tnh cht c bit ca cacbon l tnh kh.

b. Chun b ca gv v hs

GV: My chiu, giy trong, bt d.

Mu vt: - Than ch (v d: rut bt ch...) - Cacbon v nh hnh (than g, than hoa...)

Chun b dng c, ho cht lm cc th nghim: - Tnh hp ph ca than g 225

- Cacbon tc dng vi oxit kim loi - Cacbon chy trong oxi

Dng c: - Gi st - ng nghim - B ng dn kh - L thu tinh c nt (thu sn kh O2) - n cn - Cc thu tinh - Phu thu tinh - Mui st - Giy lc - Bng.

Ho cht: - Than g - Bnh O2 - H2O - CuO - Dung dch Ca(OH)2.

c. Tin trnh bi ging Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 Kim tra bi c - cha bi tp v nh(10 pht) GV: Kim tra l thuyt HS 1. HS: Tr li l thuyt.

Nu cch iu ch clo trong phng th nghim. Vit phng trnh ho hc.


GV: Gi HS 2 cha bi tp 10 SGK HS2: Cha bi tp s 10 trang 81.

226

Phng trnh: 2NaOH + Cl2 NaCl + NaClO+H2O V 1,12 = = 0,05 (mol) n Cl 2 = 22,4 22,4 Theo phng trnh: nNaOH = 2 n Cl 2 = 2 0,05 = 0.1 (mol)
V dung dch NaOH =

0,1 n = 0,1 (lit) = CM 1

* Dung dch sau phn ng c NaCl, NaClO: nNaCl = nNaClO = n Cl 2 = 0,05 (mol)
C M NaCl =

n 0,05 = 0,5 M = V 0,1

CM NaClO =
GV: Gi cc HS khc nhn xt, sa sai.

n 0,05 = 0,5M = V 0,1

Hot ng 2 I. Cc dng th hnh ca cacbon (5 pht) GV: Gii thiu v nguyn t cacbon, 1. Dng th hnh l g? gii thiu v dng th hnh (chiu lm HS: Nghe ging v ghi bi: mn hnh) Dng th hnh ca nguyn t l dng tn ti ca nhng n cht khc nhau do cng mt nguyn t ho hc to nn.

V d: Nguyn t oxi c 2 dng th hnh l oxi (O2) v ozon (O3).


GV: Gii thiu dng th hnh ca 2. Cacbon c nhng dng th hnh no? cacbon (chiu ln mn hnh)

227

cacbon

Kim cng

Than ch

Cacbon v nh hnh

GV: Yu cu cc HS in cc tnh HS: B sung y vo bng. cht vt l ca mi dng th hnh ca cacbon (sau GV chiu ln mn hnh).
cacbon

Kim cng - Cng, trong sut - Khng dn in

Than ch - Mm - Dn in

Cacbon v nh hnh - Xp, Khng dn in

GV: Nhn mnh:

Sau y, ta ch xt tnh cht ca cacbon v nh hnh.


Hot ng 3 II. tnh cht ca cacbon 1. Tnh hp ph (5 pht) GV: Hng dn HS lm th nghim: HS: Lm th nghim theo nhm.

- Cho mc chy qua lp bt than g. 228

Pha di c t mt chic cc thu tinh nh hnh 3.7 SGK trang 82.


GV: Gi i din 1 vi nhm HS nu HS: Nu hin tng: hin tng. - Ban u, mc c mu en(hoc xanh, tm...).

- Dung dch thu c trong cc thu tinh khng c mu.


GV: Qua hin tng trn cc em c HS: nhn xt: nhn xt g v tnh cht ca bt than Than g c tnh hp th cht mu en g? trong dung dch. (GV gi HS nu c ng t hp ph) GV: Gii thiu:

Bng nhiu th nghim khc, ngi ta nhn thy than g c kh nng gi trn b mt ca n cc cht kh, cht tan trong dung dch.
GV: Chiu ln mn hnh cu kt lun: HS: Ghi kt lun vo v. than g c tnh hp ph. GV: Gii thiu v than hot tnh v cc ng dng ca than hot tnh: dng lm trng ng, ch to mt n phng c... 2) Tnh cht ho hc (15 pht) GV: Thng bo: cacbon c tnh cht HS: Nghe ging. ho hc ca phi kim nh tc dng vi kim loi, hiro. Tuy nhin, iu kin xy ra phn ng rt kh khn cacbon l phi kim yu (GV chiu cu ny ln mn hnh).

229

Sau y l mt s tnh cht ho hc c nhiu ng dng trong thc t ca cacbon.


GV: Hng dn HS: a mt tn m a) Tc dng vi oxi vo bnh oxi gi mt HS nu HS: Hin tng tn m bng chy hin tng v vit phng trnh phn Phng trnh: ng o CO2 + Q C + O2 t
(r) (k) (k)

b) Cacbon tc dng vi oxit ca mt s kim loi GV: Lm th nghim: HS: Quan st th nghim.

- Trn mt t bt ng II oxit v than ri cho vo y ng nghim kh c ng dn kh sang mt cc cha dung dch Ca(OH)2. - t nng ng nghim .
GV: Gi HS nhn xt hin tng (HS HS: Nu hin tng: pht biu,GV chiu ln mn hnh). - Hn hp trong ng nghim chuyn dn t mu en sang mu .

- Nc vi trong vn c.
GV: HS:

- Cht rn c to thnh c mu l Cu. - Cht rn mi c sinh ra c mu l cht no? - Dung dch nc vi trong vn c, vy sn phm c kh CO2. GV: Em hy vit phng trnh phn HS: Vit phng trnh: ng, ghi r trng thi, mu sc ca cc 2CuO + C t 2Cu +CO2 (r) (r) (r) (k) cht.
(en) (en) () (khng mu)
O

- V sao nc vi trong vn c?

GV: Gii thiu:

230

nhit cao, cacbon cn kh c mt s oxit kim loi khc nh: PbO, ZnO, Fe2O3, FeO..... Lu : C khng kh c oxit ca cc kim loi mnh (t u dy hot ng ho hc n nhm).

(GV chiu ln mn hnh)


GV: Cc em hy lm bi luyn tp sau: Bi tp 1: Vit cc phng trnh phn ng ho hc xy ra khi cho cacbon kh ( nhit cao) cc oxit sau: HS: lm bi tp 1: O a) Oxit st t 3Fe +2CO2 a) Fe3O4 +2C t b) Ch (II) oxit O 2Pb+CO2 b) 2PbO+ C t c) St (III) oxit. O c) 2Fe2O3 +3C t 4Fe +3CO2
Hot ng 4 III. ng dng ca cacbon (4 pht)

GV: Cho HS t c SGK, sau gi HS: Nu cc ng dng ca cacbon HS nu cc ng dng ca cacbon (GV (kim cng, than ch, cacbon v nh chiu trn mn hnh). hnh)... Hot ng 5 Cng c - luyn tp (5 pht) GV: Gi mt HS nhc li ni dung HS: Nu cc ni dung chnh ca tit chnh ca bi. hc. GV: Chiu bi luyn tp 2 ln mn hnh. Bi tp 2: t chy 1,5 gam mt loi HS: Lm bi tp 2: than c ln tp cht khng chy trong a) Phng trnh: O oxi d. Ton b kh thu c sau phn CO2 (1) C + O2 t ng c hp th vo dung dch nc

231

vi trong d, thu c 10 gam kt ta

CO2 + Ca(OH)2 CaCO3+ H2O (2)

a) Vit cc phng trnh phn ng ho b) V Ca(OH)2 d nn kt ta thu hc. c l CaCO3 10 m b) Tnh thnh phn phn trm cacbon n = 0,1 (mol) = CaCO 3 = M 100 c trong loi than trn. Theo phng trnh 2: nCO 2 = n CaCO3 = 0,1 (mol) m nCO 2 (1)= nC (1) = nCO 2 = 0,1 (mol)

(2)

mC = 0,1 12 = 1,2 (gam) 1,2 %C = 100% = 80%. 1,5

GV: Chiu bi lm ca mt s HS ln mn hnh v gi cc HS khc nhn xt. Hot ng 6 (1 pht) GV: Ra bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 84. Ph luc: phiu hc tp Bi tp 1: Vit cc phng trnh phn ng ho hc xy ra khi cho cacbon kh ( nhit cao) cc oxit sau:

a) Oxit st t. b) Ch (II) oxit. c) St (III) oxit.


Bi tp 2: t chy 15 gam mt loi than c ln tp cht khng chy trong oxi d. Ton b kh thu c sau phn ng c hp th vo dung dch nc vi trong d, thu c 10 gam kt ta.

a) Vit cc phng trnh ho hc. b) Tnh thnh phn phn trm cacbon c trong loi than trn. 232

Tit 36

kim tra hc k I
kim tra k I
Mn: Ho hc (lp 9) (Thi gian lm bi: 45 pht, khng k thi gian pht ) --------------------------------------------------

Phn I: Trc nghim khch quan: (3 im) Cu 1: Hy ghp cc ch A, B, C, D.... ch ni dung th nghim vi mt ch s 1, 2, 3, 4.... ch hin tng xy ra cho ph hp: (v d: nu em ghp A vi 1 th ghi vo bi lm l: A-1...)
Th nghim dung dch NaOH c B. Cho bt st vo dung dch HCl C. Cho l Zn vo dung dch CuCl2 2. Bt kh xut hin nhiu, kim loi tan dn to thnh dung dch khng mu 3. C kh khng mu, mi hc bay ra, dung dch to thnh c mu xanh D. Cho dy Cu vo dung dch 4. c cht rn mu to thnh bm FeSO4 vo l Zn, mu xanh ca dung dch nht dn, kim loi tan dn E. Nh dung dch BaCl2 vo dung 5. C bt kh thot ra, st tan dn dch Na2SO4 F. Cho l Cu vo H2SO4 c nng. 6. C cht kt ta trng xut hin 7. C kim loi mu trng to thnh bm vo thanh kim loi, dung dch chuyn sang mu xanh. Hin tng

A. Cho dy nhm vo cc ng 1. Khng c hin tng g xy ra

233

Phn II: T lun (7 im) Cu 2: (3 im) Hon thnh cc phng trnh phn ng cho s sau:
Cu CuCl2 Cu(NO3)2 Cu(OH)2 CuO CuSO4 Cu(NO3)2

Cu 3: (4 im)
Ho tan hon ton 4,4 gam hn hp gm (Mg, MgO) bng dung dch axit HCl 7,3% (va ). Sau phn ng thu c 2,24 lt kh ( ktc). a) Vit phng trnh phn ng ho hc xy ra. b) Tnh khi lng mi cht trong hn hp ban u. c) Tnh khi lng dung dch axit HCl 7,3% cn dng ho tan ht hn hp trn. d) Tnh nng phn trm ca dung dch thu c sau phn ng. (Cho Mg=24 ; Cl = 35,5; H=1 ; O= 16)

234

Mc lc
Trang Li ni u ...............................................................................................3 Tit 1 Tit 2 n tp .........................................................................................5 n tp (Tip).............................................................................13 Chng I. Cc loi hp cht v c Tit 3 Tit 4 Tit 5. Tit 6 Tit 7 Tit 8 Tit 9 Tit 10 Tit 11 Tit 12 Tit 13 Tit 14 Tit 15 Tit 16 Tit 17 Tit 18 Tit 19 Tit 20 Tnh cht ho hc ca oxit khi qut v s phn loi oxit ........20 Mt s oxit quan trng ..............................................................28 Mt s oxit quan trng (Tip)....................................................33 Tnh cht ho hc ca axit........................................................38 Mt s axit quan trng ..............................................................45 Mt s axit quan trng (Tip)....................................................52 Luyn tp: Tnh cht ho hc ca oxit v axit ..........................60 Thc hnh: Tnh cht ho hc ca oxit v axit .........................65 Tnh cht ho hc ca baz......................................................70 Mt s baz quan trng ............................................................79 Mt s baz quan trng (Tip)..................................................85 Tnh cht ho hc ca mui......................................................91 Mt s mui quan trng ..........................................................101 Phn bn ha hc...................................................................107 Mi quan h gia cc loi hp cht v c ..............................112 Luyn tp chng 1: Cc loi hp cht v c.........................119 Thc hnh: Tnh cht ho hc ca baz v mui...................128 Kim tra 1 tit..........................................................................131 Chng II. kim loi Tit 21 Tnh cht vt l ca kim loi.....................................................131

235

Tit 22 Tit 23 Tit 24 Tit 25 Tit 26 Tit 27 Tit 28 Tit 29

Tnh cht ho hc ca kim loi ...............................................135 Dy hot ng ho hc ca kim loi ......................................143 Nhm.......................................................................................153 St...........................................................................................163 Hp kim st: gang, thp..........................................................170 S n mn kim loi v bo v kim loi khng b n mn .......177 Luyn tp chng 2: Kim loi ................................................181 Thc hnh: Tnh cht ho hc ca nhm v st ....................189

Tit 30-31 n tp hc k I.........................................................................193 Chng III. phi kim. s lc v bng tun hon cc nguyn t ho hc Tit 32 Tit 33 Tit 34 Tit 35 Tit 36 Tnh cht ca phi kim ..............................................................201 Clo...........................................................................................209 Clo (Tip) ................................................................................218 Cacbon....................................................................................225 Kim tra hc k I ......................................................................233

236

You might also like