You are on page 1of 6

Tha qu c gi, Khi hai anh em chng ti, m Trung Php v m Trung Phn, vit nhng trang ny chng

ti qu na la tui lc thp nhi nh thun. Ngoi ngha ti lp tui su mi th l tri nghe thun tai, thi im ny cng l lc chng ti bt lm vic v c th gi suy ngm v cuc i v nh li nhng ngy th u bn cnh thn ph chng ti.

C m Duy To (1896 1988)

Thn ph chng ti, hy danh m Duy To, sinh nm Bnh Thn (1896) ti lng Hng Mc, ph T Sn, tnh Bc Ninh. C c thi hng khoa Nhm T (1912), nhng ngay sau khi cc k thi ch nho b bi b, c theo hc ch Php mt thi gian v tr thnh mt gio vin tiu hc vo khong nm 1920. Tuy dy hc bng ch quc ng v ch Php, c sut i t trau gii ch Hn v ch Nm v sng trong phong cch ca mt nh nho. C ga v hai ln v hai ln c sng trong cnh g trng nui con m chng bao gi than thn trch phn. C b th nht h Ng, qu lng Ci Lc H, sinh ra ngi anh c chng ti nm 1921, ri vi nm sau qua i lc mi 26 tui. C b th hai h Nguyn, qu lng Lim, l thn mu ca bn anh em trai v ngi ch gi ln ca chng ti. Thn mu chng ti mt nm 1955 ti Saigon khi mi 50 tui. Lc y thn ph chng ti 60 tui

v nht quyt vy mt mnh nui dng hai anh em chng ti v ch em t hy cn th di. Ngy quc hn 30-4-1975, tui 80, c di tn qua M cng ch em t chng ti l m Trung Thang lc y sp hon tt nm cht chng trnh bc s y khoa ti i Hc Saigon. C mt vo ma h nm Mu Thn (1988) ti Montral, Gia N i, th 93 tui. T 1920 n sut th chin th hai, c dy hc Giai Lc, Phc Yn. Theo truyn thng i gia nh p thu trc, c mang theo mt s con chu c ch thn dy d v trng nom. Ngi v sau thnh t nht trong s mn sinh c bit y l c i T Cnh St Quc Gia m Trung Mc (1917-1982), ngi chu rut gii giang v hiu tho m c ht mc thng yu. (Anh Mc chng ti tt nghip Trng Lut H Ni, tng lm thm phn Bc Giang, v gi chc v Vin Trng Hc Vin Cnh St Quc Gia ti Saigon). Sau nm 1945, c phi ngng dy hc tr v Bc Ninh trng nom rung vn vi thn mu chng ti. Ri v thi cuc, phi tn c nay y mai , hai anh em chng ti khng c i hc nh nhng hc tr cng la tui ni khc. May thay c b l nh gio lc no cng k bn, chng ti c c dy d k cng n ni n chn. Trc ht l phn vit tp: c vit bng bt ch lm mu hai anh em Php v Phn dng bt mc ln phn bt ch ca c. C nghim lm, a no m sai l c cho n thc k vo tay ngay! Trong khong 1950-1952, hai anh em chng ti c c mang theo ln tnh l Phc Yn theo hc, khi c c chnh ph quc gia ti tuyn. Trong thi gian ny, chng ti c c dy rt k v mn tnh b li cho nhng thiu ht v hc hnh trong thi k tn c. Nh th m chng ti khng gp tr ngi g trong nhng nm hc k tip. C nhng bui chiu t nh m, chng ti tro ln thang gc ca nhng cn nh b b hoang v chin tranh, ng nhn vo nhng chuyn xe ca t H Ni ln Phc Yn vi hy vng mong manh c m ngi trong . Nhng tt c ch l hy vng ho huyn m thi! Ri c c thuyn chuyn v H Ni tip tc dy hc. Nh thng l, c dy trng no chng ti theo hc trng . V cc thy dy chng ti u l ng s ca c, chng ti khng c chn la no khc l phi hc hnh ht sc mnh! May thay, c hai a u l hc tr cng ca cc thy. Trong nhng nm ny, c b nhiu th gi dy chng ti ting Php. C bt chng ti chia ng t, lm phn tch cu (analyse logique) v phn tch vn phm (analyse grammaticale),

v vit chnh t (dicte). Thi gian ngn ngi 1952-1954 vi ton th gia nh on t ti H Ni trong mt cn nh trn ng Kim Lin bn cnh H By Mu l thi k hnh phc nht cho gia nh chng ti. Cuc di c 1954 xy ra vo lc gia nh chng ti ang gp nhiu kh khn. Thn mu chng ti ang au yu, em trai t mi hc lp nm, v thn ph chng ti sp ti tui phi v hu! Ri thn mu chng ti t ngt qua i vo ng m trung thu nm 1955, lc ba anh em t chng ti mi 14, 13, v 7 tui. Ch m Th n phi i lm xa nh c thm tin cho gia nh. Anh m Trung Thao th t lc t cng khi thi c hc bng theo hc ngnh nng lm sc ti Blao. Gip b trong cnh g trng nui con, Php v Phn phi i ch v nu cm cho gia nh gm mt cha gi v ba con trai nh, tr ng trong cn nh khim tn trong mt hm ng V Di Nguy ri ng Yn , Saigon. Np sng vt v v c n thi nin thiu y khin hai anh em rut thn thng Php v Phn cng tr thnh tri m tri k t n nay. Thn ph chng ti l mt thnh tr kin c che ch, nui nng, un nn, v dy d ba con trai nh ca c. Lc ny c v hu, nhng vn dy mt s gi Hn vn mi tun ti trng N Trung Hc Gia Long v c kh c dch sch ch Hn sang ting Vit cho B Quc Gia Gio Dc. Chiu ti, c ngi c sch vi Thang ti mt bn, trong khi Php v Phn lng l ngi hc bi hoc lm bi ti mt bn bn cnh. C thng bt chng ti c to nhng on vn, nhng bi th bng ting Vit v ting Php. Vi ch trng hc iu g th phi hiu cho n ni n chn, c gii thch tn tng nhng ch no anh em chng ti hy cn l t m khi c hi n. No l in tch, no l thi php, no l ti sao on vn ny hay, on vn kia khng chnh. C thc khuya lm, v chc gii khuy, c thng ngm nga nho nh nhng cu bun no nut trong Truyn Kiu nh: Bun trng ca b chiu hm, Thuyn ai thp thong cnh bum xa xa. Ri vi nm sau , cnh nh li cng hiu qunh, khi ln lt Php i M du hc nm 1959 v Phn i c du hc nm 1961. Lc nh ch cn c v Thang mi 12 tui v va vo trung hc. Qua nhng th t c vit u n cho chng ti M v c, chng ti bit l s thnh cng hc vn ca anh em chng ti mang li nim vui ln cho c, mc d c rt thng nh chng ti.

V c thc mn nguyn khi thy hai anh em chng ti chn ngh dy hc lm k sinh nhai. Php v Vit Nam cng v nm 1965 v dy Anh vn ti i Hc Saigon, v Phn cng v ri c sang Canada lp nghip nm 1969 v dy mn cng chnh ti Centennial College Ontario. C hi lng v hai anh em chng ti tip ni truyn thng dy hc ca h m t nhiu th h, trong nhiu ngi c trng vng t thi nh L ti thi nh Nguyn.

Trong thi gian v hu, ngoi ba cun KIN VN TIU LC Tp Nh (ca L Qu n), KIN VN TIU LC (ca L Qu n), v KIN VN LC (ca V Nguyn Hanh) m c dch sang ting Vit v c B Quc Gia Gio Dc ln lt xut bn nm 1964, 1965 v 1969, c cn dch v hiu kho cc cun NAM THIN TRUNG NGHA BO LC (ca Phm Phi Kin), L TRIU TIT NGHA LC (ca mt tc gi khuyt danh), v BC HNH TNG K (ca L Qunh). C cng hon tt hai cun sch rt ng ca c l HOA VN TRCH DCH TP (gm th v vn t L Bch, Bch C D, o Tim, Lng Khi Siu, vn vn) v VIT HN CU VN TRCH DCH (gm nhng thi ph ch Hn ca cc bc khoa bng Vit Nam, a s xut thn t tnh Bc Ninh). Trong hai cun sau cng ny c dch th ch Hn sang th ting Vit qua mt vi th th khc nhau. Tic thay, cc tc phm ny cha kp xut bn th xy ra quc nn 1975.

Phn bo lnh c sang Canada nm 1976, sau khi c ri Saigon cng vi Thang vo cui thng 4 nm 1975. Lc ny c 80 tui, mt m phi dng knh lp c sch bo, v rt d b xc ng mi ln ngh n cc con chu cn kt li bn qu nh khn kh. cho c vui, Phn ni chuyn vi c v Truyn Kiu, v mng thay c nhp cuc hng say! C ngm nga vi cu Kiu v tn tng gii thch cc in tch trong . Nh mt php l, sau ngn y nm, Phn cn gi c cun Truyn Thy Kiu (do Bi K v Trn Trng Kim hiu kho) m chnh c gi sang cho Phn khi ang du hc c! Phn biu li c cun sch y nh mt mn qu v gi, v thi im lm sao kim ra c sch bo Vit Nam? Trong nhng m di lnh lo ti Canada, c mi m c i c li tng cu th Kiu. Ri, gii su ni t khch, c b ra hn su nm tri hon tt mt cng trnh vn hc su sc cui i, qu mc tng tng ca anh em chng ti. l cun TRUYN KIM-VN-KIU GIO-NH TNG-GII, vi Hng Ngn o T m Duy To l nh gii gi. Cun sch 570 trang ny c c thu ngi nh my tng trang, v c vit tay tng ch Hn v ch Nm vo trong cc ch cn thit. Nh c vit trong phn m u ca cun sch, Cc bn Truyn Kiu nc Vit Nam ta by gi c nhiu ch lch lc khc nhau, v nhiu ch ngha mp m, khin cc nh ch gii khng nht tr. Mc ch vic gio-nh tng-gii ca c l so snh cc ch, cc cu khc nhau trong cc bn Truyn Kiu qua nhng gii thch v dn gii r rng v d hiu trn cn bn ch Hn, ch Nm cng nh cc in tch, phong dao, tc ng, ci chnh li nhng sai lm trong mt s bn Truyn Kiu c lu hnh. Chng ti tip xc vi nh xut bn, nhng h u ngh chng ti nh my li cho p mt hn. y l mt kin rt hay, nhng cng bt kh thi v phn chua ch Hn v ch Nm th khng th kim ra ngi c kh nng. V vy, trnh nn tam sao tht bn, chng ti mo mui a bn chnh ca cun sch ln mng li ton cu nh mt mn qu vn hc ca mt nh gio nghim tc nay khut ni. Cng n tri bin ca c nui nng, che ch, un nn, v dy d chng ti thnh ngi hu dng i theo vt chn dy hc ca c l mt di sn tinh thn v gi c li cho hai anh em chng ti.

Xin trn trng chia x cng qu c gi tm s ca chng ti qu v bit thm v thn ph chng ti: C m Duy To. Mt ln na, xin knh mi qu v vo c Truyn Kim-Vn-Kiu Gio-nh Tng-Gii trong blog di y:

http://kimvankieu.wordpress.com/

Knh th, m Trung Php, Gio S Thc Th (Ng Hc), Texas Womans University m Trung Phn, Gio S Hi Hu (Cng Chnh), Centennial College, Canada Ma Thu 2009

You might also like