[Phuïc hoài1-7-2004]

CAÂU CHUYEÄN QUEÂ HÖÔNG

------------------
Truyeän kyù
Leâ Quang Khaùnh
Buoåi saùng,
Chuyeán taàu xuoâi töø Laøo Cai veà Haø Noäi chuyeån baùnh
vaøo luùc boùng ñeâm ñaõ nhaït daàn. Trong khoâng khí eâm ñeàm,
thanh khieát cuûa ban mai, moãi khi tieáng coøi taàu vang leân baùo
hieäu ñeán ga, nghe naùo nöùc laï thöôøng.

Rung ñoäng theo nhòp ñieäu hoái haû cuûa con taàu lao nhanh
treân ñöôøng veà nhaø, trong loøng Sôn daâng leân nieàm vui khi nhìn
qua cöûa soå cuûa con taàu, thaáy boùng daùng queâ höông mình
hieän daàn ra tröôùc maét, trong aùnh naéng vaøng long lanh troâng
caøng röïc rôõ .

Nôi ñaây laø moät daûi ñaát phuø sa naèm beân caïnh soâng
Hoàng Haø, quanh naêm daït daøo soùng nöôùc. Coù nhöõng con
ñöôøng laøng quen thuoäc luùc aån, luùc hieän döôùi voøm caây xanh
nguùt ngaøn. Ñaây ñoù thaáp thoaùng nhöõng maùi nhaø tranh xinh
xaén, neùp mình trong caùc vöôøn caây aên quaû. Treân maûnh ñaát
naøy boán muøa ñeàu naëng tróu hoa thôm, traùi ngoït. Khi cuoái muøa
xuaân, ngaøy Hoäi cuûa muoân hoa qua ñi, laø luùc nhöõng traùi döùa
vaøng soäm môû maét ñoùn aùnh naéng heø tôùi; Traùi vaûi sai tróu
tròt, vít cong caønh laù ñung ñöa tröôùc gioù, ñoû röïc nhö nhöõng
boùng ñeøn trong ñeâm Hoäi hoa ñaêng. Chuùng ñua nhau cuøng vôùi
nhaõn, mít, maän, mô, oåi, na, muoãm, taùo...uoáng troïn caû muøa
naéng löûa ñeå taïo neân caùc cung baäc cuûa muøi vò chua, ngoït
khaùc nhau. Khi muøa thu ñeán laïi coù böôûi, hoàng, chuoái, mía hôùn
hôû ñoùn tieáp moïi ngöôøi ngay töø phuùt gaëp gôõ ban ñaàu. Ñeán
luùc nhöõng caùnh nhaïn mang gioù heo may töø phöông Baéc trôû
veà, laïi coù cam, quít öûng hoàng ñoâi maù, theïn thuøng ñöôïc gaëp
laïi ngöôøi thöông.
*
* *
Ñang maûi meâ ngaém caûnh queâ höông ñeán luùc con taàu
vaøo ga döøng haún, Sôn môùi söïc tænh ñöùng daäy laáy ñoà ñaïc
chuaån bò xuoáng. Boãng sau löng Sôn thaáy coù tieáng ngöôøi ñaøn
oâng hoûi: -Ñeán ga Phoá Lu roài, phaûi khoâng anh ?.
- Vaâng, ñaây laø ga Phoá Lu baùc aï ! Luùc quay maët nhìn laïi,
anh baét gaëp neùt maët quen thuoäc cuûa moät ngöôøi ñöùng tuoåi,
maëc boä quaàn aùo coâng nhaân maàu xanh. Treân ñoâi moâi ngöôøi
aáy nôû nuï cöôøi raát töôi, vôùi aùnh maét nhö muoán noùi : “Anh coù
nhaän ra toâi laø ai khoâng?“. Trong oùc Sôn chôït nhôù tôùi hình aûnh
cuûa moät ngöôøi baïn ñaõ bieát nhau töø sau ngaøy giaûi phoùng ñoàn
Phoá Lu bò giaëc Phaùp chieám ñoùng hoài ñaàu naêm 1950.

- A, anh Quaân! Sôn reo leân vui söôùng. Ngaém neùt maët
baïn, Sôn nhaän xeùt: -Troâng anh baây giôø thay ñoåi nhieàu quaù,
1
neân toâi khoâng nhaän ra ngay ñöôïc. Tranh thuû taàu coøn döøng
baùnh ôû ga ñeå laáy nöôùc, Quaân keå qua cho baïn bieát: -Mình leân
thaêm ñöùa con trai caû ñang laøm vieäc ôû moû apatit Cam Ñöôøng, vì
môùi nhaän ñöôïc tin chaùu truùng tuyeån nghóa vuï quaân söï ñôït
naøy, caàn ñoäng vieân cho noù yeân taâm leân ñöôøng, hoâm nay
môùi veà ñöôïc. Hieän nay toâi ñaõ chuyeån nghaønh sang laøm vieäc
taïi nhaø maùy xe löûa Gia Laâm, coøn cuï theå ra sao thì khoâng kòp
keå heát ñöôïc.

Sôn vui veû môøi baïn xuoáng nhaø mình chôi, nhaân tieän
thaêm laïi chieán tröôøng xöa. Thaáy Quaân toû veû chaàn chöø, Sôn
voäi giuïc baïn: - Ñoà ñaïc anh ñeå ñaâu, laáy roài cuøng xuoáng ñeå
chuùng ta coøn noùi chuyeän ngaøy xöa chöù! Maáy khi chuùng mình
môùi coù dòp gaëp nhau theá naøy?. Khi theo baïn xuoáng taàu, Quaân
môùi ñeå yù thaáy khoâng khí taáp naäp cuûa haønh khaùch leân,
xuoáng treân saân ga, hoøa laãn tieáng thôû phì phoø cuûa con taàu
môùi uoáng no neâ nöôùc. Böôùc chaân ñi treân maûnh ñaát cuûa
chieán tröôøng xöa mình ñaõ töøng chieán ñaáu, maø loøng anh caûm
thaáy ngôõ ngaøng, xa laï. Caûnh nhaø cöûa ñoå naùt, beân caïnh ñoàn
thuø tan hoang boác chaùy ngaøy tröôùc nay khoâng coøn nöõa,
nhöôøng choã cho phoá xaù ñoâng vui, moïc leân döôùi hai haøng caây
xanh töôi beân ñöôøng ñang toûa boùng maùt xuoáng doøng ngöôøi
xuoâi, ngöôïc.

Quaân boài hoài caûm ñoäng noùi vôùi baïn: -Toâi khoâng nhaän
ra boùng daùng Phoá Lu hoài môùi giaûi phoùng nöõa! Caâu noùi aáy
nhaéc cho Sôn nhôù laïi hình aûnh vui, buoàn cuûa queâ mình vôùi taát
caû veû maët thaân thöông cuûa noù. Treân ñöôøng ñöa baïn veà
thaêm nhaø mình, anh keå veà caûnh thò traán Phoá Lu tröôùc ñaây
vaø ngaøy nay thay ñoåi nhö theá naøo, ñeå giuùp baïn coù theå hình
dung ra daùng voùc cuûa noù ñöôïc troïn veïn hôn. Nhöng caøng nghe,
Quaân caøng thaáy ngôõ ngaøng, vì trong kyù öùc cuûa anh khi leân
ñaùnh ñoàn Phoá Lu, noù laïi coù boä maët khaùc haún so vôùi nhöõng
caùi ñang hieän ra tröôùc maét mình baây giôø. Ñôïi cho Sôn ngöøng
lôøi, roài anh noùi leân nhöõng kyû nieäm cuûa mình ñaõ traûi qua
treân ñaát naøy :

- Rieâng ñoái vôùi toâi, Phoá Lu hoài giaëc Phaùp coøn taïm
chieám laø moät traïi lính lôùn. Tröôùc khi ñôn vò cuûa toâi nhaän
nhieäm vuï leân ñaùnh ñoàn naøy, chuùng ñaõ doàn taát caû nhaø daân
ra ôû ngoaøi vuøng phuï caän, quanh cöù ñieåm quaân Phaùp ñaép
moät böùc töôøng ñaát raát daày, beân ngoaøi coù haøng raøo “loâng
nhím“ vaø heä thoáng giao thoâng haøo bao boïc boán beà. ÔÛ ñaây
quaân ñòch coù moät ñaïi ñoäi lính AÂu-Phi vaø hai ñaïi ñoäi lính doõng,
trôû thaønh moät cöù ñieåm quaân söï khaù kieân coá. Hoài aáy chuùng
toâi leân ñaùnh ñoàn Phoá Lu goàm toaøn lính treû, phaàn ñoâng laø
daân Haø thaønh. Keå töø ngaøy leân chieán tröôøng Vieät Baéc thì
ñaây cuõng laø traän ñaùnh theo chieán thuaät “coâng kieân chieán“
ñaàu tieân, vôùi löïc löôïng moät Trung ñoaøn chieán ñaáu taäp trung,
coù hoûa löïc phaùo binh phoái hôïp...Quyeát taâm xoùa soå baèng

2
ñöôïc caùi choát troïng ñieåm, naèm aùn ngöõ ôû vuøng bieân giôùi
phía Taây Baéc naøy.
Nhöõng kyû nieäm röïc löûa chieán ñaáu cuûa moät thôøi trai
treû loâi cuoán Quaân soáng trôû laïi vôùi nhöõng ngaøy soâi noåi ñaõ
qua. AÙùnh naéng ban mai phaûn chieáu trong maét anh nhö ngoïn
löûa cuûa ñoàn Phoá Lu naêm naøo boác chaùy vaãn coøn ñoù. Nghe
gioïng keå chuyeän cuûa anh moåi luùc caøng say söa hôn:

- Khi ñöôïc leänh tieán leân söôøn ñoài phía taây chieám lónh
traän ñòa ñeå chuaån bò taán coâng, chuùng toâi troâng xuoáng doøng
soâng Hoààng Haø ñang cuoän chaûy veà xuoâi, loøng moïi ngöôøi
boãng caûm thaáy nhôù Haø Noäi da dieát quaù! Nhöng muoán sôùm
ñöôïc trôû laïi thuû ñoâ thaân yeâu cuûa mình, thì ta phaûi ñaïp ñoå
nhöõng trôû ngaïi treân ñöôøng veà, maø caùi ñoàn giaëc ôû Phoá Lu
naøy caàn phaûi tieâu dieät ñaàu tieân.
Raïng saùng ngaøy 8 thaùng 2 naêm 1950, leänh taán coâng
tieâu dieät ñoàn ñòch ôû Phoá Lu baét ñaàu. Luùc ngoài trong chieán
haøo ñôïi leänh xuaát kích, trong toå chieán ñaáu cuûa toâi coù caäu
Linh vaø Tieán laø ba ngöôøi ñoàng höông vôùi nhau. Trong ñoù caäu
Linh laø ngöôøi treû tuoåi nhaát, coù boä raâu quai noùn troâng raát
döõ töôùng vaø haùt hay nhaát so vôùi caùc anh em cuøng trong ñôn
vò. Chaúng theá maø maáy coâ daân coâng ngöôøi Taày ñi tieáp teá cho
boä ñoäi gaëp caäu ta cöù ñöùng neùp beân ñöôøng, chôø cho ñi xa
roài môùi ñaám löng nhau cöôøi ruùc rích vì boä raâu raäm aáy. Môùi
gaëp thì ai cuõng töôûng Linh coù veû khoù gaàn, nhöng thaät ra tính
tình caäu ta hieàn laønh vaø raát vui nhoän. Moãi laàn ñôn vò coù lieân
hoan, anh em cuõng coá loâi baèng ñöôïc caäu ta ra haùt môùi thoâi.
Toâi nhôù baøi haùt “tuû“ cuûa Linh hoài aáy thöôøng ñöôïc yeâu caàu
haùt nhieàu laàn coù ñoaïn :
- “ Boä ñoäi ta ñang caàn lính ñaùnh Taây.”
“ Bao nhieâu coâng vieäc tôù phoù thaùc cho bu maøy.”
“ Roài taïm xa nhaø ra ñi ngay...”

- Toâi khoâng hieåu caäu ta kieám ñaâu ra baøi haùt nghe raát
“teáu“ ñoù! Moãi laàn noù leân haùt coøn keøm theo caû ñieäu boä
minh hoïa, laøm cho ai cuõng phaûi oâm buïng cöôøi vaø queân bôùt
noãi khoù khaên, vaát vaû ôû doïc ñöôøng. Coøn “Tieán söõa“ thì ñöôïc
meänh danh laø “thi só“, vì nom caäu ta treû maêng nhaát trong toå
vaø coù tính nhaùt gaùi. Nhöõng luùc haønh quaân meät nhoïc caàn coù
caâu hoø ñeå ñoäng vieân, laø “Tieán söõa“ ñaùp öùng ñöôïc ngay. Tôø
Bích baùo cuûa ñôn vò leân trang coøn thieáu baøi, chæ moät loaùng
sau caäu aáy ñaõ coù ca dao hoaëc thô ñeå ñoùng goùp kòp thôøi. Toâi
nhôù coù laàn ñôn vò haønh quaân ñöôïc leänh nghæ chaân moät laùt,
“Toå ba ngöôøi“ cuûa chuùng toâi phaân coâng Tieán vaøo nhaø daân
xin nöôùc uoáng. Chaúng may caäu ta gaëp phaûi maáy coâ gaùi tinh
nghòch noùi treâu:
- Aáy cheát! Anh boä ñoäi hoûi nhaàm cöûa roài. Nhaø em coù
phaûi laø “Vieät gian“ ñaâu maø “baùn nöôùc?“. Theá laø “Tieán söõa“
ñoû maët, ñaønh chòu xaùch bi-ñoâng veà khoâng, maëc cho caùc coâ
gaùi goïi theá naøo, caäu ta cuõng khoâng quay laïi nöõa.

3
 Nhöng khi ñaõ böôùc vaøo traän chieán ñaáu, caû hai caäu aáy
laø nhöõng tay gan lyø, duõng caûm nhaát haïng. Trong luùc toâi ñang
mieân man nghó veà nhöõng ngöôøi baïn ñoàng ñoäi thaân thieát
cuøng ngoài trong chieán haøo thì coù leänh hoâ: “Xung phong“! Caû ba
ñöùa chuùng toâi baät daäy cuøng moät luùc, lao vaøo höôùng ñoät
phaù khaåu ñaõ bò coâng binh ta môû toang. Boïn ñòch ôû ñaây ngoan
coá choáng cöï raát quyeát lieät, vì chuùng yû theá coù maùy bay leân
yeåm trôï vaø quaân tieáp vieän töø thò xaõ Laøo Cai keùo veà giuùp
söùc. Sau moät ngaøy ñeâm quaàn nhau vôùi giaëc, quaân ta tieán
ñöôïc vaøo trung taâm ñoàn Phoá Lu, “Linh xoàm“ baén cheát teân
quan ba Goâ-chi-eâ laø Ñoààn tröôûng ôû ñaây. Traûi qua saùu ngaøy
ñeâm chieán ñaáu aùc lieät vôùi ñòch, quaân ta môùi tieâu dieät ñöôïc
ñoàn Phoá Lu. Trong aùnh löûa cuûa ñoàn giaëc boác chaùy chieáu
saùng, nhìn caûnh quaân ta saên ñuoåi luõ taøn quaân ñòch thaät laø
huøng traùng!.
Quaân taïm ngöøng keå, chuyeån tuùi xaùch sang tay beân
phaûi cho ñôõ moûi, roài noùi tieáp:
-Cuõng chính trong ñeâm hoâm aáy, coù moät vieäc khoâng may
ñaõ xaûy ra vôùi toâi. Sau khi baén guïc ñöôïc ba teân ñòch ñang boû
chaïy, thì suùng cuûa toâi bò heát ñaïn. Toâi ñang ñònh duøng luôõi leâ
ñaâm vaøo löng teân thöù tö, chôït vaáp phaûi moät reã caây vaø ngaõ
laên xuoáng ñaát, suùng rôi vaêng sang moät beân. Troâng thaáy toâi
naèm döôùi ñaát, tay khoâng coøn suùng, moät teân ñòch quay laïi lia
moät baêng ñaïn tieåu lieân veà phía toâi, nhöng may coù Tieán nhanh
tay baén guïc ñöôïc teân giaëc ñoù.
Khi toâi vuøng daäy nhaët khaåu suùng chaïy ñöôïc maáy böôùc,
boãng thaáy chaân ñau quaù, ñaønh phaûi ngoài töïa vaøo moät goác
caây xem taïi sao. Luùc nhìn xuoáng môùi bieát mình bò ñaïn baén vôõ
goùt chaân beân traùi, maùu ñang chaûy ra nhieàu. Toâi voäi xeù vaït
aùo töï baêng boù taïm, sau ñoù coù leänh thu quaân. Ñeâm hoâm aáy
ñôn vò chuùng toâi ñöôïc phaân coâng ñoùng choát canh phoøng ngay
treân vöôøn cam, quít cuûa queâ höông anh. Ñaây cuõng laø laàn ñaàu
tieân toâi ñöôïc aên thöû loaïi quít Sen noåi tieáng ôû vuøng ñaát ñaùng
ghi nhôù naøy. Sau ñoù toâi ñöôïc ñöa ñi caáp cöùu taïi tram quaân y
daõ chieán cuûa trung ñoaøn, roài phaûi chuyeån veà coâng taùc ôû
haäu phöông cho tôùi nay, nhö anh ñaõ bieát roài ñoù .
*
* *
Ñoâi baïn laâu laém roài môùi coù dòp ñi beân nhau, nhöng moãi
ngöôøi theo ñoåi doøng suy nghó rieâng cuûa mình. Boùng hoï ñoå daøi
treân maët ñöôøng, thaønh hai veät maàu saãm chaáp chôùi bôi trong
naéng. Laøn gíoù Baác töø xa thoåi veà ñuøa rôõn lao xao treân nhöõng
ngoïn caây beân ven ñöôøng. Loaùng thoaùng coù nhöõng aâm thanh
roän raõ töø xa voïng tôùi moãi luùc moät roõ daàn. Töø cuoái daõy
phoá xaù ñoâng ñuùc ngöôøi qua laïi, hoï troâng thaáy moät ñoaøn
thieáu nhi ñaùnh troáng eách vaø röôùc côø daãn ñaàu tieán laïi gaàn.
Haøng chöõ treân baêng khaåu hieäu hieän roõ neùt: “Thanh nieân
Phoá Lu ñaõ ñi laø ñeán, ñaõ ñaùnh laø thaéng!“ cuøng hoøa vôùi
tieáng hoâ vang cuûa moïi ngöôøi caøng laøm cho baàu khoâng khí trôû
neân naùo nhieät hôn.

4
 Sôn nhö söïc nhôù ra ñieàu gì, anh quay sang noùi vôùi baïn:
- Hoâm nay xaõ Phoá Lu cuõng toå chöùc buoåi leã tieãn chaân
anh em taân binh leân huyeän Baûo Thaéng, taäp trung chuaån bò leân
ñöôøng nhaäp nguõ. Quaân gaät ñaàu vaø níu tay baïn döøng laïi nhìn
ñoaøn ngöôøi ñoâng vui ñang ñi tôùi. Caùc em thieáu nhi coå quaøng
khaên ñoû, böôùc nhòp nhaøng theo tieáng troáng. Loa phoùng thanh
hoâ khaåu hieäu vaø tieáng höôûng öùng ñaùp laïi cuûa doøng ngöôøi
aàm aàm nhö tieáng saám ngaân daøi. Nhìn veû maët ngöôïng nguøng,
boái roái cuûa nhöõng thanh nieân truùng tuyeån nghóa vuï quaân söï
ñôït naøy, laømø caùc anh laïi nhôù tôùi mình ngaøy tröôùc cuõng theá.

Töø trong doøng ngöôøi oàn aøo aáy, coù tieáng cuûa moät
chaøng trai treû ñi trong haøng taân binh, thaáy ngöôøi quen ñöùng ôû
beân ñöôøng vaãy tay tieãn mình, anh ta lieàn goïi toaùng leân:
-Mòch ôi, Mòch ôû laïi nhaø nheù!. Moät caäu beù nghe thaáy
anh goïi teân mình voäi reõ ñaùm ñoâng taát töôûi chaïy theo, vöøa
thôû, vöøa ñaùp:

-V...aâng! Em ñeán tieãn chaân anh ñaây. Roài caäu ta chaïy uùa
vaøo nhaäp vôùi doøng ngöôøi cuoán ñi.

Tieáng chaøo hoûi, chuùc nhau leân ñöôøng, hoøa quyeän trong
aâm vang cuûa tieáng troáng, tieáng hoâ khaåu hieäu, khoâng theå
taùch baïch roõ laø lôøi cuûa ai noùi nöõa :
- Con ñi phaûi coá gaéng giöõ gìn söùc khoeû vaø theo kòp
baèng anh, baèng em nheù! Roài ôû quaõng naøo ñoù laïi coù tieáng an
uûi, ñoäng vieân nhau, nhöng oàn aøo quaù Quaân chæ nghe loaùng
thoaùng:

- Thoâi nín ñi ñöøng khoùc nöõa ! Sang naêm em ñuû tuoåi seõ
ñi sau, giôø ôû nhaø thì phaûi...

- Naøy Thaønh! Thaày baûo em noù caàm caùi ruoät töôïng

ñöïng gaïo, ñeå con duøng taïm khi ñi doïc ñöôøng, daõ nhaän ñöôïc
chöa haû? Nhöng chæ nghe thaáy tieáng ngöôùi con trai ñaùp laïi:
-OÂÂi daøo...! Veõ ...

- Thoâi chaùu khoâng laáy tieàn ñaâu, baù laøm theá anh em hoï
cöôøi chaùu ñaáy.
- AØ Mòch. ÔÛ nhaø em nhôù leân tröôøng xin thaày giaùo traû
hoïc baï cho anh nheù. Sau naøy ñaùnh xong giaëc Myõ, anh coøn veà
xin thi vaøo caùc tröôøng hoïc tieáp ñaáy.

Tieáng goïi cuûa moät beù gaùi ríu rít, vuùt cao treân taàng aâm
thanh traàm traàm naùo nhieät cuûa moïi ngöôøi, nghe gioáng tieáng
chim hoùt trong röøng ñaïi ngaøn khi coù gioù to, nhöng nghe raát roõ :

- Caäu Thaéng ôi, caäu Thaéng! Meï chaùu göûi taëng cho caäu
caùi naøy naøy. Quaân troâng thaáy chaùu beù chaïy ñeán taän nôi,
duùi vaøo tay ngöôøi caäu moät tuùt thuoác laù vaø moät chieác khaên
maët boâng. Ngöôøi ñöôïc nhaän quøa cuùi xuoáng beá thoác ngay
5
chaùu gaùi leân cuøng ñi. Góöõa luùc ngaét quaõng cuûa tieáng hoâ
khaåu hieäu, hai anh coøn nghe thaáy lôøi daën doø cuûa moät ngöôøi
choàng noùi vôùi vôï:
- Mình ôû nhaø coá keøm caëp cho con aên hoïc, sang naêm
coøn kòp xin cho noù vaøo caáp moät, khoâng thì quaù tuoåi roài ñaáy!
Maø cuõng nuoâng chieàu con in ít chöù.
- Toâi...seõ coá gaéng...ôû nhaø mình cöù yeân taâm. Ngöôøi vôï
traû lôøi.

Sôn thaáy coù nhieàu ngöôøi quen cuøng ñi tieãn chaân anh em
taân binh, neân anh luoân phaûi chaøo vaø ñaùp lôøi hoï. Sôn coá tìm
ñöùa chaùu thì nghe coù tieáng goïi: :
- Chuù Sôn ôi, chuù môùi veà chuyeán taàu saùng nay aø? Moät
thanh nieân nhanh nheïn, cô theå ñang ñoä phaùt trieån cöôøng traùng,
chaïy tôùi ñöùng tröôùc maët hai ngöôøi. Nghe gioïng noùi caäu ta vaãn
coøn hoài hoäp :
- Chaùu coøn thieáu hai thaùng nöõa môùi ñuû tuoåi nhaäp
nguõ, meï chaùu phaûi laøm ñôn tình nguyeän, xin Huyeän ñoäi maõi
môùi ñöôïc nhaän cho ñi ñôït naøy ñaáy! .
- Xaõ ta chuyeán naøy ñi coù ñoâng khoâng? Sôn hoûi laïi chaùu.

- Taát caû coù möôøi saùu ñöùa chuù aï. Ngöôøi chaùu traû lôøi
vaø keå tieáp -Neáu so vôùi chæ tieâu cuûa huyeän giao thì xaõ ta vöôït
möùc. Nhöng vaãn coøn moät soá ñôn tình nguyeän xin ñi ñôït naøy,
Huyeän ñoäi coøn ñeå laiï chöa giaûi quyeát.

Sôn töï haøo noùi vôùi baïn: -Ñaáy, anh xem? Hoài môùi giaûi
phoùng Phoá Lu thì tuïi nhoùc naøy chöa sinh, theá maø baây giôø
chuùng noù saép trôû thaønh ngöôøi ñoàng nguõ vôùi toâi. Maáy ñôït ñi
tröôùc, coù caäu vaøo chieán tröôøng chieán ñaáu duõng caûm ñöôïc
phong danh hieäu “Duõng syõ dieät Myõ“ vaø coù giaáy “baùo coâng“
göûi veà ñòa phöông roài ñaáy!.

Ngöôøi chaùu thaáy chuù noùi chuyeän veà mình vôùi ngöôøi laï,
tai cuûa caäu ta ñoû böøng vì xaáu hoå quay maët nhìn nôi khaùc.
Quaân mæm cöôøi noùi:- Troâng caûnh thanh nieân noâ nöùc ruû nhau
ñi toøng quaân baây giôø maø theøm. Toâi chæ muoán treû laïi ñeå
ñöôïc ñi ñaùnh Myõ thì thích bieát maáy! Giaû thöû neáu ñöôïc goïi taùi
nguõ, toâi cuõng ñi ngay. Quaân caûm thaáy tieác thôøi thanh xuaân
soâi noåi cuûa mình ñaõ qua vaø khoâng bao giôø trôû laïi nöõa.

Sôn nhìn baïn trìu meán, ñoàng caûm, roài anh quay laïi noùi
ñoäng vieân chaùu:
- Thoâi Minh ñi nheù! Saùng mai chuù seõ leân thaêm vaø tieãn
chaân caùc thanh nieân xaõ mình tröôùc khi leân ñöôøng. Hai ngöôøi
cuøng gaät ñaàu ñaùp laïi lôøi chaøo cuûa chaùu vaø Sôn giuïc baïn :

- Chuùng mình veà nhaø nghæ ngôi caùi ñaõ. Tuy mieäng noùi
theá, nhöng hoï vaãn duøng daèng ñöùng naùn laïi nhìn doøng ngöôøi
cuoän chaûy , chaën ngang loái reõ tröôùc maët vaø khoâng khí naùo
nöùc cuûa ngaøy Hoäi toøng quaân loâi cuoán hoï khoâng döùt. Caùc
6
cuï phuï laõo vöøa ñi, vöøa noùi cöôøi vui veû, ñoäng vieân con chaùu.
Moät cuï oâng tay choáng gaäy ñöùng ôû beân ñöôøng, caát tieáng
giuïc góa maáy coâ thanh nieân gaùnh taëng phaåm ñi ñaèng sau:

- Caùc coâ phaûi nhanh chaân leân môùi kòp tieáp teá cho boä
ñoäi chöù! Daøo oâi, chaäm chaïp theá naøy thì hoï bò ñoùi maát thoâi.

Moät coâ gaùi ñi ñaèng tröôùc nhanh nhaåu ñaùp: -Vaâng,

chuùng chaùu thì chaúng lo laém, chæ sôï chò Xuyeán ñi chaäm maø
ñeå cho “ngöôøi ta“ ñoùi thì môùi gay thoâi cuï aï.
Caâu noùi chaâm choïc aáy, laøm cho moät coâ gaùi gaùnh
naëng ñi ñaèng sau cuõng phaûi leân tieáng:
-Gôùm, thoâi ñi coâ naøng ôi, “loøng vaû, cuõng nhö loøng
sung“. Coù gì thì chò em ñoùng cöûa baûo nhau, neáu ñeå boä ñoäi bò
ñoùi cuõng coù oái keû phaûi khoùc heát nöôùc maét ñaáy!. Moïi ngöôøi
cöôøi oàà leân vui veû, tieáng cöôøi hoàn nhieân aáy cöù lan toûa, bay
chaáp chôùi treân ñaàu “ñoäi quaân haäu caàn“, laøm cho nhöõng
thuùng chaát ñaày cam, quít vaø caùc taëng phaåm nhuùn nhaûy theo
nhòp ngöôøi gaùnh goàng böôùc nhanh nheïn hôn. Ñi sau cuøng laø
moät chieác xe caûi tieán chôû hai con lôïn, moãi con to côõ 70kg cuûa
Hoäi phuï laõo xaõ uûng hoä ñeå khao quaân, cuõng coá laên baùnh
theo kòp chaân nhöõng ngöôøi ñi ñaèng tröôùc.

Quaân caûm ñoäng noùi vôùi baïn: -Ñaây laø hình aûnh cuûa
moái tình Haäu phöông, ñoái vôùi Tieàn tuyeán, troâng raát sinh ñoäng.
Roài anh theo Sôn ñi ngöôïc theo doïc ñöôøng saét leân thoân Ñoàng
Ruoäng, beân tai hoï vaãn nghe thaáy tieáng troáng eách roän raøng
töø xa voïng laïi. Hoài aâm cuûa ngaøy Hoäi toøng quaân laéng daàn
trong kyù öùc cuûa hoï, noù seõ coøn naèm ôû ñaáy maõi maõi...

Treân cao, maët trôøi toûa aùnh vaøng xuoáng nuùi röøng xanh
bieác moät maàu –Baùo hieäu moät ngaøy naéng ñeïp! .

Laøo Cai thaùng 9 naêm

1971
LQK
Kính göûi : Hoäi Vaên Ngheä tænh Laøo Cai
Truyeän kyù “ Caâu chuyeän queâ höông “ñaõ ñaêng trong
cuoán Vaên ngheä Quaân ñoäi “NHÖÕNG NGÖÔØI CUØNG ÑÔN VÒ TAÄP
II”, do Ban Chính trò Tænh ñoäi Laøo Cai xuaát baûn vaø noäp löu
chieåu thaùng 12 naêm 1971.
Muïc luïc saùch goàm coù: Lôøiø noùi ñaàu cuûa Ñ/c Chính uûy
Nguyeãn Taát.
- Vaên: coù caùc baøi cuûa taùc giaû: Ma Vaên Khaùng, Leâ
Quang Khaùnh, Buøi Nguyeân Khieát, Xuaân Nguyeân, Chaâu
Thi Nghò, Luø Dín Sieàng.
- Thô: coù caùc baøi cuûa taùc giaû: Giaøng Xuaán Phuû,
Nguyeãn Vieát Quyønh, Thaùi Hoàng Thi, Loø Ngaân Suûn,
Huyeàn Saâm, Kieàu Xöông, Duy Lyù, Leâ Thò Hoàng Tuyeán,
Löu Ñöùc Quang, Theá Kyû, Thu Minh, Ñinh Theá Mai vaø
Ñaëng Vuõ Thö.
7
 - Ca dao : coù caùc baøi cuûa taùc giaû : Vaên Ñeã, Nguyeãn
Toaøn.
- Aûnh : Traàn Haäu, Buøi Ngoïc. .
• Ñòa chæ:
Leâ Quang Khaùnh, soá nhaø 1Q, Quaân Traán, Huøng Vöông,
Loäc Thoï, tp.Nha Trang, tænh Khaùnh Hoøa. Telephon: 058 – 824472 .

Nha Trang, ngaøy 10 thaùng 6 naêm 2002

Leâ Quang Khaùnh
* Chuyeän coøn thaát laïc chöa tìm thaáy:
- Muøa Thu treân Möôøng Bo (Truyeän kyù)
- Duõng só Hoaøng Lieân Sôn (Kòch baûn ca caûnh)
- Chuyeän gia ñình hoï Giaøng (Truyeän vöøa)
- Kyû nieäm veà moät ngöôøi baïn (truyeän vöøa)

* Caùc truyeän ñaõ ñaêng coøn baûn thaûo :

- Trong aùnh haøo quang (Truyeän vöøa)
- Nhôù Ñoäi Tuyeân Vaên Trung ñoaøn “Coå ñoû”-165 (Hoài kyù)
- Nhôù Lao Cai (baøi baùo)
- Vui buoàn vôùi Baùo Lao Cai (Hoài Kyù)
- Soâi ñoäng moät thôøi laøm Baùo Phuù Khaùnh (Hoài kyù)
- Moät thôøi gian khoå vaø töï haøo (Hoài kyù)....
- Lôõ heïn (Taïp chí Ngöôøi Laøm Baùo- Khaùnh Hoøa)
- Chuyeän nhôù ñôøi (Taïp vaên)
- Caâu chuyeän queâ höông (Truyeän kyù)
- Nhìn ra theá giôùi – “Ñaïo ñöùc trong chai röôïu vang”
- Ghi cheùp moät chuyeán ñi (kyù)