NI DUNG N TP L THUYT KIM TOAN 1. Ban cht, chc nng kim toan 1.1.

Ban cht kim toan Kim toan la mt qua trinh tich luy ( thu thp) va anh gia bng chng v nhng thng tin co th inh lng c cua mt thc th kinh t xac inh va bao cao v mc phu hp gia nhng thng tin o vi cac tiu chun a c thit lp. Kim toan cn c thc hin bi mt ngi c lp va thanh thao. Ban cht cua kim toan Thng tin inh lng Ngi - c lp - Thanh thao Bng chng Bao cao kim toan Ngi s dung thng tin Quyt inh kinh t

Mc phu hp

Cac tiu chun 1.2. Phn bit gia kim toan vi k toan K toan Kim toan c lp Duy tri Ghi chep k toan Xac inh tinh hp ly cua cac bao cao Chun bi Bao cao tai chinh

Cac bng chng

Cac nguyn tc k toan c chp nhn chung

nghi cac iu chinh cn thit

BCTC a c kim toan

Phat hanh cac bao cao kim toan b phn

Bao cao cua kim toan vin

1.3. i tng, chc nng va li ich kinh t cua kim toan 1.3.1. i tng i tng cua kim toan chinh la cac thng tin co th inh lng c cua mt t chc, mt doanh nghip cn phai anh gia va bay to y kin v tinh trung thc, hp ly cua no.

Nhng ngi s dung

i tng cu th cua kim toan phu thuc vao tng cuc kim toan, tng loai hinh kim toan, co th la cac thng tin tai chinh ( nh cac BCTC ) hoc thng tin phi tai chinh. 1.3.2. Chc nng Kim toan la mt nganh cung p dich vu c bit, kim toan thc hin chc nng: Kim tra, xac inh va bay to y kin v tinh trung thc, hp ly cua cac thng tin trc khi no n tay ngi s dung. Hay kim toan thc hin cac chc nng: - Kim tra, thm inh - Xac inh va giai toa trach nhim - T vn Dich vu kim toan c nhiu ngi quan tm s dung nh: Cac doanh nghip, cac c quan chinh quyn, cac t chc phi li nhun Kim toan giup: - Giam thiu rui ro v thng tin - Tng cng tin cy cua thng tin k toan - Gop phn lanh manh hoa cac quan h kinh t, tai chinh. 2. Phn loai kim toan 2.1. Phn loai theo loai hinh (Phn loai theo chc nng, muc ich kim toan) - Kim toan bao cao tai chinh - Kim toan hoat ng - Kim toan tun thu 2.1.1. Kim toan bao cao tai chinh ( Audit of Financial Statements) * K/n: Kim toan bao cao tai chinh la vic xac inh xem toan b bao cao tai chinh cua mt n vi a phu hp vi cac tiu chun a ra hay khng. Hay la vic kim tra va bay to y kin nhn xet v tinh trung thc, hp ly cua cac bao cao tai chinh cua mt n vi. Bao cao tai chinh cua mt n vi bao gm: - Bang cn i k toan ( Balance sheet) - Bao cao kt qua kinh doanh ( Income Statement) - Bao cao lu chuyn tin t ( Statement of Cash Flows) - Thuyt minh bao cao tai chinh (Accompanying Footnotes) ngoai ra la cac bao cao, tai liu, s liu k toan. * i tng kim toan: la cac bao cao, tai liu k toan: BCTC, BC quyt toan, BC k toan, tai liu, s sach k toan . * Chun mc dung anh gia: kim toan bao cao tai chinh trc ht la cac nguyn tc k toan c chp nhn ph bin (GAAP), ly cac chun mc k toan hay cac ch k toan hin hanh lam thc o chu yu. * Chu th tin hanh: kim toan bao cao tai chinh thng c thc hin bi cac kim toan t bn ngoai ( kim toan c lp va kim toan nha nc), chu yu la kim toan c lp. * Kt qua: phuc vu cho nhng ngi quan tm ti bao cao tai chinh cua n vi ( bn th 3) cac c ng, cac c quan quan ly nha nc, cac nha u t, cac t chc tin dung, cac nha cung cp 2.1.2. Kim toan hoat ng ( Opperational Audit) * K/n: kim toan hoat ng la qua trinh kim tra va anh gia v hiu qua va tinh hiu lc cua mt hoat ng t o xut phng an cai tin. Hay kim toan hoat ng la s xem xet lai (review) cac thu tuc va phng phap hoat ng cua bt ky mt b phn nao trong mt t chc, nhm muc ich anh gia v hiu qua va hiu lc t o xut phng an cai thin. VD: anh gia hiu qua va tinh chinh xac v tinh lng cua mt h thng chng trinh may tinh va mi cai t. * i tng: co th gm: - Ra soat lai h thng k toan va cac quy ch kim soat ni b giam sat va tng cng hiu qua cua h thng nay. 2

- Kim tra vic huy ng, phn phi, s dung cac ngun lc, nh: nhn tai, vt lc, thng tin - Kim tra tinh hiu qua cua hoat ng san xut kinh doanh, phn phi va s dung thu nhp, bao toan va phat trin vn - Kim tra va anh gia tinh hiu qua hoat ng cua tng b phn chc nng trong vic thc hin cac muc tiu kinh doanh cua doanh nghip. - anh gia hiu qua cua mt quy trinh san xut. * Tiu chun anh gia: Tiu chun anh gia tuy theo tng i tng cu th. Khng co chun mc chung va vic la chon chun mc thng mang tinh chu quan tuy theo nhn thc cua kim toan vin. * Chu th tin hanh: Thng c thc hin bi cac kim toan vin ni b, nhng cung co th do kim toan vin nha nc hay kim toan vin c lp tin hanh. * Kt qua: Chu yu phuc vu cho chinh ban thn n vi c kim toan. 2.1.3. Kim toan tun thu (Compliance Audit) * K/n: la vic kim tra nhm anh gia mc chp hanh lut phap, chinh sach, ch quan ly, hay cac vn ban, qui inh nao o cua n vi. * i tng: la vic tun thu phap lut va cac quy inh hin hanh, co th bao gm: - Lut phap, chinh sach, ch tai chinh k toan, ch quan ly cua Nha nc. - Nghi quyt, quyt inh, quy ch cua hi ng quan tri, ban giam c, ni quy c quan. - Cac quy inh v nguyn tc quy trinh nghip vu, thu tuc quan ly cua toan b hay tng khu cng vic cua tng b phn. * Tiu chun dung anh gia: la cac vn ban co lin quan, nh: lut thu, cac vn ban phap quy, cac ni quy, ch , th l * Chu th tin hanh: c thc hin chu yu bi cac kim toan vin ni b, kim toan vin nha nc hay kim toan vin c lp. * Kt qua: chu yu phuc vu cho cac cp co thm quyn co lin quan, cac nha quan ly. 2.2. Phn loai theo chu th - Kim toan Nha nc - Kim toan c lp - Kim toan ni b 2.2.1. Kim toan Nha nc ( State Audit) * K/n: la hoat ng kim toan do c quan kim toan Nha nc (c quan kim tra tai chinh nha nc c lp) tin hanh. Kim toan nha nc thng tin hanh kim toan tun thu kt hp vi kim toan bao cao tai chinh, xem xet hiu qua hoat ng, tinh hinh chp hanh cac chinh sach, lut l, ch quan ly kinh t cua cac n vi co s dung vn, kinh phi, tai san cua nha nc. * T chc: C quan kim toan nha nc la mt t chc trong b may quan ly nha nc. Kim toan vin nha nc la cac vin chc nha nc. V mt t chc: kim toan nha nc co th trc thuc chinh phu, quc hi hoc toa an. Kim toan nha nc vit nam do quc hi thanh lp. * Chc nng va i tng: - Chc nng cua kim toan nha nc: kim toan bao cao tai chinh, kim toan tun thu, kim toan hoat ng i vi c quan, n vi, t chc quan ly s dung vn, ngn sach nha nc, tin va tai san nha nc. - Hoat ng cua kim toan nha nc: kim tra, anh gia va xac nhn tinh ung n, trung thc cua bao cao tai chinh; vic tun thu phap lut, tinh kinh t, hiu qua va hiu lc trong quan ly, s dung ngn sach, tin va tai san cua nha nc. - i tng trc tip va thng xuyn cua kim toan nha nc: la cac t chc, ca nhn va cac hoat ng co lin quan n quan ly, s dung ngn sach, tin va tai san cua nha nc. * Nguyn tc va chun mc cua kim toan nha nc: - Nguyn tc: theo lut kim toan nha nc Vit Nam + Chi tun theo phap lut + Trung thc, khach quan. - Chun mc: 3

+ Chun mc quc t: do t chc cac c quan kim toan ti cao (INTOSAI) xy dng va cng b. + Chun mc quc gia: Do thng vu quc hi quy inh, tng kim toan nha nc xy dng va ban hanh. * Kim toan vin nha nc: - Kim toan vin nha nc la cng chc nha nc, do nha nc tra lng -> n vi c kim toan khng phai tra phi kim toan. - Cac chc danh kim toan nha nc: + Kim toan vin cao cp + Kim toan vin chinh + Kim toan vin + Kim toan vin d bi * Tinh cht hoat ng cua kim toan Nha nc: - Tinh cht cua cuc kim toan la mang tinh bt buc - Bao cao kim toan cua kim toan nha nc la cn c : + Quc hi xem xet, quyt inh d toan NSNN, phn b ngn sach trung ng, quyt inh d an va cng trinh quan trong quc gia c u t t ngun NSNN. Xem xet, ph chun quyt toan NSNN, giam sat thc hin NSNN, chinh sach tai chinh, chinh sach tin t quc gia + Chinh phu va c quan quan ly nha nc s dung trong quan ly nha nc. + Hi ng nhn dn xem xet d toan, phn b, giam sat thc hin va quyt toan ngn sach ia phng. + Toa an va cac c quan lut phap s dung x ly cac hanh vi vi pham phap lut v kinh t, tai chinh. + n vi c kim toan thc hin cac bin phap khc phuc cac sai pham, yu kem trong hoat ng do kim toan nha nc phat hin va kin nghi. * Cac hoat ng cua kim toan Nha nc: - Kim toan bao cao tai chinh - Kim toa tun thu - Kim toan hoat ng - T chc va hoat ng cua kim toan nha nc Vit Nam 2.2.2. Kim toan c lp * K/n: kim toan c lp la hoat ng kim toan c tin hanh bi cac kim toan vin chuyn nghip thuc cac t chc kim toan c lp. Ho chu yu thc hin cac cuc kim toan bao cao tai chinh; ngoai ra va tuy theo yu cu cua khach hang kim toan c lp con thc hin kim toan hoat ng, kim toan tun thu va cung cp cac dich vu t vn v k toan, thu, tai chinh Do s c lp trong hoat ng nn kt qua kim toan cua ho tao c s tin cy i vi nhng ngi s dung thng tin, do o kim toan c lp co vai tro rt quan trong trong nn kinh t thi trng. Nhng ngi s dung bao cao tai chinh ma chu yu la bn th 3 chi tin cy vao bao cao tai chinh c kim toan c lp kim toan. * Kim toan vin: la nhng ngi hoat ng chuyn nghip, co chuyn mn, co ky nng, co u cac iu kin c cp chng chi kim toan vin. * Tinh cht cua cuc kim toan: do kim toan c lp tin hanh la mang tinh t nguyn trn c s th mi kim toan va hp ng kim toan a ky kt gia cng ty kim toan vi n vi mi kim toan. Do cac cng ty kim toan c lp la loai hinh t chc cung ng dich vu nn t chc mi kim toan phai tra phi kim toan. * Chun mc ngh nghip: la h thng chun mc kim toan uy ban chun mc kim toan quc gia va quc t xy dng, cng b. Chun mc kim toan Vit Nam do uy ban chun mc thuc b tai chinh xy dng va cng b, chun mc kim toan quc t do uy ban chun mc kim toan quc t thuc IFAC xy dng va cng b. * i tng phuc vu cua kim toan c lp: chu yu la nhng ngi s dung bao cao tai chinh ( bn th 3), ngoai ra tuy theo yu cu cua c quan nha nc hay cua chu doanh nghip ma i tng phuc vu la c quan quan ly nha nc hay thu trng n vi. 4

* T chc: cac t chc kim toan c lp hin nay xet v mt quy m va pham vi hoat ng co th la cng ty kim toan quc t, cng ty kim toan quc gia, cng ty ia phng hoc khu vc, cac cng ty nho. Xet v s hu co cng ty a quc gia, cng ty thuc s hu nha nc, cng ty c phn, cng ty i nhn, cng ty t nhn, vn phong kim toan * Cac dich vu ma cng ty kim toan c lp co th cung ng: - Dich vu kim toan va xac nhn - Dich vu thu - Dich vu k toan - Dich vu t vn quan ly - Dich vu t vn tai chinh, t vn u t 2.2.3. Kim toan ni b * K/n: la mt b phn trong h thng kim soat ni b cua mt n vi, co chc nng kim tra, anh gia tinh phu hp, hiu qua, s tun thu phap va cac quy inh cua h thng k toan va h thng kim soat ni b cua n vi o. * Vai tro cua kim toan ni b: do giam c (hoc ngi ng u) n vi quy inh va co th thay i theo yu cu cua giam c trong tng thi ky. * Pham vi va muc tiu cua kim toan ni b: rt a dang va phu thuc vao quy m, c cu t chc va yu cu quan ly cua n vi. Hoat ng cua kim toan ni b thng gm mt hoc cac hoat ng sau: - Kim tra, anh gia tinh phu hp, hiu lc va hiu qua cua h thng k toan va h thng kim soat ni b. Giam c n vi phai co trach nhim thit lp va thng xuyn xem xet s phu hp, tinh hiu lc va hiu qua cua cac h thng nay. Kim toan ni b co chc nng kim tra, anh gia thng xuyn ra kin nghi nhm hoan thin h thng k toan va h thng kim soat ni b. - Kim tra, anh gia va xac nhn cht lng, tin cy cua thng tin kinh t, tai chinh cua cac bao cao tai chinh, bao cao k toan quan tri va hoat ng cua n vi. Vic kim tra, anh gia nay co th bao gm vic xem xet cac phng phap xac inh, o lng, phn loai, lp bao cao va kim tra chi tit cac nghip vu, cac khoan muc, s d tai khoan va thu tuc kim soat cac thng tin kinh t, tai chinh. - Kim tra, anh gia tinh kinh t, tinh hiu lc va hiu qua cua cac hoat ng kinh t, tai chinh k ca hoat ng phi tai chinh cua n vi. Phat hin nhng s h, yu kem va xut cac giai phap cai tin, hoan thin. - Kim tra, anh gia tinh tun thu phap lut, cac quy inh va yu cu t bn ngoai va chinh sach quan ly ni b cua n vi. * Vi tri cua kim toan ni b trong c cu t chc cua n vi: kim toan vin ni b trong n vi va anh hng cua vi tri nay n tinh c lp, khach quan cua kim toan ni b. Tinh c lp, khach quan cua kim toan ni b c am bao khi kim toan ni b co quyn: - Bao cao trc tip vi cp lanh ao cao nht. - Khng kim nhim n cac cng vic co lin quan khac ngoai kim toan ni b - c trao i trc tip vi kim toan vin c lp. * Chc nng cua kim toan ni b: xem xet thc hin chc nng cua kim toan ni b, thai va quyt inh cua giam c i vi nhng kin nghi cua kim toan ni b. * Nng lc chuyn mn cua kim toan vin ni b: trinh chuyn mn c ao tao, v nng lc, kinh nghim thc t cung nh chinh sach tuyn dung va bi dng kim toan vin n b cua n vi. * Tinh thn trong cua kim toan vin ni b: tinh thich hp, hiu qua cua vic lp k hoach, thc hin kim toan, thu thp va lu d cac tai liu, lp s tay kim toan, chng trinh lam vic va h s kim toan. 3. Nhng khai nim c ban. 3.1. C s d liu.( Assertions) 3.1.1. K/n: la nhng giai trinh cua cac nha quan ly chng minh v cac khoan muc c trinh by trn bao cao tai chinh. C s dn liu c hinh thanh xut phat t trach nhim cua cac nha quan ly i vi vic thit lp, trinh bay va cng b cac bao cao tai chinh theo ung cac chun mc k toan hin hanh. 5

C s dn liu cua bao cao tai chinh la s khng inh mt cach cng khai hoc ngm inh cua ban quan ly v s trinh by cua cac b phn trn bao cao tai chinh. Cac yu cu cua c s dn liu: - Hin hu - Quyn va nghia vu - Chinh xac - anh gia - y u - Trinh bay va thuyt minh 3.1.2. C s dn liu va muc tiu kim toan - Kim toan vin phai thu thp c bng chng kim toan cho tng c s d liu cua cac khoan muc trn bao cao tai chinh. VD; khi kim toan khoan muc hang tn kho, kim toan vin phai thu thp c y u bng chng chng minh rng khoan muc hang tn kho trn bao cao tai chinh la co thc, a c phan anh y u, a c anh gia ung, phn loai phu hp vi cac chun mc, nguyn tc k toan. - Bng chng kim toan lin quan n mt c s d liu khng th bu p cho vic thiu bao cao k toan lin quan n mt c s d liu khac. Vd: s hin hu cua hang tn kho va gia tri cua hang tn kho. - Cac th nghim co th cung cp bao cao k toan cho nhiu c s d liu cung mt luc. Vd: kim tra cac khoan phai thu co th cung cp bng chng cho s hin hu va cho gia tri cac khoan phai thu o. 3.2. Gian ln va rui ro 3.2.1. Gian ln ( Fraud) * K/n: la nhng hanh vi chu y la di co lin quan n vic tham , bin thu tai san hoc xuyn tac cac thng tin tai chinh hoc giu dim tai san. * Biu hin cua gian ln: - Gia mao chng t, sa cha hoc x ly chng t theo y kin chu quan. - Giu gim thng tin, tai liu - Ghi chep cac nghip vu khng co tht - C y ap dung sai ch tai chinh k toan - Xay ra lp i lp lai - Gn vi mt li ich kinh t nao o: n cp, lam gia chng t, giu dim cac khoan n xu. 3.2.2. Rui ro (Error) * K/n: rui ro la nhng li khng c y nhng lam anh hng ti h thng thng tin va bao cao tai chinh. * Biu hin: - Li v tinh toan s hoc hay ghi chep sai - Bo sot hoc hiu sai s vic - Ap dung sai ch tai chinh, k toan nhng khng c y. 3.2.3. Nhng nhn t anh hng ti mc gian ln va sai sot * Cac nhn t bn trong: - Hiu qua cua h thng kim soat ni b - Trinh va ao c cua cac nha quan ly - Trinh va y thc cua nhn vin - C cu t chc b may - Tinh cht nganh ngh va n vi - c tinh cua tai san - Thiu sot cua h thng k toan va kim soat ni b - Lng cua can b cng nhn vin * Cac nhn t bn ngoai: - Chin lc kinh doanh va sc ep bt thng ln doanh nghip: 6

+ Khach hang u ra + Ngun cung cp u vao + Yu cu v thanh tich + Yu cu v thi gian - Chinh sach phap lut thiu ng b, nhiu im yu kem, nhiu khe h - Cac bin ng kinh t vi m: lam phat, lai sut, ty gia - i thu canh tranh - Tng trng kinh t + Mi trng, ky thut, cng ngh + Khi doanh nghip nhay sang kinh doanh mt linh vc mi 3.3. Trong yu ( Materiality) *K/n: Trong yu la mt khai nim chi tm c, ban cht cua sai pham ( k ca bo sot) thng tin tai chinh [ hoc la n le hoc la tng nhom] ma trong bi canh cu th nu da vao cac thng tin nay nhn xet thi se khng chinh xac hoc se a n nhng kt lun sai lm. Trong yu la ngng (gii han) ma theo kim toan vin, nu trn bao cao tai chinh co cac sai pham ln hn ngng o thi sai pham se bop meo ban cht cua BCTC. Noi canh khac, thng tin c coi la trong yu nu vic bo sot hoc sai sot cua thng tin o co th anh hng ti quyt inh kinh t cua ngi s dung thng tin c kim toan. Tinh trong yu phu thuc vao mc quan trong cua khoan muc hay sai sot c anh gia theo bi canh cu th tao ra vic bo sot hay sai sot o. 3.3.1. Cac nhn t anh hng ti vic xac inh tinh trong yu - c im cua tng n vi cua tng loai nghip vu - Phu thuc vao yu cu cua phap lut va cac quy inh cu th - Vic xet oan mang tinh ngh nghip cua kim toan vin 3.3.2. Vn dung tinh trong yu Trong yu la mt trong nhng khai nim quan trong nht, xuyn xut qua trinh kim toan t khu lp k hoach n khu hoan tt va lp bao cao kim toan. Trong qua trinh kim toan, kim toan vin phai vn dung tinh trong yu nh th nao? Kim toan vin vn dung tinh trong yu qua 5 bc co quan h cht che vi nhau: (1). c lng ban u v tinh trong yu - S c lng ban u v tinh trong yu ma lng ti a ma kim toan vin tin rng trong mc o, cac bao cao tai chinh co th co nhng sai pham nhng vn cha anh hng ti quan im va quyt inh cua ngi s dung thng tin. - Vic set oan va c lng s b v tinh trong yu la cng vic xet oan ngh nghip mang tinh chu quan cua kim toan vin. Chu y: - Tinh trong yu la mt khai nim tng i hn la mt khai nim tuyt i. - Tinh 2 mt cua trong yu: + inh lng: bao nhiu la trong yu + inh tinh: ban cht cua vic say ra sai pham (2). Phn b c lng ban u v tinh trong yu cho cac b phn - S c tinh ban u v tinh trong yu ( mc toan b BCTC) c phn b cho tng b phn, khoan muc trn bao cao tai chinh, hinh thanh mc trong yu cho tng b phn, khoan muc, goi la TE (Tolerable error) - C s chu yu phn b la: + Tinh cht quan trong cua tng khoan muc trn BCTC + Kinh nghim cua kim toan vin v sai sot cua cac khoan muc. (3). c tinh tng s sai sot trong tng b phn - Khi tin hanh kim toan tng khoan muc, b phn cua BCTC, kim toan vin da vao nhng sai sot phat hin c trong mu tinh sai sot cua toan b mt khoan muc. 7

- Sai sot nay goi la sai sot d kin PE ( Projected error) - c dung so sanh vi cac TE nhm quyt inh chp nhn hay khng chp nhn khoan muc o hoc phai tin hanh thm cac thu tuc kim toan thich hp. (4). c tinh sai s kt hp cua toan bao cao tai chinh - Trn c s sai sot d kin cua tng khoan muc, b phn, kim toan vin tng hp sai sot d kin cua tt ca cac khoan muc trn BCTC. (5). So sanh c tinh sai s tng hp vi sai s c lng ban u (hoc c lng sai s a c iu chinh lai) - Vic so sanh nay cho phep anh gia toan b cac sai sot co vt qua gii han v mc trong yu chung toan b BCTC hay khng. - Kt hp vi vic so sanh sai sot d kin (PE) va TE (bc 3), kim toan vin se quyt inh lp bao cao kim toan chp nhn toan b, chp nhn tng phn hoc y kin trai ngc i vi cac BCTC a c kim toan. 3.4. H thng kim soat ni b *. K/n: Theo IAS 400 thi H thng kim soat ni b la toan b nhng chinh sach va thu tuc kim soat do ban giam c cua n vi thit lp nhm am bao quan ly cht che va hiu qua cua hoat ng trong kha nng co th. Theo COSO thi kim soat ni b la mt quy trinh chiu anh hng bi hi ng quan tri, cac nha quan ly va cac nhn vin khac cua mt t chc, c thit k cung cp s am bao hp ly trong vic thc hin cac muc tiu ma hi ng quan tri, cac nha quan ly mong mun la: - Hiu lc va hiu qua cua cac hoat ng - Tinh cht ang tin cy cua cac bao cao tai chinh - S tun thu cac lut l va quy inh hin hanh H thng kim soat ni b khng chi la mt thu tuc hay mt chinh sach c thc hin mt vai tro nht inh ma c vn hanh tt ca moi cp trong doanh nghip. Hi ng quan tri va cac nha quan tri cp cao chiu trach nhim cho vic thit lp mt vn hoa phu hp nhm h tr cho quy trinh kim soat ni b hiu qua, giam sat tinh hiu qua cua h thng nay mt cach lin tuc. Tt ca cac thanh vin cua t chc u tham gia vao qua trinh nay. 3.4.1. Muc tiu cua h thng kim soat ni b: * Muc tiu kt qua hoat ng: hiu qua va hiu nng cua cac hoat ng: - S dung hiu qua tai san va cac ngun lc khac. - Han ch rui ro - am bao s phi hp, lam vic cua toan b nhn vin at c muc tiu cua doanh nghip vi hiu nng va s nht quan. - Tranh c cac chi phi khng ang co/ vic t cac li ich khac (cua nhn vin, cua khach hang) ln trn li ich cua doanh nghip. * Muc tiu thng tin: tin cy, tinh hoan thin va cp nht cua cac thng tin tai chinh va quan ly. - Cac bao cao cn thit lp cn c lp ung han va ang tin cy ra quyt inh trong ni b doanh nghip. - Thng tin gi ti ban giam c, hi ng quan tri, cac c ng va cac c quan quan ly phai co cht lng va co tinh nht quan - Bao cao tai chinh va cac bao cao quan ly khac c trinh by mt cach hp ly va da trn cac chinh sach k toan a c xac inh ro rang. * Muc tiu tun thu: s tun thu phap lut va quy inh am bao moi hoat ng cua doanh nghip u tun thu: - Cac lut va cac quy inh cua nha nc - Cac yu cu quan ly - Cac chinh sach va quy trinh cua doanh nghip 3.4.2. Nhim vu cua h thng kim soat ni b - Phat hin va ngn nga kip thi cac sai pham trong h thng x ly nghip vu 8

- Bao v n vi trc nhng tht thoat co th tranh - am bao vic chp hanh chinh sach kinh doanh. 3.5. Rui ro kim toan 3.5.1. K/n: rui ro kim toan la rui ro ma chuyn gia kim toan a ra y kin khng xac ang v cac thng tin tai chinh va o la cac sai pham trong yu. VD: - Kim toan vin a ra y kin chp nhn toan b cac thng tin c kim toan trong khi no vn con co cac sai pham trong yu hoc: - Kim toan vin a ra y kin khng chp nhn cac thng tin c kim toan trong khi no khng co cac sai pham trong yu. -> Hu qua: ngi s dung thng tin a ra cac quyt inh kinh t, quyt inh qua ly ... sai. 3.5.2. Cac loai rui ro anh hng ti rui ro kim toan: * Rui ro tim tang (IR): la kha nng cac thng tin c kim toan co cha ng nhng sai pham (trong yu) khi tinh ring bit hoc khi tinh gp vi cac sai pham khac, du rng co hay khng co kim soat ni b. - Cac nhn t anh hng ti rui ro tim tang: + Linh vc hoat ng kinh doanh + Ban cht cng vic kinh doanh va c im cua n vi + Cac nghip vu kinh t khng thng xuyn + Quy m tng th, c cu t chc cua doanh nghip + Quy m s d tai khoan ... * Rui ro kim soat(CR) : la rui ro ma sai pham (trong yu) trong cac thng tin c kim toan khi tinh ring le hay gp vi cac sai pham khac a khng c h thng kim soat ni b ngn nga hoc phat hin va sa cha. Cac nhn t anh hng ti rui ro kim soat: - Mi trng kim soat - H thng k toan - Vn nhn s - Vn t ch: t chc chng cheo, khng khoa hoc - Cac nghip vu mi - Tinh thich hp, y u cua cac thu tuc chng cheo, khng khoa hoc - Cac nghip vu mi - Tinh thich hp, y u cac thu tuc, trinh t kim soat * Rui ro phat hin(DR): la rui ro ma cac kim toan vin khng phat hin ra cac sai pham trong yu trong cac thng tin c kim toan khi chung nm ring bit hay khi gp vi cac sai pham khac. Cac yu t anh hng ti rui ro phat hin: - Do trinh , nng lc, kinh nghim cua kim toan vin - S xet oan cua kim toan vin v rui ro tim tang va rui ro kim soat khng chinh xac, do o a ap dung cac phng phap, pham vi kim toan khng thich hp. - Do s gian ln: c bit la s gian ln co h thng t ban giam c. * Mi quan h gia cac rui ro: Rui ro tim tang va rui ro kim soat la nhng rui ro gn lin vi qua trinh hoat ng cua doanh nghip, no lun tn tai cho du co tin hanh kim toan hay khng. Rui ro tim tang va rui ro kim soat co anh hng ti rui ro phat hin va rui ro kim toan. -> Mi quan h nay co th c th hin thng qua m hinh rui ro kim toan va ma trn rui ro phat hin. M hinh rui ro kim toan. AR= IR * CR * DR Ma trn rui ro phat hin: DR=AR/IR*CR anh gia cua kim toan vin v rui ro tim tang 9

anh gia cua kim toan Cao vin v rui ro kim soat Trung binh (CR) Thp

(IR) Cao Thp thp Thp Trung binh

Trung binh Thp Trung binh Cao

Thp Trung binh Cao Cao nht

3.6. Bng chng kim toan 3.6.1. Khai nim va phn loai * Bng chng kim toan la nhng thng tin, tai liu c kim toan vin thu thp c trong qua trinh kim toan lam c s cho nhng y kin, nhn xet cua minh trn bao cao kim toan. -> Bng chng kim toan la c s chng minh cho bao cao kim toan va thc cht cua giai oan thc hin kim toan la qua trinh thu thp cac bng chng kim toan. * Phn loai: - Phn loai theo ngun gc cua bng chng kim toan: + Bng chng do n vi c kim toan cung cp + Bng chng do bn ngoai cung cp (co th co lin quan hoc khng lin quan): i thu canh tranh, ban hang, i tac cua n vi c kim toan, hoc ngi khac ... + Bng chng c thu thp t thng tin ai chung + Bng chng do kim toan vin t tinh toan - Phn loai theo hinh thc biu hin + Bng chng vt cht + Bng chng tai liu + Bng chng li noi 3.6.2. Yu cu cua bng chng kim toan * Tinh thich hp: la khai nim dung chi cht lng hay tin cy cua bng chng kim toan. Cac nhn t anh hng ti tinh thich hp cua bng chng kim toan: - Ngun gc cua bng chng kim toan. - Dang cua bng chng kim toan - H thng kim soat ni b * Tinh y u: la khai nim chi s lng cua cac bng chng ma kim toan vin phai thu thp da vao o a ra cac y kin cua minh. Mt s nhn t anh hng ti s xet oan cua kim toan vin v tinh y u: - Tinh thich hp cua bng chng kim toan - Tinh trong yu cua thng tin kim toan - Mc rui ro cua thng tin c kim toan 3.6.3. Cac ky thut thu thp bng chng kim toan co th thu thp c cac bng chng kim toan y u va thich hp, kim toan vin thng ap dung cac ky thut sau: *Kim tra i chiu : la vic kim toan vin trc tip kim tra, i chiu, xem xet cac tai liu, s sach k toan va cac tai san hu hinh kim tra tinh ung n cua cac s sach k toan va s tn tai, quyn s hu cua cac tai san vt cht o. Kim tra i chiu thng gm 2 loai: - Kim tra vt cht: kim toan vin trc tip tham gia kim k hoc chng kin kim k tai san thc t v hang hoa, vt t tn kho, may moc thit bi, tin mt tn quy sau o i chiu vi s sach k toan anh gia. - Cung cp bng chng vt cht -> co tin cy cao. Nhc im: Chi cho bit v s hin hu cua tai san ma khng cho bit v quyn s hu va gia tri cua chung. -> Vi vy kim k vt cht phai i kem vi cac bng chng khac xac inh quyn s hu va gia tri cua cac tai san. 10

* Kim tra tai liu: xem xet, i chiu cac tai liu, vn ban, s sach, bao gm: + Chng t vi s k toan + S k toan vi bao cao k toan + Cac bao cao k toan vi nhau + i chiu ky nay vi ky trc *Quan sat: la vic xem xet chng kin tn mt, cac qua trinh x ly nghip vu do cac can b n vi thc hin -> xem quy inh v quy trinh nghip vu co c tun thu. - u im: cac bng chng thu c la cac bng chng trc tip, khach quan, ang tin cy. - Nhc im: bng chng mang tinh thi im, nht thi, khng khng inh c s vic lun say ra nh th nh vy. *Xac nhn: la vic thu thp xac nhn cua bn th 3 v cac thng tin lin quan n i tng c kim toan. - Co 2 cach xac nhn: + Bn th 3 gi th xac nhn bng vn ban + Bn th 3 chi gi th tra li nu thng tin o la thng tin trai ngc. - Bng chng thu c se rt co gia tri nu am bao c cac yu cu sau: + Xac nhn bng vn ban + Tinh c lp, khach quan va trinh cua ngi tra li xac nhn. -> Kim toan vin cn phong: cac thng tin xac nhn bi doanh nghip ao din. *Phong vn: la vic thu thp thng tin qua vic trao i, tro chuyn vi nhng ngi trong hoc ngoai n vi c kim toan. - Kim toan vin phai chun bi trc danh muc cu hoi: hoi gi? hoi nh th nao -> tao c nim tin va khi c s sn sang hp tac cua ngi c phong vn. - Phai phong vn nhiu ngi, khng tin vao thng tin t 1 ngi. - Phong vn ngi co trach nhim cao, phm cht tt. *Tinh toan: la vic kim toan vin trc tip tinh toan lai cac phep tinh trn cac s sach, chng t k toan hoc cac bang biu kim tra v s lng, n gia, s chinh xac s hoc - Cac bng chng ang tin cy. Cn chu y kim tra h thng x ly thng tin trn may, cac nhn vin co can thip c vao hay khng. * Phn tich: la vic anh gia cac thng tin tai chinh cua doanh nghip thng qua vic nghin cu mi quan h gia cac thng tin tai chinh vi nhau va vi cac thng tin phi tai chinh, chng han: - So sanh cac thng tin tai chinh ky nay vi cac thng tin tai chinh ky trc - So sanh gia s liu thc t vi s liu k hoach, d toan. - So sanh chi tiu cua n vi vi chi tiu binh qun nganh. - Nghin cu mi quan h gia cac thng tin tai chinh trong ky - Nghin cu mi quan h gia thng tin tai chinh va thng tin phi tai chinh -> Trn c s o phat hin nhng vn khng hp ly, khng binh thng hoc nhng vn , nhng khoan muc tim n rui ro, sai pham; phat hin mi quan h mang tinh ban cht. 3.6.4. Xet oan bng chng kim toan Mt s cn c xet oan bng chng : - Nhng bng chng ghi bng vn ban co tin cy cao hn bng chng bng li noi. - Bng chng nguyn ban co gia tri hn bng chng sao chup - Bng chng thu thp t bn ngoai co gia tri cao hn so vi bng chng c n vi kim toan cung cp. - Bng chng do kim toan vin t tinh toan, thu thp c co tin cy cao hn so vi nhng bng chng do ngi khac cung cp. - Bng chng c thu thp t nhiu ngun khac nhau nhiu dang khac nhau cung chng minh cho mt vn co tin cy cao hn so vi cac bng chng n le. Chu y: Nu cac bng chng khac nhau t cac ngun khac nhau cho kt qua trai ngc nhau thi kim toan vin phai ht sc thn trong, phai giai thich c s khac bit o. 11

3.6.5. Mt s bng chng kim toan c bit - Y kin cua cac chuyn gia - Th giai trinh cua cac nha quan ly - S dung t liu cua kim toan vin ni b - S dung t liu cua kim toan vin khac - Bng chng v cac bn hu quan. 4. Khai quat v chun mc, quy trinh va phng phap kim toan 4.1. Khai quat v chun mc kim toan * K/n: Chun mc kim toan la nhng nguyn tc c ban v nghip vu va v x ly cac mi quan h phat sinh trong qua trinh kim toan. Hiu theo nghia rng, chun mc kim toan bao gm ca nhng hng dn, nhng giai thich v cac nguyn tc c ban cac kim toan vin co th ap dung trong thc t, o lng va anh gia cht lng cng vic kim toan. * Khai quat v h thng chun mc kim toan quc t: Chun mc kim toan quc t do uy ban xy dng chun mc kim toan thuc lin oan k toan quc t xy dng va cng b (chu yu co lin quan n kim toan bao cao tai chinh) Trong o co 10 chun mc quan trong c chp nhn ph bin va c chia lam 3 phn h. * Khai quat v h thng chun mc kim toan Vit Nam a c ban hanh: t 1 ban hanh 4 chun mc: 1. Chun mc s 200: Muc tiu va nguyn tc c ban chi phi kim toan bao cao tai chinh. 2. Chun mc s 210: Hp ng kim toan 3. Chun mc s 230: H s kim toan 4. Chun mc s 700: Bao cao kim toan v bao cao tai chinh t 2 ban hanh 6 chun mc: 5. Chun mc s 250: Xem xet tinh tun thu phap lut va cac quy inh trong kim toan bao cao tai chinh. 6. Chun mc s 310: Hiu bit v tinh hinh kinh doanh 7. Chun mc s 500: Bng chng kim toan 8. Chun mc s 510: Kim toan nm u tin s d u nm tai chinh 9. Chun mc s 520: Quy trinh phn tich 10. Chun mc s 580: Giai trinh cua giam c t 3 ban hanh 6 chun mc: 11. Chun mc s 240: Gian ln va sai sot 12. Chun mc s 300: Lp k hoach kim toan 13. Chun mc s 400: anh gia rui ro va kim soat ni b 14. Chun mc s 530: Ly mu kim toan va cac thu tuc la chon khac 15. Chun mc s 540: Kim toan cac c tinh k toan 16. Chun mc s 610: S dung t liu cua kim toan ni b t 4 ban hanh 5 chun mc: 17. Chun mc s 220: Kim soat cht lng hoat ng kim toan 18. Chun mc s 230: Tinh trong yu trong kim toan 19. Chun mc s 501: Bng chng kim toan b sung i vi cac khoan muc va s kin c bit. 20. Chun mc s 560: Cac s kin phat sinh sau ngay khoa s k toan lp bao cao tai chinh. 21. Chun mc s 600: S dung t liu cua kim toan vin khac. t 5 ban hnh 06 chun mc: 22. Chun mc s 401 : Thc hin kim ton trong mi trng tin hc; 23. Chun mc s 550 : Cc bn lin quan; 24. Chun mc s 570 : Hot ng lin tc; 25. Chun mc s 800 : Bo co kim ton v nhng cng vic kim ton c bit ; 26. Chun mc s 910 : Cng tc sot xt bo co ti chnh;

12

27. Chun mc s 920 : Kim tra thng tin ti chnh trn c s cc th tc tho thun trc. t 6 ban hnh 06 chun mc: 28. Chun mc 402 : Cc yu t cn xem xt khi kim ton n v c s dng dch v bn ngoi 29. Chun mc 620 : S dng t liu ca chuyn gia 30. Chun mc 710 : Thng tin c tnh so snh 31. Chun mc 720 : Nhng thng tin khc trong ti liu c bo co ti chnh kim ton 32. Chun mc 930 : Dch v tng hp thng tin ti chnh 33. Chun mc 1000 : Kim ton bo co quyt ton vn u t hon thnh. t 7 ban hnh 04 chun mc: 34. Chun mc 260: Trao i cc vn quan trng pht sinh khi kim ton vi Ban lnh o n v c kim ton; 35. Chun mc 330: Th tc kim ton trn c s nh gi ri ro; 36. Chun mc 505: Thng tin xc nhn t bn ngoi; 37. Chun mc 545: Kim ton vic xc nh v trnh by gi tr hp l. 4.2. Khai quat v quy trinh (trinh t) kim toan. 4.2.1. Lp k hoach kim toan * K/n: la vic phat trin mt chin lc tng th va mt phng phap tip cn vi i tng kim toan trong mt khun kh ni dung va thi gian d tinh. Muc tiu: thc hin cuc kim toan co hiu qua va theo ung thi gian d kin. ng thi giup cho vic phn cng cng vic mt cach hp ly cho cac kim toan vin trong oan va am bao s phi hp cng tac gia cac kim toan vin vi nhau va cac chuyn gia khac. * C s lp k hoach: K hoach kim toan c xy dng da trn s hiu bit v khach hang. Tim hiu v khach hang ( linh vc HKD, c cu t chc, ban giam c, nhn s, mi trng kim soat ) a ra anh gia v IR va CR cua n vi, nhm a ra d kin v DR. * Thi im lp k hoach: lp k hoach kim toan c bt u ngay t khi nhn c giy mi va vit th xac nhn kim toan. -> Chun mc ngh nghip: Kim toan vin phai lp k hoach kim toan tr giup cho cuc kim toan tin hanh co hiu qua va ung thi gian. K hoach kim toan c lp trn c s nhng hiu bit v c im hoat ng kinh doanh cua khach hang. * Ni dung cua k hoach: - Ni dung: muc tiu kim toan; khi lng, pham vi cng vic; phng phap kim toan chu yu se ap dung; trinh t cac bc kim toan. - Nhn s: s lng kim toan vin cn thit tham gia cuc kim toan; yu cu v: chuyn mn, trinh , nng lc, kinh nghim ngh nghip; yu cu v mc c lp cua kim toan vin; b tri kim toan vin theo cac i tng kim toan cu th; mi thm chuyn gia. - Thi gian: s ngay cng cn thit; thi gian bt u, thi gian kt thuc; thi gian phi hp cac b phn, cac kim toan vin ring le, cac bc cng vic. => d kin chi phi kim toan K hoach kim toan cn c lp 3 mc : K hoach tng th > k hoach cu th > chng trinh kim toan chi tit. - Qua trinh thc hin kim toan oi hoi phai tun thu k hoach kim toan a xy dng - K hoach kim toan chi b sung khi co tinh hung quan trong ngoai d kin co th anh hng nghim trong ti kt qua kim toan. - Nguyn nhn va ni dung thay i k hoach kim toan phai c ghi ro trong h s kim toan. 4.2.2. Thc hin kim toan * K/n: thc hin kim toan la giai oan thc hin cac k hoach, cac chng trinh kim toan a c hoach inh sn. -> Thc cht la qua trinh kim toan vin ap dung cac phng phap kim toan thu thp va anh gia cac bng chng kim toan lam c s cho nhng nhn xet cua minh trn bao cao kim toan. 13

* Ni dung: - Ghi nhn hin trang hoat ng, hin trang v tinh hinh s liu. - Phn tich, anh gia h thng kim soat ni b. - Thc hin nhng thc nghim kim soat cu th - Xac inh tin cy cua h thng kim soat ni b. - Th nghim s liu: Nghip vu, chi tit s d tai khoan - Thu thp bng chng kim toan - Thc hin ghi chep cac bc kim toan, bng chng va cac d liu thanh h s kim toan - Thao lun, ban bac kt qua kim toan va thng nht y kin vi cac quan ly n vi c kim toan. - Lp d thao bao cao kim toan b phn va tng hp ban d thao bao cao kim toan tng th. 4.2.3. Kt thuc kim toan * Ni dung cng vic giai oan kt thuct: - Kim toan vin chinh, nhom trng kim tra va anh gia lai toan b cng vic kim toan a c thc hin nhm muc ich: + am bao rng k hoach kim toan c thc hin mt cach co hiu qua + Xem xet cac y kin, cac phat hin cua kim toan vin la co chinh xac, y u c s, bng chng ( bng chng co thich hp y u) + anh gia muc tiu kim toan a at c hay cha - Xem xet cac s kin phat sinh sau ngay lp bao cao - Xem xet lai vic xac inh PM, anh gia v rui ro, gian ln. - Soat xet -> lp bao cao kim toan. * Bao cao kim toan: la vn ban c kim toan vin soan thao trinh by y kin ngh nghip cua minh v tinh trung thc hp ly cua nhng thng tin c kim toan. -> Bao cao kim toan la san phm cui cung cua cng vic kim toan va co vai tro ht sc quan trong. Vai tro: - i vi ngi s dung thng tin c kim toan: bao cao kim toan la cn c a ra quyt inh kinh t, quyt inh quan ly quan trong. - i vi kim toan vin: Bao cao kim toan la san phm cua ho cung cp cho xa hi, vi vy no quyt inh uy tin, vi th cua kim toan vin va ho phai chiu trach nhim v y kin cua minh. - i vi n vi c kim toan: + Khng inh vi th, uy tin cua n vi + Xac inh tin cy cua thng tin cung cp cho cac nha quan ly. Ni dung cua bao cao kim toan: - Tiu - Ngi nhn bao cao - i tng kim toan: cac thng tin a c kim toan - Cac chun mc kim toan va cac nguyn tc dung lam chun mc anh gia trong cuc kim toan - Cng vic kim toan vin a lam - Cac gii han v pham vi kim toan (nu co) - Y kin cua kim toan vin v cac thng tin a c kim toan - Nhn xet va nhng giai phap cai tin i vi kim soat ni b (nu co) - Ngay, thang, nm lp bao cao kim toan - Ch ky, ong du Cac loai bao cao kim toan: - Bao cao chp nhn toan b: kim toan vin chp nhn toan b cac thng tin c kim toan trn tt ca cac khia canh trong yu 14

Tuy nhin cn chu y rng trn nhng khia canh trong yu. Vi vy bao cao kim toan khng th la mt tai liu bao am hoan hao cho tt ca nhng ngi s dung khng gp rui ro gi. - Bao cao chp nhn tng phn: vi loai bao cao nay, kim toan vin a ra y kin chi chp nhn tng phn i vi nhng thng tin c kim toan, bn canh o con nhng thng tin cha chp nhn. Cac thng tin cha chp nhn c nay co th hai dang: + Dang tuy thuc: pham vi kim toan bi gii han hoc tai liu khng ro rang ma kim toan vin cha nht tri, cha din at c y kin cua minh. + Dang ngoai tr: kim toan vin con co nhng y kin bt ng vi nha quan ly n vi trong tng phn cua i tng c kim toan. - Bao cao bay to y kin trai ngc: kim toan vin bay to y kin khng chp nhn i vi cac thng tin c kim toan. Loai bao cao nay c phat hanh khi co s bt ng ln gia kim toan vin va cac nha qua ly n vi. VD: cac bao cao tai chinh khng c lp theo ung chun mc k toan hin hanh. - Bao cao t chi a ra y kin: kim toan vin t chi bay to y kin i vi cac thng tin c kim toan. Loai bao cao nay c phat hanh khi pham vi kim toan bi gii han nghim trong hoc cac tai liu qua mp m khng ro rang khin kim toan vin khng th tin hanh kim toan theo k hoach a inh. 4.3. Khai quat v cac phng phap kim toan 4.3.1. Phng phap kim toan c ban La phng phap kim toan trong o cac thu tuc kim toan c thit k nhm thu thp cac bng chng co lin quan n cac d liu do h thng k toan va x ly thng tin cung cp. c trng c ban cua phng phap nay la vic tin hanh th cac nghim (th nghim c ban), cac anh gia u da vao cac s liu, cac thng tin trn bao cao tai chinh va h thng k toan cua n vi -> th nghim theo s liu. 4.3.1.1. Ni dung cua phng phap kim toan c ban: * Phn tich tng quat: - Thi im: c tin hanh khi lp k hoach kim toan va khi hoan thin kim toan. - Tac dung: cho phep kim toan vin co cai nhin khai quat v tinh hinh hoat ng va tinh hinh tai chinh cua khach hang, phat hin nhng iu khng hp ly, nhng iu bt thng, nhng bin ng ln va nhng trong tm trong yu trong kim toan. - Ni dung phn tich: * Kim tra chi tit nghip vu va s d tai khoan: - Ni dung: + Kim toan vin kim tra trc tip, cu th toan b hoc mt s ( trn c s chon mu) cac nghip vu phat sinh hay s d tai khoan. + Xem xet, anh gia mc chinh xac hoc tinh hp phap, hp l cua cac nghip vu. - Kim tra chi tit nghip vu: Muc ich cua vic kim tra nghip vu: + Nghip vu co c ph chun ung n hay khng (trong phat sinh va hoan thanh) + Nghip vu co c ghi s theo ung trinh t va chinh xac vao s sach k toan khng. Cach thc: + Chon (xac inh) nghip vu cn kim tra + Kim tra chng t k toan (ni dung co phu hp vi ch k toan, ch quan ly?) + Tinh toan s liu + Xac inh tai khoan i ng + Thc t vao s k toan: ung s tin, ngay thang, ban cht nghip vu. - Kim tra s d tai khoan Muc ich kim tra s d tai khoan: anh gia tinh co tht va chinh xac cua s d tai khoan trn bang cn i tai khoan, cn i k toan. 15

Cach thc: + Xac inh nhng tai khoan cn kim tra + anh gia s d : co tht: ly xac nhn s d t bn th 3, ung v gia tri. + S d la kt qua cua qua trinh hach toan nhiu nghip vu -> phai kim tra xem co y u chng t, hach toan co chinh xac khng -> s d chinh xac.? 4.3.1.2. u nhc im cua phng phap kim toan c ban * u im: - Nhn manh c vao chiu su cua vn cn c kim toan - Giam thp AR * Nhc im: - Rt tn kem - Khng xet n cac rui ro co th xay ra do mi lin h gia cac mang hoat ng khac nhau ( thiu tinh h thng), do o, khng rut ra c kt lun v tng th hoat ng. - inh hng vao qua kh 4.3.2. Phng phap kim toan h thng 4.3.2.1. Khai nim La phng phap kim toan trong o cac thu tuc, ky thut kim toan c thit lp thu thp cac bng chng v tinh hiu qua va thich hp cua h thng kim soat ni b cua n vi c kim toan 4.4. Ky thut chon mu trong kim toan 4.4.1. Khai nim va s cn thit Ky thut chon mu trong kim toan la vic la chon ra mt s phn t goi la mu t mt tp hp cac phn t goi la tng th, nghin cu va anh gia mu, sau o dung cac c trng cua mu rut ra cac suy oan v c trng cua toan b tng th. Ly mu kim toan (goi tt la ly mu): la ap dung cac thu tuc la ap dung cac thu tuc kim toan trn s phn t it hn 100% tng s phn t cua mt s d tai khoan hay mt loai nghip vu, sao cho moi phn t u co c hi c chon. Ly mu se giup kim toan vin thu thp va anh gia bng chng kim toan v cac c trng cua cac phn t c chon, nhm hinh thanh hay cung c kt lun v tng th. Ly mu co th tin hanh theo phng phap thng k hoc phi thng k. 4.4.2. Rui ro trong chon mu Tng th: phai phu hp vi muc tiu kim toan ring bit. Mu: phai ai din cho tng th, nu khng ai din se co nhng rui ro chon mu Rui ro: + Do chon mu khng ai din cho tng th, do anh gia cua kim toan vin phu thuc phn ln vao phng phap chon mu. + Phu thuc vao kich c (quy m) chon mu. + Phu thuc vao phng phap chon mu + Phu thuc vic xac inh tng th mt cach chinh xac Rui ro chon mu co hai xu hng: + anh gia rui ro ln hn so vi thc t: s dung nhiu mu -> tng chi phi + anh gia rui ro thp hn so vi thc t: s dung it mu -> rui ro kim toan cao 4.4.3. Cac phng phap chon mu kim toan * Chon mu thng k: - Chon theo bang s ngu nhin (bang s c xy dng trc) - Chon ngu nhin co tinh h thng - Chon mu theo chng trinh may tinh * Chon mu phi thng k: - La chon cac phn t c bit - Chon mu theo khi 4.4.4. Ky thut phn t

16

Ky thut phn t la vic phn chia tng th thanh cac nhom co cung mt tiu thc hay tinh cht kinh t goi la t. Cac phn t trong cung mt t thi co chung vi nhau mt tiu thc nao o. Giup cho vic chon mu: am bao mu chon se gm cac phn t khng bi trung nhau v tiu thc -> tng kha nng ai din cua mu chon 4.4.5. Quy trinh ly mu va khim tra mu trong kim toan (1). Xac inh muc tiu th nghim (muc tiu kim toan) (2). Xac inh tng th mt cach chinh xac (3). Xac inh kich c mu (4). Xac inh phng phap chon mu (5). Thc hin ly mu (6). Phn tich va anh gia mu: ty l sai pham, dang sai pham -> tng sai sot mu d kin (7). Ghi thanh tai liu v vic ly mu

17

QUAN LY HANH CHINH NHA NC VA CNG CHC, CNG VU 1. NHA NC CNG HOA XA HI CHU NGHIA VIT NAM 1.1. Nha nc va ban cht cua Nha Nc cng hoa XHCN Vit Nam 1.1.1. Nha nc va c trng cua Nha nc: * Nha nc: la t chc quyn lc chinh tri c bit. Khi noi n Nha nc noi chung thng gn lin vi tn quc gia, tn nc pham vi mt nc, quc gia, khi noi n nha nc phai noi n cac vn lin quan nh: chinh th, chinh tri, dn tc, b may nha nc, chinh sach, phap lut Lich s phat trin nhn loai a ghi nhn s xut hin cua nha nc khi xa hi loai ngi bi phn chia thanh cac giai cp co quyn li i khang. Nha nc la san phm cua cuc u tranh giai cp, la b may quyn lc do giai cp nm quyn thng tri v chinh tri, kinh t xa hi nn quan ly, iu hanh toan b hoat ng cua xa hi trong mt nc vi muc ich bao v quyn lc cua giai cp, cua lc lng nm quyn. Trong lich s phat trin nhn loai, Nha nc xut hin di cac hinh thai khac nhau, nh: - Nha nc chim hu n l - Nha nc phong kin - Nha nc t san - Nha nc xa hi chu nghia V mt t chc, Nha nc cung cung co nhng hinh thai khac nhau, nh: * Nha nc n nht : la Nha nc chi co mt trung tm quyn lc vi cac c quan trung ng (mt Quc hi, mt chinh phu, mt qun i, mt h thng phap lut, co ngn sach thng nht ) va th ch thng nht chung trn toan b lanh th quc gia. VD: Cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam; Cng hoa nhn dn Trung Hoa; Cng hoa Pha * Nha nc lin bang: la Nha nc gm mt s thanh vin cung la Nha nc co s phu thuc cac mc khac nhau trong iu c hay hin phap khi thanh lp Nha nc lin bang. Nha nc lin bang co cac c quan trung ng toan lin bang, la chu th c lp, co chu quyn quc gia trong qua h quc t. Trong nha nc lin bang, co cac Nha nc bang ( My, n , Thuy Sy) hay nha nc cng hoa ( lin bang Nga). Nha nc bang hay Nha nc cng hoa trong lin bang cung co c cu t chc b may Nha nc ring ( Quc hi hay Nghi Vin, Chinh phu ), nhng khng c coi la chu th cua quan h quc t. V chinh th, tuy thuc vao lich s hay truyn thng cua mi dn tc, mi quc gia ma chon la hinh thc chinh th nh: - Nha nc qun chu lp hin: la nha nc va co quc vng, quyn lc cua quc vng do hin phap qy inh va han ch. Quyn lc chinh tri xa hi thc t Quc Hi ( hay nghi vin) va chinh phu nm gi quan ly, iu hanh moi hoat ng xa hi - Nha nc cng hoa: la nha nc ma quyn lc chinh tri, kinh t xa hi do quc hi hya nghi vin va chinh phu nm gi. Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam la nha nc cua nhn dn, do nhn dn, vi nhn dn; la trung tm cua quyn lc chinh tri trn c s lin minh gia giai cp cng nhn, giai cp nng dn va i ngu tri thc di s lanh ao cua ang Cng San Vit Nam. * Cac c trng cua Nha nc: Nha nc khac vi cac t chc phi chinh phu, cac t chc xa hi thi ai ngay nay bi cac c trng sau: - Mt la, Nha nc phn chia lanh th thanh cac n vi hanh chinh va thit lp quyn lc trn cac n vi hanh chinh lanh th; - Hai la, Nha nc co b may chuyn trach cng ch, quan ly va phuc vu xa hi. - Ba la, nha nc ban hanh phap lut quan ly xa hi, iu chinh cac quan h xa hi. - Bn la, Nha nc t ra cac loai thu va thu thu bao am hoat ng cua b may nha nc. - Nm la, Nha nc co chu quyn quc gia. 1.1.2. Vi tri, vai tro cua nha nc trong h thng chinh tri nc ta: 18

H thng chinh tri cua m nc thng bao gm: cac t chc chinh tri, Nha nc, cac t chc chinh tri xa hi c thanh lp va hoat ng trong khun kh Hin phap va phap lut cua nc o. Mi thanh phn cua h thng chinh tri trong mt nc co vi tri, vai tro nht inh trong i sng cchinsh tri, kinh t xa hi cua nc o. H thng chinh tri nc ta bao gm: - ang cng san Vit Nam - Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam - Mt trn t quc Vit Nam va cac t chc thanh vin cua mt trn t quc Vit Nam Trong h thng chinh tri nc ta, Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam la trung tm cua quyn lc chinh tri, la tru ct cua toan b h thng chinh tri nc ta. Vi tri o c th hi nhng ni dung chu yu sau: - Nha nc th ch hoa ng li, chinh sach cua ang thanh phap lut quan ly va phat trin kinh t xa hi cua t nc. - Nha nc s dung sc manh quyn lc bao am, bao v t do, quyn, li ich hp phap cua Nha nc, cua cng dn, t chc trn c s phap lut. - Nha nc thc hin quan ly thng nht va co phn cp thm quyn cho ia phng v quan ly nha nc trn cac linh vc. - Nha nc bao v chu quyn quc gia, an ninh, trt t an toan xa hi, bao v mi trng sng, phat trin dn sinh, giai quyt cac vn xa hi nhm xy dng xa hi xa hi chu nghia phat trin bn vng. 1.1.3. Ban cht Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam iu 2 Hin phap 1992 ( a c sa i, b sung nm 2001) quy inh: Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam la Nha nc phap quyn xa hi chu nghia cua nhn dn, do nhn dn va vi nhn dn. Tt ca quyn lc Nha nc thuc v nhn dn ma nn tang la lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn va i ngu tri thc. Ban cht cua nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam th hin ban cht giai cp cua Nha nc, tinh dn tc, tinh dn tc, tinh nhn dn cua Nha nc. 1.1.3.1. Ban cht cua nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam mang ban cht giai cp cng nhn Vit Nam. Nha nc t di s lanh ao cua giai cp cng nhn, ng u la ang cng san Vit Nam i tin phong cua giai cp cng nhn va nhn dn lao ng Vit Nam. ang lanh ao nha nc va xa hi thc hin nhng li ich cua giai cp cng nhn va toan th nhn dn lao ng. Nha nc ta la mt thit ch cua nn dn chu xa hi chu nghia, thc hin dn chu hoa i sng xa hi, vi muc tiu dn giu nc manh, xa hi cng bng, dn chu va vn minh. Bn canh vic thc hin nn dn chu xa hi chu nghia, Nha nc cng hoa XHCN Vit Nam kin quyt ap dung cac bin phap cng ch, trn ap cac hanh vi gy mt n inh chinh tri, cac hanh vi vi pham phap lut, xm hai n li ich Nha nc, tp th va cng dn. 1.1.3.2. Ban cht cua Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam th hin tinh ai oan kt dn tc. Nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam la biu hin cua s thng nht cac dn tc. Nha nc thc hin chinh sach binh ng, oan kt, tng tr gia cac dn tc, nghim cm moi hanh vi ky thi, chia re dn tc. Thc hin chinh sach oan kt cac dn tc, Nha nc tao moi iu kin phat trin v moi mt, tng bc nng cao i sng vt cht va tinh thn cua ng bao dn tc it ngi. 1.1.3.3. Nha nc ban cht cua nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam th hin tinh nhn dn su sc th hin: Tt ca quyn lc Nha nc thuc v nhn dn, nhn dn s dung quyn lc nha nc thng qua Quc Hi va Hi ng nhn dn la nhng c quan ai din cho y chi va nguyn vong cua nhn dn bu ra va chiu trach nhim trc nhn dn. Nhn dn con thc hin quyn lc cua minh thng qua hinh thc giam sat cac hoat ng nha nc, khiu nai cac quyt inh hanh chinh, hanh vi hanh chinh cua c quan nha nc lam thit hai n quyn li cua ho, t cao nhng hanh vi vi pham phap lut cua bt ky c quan, t chc, ca nhn nao. 19

Cng dn co quyn tham gia quan ly nha nc va xa hi, tham gia thao lun cac vn chung cua ca nc va ia phng, kin nghi vi c quan nha nc, biu quyt khi nha nc t chc trng cu y dn. 1.1.3.4. Ban cht cua nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam th hin tinh thi ai: Nha nc Vit Nam thc hin chinh sach hoa binh, hu nghi, m rng hp tac, giao lu vi tt ca cac nc trn th gii, khng phn bit ch chinh tri xa hi khac nhau trn c s tn trong c lp, chu quyn va toan ven lanh th, khng can thip vao ni b cua nhau, binh ng, cac bn cung co li. Tich cc ng h va gop phn vao cuc u tranh chung cua nhn dn th gii vi hoa binh, c lp dn tc, dn chu va tin b xa hi. 1.2. Nguyn tc t chc va hoat ng cua nha nc Cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam 1.2.1. Nguyn tc tp trung dn chu. Nguyn tc tp trung dn chu la nguyn tc co tinh nn tang trong t chc va hoat ng cua cac c quan nha nc ta. Hin phap 1992 (a sa i b sung, nm 2001) quy inh: Quc hi, hi ng nhn dn va cac c quan khac cua Nha nc u t chc va hoat ng theo nguyn tc tp trung dn chu. Ni dung cua nguyn tc nay c th hin nhng im c ban sau: - Cac quyn lc nha nc u do nhn dn trc tip bu theo nguyn tc ph thng, binh ng, trc tip bu theo nguyn tc ph thng, binh ng, trc tip va bo phiu kin. - i vi c quan lam vic theo ch tp th thi nhng vn quan trong thuc thm quyn cua c quan c thao lun tp th quyt inh theo a s. i vi c quan lam vic theo ch thu trng, c ban bac tai cac hi nghi, cuc hop do lanh ao c quan chu tri va thu trng c quan la ngi quyt inh cui cung va chiu trach nhim v cac quyt inh o. Cp di phai chp hanh cac quyt inh cua cp trn, chiu s kim tra cua cp trn, phai bao cao va chiu trach nhim trc cp trn, cac quyt inh cua cp di khng mu thun, trai vi quyt inh cua cp trn. - Cac c quan nha nc trung ng tp trung giai quyt cac vn chin lc, inh ra chinh sach, th ch va quyt inh nhng vn thuc thm quyn, cac c quan nha nc cp di phat huy tinh chu ng, sang tao giai quyt cac vn cuj th phat sinh tai ia phng, c s. 1.2.2. Nguyn tc qun chung nhn dn tham gia quan ly nha nc. Ban cht nha nc cua nhn dn, do nhn dn, vi nhn dn quy inh nguyn tc nhn dn tham gia quan ly nha nc va xa hi va oi hoi cac c quan nha nc phai huy ng nhn dn, phat huy tinh tich cc chinh tri cua nhn dn tham gia quan ly nha nc va xa hi thng qua hinh thc thao lun nhng vn chung cua ca nc; thc hin dn chu c s vi phng chm dn bit, dn ban, dn kim tra. Trong iu kin c phap lut quy inh, nhn dn quyt inh cng cng vic quc gia thng qua trng cu y dn. 1.2.3. Nguyn tc ang lanh ao ang cng san Vit Nam, i tin phong cua giai cp cng nhn Vit Nam, ai biu trung thanh quyn li cua giai cp cng nhn, nhn dn lao ng va cua ca dn tc, thoe chu nghia Mac Leenin va t tng H Chi Minh, la lc lng lanh ao Nha nc cac mt chu yu sau: - ang ra ng li chinh tri, chinh sach ln cho hoat ng cua Nha nc va lanh ao Nha nc th ch hoa ng li, chinh sach cua ang thanh phap lut. - ang quyt inh nhng vn quan trong nht v t chc can b cua b may nha nc. - ang gii thiu cac ang vin am nhn cac chc vu quan trong trong b may nha nc. - ang kim tra thc hin ng li, chu trng chinh sach cua ang. ang lanh ao nha nc thng qua t chc ang va vai tro tin phong cua cac ang vin trong cac quan, t chc. 1.2.4. Nguyn tc phap ch xa hi chu nghia. iu 12 hin phap 1992 quy inh: Nha nc quan ly xa hi bng phap lut, khng ngng tng cng phap ch xa hi chu nghia. Ni dung nguyn tc phap ch xa hi chu nghia th hin trong t chc va hoat ng cua c quan nha nc nhng im sau: - Moi c quan nha nc phai c thanh lp mt cach hp phap. 20

Tt ca cac c quan nha nc, nhng ngi co chc vu va moi can b, cng chc phai thc hin cac hoat ng nha nc ung thm quyn c phap lut quy inh. Tt ca cac c quan nha nc, nhng ngi co chc vu, moi can b, cng chc phai nghim chinh chp hanh hin phap va phap lut, khng ngng u tranh ngn nga va chng cac loai ti pham, cac hanh vi vi pham phap lut khac, chng moi biu hin tiu cc, tham nhung, ca quyn 1.3. B may nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam 1.3.1. Khai nim b may nha nc: B may nha nc la h thng cac c quan nha nc t trung ng ti ia phng, c t chc theo nguyn tc chung nht tao thanh m c ch ng b thc hin cac chc nng nhim vu cua nha nc. 1.3.2. T chc b may nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam B may nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam c t chc thanh cac phn h sau: 1.3.2.1. Quc hi La c quan ai biu cao nht cua nhn dn, c quan quyn lc nha nc cao nht cua nc cng hao xa hi chu nghia Vit Nam. La c quan duy nht co quyn lp hi va lp phap. La c quan co quyn quyt inh nhng chinh sach c ban v i ni va i ngoai. La c quan co quyn giam sat ti cao toan b hoat ng cua b may nha nc. 1.3.2.2. Chu tich nc Chu tich nc la ngi ng u nha nc Vit Nam, thay mt nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam v i ni va i ngoai va nhim vu quyn han cu chu tich nc ( c quy inh tai iu 101 va iu 103 hin phap 1992). 1.3.2.3. Chinh phu Chinh phu la c quan chp hanh cua quc hi va la c quan hanh chinh nha nc cao nht cua nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam. Chinh phu co nhim vu thng nht quan ly moi mt cua i sng xa hi trn c s hin phap va phap lut. 1.3.2.4. Cac c quan xet x - Toa an nhn dn ti cao - Toa an nhn dn ia phng - Toa an qun s - Cac toa an do lut inh Nhim vu la xet x va giai quyt cac vu an hinh s, dn s, lao ng, hn nhn va gia inh bao v trt t phap lut. Nguyn tc hoat ng cua toa an la c lp xet x, chi tun theo phap lut. 1.3.2.5. Cac c quan kim soat - Vin kim sat nhn dn ti cao - Vin kim sat nhn dn ia phng - Vin kim sat qun s Nhim vu la kim sat hoat ng t phap va thc hin quyn cng t nha nc trong pham vi thm quyn do lut inh, bao am cho phap lut c chp hanh nghim chinh va thng nht. 1.3.2.6. C quan chinh quyn ia phng - Hi ng nhn dn la c quan quyn lc nha nc ia phng, ai din cho y chi nguyn vong cua nhn dn ia phng, do nhn dn ia phng bu ra (iu 118 hin phap 1992). - Uy ban nhn dn: la c quan chp hanh cua hi ng nhn dn va la c quan hanh chinh nha nc ia phng ( iu 123 hin phap nm 1992) 1.4. Hoan thin b may nha nc Cng hoa XHCN Vit Nam 1.4.1. Quan im i mi va hoan thin b may nha nc cng hoa XHCN Vit Nam gia vng va phat huy ban cht nha nc xa hi chu nghia, trong iu kin hin nay, vic i mi va hoan thin nha nc cng hoa xa hi chu nghia vit nam phai quan trit su sc cac quan im c ban co tinh nguyn tc a c ang ta ra trong cac nghi quyt ai hi ang va cac nghi quyt ban chp hanh trung ng, cac nguyn tc o la: 21

Xy dng nha nc phap quyn xa hi chu nghia Vit Nam cua nhn dn, do nhn dn, vi nhn dn, ly lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn va i ngu tri thc lam nn tang, do ang cng san lanh ao. Thc hin y u quyn dn chu cua nhn dn, gi nghim ky cng xa hi, chuyn chinh vi moi hanh ng xm pham li ich cua t quc. - Quyn lc nha nc la thng nht, co s phn cng, phi hp gia cac c quan nha nc trong vic thc hin cac quyn lp phap, hanh phap, t phap. - Quan trit nguyn tc tp trung dn chu trong t chc va hoat ng cua nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam. - Tng cng phap ch xa hi chu nghia Vit Nam, quan ly xa hi bng phap lut, ng thi coi trong giao duc, nng cao ao c; - Tng cng s lanh ao cua ang i vi Nha nc. Nhng quan im trn cn c thc hin thanh nhng inh hng c ban nhm i mi va hoan thin nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam. 1.4.2. Phng hng i mi t chc va hoat ng cua Nha nc cng hoa XHCN Vit Nam 1.4.2.1. Kin toan t chc, i mi phng thc va nng cao hiu qua hoat ng cua quc hi. - Tng cng cng tac lp phap. - Thc hin tt chwucs nng quyt inh cac vn quan trong cua t nc, quyt inh va phn b ngn sach. - Thc hin giam sat ti cao i vi toan b hoat ng cua Nha nc, tp trung vao nhng vn bc xuc nht nh: s dung vn Nha nc, chng tham nhung, quan liu. 1.4.2.2. Xy dng nn hanh chinh Nha nc dn chu, trong sach, vng manh, tng bc hin ai hoa. - Chinh phu thng nht quan ly vi m bng h thng quy phap phap lut, chinh sach hoan chinh, ng b. - B quan ly a nganh, a linh vc trn pham vi ca nc, cung cp dich vu cng. - T chc hp ly hi ng nhn dn, kin toan c quan chuyn mn cua uy ban nhn dn va b may chinh quyn cp xa, phng, thi trn theo nguyn tc phn cng, phn cp, nng cao tinh chu ng, kt hp cht che quan ly nganh va quan ly lanh th, thc hin ung nguyn tc tp trung dn chu. 1.4.2.3. Cai cach t chc, nng cao cht lng va hoat ng cua cac c quan t phap - Vin kim sat nhn dn thc hin tt chc nng cng t va kim soat hoat ng t phap - Sp xp lai h thng toa an nhn dn, phn inh hp ly thm quyn cua toa an cac cp. Tng cng s lng va cht lng thm phan, hi thm nhn dn. - T chc lai c quan iu tra va c quan thi hanh an theo nguyn tc gon u mi. Thanh lp canh sat t phap. 1.4.3. Nhng giai phap i mi t chc va hoat ng cua Nha nc cng hoa XHCN Vit Nam xy dng nha nc phap quyn xa hi chu nghia, quan ly xa hi bng phap lut phai tng bc i mi t chc va hoat ng cua b may nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam vi nhng giai phap sau: 1.4.3.1. i vi cac c quan quyn lc Nha nc: - Tng cng s lng ai biu quc hi chuyn trach, m rng trach nhim cua cac ai biu chuyn trach v vic xy dng phap lut. Ngoai ra, tng cng hoat ng giam sat cau cac ai biu quc hi i vi mi hoat ng thc thi va bao v phap lut. - i mi hn na quy trinh xy dng lut, giam manh vic ban hanh phap lnh. Thc hin tt hn nhim vu quyt inh cac vn quan trong cua t nc va chc nng giam sat ti cao cua quc hi. 1.4.3.2. i vi cac c quan hanh chinh Nha nc tip tuc i mi t chc va hoat ng cua h thng cac c quan hanh chinh nha nc cn co hang loat nhng giai phap sau: - Trit tach chc nng, nhim vu quan ly hanh chinh nha nc va cac chc nng nhim vu khac nh t chc san xut, kinh doanh, cung ng dich vu cng

22

- Tng cng cai cach hanh chinh, co nhng bin phap quyt lit hn, k ca vic giam bin ch hang nm theo mt ty l nht inh lam ng lc thuc y s phn u va cn mn cua cac quan chc hanh chinh, cac can b, coog chc trong vic phuc vu nhn dn, phuc vu t nc. - Nhanh chong cai cach ch tin lng theo ung phng thc lam theo nng lc va hng theo thanh qua lao ng - Tng cng c s vt cht, nhanh chong ap dung thanh qua cua cng ngh tin hoc va vic quan ly, iu hanh nn hanh chinh nha nc va quan ly xa hi - Tng cng bi dng, ao tao chuyn mn nghip vu va ky nng hanh chinh va quan ly nha nc cho i ngu can b, cng chc hanh chinh nha nc cac cp 1.4.3.3. i vi cac c quan t phap - Tin hanh cai cach t phap khn trng, ng b; ly cai cach hoat ng xet x lam trong tm; ban hanh quy inh cu th thc hin c ch cng t gn vi hoat ng iu tra. Xy dng c ch phan quyt v nhng vi pham hin phap trong hoat ng lp phap, hanh phap va t phap. - Nng cao nng lc, hiu qua hoat ng cua toa an nhn dn ti cao va vin kim soat nhn dn ti cao. M rng thm quyn xet x cua toa an i vi cac khiu kin hanh chinh; bao am thc hin nguyn tc toa an, thm phan xet x c lp va chi tun theo phap lut, tng cng ap dung cng ngh thng tin vao hoat ng cua cac c quan t phap. - Nng cao phm cht, nng lc, trach nhim cua i ngu can b c quan t phap cac cp u sc phat hin, x ly nghim minh, ung phap lut cac loai ti pham va giai quyt cac tranh chp phat sinh trong xa hi, nht la c s thm, ap ng yu cu cua qua trinh hi nhp kinh t quc t. - Tao iu kin phat trin nhanh cac t chc b tr t phap, phuc vu trc tip cho hoat ng cua cac c qan t phap, ng thi lam ch da cho nhn dn va doanh nghip tip cn h thng t phap, bao v quyn va li ich hp phap theo quy inh cua phap lut. 2. PHAP LUT, PHAP CH XA HI CHU NGHIA 2.1. Phap lut va vai tro cua phap lut XHCN 2.1.1. Khai nim va c trng cua phap lut 2.1.1.1. Khai nim: Phap lut XHCN la h thng cac quy tc x s, co tinh cht bt buc chung c thc hin lu dai nhm iu chinh cac quan h xa hi do nha nc ban hanh hoc tha nhn, th hin y chi cua nha nc, c nha nc bao v va bao am thc hin bng cac bin phap t chc, giao duc thuyt phuc va cng ch bng b may nha nc. 2.1.1.2. c trng: Phap lut la mt loai quy pham xa hi nn mang cac c tinh chung cua quy pham xa hi nhng u la nhng khun mu, chun mc iu chinh hanh vi x s cua con ngi, tuy nhin phap lut cung co nhng c trng ring phn bit vi cac loai quy pham xa hi khac. - Tinh quy pham ph bin: Phap lut la cac quy tc x s co tinh cht bt buc chung i vi tt ca moi chu th tham gia quan h xa hi thuc pham vi tac ng cau phap lut. Phap lut XHCN chi iu chinh cac quan h ph bin trong xa hi, khng iu chinh nhng quan h n le mang tinh ngu nhin. Cac quy tc x s nay c ap dung nhiu ln, chi ht hiu lc khi c quan nha nc co thm quyn bai bo, hoc a ht thi han, hoc c thay th bi cac quy pham phap lut XHCN mi. - Tinh bt buc chung: Phap lut do nha nc ban hanh hoc tha nhn la phng tin th hin va thc hin quyn lc nha nc. Khi phap lut a co hiu lc oi hoi moi thanh vin trong xa hi u phai trit tun theo, va ban thn nha nc la chu th ban hanh phap lut cung phai tun thu cchinhs nhng quy inh ma minh t ra. ng thi i vi cac ca nhn, t chc vi pham cac quy tc x s c phap lut ghi

23

nhn se phai ganh chieuj trach nhim phap ly la nhng hu qua phap ly bt li v tai san, t do, nhn thn. - Tinh xac inh cht che v mt hinh thc: nc ta hin nay, phap lut XHCN c th hin chu yu di hinh thc vn ban quy pham phap lut XHCN. Cac vn ban nay co cu truc cht che, c ban hanh theo nhng hinh thc, trinh t nht inh phu hp vi thm quyn cua cac chu th c ban hanh. Ni dung cua phap lut XHCN pha c th hin ro rang, cht che, mach lac trong cac muc, khoan cua iu lut, trong mt vn ban phap lut XHCN va trong toan b h thng phap lut XHCN. - Tinh c bao am bng Nha nc Nha nc la chu th ban hanh phap lut nn a phap lut vao thc t cuc soosngs nha nc s dung cac bin phap khac nhau ph bin, tuyn truyn, giao duc, thuyt phuc moi c quan, t chc, cac nhn co y thc tn trong phap lut XHCN, sng vaflafm vic theo phap lut XHCN, tao cac iu kin t chc thc hin phap lut XHCN. Khi cn thit, nha nc co th s dung cac bin phap cng ch am bao vic thc hin phap lut XHCN. y la im ring co cua phap lut ma cac loai quy pham xa hi khac khng co. 2.1.2. Vai tro cua phap lut XHCN 2.1.2.1. Vai tro cua phap lut XHCN i vi kinh t Trong mi quan h vi kinh t, vai tro cau phap lut XHCN trc ht th hin ch phap lut XHCN la s biu hin v mt phap ly cac quan h san xut, cac quan h o tr thanh cac quan h phap lut XHCN tao nn trt t phap lut XHCN v kinh t cho mt nha nc. Phap lut XHCN trc ht tao lp cac c s phap ly cho cac nha kinh doanh thuc moi thanh phn kinh t thc hin cac hoat ng jkinh doanh, ng thi nha nc la chu th quan ly cung da vao chun mc o quan ly cac hoat ng kinh doanh. Trong nn kinh t thi trng, phap lut XHCN la cng cu hu hiu loai bo nhng yu t ngu nhin, tuy tin, ngn nga ri loan, khung khoang, thit lp trt t n inh, han ch nhng mt trai cua kinh t thi trng. Mt khac, phap lut XHCN co th kich thich mt nganh, linh vc kinh t nao o phat trin hoc kim ham chung thng qua cac bin phap khuyn khich hya han ch, thm chi ngn cm. Phap lut XHCN la phng tin th ch hoa cac quan h hang hoa, tin t, hach toan kinh t, cac quan h li ich va c bit la th ch hoa va hoan thin c ch quan ly nha nc v kinh t, v t chc va hoat ng, lam cho no co hiu lc, hiu qua thc thi trong quy m toan xa hi. 2.1.2.2. Vai tro cua phap lut XHCN i vi i sng dn s La phng tin iu chinh va th ch hoa cac quyn t do va li ich cua cng dn va bao am cho cac quyn t do, li ich o c thc hin. Mt khac, bng s ghi nhn mt cach chinh thc cac gia tri ma con ngi co, con ngi cn, hng ti vi con ngi. Nh o ma cac thanh vin cua xa hi bng phng tin phap lut XHCN co iu kin bao v cac quyn t do, li ich hp phap cua minh, u tranh chng moi hin tng tiu cc, xy dng mt xa hi vn minh, cng bng va dn chu. Phap lut XHCN con la cng cu, phng tin bao am s an toan tinh mang, tai san, danh d va nhm phm, t do, binh ng va cng bng cua cac thanh vin xa hi. Vi vy, phap lut XHCN la phng tin cn thit khng th thiu am bao cho s tn tai, n inh va phat trin cua mt xa hi, c bit trong iu kin nn kinh t thi trng inh hng xa hi chu nghia. 2.1.2.3. Vai tro cua phap lut XHCN i vi h thng chinh tri Trc ht i vi ang lanh ao, phap lut XHCN la phng tin th ch hoa ng li, chu trng, chinh sach, nghi quyt cua ang, lam cho ng li chu trng, chinh sach, nghi quyt o co hiu lc thc thi va bt buc chung trn quy m toan xa hi. ng thi la phng tin ang kim tra vic thc thi cac chu trng, ng li, chinh sach, nghi quyt cua minh trong thc tin. i vi nha nc, phap lut XHCN la phng tin, c s phap ly cho vic t chc va hoat ng cua moi c quan nha nc, la s ghi nhn v mt phap ly trach nhim cua nha nc i vi xa hi va cng dn, la phng tin nha nc quan ly co hiu lc, hiu qua trn tt ca cac linh vc: hanh chinh, chinh tri, kinh t xa hi, an ninh quc phong, trt t an toan xa hi 24

i vi cac t chc chinh tri, xa hi phap lut XHCN la phng tin am bao cho mt trn va thanh vin cua cac t chc o tham gia vao quan ly nha nc, quan ly xa hi. Phap lut XHCN la cng cu, tao lp c s phap ly cho hoat ng kim tra, giam sat cua cac t chc chinh tri xa hi i vi vic chp hanh phap lut XHCN cua cac c quan nha nc, t chc, cac can b, cng chc va moi cng dn. Ngoai ra phap lut XHCN con la c s phap ly hinh thanh cac mi quan h phi hp gia cac t chc chinh tri xa hi vi cac c quan nha nc. 2.1.2.4. Vai tro cua phap lut XHCN i vi ao c Phap lut XHCN xa hi chu nghia co vai tro la ch da va la c s cua vic hinh thanh ao c xa hi chu nghia. Nh co cac nguyn tc cn ban cua ao c mi co th ch hoa thanh cac quy pham phap lut XHCN, hay noi cach khac gia ao c xa hi chu nghia va phap lut XHCN co s an xen v ni dung. Do vy, phap lut XHCN bao v va phat trin ao c XHCN, bao v tinh cng bng, chu nghia nhn ao, t do, long tin va lng tm con ngi. 2.2. Phap ch xa hi chu nghia 2.2.1. khai nim phap ch XHCN La ch phap lut trong o oi hoi moi c quan, t chc nha nc, t chc chinh tri, t chc chinh tri xa hi , t chc qun chung, t chc kinh t, cac n vi lc lng vu trang, cac can b, cng chc va moi cng dn phai chp hanh hin phap, phap lut XHCN mt cach nghim chinh, thng xuyn, lin tuc, khng ngoai l. Phap ch XHCN va phap lut XHCN la hai khai nim quan h cht che, gn gui va tac ng ln nhau, nhng khng ng nht vi nhau. Phap lut XHCN la tin cua phap ch XHCN, nhng co phap lut XHCN cha hn co phap ch XHCN. Phap lut XHCN hin hanh khng c tun thu, thi hanh, hoc phap lut XHCN khng phu hp, mu thun thi d dn n tinh trang khng co phap ch XHCN, ky cng trong xa hi. Phap lut XHCN chi co hiu lc thc s khi trn c s vng chc cua nn phap ch XHCN. Phap ch XHCN c am bao khi co h thng phap lut XHCN tng i hoan chinh, ng b, phu hp vi thc tin khach quan. 2.2.2. Cac nguyn tc cua phap ch XHCN 2.2.2.1. Tng trong tinh ti cao cua hin phap y la yu cu quan trong nhm am bao tinh thng nht cua h thng phap lut xa hi chu nghia, tao iu kin cho h thng o ngay cang phat trin hoan thin, lam c s thit lp trt t phap lut, cung c va tng cng phap ch xa hi chu nghia. Hin phap la ao lut gc - c ban ca ca h thng phap lut, co gia tri phap ly cao nht va co vi tri trung tm do c im v ni dung, c c quan quyn lc caoc nht la quc hi ban hanh theo mt trinh t thu tuc c bit. Do vy oi hoi cac vn ban lut va di lut phai co u cu th hoa hin phap. Trong thc t cac vn ban di lut nc ta chim s lng rt ln do lut cha quy inh c ht cac quan h xa hi ang phat trin. Cho nn trong qua trinh ban hanh, xy dng cac vn ban di lut nay cn phai da vao hin phap va phap lut xy dng cung nh ban hanh. 2.2.2.2. Bao am tinh thng nht cua phap ch trn pham vi toan quc Xut phat t ban cht va c im cua nha nc va phap lut xa hi chu nghia va nguyn tc phap ch xa hi chu nghia. oi hoi ca v nhn thc va thc hin phap lut phai thng nht trn pham vi ca nc. Mun lam c iu nay cn phai loai bo t tng cuc b, ba vi, ia phng chu nghia, t do v chinh phu, vi pham phap lut. Thc hin tt yu cu nay la tin quan trong thit lp trt t phap lut xa hi chu nghia. Tuy nhin tinh thng nht cua phap ch xa hi chu nghia khng co nghia la loai bo nhng hoan canh c thu, ring bit cua tng ia phng, tng vung min. Phap lut cn co nhwungx quy inh cu th phu hp vi nhng net c thu, ring bit tng ia phng, tao iu kin cho cac ia phng nay khai thac ti a tim nng va th manh cua minh. 2.2.2.3. Cac c quan xy dng, t chc thc hin va bao v phap lut phai hoat ng mt cach tich cc, chu ng va co hiu qua. Phap lut la c s cung c va tng cng phap ch, vi vy oi hoi phai co mt h thng phap lut hoan chinh va ng b. Phap lut c hinh thanh va phat trin theo nhu cu khach quan cn thit phai iu chinh cac quan h xa hi. Nhng phap lut c xy dng la kt qua cua qua trinh hoat ng chu

25

quan cua con ngi. Khng th co c s vng chc nu khng co nhng bin phap am bao cho cac c quan co trach nhim xy dng phap lut co kha nng va iu kin hoan thin h thng phap lut. T chc va thc hin phap lut la mt mt quan trong cua nn phap ch. Kt qua cua vic t chc va thc hin phap lut la mt trong nhng tiu chun xac inh tinh cht cua nn phap ch xa hi chu nghia. Vi vy mun tng cng va cung c phap ch thi phai am bao cho cac c quan t chc va thc hin phap lut hoat ng co hiu qua. Phai co bin phap nhanh chong va thc hin phap lut hoat ng co hiu qua. Phai co bin phap nhanh chong va hu hiu x ly nghim minh va kip thi cac hanh vi vi pham phap lut. Phap ch con la nhim vu cua cac t chc xa hi va cua toan b dn. Vi vy cung oi hoi cac t chc xa hi va moi cng dn phai co trach nhim tham gia u tranh chng vi pham phap lut, bao v phap ch xa hi chu nghia. 2.2.3. Cac bin phap tng cng phap ch XHCN 2.2.3.1. Hoan thin h thng phap lut Th ch hoa , cu th hoa ng li, chinh sach cua ang thanh phap lut XHCN, o la phng hng c ban va chu yu hin nay cua cng tac xy dng va hoan chinh h thng phap lut XHCN. Th ch hoa, cu th hoa ng li, chinh sach cua ang thanh phap lut XHCN, o la phng hng c ban va chu yu hin nay cua cng tac xy dng va hoan chinh h thng phap lut XHCN. H thng hoa cac vn ban phap lut XHCN hin hanh, sa i, b sung nhng quy inh khng con phu hp vi th ch kinh t thi trng. Khn trng xy dng nhng vn ban phap lut XHCN mi, ap ng yu cu cua cng cuc i mi, cai cach hanh chinh. Xy dng va hoan thin h thng phap lut XHCN la cng vic kho khn phc tap, vi vy phai co k hoach cu th va ng b gia c quan lp phap vi cac c quan nha nc co thm quyn va s ong gop cua nhn dn. 2.2.3.2. T chc thc hin phap lut XHCN T chc thc hin phap lut XHCN gi vi tri quan trong trong qua trinh cung c va tng cng phap ch XHCN T chc thc hin phap lut xa hi chu nghia phai c tin hanh ng b va s dung moi phng tin va cac bin phap a dang. Ra vn ban hng dn cu th cua cac c quan nha nc co thm quyn. Giao duc va nng cao y thc phap lut XHCN cua cac b va nhn dn bng nhiu hinh thc a dang va phong phu. Muc tiu la phai lam cho nhn dn, can b hiu bit phap lut XHCN, tn trong phap lut XHCN va thoi quen suy nghi va x s theo phap lut XHCN. 2.2.3.3. Tng cng kim tra, giam sat, x ly nghim minh va kip thi nhng hanh vi vi pham phap lut XHCN Thc hin s kim tra, giam sat cua h thng thanh tra nha nc, cua cp trn i vi cp di Kim tra va giam sat cua thu trng i vi can b va nhn vin trong ni b c quan. c bit la tng cng s kim tra giam sat cua nhn dn i vi cac c quan nha nc va can b vin chc nha nc. Thng qua kim tra, giam sat ma phat hin nhng lch lac, sai sot va co bin phap un nn sa cha kip thi khng dn n vi pham phap lut XHCN. u tranh chng va phong nga vi pham phap lut XHCN va ti pham Phai phat hin kip thi nhng vi pham phap lut XHCN. Khng mt hanh vi vi pham phap lut XHCN nao khng bi phat hin va khng mt vi pham phap lut XHCN nao ma khng x ly. Phai x ly kip thi va nghim minh cac hanh vi vi pham phap lut XHCN. Nu khng lam tt se tao nn tm ly coi thng phap lut XHCN, thm chi co nhng hanh vi thach thc phap lut XHCN 2.2.3.4. Tng cng s lanh ao cua ang i vi vic tng cng phap ch XHCN S lanh ao cua ang co y nghia quyt inh n s tng cng phap ch XHCN.

26

ang ra chu trng va phng hng cho vic xy dng phap lut XHCN, t chc thc hin phap lut XHCN va bao v phap lut XHCN. - ang lanh ao qun chung, cac t chc chinh tri xa hi, tich cc thc hin phap lut XHCN, tham gia vao vic kim tra giam sat cua c quan nha nc trong vic thec hin phap lut XHCN. - Cac t chc ang va ang vin phai gng mu thc hin phap lut XHCN. ang phai x ly nghim minh cac t chc ang, ang vin vi pham phap lut XHCN. 3.CNG VU, CNG CHC, VIN CHC 3.1. Cng vu va cac nguyn tc cua cng vu 3.1.1. Cng vu Cng vu la thut ng c hiu nhiu goc khac nhau: - Cng vu la hoat ng cua cac c quan quyn lc nha nc - Cng vu la hoat ng em lai quyn li chung cho moi ngi - Cng vu la loai lao ng c bit thc hin chc nng quan ly nha nc thi hanh lut phap, s dung co hiu qua ngun lc cng nhm ap ng muc tiu cua nha nc trong tng thi ky phat trin. - Cng vu gn lin vi ngi thc thi la can b, cng chc - Cng vu la hoat ng thc hin ng li, chu trng, chinh sach cua ang va Nha nc - Cng vu bao gm toan b cac hoat ng mang tinh quyn lc cng, tinh phap ly cua can b, cng chc. Tom lai, co th hiu cng vu la hoat ng mang tinh quyn lc cng, tinh phap ly cua i ngu can b, cng chc nhm thc thi cac chc nng cua nha nc trn cac mt i sng xa hi 3.1.2. Nn cng vu Thut ng nn cng vu c s dung ph bin trong nhng nm gn y. Nn cng vu la mt khai nim tng quat c cu thanh bi cac yu t: - H thng phap lut quy inh cac hoat ng cua cac c quan thc thi cng vu. H thng nay bao gm cac vn ban phap lut do cac c quan quyn lc nha nc co thm quyn ban hanh. - H thng cac quy ch quy inh cach thc, thu tuc tin hanh cac hoat ng cng vu do chinh phu hoc do c quan hanh chinh nha nc co thm quyn ban hanh - Can b, cng chc la chu th tin hanh cac cng vu cu th. y la hat nhn cua nn cng vu va chinh la yu t bao am nn cng vu hoat ng co hiu lc, hiu qua - Cng s la ni t chc tin hanh cac cng vu. Cng s cn phai bao am cac iu kin cn thit nhn dn c tip cn vi cng vu thun tin khi tin hanh cng vu. 3.1.3. Cac nguyn tc cua cng vu nha nc Cac nguyn tc cua cng vu nha nc la nhng t tng chu ao trong qua trinh thc hin hoat ng cng vu, moi c quan nha nc, t chc, can b, cng chc phai tun theo. Mt s nguyn tc cng vu nha nc nh sau: - Cng vu nha nc th hin y chi va ap ng li ich cua nhn dn va cua nha nc - Cng vu nha nc c thc hin trn nguyn tc tp trung dn chu. - Cng vu nha nc c hinh thanh va phat trin theo k hoach nha nc - T chc hoat ng cng vu nha nc trn c s cao trach nhim ca nhn. 3.2. Can b, cng chc 3.2.1. Khai nim can b, cng chc Can b, cng chc trong phap lnh can b, cng chc nm 1998 c hiu nh sau: Can b, cng chc la cng dn Vit Nam, trong bin ch va hng lng t ngn sach nha nc; vin chc s nghip hng lng t ngn sach nha nc va cac ngun thu s nghip theo quy inh cua phap lut, bao gm: - Can b co cac i tng chinh: + Nhng ngi do bu c trong c quan nha nc, t chc chinh tri, t chc chinh tri xa hi ( k ca cp xa, phng, thi trn)

27

+ Nhng ngi lam cng tac chuyn mn nghip vu trong cac t chc chinh tri, t chc chinh tri xa hi (Mt trn t quc Vit Nam, tng lin oan lao ng Vit Nam, hi lin hip phu n Vit Nam, oan thanh nin cng san H Chi Minh, hi nng dn, hi cu chin binh). + Nhng ngi lam chuyn mn nghip vu trong cac t chc doanh nghip nha nc + Mt s chc danh tai vn phong quc hi, vn phong thu tng. + Vin chc s nghip: nhng ngi c tuyn dung, b nhim vao mt ngach vin chc hoac giao gi mt nhim vu thng xuyn trong n vi s nghip cua nha nc, t chc chinh tri, t chc chinh tri xa hi. - Cng chc co cac i tng sau: + Nhng ngi c tuyn dung, b nhim vao mt ngach cng chc hoc giao gi mt cng vic thng xuyn trong cac c quan nha nc trung ng, cp tinh, thanh ph trc thuc trung ng, cp huyn. + Thm phan toa an nhn dn, kim soat vin Vin kim sat nhn dn. + Nhng ngi c tuyn dung, b nhim hoc c giao nhim vu thng xuyn lam vic trong cac c quan, n vi thuc qun i nhn dn ma khng phai la si quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phong; lam vic trong cac quan, n vi thuc cng an nhn dn ma khng phai la si quan, ha si quan chuyn nghip. + Nhng ngi c tuyn dung, giao gi chc danh chuyn mn nghip vu thuc UBND cp xa. - Cng chc d bi : Nhng ngi c tuyn dung b sung cho i ngu can b cng chc quy inh tai im b, im c khoan 1, iu 1 phap lnh s i, b sung mt s iu cua phap lnh can b cng chc. Cng chc d bi chi thc hin i vi ngach chuyn vin va tng ng. 3.2.2. Phn loai cng chc 3.2.2.1. Phn loai theo trinh ao tao a) Cng chc loai A la ngi c b nhim vao ngach yu cu trinh ao tao chuyn giao duc ai hoc va sau ai hoc. b) Cng chc loai B la ngi c b nhim vao ngach yu cu trinh ao tao chuyn mn giao duc ngh nghip c) Cng chc loai C la ngi c b nhim vao ngach yu cu trinh ao tao chuyn mn di giao duc ngh nghip. 3.2.2.2. Phn loai theo ngach cng chc a) Cng chc ngach chuyn vin cao cp va tng ng tr ln b) Cng chc ngach chuyn vin chinh va tng ng c) Cng chc ngach chuyn vin va tng ng d) Cng chc ngach can s va tng ng ) Cng chc ngach nhn vin va tng ng 3.2.2.3. Phn loai theo vi tri cng tac a) Cng chc lanh ao, chi huy b) Cng chc chuyn mn, nghip vu. Vic phn cp quan ly cng chc phai cn c vao vic phn loai cng chc quy inh tai iu nay. 3.2.3. Nghia vu va quyn li cua can b cng chc 3.2.3.1. V nghip vu a- Trung thanh vi nha nc cng hoa xa hi chu nghia Vit Nam; bao v an toan danh d va li ich quc gia. b- Chp hanh nghim chinh ng li, chu trng cua ang va chinh sach, phap lut cua nha nc, thi hanh nhim vu, cng vu theo ung quy inh cua phap lut. c- Tn tuy phuc vu nhn dn, tn trong nhn dn. d- Lin h cht che vi nhn dn, tham gia sinh hoat vi cng ng dn c ni c tru, lng nghe y kiene va chiu s giam sat cua nhn dn. 28

- Co np sng lanh manh, trung thc, cn kim lim chinh, chi cng v t; khng c quan liu, hach dich, ca quyn tham nhung. e- Co y thc t chc ky lut va trach nhim trong cng tac; thc hin nghim chinh ni quy cua c quan, t chc; gi gin va bao v cua cng, bao v bi mt nha nc theo quy inh cua phap lut. g- Thng xuyn hoc tp nng cao trinh ; chu ng sang tao, phi hp trong cng tac nhm hoan thanh tt nhim vu, cng vu c giao. h- Chp hanh s iu ng, phn cng cng tac cua c quan, t chc co thm quyn. i- Can b, cng chc chiu trach nhim trc phap lut v vic thi hanh nhim vu, cng vu cua minh; can b, cng chc gi chc vu lanh ao con phai chiu trach nhim lin i v vic thi hanh nhim vu, cng vu cua can b, cng chc thuc quyn theo quy inh cua phap lut. k- Can b, cng chc phai chp hanh quyt inh cua cp trn; khi co cn c cho la quyt inh o trai vi phap lut thi phai bao cao ngay vi ngi ra quyt inh, trong trng hp vn phai chp hanh quyt inh thi phai bao cao ln cp trn trc tip cua ngi ra quyt inh va khng phai chiu trach nhim v hu qua thi hanh quyt inh o. 3.2.3.2. V quyn li a- c nghi hang nm, nghi cac ngay l va nghi vic ring theo quy inh tai cac iu 73,74,75,76,77,78 cua b lut lao ng. b- Trong trng hp co ly do chinh ang c nghi khng hng lng sau khi c s ng y cua ngi ng u c quan, t chc s dung can b, cng chc. c- c hng cac ch tr cp bao him xa hi, m au, tai nan lao ng, bnh ngh nghip, thai san, hu tri va ch t tut theo quy inh tai cac iu 107, 142, 143, 144, 145, 146 cua b lut lao ng. d- c hng ch hu tri theo quy inh tai muc 5 chng IV cua phap lnh can b, cng chc. - Can b, cng chc la n con c hng cac quyn li theo quy inh tai khoan 2 iu 109, cac iu 111, 113, 114, 115, 116, 117 cua b lut lao ng e- c hng cac quyn li khac cua phap lut quy inh g- Can b, cng chc c hng tin lng tng xng vi nhim vu, cng vu c giao, chinh sach v nha , cac chinh sach khac va c bao am cac iu kin lam vic. Can b, cng chc lam vic vung cao, vung su, vung xa, hai ao hoc lam vic trong cac nganh, ngh c hai, nguy him c hng phu cp va chinh sach u ai do chinh phu quy inh. h- Can b, cng chc co quyn tham gia hoat ng chinh tri, xa hi theo quy inh cua phap lut; c tao iu kin hoc tp nng cao trinh , c quyn nghin cu khoa hoc, sang tac; c khen thng khi hoan thanh xut sc nhim vu, cng vu c giao. i- Can b, cng chc co quyn khiu nai, t cao, khi kin v vic lam cua c quan, t chc, ca nhn ma minh cho la trai phap lut n c quan, t chc co thm quyn theo quy inh cua phap lut. k- Can b, cng chc khi thi hanh nhim vu cng vu c phap lut va nhn dn bao v. l- Can b, cng chc hy sinh trong khi thi hanh nhim vu, cng vu c xem xet cng nhn la lit si theo quy inh cua phap lut. Can b, cng chc bi thng trong khi thi hanh nhim vu, cng vu thi c xem xet ap dung chinh sach, ch tng t nh i vi thng binh. * Nhim vu cua kim toan vin nha nc: - Nghi quyt 1002: iu 4 nhim vu, quyn han cua kim toan vin nha nc iu 4: Nhim vu, quyn han cua kim toan vin nha nc 1. Thc hin nhim vu, quyn han va trach nhim theo quy inh cua lut kim toan nha nc. 2. Tham gia xy dng chng trinh, k hoach kim toan cua t kim toan, oan kim toan 3. Thc hin nghip vu kim toan tng i phc tap; tham gia lp bin ban kim toan va bao cao kim toan; kim tra vic thc hin kt lun va kin nghi kim toan trong bao cao kim toan. 4. Tham gia xy dng cac vn ban v chuyn mn, nghip vu thuc linh vc kim toan c phn cng. 5. Hng dn nghip vu i vi kim toan vin u bi. 29

- Lu kim toan nha nc: iu 48 * Trach nhim cua kim toan vin nha nc iu 30 lut kim toan nha nc * Phm cht, ao c kim toan vin - iu 15 lut can b, cng chc - Can b cng chc phai thc hin cn kim, lim chinh - Lut kim toan NN: iu 29 - iu 5 quy tc ng x cua kim toan vin nha nc Tun thu y u cac quy inh v chun mc ao c ngh nghip + c lp, khach quan, trung thc + Khng ngng hoc tp va nng cao trinh va kha nng - Lut kim toan nha nc: iu 12 cac hanh vi bi nghim cm - Lut kim toan nha nc: iu 31 * Quy tc ng x cua kim toan vin nha nc: quyt inh 07/2008/Q-KTNN (16/05/2008) iu 5: ng x trong thc hin nhim vu kim toan 1. Kim toan vin nha nc phai thc hin y u va ung cac quy inh v trach nhim cua kim toan vin nha nc quy inh tai lut kim toan nha nc, quy ch t chc va hoat ng cua oan kim toan nha nc va cac vn ban khac co lin quan. 2. Tun thu y u cac quy inh v chun mc ao c ngh nghip cua kim toan vin nha nc, cu th: 2.1. c lp, khach quan va chinh trc - Khi tin hanh kim toan chi tun theo phap lut, cac chun mc va quy trin kim toan. Cac y kin xac nhn, anh gia, kt lut, kin nghi kim toan phai khach quan, da trn c s bng chng c thu thp va tp hp theo cac chun mc kim toan. Kim toan vin nha nc khng cho cac inh kin thin lch at tinh khach quan. - Bao cao vi ngi ra quyt inh kim toan va nghi rut tn khoi oan kim toan khi co quan h gia inh ( nh: co b e, me e, con, anh, chi, em rut) vi ngi ng u, k toan truwowgr cua n vi c kim toan hoc a lam lanh ao, k toan trng hay phu trach k toan tai n vi c kim toan trong vong nm nm k t khi chuyn cng tac hoc gop vn, mua c phn hoc co quan h khac v kinh t vi n vi c kim toan. - Thng thn, trung thc, co lng tm ngh nghip, bao v va tn trong li ich cua Nha nc, cua nhn dn va cua n vi c kim toan. Co quan im vo t, khng cac li ich vt cht va quyn li ca nhn chi phi. Phai gi gin nhn cach, khng b tha va nghin ngp lam anh hng ti nhn phm hoc tn hai kt qua vic thc hin cng vu cua minh, lam anh hng n uy tin cua kim toan nha nc. - Kim toan vin nha nc chi c s dung tai san cng vi muc ich hp phap va chinh ang. Phai tun thu quy inh cua kim toan nha nc v tam ng thanh toan cng tac phi va cac khoan khac. 2.2. Kim toan vin nha nc phai khng ngng hoc tp nng cao trinh va kha nng nhm ap ng yu cu nhim vu c giao va hoan thanh nhim vu mt cach tt nht. 2.3. Kim toan vin nha nc phai thc hin cng vic vi s thn trong va bao am cac quy inh v bao mt, cu th: - Thc hin cac phng phap chuyn mn nghip vu phu hp vi pham vi va ni dung kim toan; thc hieenj nhim vu vi trach nhim ngh nghip cao. Thn trong trc moi tinh hung, khng vi va a ra nhng anh gia hoc kt lun khi cha co c s bng chng tin cy. Trc khi a ra y kin nhn xet anh gia phai kim tra, xem xet lai tinh trung thc, hp l, hp phap cua h s lam vic; tinh y u, chinh xac, thich hp cua cac bng chng va kt qua tinh toan. Khi s dung kt qua cua cng tac vin, kim toan vin c lp, kim toan vin ni b, cac kt lun thanh tra phai xem xet, kim tra, s dung co chon loc va chiu trach nhim v tinh xac thc cua cac s liu, tai liu, bng chng lin quan n kt lun kim toan. 30

- Co trach nhim gi bi mt quc gia, bi mt ngh nghip cua n vi c kim toan; bao v cac thng tin thu thp c t cac n vi kim toan va cac thng tin bn trong kim toan nha nc theo quy inh cua phap lut va kim toan nha nc. 3. Khi lam vic, kim toan vin nha nc phai eo the va s dung trang phuc kim toan vin theo quy inh cua kim toan nha nc; the va trang phuc kim toan vin phai c gi gin cn thn, khng c em cho, cho mn, ban hoc lam qua tng. iu 6: ng x trong mi quan h vi n vi c kim toan 1. Khng c li dung danh nghia kim toan nha nc thc hin hanh vi trai phap lut nh nhn tin, tai san, li ich vt cht hoc li ich tinh thn nhm vu li; khng sach nhiu, gy kho khn, phin ha cho n vi c kim toan vi nhu cu ca nhn; khng goi y, nghi c u ai hoc thin vi cho nhng ngi quen thn trong qua h vi n vi kim toan va quan h khac. 2. Khng c can tr, can thip trai phap lut va hoat ng binh thng cua n vi c kim toan; khng tit l thng tin v tinh hinh va kt lun kim toan khi cha c cng b chinh thc; tn trong cac quy inh ni b cua n vi c kim toan. 3. Khi giao tip vi n vi c kim toan phai co thai ng x vn hoa, lng nghe, tn trong, lich thip, thin chi; ngn ng giao tip phai ro rang, mach lac. 4. Kim toan vin nha nc phai ren luyn va s dung cac ky nng giao tip nh ky nng nghe, oc, noi va ky nng trinh bay, din giai phu hp vi tng mi quan h; ren luyn khan nng t kim ch, kim soat ban thn, tranh ni nong hoc tranh lun to ting vi ngi giao tip.

31