Lêi më ®Çu

Ngµy nay, c¸c hÖ thèng dÉn ®êng hµng kh«ng ®· dÇn kh«ng
cßn t¬ng xøng vÒ kh¶ n¨ng cung cÊp dÉn ®Õn viÖc c¶n trë vµ
phô phÝ ngµy cµng t¨ng cho kh¸ch hµng. Khi lu lîng bay t¨ng, trÔ
díi mÆt ®Êt (phÇn lín lµ do sù c¶n trë luång kh«ng lu) vµ trªn
kh«ng t¨ng thËm chÝ h¬n c¶ møc cña c¸c vïng t¾c nghÏn. T×nh
tr¹ng nµy ®· trë lªn nghiªm träng khi ngµnh hµng kh«ng dù kiÕn
møc t¨ng trëng cßn cao h¬n trong c¸c n¨m tíi. TrÔ t¹i ch©u ¢u
hiÖn nay chñ yÕu lµ do sù ph©n chia sè lîng lín c¸c vïng sector
nhá t¹i c¸c vïng ®iÒu hµnh vµ trung t©m Qu¶n lý bay ph¶i s¾p
®Æt vµ xö lý c¸c vÊn ®Ò trong c¸c trung t©m vµ gi÷a c¸c trung
t©m víi nhau. Cßn t¹i Mü th× sù t¾c nghÏn x¶y ra t¹i c¸c ®Çu cuèi
vµ t¹i c¸c s©n bay, t×nh tr¹ng t¬ng tù nh ë ch©u ¢u lµ hiÖn tîng
cæ chai t¹i c¸c tuyÕn ®ang ®îc lo¹i bá dÇn dÇn. T¹i c¸c vïng Ýt
ph¸t triÓn h¬n, sù thiÕu hôt kh¶ n¨ng gi¸m s¸t b»ng Radar vµ yÕu
kÐm vÒ h¹ tÇng c¬ së th«ng tin dÉn ®Õn c¸c hÖ thèng kÐm hiÖu
qu¶ vµ tiÒm Èn nguy c¬ mÊt an toµn.
Cø mçi phót tiÕt kiÖm ë trªn kh«ng cña m¸y bay ph¶n lùc
®Òu tiÕt kiÖm hµng triÖu USD tiÒn nhiªn liÖu cho ngµnh mçi n¨m
vµ gi¶m ®¸ng kÓ « nhiÔm m«i trêng. Mäi nç lùc ®Òu híng tíi viÖc
lµm gi¶m thêi gian bay trªn kh«ng b»ng c¸ch tèi u ho¸ ®êng bay
tõ ®iÓm khëi hµnh ®Õn ®iÓm kÕt thóc vµ tr¸nh viÖc bay chê vµ
më réng vïng tiÕp cËn. Gi¶m thêi gian bay trung b×nh cßn cã
nghÜa lµ t¨ng ®îc lu lîng bay vµ t¨ng tÝnh an toµn.
Víi c¸c thµnh c«ng trong c¸c lÜnh vùc ®iÖn tö viÔn th«ng, tin
häc vµ ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÖ tinh vµ c«ng nghÖ liªn kÕt d÷
liÖu, ý tëng CNS/ATM cña ICAO cung cÊp mét c¬ së cho hÖ thèng
dÉn ®êng t¬ng lai ®· trë thµnh hiÖn thùc. Cuèi cïng ý tëng sÏ cho
phÐp ngêi ®iÒu khiÓn tÇu bay s¾p ®Æt chuyÕn bay theo mét ®-
êng bay tèt nhÊt, ®iÒu chØnh ®îc mét c¸ch linh ho¹t, víi mét hiÖu
suÊt tèi u vµ chi phÝ tèi thiÓu. Khi ®ã c¸c ph¬ng thøc vµ thñ tôc
cÇn ®îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ tÝnh n¨ng vµ tiÒm n¨ng cña
c¸c c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng vµ ®é an toµn.
Sù kÕt hîp cña hÖ thèng qu¶n lý bay víi tÝnh chÝnh x¸c cña
hÖ thèng dÉn ®êng vÖ tinh cho phÐp tÇu bay kh«ng nh÷ng bay
chÝnh x¸c trªn nh÷ng kh«ng gian 3 chiÒu kh«ng cÇn sù trî gióp
cña c¸c ph¬ng tiÖn dÉn ®êng mÆt ®Êt mµ cßn s¾p ®Æt cho tÇu
bay vµo c¸c ®iÓm b¸o c¸o (waypoints) trong vµi gi©y cña thêi
gian ®Þnh tríc hoÆc theo yªu cÇu cña kiÓm so¸t viªn kh«ng lu.
TÝnh n¨ng dÉn ®êng 4 chiÒu nµy cã thÓ ®îc më réng ra cho viÖc
®iÒu khiÓn thêi gian ®Õn t¹i s©n bay. BÊt cø sai lÖch nµo ë phÝa
thu sÏ ®îc xö lý bëi hÖ thèng qu¶n lý bay ®Ó xem xÐt xem ®êng
h¹ c¸nh cßn ®îc dµnh s½n hay kh«ng. C¸c c¬ chÕ m¸y mãc c¬
khÝ kh¸c còng ®îc thùc hiÖn bæ xung ®Ó cã thÓ sö dông tèi ®a
®êng l¨n vµ kh«ng phËn, do ®ã sÏ ®¶m b¶o ®îc ph©n c¸ch an
toµn gi÷a c¸c tÇu bay mäi thêi ®iÓm..
TÝnh thùc tÕ cña kh¸i niÖm trªn ®ßi hái cho c¸c tÝnh n¨ng
bæ xung vµ thay thÕ cña tÇu bay vµ trong hÖ thèng qu¶n lý bay.
Ch×a kho¸ cña kh¸i niÖm chÝnh lµ hÖ thèng Tù ®éng ®éc lËp
gi¸m s¸t qu¶ng b¸ (ADS-B), hÖ thèng cho phÐp tÇu bay cã thÓ
th«ng tin vÞ trÝ cña nã hiÖn t¹i vµ xu híng vÞ trÝ trong t¬ng lai cho
c¸c hÖ thèng mÆt ®Êt vµ c¸c tÇu bay gÇn ®ã. ADS-B cßn cho
phÐp c¸c vïng gi¸m s¸t më réng tíi c¸c vïng mµ Radar kh«ng víi tíi.
C¸c d÷ liÖu chÝnh x¸c vÒ quü ®¹o cho phÐp hÖ thèng mÆt ®Êt
dù b¸o mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c va ch¹m ®Ó cã thÓ gi¶m c¸c ph©n
c¸ch tèi thiÓu, t¨ng cêng dung lîng qu¶n lý kh«ng lu. H¬n thÕ
n÷a, sù trao ®æi c¸c th«ng b¸o ADS-B víi c¸c tÇu bay kh¸c cho
phÐp hiÓn thÞ ®îc hiÖn tr¹ng luång bay trªn mµn h×nh cña tÇu
bay ®Ó c¶nh b¸o cho c¸c phi c«ng. HiÓn thÞ th«ng tin kh«ng lu t¹i
buång l¸i (CDTI) sÏ cung cÊp tÝnh n¨ng c¶nh b¸o t×nh tr¹ng kh«ng
lu vµ sÏ gãp phÇn t¨ng cêng tÝnh an toµn cho phi hµnh ®oµn.
KÕt hîp víi c¸c thñ tôc phï hîp cïng víi c¸c c«ng cô hiÓn thÞ sÏ
gióp cho viÖc c¶nh b¸o t×nh tr¹ng, CDTI sÏ gióp cho viÖc ®¶m b¶o
ph©n c¸ch kh«ng lu víi sù viÖc tr¸ch nhiÖm ph©n c¸ch ®îc chia sÎ
cho c¶ c¸c kiÕm so¸t viªn kh«ng lu vµ phi c«ng. Mét liªn kÕt th«ng
tin kh«ng - ®Êt vµ kh«ng - kh«ng thêi gian thùc ®îc më réng cho
mét sè lîng lín ®¬n vÞ sö dông sÏ ®ßi hái mét liªn kÕt d÷ liÖu
dung lîng cao vµ tin cËy. VDL Mode 4 lµ mét liªn kÕt d÷ liÖu dung
lîng lín cung cÊp mét sè lîng lín c¸c dÞch vô vµ chøc n¨ng theo c¸c
yªu cÇu cña kh¸i niÖm CNS/ATM cña ICAO.
§Ó b¾t kÞp sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc c«ng nghÖ
tiÕn tiÕn vµ ®ßi hái ngµy cµng cao cña ngµnh hµng kh«ng d©n
dông ViÖt Nam còng nh quèc tÕ, viÖc nghiªn cøu c«ng nghÖ vµ
triÓn khai c¸c hÖ thèng Th«ng tin - Gi¸m s¸t - DÉn ®êng míi lµ mét
®ßi hái bøc thiÕt cÇn ®îc thùc hiÖn. Víi lu lîng bay cña níc ta hiÖn
nay c¸c hÖ thèng kü thuËt vÉn cßn ®¶m b¶o ®îc, tuy nhiªn víi
møc t¨ng trëng trong t¬ng lai th× sù thay ®æi lµ rÊt cÇn thiÕt v×
vËn t¶i hµng kh«ng lµ mét m«i trêng trong suèt kh«ng cã biªn giíi
vµ thay ®æi trong c«ng nghÖ hµng kh«ng, nhÊt lµ ®èi víi c«ng t¸c
®iÒu hµnh kh«ng lu, cÇn ph¶i ®ång ®Òu trªn toµn thÕ giíi ®Ó t-
¬ng thÝch víi mäi chñng lo¹i tÇu bay cña c¸c h·ng hµng kh«ng trªn
vïng l·nh thæ ViÖt Nam.
LuËn v¨n “ øng dông cña VHF Data Link Mode 4 trong m«i trêng
CNS/ATM ” nghiªn cøu c«ng nghÖ kü thuËt VHF Data Link Mode 4,
mét liªn kÕt d÷ liÖu sè sö dông sãng VHF gi÷a c¸c ph¬ng tiÖn
tham gia giao th«ng hµng kh«ng. §©y lµ nÒn t¶ng cho mét lo¹t c¸c
øng dông ®iÒu hµnh qu¶n lý kh«ng lu kh¸c sÏ sö dông ®êng
truyÒn nµy ®Ó ho¹t ®éng thay thÕ cho c¸c ph¬ng thøc truyÒn
dÉn t¬ng tù ®ang sö dông hiÖn nay. LuËn v¨n còng ®Ò cËp ®Õn
vÊn ®Ò triÓn khai hÖ thèng míi trong m«i trêng hµng kh«ng hiÖn
nay vµ tiÕn tr×nh thay thÕ c¸c hÖ thèng cò trong thêi kú qu¸ ®é.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nhiÒu
thiÕt sãt, t«i mong muèn nhËn ®îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó
luËn v¨n ®îc hoµn thiÖn vµ mang tÝnh thùc tÕ h¬n.
Qua lêi më ®Çu nµy t«i xin ®îc göi lêi tr©n träng c¶m ¬n
TiÕn sü NguyÔn Ph¬ng, tËp thÓ c¸c gi¶ng viªn trêng §¹i häc B¸ch
Khoa Hµ Néi, ®éi ngò c¸n bé kü thuËt Trung t©m qu¶n lý bay
miÒn B¾c cïng c¸c ®ång nghiÖp ®· tËn t×nh gióp ®ì, hìng dÉn vµ
t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh tèt bµi luËn v¨n nµy.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!