Professional Documents
Culture Documents
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 1
T©y (phÝa ®«ng) víi diÖn tÝch 434km2, gåm 775 hßn ®¶o, trong ®ã cã
411 ®¶o ®· ®îc ®Æt tªn. Vïng ®Öm lµ gi¶i bao quanh khu vùc b¶o vÖ
tuyÖt ®èi, theo híng T©y – T©y b¾c vµ B¾c – §«ng b¾c ®îc x¸c ®Þnh
bëi phÝa bê vÞnh däc theo quèc lé 18A, kÓ tõ kho x¨ng dÇu B12 (C¸i D¨m)
®Õn c©y sè 11 (x· Quang Hanh, thÞ x· CÈm Ph¶). ChiÒu réng khu ®Öm tõ
5 – 7km tÝnh tõ ®êng b¶o vÖ tuyÖt ®èi ra biÓn, ph¹m vi xª dÞch tõ 1 – 2
km. Vïng phô cËn lµ vïng biÓn hoÆc ®Êt liÒn bao quanh khu ®Öm, kÓ c¶
vïng biªn gi¸p ranh víi Vên quèc gia C¸t Bµ.
ChiÒu dµi bê biÓn H¹ Long kho¶ng 60 km, víi ®Þa h×nh ®¸y biÓn t¬ng
®èi b»ng ph¼ng vµ ®¬n gi¶n, chç s©u nhÊt kho¶ng 20 – 25m. VÞnh H¹
Long cã chÕ ®é nhËt triÒu, tøc lµ trong mét ngµy cã mét lÇn níc lªn vµ
mét lÇn níc xuèng. §©y còng lµ mét vïng biÓn hiÕm thÊy trªn toµn thÕ
giíi, ®iÓn h×nh cho chÕ ®é nhËt triÒu ®Òu. Biªn ®é thuû triÒu cao nhÊt
ë H¹ Long cã thÓ ®¹t 4, 70m. (Vïng biÓn Qu¶ng Ninh cã biªn ®é thuû triÒu
B¶n ®å di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long (n»m trong khung in ®Ëm).
lín nhÊt trong c¶ níc, cã thÓ ®¹t tíi 4, 9m ë Mòi Ngäc (Mãng C¸i); 5, 26m ë
Mòi Chïa (Tiªn Yªn), cµng vÒ phÝa B¾c biªn ®é thuû triÒu cµng t¨ng).
2. C¸c gi¸ trÞ tiªu biÓu cña Di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long
2 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
VÞnh H¹ Long mang nhiÒu gi¸ trÞ to lín cho ®êi sèng con ngêi vµ sù
ph¸t triÓn cña tù nhiªn. Trong ®ã, ph¶i kÓ ®Õn 2 gi¸ trÞ tiªu biÓu mang
tÝnh toµn cÇu ®îc UNESCO c«ng nhËn ®ã lµ gi¸ trÞ thÈm mü vµ gi¸ trÞ
®Þa chÊt. Bªn c¹nh ®ã, kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi gi¸ trÞ lÞch sö v¨n ho¸
vµ hÖ sinh th¸i ®a d¹ng cña VÞnh H¹ Long.
a. Gi¸ trÞ thÈm mü
Hµng ngµn hßn ®¶o ®¸ mu«n h×nh mu«n vÎ nh« lªn tõ mÆt níc trong
xanh t¹o cho H¹ Long mét vÎ ®Ñp l«i cuèn l¹ lïng. Trªn nói Bµi Th¬ ngµy
nay vÉn cßn lu gi÷ ®îc nh÷ng ¸ng th¬ cæ ca ngîi vÎ ®Ñp cña VÞnh H¹
Long:
“… Cù tÈm u«ng d¬ng triÒu b¸ch xuyªn
Lo¹n s¬n kú bè bÝch liªn thiªn…”
(Bµi th¬ ®Ò trªn v¸ch nói cña Lª Th¸nh T«ng n¨m 1468)
DÞch lµ:
"... BiÓn c¶ mªnh m«ng tr¨m s«ng ®æ vµo
Nói non la liÖt nh qu©n cê, tiÕp trêi xanh biÕc…"
Trong lßng nh÷ng hßn ®¶o ®¸ lµ thÕ giíi v« cïng ®éc ®¸o, ®ã chÝnh
lµ hÖ thèng hang ®éng mu«n h×nh mu«n vÎ. Cã nh÷ng hang ë lng chõng
nói, cã nh÷ng hang ë s¸t mÆt níc, l¹i cã nh÷ng hang th«ng qua ch©n
®¶o.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 3
Toµn c¶nh VÞnh H¹ Long lµ mét bøc tranh phong c¶nh hoµnh tr¸ng nh-
ng kh«ng kÐm phÇn duyªn d¸ng ®îc kÕt hîp tõ hai yÕu tè ®èi lËp: §¸ vµ
(Nguån: BQLVHL)
Níc
b. Gi¸ trÞ ®Þa chÊt
Mét b¶o tµng ®Þa chÊt khæng lå, nh÷ng trang sö ®¸ ghi l¹i nh÷ng
biÕn cè vÜ ®¹i cña qu¸ tr×nh ®Þa chÊt vµ tiÕn ho¸ cña sù sèng – lÞch sö
®Þa chÊt VÞnh H¹ Long ®îc biÕt Ýt nhÊt lµ trªn 500 triÖu n¨m víi nh÷ng
hoµn c¶nh cæ ®Þa lý rÊt kh¸c nhau, víi nhiÒu lÇn t¹o s¬n – biÓn tho¸i, sôt
ch×m – biÓn tiÕn. C¸c ngÊn biÓn ë H¹ Long chÝnh lµ nh÷ng kho t liÖu quý
gi¸ cho viÖc nghiªn cøu biÕn ®éng mùc níc biÓn cæ vµ hiÖn ®¹i.
VÞnh H¹ Long cßn lµ mÉu h×nh tuyÖt vêi vÒ Karst (Ca-xt¬) trëng thµnh
trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi Èm. VÞnh cã mét qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ Karst ®Çy
®ñ tr¶i qua 20 triÖu n¨m nhê sù kÕt hîp ®ång thêi gi÷a c¸c yÕu tè nh
tÇng ®¸ v«i rÊt dµy, khÝ hËu nãng Èm vµ qu¸ tr×nh n©ng kiÕn t¹o chËm
ch¹p trªn tæng thÓ. C¸c hßn ®¶o ®¸ h×nh chãp vµ th¸p lóc quÇn tô, lóc
r¶i r¸c bÞ biÓn trµn ngËp t¹o lªn c¶nh quan v« cïng ®Æc s¾c... biÓn cßn
lµm ch×m c¸c phÔu Karst, biÕn chóng thµnh nh÷ng hå níc mÆn, nh côm
hå Ba HÇm n»m s©u trong lßng ®¶o §Çu Bª. HÖ thèng hang ®éng VÞnh
H¹ Long thuéc vÒ ba nhãm chÝnh. Nhãm thø nhÊt lµ di tÝch c¸c hang
ngÇm cæ, tiªu biÓu lµ hang Söng Sèt, ®éng Tam Cung, ®éng Thiªn Cung,
hang §Çu Gç v.v... Nhãm thø hai lµ c¸c hang nÒn Karst tiªu biÓu lµ Trinh
4 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
N÷, Bå N©u, Tiªn ¤ng, Hang Trèng v.v... Nhãm thø ba lµ nh÷ng hang hµm
Õch biÓn, tiªu biÓu lµ khu hå Ba HÇm, Hang Luån v.v...
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh hang ®éng:
Hang ®éng trªn VÞnh H¹ Long ®îc h×nh thµnh c¸ch ngµy nay tõ 2 triÖu
®Õn 17000 n¨m, ®©y lµ thêi gian thuËn lîi cho qu¸ tr×nh t¹o hang: khÝ
hËu m¸t l¹nh, ma nhiÒu. So víi tuæi cña hang, tuæi cña th¹ch nhò trÎ h¬n
nhiÒu v× chóng ®îc h×nh thµnh c¸ch ®©y 17000 n¨m.
Qu¸ tr×nh hoµ tan ®¸ v«i t¹o hang vµ th¹ch nhò ®îc biÓu diÔn theo ph-
¬ng tr×nh ho¸ häc:
CaCO3 + H2O + CO2 ↔ Ca2+ + 2 HCO3–
ChiÒu thuËn lµ qu¸ tr×nh hoµ tan ®¸ v«i t¹o hang. ChiÒu nghÞch lµ qu¸
tr×nh kÕt tña CaCO3 ®Ó t¹o thµnh m¨ng ®¸ (mäc tõ díi lªn) vµ nhò ®¸ (rñ
tõ trªn xuèng).
Khi nhiÖt ®é m¸t l¹nh, thuËn lîi cho ph¶n øng thuËn (t¹o hang ®éng),
khi nhiÖt ®é cao thuËn lîi cho ph¶n øng chiÒu nghÞch (t¹o thµnh th¹ch
nhò).
ChÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu vÒ mÆt ®Þa chÊt, VÞnh H¹ Long
®· ®îc UNESCO c«ng nhËn lµ Di s¶n thÕ giíi lÇn thø 2 víi gi¸ trÞ ngo¹i h¹ng
vÒ khoa häc ®Þa chÊt.
c. Gi¸ trÞ v¨n ho¸
Qu¶ng Ninh nãi chung vµ H¹ Long nãi riªng lµ n¬i cã mét nÒn v¨n ho¸
l©u ®êi vµ liªn tôc. §©y lµ mét nÒn v¨n ho¸ víi nh÷ng ®Æc trng riªng,
ph©n bè tËp trung t¹i mét khu vùc ®éc lËp nhng kh«ng hÒ biÖt lËp, nã
g¾n liÒn víi nh÷ng nÒn v¨n ho¸ Hoµ B×nh – B¾c S¬n næi tiÕng cña d©n
téc ta. Cho ®Õn nay, c¸c nhµ khoa häc ®· lµm râ ®îc lÞch sö v¨n ho¸ tõ Ýt
nhÊt lµ 25.000 n¨m c¸ch ngµy nay ë H¹ Long ®ã lµ nÒn v¨n ho¸ Soi Nhô.
KÕ tiÕp ®ã lµ nÒn v¨n ho¸ C¸i BÌo råi ®Õn v¨n ho¸ H¹ Long.
VÞnh H¹ Long cßn lµ n¬i ghi dÊu lÞch sö dùng níc, gi÷ níc cña d©n téc.
Th¬ng c¶ng V©n §ån næi tiÕng sÇm uÊt cho viÖc th«ng th¬ng bu«n b¸n
vµ giao lu trao ®æi v¨n ho¸ suèt trong thêi Lý, TrÇn ®Õn Lª. H¹ Long còng
lµ n¬i ghi dÊu 3 trËn th¾ng oanh liÖt cña qu©n vµ d©n ta trªn dßng s«ng
B¹ch §»ng díi sù chØ huy cña 3 vÞ anh hïng d©n téc: Ng« QuyÒn (n¨m
938); Lª Hoµn (n¨m 981) vµ TrÇn Hng §¹o (n¨m 1288). N¬i ®©y còng lµ
n¬i ghi dÊu nh÷ng chiÕn c«ng vang déi cña qu©n vµ d©n Qu¶ng Ninh
qua hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü gãp phÇn b¶o vÖ nÒn
hoµ b×nh cho tæ quèc.
d. Gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc VÞnh H¹ Long
VÞnh H¹ Long chøa ®ùng trong m×nh mét tiÒm n¨ng ®a d¹ng sinh häc
to lín. §a d¹ng sinh häc VÞnh H¹ Long gåm c¶ sù ®a d¹ng nguån gen vµ ®a
d¹ng hÖ sinh th¸i. §©y lµ mét nguån tµi nguyªn quan träng cÇn ®îc gi÷
g×n, b¶o tån ®Ó duy tr× c©n b»ng sinh th¸i cho c¶ khu vùc.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 5
§a d¹ng sinh häc H¹ Long cã thÓ chia lµm hai hÖ sinh th¸i lín, ®ã lµ: hÖ
sinh th¸i rõng thêng xanh nhiÖt ®íi vµ hÖ sinh th¸i biÓn vµ ven bê.
• HÖ sinh th¸i rõng thêng xanh nhiÖt ®íi
Mét sè quÇn x· c¸c loµi thùc vËt kh¸c nhau ®îc t×m thÊy nh: C¸c loµi
ngËp mÆn, c¸c loµi thùc vËt ë bê c¸t ven ®¶o, c¸c loµi mäc trªn sên nói vµ
v¸ch ®¸, trªn ®Ønh nói hoÆc mäc ë cña cöa hang hay khe ®¸. §Æc biÖt,
c¸c nhµ nghiªn cøu ®· kh¶o s¸t vµ ph¸t hiÖn 7 loµi thùc vËt ®Æc h÷u cña
VÞnh H¹ Long, nã chØ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng trªn ®¶o ®¸ v«i H¹
Long mµ cha thÊy ë n¬i nµo kh¸c trªn thÕ giíi. §ã lµ: Thiªn tuÕ H¹ Long,
Khæ cö ®¹i tÝm, Cä H¹ Long, Khæ cö ®¹i nhung, Mãng tai H¹ Long, Ngò da
b× H¹ Long, Hµi vÖ n÷ hoa vµng.
• HÖ sinh th¸i biÓn vµ ven bê
Gåm c¸c hÖ sinh th¸i chÝnh nh:
* Sinh th¸i vïng triÒu vµ vïng ngËp mÆn
* D¹ng sinh th¸i ®¸y cøng, r¹n san h«
* D¹ng sinh th¸i hang ®éng vµ tïng, ¸ng (Tïng lµ vïng níc cã mét cöa t-
¬ng ®èi kÝn, Ýt sãng; ¸ng lµ c¸c hå chøa níc, n»m gi÷a c¸c ®¶o).
* D¹ng sinh th¸i ®¸y mÒm. §©y lµ d¹ng sinh th¸i cña quÇn x· cá biÓn.
* D¹ng sinh th¸i b·i triÒu kh«ng cã rõng ngËp mÆn
* D¹ng sinh th¸i nh©n t¹o. §©y lµ c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i do con ngêi
t¹o ra. VÝ dô: ë H¹ Long hiÖn nay ngêi ta quai ®ª lÊn biÓn ®Ó nu«i t«m,
nu«i c¸…
*HÖ sinh th¸i biÓn. Gåm: thùc vËt phï du, ®éng vËt phï du, ®éng vËt
®¸y vµ ®éng vËt tù du.
6 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
môc giíi thiÖu vÒ H¹ Long mét c¸ch tæng qu¸t nhÊt cã tranh, ¶nh minh
ho¹ cho bµi viÕt nÕu phï hîp.
2. Thùc hiÖn mét chuyÕn tham quan cho h/s trªn VÞnh H¹ Long.
Yªu cÇu h/s hoµn thµnh phiÕu sau (xem trang bªn).
3. Chia nhãm h/s vµ cho tõng nhãm ®i chôp ¶nh hoÆc vÏ tranh ë mét khu
vùc thuËn tiÖn bªn bê VÞnh H¹ Long. Sau ®ã tæ chøc thi nh÷ng t¸c
phÈm c¸c em ®· hoµn thµnh ®îc.
3. Më réng:
HiÖn nay, ViÖt Nam cã 4 di s¶n ®îc c«ng nhËn lµ di s¶n thÕ giíi.
Ngoµi VÞnh H¹ Long cßn cã Cè ®« HuÕ, Phè cæ Héi An, vµ Th¸nh ®Þa
Mü S¬n.
- C¸c di s¶n trªn ®îc c«ng nhËn n¨m nµo? Thuéc thµnh phè, tØnh,
huyÖn, thÞ nµo?
(Cè ®« HuÕ c«ng nh©n n¨m 1993 thuéc thµnh phè HuÕ, tØnh Thõa Thiªn
HuÕ; phè cæ Héi An thuéc thÞ x· Héi An vµ Th¸nh ®Þa Mü S¬n thuéc x·
Duy Phó, huyÖn Duy Xuyªn, tØnh Qu¶ng Nam ®îc c«ng nhËn n¨m 1999.
Ba di s¶n nµy ®îc c«ng nhËn lµ di s¶n v¨n ho¸).
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 7
Tríc chuyÕn tham quan
Hä vµ tªn:………………………………………………
Ngµy th¨m VÞnh ………………………………………
Môc ®Ých cña em vÒ chuyÕn tham quan (em muèn kh¸m ph¸,
t×m hiÓu ®iÒu g×…)?………………………………………………………
………………….
……………………………………………………………………………………………
….
Em cã thùc hiÖn ®îc môc ®Ých cña m×nh trong chuyÕn tham
quan kh«ng?
Cã Kh«ng
8 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
Ch¬ng 1:
nh÷ng tiÒm n¨ng cña VÞnh H¹ Long
Bµi 1.
Ho¹t ®éng du lÞch – dÞch vô trªn VÞnh H¹ Long
“Trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm cay ®¾ng lµ quy chÕ tù qu¶n
cña ngµnh dÞch vô du lÞch kh«ng cã hiÖu lùc…’’
(Richard A Engelhardt – Cè vÊn v¨n ho¸ cña UNESCO khu vùc Ch©u ¸
– Th¸i B×nh D¬ng)
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 9
o NghØ dìng, t¾m biÓn: KhÝ hËu «n hoµ, c¶nh s¾c th¬ méng, nh÷ng
b·i c¸t tuyÖt ®Ñp cña H¹ Long cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu nghØ dìng,
t¾m biÓn cña kh¸ch du lÞch bèn ph¬ng c¶ bèn mïa trong n¨m.
o Du lÞch leo nói, du lÞch m¹o hiÓm: lµ h×nh thøc du lÞch ®îc nhiÒu
ngêi a thÝch ë VÞnh H¹ Long. Du kh¸ch cã thÓ trÌo lªn nh÷ng hßn
®¶o ®¸, tham gia nh÷ng h×nh thøc du lÞch sinh th¸i, du lÞch m¹o
hiÓm nh bay dï, ®i m«t« níc…
o Tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸: Du kh¸ch ®îc thëng thøc nh÷ng
ho¹t ®éng v¨n hãa truyÒn thèng (nh chÌo, móa, móa rèi níc …), hay
nghÖ thuËt biÓu diÔn hiÖn ®¹i (biÓu diÔn c¸ heo, xiÕc…) v¨n ho¸
Èm thùc… t¹i nh÷ng trung t©m vui ch¬i gi¶i trÝ nh ®¶o TuÇn Ch©u,
c«ng viªn Hoµng Gia vµ mét sè khu vùc kh¸c… Bªn c¹nh ®ã, du
kh¸ch còng cã thÓ tham quan nh÷ng ho¹t ®éng sinh ho¹t v¨n ho¸
truyÒn thèng cña lµng chµi còng nh ®êi sèng hµng ngay cña nh÷ng
ngêi d©n chµi.
Trong t¬ng lai, VÞnh H¹ Long sÏ lµ n¬i tæ chøc nhiÒu h×nh thøc du lÞch
®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, phong phó vµ hÊp dÉn h¬n cho du kh¸ch.
2. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô du lÞch trªn VÞnh H¹ Long
HÖ thèng dÞch vô ë H¹ Long rÊt quan träng. HiÖn nay, c¸c ho¹t ®éng
dÞch vô phôc vô trªn VÞnh H¹ Long gåm cã:
- Giao th«ng: Khu vùc VÞnh H¹ Long cã tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh giao th«ng
(®êng bé, ®êng thuû vµ ®êng kh«ng) víi c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng
phong phó nh « t«, tµu thuû, m¸y bay. Ph¬ng tiÖn phæ biÕn ®îc sö
dông ®Ó tham quan, du lÞch trªn VÞnh H¹ Long lµ tµu, thuyÒn.
- HÖ thèng nhµ hµng, kh¸ch s¹n: cung cÊp hÖ thèng kh¸ch s¹n, nhµ
nghØ, phßng trä, phôc vô ¨n uèng… vµ mét sè dÞch vô kh¸c cho
kh¸ch du lÞch.
- C¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c: Bu ®iÖn, ®å lu niÖm, Èm thùc vµ hÖ
thèng c¬ së h¹ tÇng kh¸c nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch.
3. §Þnh híng ph¸t triÓn ngµnh du lÞch – dÞch vô Qu¶ng Ninh ®Õn
2010
Ph¸t triÓn du lÞch dÞch vô thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän cã tû träng
cao trong GDP, gãp phÇn gi¶i quyÕt tèt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao
®éng. ¦u tiªn ph¸t triÓn m¹nh du lÞch quèc tÕ. Dù b¸o 2010, Qu¶ng Ninh
cã kh¶ n¨ng thu hót 2, 5 – 3 triÖu lît kh¸ch du lÞch, trong ®ã cã 1, 2 – 1, 3
triÖu lît kh¸ch quèc tÕ, ®¹t doanh thu ngo¹i tÖ 400 – 500 triÖu USD.
Ph¸t triÓn tæng hîp du lÞch nói, biÓn, h¶i ®¶o mµ Ýt n¬i cã, nh»m t¹o
ra c¸c s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o, cã chÊt lîng vµ uy tÝn cao ë trong níc
vµ khu vùc. H×nh thµnh c¸c trung t©m du lÞch lín tÇm cì quèc gia vµ quèc
tÕ ë c¸c khu vùc B·i Ch¸y – H¹ Long, Mãng C¸i – Trµ Cæ, Yªn Tö… Ph¸t triÓn
®a d¹ng c¸c tuyÕn du lÞch vµ c¸c lo¹i h×nh thÓ thao – vui ch¬i gi¶i trÝ c¶
trªn bê, trªn biÓn vµ h¶i ®¶o.
10 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
4. Nh÷ng t¸c ®éng tõ ho¹t ®éng du lÞch – dÞch vô tíi m«i trêng di
s¶n VÞnh H¹ Long
…“VÒ mÆt tèt, du lÞch mang l¹i thu nhËp cho nh©n d©n ®Þa ph¬ng, nã
còng lµ lo¹i c«ng nghiÖp ‘phi khai kho¸ng’, nã kh«ng lÊy vËt g× ra khái
m«i trêng. Nhng nãi vÒ mÆt xÊu th× ngêi du lÞch lµ ngêi g©y bÈn, kh«ng
ph¶i c¸ nh©n ngêi du lÞch nµo còng cã ý thøc ®Çy ®ñ vÒ m«i trêng. Thñ
ph¹m lµ ngµnh dÞch vô hËu cÇn cho du lÞch nh kh¸ch s¹n, nhµ hµng, xe du
lÞch, tµu thuyÒn du lÞch, nh÷ng ngêi, nÕu kh«ng cã quy chÕ chÆt chÏ, sÏ
cã hµng ngµn galon r¸c th¶i cha xö lý, chÊt th¶i cña con ngêi vµ bÕp nóc
xuèng níc cña VÞnh”... (T.s. Richard A Engelhardt).
- Lîng kh¸ch du lÞch t¨ng sÏ kÐo theo sù gia t¨ng c¸c lo¹i chÊt th¶i.
- Du lÞch VÞnh H¹ Long lµ du lÞch biÓn ®¶o, do ®ã, ho¹t ®éng
chuyªn chë kh¸ch b»ng tµu thuyÒn trªn VÞnh lµ kh«ng thÓ thiÕu. L-
îng kh¸ch du lÞch tËp trung ®«ng, kÐo theo sù t¨ng nhanh sè lîng
tµu thuyÒn sÏ g©y ¸p lùc lín ®èi víi m«i trêng. Tµu thuyÒn tËp trung
víi mËt ®é cao, neo ®Ëu t¹i nh÷ng ®iÓm du lÞch lµm ®ôc níc, ph¸
háng c¸c r¹n san h« khi neo ®Ëu t¹i ®©y…
- ý thøc cña kh¸ch du lÞch cha cao, hµnh ®éng thiÕu ý thøc cña hä
lµm ¶nh hëng ®Õn c¶nh quan m«i trêng tham quan: chÆt, bÎ c©y
cèi, vÏ, viÕt, ph¸ háng nhò ®¸ trong hang ®éng, x¶ r¸c bõa b·i…
Nh vËy, cÇn chó ý:
- Tu©n thñ néi quy tham quan t¹i nh÷ng khu vùc th¨m quan: gi÷ g×n
vÖ sinh, kh«ng x¶ r¸c bõa b·i, kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn c¶nh quan –
“Kh«ng ®Ó l¹i bÊt cø thø g× ë n¬i m×nh ®Õn trõ dÊu ch©n. Kh«ng
lÊy ®i bÊt kú thø g× tõ n¬i ®ã trõ nh÷ng bøc ¶nh”.
- H·y tuyªn truyÒn cho nh÷ng ngêi kh¸c cïng thùc hiÖn nh m×nh.
- Chän nh÷ng c«ng ty du lÞch cã ho¹t ®éng vµ gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i
trêng bªn c¹nh ho¹t ®éng kinh doanh.
Mét sè c«ng ty ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch trªn ®Þa ®Þa bµn thµnh
phè H¹ Long: Trung t©m dÞch vô VÞnh H¹ Long (thuéc Ban qu¶n lý VÞnh H¹
Long), c«ng ty du lÞch – dÞch vô Hång Gai, c«ng ty du lÞch Thanh niªn…
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 11
2. Ho¹t ®éng:
1. §ãng kÞch: “Du lÞch VÞnh H¹ Long”
C¸c nhãm h/s lµm c¸c vë kÞch cã chñ ®Ò vÒ du lÞch VÞnh H¹ Long víi
c¸c vai vµ yªu cÇu sau:
C¸c vai: C¸n bé qu¶n lý di s¶n – nh©n viªn Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long
(nh©n viªn so¸t vÐ, híng dÉn viªn...).
Ngêi lµm c«ng t¸c dÞch vô: tham gia c¸c lo¹i h×nh dÞch vô.
§èi tîng kh¸ch du lÞch: tham gia c¸c lo¹i h×nh du lÞch (ng¾m c¶nh, m¹o
hiÓm, nghØ dìng...) vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (¨n uèng, mua hµng, lu
niÖm…).
Yªu cÇu:
Ngêi c¸n bé qu¶n lý di s¶n: ph¶i thÓ hiÖn ®îc nh÷ng hµnh ®éng qu¶n
lý hoÆc tèt, hoÆc v« tr¸ch nhiÖm.
Ngêi lµm dÞch vô: thÓ hiÖn ®îc nh÷ng hµnh vi hoÆc tèt, hoÆc chØ chó
ý tíi lîi nhuËn.
Kh¸ch du lÞch: thÓ hiÖn ®îc nh÷ng hµnh vi hoÆc tèt, hoÆc xÊu khi ®i
tham quan.
2. Chia häc sinh thµnh 2 nhãm vµ cho mçi nhãm viÕt bµi luËn víi chñ ®Ò:
TriÓn väng cña ngµnh du lÞch – dÞch vô H¹ Long (cã thÓ c¶ Qu¶ng
Ninh).
Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ngµnh du lÞch – dÞch vô ®Õn m«i trêng di
s¶n VÞnh H¹ Long.
C¸c nhãm tr×nh bµy bµi viÕt, sau ®ã th¶o luËn.
3. Chia líp thµnh nh÷ng nhãm nhá, mçi nhãm tõ 2 – 4 h/s.
Yªu cÇu h/s tËp hîp mét sè th«ng tin vÒ VÞnh H¹ Long (d÷ liÖu, ¶nh, vÞ
trÝ, c¸c ®Æc ®iÓm...).
Gi¸o viªn gióp ®ì tõng nhãm thùc hiÖn mét trong nh÷ng bµi tËp t×nh
huèng sau:
(1)RÊt nhiÒu kh¸ch du lÞch ®Õn th¨m khu di s¶n VÞnh H¹ Long. H·y
viÕt 5 mÆt lîi vµ 5 mÆt bÊt lîi cña du lÞch ®èi víi di s¶n VÞnh H¹
Long.
(2)Sè lîng kh¸ch tham quan di s¶n VÞnh H¹ Long lªn tíi con sè kû lôc,
sè tiÒn thu ®îc cho phÐp b¹n ®Çu t mét dù ¸n lín. B¹n sÏ u tiªn
c«ng viÖc g×? Cã thÓ gi¶i thÝch b»ng tranh vÏ.
(3)RÊt nhiÒu r¸c t¹i khu di s¶n VÞnh H¹ Long. H·y nªu 5 c¸ch gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò nµy.
(4)LËp mét b¶ng qu¶ng c¸o cho mét khu vùc vui ch¬i gi¶i trÝ trong
khu vùc Di s¶n VÞnh H¹ Long.
(5)VÏ ¸p phÝch qu¶ng c¸o cho khu vùc di s¶n VÞnh H¹ Long.
12 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
(6)Cã nh÷ng kh¸ch du lÞch muèn nghØ t¹i c¸c lµng chµi trªn VÞnh, víi
c¬ng vÞ lµ mét ngêi d©n ®Þa ph¬ng, h·y cho hä nh÷ng lêi
khuyªn cÇn thiÕt.
Sau khi tr×nh bµy c¸c bµi viÕt, c¸c nhãm h/s trao ®æi vµ th¶o luËn.
4. Më réng
H/s thu thËp sè liÖu thèng kª vÒ du lÞch vµ sè lîng kh¸ch du lÞch
®Õn VÞnh H¹ Long. Yªu cÇu h/s tr×nh bµy c¸c d÷ liÖu ®ã.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 13
Bµi 2.
Ho¹t ®éng nu«i trång vµ ®¸nh b¾t h¶i s¶n
trªn VÞnh H¹ Long
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 15
- §Çu Bª: cã c¸c loµi c¸ nh phÌn, mèi, ®ï, mó, b¬n, trai, mùc.
- §Çu Gç: phÌn, liÖt, mèi, b¬n, d×a, chai, mùc...
- Soi §Ìn – Ngäc Võng: mó, mï, da, mèi, ba qu©n...
- Cöa Døa – Cèng §á: trÝch, d¬n, d×a, ®ï mèi...
- TuÇn Ch©u: liÖt, phÌn, trÝch, mèi, b¬n, d×a, mùc...
- Cèng §«ng – Cèng T©y: thu, lîng, nh¸m, liÖt, ®ï, nh©m...
- Hßn NÐt – Hßn ¤ng Cô: phÌn, mèi, mó, ®ôc, mùc, liÖt...
b. Ph©n bè cña T«m:
- Khu vùc vÞnh MiÒu (n»m gi÷a cöa §¹i vµ cöa TiÓu): t«m he, t«m
®u«i xanh, t«m he r»n, t«m bét, t«m r¶o, t«m he nhËt.
- Khu vùc t©y nam C« T«: t«m ®u«i xanh, t«m r¶o, t«m he nhËt, t«m
he r»n...
- Khu vùc B¸i Tö Long: t«m he r»n, t«m he mïa, t«m r¶o...
- Khu vùc C¸t Bµ – Ba L¹t: t«m vµng, t«m bét, t«m r¶o, t«m s¾t, t«m
he mïa, t«m he ph¬ng ®«ng.
c. Ph©n bè cña Mùc:
- Khu vùc VÜnh Thùc – C¸i Chiªn – V¹n Hoa.
- Khu vùc C« T« – Thanh L©n – Tµi Ch»n.
- Khu vùc Long Ch©u – Ngäc Võng – H¹ Mai.
- Khu vùc C¸t Bµ Ba L¹t.
2. Ho¹t ®éng
1. Th¶o luËn vÒ nh÷ng nguy c¬ ®e do¹ nguån h¶i s¶n vµ biÖn ph¸p b¶o
vÖ.
2. Th¶o luËn.
Chia líp thµnh nhãm nhá (theo bµn) th¶o luËn theo néi dung sau ®©y:
- T¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña viÖc nu«i trång h¶i s¶n.
- Häc sinh cã thÓ tham gia nh÷ng c«ng viÖc g× vµo viÖc h¹n chÕ
nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc ®ã?
3. Th¶o luËn.
G/v tæ chøc th¶o luËn: Sù m©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn nu«i trång thuû
s¶n vµ du lÞch; gi÷a nu«i trång thuû s¶n vµ b¶o tån m«i trêng VÞnh...
G/v còng cã thÓ ®a ra mét sè t×nh huèng ®Ó häc sinh th¶o luËn nh:
16 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
- NÕu trªn VÞnh nu«i hµng ngh×n lång c¸ th× cã nh÷ng mÆt tÝch cùc
vµ tiªu cùc g×?
- Nu«i nhiÒu c¸ lång bÌ cã ¶nh hëng g× ®Õn chÊt lîng níc, c¶nh quan
cña VÞnh?
4. Më réng
Tríc ®©y chóng ta thêng nãi “Rõng vµng, BiÓn b¹c’’; tuy nhiªn, thùc
tÕ l¹i cho thÊy r»ng, tµi nguyªn kh«ng ph¶i lµ v« tËn nÕu kh«ng biÕt båi
bæ, t¸i t¹o l¹i. V× vËy, chóng ta cÇn hiÓu râ nguån thuû h¶i s¶n ë VÞnh
H¹ Long vµ nh÷ng h×nh thøc nu«i trång ®¸nh b¾t. Tõ ®ã, ®Þnh híng
tuyªn truyÒn, gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cho mäi ngêi: ®¸nh b¾t vµ
nu«i trång ph¶i ®i ®«i víi b¶o vÖ; khai th¸c tµi nguyªn theo ph¬ng
ch©m ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Ó b¶o tån g×n gi÷ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n
thÕ giíi VÞnh H¹ Long.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 17
Bµi 3.
Ho¹t ®éng giao th«ng c¶ng biÓn trªn VÞnh H¹ Long
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 19
- ViÖc x©y dùng c¶ng, n¹o vÐt luång l¹ch vµ ho¹t ®éng cña tµu
thuyÒn ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn chÊt lîng níc, ®Æc biÖt lµ lµm t¨ng
®é ®ôc cña níc, ¶nh hëng lín ®Õn c¸c hÖ sinh th¸i VÞnh.
- Ho¹t ®éng cña tµu thuyÒn trªn VÞnh cã thÓ g©y ra hiÖn tîng dÇu
loang, thËm chÝ sù cè trµn dÇu. §©y lµ nguy c¬ ®e do¹ m«i trêng
VÞnh.
- Nh÷ng chÊt th¶i sinh ho¹t trªn tµu thuyÒn nÕu kh«ng ®îc xö lý tèt
cã thÓ lµ nguån g©y « nhiÔm m«i trêng VÞnh.
2. Ho¹t ®éng:
1. Thùc hµnh.
G/v yªu cÇu h/s ®¸nh dÊu trªn b¶n ®å nh÷ng c¶ng biÓn cã trªn VÞnh
H¹ Long.
2. Th¶o luËn:
G/v chia h/s thµnh 2 nhãm vµ yªu cÇu mçi nhãm viÕt mét bµi luËn víi
chñ ®Ò:
- TiÒm n¨ng c¶ng biÓn cña VÞnh H¹ Long.
- Nh÷ng mÆt tr¸i cña viÖc ph¸t triÓn giao th«ng, c¶ng biÓn ®èi víi m«i
trêng.
Sau khi mçi nhãm ®äc bµi luËn, g/v cho h/s th¶o luËn ®Ó t×m ra gi¶i
ph¸p ph¸t triÓn ngµnh giao th«ng c¶ng biÓn H¹ Long mét c¸ch bÒn v÷ng
(nghÜa lµ võa ph¸t triÓn, võa b¶o vÖ m«i trêng VÞnh).
20 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
3. G/v cho h/s thèng kª hoÆc su tÇm tranh ¶nh vÒ nh÷ng lo¹i tµu thuyÒn
ho¹t ®éng trªn VÞnh H¹ Long.
4. §ãng kÞch.
G/v tæ chøc ®ãng kÞch trong líp dùa trªn t×nh huèng gi¶ thiÕt sau:
Mét tæ chøc ph¸t triÓn kinh tÕ ®ang cã kÕ ho¹ch x©y dùng mét c¶ng
cã c«ng suÊt lín cho viÖc bèc xÕp hµng ho¸ t¹i khu vùc bê VÞnh H¹ Long –
n¬i cã c¶nh quan ®Ñp, b·i triÒu víi rõng ngËp mÆn ph¸t triÓn rÊt tèt. §Ó
thùc hiÖn ®îc dù ¸n, cÇn ph¸ rõng ngËp mÆn, san lÊp mÆt b»ng ®Ó x©y
dùng cÇu c¶ng, bÕn b·i, kho… Nhng c¶ng nµy sÏ mang l¹i cho ®Þa ph¬ng
mét c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ rÊt thuËn lîi.
Chia líp thµnh 4 nhãm:
(1)Nhãm chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ñng hé dù ¸n.
(2)Nhãm chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ph¶n ®èi dù ¸n.
(3)Nh÷ng nhµ b¶o vÖ m«i trêng vµ ®a d¹ng sinh häc.
(4)§¹i diÖn cña c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
BÇu ra 1 chñ tÞch vµ 2 phã chñ tÞch ®Ó ®iÒu khiÓn cuéc tranh luËn vµ
2 b¸o c¸o viªn viÕt biªn b¶n cuéc tranh luËn.
Suy nghÜ vµ th¶o luËn nh÷ng mèi ®e do¹ t¬ng tù khi thùc hiÖn c¸c dù
¸n ph¸t triÓn giao th«ng kh¸c trong khu vùc Di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long.
Cuéc tranh luËn sÏ kh«ng ®a ra kÕt luËn ®óng hay sai. Ho¹t ®éng nµy
nh»m gióp h/s nhËn thøc ®îc tÝnh phøc t¹p trong bÊt kú quyÕt ®Þnh
hoÆc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ nµo. Vµ cuèi cïng, quyÕt ®Þnh hay kÕ
ho¹ch ph¸t triÓn hîp lý nhÊt lµ ph¶i dùa trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn
v÷ng vµ cã sù tham gia cña céng ®ång.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 21
ch¬ng 2:
Nh÷ng m©u thuÉn trong qu¶n lý b¶o tån
vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
Bµi 1.
VÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng di s¶n VÞnh H¹ Long
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 23
nh÷ng chÊt th¶i nh nhùa, nilon, kim lo¹i vµ nh÷ng vËt dông kh¸c… hay
nh÷ng chÊt th¶i cã thÓ chÕ biÕn thµnh ph©n bãn cho c©y. Cßn nh÷ng
chÊt th¶i ®éc h¹i (chÊt th¶i bÖnh viÖn, chÊt th¶i c«ng nghiÖp…) ph¶i xö lý
®óng c¸ch ë nh÷ng n¬i thÝch hîp.
24 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
Yªu cÇu h/s lËp danh s¸ch nh÷ng viÖc em cã thÓ lµm hµng ngµy
trong viÖc xö lý r¸c th¶i: TiÕt kiÖm, T¸i sö dông vµ T¸i chÕ.
Yªu cÇu h/s tham gia vµo viÖc gi÷ g×n vÖ sinh m«i trêng di s¶n
b»ng c¸ch thu lîm r¸c, ®æ chóng vµo nh÷ng n¬i quy ®Þnh. HoÆc
t×m ra nhiÒu c¸ch sö dông l¹i chóng: VÝ dô, nh÷ng vá hép bia cã
thÓ lµm thµnh nh÷ng dông cô kh¸c nhau nh ®å ch¬i, lä ®ùng bót,
lä c¾m hoa...
4. Bµi tËp:
1. Chia líp thµnh 2 nhãm, yªu cÇu h/s dän vÖ sinh khu vùc xung
quanh líp vµ trêng häc. Sau ®ã, yªu cÇu mçi nhãm viÕt vÒ ®Ò
tµi:
- Nh÷ng ®e do¹ tõ ho¹t ®éng cña con ngêi ®èi víi VÞnh.
- Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng VÞnh H¹ Long.
2. §i däc bê VÞnh vµ ghi l¹i nh÷ng n¬i cã chÊt th¶i ®æ trùc tiÕp
xuèng VÞnh H¹ Long, quan s¸t ®Ó t×m hoÆc dù ®o¸n nguån ph¸t
sinh nh÷ng lo¹i chÊt th¶i ®ã.
3. H·y gióp nh©n viªn cña C«ng ty m«i trêng ®« thÞ lËp kÕ ho¹ch
thu gom chÊt th¶i ë mét khu vùc (vd: n¬i em ë) sao cho tiÕt kiÖm
thêi gian nhÊt mµ thu gom ®îc lîng chÊt th¶i triÖt ®Ó nhÊt.
4. Cho h/s chuÈn bÞ mét chiÕn dÞch víi chñ ®Ò « nhiÔm m«i trêng.
5. T×m hiÓu LuËt b¶o vÖ m«i trêng – Quèc héi Níc Céng hoµ x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngµy 27/12/1993 vµ Th«ng t ngµy
14/12/1996 cña Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng vÒ híng dÉn
b¶o vÖ m«i trêng VÞnh H¹ Long.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 25
Bµi 2.
Con ngêi vµ thiªn nhiªn VÞnh H¹ Long
26 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
víi qu¸ tr×nh khai th¸c cña con ngêi, cã thÓ sÏ biÕn mÊt khái tr¸i
®Êt. VÝ dô: than ®¸, ®¸ v«i, c¸t, dÇu má, kim lo¹i...
• Tuy nhiªn, ranh giíi gi÷a tµi nguyªn t¸i sinh vµ kh«ng t¸i sinh lµ rÊt
mong manh. Kh¸i niÖm nµy phô thuéc vµo sù øng xö cña con ngêi
víi thiªn nhiªn. NÕu kh«ng sö dông hîp lý, tµi nguyªn t¸i sinh sÏ trë
thµnh tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh. VÝ dô: nguån c¸, t«m trªn biÓn lµ
tµi nguyªn t¸i sinh, nhng nÕu khai th¸c kh«ng hîp lý th× nã sÏ c¹n
kiÖt dÇn vµ trë thµnh tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh.
2. VÞnh H¹ Long lµ n¬i cã nguån tµi nguyªn phong phó
a. Nguån tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh:
§¸ v«i: Khu vùc VÞnh H¹ Long ®¹t tr÷ lîng khæng lå vÒ ®¸ v«i. ViÖc b¶o
tån khu di s¶n còng cã nghÜa lµ lu gi÷ ®Ó dµnh mét nguån tµi nguyªn vËt
liÖu Cacbonat khæng lå.
C¸c líp ®Êt Silic ®en, cøng: cã gi¸ trÞ lµm vËt liÖu mü nghÖ. BÓ than
Hßn Gai n»m trªn bê VÞnh H¹ Long tr÷ lîng ®¹t 3 tØ tÊn.
TrÇm tÝch: gåm than vµ c¸t, bét, sÐt… Tr÷ lîng than Qu¶ng Ninh lín, cã
chÊt lîng tèt, nhiÖt lîng cao. Ven VÞnh H¹ Long cã mét tr÷ lîng lín vËt liÖu
sÐt lµm g¹ch ngãi... GÇn ®©y, c¸c nhµ khoa häc ®· ph¸t hiÖn vÒ kh¶
n¨ng dÇu khÝ ë vïng ven biÓn bê §«ng B¾c.
b. Nguån tµi nguyªn t¸i sinh, gåm:
C¸c hÖ sinh th¸i (HST) nhiÖt ®íi ®iÓn h×nh nh HST san h«, HST rõng
ma nhiÖt ®íi, HST vïng triÒu, HST cá biÓn, HST rõng ngËp mÆn...víi tÝnh
®a d¹ng sinh häc cao (VÝ dô: 113 loµi gi¸p x¸c, 196 loµi c¸ biÓn, 321 loµi
th©n mÒm, 170 loµi san h«, 1044 loµi thùc vËt trªn c¹n...) cã nhiÒu loµi
quý hiÕm nh: sß huyÕt, s¸ sïng, trai ngäc, chß ®·i, l¸t hoa...
N¨ng lîng biÓn: thuû triÒu, sãng, giã, nhiÖt ®é…
TÊt c¶ nh÷ng nguån tµi nguyªn nµy sÏ phôc vô tÝch cùc cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ vµ du lÞch nÕu chóng ta khai th¸c hîp lý.
VËy chóng ta ph¶i khai th¸c nh thÕ nµo lµ hîp lý? Chóng ta ph¶i
khai th¸c tµi nguyªn sao cho kh«ng ¶nh hëng ®Õn lîi Ých nh÷ng thÕ hÖ
sau.
Víi nguån tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh: Ph¶i khai th¸c vµ sö dông hÕt søc
tiÕt kiÖm vµ hîp lý.
Víi nguån tµi nguyªn t¸i sinh: Ph¶i khai th¸c vµ sö dông trong kh¶ n¨ng
t¸i sinh. VÝ dô: nÕu muèn khai th¸c vµ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn h¶i
s¶n th× khi khai th¸c chóng ta ph¶i gi÷ g×n m«i trêng sèng cña chóng,
kh«ng khai th¸c c¸ bÐ, c¸ trong mïa sinh s¶n, kh«ng sö dông nh÷ng biÖn
ph¸p ®¸nh b¾t huû diÖt...
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 27
1. ThÕ nµo lµ tµi nguyªn t¸i sinh vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh? Cho vÝ
dô vÒ c¸c lo¹i tµi nguyªn nµy ë H¹ Long.
2. Chóng ta cÇn lµm g× ®Ó sö dông hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn
cña VÞnh H¹ Long?
3. C¸c nguån lîi trªn Tr¸i ®Êt cã ph¶i chØ ®Ó phôc vô riªng cho con ng-
êi kh«ng? (Nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phôc vô cho tÊt c¶ c¸c sinh
vËt trªn Tr¸i ®Êt, chø kh«ng chØ riªng cho con ngêi, chóng ta cÇn
sèng hµi hoµ víi thiªn nhiªn).
2. Ho¹t ®éng:
Nghiªn cøu vµ th¶o luËn.
G/v yªu cÇu h/s ®øng quanh mét vßi níc. §Ó mét chiÕc x« (hoÆc chËu)
díi vßi níc. Yªu cÇu mét h/s cÇm ®ång hå ®o thêi gian, mét h/s kh¸c cÇm
mét èng nghiÖm cã v¹ch chia ®é ®Ó ®o ®îc thÓ tÝch níc. Më vßi níc sao
cho níc chØ ch¶y tõng giät, tõng giät. Sau khi vßi níc ch¶y, cÇm èng
nghiÖm høng díi vßi níc trong 1 phót. Tõ lîng níc høng ®îc trong mét phót
®ã, yªu cÇu h/s tÝnh lîng níc ch¶y trong vßng 1 giê, 1 ngµy.
Th¶o luËn: vßi níc chØ nhá tõng giät, nhng lîng níc mÊt ®i rÊt lín vµ cã
hµng tr¨m ngh×n vßi níc nh vËy, do ®ã, ph¶i tiÕt kiÖm níc còng nh nh÷ng
nguån tµi nguyªn. Cho h/s bµn vÒ c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm níc vµ sö dông
tiÕt kiÖm c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c.
4. Bµi tËp vÒ nhµ:
1. KÓ tªn c¸c tµi nguyªn gÇn n¬i em sèng. Con ngêi sö dông nh÷ng tµi
nguyªn ®ã vµo viÖc g×?
2. HiÖn t¹i c¸c nguån tµi nguyªn cña TØnh Qu¶ng Ninh ®· ®îc khai th¸c
hîp lý cha?
28 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
Bµi 3.
Tr¸ch nhiÖm cña Céng ®ång
®èi víi viÖc b¶o tån di s¶n thÕ giíi
1. C«ng t¸c b¶o tån di s¶n vµ sù ra ®êi Ph¬ng tiÖn d¹y häc
cña c«ng íc quèc tÕ vÒ viÖc b¶o tån B¶n C«ng íc vÒ b¶o vÖ di s¶n
c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ thiªn nhiªn thÕ v¨n ho¸ vµ thiªn nhiªn thÕ giíi.
Mét sè v¨n b¶n ph¸p qui cã
giíi. liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n
2. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña häc sinh trong lý, b¶o tån di s¶n VÞnh H¹
Long.
viÖc b¶o tån DSTN thÕ giíi VÞnh H¹
Long.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 29
• C¸c cÊu tróc ®Þa chÊt häc vµ ®Þa lý tù nhiªn vµ c¸c khu vùc cã ranh
giíi ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ n¬i c tró cña c¸c gièng ®éng vËt vµ thùc vËt
cã nguy c¬ bÞ tiªu diÖt, cã gi¸ trÞ quèc tÕ ®Æc biÖt vÒ ph¬ng diÖn
khoa häc hoÆc b¶o tån.
• C¸c c¶nh vËt tù nhiªn hoÆc c¸c khu vùc tù nhiªn cã ranh giíi ®· ®îc
x¸c ®Þnh cô thÓ, cã gi¸ trÞ quèc tÕ ®Æc biÖt vÒ ph¬ng diÖn khoa
häc, b¶o tån hoÆc vÎ ®Ñp thiªn nhiªn.
Theo C«ng íc quèc tÕ vÒ b¶o tån di s¶n tù nhiªn vµ v¨n ho¸, mét khu
vùc ®îc c«ng nhËn lµ Di s¶n thÕ giíi khi nã chøa ®ùng mét hoÆc mét sè
tiªu chuÈn sau:
i. Mang dÊu Ên tiªu biÓu vÒ c¸c giai ®o¹n chÝnh cña lÞch sö tr¸i ®Êt
bao gåm: qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cuéc sèng, ý nghÜa cña qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn ®Þa chÊt nh: ph¸t triÓn ®Þa h×nh, hoÆc ý nghÜa vÒ
®Þa chÊt häc vµ ®Þa v¨n häc tiªu biÓu.
ii. Mang dÊu Ên tiªu biÓu vÒ sù h×nh thµnh sinh th¸i, ®a d¹ng sinh
häc qua c¸c qu¸ tr×nh x©m thùc vµ ph¸t triÓn lôc ®Þa, níc ngät,
bê biÓn hÖ sinh th¸i biÓn vµ quÇn thÓ ®éng thùc vËt.
iii. Cã c¶nh quan ®Ñp, ®Æc s¾c ®éc ®¸o, mang gi¸ trÞ thÈm mü cao.
iv. Lµ n¬i c tró tù nhiªn, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, lu tr÷ c¸c loµi
®éng thùc vËt ®éc ®¸o, quÝ hiÕm, cã gi¸ trÞ ngo¹i h¹ng vÒ mÆt
khoa häc vµ b¶o tån.
ViÖc b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ thiªn nhiªn lµ mét trong nh÷ng ho¹t
®éng g¾n liÒn víi viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc, t¹o dùng sù
ph¸t triÓn cña t¬ng lai cña mçi d©n téc tõ nh÷ng mèi liªn kÕt ®Æc thï
cña qu¸ khø vµ hiÖn t¹i.
Tuy nhiªn c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ thiªn nhiªn thêng xuyªn ®øng tríc
nh÷ng nguy c¬ bÞ huû ho¹i do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn vµ con ngêi: b·o
lôt, ®éng ®Êt, nói löa, ma nhiÒu, sù ph¸ huû cña c¸c loµi ®éng thùc vËt…
C¸c hµnh ®éng v« ý thøc vµ thiÕu hiÓu biÕt cña con ngêi, ®Æc biÖt lµ
chiÕn tranh vµ nh÷ng mÆt tr¸i cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp thÕ giíi
®· vµ ®ang lµm « nhiÔm m«i trêng, ®« thÞ ho¸ vµ ph¸t triÓn du lÞch
thiÕu sù kiÓm so¸t… lµ nh÷ng nguy c¬ mang tÝnh toµn cÇu vµ dÉn ®Õn
nh÷ng hËu qu¶ kh«n lêng ®e do¹ sù tån vong cña kh«ng Ýt c¸c khu di s¶n
cña c¸c quèc gia, d©n téc.
N¨m 1972, “C«ng íc vÒ viÖc b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ thiªn nhiªn
thÕ giíi” do UNESCO ®Ò xíng vµ khëi th¶o chÝnh thøc cã hiÖu lùc. Sù ra
®êi cña C«ng íc xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho r»ng, viÖc b¶o vÖ c¸c di s¶n
kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi quèc gia mµ lµ nghÜa vô chung cña
toµn thÓ nh©n lo¹i.
TÝnh ®Õn ngµy 24/1/2001, trªn thÕ giíi ®· cã 162 níc chÝnh thøc phª
chuÈn tham gia C«ng íc vµ ®· cã 690 Di s¶n thÕ giíi trªn l·nh thæ 130
quèc gia thµnh viªn bao gåm 529 di s¶n v¨n ho¸, 138 di s¶n thiªn nhiªn vµ
30 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
22 di s¶n hçn hîp v¨n ho¸ thiªn nhiªn. V× nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc vµ môc
tiªu b¶o vÖ c¸c di s¶n cho c¸c thÕ hÖ tiÕp nèi vµ giíi thiÖu víi céng ®ång
quèc tÕ nh÷ng tµi s¶n v« gi¸ cña ®Êt níc, vµo n¨m 1987 ViÖt Nam ®·
chÝnh thøc tham gia C«ng íc vµ ®Õn nay ViÖt Nam ®· cã 4 Di s¶n thÕ giíi
trong ®ã cã 3 di s¶n v¨n ho¸ lµ quÇn thÓ di tÝch cè ®« HuÕ, Th¸nh ®Þa
Mü S¬n, Phè cæ Héi An vµ 1 di s¶n thiªn nhiªn lµ VÞnh H¹ Long.
Ngµy nay, c¶ thÕ giíi ®· biÕt ®Õn di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹
Long víi c¶nh quan tuyÖt mü, gi¸ trÞ khoa häc ®Þa chÊt ®éc nhÊt v« nhÞ
trªn thÕ giíi. Nhng VÞnh H¹ Long còng ®ang chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp tõ
c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn cña con ngêi: ®« thÞ ho¸, du lÞch, giao th«ng,
c¶ng biÓn, khai th¸c vµ nu«i trång h¶i s¶n… Nh÷ng tiÒm n¨ng ®a d¹ng
cña H¹ Long t¹o nªn nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ cho ®Þa ph¬ng, mÆt
kh¸c còng ®Æt ra nh÷ng m©u thuÉn vµ th¸ch thøc ngµy cµng kh¾c
nghiÖt cho sù nghiÖp b¶o tån Di s¶n.
2. Tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång trong viÖc b¶o tån di s¶n thiªn
nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long
a. Céng ®ång d©n c khu vùc H¹ Long
Hai céng ®ång c d©n ¶nh hëng lín nhÊt ®Õn khu di s¶n chÝnh lµ céng
®ång c d©n ®ang sinh sèng ven bê VÞnh H¹ Long (bao gåm d©n c ë
thµnh phè H¹ Long, thÞ x· CÈm Ph¶, huyÖn ®¶o V©n §ån) vµ céng ®ång
d©n c ë c¸c lµng chµi trªn VÞnh. Hä chÝnh lµ chñ nh©n cña Di s¶n VÞnh
H¹ Long, v× h¬n ai hÕt, hä lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp sinh sèng c tró vµ t¸c
®éng thêng xuyªn tíi di s¶n.
ChÝnh v× thÕ, tr×nh ®é nhËn thøc cña hä vÒ khu vùc m×nh ®ang
sèng lµ mét ®iÒu hÕt søc quan träng. Khi céng ®ång c d©n khu vùc VÞnh
H¹ Long ®îc t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp cËn, tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng b¶o tån
di s¶n, n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ sÏ thay ®æi nÕp sèng cò l¹c hËu,
thiÕt lËp mét nÕp sèng míi tiÕn bé – nÕp sèng hoµ nhËp víi m«i trêng, v×
sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña khu vùc vµ v× lîi Ých l©u dµi cho c¸c
thÕ hÖ mai sau.
ViÖc b¶o tån, gi÷ g×n
vµ ph¸t huy gi¸ trÞ Di s¶n
thÕ giíi VÞnh H¹ Long tríc
hÕt thuéc vÒ nh÷ng chñ
nh©n cña di s¶n, bªn c¹nh
®ã cßn lµ tr¸ch nhiÖm
cña tÊt c¶ nh÷ng ai yªu
mÕn, quan t©m vµ ®Õn
víi H¹ Long cho dï hä thuéc
mµu da, quèc tÞch hoÆc
ph¬ng trêi nµo tíi.
b. Tr¸ch nhiÖm cña
céng ®ång
(Nguån: Halongnet)
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 31
VÞnh H¹ Long lµ m«i trêng ®éc ®¸o vµ dÔ bÞ tæn th¬ng bëi chÝnh
c¸ch øng xö cña chóng ta. X©y dùng lèi øng xö cã v¨n ho¸ trong khai th¸c
Di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long trong céng ®ång c d©n khu vùc H¹ Long lµ
mét viÖc lµm l©u dµi vµ hÕt søc quan träng trong sù nghiÖp b¶o tån di
s¶n. Mçi ngêi cã thÓ tuyªn truyÒn gi¸o dôc thêng xuyªn trong céng ®ång
t¹o ra lèi sèng cã v¨n ho¸, kh«ng v× c¸i lîi tríc m¾t mµ huû ho¹i di s¶n.
o Kh«ng x©m ph¹m ®Õn m«i trêng c¶nh quan thiªn nhiªn VÞnh H¹
Long.
o Kh«ng khai th¸c nguån thuû h¶i s¶n bõa b·i, dïng c¸c biÖn ph¸p
®¸nh b¾t huû diÖt, dïng líi m¾t nhá, dïng chÊt ®éc…
o Kh«ng ®æ chÊt th¶i ra VÞnh H¹ Long (chÊt th¶i, níc th¶i, khÝ
th¶i).
o Kh«ng ®Ëp ph¸ nhò ®¸, chÆt c©y, lÊy c©y c¶nh, lµm mÊt ®i
c¶nh quan cña c¸c ®¶o, hang ®éng trªn VÞnh H¹ Long.
o Kh«ng x©y dùng nhµ ë, mé chÝ t¹i c¸c hang ®éng, ®¶o nói trong
khu vùc di s¶n.
o Khi ph¸t hiÖn thÊy nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ… cã hµnh vi
vi ph¹m ph¶i ng¨n chÆn vµ b¸o ngay cho c¬ quan chøc n¨ng biÕt
®Ó xö lý. H·y t«n träng di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long
b»ng nh÷ng hµnh ®éng b¶o vÖ thiÕt thùc nhÊt.
§èi víi c d©n ®ang sinh sèng ë c¸c lµng chµi trªn VÞnh H¹ Long – nh÷ng
ngêi tiÕp xóc vµ khai th¸c trùc tiÕp ®èi víi m«i trêng VÞnh H¹ Long, cÇn
ph¶i:
• Mçi ngêi cÇn ph¶i häc hái, tõng bíc nhËn thøc n©ng cao hiÓu biÕt
vÒ Di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long.
• Mçi gia ®×nh ph¶i cã thïng r¸c, tËp trung r¸c th¶i, thµnh lËp nh÷ng
tæ thu gom r¸c ë mçi khu vùc lµng chµi.
• TiÕp tôc x©y dùng líp häc (c¶ líp xo¸ mï) trªn c¸c lµng chµi.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 33
- §Þa bµn c tró cña nhãm? C¸ch VÞnh H¹ Long bao xa?
- VÞnh H¹ Long chÞu t¸c ®éng nh thÕ nµo tõ c¸c ho¹t ®éng cña c d©n
trªn ®Þa bµn ®ã?
- Nh÷ng ho¹t ®éng hiÖn nay cña nhãm c d©n trªn ®Þa bµn m×nh ®ang
tham gia b¶o tån di s¶n VÞnh H¹ Long? Nh÷ng ho¹t ®éng ®ã ®· ®óng
híng cha, v× sao?
- H·y lËp mét kÕ ho¹ch cho nh÷ng danh môc c«ng viÖc ®Ó c d©n ®Þa
bµn ®ã cã thÓ tham gia sù nghiÖp b¶o tån di s¶n mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ nhÊt.
34 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
ch¬ng 3:
nh÷ng ®Þnh híng b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ
VÞnh H¹ Long
Bµi 1.
C¬ quan qu¶n lý VÞnh H¹ Long
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 35
4) Chñ tr× phèi hîp víi c¸c ngµnh c«ng an, giao th«ng vËn t¶i, c¸c ®¬n
vÞ khèi kinh tÕ c¶ng, khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i trêng, x©y dùng,
thuû s¶n, n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, kiÓm l©m, c¸c ®¬n
vÞ thuéc ngµnh than vµ UBND c¸c huyÖn V©n §ån, Yªn Hng, thÞ x·
CÈm Ph¶, thµnh phè H¹ Long x©y dùng ph¬ng ¸n, quy ®Þnh vµ
gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, c¸c ph¬ng tiÖn ®i l¹i trªn vÞnh H¹ Long nh»m b¶o vÖ c¶nh
quan, m«i trêng vµ trËt tù trÞ an trªn VÞnh H¹ Long.
5) Tuyªn truyÒn réng r·i nh÷ng gi¸ trÞ tù nhiªn vµ nh©n v¨n cña VÞnh
H¹ Long, nh÷ng quy ®Þnh b¶o vÖ, kÕ ho¹ch, chñ tr¬ng, biÖn ph¸p
qu¶n lý, b¶o tån, khai th¸c vÞnh H¹ Long. Cã h×nh thøc, biÖn ph¸p
phï hîp, gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång d©n c, n©ng
cao ý thøc tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ Di s¶n vÞnh H¹ Long.
6) Tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c ngµnh Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng tiÕn
hµnh nh÷ng ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vÒ vÞnh H¹ Long, lËp
hå s¬ khoa häc vÒ hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ tù nhiªn vµ nh©n v¨n cña
vÞnh H¹ Long, lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh, kÕ
ho¹ch, biÖn ph¸p qu¶n lý, b¶o tån, khai th¸c l©u dµi vÞnh H¹ Long,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc t×m hiÓu vÒ vÞnh H¹ Long.
7) Tæ chøc b¶o vÖ, thu phÝ, qu¶n lý vµ cã kÕ ho¹ch sö dông phÝ tham
quan vÞnh H¹ Long mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®óng ph¸p luËt.
8) Tæ chøc c¸c dÞch vô vµ tham gia ho¹t ®éng vËn chuyÓn kh¸ch du
lÞch trªn vÞnh H¹ Long vµ c¸c ho¹t ®éng giíi thiÖu, híng dÉn cho
kh¸ch tham quan vÞnh H¹ Long.
9) Tham gia thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cã liªn
quan vµ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn vÞnh H¹ Long.
10)Tæ chøc lùc lîng vµ trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng b¶o
tån m«i trêng níc, b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc vµ c¶nh quan vÞnh H¹
Long.
11)TiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, më réng vµ t¨ng cêng ¶nh hëng
cña VÞnh H¹ Long; tõng bíc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, tr×nh ®é
chuyªn m«n cña c¸n bé CNV; thu hót sù quan t©m ®Çu t cña c¸c tæ
chøc quèc tÕ vµ ngêi níc ngoµi ®èi víi khu Di s¶n, thu hót ®«ng
®¶o du kh¸ch quèc tÕ tham quan vÞnh H¹ Long
2. C¸c c¬ quan phèi hîp
Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long lµ c¬ quan trùc thuéc UBND tØnh Qu¶ng
Ninh, chÞu sù qu¶n lý, chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cña Bé v¨n ho¸
th«ng tin vµ Uû ban quèc gia UNESCO cña ViÖt Nam. §ång thêi Ban cßn cã
tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi c¸c c¬ quan h÷u quan kh¸c trong c¸c lÜnh vùc nh
sau:
• UBND thµnh phè H¹ Long, UBND thÞ x· CÈm Ph¶, UBND V©n §ån: §ång
phèi hîp trong c«ng t¸c qu¶n lý VÞnh H¹ Long theo l·nh thæ hµnh chÝnh.
36 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
• C¶nh s¸t Giao th«ng ®êng thuû: Phèi hîp ®¶m b¶o an ninh, an toµn giao
th«ng ®êng thuû trªn vÞnh H¹ Long.
• Së Du lÞch: Cïng phèi hîp víi Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long ®Ó qu¶n lý vµ
thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng du lÞch.
• Së V¨n ho¸ – Th«ng tin: Phèi hîp ®Ó nghiªn cøu, tuyªn truyÒn, ph¸t huy
nh÷ng gi¸ trÞ cña Di s¶n vÞnh H¹ Long.
• Së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng: Phèi hîp víi Ban qu¶n lý VÞnh H¹
Long thêng xuyªn gi¸m s¸t, kiÓm so¸t m«i trêng vÞnh H¹ Long, lËp b¸o c¸o
hiÖn tr¹ng m«i trêng, ®ång thêi lËp kÕ ho¹ch b¶o vÖ, t«n t¹o vÞnh H¹
Long, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n ho¸ cña vÞnh H¹ Long.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 37
Bµi 2.
®Þnh híng b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ VÞnh H¹ Long
“ViÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ di s¶n thiªn nhiªn lµ
mét trong nh÷ng ho¹t ®éng g¾n liÒn víi viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t huy b¶n
s¾c d©n téc – t¹o dùng sù ph¸t triÓn cña t¬ng lai, cña mçi d©n téc tõ
nh÷ng mèi liªn kÕt ®Æc thï cña qu¸ khø vµ hiÖn t¹i”
(Gs – Ts. Lu TrÇn Tiªu, Thø trëng Bé v¨n ho¸ – th«ng tin, Phã Chñ tÞch
Uû ban UNESCO ViÖt Nam)
38 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
kh«ng ngõng häc tËp n©ng cao tr×nh ®é tri thøc ®Ó gi÷ g×n vµ ph¸t
huy nh÷ng gi¸ trÞ cña Di s¶n VÞnh H¹ Long cho mu«n ®êi sau.
2. Ph¸t huy gi¸ trÞ, tiÒm n¨ng di s¶n VÞnh H¹ Long trªn quan
®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng
Kh¸i niÖm: Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ viÖc ph¸t triÓn ®¸p øng ®îc nhu
cÇu cña c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm ph¬ng h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p
øng nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ t¬ng lai.
§Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a b¶o tån vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta
cÇn ¸p dông ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nghÜa lµ, mét mÆt ®Èy m¹nh ph¸t
triÓn kinh tÕ khu vùc nhng ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn ®ã
kh«ng t¸c ®éng xÊu ®Õn c¶nh quan vµ m«i trêng, ®Õn sù nguyªn tr¹ng
cña vÞnh H¹ Long. Vµ còng cã nghÜa, chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ
song song víi viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ cña VÞnh H¹ Long, v× kinh
tÕ cµng ph¸t triÓn th× cµng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó b¶o tån vµ gi÷
g×n Di s¶n.
Víi VÞnh H¹ Long, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ph¶i ®îc triÓn khai b»ng nh÷ng
®Þnh híng nh sau:
i. BÒn v÷ng vÒ mÆt m«i trêng tù nhiªn: C¸c hÖ sinh th¸i, c¸c hÖ
thèng c¶nh quan cña VÞnh nh ®¶o, hang ®éng – ph¶i ®îc b¶o
tån nguyªn tr¹ng.
ii. BÒn v÷ng vÒ mÆt ph¸t triÓn kinh tÕ: §¹t ®îc môc tiªu t¨ng trëng
kinh tÕ nhng ®ång thêi kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng m«i tr-
êng tù nhiªn.
iii. BÒn v÷ng vÒ mÆt v¨n ho¸ – x· héi: Ph¸t triÓn ®ång thêi b¶o lu ®-
îc truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc.
3. B¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ cña VÞnh H¹ Long theo nguyªn t¾c
bÒn v÷ng
Céng ®ång bao gåm tÊt c¶ c d©n sinh sèng ven bê VÞnh, trªn c¸c ®¶o,
lµng chµi vµ c¸c khu vùc kh¸c, bªn c¹nh ®ã kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn
kh¸ch du lÞch, ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o tån di s¶n. Cô thÓ:
i. §Ó b¶o tån VÞnh H¹ Long cho mu«n ®êi sau, viÖc khai th¸c ph¸t
huy gi¸ trÞ cña Di s¶n ph¶i ®i ®«i víi viÖc gieo trång båi bæ vµ
t¸i t¹o l¹i nguån tµi nguyªn mµ thiªn nhiªn ®· u ®·i.
ii. B¶o tån nguyªn tr¹ng hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ hÖ thèng c¸c ®¶o,
hang ®éng – nh÷ng yÕu tè chÝnh cÊu thµnh nªn di s¶n.
iii. Ng¨n chÆn vµ lo¹i bá c¸c t¸c nh©n g©y ¶nh hëng ®Õn di s¶n:
(chÊt th¶i, níc th¶i, x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh trªn khu vùc di
s¶n…).
iv. Tham gia tÝch cùc c¸c ho¹t ®éng thiÕt thùc nh»m b¶o tån di
s¶n: trång rõng, n©ng cao nhËn thøc vÒ di s¶n, gi÷ g×n nh÷ng
b¶n s¾c v¨n ho¸ truyÒn thèng cña lµng chµi vµ c¸c d©n téc
trong tØnh.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 39
v. Tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt trong lÜnh vùc b¶o tån VÞnh
H¹ Long.
vi. H/s ph¶i lµ lùc lîng tÝch cùc häc hái n©ng cao hiÓu biÕt vÒ di
s¶n, tuyªn truyÒn cho nh÷ng ngêi xung quanh cïng cã tr¸ch
nhiÖm nh m×nh.
40 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long vµ Trung t©m dù b¸o KTTV Qu¶ng Ninh,
2000. §Æc ®iÓm khÝ tîng h¶i v¨n VÞnh H¹ Long.
2. Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long, 1998. Mét sè v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan
®Õn c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o tån khu di s¶n VÞnh H¹ Long.
3. Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long, 2000. H¹ Long - Nh÷ng lêi ®¸nh gi¸ vµ ngîi
ca.
4. Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long, 2000. Thùc vËt tù nhiªn ë VÞnh H¹ Long.
5. Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long, 2001. H¹ Long lÞch sö.
6. Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long, 2001. VÞnh H¹ Long – Di s¶n thiªn nhiªn thÕ
giíi.
7. Bé GD§T – Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp quèc (UNDP) & DANIDA,
2001. ThiÕt kÕ mÉu mét sè m«-®un GDMT ë trêng phæ th«ng.
8. Center for Environmental Education, India, 1996. Joy of learning -
Handbook of Environmental Education Activities. Vol. I Standards 3 to
5 and Vol. II Standards 6 to 8.
9. Center for Environmental Education, India, 1997. Green Games.
10. Center for Environmental Education, India, 1996. Oceans Omnibus.
11. Ch¬ng tr×nh GDMT Na Hang – Ba BÓ, Dù ¸n PARC, 2001. Tµi liÖu híng
dÉn gi¶ng d¹y m«n GDMT líp 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
12. Ch¬ng tr×nh GDMT t¹i Vên quèc gia B¹ch M·, Ph©n héi c¸c vên quèc
gia vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam vµ Héi liªn hiÖp c¸c Vên thiªn
nhiªn vïng Nord-Pas de Calais, Ph¸p. S¸ch híng dÉn sö dông poster:
C©y lµ b¹n cña chóng ta.
13. Ch¬ng tr×nh GDMT t¹i Vên quèc gia B¹ch M·, Quü quèc tÕ vÒ B¶o vÖ
thiªn nhiªn, 2000. C©u l¹c bé Xanh, Tµi liÖu dµnh cho gi¸o viªn.
14. Ch¬ng tr×nh GDMT tæng hîp Sa Pa, Tæ chøc Frontier, 2001. Tµi liÖu h-
íng dÉn gi¶ng d¹y m«n GDMT líp 1, 2, 3, 4, 5.
15. Côc thèng kª tØnh Qu¶ng Ninh, 2000. Niªn gi¸m thèng kª tØnh Qu¶ng
Ninh 1999.
16. Dù ¸n b¶o tån t¹i Vên quèc gia Cóc Ph¬ng, Tæ chøc b¶o tån ®éng thùc
vËt quèc tÕ (FFI), 1998. S¸ch híng dÉn dµnh cho trêng häc - C©u l¹c bé
b¶o tån.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 41
17. Dù ¸n N©ng cao nhËn thøc B¶o tån Phong Nha – KÎ Bµng, Tæ chøc b¶o
tån ®éng thùc vËt quèc tÕ (FFI), 2002. Gi¸o tr×nh híng dÉn gi¶ng d¹y
dµnh cho tiÓu häc vµ phæ th«ng c¬ së.
18. Dù ¸n n©ng cao nhËn thøc t¹i Vên quèc gia C¸t Bµ, Tæ chøc b¶o tån
®éng thùc vËt quèc tÕ (FFI), 2001. C¸c bµi gi¶ng n©ng cao nhËn thøc
dµnh cho tiÓu häc vµ phæ th«ng c¬ së.
19. Dù ¸n n©ng cao nhËn thøc t¹i Vên quèc gia C¸t Bµ, Tæ chøc b¶o tån
®éng thùc vËt quèc tÕ (FFI), 2001. Tµi liÖu tËp huÊn cho c¸n bé §oµn
triÓn khai sinh ho¹t C©u l¹c bé b¶o tån thiªn nhiªn C¸t Bµ trong dÞp hÌ.
20. Dù ¸n N©ng cao nhËn thøc vÒ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn biÓn cho
nh©n d©n hai x· Ninh V©n, Ninh Phíc, huyÖn Ninh Hoµ, tØnh Kh¸nh
Hoµ, Quü quèc tÕ vÒ B¶o vÖ thiªn nhiªn, 2000. TÇm quan träng cña
r¹n san h«.
21. §¹i häc Khoa häc vµ C«ng nghÖ Hång K«ng, Côc KiÓm l©m vµ Quü
quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn, 1998. B¶o tån ®a d¹ng sinh häc vïng
ven biÓn ViÖt Nam.
22. §Ò ¸n “Gi¸o dôc m«i trêng Së thó Sµi Gßn”. Gi¸o dôc m«i trêng.
23. Hµ H÷u Nga vµ NguyÔn V¨n H¶o, 2000. H¹ Long thêi tiÒn sö.
24. Héi b¶o vÖ m«i trêng biÓn H¶i Phßng (c¬ quan b¶o trî: Ph©n viÖn h¶i
d¬ng häc H¶i Phßng), 2001. B¶o tån tù nhiªn vµ ®a d¹ng sinh häc vïng
VÞnh H¹ Long - C¸t Bµ víi sù tham gia cña céng ®ång.
25. International Institute of Rural Reconstruction, Philippines, 1998.
Participatory methods in community-based coastal resource
management.
26. Magic Eyes Chao Phraya Barge Program, 2001. Lesson/Activity
Planning & Approach
27. Nguyªn Ngäc, 2002. H¹ Long – §¸ vµ Níc.
28. Nhµ xuÊt b¶n v¨n häc Hµ Néi, 1997. H¹ Long th¬.
29. Peace Corps. Environmental Education in the Schools: Creating a
Program that works!
30. Ph©n viÖn H¶i d¬ng häc H¶i Phßng, Keidanren Nature Conservation
Fund (KNCF) Japan, 2001. Bµi gi¶ng cho céng ®ång v¨n ho¸ thÊp vïng
ven biÓn.
31. Project WILD. Project Wild, K-12 Activity Guide.
32. The Watercourse and Western Regional Environmental Education
Council (WREEC). Project WET Curriculum and Activity Guide.
33. Tæ chøc Gi¸o dôc thiªn nhiªn ViÖt Nam, 2001 – 2002. Tñ s¸ch phæ
biÕn kiÕn thøc gi¸o dôc m«i trêng cho thiÕu nhi: Rõng xanh – Sù sèng
quanh ta.
42 Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh
H¹ Long
34. TrÇn §øc Th¹nh vµ Ban qu¶n lý VÞnh H¹ Long, 1999. LÞch sö ®Þa chÊt
VÞnh H¹ Long.
35. Trung t©m nghiªn cøu hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn, §¹i häc quèc gia
Hµ Néi, 1995. Rõng ngËp mÆn dÔ trång mµ nhiÒu lîi.
36. Trung t©m nghiªn cøu hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn, §¹i häc quèc gia
Hµ Néi, 1995. Rõng ngËp mÆn cña chóng ta.
37. UBND tØnh Qu¶ng Ninh – Bé v¨n ho¸ th«ng tin vµ Uû ban quèc gia
UNESCO cña ViÖt Nam, 2000. Héi th¶o VÞnh H¹ Long 5 n¨m di s¶n thÕ
giíi.
38. Uû ban quèc gia UNESCO cña ViÖt Nam, 2001. Di s¶n thÕ giíi n»m
trong tay thÕ hÖ trÎ.
Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long 43