Professional Documents
Culture Documents
Li ni u
1. C ch qun l kinh t thi k trc i mi 1.1. C ch k hoch ha tp trung quan liu bao cp C ch k hoch ha tp trung (kinh t mnh lnh): c ch m theo chnh quyn trung ng s iu khin ton b cc khu vc kinh t v a ra mi quyt nh v qu trnh sn xut v phn phi hng ha, dch v. Nh chc trch quyt nh cc loi hng ha cn sn xut, iu hnh cc c quan cp di sn xut theo mc tiu quc gia v x hi. Cc nn kinh t k hoch ha quan trng tng xut hin nh Lin bang X-vit (c), Trung Quc trc 1978 v n trc 1991 nc ta, k t sau cch mng v thnh lp nh nc x hi ch ngha, c dn tc tr thnh mt khi, nh nc nm gi ton b t liu sn xut v a ra cc k hoch ln cho c nc nh k hoch 5 nm ln th nht (1961-1965), k hoch 5 nm ln th hai (19761980), k hoch 5 nm ln th ba (1981-1985). Trc i mi, c ch qun l kinh t nc ta l c ch k hoch ha tp trung vi nhng c im ch yu l: Th nht, nh nc qun l nn kinh t ch yu bng mnh lnh hnh chnh da trn h thng ch tiu php lnh chi tit p t t trn xung di. Cc doanh nghip hot ng trn c s cc quyt nh ca nh nc c thm quyn v cc ch tiu php lnh c giao. Tt c phng hng sn xut, ngun vt t, tin vn, nh gi sn phm, t chc b my, nhn s, tin lngu do cc cp thm quyn quyt nh. Nh nc giao ch tiu k hoch, cp pht vn, vt t cho doanh nghip, doanh nghip giao np sn phm cho nh nc. L th nh nc b, li th nh nc thu. Chng hn sau khi gii phng Si Gn, nh nc tip qun Hng dt Ti Thnh v i tn l Dt Thnh Cng. Hng nm, nh nc s cung cp nguyn vt liu v vn lu ng. Dt Thnh Cng c giao ch tiu sn xut 3 triu m2 vi/ nm. Nm 1978, gi thnh 1m2 vi calicot sn xut ti xng ca cng ty Dt Thnh Cng l 1,5 ng/m2. Th nhng tt c lng sn phm c c, cng ty u phi bn cho nh nc vi gi 1,2 ng/m2. Trong khi gi th trng t do th cao gp 10-12 ln. Th hai, cc c quan hnh chnh can thip qu su vo hot ng sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip nhng li khng chu trch nhim g v vt cht v php l i vi cc quyt nh ca mnh. Nhng thit hi do cc quyt nh khng ng gy ra th ngn sch nh nc phi gnh chu. Cc doanh nghip khng c quyn t ch
2
sn xut, kinh doanh, cng khng b rng buc trch nhim i vi sn xut, kinh doanh. C th ly trng hp mt cng ty khai thc than Thi Nguyn lm v d. Nm 1979, cng ty ny c giao ch tiu 150000 tn trong khi cc cng ty khch hng ang gp kh khn, khng cn nhiu n than. Kho bi cng ty khng th cha ht nhng vn phi hon thnh ch tiu c giao nn cng ty chn gii php l va khai thc va em than i. Cui cng, n v vn nhn c bng khen v hon thnh ch tiu cp trn giao. Th ba, quan h hng ha - tin t b coi nh, ch l hnh thc, quan h hin vt l ch yu. Nh nc qun l kinh t thng qua ch cp pht - giao np. V vy rt nhiu hng ha quan trng nh sc lao ng, pht minh sng ch, t liu sn xut quan trng, khng c coi l hng ha v mt php l. Mt cn b hay cng nhn vo giai on ny 70% thu nhp l tem phiu, 30% cn li l lng. Khi cng ty khng c tin, cng nhn c tr lng bng sn phm: s tch in, cao su, m cngHoc mt trng hp khc, vo nm 1978, An Giang thnh lp hp tc x Ha Bnh Thnh, ton b hn 70 c my cy, ba, bm, xi u c cng hu ha. Cc x vin s lm vic cng nhau. Sau mi bui, cn b hp tc x ghi im tng ngi. im ny sau s c quy ra thc. Th t, b my qun l cng knh, nhiu cp trung gian va km nng ng va sinh ra i ng km nng lc, phong cch ca quyn, quan liu nhng li c hng quyn li cao hn ngi lao ng. V d cc ca hng lng thc, h thng tem phiu v quy hng tt, cn b cao cp c ca hng phc v ring ti ph Tn n, cn b trung cp n ph Nh Th, Vn H, ng Dung v Kim Lin; cn cn b, cng nhn, vin chc bnh thng v nhn dn mua cc ca hng ri rc trong thnh ph. Ch bao cp c thc hin di cc hnh thc ch yu sau: Bao cp qua gi: nh nc quyt nh gi tr ti sn, thit b, vt t, hng ha thp hn gi tr chng nhiu ln so vi gi th trng. Do , hch ton kinh t ch l hnh thc. Bao cp qua ch tem phiu: nh nc quy nh ch phn phi vt phm tiu dng cho cn b, cng nhn vin theo nh mc qua hnh thc tem phiu. Ch
3
tem phiu vi mc gi khc xa so vi mc gi th trng bin ch tin lng thnh lng hin vt, th tiu ng lc kch thch ngi lao ng v ph v nguyn tc phn phi theo lao ng. Bao cp theo ch cp pht vn ca ngn sch nhng khng c ch ti rng buc trch nhim vt cht i vi cc n v c cp vn. iu va lm tng gnh nng i vi ngn sch va lm cho s dng vn km hiu qu, ny sinh c ch xin cho Trong thi k kinh t cn tng trng theo chiu rng th c ch ny c tc dng nht nh, n c th trnh c nhng khim khuyt ca nn kinh t th trng nh chu k kinh doanh, khng hong tha, bong bng bt ng sn v cho php tp trung ti a cc ngun lc kinh t vo cc mc tiu ch yu trong tng giai on v iu kin c th, c bit trong qu trnh cng nghip ha theo hng u tin pht trin cng nghip nng (Lin X vo nhng nm 30 gim GNP ca tiu th t nhn t 80% xung cn 50% u tin pht trin cng nghip nng. Nh , Lin X xy dng c nn cng nghip nng trong mt nn kinh t km pht trin m khng cn phi ch nhiu nm tch ly t bn hay da vo h tr ti chnh t bn ngoi) . Tuy nhin, c ch k hoch ha tp trung li th tiu cnh tranh, km hm tin b khoa hc - cng ngh, trit tiu ng lc kinh t i vi ngi lao ng, khng kch thch nng ng, sng to ca cc n v sn xut kinh doanh. Khi nn kinh t th gii chuyn sang giai on pht trin theo chiu su da trn c s p dng thnh tu cuc cch mng khoa hc - cng ngh hin i th c ch qun l ny cng bc l khuyt im ca n, lm cho kinh t cc nc x hi ch ngha trc y, trong c nc ta, lm vo tnh trng tr tr, khng hong.
1.2. Nhu cu i mi c ch qun l kinh t 1.2.1. Nguyn nhn thc y tin trnh i mi. Nhu cu i mi c ch qun l kinh t nc ta xut pht t nhiu l do trong ng ch nht l ba c s sau y: Mt l, i hi bc xc ca cuc sng (yu cu thot khi khng hong kinh t). trong nc, sau 10 nm tin hnh xy dng ch ngha x hi, chng ta t c mt s thnh tu, song kh khn cn nhiu v ngy cng gy gt dn n tnh trng khng hong v kinh t - x hi vo nhng nm 80 (cc ch tiu kinh t khng t, lm pht tng, i sng nhn dn gp kh khn nghim trng). Nhng nm k tip lm pht tip tc mc ba con s. n nm 1989 mi xung cn hai con s. Nm Lm pht 1986 774% 1987 323,1% 1988 393% 1989 34.7% T s kh khn v ngy cng trm trng nn xut hin tnh trng x ro mt s ni nhm xoay chuyn tnh hnh c trong nng nghip, cng nghip v ngoi thng. Hai l, bn thn ng c nhng nhn thc mi v xy dng ch ngha x hi v pht trin nn kinh t trong thi k qu ln ch ngha x hi, v vy trong nhn thc ca ng c nhng bc t ph v i mi c ch qun l kinh t nhng cha trit .
V cc ch trng, chnh sch i mi tng phn t nm 1976 n nm 1986 v nhu cu phi i mi trit c ch k hoch, tp trung, quan liu, bao cp cn trung lm ni r my mc sau: Hi ngh Trung ng ln 6 thng 91979: Hi ngh quyt nh phi khc phc mt bc c ch k hoch ho tp trung v bao cp, kt hp k hoch ho vi quan h th trng, duy tr ba thnh phn kinh t min Nam, kt hp ba li ch l tp th, c nhn v x hi. Khuyn khch mi nng lc sn xut lm cho sn xut bung ra... Hi ngh ln th su Ban Chp hnh Trung ng ng kha IV l bc t ph u tin tm ng i mi. Cui cng Hi ngh ra ngh quyt s 20-NQ/TW ngy 20 thng 9 nm 1979
Cho php kt hp k hoch ha vi c ch th trng S dng li kinh t t nhn bao gm c t bn t nhn di s qun l ca Nh nc
Cho php a phng tin hnh xut nhp khu Tn dng t ai nng nghip khai hoang, phc ho c tr th lao thch ng v c s dng ton b sn phm c min thu. Thng 10-1979, Hi ng Chnh ph cng b quyt nh xo b cc trm kim sot ngn sng, cm ch, ngi sn xut c quyn a sn phm ra trao i ngoi th trng khng phi np thu sau khi lm ngha v y cho Nh nc. Ch th 100 CT/TW: Ngy 13 thng 1 nm 1981, Ban B th Trung ng
ng ra Ch th 100-CT/TW v Ci tin cng tc khon, m rng khon sn phm n nhm lao ng v ngi lao ng trong hp tc x nng nghip. Ch th ny cho php p dng ch khon trong ton b nn nng nghip c nc. Ch khon ny thng c gi tt l Khon 100. Khon 100 to ra hiu qu kinh t ln trong nng nghip. Quyt nh 25/CP (21-1-1981): Trin khai thc hin Ngh quyt ca Hi ngh Trung ng 6 kha IV, Hi ng Chnh ph ra Quyt nh s 25-CP ngy 21
6
thng 1 nm 1981 v Mt s ch trng v bin php nhm tip tc pht huy quyn ch ng sn xut, kinh doanh v quyn t ch v ti chnh ca cc x nghip quc doanh. Quyt nh ny cho php p dng ch 3 k hoch. (Ch 3 k hoch: cp c s, cc c s kinh t, nht l trong cng nghip v giao thng vn ti, trong khi tm cch gii quyt kh khn cho c s mnh tm cch lin kt vi cc c s bn tm nguyn liu v tm cch tiu th u ra. H gi y l k hoch 2, trong khi k hoch 1 l k hoch do Trung ng giao. Mt s c s cn tm cch sn xut cho th trng t do, gi y l k hoch 3. K hoch 2 tng b coi l mc ngoc, cn k hoch 3 tng b coi l lm n phi php). - Quyt nh 25/CP nu r: Cn ly k hoch lm chnh, ng thi s dng ng n quan h hng ho, th trng, kinh doanh c li. Quyt nh cn cho php cc x nghip quc doanh c nhiu ngun cn i v k hoch ba phn (phn Nh nc giao, phn t lm v phn sn xut ph). - Trong iu kin vt t thiu thn, Quyt nh 25-CP gip cc c s khi phc c kh nng sn xut, gii quyt thm cng n vic lm cho cng nhn, vin chc, lm cho hot ng x nghip tr li bnh thng. Quyt nh 26-CP: Cng ngy 21-1-1981, Hi ng Chnh ph ban hnh Quyt nh 26-CP v vic m rng hnh thc tr lng khon, lng sn phm v vn dng hnh thc tin thng trong cc n v sn xut kinh doanh ca Nh nc. Nm 1981, ln u tin sau chin tranh, sn xut cng nghip t k hoch, ring cng nghip a phng vt k hoch 7,5%. y l nhng kt qu ca ch trng i mi tng phn Ch th 100 n cc Quyt nh 25 v 26-CP. Trc v sau Hi ngh ln th su Ban Chp hnh Trung ng kho IV, tnh Long An c php th im vic b gi vo lng, mua v bn theo gi cao mt s mt hng st vi gi th trng. Long An thu c mt s thnh cng trong vic lu thng hng ho nhng cn rt nhiu vn i hi phi c chnh sch chung ca ng v Nh nc. Hi ngh Trung ng ln th 8 (6/1985): bn v ci cch gi-lng-tin, vi ni dung chnh nh sau:
V gi, phi tnh ton y gi cc mt hng Nh nc cung cp v gi cc mt hng Nh nc mua ca nng dn, th th cng theo gi st vi chi ph sn xut. tin cho tnh ton, cc mc gi trn c quy ra thc. Cn gi thc c xc nh bnh qun l 25 ng/kg, da trn tnh ton thc t ca cc chuyn gia. Cc a phng khc nhau th mc gi thc quy i ny c th cao hoc thp hn. Nh nc ban hnh mc gi mi ca mt s vt t, nh xng, du, xi mng, st, theo gi st 6 tng 11,5 ln so vi mc gi c, gi xi mng tng 12,5 ln.
V lng, Ban ch o ngh tng lng thm 20%. V tin, p ng gi mi v lng mi, phi in thm tin, tng tin trong lu thng l 120 t ng. Nhng thi im , Vit Nam khng t in c tin m phi nh nc ngoi in. In nhiu tin s tn thi gian. V l , in t tin m vn c sc mua ln, Ban ch o a ra ch trng i tin. Mt ng mi s i ly 10 ng hin hnh. Nh vy 12 t ng in mi v em i s tng ng 120 t ng hin hnh.
Tuy k hoch ci cch gi - lng - tin khng din ra nh k hoch do s chp v gia ci cch vi m hnh c, gy ra nhng hu qu nghim trng trong thi gian cui nm 1985 v nm 1986, song chnh s khng hong ny lm cho cc cp cc ngnh nhn ra rng ci cch l phi ci cch trit . M hnh c phi b on tuyt hon ton. Tt c nhng quyt nh trn c th hin trn c 4 lnh vc kinh t nc ta: trong nng nghip, cng nghip, thng nghip v trong phn phi lu thng, tuy vy nhng ci cch cn cha ton din v trit . Ba l, nhng tc ng c v l lun v thc tin ca cng cuc ci cch, ci t Lin X v ng u, c bit l s tr v vi chnh sch NEP ca Lnin. Nh vy, t cui thp k 70 ng ta tm ti nhng bin php ci thin tnh hnh. l nhng tin quan trng n i hi i biu Ton quc ln th 6 vo thng 12 nm 1986, ng thng qua ni dung ng li i mi mt cch ton din, trong i mi c ch qun l kinh t l mt trong nhng yu cu cp bch v trng tm.
8
Kt lun Nh vy pht trin kinh t th trng theo nh hng XHCN nc ta l mt tt yu l mt nhim v cn thit, cp bch chuyn t nn kinh t lc hu thnh nn kinh t hin i, hi nhp vo s phn cng lao ng quc t. l con ng ng n pht trin lc lng sn xut, khai thc c hiu qu mi tim nng ca t nc phc v nhim v cng nghip ho, hin i ho t nc. Kinh t hng ho khng nhng khng i lp vi cc nhim v kinh t x hi trong thi k qu ln ch ngha x hi, m tri lai thc y cc nhim v pht trin mnh m hn. 1.2.2. i hi i biu ln th 6 ca ng (t ngy 15 n 18/12/1986 ti H Ni) - i hi nh du s i mi. i hi cho rng, c ch qun l kinh t c mang nng tnh cht tp trung quan liu. c trng ca c ch y l c quan qun l hnh chnh c ton quyn quyt nh nhng vn kinh t nhng li khng chu trch nhim g v cc quyt nh ca mnh: khng tnh ti hiu qu s dng tin vn, ti sn, vt t, lao ng; khng gn trch nhim vi li ch vt cht, tch ri vic tr cng lao ng vi s lng v cht lng lao ng; b my qun l cng knh, nhiu tng lp trung gian, ca quyn, km nng ng, thiu trch nhim. i hi VI khng nh: Vic b tr li c cu kinh t phi i i vi i mi c ch qun l kinh t. C ch tp trung quan liu, bao cp t nhiu nm nay khng to c ng lc pht trin, lm suy yu kinh t x hi ch ngha,hn ch vic s dng v ci to cc thnh phn kinh t khc , km hm sn xut, lm gim nng sut, cht lng, hiu qu, gy ri lon trong phn phi lu thng v ra nhiu hin tng tiu cc trong x hi. Vic i mi c ch qun l kinh t tr thnh nhu cu cn thit v cp bch. Nh vy, i hi ng Cng sn Vit Nam VI tm ra li thot cho cuc khng hong kinh t x hi, th hin quan im i mi ton din t nc, t nn tng cho vic tm ra con ng thch hp i ln ch ngha x hi Vit Nam. Nhng ch trng, chnh sch mi gi m, khuyn khch cc thnh phn kinh t pht trin, gii phng nng lc sn xut ca x hi m ng cho pht trin sn xut.
9
2. S hnh thnh t duy ca ng v kinh t th trng thi k i mi Trong giai on ny, t duy ca ng v kinh t th trng c hnh thnh v pht trin. c s thay i cn bn v su sc trong nhn thc v kinh t th trng so vi thi k trc i mi. 2.1. T duy ca ng v kinh t th trng t i hi VI n i hi VIII T i hi VI n ht nhim k i hi VIII (2001), l thi k i mi ton din c v cu trc v c ch vn hnh nn kinh t vi ni dung chnh l t b c ch k hoch ho tp trung, pht trin nn kinh t hng ho nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha. Qua 10 nm tin hnh i mi t nc, nht l nhng i mi ton din trn lnh vc kinh t, nhng nhn thc mi, nhng quan m mi v kinh t th trng ca ng tng bc c nh hnh r nt. Mt l, kinh t th trng khng phi l ci ring ca ch ngha t bn m l thnh tu pht trin chung ca nhn loi. Kinh t hng ha l hnh thc t chc kinh t x hi m sn phm ca qu trnh dng tho mn nhu cu ca con ngi thng qua trao i, mua bn. Kinh t th trng l phng thc t chc,vn hnh nn kinh t, l phng tin iu tit kinh t ly c ch th trng lm c s phn b cc ngun lc kinh t v iu tit mi quan h gia ngi vi ngi Kinh t th trng c mm mng t trong x hi n l, hnh thnh trong x hi phong kin v pht trin cao trong ch ngha t bn. Kinh t hng ha v kinh t th trng ging nhau v bn cht (u chu s iu tit ca c ch th trng) v ngun gc (xut pht t kinh t t nhin v s phn cng lao ng x hi). Tuy nhin, kinh t hng ha v kinh t th trng c s khc nhau v trnh pht trin. Kinh t hng ha ra i t kinh t t nhin, kinh t th trng l giai on pht trin cao ca kinh t hng ha. Kinh t hng ha cn trnh thp, ch yu l sn xut hng ha t nhn, quy m nh b, k thut th cng, nng sut thp. Kinh t th trng ly khoa hc, cng ngh hin i lm c s v nn sn xut x hi ha cao.
10
Kinh t th trng c lch s pht trin lu di, nhng cho n nay n mi biu hin r rt nht trong ch ngha t bn. Nu trc ch ngha t bn, kinh t th trng cn thi k manh nha, trnh thp th trong ch ngha t bn n t trnh cao n mc chi phi ton b cuc sng ca con ngi trong x hi . iu khin ngi ta ngh rng kinh t th trng l sn phm ring ca ch ngha t bn. Ch ngha t bn khng sn sinh ra kinh t hng ha, do , kinh t th trng vi t cch l kinh t hng ha trnh cao khng phi l sn phm ring ca ch ngha t bn m l thnh tu pht trin chung ca nhn loi. Ch c th ch kinh t th trng t bn ch ngha hay cch thc s dng kinh t th trng theo li nhun ti a ca ch ngha t bn mi l sn phm ca ch ngha t bn. Tm li, kinh t th trng tn ti v pht trin l tt yu khch quan, n khng phi l sn phm ring ca ch ngha t bn m l thnh tu chung ca nhn loi. Hin nay c nhiu m hnh kinh t th trng khc nhau (kinh t th trng t do, kinh t th trng x hi). Hai l, kinh t th trng cn tn ti khch quan trong thi k qu ln ch ngha x hi. Kinh t th trng di gc mt kiu t chc kinh t l phng thc t chc, vn hnh nn kinh t l phng tin iu tit kinh t ly c ch th trng lm c s phn b cc ngun lc kinh t v iu tit mi quan h gia ngi vi ngi. N l thnh tu chung ca vn minh nhn loi, tn ti v pht trin nhiu phng thc sn xut khc nhau. N va c th lin h vi ch t hu va c th lin h vi ch cng hu v phc v cho cng chng. V vy, kinh t th trng tn ti khch quan trong thi k qu ln ch ngha x hi. * i hi VII ca ng (thng 6-1991) a ra kt lun quan trng rng sn xut hng ha khng i lp vi ch ngha x hi, n tn ti khch quan v cn thit cho xy dng ch ngha x hi. i hi cng xc nh c ch nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha nc ta l c ch th trng c s qun l ca nh nc bng php lut, k hoch, chnh sch v cc cng c khc. Trong c ch kinh t ny:
11
+ Cc n v kinh t c quyn t ch sn xut, kinh doanh, quan h bnh ng, cnh tranh hp php, hp tc v lin doanh t nguyn. + Th trng trc tip hng dn cc n v kinh t la chn lnh vc hot ng v phng n t chc sn xut, kinh doanh c hiu qu. + Nh nc qun l nn kinh t nh hng dn dt cc thnh phn kinh t, to iu kin v mi trng thun li cho sn xut, kinh doanh theo c ch th trng, kim sot v x l cc vi phm trong hot ng kinh t, bo m hi ha gia pht trin kinh t vi pht trin x hi. * i hi VIII ca ng (thng 6-1996) ra nhim v y mnh cng cuc i mi ton din v ng b, tip tc pht trin nn kinh t nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca nh nc theo nh hng x hi ch ngha. Ba l, c th v cn thit s dng kinh t th trng xy dng ch ngha x hi nc ta. Kinh t th trng tn ti khch quan trong thi k qu ln ch ngha x hi. V vy, c th v cn thit s dng kinh t th trng xy dng ch ngha x hi nc ta. bt k x hi no, khi ly th trng lm phng tin c tnh c s phn b cc ngun lc kinh t, th kinh t th trng cng c nhng c im ch yu sau: + Cc ch th kinh t c tnh c lp, ngha l c quyn t ch trong sn xut, kinh doanh, l li t chu. + Gi c c bn do cung cu iu tit, h thng th trng pht trin ng b v hon ho. + Nn kinh t c tnh m cao v vn hnh theo quy lut vn c ca kinh t th trng nh quy lut gi tr, quy lut cung cu, quy lut cnh tranh. Quy lut gi tr : Quy lut cung cu:
12
Qua lut cnh tranh: + C h thng php quy kin ton v s qun l v m ca nh nc Vi nhng c im trn, nn kinh t th trng c vai tr rt ln i vi s pht trin kinh t x hi. Trc i mi, th trng ch c coi l mt cng c th yu b sung cho k hoch, do khng cn thit s dng kinh t th trng xy dng ch nha x hi. Vo thi k i mi, chng ta ngy cng nhn r c th dng c ch th trng lm c s phn b cc ngun lc kinh t, dng tn hiu gi c iu tit chng loi v s lng hng ha, iu ha quan h cung cu, iu tit t l sn xut thng qua c ch cnh tranh, thc y ci tin b, o thi ci lc hu, yu km. 2.2. T duy ca ng v kinh t th trng t ai hi IX n i hi X i hi IX ca ng (4/2001) xc nh nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l m hnh kinh t tng qut ca nuc ta trong thi k qu i ln ch ngha x hi. Bc chuyn quan trong t nhn thc kinh t th trng ch nh mt cng c, mt c ch qun l, n nhn thc coi kinh t th trng nh mt chnh th, l c s kinh t ca s pht trin theo nh hng x hi ch ngha. y l mt ch trng hon ton ng n, sng to, p ng yu cu khch quan ca s pht trin kinh t. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l mt kiu t chc kinh t va tun theo quy lut ca kinh t th trng va dc trn c s v chu s dn dt chi phi bi cc nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi. Kinh t th trng nc ta tuy chu tc ng ca quy lut gi tr l quy lut chung ca kinh t th trng nhng khc vi kinh t th trng t bn ch ngha vn hnh tun theo quy lut kinh t c bn l quy lut gi tr thng d, kinh t th trng nh hng x hi ch ngha chu tc ng ca quy lut kinh t c bn ca x hi x hi ch ngha l quy lut quy nh mc ch khch quan ca nn sn xut x hi ch ngha l khng ngng pht trin sn xut v nng cao i sng ca mi thnh vin trong x hi.
13
y l s khc bit v bn cht ca kinh t th trng nc ta vi kinh t th trng t bn ch ngha. Trong nn kinh t , cc th mnh ca th trng c s dng pht trin lc lng sn xut, pht trin kinh t xy dng c s vt cht-k thut ca ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn, cn tnh nh hng x hi ch ngha th hin trn 3 mt ca quan h sn xut: s hu, qun l v phn phi. i hi X lm sng t ni dung c bn ca nh hng x hi ch ngha trong pht trin kinh t th trng nc ta, th hin qua 4 tiu ch:
Phng hng pht trin: pht trin kinh t vi nhiu hnh thc s h: ton
dn, tp th, t nhn; nhiu thnh phn kinh t: kinh t nh nc, kinh t tp th, kinh t t nhn (c th, tiu ch, t bn t nhn), kinh t t bn nh nc, kinh t c vn u t nc ngoi nhm gii phng mi tim nng trong mi thnh phn kinh t, trong mi c nhn, mi vng minpht huy ti a mi ni lc pht trin nhanh nn kinh t. Cc thnh phn kinh t bnh ng trc php lut, va hp tc cng c li, va cnh tranh pht trin trong mt chnh th, to thnh nhng b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t. Trong kinh t nh nc gi vai tr ch o, l lc lng vt cht quan trng v l cng c Nh nc nh hng v iu tit v m nn kinh t, to iu kin v mi trng thc y cc thnh phn kinh t khc cng pht trin. lm c nh vy, kinh t nh nc phi nm c cc v tr then cht ca nn kinh t bng trnh khoa hc cng ngh tin tin, hiu qu sn xut kinh doanh cao. i hi X khng nh kinh t nh nc v kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dn; kinh t t nhn ng vai tr quan trng, l mt
14
trong nhng ng lc ca nn kinh t. Mt khc tin ln x hi ch ngha x hi t ra yu cu nn kinh t phi da trn nn tng s hu ton dn v t liu sn xut ch yu, khc vi ch s hu ln ca ch ngha t bn.
16
- iu tit kinh t, iu hnh v m nn kinh t, trong Nh nc cn cn nhc k lng nhng mnh lnh hnh chnh cho cc hot ng th trng c din ra ch yu theo s hng dn ca cc quy lut gi tr, quy lut cung cu, cnh tranh; bo m nguyn tc vn hnh ca nn kinh t l nguyn tc th trng "t iu chnh". Mt khc, do th trng trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng phi l th trng t iu tit hon ton, m cn phi phc v cc mc tiu kinh t x hi ca t nc trong tng thi k, do n cn phi chu s qun l ca Nh nc x hi ch ngha. - Nh nc thc hin chc nng kim tra, kim sot nhm thit lp k cng trong hot ng kinh t, pht hin v ngn chn cc hin tng vi phm php lut v lm sai chnh sch, bo v ti sn quc gia v li ch ca nhn dn gp phn tng trng kinh t v tng bc thc hin cng bng x hi.
17