You are on page 1of 99

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I

1
Li ni u
S hc l mt phn rt quan trng trong chng trnh Ton ph thng. Trong hu
ht cc thi hc sinh gii th bi S hc thng xuyn xut hin v lun l mt thch
thc ln i vi hc sinh.
Hin nay, khng cn h chuyn cp Trung hc c s nn cc em hc sinh chuyn
Ton cng khng c hc nhiu v phn ny nn thng gp rt nhiu kh khn khi gii
cc bi ton . V vy, ti bin son ti liu ny nhm gii quyt phn no nhng kh
khn cho cc em hc sinh chuyn Ton.
Chuyn gm ba chng:
-Chng I. Cc bi ton chia ht
-Chng II. Cc bi ton ng d
-Chng III. Cc bi ton khc.
mi bi u c trnh by ba phn: H thng l thuyt; h thng cc v d v
cui cng l h thng cc bi tp t gii. Cc v d v bi tp lun c sp xp vi
kh tng dn - theo quan im ca tc gi.
Tuy nhin, do trnh c hn nn khng th trnh khi nhiu thiu st, rt mong
c cc thy c ng gp hon thin hn. Xin chn thnh cm n!

NGUYN VN THO















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
2
Chng I
CC BI TON V CHIA HT
I.1 Chia ht
I.1.1 L thuyt
I.1.1.1 nh ngha
Cho m v n l hai s nguyn , n 0. Ta ni rng m chia ht cho n (hay n chia ht
m) nu tn ti mt s nguyn k sao cho m = kn.
K hiu: m n, (c l m chia ht cho n) hay n | m, (c l n chia ht m).
I.1.1.2 Cc tnh cht c bn
Cho cc s nguyn x, y, z. Ta c:
a) x x, x 0.
b) Nu x y v x 0 th |x| |y|.
c) Nu x z, y z th ax + by z vi mi s nguyn a, b.
d) Nu x z v x y z th y z
e) Nu x y v y x th |x| = |y|.
f) Nu x y v y z th x z.
g) Nu x | y v y 0 th |
y
y
x
.
Chng minh
a) x = 1.x nn x x vi mi x 0.
b) Nu x y , x 0 th tn ti k Z sao cho x = ky, k 0
|x| = |k||y| |y| do |k| 1.
Cc phn cn li cng kh n gin, vic chng minh xin nhng li cho bn c.
I.1.2 Cc v d
V d 1. Cho n l mt s t nhin ln hn 1. Chng minh rng
a) 2
n
l tng ca hai s l lin tip.
b) 3
n
l tng ca ba s t nhin lin tip.
Li gii
a) Ta c 2
n
= (2
n-1
- 1) + (2
n-1
+1) suy ra pcm.
b) Ta c 3
n
= (3
n-1
- 1) + (3
n-1
) + (3
n-1
+ 1) suy ra pcm.
V d 2. Chng minh rng:
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
3
a) nu m n chia ht mp + nq th m n cng chia ht mq + np.
b) nu m n chia ht mp th m n cng chia ht np.
Li gii
Nhn xt: Hai biu thc (mp + nq) v (mq + np) l hai biu thc c hnh thc ging nh
i xng loi hai v vy khi xt cc biu thc loi ny thng ngi ta kim tra hiu
ca chng.
a) Ta c (mp + nq) (mq + np) = (m - n)(p - q) (m - n)
Nn nu (mp + nq) (m - n) th hin nhin (mq + np) (m - n).
b) Chng minh tng t.
V d 3. Chng minh rng nu a
3
+ b
3
+ c
3
chia ht cho 9 th mt trong ba s a, b, c
phi chia ht cho 3.
Li gii
Nhn xt: Vi nhng bi ton chng minh a chia ht cho mt s c th lun kh n
gin! Ta c th xt ht cc trng hp xy ra ca s d khi a chia cho s . ( Cng vic
chnh l xt v h thng d y - y l tp hu hn nn c th th trc tip)
Gi s khng c s no trong ba s a, b, c chia ht cho 3. Khi
a = 3m 1; b = 3n 1; c = 3p 1
Do a
3
+ b
3
+ c
3
= (3m 1)
3
+ (3n 1)
3
+ (3p 1)
3

=
9 3
9 1
9 3
9 1
A
a
a
A
+

khng th chia ht cho 9.


T suy ra pcm.

V d 4.
Chng minh rng nu a
2
+ b
2
chia ht cho 3 th c a v b u chia ht cho 3.
Li gii
TH1: c 1 s khng chia ht cho 3, gi s l a
Khi a = 3k 1; b = 3q suy ra a
2
+ b
2
= (3k 1)
2
+ (3q)
2

= 3(3k
2
2k + 3q
2
) + 1 khng chia ht cho 3.
TH2: c hai s khng chia ht cho 3.
Khi a = 3k 1; b = 3q 1 suy ra a
2
+ b
2
= 3A +2
Do c a v b phi chia ht cho 3.
V d 5. Chng minh rng vi mi s t nhin chn n v mi s t nhin l k th
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
4
S = 1
k
+ 2
k
+ + n
k
lun chia ht cho n + 1.
Li gii
Ta c 2S = (1
k
+ n
k
) + (2
k
+ (n - 1)
k
) + n + 1
M n chn nn n + 1 l nn (2, n+ 1) = 1
Do S n + 1.
V d 6. Cho p l s nguyn t, p > 3 v
3
1 2
2

=
p
n .Chng minh rng
n 2 2
n
.
Li gii
V p l s nguyn t v p>3 ) 3 (mod 1 2
1

p

Mt khc (2, p) = 1 nn theo nh l Fermat ta c
) (mod 1 2
1
p
p


Do p
p
3 1 2
1


Ta c

n. 2 2 n 1 2 n 1 2
3
1 2
n Vi
1 2 1 2 2p 1 - n ra suy
3
) 1 2 )( 1 2 ( 4
3
4 4
1
3
1 2
1
n 1 - n 2p
2p
2p 1 - n
1 1 2


=

+
=

=
p p p p
n

T suy ra iu phi chng minh.
V d 7. Cho x, y l hai s nguyn khc -1 sao cho

1
1
1
1
3 3
+
+
+
+
+
x
y
y
x
l mt s nguyn
Chng minh rng 1
2004
x chia ht cho y+1.
Li gii
Trc ht ta t
d
c
x b
a
y
x
=
+
+
=
+
+
1
1 y
;
1
1
3 3

vi a, b, c, d nguyn v b > 0, d > 0, (a,b) = 1, (c,d) = 1.
Ta c

bd
bc ad
d
c
b
a +
= + nguyn
Do
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
5
b d b ad b bc ad bd + + bc ad v (a,b)=1 (1)

Mt khc
(2) d a d ac bd ac
) 1 )( 1 (
1
1
.
1
1
.
2 2
3 3

+ + =
+
+
+
+
= Z y y x x
x
y
y
x
d
c
b
a

V (c,d)=1 nn t (1) v (2) suy ra
a b suy ra b = 1 v (a,b) = 1
V
(3) 1 y 1 x ) 1 ( 1 x
1
1
3 3
3
+ + + = + =
+
+
y a
b
a
y
x

M 1 x 1 - ) (x 1
3 664 3 2004
+ = x
Kt hp vi (3) suy ra iu phi chng minh.
V d 8. Cho n 5 l s t nhin .Chng minh rng

(


n
n )! 1 (
n-1 .
Li gii
a) Trng hp 1. n l s nguyn t
Theo nh l Winson (n-1)! -1(mod n) suy ra ((n-1)!+1 n
Ta c
1
1 )! 1 ( 1 1 )! 1 ( )! 1 (

+
=
(


+
=
(


n
n
n n
n
n
n
(v 1
1
0 < <
n
)
= 1) - (n
) 1 ( )! 1 (

n
n n
v (n, n - 1) = 1
b) Trng hp 2. n l hp s
+) n khng l bnh phng ca mt s nguyn t.
Khi n = rs vi 1< r < s < n.
Do (n,n-1)=1 suy ra s < n-1 (n-1)! = kn(n-1)
suy ra
) 1 ( ) 1 (
)! 1 (
=
(


n n k
n
n
.
+) n = p
2
vi p l mt s nguyn t.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
6
Do p =
2
n, n 5 suy ra p 1 2 3 p 3
2
+ > p p
1 2
2
< p p hay 2p < n-1.
Nn 1 < p < 2p < n-1
Suy ra (n-1)! p.2p.(n-1) = 2n(n-1).
T o suy ra 1) - (n
)! 1 (


n
n
.
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 9
Tn ti hay khng mt s nguyn x sao cho 2003 1
2
+ + x x ?
Li gii
Ta c 2003 l s nguyn t c dng 3k + 2.
Gi s tn ti x nguyn tha mn x
2
+ x + 1 2003
T suy ra tn ti { } 2002 ,...., 2 , 1 a tha mn + + a a
2
1 2003 ( )
Ta c
2003 ) 1 )( 1 ( 1
2 3
+ + = a a a a
) ( hay a a 2003 mod 1 2003 1
2001 2001

) a ( a 2003 mod
2002
(1)
Theo nh l Fermat ta c
2003) (mod 1
2002
a (2)
T (1) v (2) ta c 2003) (mod 1 a suy ra a = 1 (v l)
Vy khng tn ti x nguyn sao tha mn u bi.
V d 10. (30 - 4 - 2006) Chng minh rng vi mi m, tng ti mt s nguyn n sao cho
n
3
- 11n
2
- 87n + m
Chia ht cho 191.
Li gii
t P(x) = x
3
- 11x
2
- 87x + m.
Ta chng, tn ti a, b nguyn P(x) (x +a)
3
+ b (mod 191)
x
3
+ 3ax
2
+ 3a
2
x + a
3
+ b x
3
- 11x
2
- 87x + m (mod 191)
Chn a nguyn sao cho 3a -11 (mod 191)
3a 180 (mod 191)
a 60 (mod 191), do (3, 191) = 1,
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
7
3a
2
3.60
2
(mod 191) -87 (mod 191)
Vy vi mi m, ch cn chon b m - a
3
(mod 191)
l c P(x) (x + a)
3
+ b (mod 191).
Ta c, vi mi i, j nguyn th P(i) P(j) (mod 191)
(i + a)
3
(j + a)
3
(mod 191)
(i + a)
3.63
(j + a)
2
(j + a)
3.63 + 2
(mod 191)
(j + a) (mod 191)
(j + a)
2
(i + a)
189
(j + a)
3
(mod 191)
(i + a)
192
(mod 191)
(i + a)
2
(mod 191)
(i + a)
3.63
(j + a)
2
(i + a)
189
.(i + a)
2
(mod 191)
i + a (mod 191)
T suy ra
P(i) P(j) (mod 191) i = j (mod 191)
T suy ra tp {P(1), P(2), ..., P(191)} c 191 s d khc nhau khi chia cho 191
Do phi tn ti mt s nguyn n {1, 2, ..., n} sao cho P(n) 191
Vy ta c iu phi chng minh.














Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
8
I.1.3 Bi tp
Bi 1. Chng minh rng vi mi s nguyn m, n ta c:
1) n
3
+ 11n 6
2) mn(m
2
n
2
) 3
3) n(n + 1)(2n + 1) 6.
4) n
3
+ (n + 1)
3
+ (n + 2)
3
9.
5) n
2
(n
2
- 12) 12
6) mn(m
4
n
4
) 30
7) n
5
n 30
8) n
4
+ 6n
3
+ 11n
2
+ 6n 24
9) n
4
4n
3
4n
2
+ 16n 384 ( n chn v n > 4)
10) n
2
+ 4n + 3 8
11) n
3
+ 3n
2
n 3 48
12) n
12
n
8
n
4
+ 1 512
13) n
8
n
6
n
4
+ n
2
1152.
14) n
3
4n 48 ( n chn)
15) n
2
3n + 5 khng chia ht cho 121.
16) (n + 1)(n + 2)(2n) 2n
17) n
6
n
4
n
2
+ 1 128 ( n l)
Bi 2. Chng minh rng tch ca n s nguyn lien tip lun chia ht cho n!
Bi 3. Cho p l s nguyn t l. Chng minh rng vi mi k N, ta lun c
S = 1
2k + 1
+ 2
2k + 1
+ + (p - 1)
2k + 1
chia ht cho p.
Bi 4. Chng minh rng nu a
3
+ b
3
+ c
3
chia ht cho 9 th mt trong ba s a, b, c phi
chia ht cho 9.
Bi 5. Cho a, b nguyn. Chng minh rng nu a
n
b
n
th a b.
Bi 6. Tm s nguyn dng n sao cho n chia ht cho mi s nguyn dng khng vt
qu n .
Bi 7. Chng minh rng a
2
+ b
2
+ c
2
khng th ng d vi 7 modulo 8.
Bi 8. Tng n s nguyn lin tip c chia ht cho n hay khng? ti sao?
Bi 9. Chng minh rng khng tn ti cp s nguyn (x, y) no tha mn mt trong
nhng ng thc sau:
a) x
2
+1 = 3y
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
9
b) x
2
+ 2 = 5y.
Bi 10. Chng minh rng vi n 1 th
(n + 1)(n + 2) ... (n + n)
chia ht cho 2
n
.
Bi 11. Tm ch s tn cng ca s Fermat F
n
= 1 2
2
+
n
, n 2.
Bi 12. Tm cc s nguyn dng p, q, r sao cho
pqr - 1 (p - 1)(q - 1)(r - 1).
Bi 13. Chng minh rng tn ti mt s t nhin c 1997 ch s gm ton ch s 1 v 2
sao cho s chia ht cho 2
1997
.
Bi 14. Cho a l mt s nguyn dng v a > 2. Chng minh rng tn ti v s s
nguyn dng n tha mn
a
n
- 1 n.
Bi 15. Chng minh rng tn ti v s s nguyn dng n sao cho
2
n
+ 1 n.
Bi 16. Chng minh rng trong 12 s nguyn t phn bit bt k lun chon ra c 6 s
a
1
, a
2
, ..., a
6
sao cho
(a
1
- a
2
)(a
3
- a
4
)(a
5
+ a
6
) 1800.
Bi 17. Cho a, b, c, d nguyn bt k. Chng minh rng
(a - b)(a - c)(a - d)(b - c)(b - d)(c - d) 12.
Bi 18. Tm s t nhin n sao cho 2
n
- 1 chia ht cho 7. Chng minh rng vi mi s t
nhin n th 2
n
+ 1 khng th chia ht cho 7.
Bi 19. Tm s t nhin n sao cho n
5
- n chia ht cho 120.
Bai 20. Tm tt c cc cp s nguyn x > 1, y > 1 sao cho

+
+
. 1 3
1 3
x y
y x


Bi 21. Cho x
1
, x
2
l hai nghim ca phng trnh x
2
- mx + 1 = 0 vi m l s nguyn ln
hn 3. Chng minh rng vi mi s nguyn dng n th S
n
=
n n
x x
2 1
+ l mt s nguyn v
khng chia ht cho m - 1.
Bi 22. Tm tt c cc cp s nguyn dng a, b sao cho
2
2
2
+

ab
a

l mt s nguyn.
Bi 23. (30.4.2003) Tm ba s nguyn dng i mt phn bit sao cho tch ca hai s
bt k u chia ht cho s th 3.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
10
B i 24. Chng minh rng vi mi s t nhin n th gia n
2
v (n + 1)
2
lun tn ti ba s
t nhin phn bit a, b, c sao cho a
2
+ b
2
c
2
.
Bi 25. Cho s t nhin A
n
= 19981998...1998 (gm n s 1998 vit lin nhau)
a) Chng minh rng tn ti s nguyn dng n < 1998 sao cho A
n
1999.
b) Gi k l s nguyn dng nh nht sao cho A
k
1999. Chng minh rng
1998 2k.
Bi 26. Cho hai s nguyn dng m v n sao cho n + 2 m. Hy tnh s cc b ba s
nguyn dng (x, y, z) sao cho x + y + z m trong mi s x, y, z u khng ln hn n.
Bi 27. (APMO 98) Tm s nguyn dng n ln nht sao cho n chia ht cho mi s
nguyn dng nh hn
3
n .
Bi 28. Tm tt c cc s nguyn dng m, n sao cho n
3
+ 1 chia ht cho mn - 1.
Bi 29. Tm tt c cc cp s nguyn dng a, b sao cho
1
2
2

+
ab
b a

l mt s nguyn.
Bi 30. Tm tt c cc cp s nguyn dng sao cho
7
2
2
+ +
+ +
b ab
b a b a

l mt s nguyn.
Bi 31. Cho n l s nguyn dng ln hn 1. p l mt c nguyn t ca s Fermat F
n
.
Chng minh rng p - 1 chia ht cho 2
n+2
.
Bi 32. Cho x, y , p l cc s nguyn v p > 1 sao cho x
2002
v y
2002
u chia ht cho p.
Chng minh rng 1 + x + y khng chia ht cho p.
Bi 33. (USA - 98) Chng minh rng vi mi s nguyn dng n 2, tn ti mt tp hp
n s nguyn sao cho vi hai s a, b bt k (a b) thuc tp th (a - b)
2
chia ht ab.
Bi 34. Gi s tp S = {1, 2, 3, ..., 1998} c phn thnh cc cp ri nhau
{a
i
, b
i
| 1 i 1998} sao cho |a
i
- b
i
| bng 1 hoc bng 6. Chng minh rng

=

999
1
| |
i
i i
b a = 10k + 9.
Bi 35. Tm tt c cc cp s nguyn dng a, b sao cho
2
2
2
+

ab
a

l mt s nguyn.
Bi 36. Chng minh rng vi mi n N
*
lun tn ti s t nhin a sao cho
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
11
64a
2
+ 21a + 7 2
n
.
Bi 37. (Nga - 1999) Cho tp A l tp con ca tp cc s t nhin n sao cho trong 1999 s
t nhin lin tip bt k lun c t nht mt s thuc A.
Chng minh rng tn ti hai s m, n thuc A sao cho m n.
Bi 38. Tm x, y, z nguyn dng v x < y < z sao cho
2
x
+ 2
y
+ 2
z
= 2336.
Bi 39. Cho x, y, z l cc s nguyn dng tha mn
(x - y)(y - z)(z - x) = x + y + z.
Chng minh rng x + y + z chia ht cho 27.
Bi 40. Cho m, n l cc s nguyn dng sao cho
4
2
n
m v mi c s nguyn t ca m
u nh hn hoc bng n. Chng minh rng
n! m.
Bi 41. Tm tt c cc cp s nguyn dng a, b sao cho
b a
a b
a b
b a

+
2
2
2
2
;
l cc s nguyn.
Bi 42. Cho x, y l hai s nguyn dng sao cho x
2
+ y
2
+ 1 chia ht cho xy.
Chng minh rng
. 3
1
2 2
=
+ +
xy
y x

Bi 43. Cho hm s f(x) = x
3
+ 17. Chng minh rng mi s nguyn dng n lun tn ti
mt s nguyn dng x sao cho f(x) chia ht cho 3
n
nhng khng chia ht cho 3
n + 1
.
Bi 44. Cho p l s nguyn t ln hn 2 v p - 2 chia ht cho 3. Chng minh rng trong
tp hp cc s c dng x
3
- y
2
+ 1, vi x, y l cc s nguyn khng m nh hn p c nhiu
nht p - 1 s chia ht cho p.
Bi 45. Chng minh rng vi mi n nguyn dng lun tn ti mt s t nhin c n ch
s chia ht cho 2
n
v s ny ch gm cc ch s 1 v 2.
Bi 46. Cho s nguyn dng n > 1, tha mn 3
n
- 1 chia ht cho n. Chng minh rng n
l s chn.




Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
12
I.2 c s chung ln nht - Bi s chung nh nht
I.2.1. L thuyt
I.2.1.1. c s chung ln nht
I.2.1.1.1 nh ngha 1
Cho a, b l hai s nguyn. S nguyn dng d ln nht chia ht c a v b c gi
l c chung ln nht ca a v b.
K hiu: d = (a, b) hoc d = gcd(a, b)
Nu d = 1 th ta ni a v b l hai s nguyn t cng nhau.
I.2.1.1.2. Cc tnh cht ca c chung ln nht
a) Nu p l mt s nguyn t th (p,m) = p hoc (p, m) = 1.
b) Nu (a, b) = d th a = dm, b = dn v (m, n) = 1.
c) Nu (a, b) = d, a = dm, b = dn v (m, n) = 1 th d = d.
d) Nu m l mt c chung ca a v b th m | (a,b).
e) Nu p
x
|| m v p
y
|| n th p
min(x,y)
|| (m, n).
f) Nu a = bq + r th (a, b) = (r, b).
g) Nu c | ab v (a,c) = 1 th c | b.
h) Nu (a, c) = 1 th (ab, c) = (b, c).

I.2.1.2 Bi s chung nh nht.
I.2.1.2.1 nh ngha.
Cho a, b l hai s nguyn. S nguyn dng nh nht chia ht cho c a v b c
gi l bi s chung nh nht ca a v b.
K hiu: [a,b] hay lcm(a,b).

I.2.1.2.2. Cc tnh cht ca bi chung nh nht.
a) Nu [a, b] = m v m = a.a = b.b th (a, b) = 1.
b) Nu m = a.a = b.b v (a, b) = 1 th [a, b] = m.
c) Nu m = [a, b] v m l mt bi chung ca a v b th m | m.
d) Nu a | m v b | m th [a, b] | m.
e) Cho n l mt s nguyn dng, ta lun c n[a, b] = [na, nb].
f) Nu a =
1 2 1 2
1 2 1 2
. ... ; . ...
k k
n m n n m m
k k
p p p b p p p =
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
13
Th [a, b] =
min( , )
1
i i
k
n m
i
i
p
=

.
I.2.1.3 nh l Bzout
Phng trnh mx + ny = (m,n) lun c v s nghim nguyn.
Nhn xt: Phng trnh ax + by = c c nghim nguyn khi v ch khi c l
bi ca (a, b).
Phng trnh ax + by = 1 c nghim nguyn khi v ch khi
(a, b) = 1.
I.2.1.4 Mi quan h gia c s chung ln nht v bi s chung
nh nht
Cho a v b l cc s nguyn khc 0, ta c
[a,b]
( , )
ab
a b
=
I.2.2 Cc v d
V d 1. Chng minh rng vi mi s nguyn a, b ta lun c
(3a + 5b, 8a + 13b) = (a, b).
Li gii
Ta c (3a + 5b, 8a + 13b) = (3a + 5b, 8a + 13b 2(3a + 5b))
= (3a + 5b, 2a + 3b) = (a + 2b, 2a + 3b)
= (a + 2b, b) = (a, b).
pcm.
V d 2. Nu (a, b) = d th (a +b, a - b) c th nhn nhng gi tr no?
Li gii
Ta c m = (a + b, a - b) = (a + b, 2a) = (a + b, 2b).
Do m l c chung ca 2a v 2b v a + b.
Nu a + b l th (a + b, a - b) = d
Nu a + b chn th (a + b, a - b) = 2d.
V d 3. Chng minh rng phn s sau ti gin
21 4
14 3
n
n
+
+

Li gii
Ta c (21n + 4, 14n + 3) = (7n + 1, 14n + 3)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
14
= (7n + 1, 14n + 3 2(7n + 1))
= (7n +1, 1) = 1
T suy ra iu phi chng minh.
V d 4. Cho a, b l cc s nguyn dng phn bit sao cho ab(a + b) chia ht cho a
2
+
ab + b
2
. Chng minh rng
3
| | a b ab >
Li gi
t g = (a, b) a = xg v b = yg vi (x, y) = 1.
Khi
2 2 2 2
( ) ( ) ab a b gxy x y
a ab b x xy y
+ +
=
+ + + +

l mt s nguyn.
Ta c (x
2
+ xy + y
2
, x) = (y
2
, x) = 1
(x
2
+ xy + y
2
, y) = 1.
V (x + y, y) = 1 nn ta c
(x
2
+ xy + y
2
, x + y) = (y
2
, x + y) = 1
Do x
2
+ xy + y
2
| g
Suy ra g x
2
+ xy + y
2

Mt khc |a - b|
3
= g
3
|x - y|
3

= g
2
|x - y|
3
g
g
2
.1. (x
2
+ xy + y
2
) = ab.
T ta c iu phi chng minh.
V d 5. Cho n l mt s nguyn dng, d = (2n + 3, n + 7).
Tm gi tr ln nht ca d.
Li gii
Ta c
(2n + 3, n + 7) = (2(n + 7) 2n -3, n + 7)
= (11, n + 7) 11.
Mt khc khi n = 11k + 4 th n + 7 = 11(k + 1)
(11, n + 4) = 11.
Do gi tr ln nht ca d l 11.

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
15
V d 6. (India 1998) Tm tt c cc b (x, y, n) nguyn dng sao cho
(x, n+1) = 1 (1)
v x
n
+ 1 = y
n+1
. (2)
Li gii
T (2) ta c
x
n
= y
n+1
1
= (y - 1)(y
n
+ y
n-1
+ + 1) (*)
t m = y
n
+ y
n-1
+ + 1
Suy ra x
n
m
M (x, n+1) = 1 nn ta phi c (m, n +1) = 1
Ta li c
m = y
n
y
n-1
+ 2(y
n-1
y
n-2
) + + n(y - 1) +n + 1
= (y 1)(y
n-1
+ 2y
n-2
+ + n) + n + 1
n + 1 (m, y - 1)
M (m, n + 1) = 1 (m, y - 1) = 1 (**)
T (*) v (**) suy ra m phi l lu tha n ca mt s nguyn dng.
Tc l m = q
n
vi q l mt s nguyn dng no
V y > 0 nn ta c y
n
< y
n
+ y
n-1
+ + 1 < y
n
+
1 1
...
n n
n n
C y C

+ + vi mi n > 1
hay y
n
< q
n
< (y + 1)
n
vi mi n > 1 (v l)
Vy n = 1 x = y
2
1
V (x, n +1) = (x, 2) = 1 nn x = 2k + 1 y chn
Do (x, y, n ) = (4a
2
- 1, 2a, 1) vi a nguyn dng.
V d 7. Chng minh rng nu mt s nguyn dng c s c s l l th phi l s
chnh phng.
Li gii
Gi n l s t nhin nh vy.
Nhn thy, nu d l mt c s ca n th
n
d
cng l mt c s ca n.
Do vy nu vi mi d m d
n
d
th s c ca n phi l chn.
Nn tn ti d l c ca n sao cho d =
n
d
n = d
2
(pcm).
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
16
V d 8. (APMO - 1999) Tm s nguyn dng n ln nht sao cho n chia ht cho mi s
t nhin nh hn
3
n .
Li gii
Cu tr li l 420.
Tht vy, ta c
[1, 2, 3, 4, 5, 6, 7] = 420. 7 < . 8 420
3
<
Gi s n > 420 v tha mn iu kin u bi 7
3
> n n 420.
Do n 2.420 = 480 9
3
n .
Ta c
[1, 2, ..., 9] = 2520 n 2520 13
3
> n .
Gi m l s nguyn dng ln nht nh hn
3
n n 13 v m
3
< n (m +1)
3
.
Do n [1, 2, ..., m] n [m - 3, m - 2, m - 1, m]
Mt khc
6
) 3 )( 2 )( 1 (
] , 1 , 2 , 3 [


m m m m
m m m m
nn
3
) 1 (
6
) 3 )( 2 )( 1 (
+

m n
m m m m

suy ra
) 3 )( 2 )( 1 (
) 1 ( 6
3

+

m m m
m
m
)
3
4
1 )(
2
3
1 )(
1
2
1 ( 6

+
m m m
m
)
3
4
1 )(
2
3
1 )(
1
2
1 ( 6 ) (

+ =
m m m
m m f 0
M rng tp xc nh ca m trn tp s thc ta d dng chng minh c f(m) l hm s
ng bin trn tp [13; +)
Do vi mi m 13 th f(m) f(13) > 0 (v li)
nn iu gi s l sai.T suy ra iu phi chng minh.



Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
17
I.2.3 Bi tp

Bi 1. Cho m, n l hai s nguyn dng phn bit v (m, n) = d.
Tnh (2006
m
+ 1, 2006
n
+ 1).
Bi 2. Chng minh rng nu cc s a, b, c i mt nguyn t cng nhau th
(ab + bc + ca, abc) = 1.
Bi 3. Tm
a) (21n + 4, 14n + 3)
b) (m
3
+ 2m, m
4
+ 3m
2
+ 1)
c) [2
n
- 1, 2
n
+ 1].
Bi 4. Chng minh rng (2
p
- 1, 2
q
- 1) = 2
(p, q)
- 1.
Bi 5. Cho a, m, n l cc s nguyn dng, a > 1 v (m, n) = 1. Chng minh rng
(a - 1)(a
mn
- 1) (a
m
- 1)(a
n
- 1).
Bi 6. Chng minh rng
[1, 2, ..., 2n] = (n +1, n + 2, ..., 2n)
Bi 6. Chng minh rng vi mi s nguyn dng m >n ta c
| | | |
n m
mn
n m n m

> + + +
2
1 , 1 , .
Bi 7. Chng minh rng dy 1, 11, 111, ... cha v hn cp (x
n
, x
m
) nguyn t cng nhau.
Bi 8. Cho n l mt s nguyn dng, a v b nguyn dng v nguyn t cng nhau.
Chng minh rng ) , ( b a
b a
b a
n n

bng 1 hoc n.
Bi 9. Cho m, n l cc s nguyn dng, a l mt s nguyn dng ln hn 1.
Chng minh rng
. 1 ) 1 , 1 (
) , (
=
n m n m
a a a
Bi 10. (Hn Quc 1998) Tm tt c cc s nguyn dng l, m, n i mt nguyn t cng
nhau sao cho
)
1 1 1
)( (
n m l
n m l + + + +
l mt s nguyn.
Bi 11. (Canada - 97)Tm s cc cp s nguyn a, b (a

b) tho mn
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
18
| |

=
=
! 50 ,
! 5 ) , (
b a
b a

Bi 12. (Hungari - 1998) Tm n nguyn dng sao cho tn ti cc cp s nguyn a, b tha
mn
(a, b) = 1998 v [a, b] = n!
Bi 13. (Nga - 2000) Cho 100 s nguyn dng nguyn t cng nhau xp trn mt vng
trn. Xt php bin i nh sau: Vi mi s nguyn trn vng trn ta c th cng thm
c chung ln nht ca hai s k bn n. Chng minh rng sau mt s hu hn php bin
i , ta c th thu c cc s mi i mt nguyn t cng nhau.
Bi 14. (Hungari - 1997) Cho tp A gm 1997 s nguyn phn bit sao cho bt k 10 s
no trong A cng c bi chung nh nht nh nhau. Tm s ln nht cc s i mt nguyn
t cng nhau c th c trong A.
Bi 15. Cho s v t l cc s nguyn dng khc 0. Vi cp (x, y) bt k, gi T l php bin
i (x, y) thnh cp (x - t, y - s). Cp (x, y) c gi l Tt nu sau hu hn php bin
i T ta thu c cp mi nguyn t cng nhau.
a) Tm (s, t) sao cho (s, t) l mt cp Tt
b) Chng minh rng vi mi s, t th lun tn ti cp (x, y) khng Tt.
Bi 16. Tn ti hay khng cc cp s nguyn dng a, b sao cho
(30a + b)(30b + a) = 4
2001
?















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
19
I.3. S nguyn T
I.3.1. L thuyt
I.3.1.1 nh ngha
Mt s nguyn dng p c gi l s nguyn t, nu n ch c hai c s dng
l 1 v chnh n.
Nu p khng phi s nguyn t th p c gi l hp s.
Nhn xt: 2 l s nguyn t chn duy nht.
I.3.1.2 nh l 1 ( nh l c bn ca s hc)
Mi s t nhin ln hn 1 u c th phn tch mt cch duy nht thnh tch cc
tha s nguyn t.
I.3.1.3. nh l 2
Tp hp cc s nguyn t l v hn.
I.3.1.3. nh l 3
Cho p l mt s nguyn t. Nu p | ab th p | a hoc p | b.
(Vic chng minh cc nh l trn kh n gin v ta c th tm c trong bt k mt
quyn sch s hc no, v vy s khng c trnh by ti y)
















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
20
I.3.2 Cc v d

V d 1. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho cc s 3n 4, 4n 5, 5n 3 u l cc
s nguyn t.
Li gii
Ta c (3n - 4) + (5n - 3) = 8n 7 l s l
Do trong hai s trn phi c mt s chn v mt s l.
Nu 3n 4 chn th 3n 4 = 2 n = 2 4n 5 = 3 v 5n 3 = 7 u l cc s nguyn
t.
Nu 5n 4 chn th 5n 3 = 2 n = 1 3n 4 = -1 (loi)
Vy n = 2.
V d 2. Tm s nguyn t p sao cho 8p
2
+ 1 v 8p
2
1 cng l nhng s nguyn t.
Li gii
Nu p = 2 th 8p
2
+ 1 = 33 3 nn khng tha mn.
Nu p = 3 th 8p
2
+ 1 = 73 v 8p
2
1 = 71 u l s nguyn t nn p = 3 tha mn
Nu p > 3 v p nguyn t nn p khng chia ht cho 3.
Do p = 3k + 1 hoc p = 3k 1
+) p = 3k + 1 8p
2
+ 1 = 8(3k + 1)
2
+ 1
= 72k
2
+ 48k + 9 3
V hin nhin 8p
2
+ 1 > 3 nn 8p
2
+ 1 l hp s.
+) p = 3k 1 8p
2
+ 1 3 v 8p
2
1 > 3 nn khng tha mn.
Vy p = 3.
V d 3. Cho p 5 tha mn p v 2p + 1l s nguyn t. Chng minh rng 4p + 1 l hp
s.
Li gii.
+) p = 3k + 2 4p + 1 = 4(3k + 2) + 1 = 12k + 9 53 4p + 1 l hp s.
+ p = 3k + 1 2p + 1 = 2(3k + 1) + 1 = 6k + 3 3 (v l v 2p + 1 l s nguyn t ln hn
11.)
V d 4. Tm s nguyn t p sao cho 2p + 1 l lp phng ca mt s t nhin.
Li gii
Ta c 2p + 1 = n
3
2p = n
3
1 = (n - 1)(n
2
+ n + 1) (*)
Do vi mi s t nhin n th n
2
+ n + 1 > n 1 v mi s nguyn t p th p 2
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
21
Nn t (*) ta c
2
1 2
1
n
n n p
=

+ + =


T tm c p = 13.
V d 5. Chng minh rng vi mi s nguyn dng a > 2, tn ti v s s nguyn dng
n sao cho: a
n
1 n.
Li gii
Xt dy s x
0
= 1, x
n+1
= 1
n
x
a
Ta s chng minh vi mi k N th 1
k
x
a k (*)
+) n = 0, hin nhin (*)ng.
+) Gi s (*)ng ti n k, ta c

1
( 1)
1
1 . 1 1 1
( ) 1 1
x
k
k x k
k k
x x mx a
k
x x m
k
a m x a a a
a a x
+

+
= = =
= =

T suy ra (*)c chng minh.
Do a > 2 nn (x
n
) l dy s tng suy ra (x
n
) l dy s v hn.
pcm.
V d 6. Cho p, q l hai s nguyn t phn bit. Chng minh rng
1 1
1
q p
p q pq

+ .
Li gii
Do p v q l hai s nguyn t phn bit nn (p, q) = 1
Theo nh l Fermat nh ta c p
q 1
1 q p
q-1
+ q
p-1
1 q.
Tng t ta cng c p
q-1
+ q
p-1
1 q
Do ta c iu phi chng minh.
V d 7. Bit rng 2
n
1 l mt s nguyn t. Chng minh rng n l s nguyn t.
Li gii
Do 2
n
1 l s nguyn t nn n > 1.
Gii s n l hp s
Khi n = pq trong p v q u ln hn 1 2
n
1 = 2
pq
1 2
p
1 v 2
q
1
M 2
p
1 v 2
q
1 u ln hn 1 nn 2
n
1 khng phi s nguyn t (mu thun)
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 8. Chng minh rng a
n
+ 1 (a v n nguyn dng) l s nguyn t th n =2
k
.
Li gii
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
22
Gi s n 2
k
th n = 2
m
.q trong q l mt s nguyn dng l .
Khi a
n
+ 1 =
2 2 2 2 ( 1)
1 ( ) 1 ( 1)( ... 1)
m m m m
q q q
a a a a

+ = + = + + +
Suy ra a
n
+ 1 khng th l s nguyn t (Mu thun)
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 9. Tm tt c cc s nguyn t p v q sao cho p + q = (p - q)
3
.
Li gii
V (p - q)
3
= p + q 0 nn p v q phn bit v (p, q) = 1.
Mt khc ta li c p q 2p (mod p + q)
Suy ra 8p
3
chia ht cho p + q
Li c 1 = (p, q) = (p + q, p) do p
3
v p + q cng nguyn t cng nhau
Nn 8 p+q
2
4
8
, 8.
p q
p q
p q
p q
+ =

+ =

+ =

<


Th trc tip c p = 5, q = 3.
V d 10. (Baltic 2001). Cho a l s nguyn dng l, m v n l hai s nguyn dng
phn bit. Chng minh rng:
2 2 2 2
( 2 , 2 ) 1
n n m m
a a + + = .
Li gii
Gi s m > n > 0.
Gi p l mt c nguyn t ca
2 2 2 2
2 2 (mod )
n n n n
a a p + (*)
Bnh phng hai v ca (*) m n ln ta c:
2 2
2 (mod )
m m
a p
Do
2 2 2
2 2.2 (mod )
m m m
a p + nn p khng th l c ca
2 2
2
m m
a + .
T suy ra iu phi chng minh.
V d 11. (Nga - 2001) Tm s nguyn dng l n > 1 sao cho a v b l hai c nguyn
t cng nhau bt k ca n th a + b 1 cng l c ca n.
Li gii
TH1: n = p
k
trong p l mt s nguyn t th n tha mn yu cu.
TH2: n khng l lu tha ca mt s nguyn t.
Gi p l mt c nguyn t nh nht ca n. Khi n = p
k
.s v (p,s) = 1.
p + s 1 | n
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
23
Gi q l mt c nguyn t ca s th q > p.
D thy s < s + p 1 < s + q s + p 1 khng th chia ht cho q
T suy ra (s, s + p - 1) = 1. Do s + p 1 ch c c nguyn t l p
s + p 1 = p
c
s = p
c
p + 1
Do p
c
| n v (p
c
, s) = 1 nn p
c
+ s 1 l c ca n
2p
c
p | n
V (2.p
c
1, p) = 1 nn 2p
c
1 l c ca s.
Mt khc ta d dng chng minh c
1 1 1
2 2 1 2
c
c
p p p p
p
+ +
< <


Hay
1 1
2 2 1 2
c
p s p
p
+
< <

=
1
1
2
p
+
Suy ra s khng th chia ht cho 2p
c
1.
(mu thun vi gi thit)
Vy n = p
k
vi p l s nguyn t.














Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
24
I.3.3 Bi tp

Bi 1. Cho a N
*
. Chng minh rng nu a
m
+ 1 l s nguyn t th m = 2
n
. iu ngc
li c ng khng?
Bi 2. Gi s phng trnh x
2
+ ax + b + 1 = 0 (a, b

Z) c nghim nguyn. Chng minh


rng a
2
+ b
2
l hp s.
Bi 3. Cho a, b, c l cc s nguyn khc 0 v a c tha mn
2 2
2 2
b c
b a
c
a
+
+
=
Chng minh rng a
2
+ b
2
+ c
2
khng phi l s nguyn t.
Bi 4. Tm n sao cho n
4
+ 4
n
l mt s nguyn t.
Bi 5. Cho p l s nguyn t. Chng minh rng s

p p
p
9 ... 99 ... 2 ... 22 1 ... 11 - 123456789
chia ht cho p.
Bi 6. Tm s t nhin n sao cho
A = n
2005
+ n
2006
+ n
2
+ n + 2
l mt s nguyn t.
Bi 7. Tm n nguyn dng mi s sau y l s nguyn t:
a) n
4
+ 4
b) n
4
+ n
2
+1.
Bi 8. Chng minh rng nu p l mt s nguyn t ln hn 3 th
p
2
- 1 24.
Bi 9. Cho 2
m
- 1 l mt s nguyn t. Chng minh rng m l mt s nguyn t.
Bi 10. Tm s nguyn t p sao cho 2p + 1 = a
3
, vi a nguyn dng.
Bi 11. Tm s nguyn t p sao cho p + 4 v p + 8 cng l s nguyn t.
Bi 12. Tm s nguyn t p sao cho 8p
2
+ 1 v 8p
2
- 1 l nhng s nguyn t.
Bi 13. Cho p l mt s nguyn t v p = 30k + r. Chng minh rng
r = 1 hoc r l mt s nguyn t.
Bi 14. Cho a
N*
, a > 1. Chng minh rng a
n
+ 1 l mt s nguyn t th n = 2
k
.
Bi 15. (Iran 1998) Cho a, b, x l cc s nguyn dng tham mn
x
a + b
= a
b
b.
Chng minh rng x = a v b = x
x
.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
25
Bi 16. Chng minh rng tn ti mt dy v hn {p
n
} cc s nguyn t phn bit sao cho
p
n
1 (mod 1999
n
) vi mi n = 1, 2, ...
Bi 17. Tm tt c cc s nguyn t p sao cho
f (p) = (2 + 3) - (2
2
+ 3
2
) + ... - (2
p-1
+ 3
p - 1
) + (2
p
+ 3
p
) chia ht cho 5.
Bi 18. (Trung Quc 2001) Cho cc s nguyn dng a, b, c sao cho a, b, c, a + b - c,
c + a - b, b + c - a v a + b + c l by s nguyn t phn bit. d l s cc s nguyn phn
bit nm gia s b nht v ln nht trong by s . Gi s rng s 800 l mt phn t
ca tp {a + b, b + c, c + a}. Tm gi tr ln nht ca d.
Bi 19. Chng minh rng vi mi s nguyn a th lun tn ti mt dy v hn {a
k
} sao
cho dy {a
k
+ a} cha hu hn s nguyn t.
Bi 20. Chng minh rng mi s t nhin u biu din c di dng hiu ca hai s
t nhin c cng s c nguyn t.
Bi 21. Cho p l s nguyn t l v a
1
, a
2
, ..., a
p - 2
l dy cc s nguyn dng sao cho p
khng l c ca a
k
v a
k
k
- 1 vi mi k = 1, 2, ..., p - 2.
Chng minh rng tn ti mt s phn t trong dy trn c tich khi chia cho p d 2.
Bi 22. Chng minh rng nu c s nguyn t nh nht p ca s nguyn dng n khng
vt qu
3
n th
p
n
l s nguyn t.
Bi 23. (Balan 2000) Cho dy cc s nguyn t p
1
, p
2
, ... tha mn tnh cht: p
n
l c
nguyn t ln nht ca p
n - 1
+ p
n - 2
+ 2000. Chng minh rng dy s trn b chn.
Bi 24. Cho a
1
, a
2
, ..., a
n
l cc s t nhin i mt khc nhau v c c nguyn t khng
ln hn 3. Chng minh rng
. 3
1
...
1 1
2 1
< + + +
n
a a a

Bi 25. Gi A l tp cc s nguyn t p sao cho phng trn
x
2
+ x + 1 = py
c nghim nguyn x, y. Chng minh rng A l tp v hn.
Bi 26. Chng minh rng tn ti v s s k nguyn dng sao cho p
2
+ k l hp s vi
mi s nguyn t p.
Bi 27. Cho n l s nguyn dng sao cho n
2
+ n + 1 phn tch c thnh tch ca 4 s
nguyn t. Chng minh rng n 67.
Bi 28. Chng minh rng khng th phn tch bt k s nguyn t no thnh tng bnh
phng ca hai s t nhin theo hai cch khc nhau.
Bi 29. Tm ba s nguyn t p, q, r sao cho p
2
+ q
2
+ r
2
cng l s nguyn t.
Bi 30. Tm cc s nguyn t p sao cho 2
11p - 2
chia ht cho 11p.

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
26
Chng II
CC BI TON V NG D

II.1. nh ngha v cc tnh cht c bn ca ng d
II.1.1. L thuyt
II.1.1.1 nh ngha
Cho ba s nguyn a, b, m (m 0). Ta ni a ng d vi b theo modulo n nu a b
chia ht cho m.
K hiu: a b (mod m).
II.1.1.2 Cc tnh cht
a) a b (mod m) a b m
b) Nu a
i
b
i
(mod m) vi mi i = 1, 2, , n th
1 1
n n
i i
i i
a b
= =


(mod m).
c) Nu a b (mod m) v c d (mod m)
th a c b d (mod m).
d) a b (mod m) v b c (mod m) a c (mod m).
e) Nu a
i
b
i
(mod m) vi mi i = 1, 2, , n th
1 1
n n
i i
i i
a b
=


(mod m)
f) Nu a b (mod m) th a
n
b
n
(mod m).
g) Cho P(x) l a thc tu vi h s nguyn
nu a b (mod m) th P(a) P(b) (mod m)
Chng minh
a) Hin nhin
b) Do a
i
b
i
(mod m) nn ta c a
i
b
i
m
M
1 1 1
( )
n n n
i i i i
i i i
a b a b
= = =
=

m
T suy ra pcm.
c) Do a b (mod m) v c d (mod m)
nn a b v c d u chia ht cho m
M (a - c) (b - d) = (a - b) (c - d) o (mod m)
Suy ra pcm.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
27
d) Gi s a = mq + r
V a b (mod m) nn b = mp + r
V b c (mod m) nn c = ml + r
a b (mod m).
(Cc phn cn li xin nhng bn c)



























Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
28
II.1.2. Cc v d
V d 1. A v B l hai s c 7 ch s khc nhau t 1 n 7 v A > B.
Chng minh rng A khng chia ht cho B.
Li gii
K hiu S(n) l tng cc ch s ca n.
Khi S(A) = S(B) = 1 + 2 + + 7 = 28.
M A S(A) (mod 9); B S(B) (mod 9).
T suy ra A B 1 (mod 9).
Gi s A B hay A = pB, p nguyn dng.
Do A >B nn p > 1.
V A v B c 7 ch s khc nhau t 1 n 7 nn
1111111 < B < A < 7777777
Suy ra
7
A
B
<
T suy ra 1 < p < 7
M B 1 (mod 9) nn B = 9k + 1 A = p(9k + 1) p (mod 9)
Mt khc A 1 (mod 9) nn p 1 (mod 9). V l v 1 < p < 7.
Vy iu gi s l sai.
Suy ra A khng chia ht cho B.
V d 2. Chng minh rng 10
3n+1
khng th biu din thnh tng hai lp phng.
Li gii
Ta thy vi mi s nguyn a th
3
3
3
0(mod7)
1(mod7)
1(mod7)
a
a
a


Do vi mi a, b nguyn th
3 3
3 3
3 3
0(mod7)
1(mod7)
2(mod7)
a b
a b
a b
+


M 10
3n+1
3.3
3n
3.27
n
3(-1)
n
3 (mod7)
Nn suy ra pcm.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
29
V d 3. Cho 11 s nguyn dng a
1
, a
2
, , a
11
. Chng minh rng lun tn ti cc s x
i

{-1, 0, 1} , i = 1, 2, , 11 khng ng thi bng 0 sao cho:
x
1
a
1
+ x
2
a
2
+ + x
11
a
11
chia ht cho 2047.
Li gii
t S = {b
1
a
1
+ b
2
a
2
+ + b
11
a
11
| b
i
{0, 1}}.
Khi |S| = 2048
Do khi chia cc s ca S cho 2047 phi c 2048 s d.
V vy phi tn ti hai s trong S m khi chia cho 2047 c cng s d
Gi s hai s l
11 11
1 1
,
m i i n i i
i i
A b a A c a
= =
= =

.
Ta c A
m
A
n
2047.
M
11 11
1 1
( )
m n i i i i i
i i
A A b c a x a
= =
= =


V b
i
, c
i
{0, 1} nn x
i
{-1, 0, 1}
Li c (b
1
, b
2
, , b
11
) (c
1
, c
2
, , c
11
) nn x
i
khng ng thi bng 0.
pcm.
V d 4. Xt 100 s t nhin lin tip 1, 2, , 100.
Gi A l s thu c bng cch xp mt cch tu 100 s thnh mt dy, B l s thu
c bng cch t mt cch tu cc du cng vo gia cc ch s ca A. Chng minh
rng c A v B u khng chia ht cho 2010.
Li gii
K hiu S(n) l tng cc ch s ca s t nhin n.
Ta thy t 1 n 100 xut hin 21 ch s 1, 20 ch s 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
Do S(A) = 21.1 + 20(2 + 3 + + 9) = 901
M A S(A) 1 (mod 3)
Nn A khng chia ht cho 3 do A khng chia ht cho 2010.
Gi s sau khi t cc du cng vo gia cc ch s ca A ta c
B = b
1
+ b
2
+ + b
n
.
Khi
B = b
1
+ b
2
+ + b
n
S(b
1
) + S(b
2
) + + S(b
n
) (mod 3).
M S(b
1
) + S(b
2
) + + S(b
n
) = S(A) 1 (mod 3)
Suy ra B 1 (mod 3). Do B khng chia ht cho 2010.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
30
V d 5. Chng minh rng 11
n+2
+ 12
2n+1
chia ht cho 133 vi mi s t nhin n.
Li gii
Ta c 11
n+2
+ 12
2n+1
= 121.11
n
+ 12.144
n

= 133.11
n
+ 12(144
n
11
n
)
M 144
n
11
n
144-11 = 133
Nn ta c pcm.
V d 6. Chng minh rng 19.8
n
+ 17 l hp s vi mi s t nhin n.
Li gii
Ta c
19.8
n
+ 17

19.(-1)
n
+ 17 (mod 3)
Nu n chn th
19.(-1)
n
+ 17 19 + 17 0 (mod 3)
M 19.8
n
+ 17 > 3 nn 19.8
n
+ 17 l hp s khi n chn.
Nu n = 4k + 1
Ta c
19.8
n
+ 17 = 19.8
4k + 1
+ 17
48.64
2k
+ 17 (mod 13)
48.(-1)
2k
+ 17 (mod 12)
0 (mod 13)
Do 19.8
n
+ 17 l hp s.
Nu n = 4k + 3 th
19.8
4k+3
+ 17 0 (mod 5)
Tm li vi mi n th 19.8
n
+ 17 l hp s.
V d 7.(Nga 2000) Tm cc s nguyn t p v q sao cho p + q = (p - q)
3
.
Li gii
Ta c
(p - q)
3
= p + q 0
Nn p v q l hai s nguyn t phn bit.
Ta c
p q 2p (mod p + q)
(p - q)
3
8p
3
(mod p + q)
8p
3
0 (mod p + q). (*)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
31
Do (p, q) = 1 (p, p + q) = 1
(p
3
, p + q) = 1
T (*) 8 p + q
p + q 8
M p, q 2 nn 2 q < p 5
Do (p, q) = (5, 3).
V d 8. Cho a l mt s nguyn dng l. Chng minh rng
2 2 2 2
2 , 2
n n m m
a a + +
nguyn t cng nhau vi moi s nguyn dng m n.
Li gii
Gi s m > n
Gi p l mt c nguyn t ca
2 2
2
n n
a +
Ta c
2 2
2 (mod )
n n
a p (*)
Bnh phng hai v ca (*) m n ln ta c:
2 2
2 (mod )
m m
a p
Do
2 2 2
2 2.2 (mod )
m m m
a p + nn p khng th l c ca
2 2
2
m m
a + .
T suy ra iu phi chng minh.











Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
32
II.1.3. Bi tp

Bi 1. Chng minh rng vi mi n nguyn dng ta c:
a) 1 2 4
2 2
+ +
n n

0 (mod 7)
b)
) 9 (mod 0 1 15 2
2
+ n
n
.
Bi 2. Tm cc s t nhin x, y, z tha mn
2
x
.3
y
+ 1 = 17
z
.
Bi 3. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho 5
n
- 1 (mod 7
2000
).
Bi 4. Chng minh rng vi mi n l th
1
n
+ 2
n
+ ... + n
n
1 + 2 +... + n.
Bi 5. Cho p l s nguyn t. a, b l hai s nguyn bt k. Chng minh rng
(a + b)
p
a
p
+ b
p
(mod p).
Bi 6. Cho a, n nguyn dng, p nguyn t tha mn
2
p
+ 3
p
= a
n

Chng minh rng n = 1.
Bi 7. Tm x nguyn sao cho |x| 1997 sao cho x
2
+ (x + 1)
2
1997.
Bi 8. Tm s nguyn dng n = 2
p
3
q
sao cho n + 25 l mt s chnh phng.
Bi 9. Cho cc s nguyn khng m a
1
, a
2
< ... < a
101
< 5050. Chng minh rng tn ti
bn s nguyn phn bit sao cho
(a
k
+ a
l
- a
m
- a
n
) 5050.
Bi 10. Chng minh rng tn ta s nguyn dng a sao cho mi s nguyn k th cc s
m = k
2
+ k - 3a v n = k
2
+ k + 1 - 3a u khng chia ht cho 2000
2001
.
Bi 11. Chng minh rng tn ti mt s t nhin 2001 ch s gm ton ch s 1, 2 v
chia ht cho 2
2001
.
Bi 12. Chng minh rng t 11 s t nhin tu lun chon c ra hai s sao cho hiu
bnh phng ca chng chia ht cho 20.






Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
33
II.2. nh l Fermat, nh l euler v nh l Wilson
II.2. 1. H thng d y v h thng d thu gn.
II.2.1.1 nh ngha 1
Nu x y (mod m) ta ni y l mt thng d ca x modulo m.
Tp S = {x
1
, x
2
, , x
m
} c gi l mt h thng d y modulo m nu mi s
nguyn y tu u tn ti duy nht mt s x
i
sao cho y x
i
(mod m).
II.2.1.2 Cc tnh cht c bn
+) Tp {1, 2, , m - 1} l mt h thng d y modulo m.
+) Mi h thng d y modulo m u c ng m phn t.
+) Mt h gm m phn t l h thng d y modulo m khi v ch khi hai phn
t khc nhau bt k ca n khng ng d vi nhau modulo m.
+) Mi s nguyn m lun c v s h thng d y .
+) Vi mi s nguyn a, m > 0. Tp tt c cc s x nguyn tho mn x a (mod m)
lp thnh mt cp s cng. Tp hp ny pc gi l mt lp thng d modulo m.
+) Vi mi s nguyn dng m th lun c m lp thng d modulo m.
II.2.1.3 nh l 1
Cho a, b, m l cc s nguyn. Khi a b (mod m) th (a, m) = (b, m).
Chng minh
Ta c a b (mod m) a b 0 (mod m) a = b + mq
(a, m) = (b + mq, m) = (b, m).
pcm.

II.2.1.4 nh ngha 2
Tp S = {x
1
, x
2
, , x
n
} vi cc s x
i
phn bit gi l mt h thng d thu gn
modulo m nu (x
i
, m) = 1 vi mi i = 1, 2, , n v mi s nguyn y nguyn t cng nhau
vi m u tn ti s x
i
sao cho y x
i
(mod m).
Nhn xt:
+) Ta c th thu c mt h thng d thu gn bng cch loi ra khi h thng d
y nhng s khng nguyn t cng nhau vi m.
+) Mi h thng d y u c cng s phn t, s phn t ca mt h thng d
thu gn k hiu l (m). (m) gi l phi hm Euler.
+) Nu p l s nguyn t th (p) = p -1.
+) (m) bng s cc s nguyn khng vt qu m v nguyn t cng nhau vi m.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
34
II.2.1.5 nh l 2
Cho (a, m) = 1. Nu S = {x
1
, x
2
, , x
n
l} l mt h thng d thu gn (hoc y )
modulo m th aS = {ax
1
, ax
2
, , ax
n
} cng l mt h thng d thu gn ( hoc tng
ng y ) modulo m.

Chng minh
Ta c (a, m) = 1 Nu ax
i
ax
j
(mod m) th x
i
x
j
(mod m)
Do / vi i j th x
i
khng ng d vi x
j
ax
i
cng khng ng d vi ax
j
(mod m).
Suy ra cc phn t ca ca aS i mt phn bit theo modulo m.
M S v aS c cng s phn t do nu S l h thng d y th aS cng l h thng
d y .
Nu S l h thng d thu gn th ta ch cn chng minh cc phn t ca aS u
nguyn t cng nhau vi m.
Tht vy, v (a, m) = 1 v (x
i
, m) = 1 vi mi i (ax
i
, m) = 1 aS l h thng d
thu gn modulo m.

II.2.1.6 nh l Eurler
Cho a, m l cc s nguyn tho mn (a, m) = 1. Khi
( )
1(mod )
m
a m


Chng minh
Gi y
1
, y
2
, , y
(m)
l mt h thng d thu gn modulo m.
V (a, m) = 1 nn ay
1
, ay
2
, , ay
(m)
cng l mt h thng d thu gn modulo m.
Do , vi mi i {1, 2, , (m)} u tn ti duy nht j {1, 2, , (m)} sao cho y
i

ay
j
(mod m).
T ta c
( ) ( ) ( )
( )
1 1 1
( ) (mod )
m m m
m
i i i
i i i
y ay a y m

= = =
=


M (y
i
, m) = 1 vi mi i = 1, 2, , (m)
Suy ra a
(m)
1 (mod m).
II.2.1.7 nh l Fermat
Cho p l mt s nguyn t, a l mt s nguyn bt k khng chia ht cho p. Khi
a
p-1
1 (mod p).
Chng minh
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
35
Do a khng chia ht cho p nn (a, p) = 1. Do , theo nh l Euler ta c
a
(p)
1 (mod p)
M p l s nguyn t nn (p) = p 1 a
p 1
1 (mod p)
pcm.
+) Nhn xt
T nh l Fermat suy ra vi mi s nguyn a v s nguyn t p th
a
p
a (mod p).
II.2.1.7 nh l Wilson
Cho p l mt s nguyn t. Khi
(p - 1)! -1 (mod p)
(Phn chng minh ca nh l kh n gin, xin nhng cho bn c )





















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
36
II.2.2. Cc v d
V d 1. Cho n l mt s t nhin bt k. Chng minh rng
n
7
n 0 (mod 42).
Li gii
Do 7 l mt s nguyn t nn, theo nh l Fermat, ta c
n
7
n 0 (mod 7). (1)
Ta li c
n
7
n = n(n
6
- 1) = (n - 1)n(n + 1)(n
4
+ n
2
+ 1) 0 (mod 6) (2)
M (6, 7) = 1 nn t (1) v (2) suy ra pcm.

V d 2. Cho p l mt s nguyn t ln hn 7. Chng minh rng
(3
p
2
p
- 1) 42p.
Li gii
Ta c
3
p
2
p
1 = (3
p
- 3) (2
p
- 2) 0 (mod p). (1)
Mt khc
3
p
2
p
1 = (3
p
- 1) 2
p
2 (2)
M p > 7 p l
Do
3
p
2
p
1 - (-1)
p
1 0 (mod 3) (3)
By gi ta cn chng minh 3
p
2
p
1 7
Ta c
3
p
2
p
- 1

= 3.3
p-1
2
p
1
=
1 1
2 2
3.9 2 1 3.2 2 1
p p
p p

(mod 7)
=
1 1
2 2
2 2 2 1
p p
p
+
+
Do (p, 3) = 1 nn p = 3k + 1 hoc p = 3k + 2
Nu p = 3k + 1 th
1 1
2 2
2 2 2 1
p p
p
+
+ =
1 1
2 2
8 1 2 2 2 2 (mod7)
p p
k p p
+ +
+
1 1 1
2 2 2
2 (2 1) 2 (8 1) 0(mod7)
p p p
k
+ +
= =
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
37
Nu p = 3k + 2 ta chng minh tng t.
T suy ra pcm.
V d 3. Cho x l mt s nguyn t. Khi , phng trnh x
2
-1 (mod p) (1) c nghim
khi v ch khi p = 2 hoc p 1 ( mod 4).
Li gii
Nu p = 2, phng trnh c nghim x = 1.
Nu p 1 (mod 4)
1
2
p
l s chn
Khi ta s chng minh x =
1
( )!
2
p
l mt nghim ca (1).
Tht vy, ta c
1 ( 1)(mod )
2 ( 2)(mod )
...
1 1
( )(mod )
2 2
p p
p p
p p
p


Do
1
2
1 1
( )! ( 1) ( 1)( 1)...
2 2
p
p p
p p

+
(mod p)

1
2
2
1
2
1 1 1
( !) ( 1) .1.2...( ). ...( 1)(mod )
2 2 2
( 1) ( 1)!
p
p
p p p
p p
p

+

=

M theo nh l Wilson ta c (p - 1)! -1 (mod p)
p 1 (mod 4) nn
1
2
p
l s chn
T suy ra
1
2
( 1) ( 1)! 1(mod )
p
p p


Do x =
1
!
2
p
l mt nghim ca (1).
Ngc li, nu p l s nguyn t l v (1) c nghim
Khi , gi a l mt nghim ca (1)
Ta c
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
38
1 1
1 2
2 2
( ) ( 1) (mod )
p p
p
a a p

=
M theo nh l Fermat, ta c a
p-1
1 (mod p) nn
1
2
1 ( 1) (mod )
p
p


suy ra
1
2
p
chn hay p 1 (mod 4)
pcm.
V d 4. Cho a, b l hai s nguyn tha mn 24a
2
+ 1 = b
2
. Chng minh rng c mt v
ch mt trong hai s chia ht cho 5.
Li gii
Ta c 24a
2
b
2
= 1 khng chia ht cho 5 nn a v b khng th cng chia ht cho 5.
Gi s a v b cng khng chia ht cho 5
Theo nh l Fermat ta c
a
4
1 0 (mod 5)
b
4
1 0 (mod 5)
Do
(a
2
b
2
)(a
2
+ b
2
) = a
4
b
4
0 (mod 5)
Nu a
2
+ b
2
0 (mod 5) th 25a
2
+ 1 = a
2
+ b
2
0 (mod 5) (v l)
Vy a
2
b
2
0 (mod 5)
23a
2
+ 1 = b
2
a
2
0 (mod 5) 23a
2
+ 1 0 (mod 5)
V (a, 5) = 1 nn a 1 (mod 5) hoc a 2 (mod 5)
Nu a 1 (mod 5) th
0 23a
2
+ 1 23( 1)
2
+ 1 -1 (mod 5) (v l)
Nu a 2 (mod 5) th
0 23a
2
+ 1 23( 2)
2
+ 1 3 (mod 5) (v l).
Vy iu gi s l sai
T ta c pcm.
V d 5. Cho p l mt s nguyn t, a v b l hai s nguyn dng.Chng minh rng:
ab
p
ba
p
0 (mod p).
Li gii
Ta c
ab
p
ba
p
= ab(b
p-1
a
p-1
)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
39
Nu ab p th hin nhin ab
p
ba
p
p.
Nu ab khng chia ht cho p (a, p) = (b, p) = 1
a
p-1
1 0 (mod p) v b
p-1
1 0 (mod p)
a
p-1
b
p-1
0 (mod p)
ab
p
ba
p
0 (mod p)
pcm.
V d 6. Cho a l mt s nguyn. Chng minh rng a
2
+ 1 khng c c nguyn t dng
4k + 3. T suy ra cc phng trnh sau khng c nghim nguyn dng.
a) 4xy x y = z
2

b) x
2
y
3
= 7.

Li gii
Gi s a
2
+ 1 c c nguyn t p = 4k + 3 (a, p) = 1.
Khi
a
p-1
+ 1 = a
4k+ 2
+ 1 = (a
2
)
2k + 1
+ 1 a
2
+ 1 (1)
Mt khc, theo nh l Fermat, ta c
a
p 1
1 p (2)
T (1) v (2) suy ra 2 p p = 2 (v l v 2 khng c dng 4k + 3)
Vy a
2
+ 1 khng c c nguyn t dng 4k + 3.
p dng
a) Ta c
4xy x y = z
2

(4x - 1)(4y - 1) = 4z
2
+ 1
(4x - 1)(4y - 1) = (2z)
2
+ 1
Do 4x 1 3 vi mi x nguyn dng v c dng 4k + 3 nn n c t nht mt c
nguyn t dng 4k + 3
M (2z)
2
+ 1 khng c c nguyn t dng 4k + 3 nn phng trnh trn v nghim.
b) Ta c
x
2
y
3
= 7 x
2
+ 1 = y
3
+ 8
x
2
+ 1 = (y + 2)(y
2
2y + 4)
Nu y chn th
(y + 2)(y
2
2y + 4) 4
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
40
x
2
+ 1 4 x
2
-1 (mod 4) v l
Do y l y = 4k + 1 hoc y = 4k + 3
Nu y = 4k + 1
y + 2 = 4k + 3 nn c c t nht mt c nguyn t dng 4k + 3.
M x
2
+ 1 khng c c nguyn t dng 4k + 3 phng trnh trn khng c nghim
trong trng hp ny.
Nu y = 4k + 3 y
2
2y + 4 (-1)
2
2(-1) (mod 4) 3 (mod 4)
nn phng trnh trn cng v nghim trong trng hp ny.
T ta c pcm.

V d 7. Cho a, b l cc s nguyn. p l mt s nguyn t c dng 4k + 3. Chng minh
rng nu x
2
+ y
2
p th x p v y p. T suy ra phng trnh sau v nghim nguyn:
x
2
+ 2y + 4y
2
= 37
Li gii
Gi s p = 4k + 3 l s nguyn t tha mn x
2
+ y
2
p nhng x khng chia ht cho p x
2

khng chia ht cho p y khng chia ht cho p.
Theo nh l Fermat ta c
x
p 1
1 p (x
2
)
2k + 1
1 p
Tng t, ta cung c
(y
2
)
2k + 1
1 p
suy ra
(x
2
)
2k + 1
+ (y
2
)
2k + 1
2 (mod p)
M (x
2
)
2k + 1
+ (y
2
)
2k + 1
x
2
+ y
2
p 2 p p = 2 (v l)
Vy x p v y p.
p dng
Ta c
x
2
+ 2x + 4y
2
= 37
(x +1)
2
+ (2y)
2
= 38 19 = 4.4 + 3
Do x + 1 19 v 2y 19.
V x + 1 v 2y khng th cng bng 0 nn |x + 1| 19 hoc |2y| 19
Khi (x + 1)
2
+ (2y)
2
19
2
> 38 nn phng trnh trn v nghim.
V d 8. Cho p 7, p nguyn t. Chng minh rng s S = 111 (p 1 ch s 1) chia ht
cho p.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
41
Li gii
Ta c
S =
1
10 1
9
p


V p 7 nn (10, p) = 1
Do
10
p 1
1 p
10
p 1
1 (10 - ) = 9
M (p, 9) = 1 nn 10
p 1
1 9p
T suy ra S p.
pcm.
V d 9. [IMO - 2005] Cho dy s (a
n
) xc nh nh sau
a
n

= 2
n
+ 3
n
+ 6
n
1 vi n = 1, 2,
Tm s t nhin nguyn t cng nhau vi mi s hng ca dy trn.
Li gii
Ta s chng minh rng vi mi s nguyn t p u tn ti mt s hng a
n
chia ht cho p.
Tht vy, ta c a
2
= 2
2
+ 3
2
+ 6
2
1 = 48 chia ht cho 2 v 3.
Xt p 5
Ta c
(2, p) = 1; (3, p) = 1; (6, p) = 1
Do , t nh l Fermat suy ra
2
p 1
3
p 1
6
p 1
1 (mod p)
T d dng chng minh c 6a
p 2
p
M (p, 6) = 1 nn a
p 2
p
Do ch c s 1 l s t nhin duy nht nguyn t cng nhau vi mi s hng ca dy
(a
n
).
V d 10. [IMO - 2003] Tm s nguyn dng k nh nht sao cho tn ti cc s x
1
, x
2
, ,
x
k
sao cho:
x
1
3
+ x
2
3
+ + x
k
3
= 2002
2002
.
Li gii
Ta c 2002 4 (mod 9) 2002
3
4
3
1 (mod 9)
2002
2002
= (2002
3
)
667
.2002 2002 (mod 9) 4 (mod 9)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
42
Mt khc, vi mi s nguyn a ta c
a
3
1 (mod 9) hoc a
3
0 (mod 9)
Do
x
1
3
; x
1
3
+ x
2
3
; x
1
3
+ x
2
3
+ x
3
3
khng th ng d vi 4 modulo 9 c.
Tc l vi k 3 th phng trnh trn khng c nghim nguyn.
Ta s chng minh k = 4 l gi tr cn tm.
Tht vy, ta c 2002 = 10
3
+ 10
3
+ 1
3
+ 1
3

M 2002 = 3. 667 + 1
2002
2002
= 2002. (2002
667
)
3

= (10
3
+ 10
3
+ 1
3
+ 1
3
) (2002
667
)
3

= (10.2002
667
)
3
+ (10.2002
667
)
3
+ (2002
667
)
3
+ (2002
667
)
3

Vy vi k = 4 th phng trnh trn c nghim.
KL: k = 4 l gi tr cn tm.
V d 11. (Balan - 98) Cho dy s (a
n
) c xc nh nh sau:
a
1
= 1,
1
[ ]
2
n n n
a a a

= + vi mi n 2.
Chng minh rng dy (a
n
) c v s s hng chia ht cho 7.
Li gii
Gi s trong dy trn c hu hn s hng chia ht cho 7.
Khi gi a
k
l s hng cui cng ca dy chia ht cho 7.
iu ny l tn ti v c a
5
= 7 7.
Ta c
a
2k
= a
2k-1
+ a
k
; a
2k + 1
= a
2k

+ a
k
.
Do
a
2k + 1
a
2k
a
2k 1
x (mod 7).
Vi x 7.
Mt khc
a
4k 2

= a
4k 3
+ a
2k 1
a
4k 3
+ x (mod 7)
a
4k 1
= a
4k 2
+ a
2k 1
a
4k 2
+ x (mod 7) a
4k 3
+ 2x (mod 7)
a
4k
= a
4k 1
+ a
2k
a
4k 3
+ 3x (mod 7)
a
4k + 1
= a
4k
+ a
2k
a
4k 3
+ 4x (mod 7)
a
4k + 2
= a
4k + 1
+ a
2k + 1
a
4k 3
+ 5x (mod 7).
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
43
a
4k + 3

= a
4k + 2
+ a
2k + 1
a
4k 3
+ 6x (mod 7)
Ta c a
4k 3
7 v x 7 nn trong cc s a
4k 3
+ ix (i = 1, 2, , 6.) phi c s chia ht
cho 7 nn trong cc s a
4k 3 + i
, i = 1, 2, , 6 phi c s chia ht cho 7.
Vy iu gi s l sai
T ta c iu phi chng minh.
V d 12. Chng minh rng nu p l mt s nguyn t th (p - 2)! 1 p.
Nu p > 5 th (p - 2)! 1 khng l lu tha ca p.
Li gii
Theo nh l Wilson ta c
(p - 1)! - 1 (mod p) p 1 (mod p)
(p - 1)(p - 2)! p - 1 (mod p) (*)
Do (p, p - 1) = 1 nn
(*) (p - 2)! 1 (mod p)
Vi p > 5, gi s (p - 2)! 1 = p
n

Ta c
(p - 2)! p 1 p
n
+ 1 p 1
M
p
n
+ 1 = (p
n
1) + 2 2 (mod p - 1)
2 0 (mod p 1)
V l v p > 5
Vy c iu phi chng minh.
V d 13.
a) Cho a l mt s nguyn dng. Chng minh rng mi c nguyn t p ca a
2
+
1 vi p > 2 th p u c dng 4k + 1.
b) Chng minh rng c v s s nguyn t c dng 4k + 1.

Li gii
1) Gi s p l s nguyn t dng 4k + 3 v p | a
2
+ 1
Khi
a
2
-1 (mod p)
1
2 2 2 1
2
( ) ( )
p
k
a a

+
= -1 (mod p)
Mt khc theo nh l Fermat, ta c
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
44
a
p 1
1 (mod p)
Do
2 0 (mod p)
V l v p > 2
Vy c iu phi chng minh
b) Theo phn a) ta c mi c nguyn t ca (n!)
2
+ 1 u c dng 4k + 1
Gi s c hu hn c nguyn t dng 4k + 1 khi gi p l s nguyn t ln nht c
dng 4k + 1.
Ta c mi c nguyn t ln hn 2 ca (p!)
2
+ 1 u c dng 4k + 1 v u khng ln
hn p (do p ln nht dng 4k + 1)
((p!)
2
+ 1, q) = 1 vi mi q p d (p!)
2
+ 1 khng c c nguyn t nh hn hoc
bng p (v l)
Vy ta c iu phi chng minh.

V d 14. Chng minh rng vi mi s nguyn t p, tn ti v hn cc s nguyn dng
n sao cho
2
n
n p (*)
Li gii
Nu p = 2 th mi n chn u tha mn (*)
Nu p > 2, theo nh l Fermat, ta c
2
p 1
1 (mod p)
2
m(p - 1)
1 mod p
Chn m = kp -1, n = m(p - 1) = (kp - 1)(p - 1) 1 (mod p)
Khi
2
n
- n = 2
m(p - 1)
n 1 1 0 (mod p)
T suy ra pcm.
V d 15. (Bulgarian 95) Tm s cc s t nhin n > 1 sao cho
a
25
a 0 (mod n)
Vi mi s t nhin a.
Li gii
Vi mi s nguyn t p th
(p
2
, p
25
- p) = p p
25
p p
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
45
Do n p
2
vi mi p nguyn t.
suy ra n l tch ca cc s nguyn t phn bit
(S t nhin nh vy c gi l s squarefree)
Mt khc
2
25
2 = 2.3
2
.5.7.13.17.241
Nhng n khng th chia ht cho 17 v 241 v
3
25
3 -6 (mod 17)
v 3
25
3 29 (mod 241)
By gi ta xt p = 2, 3, 5, 7, 13.
+) p = 2, ta c vi mi a nguyn th a
25
a 2.
+) p = 3. Nu a 3 th a
25
a 3
Nu a 3 a
2
1 (mod 3) a
25
= (a
2
)
12
. a a (mod 3)
a
25
a 3.
Tng t cho p = 5, 7, 13 th a
25
a p vi mi a nguyn.
Do n chnh l tch ca k (1 k 5) s trong 5 s trn
T suy ra c 2
5
1 = 31 s t nhin nh vy
V d 16. Cho n 5 l s t nhin .Chng minh rng

(


n
n )! 1 (
n-1 .
Li gii
a) Trng hp 1. n l s nguyn t
Theo nh l Winson (n-1)! -1(mod n) suy ra ((n-1)!+1 n
Ta c
1
1 )! 1 ( 1 1 )! 1 ( )! 1 (

+
=
(


+
=
(


n
n
n n
n
n
n
(v 1
1
0 < <
n
)
= 1) - (n
) 1 ( )! 1 (

n
n n
v (n, n - 1) = 1
b) Trng hp 2. n l hp s
+) n khng l bnh phng ca mt s nguyn t.
Khi n = rs vi 1< r < s < n.
Do (n,n-1)=1 suy ra s < n-1 ) n(n- ) rs(n- )! (n- 1 1 1 = hay (n-1)! = kn(n-1)
suy ra
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
46
) (n ) k(n
n
)! (n
1 1
1
=
(


.
+) n = p
2
vi p l mt s nguyn t.
Do p =
2
n, n 5 suy ra p 1 2 3 3
2
+ > p p p
1 2
2
< p p hay 2p < n-1
Nn 1 < p < 2p < n-1
Suy ra (n-1)! p.2p.(n-1) = 2n(n-1).
T o suy ra ) (n-
n
)! (n
1
1


.
Vy ta c iu phi chng minh.



















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
47
II.2.3. Bi tp
Bi 1.
a) Cho a l s nguyn sao cho (a, 7) = 1. Chng minh rng
a
12
- 1 7.
b) a l s nguyn dng sao cho (a, 240) = 1. Chng minh rng
a
4
- 1 240.
Bi 2. Cho a
1
+ a
2
+ ... + a
n
30, v a
1
, a
2
, ..., a
n
nguyn. Chng minh rng
. 30 ...
5 5
2
5
1

n
a a a + + +
Bi 3. Chng minh rng
n
7
- n 42
vi mi s nguyn n.
Bi 4. Cho n nguyn dng. Chng minh rng
a) 3 2
1 4
3
+
+ n
11.
b) 19 2
1 10
2
+
+ n
23.
c)
2 6
2
2
+ n
16 (mod 37).
Bi 5. Cho p l s nguyn t ln hn 17. Chng minh rng
P
16
1 (mod 16320).
Bi 6. Cho p l s nguyn t l. Chng minh rng
2(p-3)! -1 (mod p).
Bi 7. Cho n l hp s, n 4. Chng minh rng (n - 1)! 0 (mod n).
Bi 8. Cho p v q l hai s nguyn t phn bit. Chng minh rng
q
p - 1
+ p
q - 1
1 (mod pq).
Bi 9. Cho a, b l cc s nguyn, p l s nguyn t. Chng minh rng
(a + b)
p
a
p
+ b
p
(mod p).
Bi 10. Chng minh rng n v n + 2 l cp s nguyn t sinh i khi v ch khi
4[(n - 1)! + 1] + n 0 (mod n(n + 2)).
Bi 11. Cho p l mt s nguyn t l. Chng minh rng s m =
8
1 9
p
l mt hp s l,
khng chia ht cho 3 v 3
m - 1
1 (mod m).
Bi 12. Chng minh rng vi mi s nguyn t p, tn ti v hn s nguyn dng n tha
mn
2
n
- n p.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
48
Bi 13. Tm tt c cc s nguyn t p sao cho
p) (
p
mod 1 5
2
2

Bi 14. Cho a, b l hai s nguyn dng sao cho 2a - 1, 2b - 1 v a + b u l cc s
nguyn t. Chng minh rng a
a
+ b
b
v a
b
+ b
a
u khng chia ht cho a + b.
Bi 15. Tm s nguyn dng n sao cho n = a
2
+ b
2
vi a, b l hai s nguyn dng
nguyn t cng nhau v ab chia ht cho mi s nguyn t nh hn hoc bng n .
Bi 16. Cho p l mt s nguyn t l. Chng minh rng khng tn ti x, y nguyn tha
mn h thc
x
p
+ y
p
= p[(p - 1)!]
p
.
Bi 17. Tm ba s nguyn t p, q, r sao cho p
2
+ q
2
+ r
2
cng l s nguyn t.






















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
49
II.3. S chnh phng mod p
II.3.1. L thuyt
II.3.1.1 nh ngha 1
Cho s nguyn t p. S nguyn a c gi l s chnh phng (mod p) nu tn ti
s nguyn x sao cho x
2
a ( mod p).
Nhn xt:
+) Mi s chnh phng u l s chnh phng (mod p)
+) a 0 (mod p) th a
2
a (mod p) nn mi a 0 (mod p) u l s chnh phng
(mod p). Do , t y v sau, ta ch xt s nguyn a sao cho (a, p) = 1.
+) Mi s nguyn l u l s chnh phng (mod 2)
II.3.1.2 K hiu Legendre
Cho p l s nguyn t l.
1
a
p
| |
=
|
\
nu a l s chnh phng mod p

a
p
| |
|
\
= -1 nu a khng l s chnh phng mod p.
K hiu trn gi l k hiu Legendre.
II.3.1.3 nh l 1
Cho p l mt s nguyn t l. Khi
1
2
1 1(mod )
p
a
a p
p

| |
=
|
\
(1)
1
2
1 1(mod )
p
a
a p
p

| |
=
|
\
(2)
Chng minh
Gi s a l s chnh phng mod p, khi , tn ti s t nhin x sao cho
x
2
a (mod p)
Do (a, p) = 1 nn (x, p) = 1.
Theo nh l Fermat ta c
1
1
2
1 (mod )
p
p
x a p


Ngc li, nu c (1) th vi mi k {1, 2, , p - 1} c duy nht mt s k {1, 2, , p
- 1} sao cho k.k a (mod p)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
50
Nu tn ti k = k th k.k = k
2
a (mod p) a l s chnh phng (mod p).
Tri li, tp {1, 2, , p - 1} c chia thnh
1
2
k
tp con {k, k} ri nhau sao cho k.k
a (mod p). (p - 1)!
1
2
1(mod )
p
a p


Mt khc, theo nh l Wilson, ta c
(p - 1)! -1 (mod p)
T suy ra
1 -1 (mod p) p = 2 (v l v p l)
Vy (1) c chng minh xong.
Theo nh l Fermat, ta c a
p 1
1 (mod p)

1
2
1
2
1(mod )
1(mod )
p
p
a p
a p


Do , (2) c chng minh.

II.3.1.4 nh l 2 (B Gauss)
Cho p l s nguyn t l, a l s nguyn, (a, p) = 1. Xt tp
{ka| k = 1, 2, ,
1
2
p
}.
Gi r
k
ka (mod p), 1 r
k
p.
Gi n l s cc s r
k
thuc khong ( ;
2
p
p). Khi
1
2
( 1) (mod )
p
n
a p

.
(n chnh l s bi s ca a trong khong ( ;
2
p
p))
Chng minh
Ta c
ka r
k
(mod p)
Cho k chy t 1 n (p - 1)/2 ri nhn cc ng thc li ta c:
1
1
2
2
1
1
! (mod )
2
p
p
k
k
p
a r p


Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
51
Gi A = |
2
k k
p
r r

>
`
)
; B = |
2
k k
p
r r

<
`
)

Khi
1
2
1
( 1) ( ) (mod )
k k k k
p
n
k k k k k
k r A r B r A r B
r r r p r r p

=
=


Ta c vi mi r
k
A th p r
k

1
2
p
.
Mt khc Nu r
i
A, r
j
B th p r
i
r
j
v nu p r
i
= r
j
th r
i
+ r
j
= p
a(i + j) 0 (mod p) i + j 0 (mod p).
iu ny khng th v i v j thuc
1
(1; )
2
p
nn 1 < i + j < p .
T suy ra
1
1
2
2
1
1 1
! ( 1) !
2 2
p
p
n
k
k
p p
a r

(*)
M
1
( !, ) 1
2
p
p

= nn t (*) suy ra
1
2
( 1) (mod )
p
n
a p


pcm.
T ta c mt s h qu quan trng sau.
H qu 1. Cho p l s nguyn t l. Gi n l s cc s chn thuc ( ;
2
p
p) th ta c
1
2
2 ( 1) (mod )
p
n
p

.
Chng minh
T nh l 2, cho a = 2 ta c iu phi chng minh.
H qu 2. Cho p l s nguyn t l. Khi
1
2
1
( ) ( 1)
p
p

=
Chng minh
(Hin nhin)
H qu 3. Cho p l s nguyn t l. Khi
2
( ) 1
p
= p 1 (mod 8)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
52
v
2
1
8
2
( 1)
p
p

| |
=
|
\

Chng minh
Gi s p = 4k + 1, tp cc s chn trong khong (0; p) l {2i | 1 i 2k}
Khi , s cc s chn trong khong ( ;
2
p
p) l n = k.
Tng t nh vy, nu p = 4k 1 th ta cng tnh c s cc s chn trong khong
( ;
2
p
p) l n = k.
Do , theo h qu 1, ta c
1
2
2 ( 1) (mod )
p
n
p

(-1)
k
(mod p)
2 l s chnh phng mod p
1
2
1 2 ( 1) (mod )
p
k
p


k chn p 1 (mod p).
2 khng l s chnh phng mod p k l p 3 (mod p)
pcm.
H qu 4. Cho p l s nguyn t l. Gi n l s cc bi ca 3 trong khong ( ;
2
p
p).
Khi

1
2
3 ( 1) (mod )
p
n
p


Chng minh
c suy ra hin nhin t nh l, trong trng hp a = 3.

H qu 5. Cho p l s nguyn t c dng 6k 1. Khi , 3 l s chnh phng
mod p khi v ch khi p 1 (mod 12).
Chng minh
Gi s p = 6k + 1. Tp hp cc s l bi ca 3 trong khong (0; p) l
{3i | 1 i 2k}
M
3i >
1
1
2 6 6
p p
i k i k > = + +
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
53
Do , s cc s l bi ca 3 trong khong ( ;
2
p
p) l n = k.
Tng t khi p = 6k 1, ta cng chng minh c n = k.
Vy trong c hai trng hp ta u chng minh c s cc s l bi ca 3 trong khong
( ;
2
p
p) l n = k.
V vy, theo h qu 4, ta c
1
2
3 ( 1) (mod )
p
n
p

(-1)
k
(mod p)

3
( ) 1
p
= (-1)
k
1 (mod p)
k chn
p 1 (mod 12).
pcm.

II.3.1.5 nh l 2
Cho p l s nguyn t. a b (mod p), (a, p) = (b, p) = 1. Khi
( ) ( )
a b
p p
= .
Chng minh
Do a b (mod p)
1 1
2 2
(mod )
p p
a b p

( ) ( )
a b
p p
=
pcm.
II.3.1.5 nh l 4
Cho p l mt s nguyn t. a
1
, a
2
, , a
n
l cc s nguyn khng chia ht cho p.
Khi
1 2 1 2
...
( ) ( )( )...( )
n n
a a a a a a
p p p p
=
Chng minh
(Phn chng minh kh n gin, xin nhng cho bn c)

II.3.1.6 nh l 5
Cho p l s nguyn t l, a l s nguyn khng chia ht cho p. Khi
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
54
1
2
( 1) (mod )
p
s
a p


Vi s =
1
2
1
p
k
ka
p

=
(
(


Chng minh
Gi n l s cc bi ca a trong khong ( ;
2
p
p), theo nh l 2, ta c
1
2
( 1) (mod )
p
n
a p


V vy, ta ch cn chng minh s n l s chn.
(Phn ny kh n gin, xin nhng li cho bn c).
II.3.1.6 nh l 7 (Lut tng h Gauss)
Cho p, q l hai s nguyn t l phn bit.
Khi :
a) Nu c t nht mt trong hai s c dng 4k + 1 th
( ) ( )
p q
q p
= .
b) Nu c hai s c dng 4k + 3 th
( ) ( ).
p q
q p
=
Chng minh
a) t
s
1
=
1 1
2 2
2
1 1
;
p q
i i
iq ip
s
p q

= =
( (
=
( (



Khi
s
1
+ s
2
=
1 1
( )( )
2 2
p q

(tnh cht ny c chng minh trong ti liu Mt s bi ton v phn nguyn ca
cng tc gi).
Do p hoc q c dng 4k + 1 nn
1 1
( )( )
2 2
p q
l s chn.
Nn s
1
v s
2
c cng tnh chn l.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
55
Theo nh l 5, ta c
1
1
2
( 1) (mod )
p
s
q p


2 2
( 1) (mod )
q
s
p q
T d dng suy ra iu phi chng minh.
b) Chng minh tng t.

II.3.2. Cc v d
V d 1. Cho p l s nguyn t c dng 8k + 5 hoc 8k + 7. x, y l hai s nguyn tha mn
x
2
+ 2y
2
chia ht cho p.
Chng minh rng x p v y p.
Li gii
Gi s ngc li x p 2y
2
p y p.
M
x
2
+ 2y
2
p x
2
-2y
2
(mod p)

2 2
2
( ) ( )
x y
p p

=
1 =
2
2 2 1 2
( )( ) ( ) ( )( )
y
p p p p p

= = . (1)
Nu p = 8k + 5
2
1
2
1
8
1
( ) ( 1) 1
2
( ) ( 1) 1
p
p
p
p


= =

= =


Thay vo (1) c 1 = -1 (v l).
Nu p = 8k + 1
2
1
2
1
8
1
( ) ( 1) 1
2
( ) ( 1) 1
p
p
p
p


= =

= =

cng khng tho mn (1)


Vy iu gi s l sai
T suy ra pcm.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
56
V d 2. Cho
2
2 1
n
k = + vi n nguyn dng. Chng minh rng k l s nguyn t khi v
ch khi k l c ca
1
2
3 1
k
+ .
Li gii
Nu k l c ca
1
2
3 1
k
+ th ta c

1
2
3
k
-1 (mod k) (1)
3
k -1
1 (mod k) (2)
Gi d l bc ca 3 modulo k
T (1) v (2) ta c d | k 1 nhng d li khng chia ht
1
2
k

d = k 1 k l s nguyn t.
Ngc li, k l s nguyn t
Ta c k l s nguyn t dng 4l + 1 nn theo lut tng h Gauss ta c
3
( ) ( )
3
k
k
=
M k 2 (mod 3) nn
2
( ) ( ) 1
3 3
k
= = (do 2 khng phi s chnh phng mod 3).
T suy ra
1 1
2 2
3 1(mod ) 3 1 0(mod )
k k
k k

+ .
pcm.
V d 3. Chng minh rng vi mi n nguyn dng, s 2
n
+ 1 khng c c nguyn t
dng 8k + 7.
Li gii
Gi s tn ti s nguyn t p = 8k + 7 sao cho p | 2
n
+ 1
Nu n chn, ta c
2
n
-1 (mod p)
Suy ra -1 l s chnh phng mod p
Do
1
4 3
2
1
1 ( ) ( 1) ( 1) 1
p
k
p

= = = = (v l)
Nu n l, ta c
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
57
2
n
-1 (mod p) 2
n + 1
-2 (mod p)
Suy ra -2 l s chnh phng mod p
Do , ta c
2 1 2
1 ( ) ( )( ) 1
p p p

= = = .1 = -1. (v l)
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 4. Tm x, n nguyn dng sao cho
x
3
+ 2x + 1 = 2
n
. (1)
Li gii
Do x nguyn dng nn x
3
+ 2x + 1 4 n 2.
Nu n = 2, ta d dng tm c x = 1.
Xt n 3
(1) x(x
2
+ 2) = 2
n
1 l s l nn x l
Do , x
2
+ 2 3 2
n
(1 mod 3) (-1)
n
1 (mod 3)
T suy ra n chn.
Mt khc
x
3
+ 2x + 1 = 2
n

x
3
+ 2x + 3 = 2
n
+ 2
(x + 1)(x
2
x + 3) = 2
n
+ 2.
Gi s p l mt c nguyn t ca x
2
x + 3 p l
Khi
2
n
+ 2 0 (mod p) 2
n
-2 (mod p)
M n chn suy ra
2
( ) 1
p

=
Ta c
1 =
2
1 1
8 2
2 1 2
( ) ( )( ) ( 1) ( 1)
p p
p p p


= =
T suy ra p = 8k + 1 hoc p = 8k + 3.
M n 3 2
n
= 8.2
n 3
0 (mod 8)
Do ta suy ra
x
3
+ 2x + 1 0 (mod 8).
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
58
M x l x = 8k 1, x = 8k 3
Nu x = 8k 1 x
3
+ 2x + 1 ( 1)
3
+ 2( 1) + 1 0 (mod 8) (v l)
Nu x = 8k + 3 th x
3
+ 2x + 1 cng khng th chia ht cho 8.
Nu x = 8k + 5 th tha mn.
Khi
x
2
x + 3 5
2
5 + 3 7 (mod 8)
Hay
x
2
x + 3 = 8l + 7
M s dng 8l + 7 th khng th c c nguyn t dng 8k + 1 hoc 8k + 3
Do (1) v nghim khi n 3.
Vy x = 1, n = 2.

V d 5. Cho p l s nguyn t dng 12k 1. Tm x, y, n nguyn khng m sao cho
3a
2
+ b
2
p
n
(1)
Vi a v b khng chia ht cho p.
Li gii
Nu n = 0 th mi a, b nguyn khng m v a p, b p u tha mn (1)
Nu n 0 a > 0 3a
2
+ b
2
p
Do
b
2
-3a
2
(mod p)

1 1 1
2 2
2 2 2
( ) ( 3) ( ) (mod )
p p p
b a p


b
p 1

1
2
( 3)
p
a
p 1
(mod p)
M
(a, p) = (b, p) = 1 a
p 1
b
p 1
1 (mod p)
Suy ra
1
2
( 3) 1(mod )
p
p


Mt khc
1
6 1
2
3 1 3 3 3 3
1 ( ) ( )( ) ( 1) ( ) ( 1) ( ) ( )
p
k
p p p p p p


= = = = = (*)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
59
Li c p = 12k 1 nn 3 l s chnh phng mod p hay
3
( ) 1
p
=
Thay vo (*) ta c 1 = -1 (v l)
Vy khi n > 0 th khng tn ti a, b, n tha mn.
V d 6. (Serbi - 2008) Gii phng trnh
12
x
+ y
4
= 2008
z

Vi x, y, z l cc s nguyn khng m.
Li gii
Nu z = 0 x = y = 0.
Nu z > 0 y > 0 v 12
x
251 m 2008 = 251.8
TH1: x chn
Ta c 12
x
+ y
4
=
2 2 2 2 2
2
(12 ) ( )
x
y a b + = +
Vi a = 12
x/2
, b = y
2
.
V 2008 = 251.8 a
2
+ b
2
251
M 251 l s nguyn t v 251 = 4k + 3 nn c a v b u phi chia ht cho 251
V l v 12
x/2
251.
TH2. x l lm tng t.
Vy phng trnh c nghim duy nht x = y = z = 0.













Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
60
II.3.3. Bi tp
Bi 1. Chng minh rng mi c nguyn t ca n
4
- n
2
+ 1 u c dng 12k + 1.
Bi 2. (Ba Lan 2007) Chng minh rng phng trnh x
2
+ 5 = y
3
khng c nghim
nguyn.
Bi 3. Chng minh rng vi mi s nguyn t p th tn ti cc s nguyn a, b sao cho a
2
+
b
2
+ 1 chia ht cho p.
Bi 4. Cho s nguyn t p. Chng minh rng 3
p
+ 7p - 4 khng l bnh phng ca mt s
nguyn.
Bi 5. (IMO 2006) Tm tt c cc nghim nguyn ca phng trnh
1 + 2
x
+ 2
2x + 1
= y
2
.
Bi 6. Cho m, n l cc s nguyn sao cho A =
m
m
n
3
1 ) 3 ( + +
l mt s nguyn. Chng
minh rng A l s l.
Bi 7. ( ngh IMO 2004)Chng minh rng 2
n
+ 1 khng c c nguyn t dng 8k + 7.
Chng minh rng 1 2
3
+
n
c t nht n c nguyn t dng 8k + 3.
Bi 8. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho 3
n
- 1

2
n
- 1.

















Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
61
II. 4. nh l thng d Trung Hoa
II.4.1 L thuyt
II.4.1.1. nh l 1 (nh l thng d Trung Hoa)
Cho h phng trnh
1 1
2 2
(mod )
(mod )
...
(mod )
n n
x r m
x r m
x r m

(1)
Trong m
1
, m
2
, , m
n
l cc s nguyn i mt nguyn t cng nhau. Khi h
phng trnh trn lun c nghim. Nu x
1
v x
0
l hai nghim ca (1) th x
1
x
0
(mod
m
1
m
2
m
n
).

Chng minh
t s
i
=
1
n
k
k
i
m
m
=

.
Do m
1
, m
2
, , m
n
i mt nguyn t cng nhau nn (s
i
, m
i
) = 1.
Nn vi mi s nguyn dng s
i
lun tn ti mt s nguyn h
i
sao cho
s
i
h
i
1 (mod m
i
).
t x
0
=
1
n
i i i
i
s h r
=


V s
i
m
j
vi mi j i nn
x
0
s
i
h
i
r
i
(mod m
i
) r
i
(mod m
i
)
Do x
0
chnh l mt nghim ca (1).
Gi s x
1
cng l mt nghim ca (1)
Ta c
x
1
x
0
(mod m
i
) x
1
x
0
m
i
.vi mi i
M m
1
, m
2
, , m
n
i mt nguyn t cng nhau nn
x
1
x
o
m
1
m
2
m
n
.
T suy ra iu phi chng minh.


Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
62
II.4.1.2. nh l 2
Cho h phng trnh
1 1
2 2
(mod )
(mod )
...
(mod )
n n
x r m
x r m
x r m

(1)
iu kin cn v h trn c nghim l
r
i
r
j
(mod (m
i
, m
j
)).
Khi h trn c nghim duy nht theo modulo [m
1
, m
2
, , m
n
].
Chng minh
(xin nhng cho bn c)

II.4.1.3. Phng php gii h (1) trong trng hp cc s m
i
i
mt nguyn t cng nhau.
Bc 1. t m = m
1
m
2
m
n
= M
i
m
i
vi i = 1, 2, ,n.
Bc 2. Tm cc s N
i
nghim ng phng trnh
M
i
x 1 (mod m)
Bc 3. Tm c mt nghim ca h l
x
0
=
1
n
i i i
i
M N r
=

l mt nghim ca h
Bc 4. Kt lun x = x
0
+ mt.











Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
63
II.4.2 Cc v d
V d 1. Gii h
4(mod11)
3(mod17)
x
x


Li gii
Xt phng trnh
17y 1(mod 11)
6y 1 (mod 11)
Ta d dng tm c mt nghim l N
1
= 2.
Xt phng trnh
11y 1 (mod 17)
Ta cng d dng tm c mt nghim l N
2
= 14.
Suy ra mt nghim l x
0
= 17.2 .4 +11.14.3
T tm c nghim ca h l x = 17.2.4 + 11.14. 3 + 11.17t.
V d 2. Gii h
1(mod2)
2(mod3)
3(mod5)
x
x
x


Li gii
Xt phng trnh
15y 1 (mod 2)
Phng trnh ny c mt nghim l N
1
= 1
Xt phng trnh
10y 1 (mod 3)
Cng d dng tm c mt nghim l N
2
= 1.
Xt phng trnh
6y 1 (mod 5)
Cng tm c N
3
= 1 l mt nghim.
Vy x
0
= 15.1.1 + 10.1.2 + 6.1.3 = 53 l mt nghim ca h
Do h phng trnh cho c nghim l
x 53 (mod 30) 23 (mod 30)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
64
V d 3. Gii h

0(mod2)
0(mod3)
1(mod5)
6(mod7)
x
x
x
x



Li gii
Xt phng trnh
42y 1 (mod 5)
2y 1 (mod 5)
Tm c N
3
= 3.
Xt phng trnh
30y 1 (mod 7)
2y 1 (mod 7)
Tm c N
3
= 4
T suy ra x
0
= 42.3.1 + 30.4.6 l mt nghim ca h
Vy h c nghim l x
V d 4. Chng minh rng vi mi s nguyn dng k tu lun tn ti k s nguyn lin
tip ton hp s.
Li gii
Gi p
1
< p
2
< ...<p
k
l cc s nguyn t tu . Khi , theo nh l thng d Trung Hoa,
lun tn ti n sao cho




) (mod
...
) (mod 2
) (mod 1
2
1
k
p k n
p n
p n

Do vi mi i = 1, 2, ..., k th n + i p
k
.
Do ch cn chn n > p
k
th dy {n + i| i = 1, 2, ..., n} lun l hp s.
V d 5. (VMO - 2008) Cho m = 2007
2008
. Hi c tt c bao nhiu s t nhin n<m sao
cho m | n(2n +1)(5n + 2)?
Li gii
Ta c m = 3
2008
.223
2008
.
Ta li c (n, 2n + 1) = 1; (n, 5n + 2) = (n, 2) 2
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
65
(2n + 1; 5n + 2) = (2n + 1, n) = 1
Do m | n(2n + 1)(5n +2) khi v ch khi xy ra mt trong cc trng hp sau:
1) m | n
2) m | 2n + 1
3) m | 5n + 2
4) 3
4096
| n v 223
2008
| 2n +1
5) 3
4096
| n v 233
2008
| 5n + 2
6) 3
4096
| 5n + 2 v 223
2008
| 2n + 1
7) 3
4096
| 5n + 2 v 233
2008
| n
8) 3
4096
| 2n + 1 v 223
2008
| 5n + 2
9) 3
4096
| 2n + 1 v 223
2008
| n
Trong mi trng hp y, theo nh l thng d Trung hoa, c duy nht mt s t nhin n
(modulo m) tha mn.
Nn c tt c 9 s t nhin tha mn bi.
V d 6. ( ngh IMO 2002) Trong li im nguyn ca mt phng ta Oxy, mt
im c ta l cc s nguyn A(x, y) Z
2
c gi l nhn thy c t O nu trn
on OA khng c im no thuc Z
2
, tr O v A. Chng minh rng vi mi s t nhin n
tu , lun tn ti hnh vung n x n c cc nh nguyn v mi im nguyn bn trong v
trn bin ca hnh vung u khng nhn thy c t O.
Li gii
Ta c nu (x, y) = d
th im ) ; (
d
y
d
x
M l im nguyn thuc on OA vi A(x; y).
Do , A(x, y) l im nhn thy c t O khi v ch khi (x, y) = 1.
Gi
j i
p
,
l cc s nguyn t i mt khc nhau vi 0 i, j

n
(c (n +1)
2
s nguyn t nh vy)
Xt hai h sau:

) ... (mod
...
) ... (mod 1
) ... (mod 0
, 1 , 0 ,
, 1 1 , 1 0 , 1
, 0 1 , 0 0 , 0
n n n n
n
n
p p p n x
p p p x
p p p x

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
66
v

) ... (mod
...
) ... (mod 1
) ... (mod 0
, , 1 , 0
1 , 1 , 1 1 , 0
0 , 0 , 1 0 , 0
n n n n
n
n
p p p n x
p p p x
p p p x

Theo nh l thng d Trung Hoa, tn ti cc s t nhin y nh vy.
M x + i v y + j u chia ht cho p
i,j

Do , mi im trong hnh vung n x n vi (n + 1)
2
im nguyn A
i,j
(x + i, y + j) trn
u khng nhn thy c t O.
V d 8. (Nordic - 98) Tn ti hay khng mt dy c hn cc s t nhin
{x
1
, x
2
, ..., x
n
, ...} = {1, 2, ..., n, ...}
Sao cho x
i
x
j
vi mi i j v
x
1
+ x
2
+ ... + x
k
k vi mi k = 1, 2, ...
Li gii
Ta xy dng mt dy tha mn bi nh sau:
Chn x
1
= 1, x
2
= 3, x
3
= 2.
Gi s x
1
, x
2
, ..., x
n
l dy s tha mn
x
1
+ x
2
+ ... + x
k
k vi mi k = 1, 2, ..., n.
Gi m l s nguyn dng b nht khng nm trong dy x
1
, x
2
, ..., x
n
.
Do (n + 1, n + 2) = 1 nn, theo nh l thng d Trung Hoa, tn ti s nguyn x ln hn
max {x
1
, x
2
, ..., x
n
} v tha mn

+
+
) 2 (mod
) 1 (mod
n s m x
n s x
vi s = x
1
+ x
2
+ ... + x
n
.
Khi , t x
n+1
= x, x
n + 2
= m
T ta c dy x
1
, x
2
, ..., x
n+1
, x
n + 2
tho mn
x
1
+ x
2
+ ... + x
n
+ x
n+1
= s + x n +1.
x
1
+ x
2
+ ... + x
n+1
+ x
n + 2
= s + x + n n + 2.
Do
x
1
+ x
2
+ ... + x
k
k vi mi k = 1, 2, ..., n + 2
C tip tc nh vy ta thu c dy s v hn tha mn yu cu bi ton.



Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
67
II.4.3. Bi tp

Bi 1. Gii cc h phng trnh sau:
a)

) 7 (mod 3
) 11 (mod 1
x
x

b)

) 7 (mod 5
) 5 (mod 3
) 3 (mod 1
x
x
x

c)

) 11 (mod 3 7
) 8 (mod 2 5
) 12 (mod 1 5
x
x
x

Bi 2. (IMO 1989) Chng minh rng vi mi s t nhin n, lun tn ti n s t nhin lin
tip m c n s u khng phi lu tha ca mt s nguyn t.
Bi 3. (Hn Quc 1999) Tm tt c cc s t nhin n sao cho 2
n
- 1 chia ht cho 3 v tn
ti m Z sao cho 4m
2
+ 1 chia ht cho
3
1 2
n
.
Bi 4. Chng minh rng vi mi s nguyn dng k ln tu u tn ti k s nguyn
lin tip gm ton hp s.
Bi 5. Cho S = {a
1
, a
2
, ..., a
n
} Z. Chng minh rng tn ti mt s b Z sao cho tp
b.S = {ba
1
, ba
2
, ..., ba
n
} m mi phn t ca n u l lu tha ln hn 1 ca mt s
nguyn.
Bi 6. Cho f(x) l mt a thc vi h s nguyn. Gi s c mt tp hu hn cc s nguyn
t {p
1
, p
2
,..., p
n
} m vi mi n th u tn ti p
i
| f(n). Chng minh rng tn ti mt s
nguyn t p sao cho vi mi n th f(n) p.









Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
68
Chng III
MT S VN KHC
III.1. Lu tha ca mt s nguyn
III.1.1 S chnh phng
III.1.1.1 nh ngha
S t nhin n c gi l mt s chnh phng nu tn ti m nguyn sao cho n = m
2
.
Nhn xt: Nu phn tch tiu chun n =
k
k
p p p

...
2 1
2 1
th:
+) n l s chnh phng khi v ch khi
i
chn vi mi i = 1, 2, ..., k.
+) n l lu tha s ca mt s nguyn khi v ch khi
i
s vi mi i = 1, 2, ..., k.
III.1.1.2 Cc v d
V d 1. Tm tt c cc s chnh phng c dng A = ab 1985
Li gii
Ta c
445
2
= 198025 < A < 198916 = 446
2

T suy ra khng c s chnh phng no tha mn yu cubi ton.
V d 2. Chng minh rng nu abc l s nguyn t th b
2
- 4ac khng phi l s chnh
phng.
Li gii
Gi s b
2
- 4ac l s chnh phng th
b
2
- 4ac = k
2
, k nguyn dng.
Ta c
ac ab a abc a 4 40 400 . 4
2
+ + =
= 400a
2
+ 40ab + b
2
- (b
2
- 4ac)
= (20a + b)
2
- k
2

= (20a + b + k)(20a + b - k)
V abc l s nguyn t nn c 0 ac > 0
Do
b > k 20a + b + k > 20a + b - k > 20a
T suy ra
n m
a
k b a k b a
abc .
4
) 20 )( 20 (
=
+ + +
=
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
69
M 20a + b + k v 20a + b - k u ln hn 4a nn m v n u ln hn 1
Nn abc l hp s, tri vi gi thit
T ta c iu phi chng minh.
V d 3. Chng minh rng mt s chnh phng lun c s c s nguyn dng l l v
ngc li mt s t nhin c s c nguyn dng l l th s phi l s chnh phng.
Li gii
a) Nu A l mt s chnh phng th phn tch tiu chun ca A l
n
k
n
k k
p p p A
2 2
2
2
1
...
2 1
=
T suy ra s c s nguyn dng ca A l
(2k
1
+ 1)(2k
2
+ 1)...(2k
n
+ 1) l s l.
b) Ngc li: Nu A c s c s l l
Xt phn tch tiu chun ca A

n
k
n
k k
p p p A ...
2 1
2 1
=
T suy ra s c s ca A l
(k
1
+ 1)(k
2
+ 1)...(k
n
+ 1) l s l
Do , tt c cc nhn t trn u l
Suy ra k
i
chn vi mi i = 1, 2, ..., n
T suy ra A l s chnh phng.
V d 4. (Romani - 2004) Tm tt c cc s khng m n sao cho tn ti hai s nguyn a
v b sao cho
n
2
= a + b v n
3
= a
2
+ b
2
.
Li gii
Ta c
2(a
2
+ b
2
) (a + b)
2
2n
3
n
4
0 n 2.
Nu n = 0, chn a = b = 0
Nu n = 1, chn c a = 1, b = 0.
Nu n = 2, chn c a = b = 2.
Vy n = 0, n = 1, n = 2 l cc gi tr cn tm.
V d 5. Chng minh rng nu 2n (n N
*
) l tng ca hai s chnh phng th n cng l
tng ca hai s chnh phng.
Li gii
Gi n l s t nhin tha mn
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
70
2n = a
2
+ b
2
vi a, b N. (1)
T (1) suy ra a v b cng tnh chn l
Do a +b v a - b l s chn
t

=
= +
y b a
x b a
2
2

Khi a = x + y v b = x - y
Thay vo (1) ta c
2n = (x + y)
2
+ (x - y)
2

n = x
2
+ y
2
.
T ta c iu phi chng minh.
V d 6. Cho a, b l hai s nguyn dng sao cho a
2
+ b
2
ab + 1.
Chng minh rng
1
2 2
+
+
ab
b a
l s chnh phng.
Li gii
t

1
2 2
+
+
=
ab
b a
k (1)
Khng mt tnh tng qut ta gi s a b.
Khi
(1) a
2
+ b
2
- kab - k = 0
a
2
- kb.a + b
2
- k = 0.(*)
Gi s rng k khng phi s chnh phng. Xt phng trnh
x
2
- 2bx + b
2
- k = 0 (3)
Ta c a l mt nghim ca (3), gi a
1
l mt nghim cn li
Khi
a + a
1
= kb
Do a, k, b nguyn nn suy ra a
1
cng l s nguyn.
+) Nu a
1
= 0 th k = b
2
, tri vi iu gi s.
+) Nu a
1
< 0, ta c
a
1
2
- kba
1
+ b
2
= k
M a
1
nguyn m nn a
1
2
-kba
1
+ b
2
> -kba
1
= (-a
1
b)k > k (v l)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
71
+) Do o a
1
> 0 th
a.a
1
= b
2
- k a
1
= a
a
k b
<

2

Dt b
1
= b khi a + b > a
1
+ b
1
. ta c
a
1
2
- kb
1
a
1
+ b
1
2
- k = 0 (4)
Li xut pht t (4) suy ra phng trnh (3) c nghim t nhin mi (a
2
, b
2
) m
a
2
+ b
2
< a
1
+ b
1
.
T suy ra phng trnh hai bin (*) c v hn nghim t nhin tha mn
(a
1
, b
1
), (a
2
, b
2
), ... tha mn a
1
+ b
1
> a
2
+ b
2
> ...(v l)
Nn iu gi s l sai.
Vy ta c iu phi chng minh.
Vd 7. Tm n nguyn dng sao cho
A = 2
8
+ 2
11
+ 2
n

l mt s chnh phng.
Li gii
Nu A l s chnh phng th
2
8
+ 2
11
+ 2
n
= x
2
2
n
= (x - 48)(x + 48)
Vi x l mt s nguyn dng no .
Khi
x - 48 = 2
s
v x + 48 = 2
n - s
, n > 2s
T suy ra
2
n - s
- 2
s
= 96 2
s
(2
n - 2s
- 1) = 3.2
5
.
T suy ra

=
=

=
=

12
5
3 1 2
5
2
n
s s
s n

KL: n = 12.
V d 8. Chng minh rng
A = 1
k
+ 9
k
+ 19
k
+ 2013
k

khng phi s chnh phng vi mi k nguyn dng l.
Li gii
Vi mi k nguyn dng l, ta c
1
k
1 (mod 4)
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
72
9
k
1 (mod 4)
19
k
-1 (mod 4)
2013
k
1 (mod 4)
Nn A 2 (mod 4)
Vy A khng th l s chnh phng.
V d 9. Tm s t nhin n sao cho n - 50 v n + 50 u l s chnh phng.
Li gii
Ta c

= +
=
2
2
50
50
b n
a n

vi a, b nguyn dng v a > b.
Suy ra b
2
- a
2
= 100 (b - a)(b + a) = 2
2
.5
2
.
Do b - a < b + a v chng c cng tnh chn l nn a + b v b - a phi l cc s chn. Do

=
=

= +
=
26
24
50
2
b
a
a b
a b

T tm c n = 626.
V d 10. Chng minh rng vi mi s nguyn dng n th s
2 4
) 2 12 17 ( ) 2 12 17 (
n
n
+

l mt s nguyn v khng phi s chnh phng.
Li gii
Ta c
4
) 1 2 ( 2 12 17 + = + v
4
) 1 2 ( 2 12 17 =
Do
2 4
) 2 12 17 ( ) 2 12 17 (
n
n
+
=
2 2
) 1 2 ( ) 1 2 (
.
2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2 2 2 n n n n
+ + +

t
2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2 n n
A
+ +
= v
2 2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2 n n
B
+
=
S dng nh thc Niutn ta suy ra
( 2 + 1)
2n
= x + y 2 v ( 2 - 1)
2n
= x - y 2
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
73
Vi x, y l cc s nguyn dng.
T suy ra
x A
n n
=
+ +
=
2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2
v y B
n n
=
+
=
2 2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2

Nn A.B l mt s nguyn dng.
Mt khc, ta li c
A
2
- 2B
2
= (A - B 2 )(A + B 2 ) = ( 2 +1)
2n
( 2 - 1)
2n
= 1
Do A v B nguyn t cng nhau.
Vy chng minh AB khng phi s chnh phng ta ch cn chng minh mt trong hai
s khng phi l s chnh phng.
Ta c
2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2 n n
A
+ +
= =
| |
1
2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2

+ +
n n

2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2 2 n n
A
+ +
= =
| |
1
2
) 1 2 ( ) 1 2 (
2
+
+
n n

T d dng suy ra c A khng phi s chnh phng
Vy suy ra iu phi chng minh.
V d 11. (Polish - 2001) Cho a, b l cc s nguyn sao cho vi mi n th 2
n
a + b u l
s chnh phng. Chng minh rng a = 0.
Li gii
Gi s a 0.
Nu a 0, b = 0 th 2
1
a + b v 2
2
a + b khng th ng thi l s chnh phng.
Do a v b u phi khc 0.
T d dng suy ra c a v b u dng.
Xt hai dy s (x
n
) v (y
n
) nh sau
b a y b a x
n
n
n
n
+ = + =
+2
2 2 2
D thy (x
n
) v (y
n
) l hai dy s nguyn dng, n iu tng v hn.
Ta c
(x
n
+ y
n
)(x
n
- y
n
) = 3b
Suy ra 3b x
n
+ y
n
vi mi n 3b x
n
+ y
n
vi mi n (v l)
Vy iu gi s l sai
T suy ra iu phi chng minh.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
74
V d 12. Tm n nguyn dng sao cho
n
2
+ 3
n

l s chnh phng.
Li gii
Gi s
n
2
+ 3
n
= m
2

vi m l mt s nguyn dng no .
Ta c
(m - n)(m + n) = 3
n

T suy ra

= +
=
k n
k
n m
n m
3
3
(*)
M m +n > m - n nn n - 2k 1.
Nu n - 2k = 1
T (*) suy ra 2n = 3
n - k
- 3
k
= 3
k
(3
n - 2k
- 1) = 2.3
k

3
k
= n = 2k + 1 k = 0, k = 1.
T tm c n = 1, n = 3.
Nu n - 2k 2 k n - k - 2
T (*) suy ra 2n = 3
n - k
- 3
k
3
n - k
- 3
n - k - 2
= 8.3
n - k - 2

Theo bt ng thc Bernoulli ta c
8.3
n - k - 2
= 8.(1 + 2)
n - k - 2
8[1 + 2(n - k - 2)]
= 16n - 16k - 24.
Do
2n 16n - 16k - 24 8k + 12 7n .
M n - 2k 2 nn n 2k + 2 7n 14k + 14
T suy ra 8k + 12 14k + 14 v l v k 0.
KL: n = 1, n = 3.





Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
75
III.1.2 Lp phng ca mt s nguyn
V d 1. Chng minh rng nu n l lp phng ca mt s nguyn (n -1) th
n
2
+ 3n + 3 khng th l lp phng ca mt s nguyn.
Li gii
n = 0 th n
2
+ 3n + 3 = 3 m
3
.
Gi s n
2
+ 3n + 3 = k
3
vi k l mt s nguyn no
V n l lp phng ca mt s nguyn nn
n(n
2
+ 3n + 3) = l
3

(n + 1)
3
- 1 = l
3

Vi n 0, n 1, n nguyn th 0 < 3n
2
+ 3n < 3n
2
+ 3n + 1
n
3
< n
3
+ 3n
2
+ 3n < n
3
+ 3n
2
+ 3n + 1
n
3
< n
3
+ 3n
2
+ 3n < (n + 1)
3

Do n
3
+ 3n
2
+ 3n khng th l lp phng ca mt s nguyn.
Vy iu gi s l sai
Do ta c iu phi chng minh.
V d 2. (Iran - 98)Chng minh rng khng c s t nhin no c dng abab trong h c
s 10 l lp phng ca mt s nguyn. Hy tm c s b nh nht sach trong h c s b,
c t nht mt s c dng abab l lp phng ca mt s nguyn.
Li gii
Ta c abab = 101ab l lp phng ca mt s nguyn th
101 | ab (v l)
Vy abab khng th l lp phng ca mt s nguyn.
Xt trong h c s b
Ta c
) )( 1 ( ) 1 (
2
) (
2
) ( b an n ab n abab n n + + = + =
vi a, b < n v n
2
+ 1 > an + b.
Nu n
2
+ 1 khng chia ht cho mt s chnh phng no th n
2
+ 1 = p
1
p
2
...p
k

Khi an + b phi chia ht cho (p
1
p
2
...p
k
)
2
v l
Vy n
2
+1 phi chia ht cho mt s chnh phng.
Th trc tip thy n = 7 l s nh nht nh vy (n
2
+ 1 = 50)
Mt khc thy 1000 2626 ) 7 ( = = 10
3
.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
76
Do n = 7 chnh l s cn tm.
Vd 3. Cho x, y l cc s t nhin tha mn x
2
+ y
2
+ 6 chia ht cho xy.
Chng minh rng
xy
y x 6
2 2
+ +
l lp phng ca mt s t nhin.
Li gii
V x
2
+ y
2
+ 6 xy nn x
2
+ y
2
+ 6 = pxy (1)
Gi (x
0
, y
0
) l nghim ca (1) v tha mn x
0
+ y
0
nh nht.
Khng mt tnh tng qut, gi s x
0
y
0

Xt phng trnh
y
2
- px
0
y + x
0
2
+ 6 = 0 (2)
D thy y
0
l mt nghim ca (2). Gi y
1
l nghim cn li
Khi , theo Viet ta c

+ =
= +
6
2
0 1 0
0 1 0
x y y
px y y
(3)
D thy y
1
> 0 nn (x
0
, y
1
) cng l mt nghim nguyn dng ca (1)
Do
x
0
+ y
0
x
0
+ y
1
y
0
y
1

Nu x
0
= y
0
th t (1) ta c
2
0
0
2
0
2
0
6
2
6 2
x
x
x
x
p + =
+
= Z
x
0
= 1 p = 8 = 2
3

Nu x
0
< y
0

+) y
0
= y
1
th t (3) suy ra y
0
2
= x
0
2
+ 6
(y
0
- x
0
)(y
0
+ x
0
) = 6 (4)
M VT(4) 0 (mod 4) cn VP(4) 2 (mod 4) nn (4) khng xy ra
+) y
0
< y
1
nn x
0
< y
0
< y
1

Ta c y
0
x
0
+ 1 y
1
y
0
+ 1 x
0
+ 2 y
0
y
1
(x
0
+ 1)(x
0
+ 2)
x
0
2
+ 6 (x
0
+ 1)(x
0

+ 2)

3
4
0
x
V x
0
nguyn dng nn x
0
= 1
Do y
0
.y
1
= x
2
+ 6 = 7
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
77
Do tm c y
0
= 1, y
1
= 7 (khng tha mn iu kin x
0
< y
0
)
Vy ta c p = 8 = 2
3
(iu phi chng minh).
V d 4. Chng minh rng khng tn ti s t nhin n sao cho
2
n + 1
- 1 v 2
n - 1
(2
n
- 1)
ng thi l lp phng ca cc s nguyn.
Li gii
Gi s ngc li, tn ti n sao cho 2
n + 1
- 1 v 2
n - 1
(2
n
- 1) u l lp phng ca cc s
nguyn.
Khi
2
n - 1
(2
n
- 1) = k
3

M 2
n
- 1 khng chia ht cho 2 nn 2
n - 1
cng phi l lp phng ca mt s nguyn hay
n - 1 = 3m.
T suy ra
a
3
= 2
n +1
- 1 = 2
3m + 2
- 1 = 4.8
m
- 1 3(mod 7)
V l v a
3
0; 1 (mod 7)
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 5. Chng minh rng vi mi s nguyn khng m n th
A = 2
n
+ 3
n
+ 5
n
+ 6
n

khng th l lp phng ca mt s nguyn.
Li gii
Ta c 2
6
3
6
5
6
6
6
1 (mod 7)
M n = 6k + r vi r = 0, 1, 2, 3, 4, 5
Nu r = 6k th
A 4 (mod 7) do A m
3
.
Nu n = 6k + 1 th
A = 2.(2
6
)
k
+ 3.(3
6
)
k
+ 5.(5
6
)
k
+ 6(6
6
)
k
2 + 3 + 5 + 6 2 (mod 7)
nn A m
3

Nu n = 6k + 2 th A 2
2
+ 3
2
+ 5
2
+ 6
2
4 (mod 7) nn A m
3

Nu n = 6k + 3 th A 2
3
+ 3
3
+ 5
3
+ 6
3
5 (mod 7) A m
3

Nu n = 6k + 4 th A 2
4
+ 3
4
+ 5
4
+ 6
4
2 (mod 7) A m
3

Nu n = 6k + 5 th A 2
5
+ 3
5
+ 5
5
+ 6
5
4 (mod 7) A m
3
.
Vy ta c iu phi chng minh.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
78
III.1.3 Cc bi ton biu din mt s nguyn thnh tng cc lu
tha
V d 1. Chng minh rng nu
3
1
2
n
l tch ca hai s t nhin lin tip th n l tng
bnh phng ca hai s nguyn lin tip.
Li gii
Gi s n l s t nhin m
3
1
2
n
= a(a + 1) (1)
vi a l mt s t nhin no .
Ta c
(1) n
2
= 3a
2
+ 3a + 1
4n
2
= 12a
2
+ 12a + 4
(2n - 1)(2n + 1) = 3(2a + 1)
2
.
Do 2n - 1 v 2n + 1 l hai s l lin tip v (2n - 1, 2n + 1) = 1 nn

=
= +

= +
=
(**)
1 2
3 1 2
(*)
1 2
3 1 2
2
2
2
2
p n
m n
p n
m n

T (*) suy ra p
2
= 3m
2
+2 (v l v s chnh phng chia 3 ch d 0 v 1)
Do , ch c (**) xy ra.
T (**) suy ra m v p u l
t p = 2k + 1 ta c
2n = p
2
+ 1 = (2k +1)
2
+ 1 = 4k
2
+ 4k + 2
n = (k +1)
2
+ k
2
.
l iu phi chng minh.
V d 2. (Nga - 1996) Cho x, y, p, n, k l cc s t nhin tha mn
x
n
+ y
n
= p
k
. (1)
Chng minh rng nu n > 1, n l v p l mt s nguyn t l th n l mt lu tha ca p.
Li gii
t m = (x, y) th x = ma, y = mb vi (a, b) = 1.
Khi
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
79
(1) m
n
(a
n
+ b
n
) = p
k
. (2)
Do p nguyn t nn t (2) suy ra m = p
q

Do
(2) a
n
+ b
n
= p
k - nq
.
M n l nn
a
n
+ b
n
= (
a + b
)(a
n - 1
- a
n - 2
b + ... - ab
n - 2
+ b
n - 1
) (3)
= (a + b)A
Vi A = a
n - 1
- a
n - 2
b + ... - ab
n - 2
+ b
n - 1
.
V p l nn p > 2 suy ra hai s x v y khc tnh chn l nn t nht mt trong hai s a v b
phi ln hn 1.
Do a
n
+ b
n
> a+ b A > 1
M
A(a + b) = p
k - nq
> 1
Suy ra A v a + b u chia ht cho p
Hay a + b = p
r

T suy ra
A = a
n - 1
- a
n - 2
(p
r
- a) + ... - a(p
r
- a)
n - 2
+ (p
r
- a)
n - 1
= na
n - 1
+ Bp.
M A p na
n - 1
p
a + b p, (a, b) = 1 nn a khng chia ht cho p
Do n p n = mp
Thay vo (1) ta d dang suy ra c n = p
l
V d 3. Cho p l s nguyn t v a, n l cc s nguyn dng. Chng minh rng nu
2
p
+ 3
p
= a
n

th n = 1.
Li gii
Nu p = 2 th 2
p
+ 3
p
= 13 n = 1
Nu p > 2 p l
Ta c
2
p
+ 3
p
2
p
+ (-2)
p
(mod 5) 0 (mod 5)
Do a 5
Gi s n > 1.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
80
Khi a
n
25 v
3 2
3 2
+
+
p p
5 2
p - 1
- 2
p - 2
.3 + ... + 3
p - 1
5
M
2
p - 1
- 2
p - 2
.3 + ... + 3
p - 1
p.2
p - 1
(mod 5)
suy ra p.2
p - 1
5 p = 5 (do p l s nguyn t)
M 2
5
+ 3
5
= 753 a
n
, ( vi n > 1)
Vy iu gi s l sai.
T ta c iu phi chng minh.

III.1.4. Bi tp
Bi 1. Tm cc hm s f: N N tho mn ng thi cc iu kin sau
i) f(2n) = f(n) + n
ii) f(n) l s chnh phng th n l s chnh phng
iii) f l hm tng nghim ngt.
Bi 2. Tm tt cc cc s nguyn dng n sao cho 2n + 1 v 3n + 1 u l s chnh
phng. Khi chng minh rng n chia ht cho 40.
Bi 3. Chng minh rng tng ca 3, 4, 5, hoc 6 s nguyn lin tip khng th l s chnh
phng.
Bi 4. (IMO 86) Cho d l mt s nguyn khc 2, 5, 13. Chng minh rng lun tm c
hai s nguyn a, b phn bit trong tp {2, 5, 13, d} sao cho ab - 1 khng phi s chnh
phng.
Bi 5. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho lu tha 4 ca s c ca n chnh bng
n.
Bi 6. Chng minh rng bnh phng ca mt s nguyn l lun c dng 8k + 1.
Bi 7. (Hungari 1998) Cho x, y, z l cc s nguyn v z > 1. Chng minh rng
(x + 1)
2
+ (x + 2)
2
+ ... (x + 99)
2
y
z
.
Bi 8. Chng minh rng vi mi s t nhin n th gia n
2
v (n + 1)
2
lun tn ti ba s t
nhin phn bit a, b, c sao cho a
2
+ b
2
c
2
.
Bi 9. Cho n l s t nhin c s c s t nhin l s. Chng minh rng tch tt c cc
c s bng
n s
n .
Bi 10. Tm tt c cc cp s nguyn dng x, y sao cho
(x + 1)
y
- 1 = x!
Bi 11. Tm cc s nguyn t p sao cho tn ti cc s nguyn dng n, x, y tha mn
x
3
+ y
3
= p
n
.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
81
Bi 12. Cho n l s nguyn dng. Chng minh rng nu 2n+1 v 3n + 1 l cc s chnh
phng th 5n + 3 khng phi s nguyn t.
Bi 13. Cho a v b l hai s nguyn dng. S (36a + b)(a + 36b) c th l lu tha ca 2
c hay khng?
Bi 14. Cho tp A gm cc s nguyn dng v |A| > 3. Bit rng tch ba phn t bt k
ca A u l s chnh phng. Chng minh rng mi phn t ca A u l s chnh
phng.
Bi 15. Cho n l mt s nguyn dng sao cho 1 28 2
2
+ n l mt s nguyn. Chng
minh rng 2 + 1 28 2
2
+ n l mt s chnh phng.
Bi 16. Cho a, b, c l cc s nguyn dng sao cho
0 < a
2
+ b
2
- abc c
Chng minh rng a
2
+ b
2
- abc l mt s chnh phng.
Bi 17. Cho a v b l cc s nguyn dng sao cho a
2
+ b
2
chia ht cho ab + 1. Chng
minh rng
1
2 2
+
+
ab
b a

l mt s chnh phng.
Bi 18. Cho x, y, z l cc s nguyn dng.
Chng minh rng (xy + 1)(yz +1)(zx + 1) l cc s nguyn dng khi v ch khi xy + 1,
yz +1, zx + 1 u l s chnh phng.
Bi 19. Cho a v b l cc s nguyn sao cho vi mi s khng m n th 2
n
a = b u l s
chnh phng. Chng minh rng a = 0.
Bi 20. Cho p l mt s nguyn dng l. Chng minh rng tng cc lu tha bc p ca p
s nguyn lin tip chia ht cho p
2
.
Bi 21. Tm cc s nguyn dng n sao cho n.2
n
+ 3
n
chia ht cho 5.
Bi 22. Tm cc s nguyn dng n sao cho n.2
n
+ 3
n
chia ht cho 25.
Bi 23. Tm cc s t nhin n sao cho n
n + 1
+ (n + 1)
n
chia ht cho 5.
Bi 24. Tm cc s nguyn dng m, n, k ln hn 1 sao cho
1! + 2! +... + n! = m
k
.
Bi 25. Tm cc s nguyn t c dng 17 2
2002
+
n
(n l s t nhin) biu din di dng
hiu lp phng ca hai s t nhin.



Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
82
III. 2. p dng t hp vo cc bi ton s hc
III.2.1. Mt s nh l c bn
III.2.1.1. Nh thc Newton
(a + b)
n
=

n
k
k k n k
n
b a C
0

vi a, b l cc s thc tu , n nguyn dng.
)! ( !
!
k n k
n
C
k
n

=
III.2.1.2. nh l
Cho p l mt s nguyn t. Khi

k
p
C p vi mi p = 1, 2, ..., p - 1.
Chng minh
Ta c
!
) 1 )...( 1 (
)! ( !
!
k
k p p p
k p k
p
C
p
n
+
=

=
Do p nguyn t v k {1, 2, ..., p -1} nn (p, k!) = 1
M C
p
k
nguyn nn (p-1)(p-2) ...(p - k + 1) k!
Hay
Z a
k
k p p p
=
+
!
) 1 )...( 2 )( 1 (

T suy ra iu phi chng minh.
III.2.1.3 Mt s h thc c bn
1)
k n
n
k
n
C C

=
2)
1
1 1


+ =
k
n
k
n
k
n
C C C (H thc Pascal)
3)
(

+
(


= < < <
2
1
2
1
1 0
...
n
n
n
n n n
C C C C
4)
n n
n n n
C C C 2 ...
1 0
= + + +
5)
k
n m
i k
m
k
i
i
n
C C C
+

=
=

0
(H thc Vandermon)

III.2.2. Cc v d v bi tp

V d 1. Chng minh rng vi n l s nguyn dng l th tp
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
83
S = } C ,..., C , {C
2
1 - n
n
2
n
1
n

cha l cc s l.
Li gii
t
S
n
=
2
1
2 1
...

+ + +
n
n n n
C C C
Khi
2S
n
= 2 ...
1 0
+ + +
n
n n n
C C C = 2
n
- 2.
S
n
= 2
n - 1
- 1 l s l
Vy tp S phi cha l cc s l.
V d 2. (Trung Quc - 1998) Tm s t nhin n 3 sao cho
2
2000
1 + .
3 2 1
n n n
C C C + +
Li gii
Theo bi ta c
1 +
k
n n n
C C C 2
3 2 1
= + + (0 k 2000, k nguyn)

k
n n n
2
6
) 6 )( 1 (
2
=
+ +

(n + 1)(n
2
- n + 6) = 3.2
k + 1
t m = n + 1 (m 4)
Khi ta c
m(m
2
- 3m + 8) = 3.2
k + 1
.
Do , ch c th xy ra mt trong hai trng hp sau:
+) Trng hp 1: m = 2
s

Do m 4 nn s 2
m
2
- 3m + 8 = 2
2s
- 3.2
s
+ 8 = 3.2
k + 1 - s
.
Nu s 4 th 2
2s
- 3.2
s
+ 8 8 (mod 16).
8 3.2
k + l - s
(mod 16) 2
k + 1 - s
= 8 m
2
- 3m + 8 = 24
(khng c nghim nguyn)
Nu s = 2 m = 4 n = 3 (tha mn)
Nu s = 3 m = 8 n = 7 (tha mn)
+) Trng hp 2. m = 3.2
s

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
84
Lm tng t nh trn, ta tm c n = 23.
Vy n = 3, n = 7, n = 23 l nhng gi tr cn tm.
V d 3. Cho p l mt s nguyn t. Chng minh rng
) (mod 2
2
2
p C
p
p

Li gii
Theo h thc Vandermon, ta c
0 1 1 0
2
...
p
p
p
p
p p
p
p p
p
p
C C C C C C C + + + =


M
k
p
C p vi mi p = 1, 2, ..., p - 1.
Do
i p
p
i
p
C C

p
2
vi mi i = 1, 2, ..., p - 1
T suy ra iu phi chng minh.
V d 3. (Hungari - 2001) Cho m, n l cc s nguyn dng v 1 m

n. Chng minh
rng

1
1
) 1 (
m
k
n
k
C n m.
Li gii
Ta c
) ( ) 1 ( ... ) ( ) (
) 1 ...(
1
1
2 1 2
1
1
1
1
1
0
1
0
1
1 1 2 1 0




+ + + + + =
+
m
n
m
n
m
n n n n n
m
n
m
n n n
C C C C C C C
C C C C

= (-1)
m - 1
1
1

m
n
C

Do

1
1
) 1 (
m
k
n
k
C n = (-1)
m - 1
n
1
1

m
n
C = (-1)
m-1
.m
m
n
C m.
T c iu phi chng minh.
V d 4. (VMO - 2011) Cho dy s nguyn (a
n
) xc nh bi
a
0
= 1, a
1
= - 1
a
n
= 6a
n - 1
+ 5a
n - 2
, vi n = 2, 3, ...
Chng minh rng a
2012
- 2010 chia ht cho 2011.
Li gii
D dng tm c s hng tng qut ca dy s l
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
85
14
) 14 3 )( 14 2 7 ( ) 14 3 )( 14 2 7 (
n n
n
a
+ + +
=
Do
14
) 14 3 )( 14 2 7 ( ) 14 3 )( 14 2 7 (
2012 2012
2012
+ + +
= a
Mt khc, theo khai trin Newton ta c
14 ) 14 .( 3 ) 14 3 (
2012
0
2012
2012
2012
B A C
k
k
k k
+ = = +

=


14 ) 14 .( 3 ) 1 ( ) 14 3 (
2012
0
2012
2012
2012
B A C
k
k
k k k
= =

=

.
Trong
. 14 ... 14 . 3 3
1006 2012
2012
2010 2
2012
2012 0
2012
C C C A + + + =
. 14 . 3 . ... 14 . 3 3
1005 2011
2012
2009 3
2012
2011 1
2012
C C C B + + + =
Do
14
) 14 )( 14 2 7 ( ) 14 )( 14 2 7 (
2012
B A B A
a
+ + +
=
a
2012
= A + 4B.
By gi ta ch cn chng minh A + 4B -1 (mod 2011)
Tht vy, ta c
1
2011 2011 2012

+ =
k k k
C C C vi mi k = 2, 3, ..., 2010
M 2011 l s nguyn t nn
k
C
2011
2011 vi mi k = 1, 2, ..., 2010.
T suy ra
k
C
2012
2011 vi mi k = 2, 3, ..., 2010.
Do A + 4B 3
2012
+ 14
1006
- 4(3
2011
+ 3.14
1005
) (mod 2011)
2. 14
1005
- 3
2011
(mod 2011)
M 3
2011
3 (mod 2011)
14
1005
2025
1005
(45
2
)
1005
45
2010
1 (mod 2011).
T suy ra A + 4B 2 - 3 (mod 2011) -1 (mod 2011)
Vy ta c iu phi chng minh.


Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
86
III.2.3 Bi tp
Bi 1. Tm c chung ln nht ca
2005
2006
3
2006
1
2006
,..., , C C C .
Bi 2. (T7/245) Cho cc s t nhin m, n, p tha mn iu kin p m + n.
Chng minh rng

+
b
a i
i p
m
i
n
C C p b n m ! )! (
chia ht cho (m + n - a)!
Trong a = max {0, p - m}, b = min {p, n}.
Bi 3. Cho x
n
=
| |
n
) 15 4 ( +
, vi [x] l phn nguyn ca x, n l s t nhin.
Tm s d ca x
n
khi chia cho 8.
Bi 4. Chng minh rng s

=
1004
0
2 2008 2
2009
3 2
k
k k k
C S

l tng ca hai s chnh phng lin tip.
Bi 5. Chng minh rng vi mi s nguyn dng n ta c
) 1 (
2
+ n C
n
n


Bi

6. Tm cp s t nhin n, k sao cho
k n
n
n C ) 3 (
3
=
.
Bi 7. Cho m v n l cc s nguyn dng, m l. Chng minh rng

=

m
k
k k
m
m
n C
n
0
3
3
) 1 3 (
3 .
1

l mt s nguyn.
Bi 8. Chng minh rng vi mi s nguyn dng n th s

=
+
+
n
k
k k
n
C
0
3 1 2
1 2
2

khng chia ht cho 5.





Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
87
III. 3 Tnh cht s hc ca dy s nguyn
Trong phn ny ti xin gii thiu cng bn c mt s tnh cht s hc c bn ca
dy s nguyn nh tnh chia ht, tnh chnh phng, tm s hng nguyn t, ... Tuy nhin,
phn su hn s c tc gi gii thiu trong chuyn tip theo, s vit ring v dy s
nguyn.
III.3.1. Tnh chia ht trong dy s nguyn.
V d 1. Cho dy s {u
n
} tha mn

= + + =
= =
+
,... 3 , 2 , 22 5 4
50 , 7
1 1
2 1
n u u u
u u
n n n

Chng minh rng u
1996
chia ht cho 1997.
Li gii
Xt dy {v
n
} tha mn v
n
= 4u
n
+ 11 khi

= + =
= =
+
,... 3 , 2 , 5 4
211 , 39
1 1
2 1
n v v v
v v
n n n

Da vo phng trnh c trng ca dy {v
n
} ta d dng xc nh c s hng tng qut
ca dy l
3
5 . 25 ) 1 ( 8
n n
n
v
+
=
Do
3
5 . 25 8
1996
1996
+
= v
V 1997 l s nguyn t nn theo nh li Fermat, ta c
5
1996
1 (mod 1997)
8 + 25.5
1996
8 + 25 (mod 1997) 33 (mod 1997).
3v
1996
33 (mod 1997).
M v
1996
= 4u
1996
+ 11 nn suy ra
12u
1996
+ 33

33 (mod 1997)
12u
1996
1997
Mt khc (12, 1997) = 1 nn u
1996
1997.
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 2. Cho dy s {u
n
} xc nh nh sau

= =
= = =
+
,... 4 , 3 6 7
18 , 14 , 0
2 1 1
3 2 1
n u u u
u u u
n n n

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
88
Chng minh rng vi mi s nguyn t p th u
p
p.
Li gii
Theo cch xc nh dy s ta tm c s hng tng qut ca u
n
l
u
n
= 1 + 2
n
+ (-3)
n
.
Vi mi s nguyn t p th
2
p
2 (mod p) v (-3)
p
-3 (mod p)
Do
u
p
= 1 + 2
p
+ (-3)
p
1 + 2 + (-3) (mod p)
Hay u
p
p.
Vy ta c iu phi chng minh.
Nhn xt: Vi nhng dy s nguyn tuyn tnh c phng trnh c trng c nghim
nguyn th ta d dng s dng nh l Fermat trong chng minh chia ht. Cn vi nhng
dy nguyn tuyn tnh c phng trnh c trng c nghim v t th bao gi ta cng phi
s dng nh thc Newton chng minh chia ht.
V d 3. (VMO - 2011) Cho dy s nguyn (a
n
) xc nh bi
a
0
= 1, a
1
= - 1
a
n
= 6a
n - 1
+ 5a
n - 2
, vi n = 2, 3, ...
Chng minh rng a
2012
- 2010 chia ht cho 2011.
Li gii
D dng tm c s hng tng qut ca dy s l
14
) 14 3 )( 14 2 7 ( ) 14 3 )( 14 2 7 (
n n
n
a
+ + +
=
Do
14
) 14 3 )( 14 2 7 ( ) 14 3 )( 14 2 7 (
2012 2012
2012
+ + +
= a
Mt khc, theo khai trin Newton ta c
14 ) 14 .( 3 ) 14 3 (
2012
0
2012
2012
2012
B A C
k
k
k k
+ = = +

=


14 ) 14 .( 3 ) 1 ( ) 14 3 (
2012
0
2012
2012
2012
B A C
k
k
k k k
= =

=

.
Trong
. 14 ... 14 . 3 3
1006 2012
2012
2010 2
2012
2012 0
2012
C C C A + + + =
. 14 . 3 . ... 14 . 3 3
1005 2011
2012
2009 3
2012
2011 1
2012
C C C B + + + =
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
89
Do
14
) 14 )( 14 2 7 ( ) 14 )( 14 2 7 (
2012
B A B A
a
+ + +
=
a
2012
= A + 4B.
By gi ta ch cn chng minh A + 4B -1 (mod 2011)
Tht vy, ta c
1
2011 2011 2012

+ =
k k k
C C C vi mi k = 2, 3, ..., 2010
M 2011 l s nguyn t nn
k
C
2011
2011 vi mi k = 1, 2, ..., 2010.
T suy ra
k
C
2012
2011 vi mi k = 2, 3, ..., 2010.
Do A + 4B 3
2012
+ 14
1006
- 4(3
2011
+ 3.14
1005
) (mod 2011)
2. 14
1005
- 3
2011
(mod 2011)
M 3
2011
3 (mod 2011)
14 l s chnh phng mod 2011 nn 14
1005
=
2
1 2011
14

1 (mod 2011).
T suy ra A + 4B 2 - 3 (mod 2011) -1 (mod 2011)
Vy ta c iu phi chng minh.
V d 4. Cho dy s {u
n
} c xc nh nh sau

= + =
= =
+
,... 3 , 2 , 2
6 , 2
1 1
2 1
n u u u
u u
n n n

Tm phn d ca u
1024
chia cho 1023.
Li gii
D dng tm c s hng tng qut ca dy {u
n
} l
n n
n
u ) 2 1 ( ) 2 1 ( + + =
Do
1024 1024
1024
) 2 1 ( ) 2 1 ( + + = u
Theo khai trin nh thc Newton, ta c
2 ) 2 1 ( , 2 ) 2 1 (
1024 1024
B A B A = + = +
Vi
1024
1024
512 4
1024
2 2
1024
0
1024
2 ... 2 2 C C C C A + + + + =
1023
1024
512 5
1024
2 3
1024
1
1024
2 ... 2 2 C C C C B + + + + =
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
90
Do u
1024
= 2A
Ta c
1
1023 1023 1024

+ =
k k k
C C C vi mi k = 2, 3, ..., 1022.
M 1023 l s nguyn t nn
k
C
1023

1023
vi mi k = 1, 2, ..., 1022.
T suy ra
k
C
1024
1023 vi mi k = 2, 3, ..., 1022.
Nn
) 1023 (mod 2 2 2
1024
1024
513 0
1024
C C A +
2+2
513
(mod 1023).
Mt khc
2
10
1 (mod 1023) 2
513
= 8.(2
10
)
51
8 (mod 1023)
Do 2A 10 (mod 1023)
Vy phn d ca php chia u
1024
cho 1023 l 10.
Nhn xt: Vic s dng nh thc Newton rt c hiu qu i vi cc bi ton chng minh
mt s hng c th ca dy chia ht cho p. Tuy nhin n thng khng c tc dng i
vi vic chng minh trong dy s tn ti mt s hng ca dy chia ht cho p hoc tn ti
v hn s hng ca dy chia ht cho p. i vi nhng bi ton dng ny ta thng phi
chng minh dy s d ca u
n
cho p tun hon k t mt s hng no .
V d 5. Cho dy s {u
n
} c xcnh nh sau

= + =
= =
+
,... 3 , 2 , 1976 5 4
100 , 20
1 1
2 1
n u u u
u u
n n n

Chng minh rng tn ti t nht mt s hng ca dy chia ht cho 1996.
Li gii
Xt dy {v
n
} vi v
n
l phn d ca php chia u
n
cho 1996.
Hay v
n
u
n
(mod 1996), 0 v
n
1995.
D thy v
n+1
4v
n
+ 5v
n - 1
- 1976 (mod 1996)
Xt cc cp (v
1
, v
2
), (v
2
, v
3
), ..., (v
n
, v
n + 1
), ...
V dy {v
n
} l v hn m s cc cp (a, b) vi 0 a, b, 1995 l hu hn nn phi tn
ti hai s t nhin i, j (i > j) sao cho

=
=
+ + 1 1 j i
j i
v v
v v

Khi . Ta c
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
91
5(v
i - 1
- v
j - 1
) 5(v
i +1
- 4v
i
+ 1976 ) - 5(v
j+1
- 4v
j
+ 1996)
5(v
i+1
- v
j+1
) - 20(v
i
- v
j
) (mod 1996)
0 (mod 1996)
M (5, 1996) = 1 nn v
i - 1
- v
j - 1
0 (mod 1996)
V 0 v
i - 1
, v
j - 1
1995 nn v
i - 1
= v
j - 1

L lun tng t ta dn n v
i - 2
= v
j - 2

C tip tc nh vy ta s dn n

=
=
+
+
) ( 1 1
) ( 2 2
j i
j i
v v
v v

By gi ta s chng minh v
i - j
= 0
Tht vy, ta c
5v
i - j
v
i - j + 2
- 4v
i - j + 1
+ 1976 (mod 1996)
v
2
- 4v
1
+ 1976 (mod 1996)
u
2
- 4u
1
+ 1976 (mod 1996)
100 - 4.20 + 1976 (mod 1996)
0 (mod 1996).
V (5, 1996) = 1 nn v
i - j
0 (mod 1996)
Do u
i - j
0 (mod 1996)
Vy c iu phi chng minh.
V d 6. (Chn T Khoa hc t nhin - 2009)
Cho dy {a
n
} c xc nh
a
0
= 0, a
1
= 1, a
2
= 2, a
3
= 6
a
n + 4
= 2a
n + 3
+ a
n + 2
- 2a
n + 1
- a
n
, n = 0, 1, ...
a) Chng minh rng a
n
chia ht cho n vi mi n 1.
b) Chng minh rng dy s
)
`

n
a
n
, n = 1, 2, ... cha v s s hng chia ht cho
2009.
Li gii
a) Phng trnh c trng ca dy {a
n
} l
x
4
- 2x
3
- x
2
+ 2x +1

= 0
(x
2
- x - 1)
2
= 0
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
92

=
=
+
=

2
5 1
2
5 1
x
x

Khi s hng tng qut ca dy trn l
a
n
= c
1

n
+ c
2

n
+ n(c
3

n
+ c
4

n
)
D dng tm c
c
1
= c
2
= 0,
5
1
,
5
1
4 3
= = c c .
Do
)
5
1
5
1
(
n n
n
n a =
T suy ra
n
n
F
n
a
= vi {F
n
} l dy Fibonaci.
Do a
n
n vi mi n.
b) B sung vo dy {F
n
} mt s hng F
0
= 0 m ta vn gi c h thc
F
n +1
= F
n
+ F
n - 1
, n = 0, 1, ...
Xt dy {v
n
} vi v
n
l phn d ca php chia F
n
cho 2009.
Hay v
n
u
n
(mod 2009), 0 v
n
2008.
D thy v
n+1
v
n
+ v
n - 1
(mod 2009)
Xt cc cp (v
1
, v
2
), (v
2
, v
3
), ..., (v
n
, v
n + 1
), ...
V dy {v
n
} l v hn m s cc cp (a, b) vi 0

a, b 2008 l hu hn nn phi tn ti
hai s t nhin i, j (i > j) sao cho

=
=
+ + 1 1 j i
j i
v v
v v

Lm tng t v d 5, ta suy ra 0 = v
0
= v
i - j

v dy {v
n
} tun hon vi chu k (i - j).
Do v
k(i - j)
= 0 hay F
k(i - j)
0 (mod 2009)
Vy ta c iu phi chng minh.




Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
93
III.3. 2. Dy s v s chnh phng

V d 1. Cho dy s {a
n
} c xc nh nh sau

= =
+
= =
+
,... 2 , 1 , ) 1 ((
2
3
1 , 0
1 1
1 0
n
a a a
a a
n n n n

Chng minh rng vi mi n th a
n
l s chnh phng.
Li gii
Ta s chng minh vi mi n th a
n
= F
n
2
, trong {F
n
} l dy Fibonaci
Tht vy
a
0
= 1 = F
0
2
, a
1
= 1 = F
1
2
, a
2
= 4 = F
2
2
.
Gi s a
k
= F
k
2
vi mi k

n
Khi
a
n

= F
n
2
, a
n - 1

= (F
n-1
)
2
, a
n - 2
= (F
n - 2
)
2

Theo cch xc nh dy {a
n
} ta c
a
n + 1
-3a
n
+ a
n - 1
= 2(-1)
n

a
n
- 3a
n - 1
+ a
n - 2
= 2(-1)
n - 1

T ta suy ra
a
n+1
- 2a
n
- 2a
n - 1
+ a
n - 2
= 0
a
n +1
= 2(F
n
)
2
+ 2(F
n - 1
)
2
- (F
n - 2
)
2

= (F
n
+ F
n - 1
)
2
+ (F
n
- F
n - 1
)
2
- (F
n - 2
)
2

= (F
n + 1
)
2
+(F
n - 2
)
2
- (F
n - 2
)
2
= (F
n + 1
)
2

T suy ra diu phi chng minh.
V d 2. Cho dy s {a
n
} xc nh nh sau

= =
= =
+
,... 2 , 1 , 3
3 , 2
1 1
1 0
n a a a
a a
n n n

Tm n sao cho 5(a
n
- 2) l mt s chnh phng.
Li gii
D dng xc nh c s hng tng qut ca dy trn l
n n
n
a )
2
5 3
( )
2
5 3
(

+
+
=
Mt khc ta cng chng minh c ngay
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
94
a
2k
2 (mod 5) v a
2k + 1
3 (mod 5).
Do 5(a
n
- 2) l s chnh phng th a
n
- 2 5 n = 2k.
Khi
k k
k
a
2 2
2
)
2
5 3
( )
2
5 3
(

+
+
=
Khi
5(a
2k
- 2) =
2
)
2
5 3
( )
2
5 3
( 5
|
|

\
|

+
k k

Theo khai trin Newton ta c

k
k
k
k
B A B A
2
5
)
2
5 3
( ,
2
5
)
2
5 3
(

=
+
=
+

Vi
(

+ + + =
+ + + =
2
1
2
2 1
2
2
3 3 1 1
2 2
2
2
2
2 2 0
5 3 ... 5 . 3 3
5 . 3 ... 5 . 3 3
k k
k
k
k
k
k
k
k
k k
k
k
k
k
k
k
k
C C C B
C C C A

Khi
k
k
k k
c
B
. 5
2
5
)
2
5 3
( )
2
5 3
(
1
= =

vi c
k
l s hu t.
a
2k
- 2 = 5c
k
2
nguyn nn c
k
2
l s nguyn
M c
k
hu t nn c
k
Z
T suy ra 5(a
2k
- 2) = (5c
k
)
2
vi 5c
k
Z
Vy vi mi k th 5(a
2k
- 2) l s chnh phng.
V d 3. Cho dy s {a
n
} c xc nh nh sau
a
n
= 2
8
+ 2
11
+ 2
n
, n = 1, 2, ...
Tm n a
n
l mt s chnh phng.
Li gii
Ta c
a
n
= 2
8
+ 2
11
+ 2
n
= x
2

2
n
= (x - 48)(x + 48)
Vi x l mt s nguyn dng no .
Khi
x - 48 = 2
s
v x + 48 = 2
n - s
, n > 2s
T suy ra
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
95
2
n - s
- 2
s
= 96.
2
s
(2
n - 2s
- 1) = 3.2
5
.
T suy ra

=
=

=
=

12
5
3 1 2
5
2
n
s s
s n

Vy a
n
l s chnh phng khi v ch khi n = 12
V d 4. Cho dy s {a
n
} c xc nh nh sau

= + + =
= =
+
,... 3 , 2 ) 1 ( ) 2 (
3 , 1
1 1
2 1
n a n a n a
a a
n n n

Tm n a
n
l lu tha p ca mt s nguyn (p 2).
Li gii
Ta d dng chng minh c
a
n
= 1! + 2! + ... + n!
Trng hp 1: p = 2.
Ta c n! 10 vi mi n 5
Do , nu n 5 th a
n
1! + 2! + 3! + 4! (mod 10)
(1 + 2 + 6 + 24) (mod 10) 3 (mod 10)
T suy ra a
n
khng th l s chnh phng nu n 5.
Vi 1 n 4, th trc tip thy n = 1 v n = 3 tha mn.
Trng hp 2. n 3
Ta c a
1
= 1 = 1
p
vi mi p.
Vi n 2 th a
n
= 1! + 2! + 3! +...+ n! 3
Gi s a
n
= b
p
(p 3) u
n
27
Ta c 9! 27 nn k! 27 vi mi k 9.
Do
a
n
a
8
(mod 27) vi n 9.
M
a
8
= 1! + 2! + ... +8! = 46233 1(mod 27).
Nn a
n
khng chia ht cho 27 vi mi n 8 hay a
n
b
p
vi mi n 8.
Bng cch th trc tip k = 2, 3, ..., 7 thy khng c gi tr no tha mn.
Vy n = 1 l gi tr cn tm.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
96
III.3.3. Dy s nguyn s nguyn t.

V d 1. Cho dy s {u
n
} c xc nh nh sau
u
n
= 3
n
- 2
n
- 1
Chng minh rng nu p l s nguyn t th u
p
42p.
Li gii
Ta c
u
p
= 3
p
2
p
1 = (3
p
- 3) (2
p
- 2) 0 (mod p). (1)
Mt khc
3
p
2
p
1 = (3
p
- 1) 2
p
2 (2)
M p > 7 p l
Do
3
p
2
p
1 - (-1)
p
1 0 (mod 3) (3)
By gi ta cn chng minh 3
p
2
p
1 7
Ta c
3
p
2
p
- 1

= 3.3
p-1
2
p
1
=
1 1
2 2
3.9 2 1 3.2 2 1
p p
p p

(mod 7)
=
1 1
2 2
2 2 2 1
p p
p
+
+
Do (p, 3) = 1 nn p = 3k + 1 hoc p = 3k + 2
Nu p = 3k + 1 th
1 1
2 2
2 2 2 1
p p
p
+
+ =
1 1
2 2
8 1 2 2 2 2 (mod7)
p p
k p p
+ +
+
1 1 1
2 2 2
2 (2 1) 2 (8 1) 0(mod7)
p p p
k
+ +
= =
Nu p = 3k + 2 ta chng minh tng t.
T suy ra pcm.
V d 2. [IMO - 2005] Cho dy s (a
n
) xc nh nh sau
a
n

= 2
n
+ 3
n
+ 6
n
1 vi n = 1, 2,
Tm s t nhin nguyn t cng nhau vi mi s hng ca dy trn.
Li gii
Ta s chng minh rng vi mi s nguyn t p u tn ti mt s hng a
n
chia ht cho p.
Tht vy, ta c a
2
= 2
2
+ 3
2
+ 6
2
1 = 48 chia ht cho 2 v 3.
Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
97
Xt p 5
Ta c
(2, p) = 1; (3, p) = 1; (6, p) = 1
Do , t nh l Fermat suy ra
2
p 1
3
p 1
6
p 1
1 (mod p)
T d dng chng minh c 6a
p 2
p
M (p, 6) = 1 nn a
p 2
p
Do ch c s 1 l s t nhin duy nht nguyn t cng nhau vi mi s hng ca dy
(a
n
).

III.3.4 Bi tp
Bi 1. Cho x
1
, x
2
l nghim ca phng trnh
x
2
- 6x +1 = 0.
Chng minh rng vi mi n N th x
1
n
+ x
2
n
l mt s nguyn v khng chia ht cho 5.
Bi 2. Cho dy {u
n
} tha mn
,... 5 , 4 ,
8 6
24 , 2 , 1
3 2
2
2 1 3
2
1
3 2 1
=

=
= = =


n
u u
u u u u
u
u u u
n n
n n n n
n

Chng minh rng vi mi n th u
n
chia ht cho n.
Bi 3. (T6/254) Cho dy s {x
n
} xc nh nh sau:

=
= =
+
. 2 , 3 5
,
1
2
1
1 0
n x x x
b x a x
n n n

vi a, b l hai s nguyn cho trc. Chng minh rng dy s trn hoc khng c s hng
no chia ht cho 1997 hoc c v s s hng chia ht cho 1997.
Bi 4. (T6/255) Cho dy {a
n
} c xc nh nh sau

=
= =
+ + +
. 1 , 1994 75 30
96 , 1964
1
2
1 2
2 1
n a a a a a
a a
n n n n n

Chng minh rng khng tn ti s hng no ca dy l tng lu tha by ca ba s
nguyn.
Bi 5. Cho dy {u
n
} c xc nh bi:

+ =
= =
+ +
. 0 , 7 2
11 , 3
1 2
1 0
n u u u
u u
n n n

Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
98
Tm cc s nguyn dng l a sao cho vi cc s nguyn dng m v n tu lun tm
c s nguyn dng k sao cho a u
k
n
chia ht cho 2
m
.
Bi 6. Cho dy {u
n
} c xc nh nh sau:

=
= =
+ +
0 , 1999
1
1 2
1 0
n u u u
u u
n n n

Tm cc s t nhin n sao cho u
n
l s nguyn t.
Bi 7. (Bulgari 1999) Cho {a
n
} l dy s nguyn tha mn
(n - 1)a
n + 1
= (n + 1)a
n
- 2(n - 1).
Bit rng a
1999

chia ht cho 2000. Tm s nguyn dng n 2 v n nh nht sao cho a
n
chia
ht cho 2000.
Bi 8.
Cho mt dy s gm 2n + 1 s nguyn dng lin tip sao cho tng bnh phng
ca n +1 hng u tin bng tng bnh phng ca n s hng cn li. Hi trong dy c
s 2001 khng?
Bi 9
. Cho dy {a
n
} xc nh nh sau

= + =
= =
+ +
,... 1 , 0 , 2
1 , 0
1 2
1 0
n a a a
a a
n n n

Chng minh rng a
n
chia ht cho 2
k
khi v ch khi n chia ht 2
k
, vi mi k nguyn khng
m.
Bi 10
. Cho dy s {u
n
} tha mn

+ =
= =
+ +
. 1 7 2
11 , 3
1 2
2 1
n u u u
u u
n n n

Tm s nguyn dng l a sao cho vi mi m, n nguyn dng tu lun tm c s
nguyn dng k sao cho
a u
k
n

chia ht cho 2
m
.
Bi 11. Cho dy {u
n
} c xc n nh sau

= =
= =
+ +
... , 1 , 0 , 1999
1 , 0
1 2
1 0
n u u u
u u
n n n

Tm cc s t nhin n sao cho u
n
l s nguyn t.





Nguyn Vn Tho Chuyn S Hc - Phn I
99
TI LIU THAM KHO
[1] ng Hng Thng, Nguyn Vn Ngc, V Kim Thu - NXBGD, 1997.
[2] Nguyn V Lng, Nguyn Ngc Thng, Nguyn Lu Sn, Phm Vn Hng -
NXB i Hc Quc Gia H Ni, 2006.
[3] Phan Huy Khi - Cc chuyn S hc - NXBGD, 2005.
[4] Nguyn Vn Mu, Trn nam Dng, ng Hng Thng, ng Huy Run -
NXBGD, 2008.
[5] Nguyn Sinh Nguyn, Nguyn Vn Nho, L Honh Ph - Tuyn tp cc bi d thi
Olimpiad Ton hc Quc t 1991 - 2001 - NXBGD, 2001.
[6] Titu Andreescu, Dorin Andrica, Zuming Feng - 104 Number theory problems from
the training of the USA IMO team - NXB Birkhauser, 2006.
[5] Tp ch Ton hc v tui tr
[6] Cc thi v ch cc nc.
[7] Cc ti liu trn mng Internet.

You might also like