TÌNH CUÕ, NGHÓA MÔÙI

---------------------
Baøi vieát vaø
aûnh cuûa
Leâ Quang
Khaùnh

Ñaõ xa caùch hôn hai möôi naêm roài, nay toâi môùi coù dòp trôû
laïi thaêm thaønh phoá Thaùi Nguyeân, nôi ñöôïc meänh danh laø Thuû
phuû cuûa vuøng Chieán khu Vieät Baéc anh huøng noåi tieáng trong
hai cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõ vöøa qua.
Thôøi thanh xuaân soâi noåi nhaát cuûa toâi ñöôïc vinh döï khoaùc aùo
“Ngöôøi lính Vaên coâng Quaân khu Vieät Baéc”, vôùi haøng chuïc
naêm ñi phuïc vuï quaân daân caùc tænh bieân giôùi phía Baéc. Neân
chuyeán veà thaêm laïi “Vuøng ñaát cuõ, ngöôøi xöa” laàn naøy, caøng
laøm cho toâi boài hoài, xuùc ñoäng, khoâng theå naøo queân ñöôïc.
Gaàn ñeán ngaøy kyû nieäm 30 thaùng 4 naêm nay, toâi coù dòp
veà thaêm laïi TP. Thaùi Nguyeân vaø ñöôïc taän maét ngaém nhìn voùc
daùng xaây döïng cuûa noù ngaøy nay phaùt trieån to lôùn, roäng daøi,
khang trang, ñoâng vui, ñôøi soáng sung tuùc hôn haún ngaøy tröôùc.
Ñuùng nhö lôøi Baùc Hoà ñaõ daïy… -“Seõ xaây döïng laïi ñaát nöôùc ta
ñaøng hoaøng hôn, to ñeïp hôn”.
Tuy vaäy, sau boùng
daùng cuûa moät thaønh
phoá xaây döïng theo kieåu
hieän ñaïi, nôi ñaây vaãn
gôïi cho toâi nhôù tôùi khí
theá sau Chieán thaéng
Ñieän Bieân Phuû naêm
1954, quaân daân Vieät
Baéc ñaõ haêng say lao
ñoäng haøn gaén veát
thöông chieán tranh, khoâi
phuïc cuoäc soáng môùi.
Haøng ngaøy töøng ñoaøn
ngöôøi taáp naäp tham gia khai thaùc soûi, caùt cuûa soâng Caàu ñeå
xaây döïng nhaø maùy ñieän Cao Ngaïn. San laáp maáy chuïc ngoïn
ñoài ñaát ôû phía nam thaønh phoá, ñeå xaây khu gang theùp Thaùi
Nguyeân. Môû mang caùc tröôøng hoïc, beänh vieän, ñöôøng xaù, caàu
coáng… Goùp phaàn xaây döïng Mieàn Baéc XHCN thaønh haäu phöông
vöõng chaéc, chi vieän cho Tieàn tuyeán Mieàn Nam anh huøng giaønh
thaéng lôïi, thoáng nhaát ñaát nöôùc Vieät Nam. Thöïc hieän khaùt
voïng ngaøn ñôøi cuûa daân toäc ta mau choùng trôû thaønh söï thaät.
Hoài aáy treân caùc neûo ñöôøng haønh quaân ôû mieàn Baéc,
toâi thænh thoaûng baét gaëp nhöõng coät moác caây soá beân
ñöôøng quoác loä coù nhöõng caùi teân vöøa laï -Vì mình chöa heà
ñeán ñoù bao giôø; Nhöng vöøa quen -Vì
haøng ngaøy treân caùc phöông tieän
thoâng tin, saùch, baùo vaãn thöôøng
noùi tôùi, nhö Hueá, Ñaø Naüng, Khaùnh
Hoøa, Ninh Thuaän, Saøi Goøn, Caàn Thô,
Soùc Traêng, Caø Maâu… caùch xa nôi
ñaây haøng traêm, haøng ngaøn caây soá
1
-Sao luùc aáy toâi caûm thaáy noù xa vôøi vôïi, mung lung, môø mòt
trong söông khoùi thôøi gian, chaúng bieát bao giôø mình môùi ñöôïc
ñaët chaân vaøo thaêm nôi ñoù.
Ngay ôû giöõa thaønh phoá Thaùi Nguyeân cuõng coù moät con
ñöôøng ñöôïc ñaët teân laø Nha Trang. Moû than naèm ngoaïi oâ phía
baéc thaønh phoá mang teân Khaùnh Hoøa. ÔÛ phöôøng Phan Ñình
Phuøng coù Tröôøng Trung hoïc Cô sôû Nha Trang… Duø phaûi traûi qua
cuoäc chieán tranh phaù hoaïi khoác lieät cuûa giaëc Myõ xaâm löôïc
giöõa nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû tröôùc, chuùng neùm bom phaù
saäp khu gang theùp Thaùi Nguyeân vaø nhieàu cô sôû kinh teá, vaên
hoùa quan troïng khaùc. Nhöng caùc caùi
teân bieåu hieän tình keát nghóa trong
chieán tranh giöõa caùc tænh mieàn Baéc
vôùi caùc tænh mieàn Nam ruoät thòt, noù
vaãn hieân ngang coøn ñoù vaø ngaøy
caøng phaùt trieån to ñeïp hôn.
Cuõng töø nuùi röøng Chieán khu
Vieät Baéc anh huøng ngaøy ñoù, toâi
cuøng ñoàng ñoäi bieåu dieãn haøng traêm
buoåi Lieân hoan Vaên ngheä tieãn chaân
nhieàu binh ñoaøn boä ñoäi laø con em caùc daân toäc vuøng cao, saùt
caùnh cuøng ñoàng baøo döôùi xuoâi haêng haùi ra tieàn tuyeán
chieán ñaáu. Nhöõng caùi teân Naø Ngaàn, Phai Khaét, Baéc Sôn,
Soâng Thao, Hoaøng Lieân Sôn, Yeân Ninh... nay ñaõ trôû thaønh teân
cuûa caùc binh ñoaøn chuû löïc noái tieáp nhau ngaøy ñeâm, vaøo chi
vieän cho caùc maët traän phía Nam theâm söùc maïnh ñaùnh thaéng
quaân xaâm löôïc; Trong ñoù coù nhieàu chieán só ñöôïc phong danh
hieäu “Anh huøng”, “Duõng só dieät Myõ”vì laäp nhöõng chieán coâng
xuaát saéc, laøm veû vang truyeàn thoáng caùch maïng cuûa nhaân
daân caùc daân toäc Vieät Baéc.
Nhaân dòp chuyeán thaêm TP. Thaùi Nguyeân naøy, toâi ñeán
thaêm caùc baïn cuõ, oân laïi chuyeän thôøi trai treû cuûa nhöõng
ngaøy caùch ñaây hôn nöûa theá kyû tröôùc, vôùi bieát bao noãi vui
buoàn laãn loän, khoù queân nhö Lieät só Trònh Quyù taùc giaû cuûa
“Baøi ca tröôùc ngaøy Hoäi baén” vaø Noâng Vaên Quy dieãn vieân
muùa cuûa Ñoaøn ñaõ hy sinh treân ñöôøng Tröôøng Sôn, cuøng moät
soá ñoàng ñoäi khaùc. Nhöõng ngöôøi coøn soáng ñeán nay ñaàu toùc
cuõng baïc phô, ñaày mình beänh taät, oâm nhau trong nieàm vui
ngheïn ngaøo, xuùc ñoäng khoâng noùi neân lôøi.
Khi ñeán thaêm nhaø cuûa vôï
choàng baïn Phaïm Nguyeân ôû gaàn
ñaàu caàu Gia Baåy. Toâi baát chôït
nhìn thaáy hai böùc aûnh côõ 60 x 80
treo trang troïng trong phoøng
khaùch, coù hình moät chaøng thanh
nieân raát treû, ñöùng baét tay cöïu
Toång thoáng Myõ laø Bill Clinton.
Coøn böùc aûnh beân caïnh cuõng
vaãn laø chaøng thanh nieân aáy, laïi
baét tay Toång thoáng ñöông nhieäm
laø George.W Bush, hoài hai oâng Toång thoáng Myõ naøy sang thaêm
Vieät Nam, khi ñang ôû Haø Noäi.
Hoûi chuyeän vôï choàng baïn Phaïm Nguyeân toâi môùi bieát:
2
 -Ngöôøi trong hai aûnh naøy teân laø Phaïm Quoác Long, naêm
nay 28 tuoåi, con cuûa oâng Phaïm Quoác Ngoïc laø anh trai Phaïm
Nguyeân. Meï cuûa Phaïm Quoác Long hieän ñang laøm thoâng dòch
vieân tieáng Nhaät. Hai böùc aûnh kyû nieäm naøy, anh chuïp trong
dòp laøm coâng taùc phuïc vuï ñoùn tieáp hai vò Toång thoáng Myõ
sang thaêm vaø döï Hoäi nghò APEC do Vieät Nam toå chöùc vöøa qua
taïi Haø Noäi.
Tieän ñöôøng ñi daïo quanh thaønh phoá, toâi reõ vaøo thaêm
Tröôøng Phoå thoâng Trung hoïc Cô sôû Nha Trang ôû ñaây. Ngoâi
tröôøng naøy naèm treân moät vuøng ñoài cao thoai thoaûi, xaây döïng
khang trang, thoaùng maùt, yeân tónh raát phuø hôïp vôùi vieäc hoïc
taäp cuûa hoïc sinh. Töø coång qua phoøng thöôøng tröïc, böôùc leân
chuïc baäc tam caáp môùi tôùi saân tröôøng saïch seõ, rôïp boùng caây
sen keõ maøu ñoû cuûa hoa phöôïng vó, baùo hieäu muøa heø ñaõ
ñeán.
Tuy khoâng heïn tröôùc, nhöng khi thaáy toâi ñeán vaø töï giôùi
thieäu mình töø thaønh phoá bieån Nha Trang tôùi thaêm, moïi ngöôøi
trong nhaø tröôøng ñeàu nieàm nôû tieáp chuyeän. Coâ giaùo Hieäu
tröôûng Ñinh Thò Mai Höông ñöa cho toâi xem moät soá saùch aûnh,
quaø löu nieäm cuûa ngaønh Giaùo duïc tænh Khaùnh Hoøa, ñaëc bieät
laø Tröôùng THCS Thaùi Nguyeân cuûa thaønh phoá Nha Trang taëng
nhaø tröôøng, khi Ñoaøn ra thaêm tröôùc ñaây. Tình keát nghóa cuûa
hai tænh Khaùnh Hoøa vaø tænh Thaùi Nguyeân trong khaùng chieán
choáng Myõ ñeán nay, vaãn ñöôïc duy trì laø moät phaàn truyeàn
thoáng quan troïng cuûa nhaø tröôøng, thöôøng ñöôïc oân laïi trong
nhöõng dòp toå chöùc kyû nieäm “30 thaùng 4” haøng naêm ôû ñaây.

Sau ngaøy Ñaïi thaéng muøa xuaân naêm 1975, mieàn Nam ñöôïc
hoaøn toaøn giaûi phoùng, thoáng nhaát ñaát nöôùc, khoâng ngôø toâi
laïi ñöôïc chuyeån coâng taùc vaøo tænh Phuù Khaùnh vaø ñöa gia ñình
cuøng sinh soáng taïi thaønh phoá Nha Trang (nay thuoäc tænh Khaùnh
Hoøa). Tröôùc ñaây haøng ngaøy ñeán cô quan laøm vieäc vaø sau naøy
veà nghæ höu, toâi vaãn thöôøng ñöa ñoùn con, chaùu ñi treân con
ñöôøng mang teân Thaùi Nguyeân chaïy ngang qua tröôùc cöûa nhaø
ga Nha Trang, vaøo ngaõ saùu laø trung taâm thaønh phoá, ñeå hoïc
vaên hoùa taïi Tröôøng Trung hoïc Cô sôû Thaùi Nguyeân… Tuy thaømh
phoá Nha Trang caùch xa thaønh phoá Thaùi Nguyeân hôn ngaøn caây
soá, luùc ñaàu nhìn thaáy caùc ñòa danh nôi cuõ coù moät thôøi mình
ñaõ töøng soáng vaø laøm vieäc, nay noù cuõng hieän dieän ôû vuøng
ñaát du lòch ven bieån phía cöïc nam Trung boä naøy, laøm toâi ngaïc
nhieân, roài sau cuõng quen daàn.

3
 Nhôù hoâm trôû
laïi thaêm thaønh phoá Thaùi Nguyeân gaàn ñaây, toâi ñeán gaëp moät
oâng laõo ngöôøi quen ñaõ soáng laâu ñôøi ôû vuøng ñaát naøy. Trong
ngoâi nhaø coå hieám hoi coøn soùt laïi ñoù, toâi nhìn thaáy moät böùc
tranh “Ngö oâng voïng nguyeät” daùn treân caây coät nhaø baèng goã
to, gaàn baøn thôø Toå tieân ñaët ôû giöõa nhaø, noù boãng gôïi cho
toâi nhôù ñeán yù nghóa thaâm thuùy cuûa böùc tranh naøy.
Tuy thôøi gian ñaõ laøm cho saéc maàu cuûa böùc tranh “Ngö
oâng voïng nguyeät” cuõ ñi ñoâi chuùt, nhöng ngaém nhìn voùc daùng
khoûe, ñeïp cuûa con caù cheùp ñang laën xuoáng ñôùp boùng Traêng
raèm döôùi ñaùy nöôùc –Nhö muoán noùi hoä öôùc mô laõng maïn cuûa
moïi ngöôøi, ñöôïc Ngheä nhaân veõ tranh daân gian nöôùc ta taïo
neân böùc tranh “Ngö oâng voïng nguyeät” thaät laø “baát huû”. Vì
con caù cheùp bôi loäi taän döôùi ñaùy nöôùc saâu, so vôùi maët
Traêng ôû treân baàu trôøi cao xanh xa vôøi vôïi, maø noù vaãn muoán
mình “hoùa thaønh Roàng” ñeå bay leân giaønh laáy vaàng traêng aáy.
Giaác mô vaøng cuûa con caù cheùp trong tranh luùc naøy, ñaõ
noùi ñuùng taâm traïng cuûa toâi vaø thöïc teá baây giôø ñaõ trôû
thaønh hieän thöïc –Ñoù laø moät kyû nieäm ñeïp, seõ coøn laéng
ñoïng maõi trong kyù öùc cuûa toâi, khoâng phai môø ñöôïc.

Nha Trang, muøa heø

naêm 2008
Leâ Quang Khaùnh
________________________________________________________________________________
-Aûnh chuïp cuûa: Leâ Quang Khaùnh – Hoäi vieân Hoäi Nhaø Baùo Vieät
Nam tænh Khaùnh Hoøa.
-Ñòa chæ nhaø rieâng: 1Q-Quaân Traán, Huøng Vöông, Loäc Thoï, tp.Nha
Trang, Khaùnh Hoøa.
-Tel: 058.526472 - DD: 0935.857135

4
5
6
Ghi chuù: Ngaøy 7-6-2008 ñaõ göûi baøi baùo “ Tình cuõ, nghóa môùi”
cho Taïp chí NGÖÔØI LAØM BAÙO cuûa HNB tænh Khaùnh Hoøa vaø
baùo ñieän töû tænh Thaùi Nguyeân + coù 7 aûnh keøm theo.