Lêi nãi ®Çu

Níc ta hiÖn nay ®ang ë trong giai ®o¹n ®Çu cho sù cÊt c¸nh cña nÒn kinh tÕ. Lùa chän con ®êng m«
h×nh kinh tÕ ®Ó b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸, ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa lµ vÊn ®Ò kh«ng hÒ ®¬n gi¶n.

Níc ta cßn cã nhiÒu h¹n chÕ trong qu¶n lý nhµ níc nãi chung vµ trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch nãi riªng. ViÖc
nhËn thøc ®óng vÒ vai trß, nhiÖm vô cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¶i lµ viÖc ®Çu tiªn. Nghiªn cøu
vai trß kinh tÕ nhµ níc lµ viÖc cÇn thiÕt vµ quan träng.

Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi gåm cã 4 phÇn:

PhÇn 1 – Quan niÖm vÒ kinh tÕ nhµ níc

PhÇn 2 - Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc

PhÇn 3 - §Æc trng kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam

PhÇn 4 - Ph¬ng híng c¶i c¸ch kinh tÕ nha níc

Víi t c¸ch lµ sinh viªn cña trêng §HKTQD, t«i xin ®a ra ®Ò ¸n cña m×nh víi néi dung trªn. “Kinh tÕ nhµ níc vµ vai
trß chñ ®¹o cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa” Tuy nhiªn do kinh nghiÖm
nghiªn cøu cßn cha nhiÒu nªn t«i kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o:
Mai H÷u Thùc ®· híng dÉn t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
i. Quan niÖm vÒ kinh tÕ nhµ níc

1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ nhµ níc

Nhµ níc lµ mét thiÕt chÕ quyÒn lùc chÝnh trÞ lµ c¬ quan thèng trÞ giai cÊp cña mét nhãm giai cÊp víi
c¸c giai cÊp kh¸c, b¶m ®iÓm quyÒn lîi cña giai cÊp thèng trÞ. Tuy nhiªn lÞch sö c¸ch m¹ng c«ng nghÖ qu¶n lý kinh
tÕ cña nhµ níc lu«n g¾n liÒn víi chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh.

Chøc n¨ng c¶u nhµ níc ®îc ph«i thai ngay tõ lóc ban ®Çu nhµ níc xuÊt hiÖn

1.1. Trong giai ®o¹n tù do c¹nh tranh cña chñ nghÜa t b¶n: (Häc thuyÕt cña c¸c trêng ph¸i cæ
®iÓn, d©n cæ ®iÓn).

Thêi kú CNTT híng (XV - XVII) vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc rÊt ®îc coi träng. Nhµ níc t s¶n ®· thùc
hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hÕt søc nghiªm ngÆt, hä t×m mäi c¸ch tÝch luü tiÒn tÖ, kh«ng cho tiÒn ch¹y ra níc ngoµi,
nhµ níc cßn quy ®Þnh nh÷ng n¬i ®îc phÐp bu«n b¸n. Trong chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng hä dïng hµng rµo, thuÕ quan
b¶o hé, ®¸nh thuÕ nhËp khÈu cao vµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu thÊp, quy ®Þnh nghiªm ngÆt tØ gi¸ hèi ®o¸i.

ThuyÕt cña Adan Smith (726 - 1790) “ ThuyÕt bµn tay v« h×nh” l¹i cho r»ng ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn
kinh tÕ lµ do c¸c quy luËt kh¸ch quan tù chi phèi, vµ ®a ra nguyªn lý “Nhµ níc kh«ng can thiÕp” vµo ho¹t ®éng
kinh tÕ nhng «ng kh«ng chèng l¹i vai trß kinh tÕ nhµ níc mµ chØ chèng l¹i sù can thiÖp sai tr¸i cña nhµ níc mµ th«i.

ThuyÕt c©n b»ng tæng qu¸t “ cña Leon Wleas lêi khuyªn nghÞ nhµ níc cÇn can thiÖp vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, t¹o ra sù c¹nh tranh lµnh m¹nh, h¹n chÕ ®Çu c¬, æn ®Þnh gi¸ phï hîp víi tiÒn l¬ng.

1.2. Trong giai ®o¹n cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc.

Häc thuyÕt “bµn tay h÷u h×nh cña J. M. KeYneS: ®¸nh gi¸ cao vai trß cña KTNN; c¸c chÝnh s¸ch KTNN tíi
nÒn KTTT.

Quan ®iÓm cña CN M¸c - Lªnin vÒ KTNN.

+ C¬ chÕ thÞi trêng lµ c¬ chÕ tèt nhÊt ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn
cã nhiªn khuyÕt tËt v× vËy cÇn cã sù qu¶n lý cña nhµ níc.

* Tõ c¸c sù ph©n tÝch trªn cho phÐp rót ra kÕt luËn.

TÊt c¶ c¸c nhµ níc ®· vµ ®ang tån t¹i kh«ng cã nhµ níc nµo phi kinh tÕ, ®øng bªn ngoµi hay bªn trªn nÒn
kinh tÕ. Sù ra ®êi cña nhµ níc bao giê còng cã nguån gèc tõ nguyªn nh©n kinh tÕ. BÊt kú víi ho¹t ®éng cña nhµ n-
íc hoÆc k×m h·m hoÆc thóc ®Èy kinh tÕ.

Mçi thÓ chÕ kinh tÕ ®ßi hái mét tæ chøc nhµ níc riªng phï hîp víi yªu cÇu cña nã.

Nhµ níc ph¶i tæ chøc bé m¸y hoµn thiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh víi sù vËn ®éng kiÕn ®èi cña
nÒn kinh tÕ.

1.3. Thµnh phÇn KTNN

Khu vùc KTNN lµ mét kh¸i niÖm t¬ng ®èi.

NÕu xÐt vÒ khÝa cd¹nh h×nh thøc tæ chøc th× khu vùc KTNN bao gåm.
 + C¸c doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng c«ng Ých.

+ C¸c doanh nghiÖp cã cæ phÇn nhµ níc chi phèi hoÆc cæ phÇn ®Æc biÖt cña nhµ níc (theo quy ®Þnh
cña luËt doanh nghiÖp nhµ níc.

+ C¸c doanh nghiÖp cã vèn gãp cña nhµ níc.

+ C¸c tæ chøc sù nghiÖp kinh tÕ cña nhµ níc.

NÕu xÐt vÒ khÝa c¹nh cña lÜnh vùc ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ, th× khu vùc kinh tÕ nhµ níc bao gåm
c¸c ho¹t ®éng cña nhµ níc trong viÖc:

+ Qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn tù nhiªn.

+ §Çu t, qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thaôat (®êng s¸, bÕn, b·i cd¶ng, c¸c khu c«ng
nghiÖp tËp trung v.v...).

+ C¸c tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô;
trong lÜnh v÷ tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng v.v...

2. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc ë ViÖt Nam.

ë ViÖt Nam môc tiªu ®éc l©p d©n téc bån liÒn víi chñ nghÜa x· héi trong g Çn thÕ kû qua ®· trë thµnh
®éng lùc th«i thóc giµnh ®éc lËp vµ x©y dùng mét cuéc sèng Êm no vµ h¹nh phóc cho nh©n d©n.

Dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu chóng ta hoµn toµn kh¶ n¨ng x©y dùng
mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cã lý ®¶ng céng s¶n s©u s¾c) lµm giµu
kh«ng chØ cho b¶n than mµ cßn ph¶i lµm giµu cho ®Êt níc.

Sù ra ®êi kinh tÕ nhµ níc ë ViÖt Nam thÓ hiÖn qua c¸c bíc: Quèc c÷i ho¸ x· héi chñ nghÜa, c¶i t¹o x· héi
cò vµ ®Çu t x©y dùng míi x· héi chñ nghÜa.

M« h×nh kinh tÕ chØ huy: KTNN bao trñm lªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc KINH TÕ.

M« h×nh KT thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. §a d¹ng ho¸ së h÷ tån t¹i nhiÒu thµnh
phÇn kinh tÕ, trng ®ã KTNN gi÷ vai trß chñ ®¹o

2.2.Thùc tr¹ng doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt Nam.

VÊn ®Ò hiÖu qu¶ cña DNNN lµ ®Æc biÖt quan träng, v× ®· lµ doanh nghiÖp kinh doanh ®¬ng nhiªn
ph¶i cã hiÖu qu¶ th× míi tån t¹i, ph¸t triÓn. VeÞec xem xÐt, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña DNNN cÇn cã quan ®iÓm toµn
diÖn c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi; trong ®ã, lÊy suÊt sinh lêi trªn vèn lµm mét trong nh÷ng tiªu chuÈn chñ yÕu
®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp kinh doanh, lÊy kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi lµm tiªu chuÈn
chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp c«ng Ých.

Trªn thùc tÕ, nh÷ng hoµi ngi, thiÕu niÒm tin cña mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµo hiÖu qu¶ cña DNNN
còng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã c¨n cø nhÊt ®Þnh. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c DNNN cña chóng ta bªn c¹nh nh÷ng thµnh
tùu to lín ®· vµ ®ang béc lé nh÷ng yÕu kÐm kh¸ nghiªm träng.
 Quy m« c¸c DNNN cßn ná (vèn b×nh qu©n chØ lµ 12 tØ ®ång), c¬ cÊu cã nihÒu bÊt hîp lý, c«ng nghÖ l¹c
hËu, qu¶n lý yÕu kÐm, cha thËt sù tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt thÊy ngoµi mét sè doanh nghiÖp cã
tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i hoÆc trung b×nh cña thÕ giíi tõ 10 ®Õn 20 n¨m, thËm cÝ 30 n¨m. §Õn th¸ng
5/2001 míi chØ cã 4,1% tæng sè DNNN ®îc chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña c¸c DNNN còng cha t¬ng xøng víi c¸c nguån lùc ®· cã vµ sù hç trî ®Çu t cña Nhµ níc: Trong 4 n¨m
(1997 -2000) ng©n s¸ch nhµ níc ®· ®Çu t thªm cho DNNN gÇn 82000 tØ ®ång; ngoµi ra, miÔn gi¶m thuÕ 1351 tØ
®ång, xo¸ nî 1.088 tØ ®ång, khoang nî 3392 tØ ®ång, gi·n nî 540 tØ ®ång, gi¶m tÝnh khÊu hao 200 tØ ®ång vµ
cho vay u ®·i ®Çu t 9000 tØ ®ång. §Õn n¨m 2000, sè DNNN kinh doanh cã hiÖu qu¶ míi chØ lµ 40%, bÞ lç liªn tôc
chiÕm tíi 29%.

T×nh h×nh ®óng nh vËy, nhng tõ ®ã ®Ó ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh chØ cã c¸c DNTN míi cã l·i vµ DNNN chØ
cã thua lç, kÐm hiÖu qu¶ lµ hoµn toµn kh«ng ®óng. NhËn ®Þnh nµy thiÕu c¶ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, coi mét
sè hiÖn tîng trïng víi b¶n chÊt, bëi nÕu ®i s©u nghiªn cøu chóng ta còng dÔ thÊy kh«ng chØ DNNN míi thua lç, mµ
còng cã nhiÒu DNTN thua lç. Khñng ho¶ng kinh tÕ - tµi chÝnh khu vùc víi nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ vÒ kinh tÕ,
chÝnh trÞ, x· héi cã thÓ ®îc coi lµ khñng ho¶ng cña kinh tÕ t nh©n. Thùc tÕ ë thµnh phè H¶i Phßng (còng nh ë
nhiÒu ®Þa ph¬ng kh¸c) cho thÊy, tû lÖ nî qu¸ h¹n cña c¸c kho¶n vay tÝn dông ng©n hµng cña DNTN (vµo kho¶ng
36% tÝnh ®Õn th¸ng 6/2001), cao gÊp ®«i so víi DNNN, trong ®ã phÇn lín lµ nî khã cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Trong
tæng sè DNNN cã tíi 70% lµ ho¹t ®éng cã l·i vµ khi l·i khi lç; sè DNNN thua lç tuy cßn nhiÒu song chØ lµ thiÓu sè.

Nh vËy, thua lç, hiÖu qu¶ thÊp lµ ®ång hµnh cña c¶ DNNN vµ DNTN, kh«ng cã sù ph©n biÖt chñ së h÷u.
Thùc tÕ ë níc ta cho thÊy, sù thua lç hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp cña mét bé phËn ®¸ng kÓ DNNN vµ DNTN cã nhiÒu
nguyªn nh©n kh«ng cã liªn quan ®Õn së h÷u doanh nghiÖp, trong ®ã cã nguyªn nh©n rÊt c¬ b¶n lµ ®iÒu kiÖn
s¶n xuÊt kinh doanh cua níc ta nhiÒu khã kh¨n, biÕn ®éng rñi ro lín, c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ yÕu
kÐm, nhÊt lµ vÒ tr×nh ®é qu¶n lý, kinh nghiÖm th¬ng trên

ii. vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc.

§¸nh gi¸ thµnh tùu 10 n¨m thùc hiÖn chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (1991 - 2000), B¸o c¸o
ChÝnh trÞ t¹i §¹i héi IX ®· nhËn ®Þnh r»ng mét trong nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ trong
nh÷ng n¨m võa qua lµ : " Tõ chç chØ cã hai thµnh phÇn kinh tÕ lµ kinh tÕ Nhµ n íc vµ kinh tÕ tËp thÓ ®· chuyÓn
sang cã nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o ". ë mét ®o¹n kh¸c vÒ ®êng lèi vµ chiÕn
lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, B¸o c¸o ChÝnh trÞ l¹i kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña §¶ng ta : " Thùc hiÖn nhÊt qu¸n
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn" vµ nãi râ thªm : " C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo
ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cïng ph¸t
triÓn l©u dµi , hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o; kinh tÕ Nhµ níc cïng
kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n".
Nh÷ng ®iÒu trªn thùc sù chøa ®ùng nhiÒu c¸i míi ®îc tæng kÕt tõ thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i cã mét sù nghiªn
cøu c«ng phu míi thùc sù n¾m b¾t ®îc. PhÇn nµy lµm râ ba vÊn ®Ò sau:
Mét lµ, c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn ë níc ta hiÖn nay.
Hai lµ, tÝnh tÊt yÕu vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc.
Ba lµ, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc biÓu hiÖn nh thÕ nµo.
1. C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn ë níc ta hiÖn nay.
Ta ®· biÕt c¬ng lÜnh n¨m 1991 cña §¶ng ta nªu lªn s¸u ®Æc trng c¬ b¶n cña x· héi chñ nghÜa mµ nh©n
d©n ta x©y dùng, trong ®ã cã ®Æc trng vÒ nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ
chñ yÕu. ChÕ ®é c«ng h÷u hay chÕ ®é c«ng céng bao gåm c¶ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. ChÕ ®é
c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu tõng bíc ®îc x¸c lËp vµ sÏ chiÕm i thÕ tuyÖt ®èi khi chñ nghÜa x· héi ®îc
x©y dùng xong vÒ c¬ b¶n. §ã lµ chuyÖn l©u dµi, cßn chuyÖn trín m¾t chóng ta vÉn ®ang lµ thêi kú qu¸ ®é. Thêi
kú qu¸ ®é lµ mét thêi kú kh«ng ng¾n cho nªn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn còng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan nh»m khai th¸c tèi ®a mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt trong x· héi ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng
vËt chÊt vµ v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n.
Tríc ®©y, do duy ý chÝ, chñ quan vµ nãng véi ®· cã ý nghÜ r»ng cã thÓ x©y dùng nhanh x· héi chñ nghÜa
th«ng qua c¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa , xo¸ bá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ®îc coi lµ " phi chñ
nghÜa x· héi". Sù thùc kh«ng ph¶i nh vËy, thùc tiÔn 10 n¨m ®æi míi cho thÊy r»ng ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét
nÒn kinh tÕ cßn nghÌo nµn, chËm ph¸t triÓn tríc hÕt ph¶i lÊy viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt lµm u tiªn. Cßn viÖc
x©y dùng quan hÖ s¶n suÊt míi ®Æc biÖt lµ x©y dùng chÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu lµ
mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi l©u dµi, nhiÒu bíc, nhiÒu h×nh thøc tõ thÊp ®Õn cao. Theo tinh thÇn ®ã,
B¸o c¸o ChÝnh trÞ chØ râ : " Tiªu chuÈn c¨n b¶n ®Ó ®n¸h gi¸ hiÖu qu¶ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt theo ®Þnh h -
íng x· héi chñ nghÜa lµ thóc ®Èy ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, thùc hiÖn c«ng b»ng
x· héi". Lµm kh¸c ®i lµ cã h¹i cho sù ph¸t triÓn.
VÒ c¬ cÊu ngµnh:
Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n : "Së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t nh©n h×nh thµnh nhiÒu
thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc sö h÷u kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp". C¸c thµnh phÇn kinh tÕ
®îc nªu lªn gåm : kinh tÕ Nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, kinh tÕ t b¶n t nh©n, kinh tÕ t b¶n
Nhµ níc. Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c ®· ®îc thay b»ng thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ nãi râ h¬n vÒ b¶n chÊt cña së
h÷u. Vµ thµnh phÇn nµy vÉn ®îc hiÓu lµ bao gåm nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng
cèt. Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi gãp phÇn quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thµnh phÇn
nµy xuÊt hiÖn vµ ngµy cµng lín lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, bao gåm vèn do níc ngoµi ®Çu t vµo níc ta, hoÆc
100% hoÆc trong c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt.
Nh×n chung kinh tÕ ViÖt Nam cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, tØ lÖ ngµnh c«ng nghiÖp vµ dich vô trong
GDP cã xu híng t¨ng vµ tØ lÖ ngµnh n«ng nghiÖp cã xu híng gi¶m. Tuy nhiªn cèt lâi vÉn lµ c«ng - n«ng - dÞch vô.
VÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i:
Níc ta ®· më cöa nÒn kinh tÕ liªn kÕt víi kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi víi xu híng ngµy cµng m¹nh mÏ.
Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn kh¸. N¨n 2000, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®¹t trªn 186 USD/ngêi, tuy cßn ë
møc thÊp, nhng ®· thuéc lo¹i c¸c níc cã nÒn ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, tû träng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu
cña nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n cßn chiÕm 30%. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ë níc ta vÉn ë d¹ng th«, gi¸ trÞ
thÊp, søc c¹nh tranh kÐm. H¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cha lµm tèt c«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng m¹i, cha cã
chiÕn lîc xuÊt khÈu dµi h¹n æn ®Þnh l©u dµi, th¬ng m¹i ®iÖn tö vÉn cßn míi mÎ. Nh vËy, hiÖn t¹i kh¶ n¨ng tham
gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cña c¸c doanh nghiÖp níc ta cßn thÊp, ®ßi hái Nhµ níc còng nh mçi doanh nghiÖp
ph¶i cã gi¶i ph¸p trong qu¸ tr×nh héi nhËp thu ®îc nhiÒu hiÖu qu¶.
2. TÝnh tÊt yÕu vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc.
NÒn kinh tÕ c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn lµ ®Æc trng phæ biÕn cña mäi nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Kh¸c nhau lµ ë
chç trong kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa, kinh tÕ t nh©n nãi ®óng h¬n lµ kinh tÕ t b¶n t nh©n gi÷ vai trß
thèng trÞ; cßn trong kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nh ë níc ta, th× kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ
®¹o, vµ kinh tÕ Nhµ níc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Ó ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng
v÷ng ch¾c.
Do cã sù nhÇm lÉn gi÷a Nhµ níc vµ kinh tÕ Nhµ níc nªn cã ý kiÕn cho r»ng chØ cã Nhµ níc míi lµm chøc n¨ng
chñ ®¹o, chø kinh tÕ Nhµ níc th× kh«ng thÓ gi÷ vai trß chñ ®¹o ®îc. Còng do cã sù ®ång nhÊt gi÷a doanh
nghiÖp Nhµ níc vµ kinh tÕ Nhµ níc nãi chung, nªn ý kiÕn kh¸c cho r»ng doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng thÓ gi÷ vai
trß chñ ®¹o ®îc bëi nã cã hµng lo¹t nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ nhîc ®iÓm trong ho¹t ®éng. ThËt ra, doanh nghiÖp
Nhµ níc lµ bé phËn trô cét nhÊt cña kinh tÕ Nhµ níc chø kh«ng ph¶i lµ toµn bé kinh tÕ Nhµ níc. Nãi ®Õn kinh tÕ
Nhµ níc th× ph¶i nãi ®Õn tÊt c¶ c¸c së h÷u trong tay Nhµ níc, kÓ c¶ tµi nguyªn, ®Êt ®ai, ng©n s¸ch Nhµ níc, dù
tr÷ quèc gia... Kinh tÕ Nhµ níc kh«ng lµm chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ níc nhng chÝnh nã lµ c«ng cô quan träng, lµ
søc m¹nh kinh tÕ mµ Nhµ níc n¾m lÊy vµ ®a vµo ®Ó lµm chøc n¨ng qu¶n lý cña m×nh. B¸o c¸o ChÝnh trÞ viÕt: "
Kinh tÕ Nhµ níc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, lµ lùc lîng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ
níc ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, doanhnghiÖp Nhµ níc gi÷ vÞ trÝ then chèt, ®i ®Çu øng dông tiÕn
bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, nªu g¬ng vÒ n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt.
ë thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt cßn thÊp, quan hÖ së h÷u cßn tån
t¹i nhiÒu h×nh thøc, lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn nhng c¬ chÕ thÞ trêng cha hoµn h¶o, doanh nghiÖp
Nhµ níc h¹ot ®éng cßn nhiÒu khuyÕt tËt. V× vËy, ph¶i tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp
Nhµ níc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng theo ®Þnh híng : xo¸ bao cÊp, doanh
nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ trêng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i,
thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp. Cã c¬ chÕ phï hîp vÒ kiÓm tra, kiÓm so¸t, thanh tra cña Nhµ
níc ®èi víi doanh nghiÖp, kinh tÕ Nhµ níc cã gi÷ ®îc vai trß chñ ®¹o th× míi cã thÓ ®¶m b¶o ®îc ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa cña kinh tÕ thÞ trêng. Do ®ã ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc.
Kinh tÕ Nhµ níc dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, do ®ã ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ níc lµ t¹o
ra nÒn t¶ng kinh tÕ cho x· héi chñ nghÜa, t¹o ra søc m¹nh vËt chÊt ®Ó Nhµ níc ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý thÞ trêng.
Kinh tÕ Nhµ níc c¸c vÞ trÝ then chèt nªn cã kh¶ n¨ng chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
3. Nh÷ng biÓu hiÖn cñavai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc.
3.1 Lµm lùc lîng vËt chÊt ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m«.
Nhµ níc sö dông chung tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p cã thÓ can thiÖp vµo kinh tÕ nh»m h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tËt
cña kinh tÕ thÞ trêng, t¹o m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh, ph©n bæ nguån lùc tèi u vµ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh
tÕ, ph¸t triÓn x· héi mét c¸ch hµi hoµ phï hîp víi gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ v¨n ho¸ ®Êt níc.
Trong kinh tÕ, mçi ®¬n vÞ kinh doanh lµ mét chñ thÓ kinh tÕ, trùc tiÕp ®èi mÆt víi thÞ tr êng ®Ó quyÕt
®Þnh c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n : s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? theo môc tiªu tèi ®a
ho¸ lîi nhuËn. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn kÕt côc lµ ë ®©u, khi nµo, ®èi víi mÆt hµng nµo cã thÓ ®em l¹i lîi
nhuËn cao th× ë ®ã, khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng sÏ ®æ x« vµo s¶n xuÊt vµ kinh doanh mÆt hµng ®ã.
Ngîc l¹i, nÕu ë ®©u, khi nµo vµ ®èi víi mÆt hµng nµo kh«ng cã l·i hoÆc lç vèn th× ë ®ã, khi ®ã sÏ cã nhiÒu
doanhngiÖp cã kh¶ n¨ng sÏ rót khái thÞ trêng s¶n xuÊt vµ kinh doanh mÆt hµng ®ã. Do sù h¹n chÕ cña mçi dÞch
vô vÒ viÖc thu thËp còng nh xö lý c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ trêng ®Ó quyÕt ®Þnh cã tham gia hay rót khái
mét thÞ trêng nµo ®ã, tÊt c¶ sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ cã thÓ ph¸t sinh m©u thuÉn gi÷a cung vµ cÇu ë mäi lóc, mäi
n¬i vµ ®èi víi mäi mÆt hµng. §Ó chèng l¹i nguy c¬ ®ã Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÕu tiÕt b»ng nhiÒu
c«ng cô kh¸c nhau. Trong ®ã doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc coi lµ mét c«ng cô.
Víi t c¸ch lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt lu«n ®îc Nhµ níc thùc hiÖn theo ph¬ng ch©m : ë ®au, khi nµo nÒn kinh tÕ
quèc d©n ®ang më réng s¶n xuÊt kinh doanh mét mÆt hµng cô thÓ nµo ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp d©n doanh
hoÆc kh«ng cã ®ñ søc kinh doanh hoÆc tõ chèi th× ë ®ã vµ khi ®ã cÇn sù cã mÆt cña doanh nghiÖp Nhµníc.
§Õn lóc nµo ®ã, khi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ®· ®ñ søc ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng, doanh nghiÖp Nhµ níc
cã thÓ rót khái thÞ trêng ®ã, nhêng chç cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. Qu¸ tr×nh diÔn ra liªn tôc, lÆp l¹i ë
mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n h×nh thµnh vai trß ®iÒu tiÕt cña doanh nghiÖp Nhµ níc. Chøc n¨ng nµy
cßn thÓ hiÖn ë trong ph¹m vi tõng vïng ®Æc biÖt quan träng víi c¸c vïng xa, vïng s©u.
Nh vËy, chøc n¨ng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ßi hái Nhµ níc ph¶i sö dông doanh nghiÖp Nhµ níc nh
mét c«ng cô cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch th«ng suèt, ®¶m b¶o lîi Ých x· héi.
3.2 Lµm ®ßn bÈy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi.
§Ó nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng th× cÇn ph¶i cã nh÷ng bíc t¨ng trëng. Do vËy, cÇn cã
mét lùc lîng cã søc m¹nh kinh tÕ lµm ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy c¸c lùc lîng kh¸c cïng ph¸t triÓn.Doanh nghiÖp Nhµ n-
íc hiÖn nay cha ®ñ kh¶ n¨ng chi phèi toµn bé nÒn kinh tÕ nhng cã mét thùc lùc to lín nªn chØ cã doanh nghiÖp
Nhµ níc míi cã thÓ thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng ®ßn bÈy.
Nh÷ng vÊn ®Ò x· héi ®ang lµ mét h¹n chÕ lín cña níc ta. Muèn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Nhµ níc ph¶i gi¶i
quyÕt triÖt ®Ó nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy chóng ta cÇn cã thùc lùc vÒ kinh tÕ. Trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nh hiÖn nay th× chØ cã thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc míi cã thÓ ®¶m nhËn ®îc
vai trß lµm lùc lîng chñ lùc cho Nhµ níc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
 3.3 Më ®êng híng dÉn, hç trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn; T¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x·
héi míi.
KTNN kiÓm so¸t c¸c thÞ trêng cña ho¹t ®éng vèn vµ thÞ trêng tiÒn tÖ ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng æn ®Þnh kinh
tÕ vÜ m« cña nhµ níc. C¸c c«ng cô tµi chÝnh tiÒn tÖ, tÝn dông lµ c¸c c«ng cô chÝnh yÕu cña nhµ níc trong qu¶n lý
kinh tÕ vÜ m«.
Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, lµm biÕn ®æi c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®Æc tÝnh cña m×nh, t¹o c¬ së h¹ tÇng cho mçi kinh tÕ hµng ho¸, chiÕm gi÷ c¸c
ngµnh then chèt vµ träng yÕu x· héi, lµm ®ßn b¶y nhanh t¨ng trëng kinh tÕ g¾n víi c«ng b»ng x· héi. §ãng gãp
phÇn lín vµo tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña toµn x· héi.
 III. §Æc trng kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam
NhiÖm vô hiÖn nay lµ x¸c ®Þnh néi dung ®Þnh híng XHCN
§ã lµ thÓ chÕ kinh tÕ mµ trong ®ã thÞ trêng vµ quan hÖ thÞ trêng ngµy cµng ®îc xx¸c lËp lµ vai trß quyÕt
®Þnh ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh. NÒn kinh tÕ cã nhiÒu thµnh phÇn c¹nh tranh, cã tr×nh ®é x· héi cao, thóc ®Èy
sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Nhµ níc dïng luËt ph¸p, kÕ ho¹ch ®Þnh híng vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ
dÉn d¾t thÞ trêng ph¸t triÓn lµnh m¹nh, dïng chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt, ph©n phèi ®¶m b¶o phóc lîi cho toµn d©n
thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
1. NÒn kinh tÕ níc ta lµ nªn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß
chñ ®¹o.
NÒn kinh tÕ níc ta tån t¹i ba lo¹i h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: së h÷u toµn d©n, së h÷u t nh©n, së h÷u tËp
thÓ. Tõ ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n ®ã h×nh thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt
kinh doanh. Do ®ã kh«ng chØ ra søc ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc chÕ ®ä c«ng h÷u, mµ cßn ph¶i
khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc së h÷u t nh©n ®Ó h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng réng
lín bao gåm c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thuéc chÕ ®é c«ng h÷u, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ t doanh, c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn
doanh gi÷a trong vµ ngoµi níc, c¸c h×nh thøc ®an xen vµ th©m nhËp vµo nhau gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu
cã thÓ tham gia thÞ trêng b×nh ®¼ng.
Trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thanh phÇn ë níc ta, kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. “Kinh tÕ nhµ níc
ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, lµ lùc lîng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ níc ®Þnh híng vµ
®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Doanh nghiÖp nhµ níc gi÷ vÞ trÝ then chèt; ®i ®Çu øng dông tiÕn bé khoa häc vµ
c«ng nghÖ; nªu g¬ng vÒ n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt”. ViÖc x¸c lËp vai
trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ nhµ níc lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c vµ lµ sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a kinh tÕ thÞ tr-
êng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi kinh tÕ thÞ trêng t b¶n. TÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña kinh tÕ thÞ tr-
êng ë níc ta ®· quy u®Þnh kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Bëi lÏ,
mçi mét chÕ ®é x· héi ®Òu cã mét c¬ së kinh tÕ t¬ng øng víi nã, kinh tÕ nhµ níc, nãi ®óng ra kinh tÕ dùa trªn
chÕ ®é c«ng h÷u bao gåm nhµ níc vµ kinh tÕ hîp t¸c, t¹o c¬ së kinh tÕ cho chÕ ®é x· héi míi – x· héi chñ nghÜa.
ViÖc vin vµo t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ nhµn níc trong thêi gian qua ®Ó phñ
®Þnh sù cÇn thiÕt kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ sai lÇm vÒ lý luËn. VÊn ®Ì chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ
phñ ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc, mµ lµ c¬ cÊu l¹i kinh tÕ nhµ níc vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh
nghiÖp nhµ níc ®Ó chóng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét trong nh÷ng gi¶i
ph¸p c¬ b¶n ®Ó c¬ cÊu l¹i khu cùc kinh tÕ nhµ níc vµ c¶i thiÖn c¨n b¶n c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp. Nhµ níc
th«ng qua chÕ ®é tham dù cæ phÇn ®Ó khèng chÕ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp theo ®Þnh híng cña nhµ níc.
2. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi .
§©y lµ ®¹c trng næi bËt nhÊt cuÈ thÓ chÕ thÞ trêngXHCN. Hai mÆt kinh tÕ vµ x· héi cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng chñ ®éng kÕt hîp víi nhau qua luËt ph¸p, chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝh s¸ch x· héi. Thùc hiÖn phóc lîi x· héi
th«ng qua ng©n s¸ch ®Ò ra võa khuyÕn khÝch mäi ngêi lµm giµu chÝnh ®¶ng vµ t¨ng thu nhËp cho nªn kinh tÕ
quèc d©n. Chóng ta ph¶i g¾n kinh tÕ, x· héi, quèc phßng thµnh m« t¶ thèng nhÊt b¶o ®¶m æn ®Þnh chÝnh
nh÷ng quèc gia, tõng bíc tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ c«ng b»ng x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-
îng cuéc sèng nh©n d©n.
Sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ dõng l¹i ë tèc ®é t¨ng
trëng mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng, tiÒn l¬ng, thu nhËt thùc tÕ t¨ng m¹nh y tÕ, gi¸o
dôc ph¸t triÓn); sù ph©n ho¸ giµu nghÌo kh«ng lµm ¶nh hëng tíi phóc lîi x· héi kh«ng lµm ®¶o lén vÞ trÝ x· héi t-
¬ng ®èi cña ®a sè d©n chóng, c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng thÓ dÉn tíi sù xuèng cÊp thËm chÝ tho¸i ho¸ trong lÜnh
vùc v¨n ho¸ x· héi vµ c¸c quan hÖ ®¹o ®øc trong x· héi. V× thÕ ®Æc trng quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
3. T¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng:
 Thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë mét níc kÐm ph¸t triÓn nh níc ta lµ ®iÒu kh«ng
®¬n gi¶n. Kh«ng t¨ng trëng vµ kh«ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu “d©n giµu, níc
m¹nh”, “x· héi c«ng b»ng v¨n minh” vµ XHCN ®îc.
T¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sù lín m¹nh cña nhµ níc, cã t¨ng trëng kinh tÕ míi cã t¨ng thªm thu nhËp
cho nÒn kinh tÕ, nhµ níc cã ®iÒu kiÖn n©ng cao vai trß cñ m×nh trong c¸c ho¹t ®éng x· héi. Suy cho cïng bÊt cø
nhµ níc còng muèn lín m¹nh do vËy rÊt cÇn cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ. Nhøng ®Ó t¨ng trëng æn ®Þnh th× cÇn yÕu tè
ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Ngµy nay ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®îc ®Æt ra cÊp b¸ch h¬n bao giê hÐt, næi lªn hai môc tiªu
c¬ b¶n: t¨ng trëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. Kinh nghiÖm c¸c níc ®i tríc cho thÊy cÇn gi¶i quyÕt vÊn
®Ò b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i ngay tõ buæi ®Çu cña ph¸t triÓn kinh tÕ.
4.Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao
§©y lµ yªu cÇu rÊt quan träng cña ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nhng còng kh«ng ph¶i l µ ®iÒu kiÖn ®ñ
bëi lÏ nhiÒu níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao nhng l¹i kh«ng ph¶i cã nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÖ thèng thÞ trêng ph¶i ®îc ph¸t huy ®Çy ®ñ mçi thøc thÓ kinh tÕ cã lîi Ých
riªng vµ lµ chñ thÓ cña thÞ trêng, tham gia ho¹t ®éng c¹nh tranh víi nhau vµ h×nh thµnh mét thÞ trêng, mét m¹ng
líi s¶n xuÊt x· héi cã trËt tù. Do ®Æc trng cña c¬ chÕ thÞ trêng, lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu c¹nh tranh lµ m«i trêng
c¹nh tranh, v× vËy b¾t buéc tÊt c¶ c¸c thÓ chÕ kinh tÕ ®Òu ph¶i ho¹t ®éng víi tèc ®é cao ®Ó cã thÓ ®øng
v÷ng trªn thÞ trêng ®Çy tÝnh c¹nh tranh nµy.
5. Vai trß l·nh ®¹o, qu¶n lý cña nhµ níc.
§©y lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng b¶o ®¶m ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ níc ta. Trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ch¹y theo lîi nhuËn, trong m«i trêng c¹nh tranh, cho nªn n¶y sinh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p mµ
cÇn cã nhµ níc míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc. V× thÕ chóng t a muèn x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi vai trß qu¶n lý cña nhµ níc. Vai trß nµy ®îc thÓ
hiÖn b»ng hÖ thèng ph¸p luËt b¶o vÖ quyÒn tù do, d©n chñ, c«ng b»ng x· héi b»ng ph©n phèi vµ më réng phóc lîi
x· héi cho toµn d©n, b»ng hÖ thèng hµng ho¸ c«ng céng; ®ång thêi më réng vµ híng dÉn hç trî c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ cïng ph¸t triÓn.
6. NÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta lµ nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc.
Thùc ra ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, mµ xu
híng chung cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi hiÖn nay. “Kh«ng cã d©n téc nµo bÞ ph¸ s¶n v× th¬ng m¹i”. Nhng ë
®©y muèn nhÊn m¹nh sù kh¸c biÖt nÒn kinh tÕ mµ chóng ta ®ang x©y dùng víi nÒn kinh tÕ ®ãng, khÐp kÝn tríc
®æi míi. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay chØ cã më cña kinh tÕ héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi míi thu
hót ®îc vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña
níc ta, thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng theo kiÓu rót ng¾n.
Thùc hiÖn më cña kinh tÕ theo híng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i, thÞ trêng trong
níc g¾n víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, thù hiÖn nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, nh -
ng vÉn gi÷ ®îc ®éc lËp chñ quyÒn vµ b¶o vÖ ®îc lîi Ých quèc gia, d©n téc trong quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm
mµ trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy ®· ®îc §¶ng ta kh¶ ®Þnh trong v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng VIII:
“X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh mÏ vÒ xuÊt khÈu, ®ång
thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.
§Ó héi nhËp ®Çy ®ñ vµo khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸ (AFTA - ASEAN Free Trade Area) vµ tæ chøc
th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO - World Trade Organization), cÇn cã sù chuÈn bÞ tÝch cùc ngay tõ b©y giê kh«ng chØ ë
cÊp trung ¬ng, mµ c¶ ë cÊp c¬ së, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng khi héi nhËp ®Ó cã
biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nhê ®ã tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
7. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc.
Khi chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, th× còng n¶y sinh
trong ®êi sèng thùc tÕ nh÷ng hiÖn tîng nh: th¬ng m¹i ho¸ c¶ nh÷ng quan hÖ x· héi, sèng vô lîi, sïng b¸i ®ång
tiÒn, coi thêng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n lµm sãi mßn truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ ®¹o ®øc d©n téc. ViÖc më cña vµ héi
nhËp nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ lai c¨ng, mÊt gèc, xa l¹ thuÇn phong mü tôc cña d©n téc.
Chóng ta coi viÖc v©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ ph¬ng tiÖn, con ®êng thùc hiÖn môc tiªu
x· héi chñ nghÜa, chø kh«ng ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa. V× vËy, khi x©y dùng nÒn kinh tÕ
thÞ trêng vµ më réng giao lu quèc tÕ, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi ph¶i ®Æc biÖt quan t©m gi÷ g×n vµ ph¸t
huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, ®ång thêi tiÕp thu cã chän läc tinh hoa v¨n ho¸ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi lµm giµu
®Ñp thªm v¨n ho¸ ViÖt Nam. Nh cè tæng bÝ th §ç Mêi ®· nãi: “Trong ®iÒu kiÖn më réng c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i,
cµng ph¶i coi träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc ®i víi tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i ®Ó lµm giµu
v¨n ho¸ cña ta, ng¨n chÆn sù x©m nhËp cña c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ ®éc h¹i, lai c¨ng, mÊt gèc.
IV. Ph¬ng híng c¶i c¸ch kinh tÕ nhµ níc
1. §èi víi doanh nghiÖp nhµ níc:
Kinh tÕ Nhµ níc cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc gi÷ v÷ng ®Þnh híng XHCN, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ,
chÝnh trÞ vµ x· héi cña ®Êt níc. Doanh nghiÖp Nhµ níc (gåm DNNN gi÷ 100% vèn vµ DNNN gi÷ cæ phÇn chi phèi)
ph¶i kh«ng ngõng ®îc ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶, gi÷ vÞ trÝ then chèt trong nÒn kinh tÕ, lµm
c«ng cô vËt chÊt quan träng ®Ó kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN.
ViÖc tiÕp tôc søp xÕp, ®æi míi vf n©ng coa hiÖu qu¶ doanh nghiÖp nhµ níc lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch vµ còng lµ
nhiÖm vô chiÕn lîc, l©u dµi vµ nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p, míi mÏ.........
1.1.§Þnh híng s¾p xÕp, ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng c«ng
Ých.
a. §èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh.
- Nhµ níc gi÷ 100% vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc ®éc quyÒn nhµ n-
íc: vËt liÖu næ, ho¸ chÊt ®éc, chÊt phãng x¹, hÖ thèng truyÒn t¶i quèc gia, m¹ng trôc th«ng tin quèc gia
vµ quèc tÕ, s¶n xuÊt thuèc l¸ ®iÕu.
- Nhµ níc gi÷ cæ phÇn chi phèi hoÆc gi÷ 100% vèn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n¬c ho¹t ®éng kinh doanh
trong c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc: b¸n bu«n l¬ng thùc, b¸n bu«n x¨ng dÇu, s¶n xuÊt ®iÖn, khai th¸c c¸c kho¸ng s¶n
quan träng, s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, s¶n xuÊt kim lo¹i ®en, kim lo¹i mµu,
s¶n xuÊt ho¸ chÊt c¬ b¶n, ph©n ho¸ häc, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, s¶n xuÊt xi m¨ng, c«ng nghiÖp x©y dùng, s¶n
xuÊt mét sè hµng tiªu dïng vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm quan träng, s¶n xuÊt ho¸ ®éc, thuèc ch÷a bÖnh, vËn t¶i
hµng kh«ng, ®êng s¾t, viÔn ®«ng, kinh doanh tiÒn tÖ, b¶o hiÓm, xæ sè kiÕn thiÕt, dÞch vô viÔn th«ng c¬ b¶n,
chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp quy m« lín, cã ®ãng gãp lín cho ng©n s¸ch, ®i ®Çu trong viÖc øng dông c«ng nghÖ
mòi nhä, c«gn nghÖ cao vµ gãp phÇn quan trong æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh
doanh ®¶m b¶o nhu cÇu thhiÕt yÕu cho s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®íi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña ®ång bµo n«ng
th«n, ®ång bµo c¸c d©n téc ë miÒn nói, vïng s©u, vïng xa.
Nhµ níc gi÷ cæ phÇn ®Æc biÖt trong mét sè trêng hîp cÇn thiÕt.
ChuyÓn c¸c doanh nghiÖp g÷ 100% vèn sang h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét chñ së h÷u lµ
Nhµ níc hoÆc c«ng ty cæ phÇn gåm c¸c cæ ®«ng lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc.
C¨n cø ®Þnh híng trªn ®©y, ChÝnh phñ chØ ®¹o rµ so¸t, phª duyÖt ph©n lo¹i cô thÓ c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc hiÖn cã ®Ó triÓn khai thùc hiÖn vµ tõng th¬× kú xem xÐt ®iÒu chØnh ®Þnh híng, ph©n lo¹i doanh
nghiÖp cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi.
Doanh nghiÖp thuéc c¸c tæ chøc cña §¶ng thùc hiÖn s¾p xÕp nh ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc. Doanh nghiÖp
thuéc cac tæ chøc chÝnh trÞ – x· héi ®¨ng ký ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp.
- ViÖc thµnh lËp míi doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu sÏ thùc hiÖn díi h×nh thcs c«ng ty
cæ phÇn. ChØ thµnh lËp míi doanh nghiÖp 100% vèn nhµ níc ®èi víi nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc mµ nhµ níc cÇn
gi÷ ®éc quyÒn, hoÆc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng muèn hay kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia.
b. §èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých.
- Nhµ níc gi÷ 100% vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých ho¹t ®éng trong lÜnh vùc : in b¹c vµ chøng chØ cã
gi¸ ; ®iÒu hµnh bay; b¶o ®¶m hµng h¶i; kiÓm so¸t vµ ph©n phèi tµn sè v« tuyÕn ®iÖn ; s¶n xuÊt ; söa chöa vò
khÝ ; khÝ tµi ; trang bÞ chuyªn dïng quèc phßng , an ninh ; doanh nghiÖp ®îc giao thùc hiÖn nhiÖm vô quèc phßng
®Æc biÖt vµ c¸c doanh nghiÖp t¹i c¸c ®Þa bµn chiÕn lîc quan träng kÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng theo quyÕt
®Þnh cña chÝnh phñ . C¸c doanh nghiÖp cña qu©n ®éi vµ c«ng an ®îc s¾p xÕp vµ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng
nµy.
- Nhµ níc gi÷ 100% vèn hoÆc cæ phÇn chi phèi ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp c«ng Ých ®ang ho¹t ®éng trong
c¸c lÜnh vùc: kiÓm ®Þnh kû thuËt ph¬ng tiÖn giao th«ng c¬ giíi ; xuÊt b¶n s¸ch gi¸o khoa , s¸ch b¸o chÝnh trÞ ,
phim thêi sù vµ tµi liÖu qu¶n lý , b¶o tr× hÖ thèng ®êng s¾t quèc gia , s©n bay, qu¶n lý thuû n«ng ®Çu nguån ,
trång vµ b¶o vÖ rõng ®Çu nguån , tho¸t níc ë ®« thÞ lín, ¸nh s¸ng ®êng phè , qu¶n lý,b¶o tr× hÖ thèng ®êng
bé , bÕn xe , ®êng thuû quan träng , s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ cung øng dÞch vô kh¸c theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ.
Trong tõng thêi kú, chÝnh phñ xem xÐt , ®iÒu chØnh ®Þnh híng ph©n lo¹i doanh nghiÖp phï hîp víi yªu
cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ – x¶ héi .
§èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých hiÖn cã , chÝnh phñ c¨n cø vµo ®Þnh híng trªn ®©y chØ
®¹o rµ so¸t vµ phª duyÖt ph©n lo¹i cô thÓ ®Ó thùc hiÖn triÓn khai thùc hiÖn . Nh÷ng doanh nghiÖp c«ng Ých
®ang ho¹t ®éng kh«ng thuéc diÖn nªu trªn sÎ ®îc s¾p xÕp l¹i . ViÖc thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng
c«ng Ých ph¶i xem xÐt chÆt chÎ, ®óng ®Þnh híng , cã yªu cÇu vµ cã ®ñ c¸c yªu c©ï cÇn thiÕt .
KhuyÕn kÝch nh©n d©n vµ doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm , dÞch
vô mµ x¶ héi cÇn vµ ph¸p luËt kh«ng cÊm.
1.2. §Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc .
Môc tiªu cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc lµ nh»m ; t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së höu
, trong ®ã cã ®«ng ®¶o ngêi lao ®éng , ®Ó sö dông hiÖu qu¶ vèn , tµi s¶n cña nhµ níc vµ huy ®éng thªm vèn x¶
héi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt , kinh doanh, t¹o ®éng lùc m¹nh mÎ vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng , cã hiÖu qu¶ cho
doanh nghiÖp cña nhµ níc , ph¸t huy vai trß lµm chñ thùc sù cña x· héi , cña cæ ®«ng vµ vµ t¨ng cêng sù gi¸m s¸t
cña x¶ héi ®èi víi doanh nghiÖp , ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých cña nhµ níc , doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng. Cæ phÇn
ho¸ doanh nghiÖp cña nhµ níc kh«ng ®îc biÕn thµnh t nh©n ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc .
§èi tîng cæ phÇn ho¸ lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn cã mµ nhµ níc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn, kh«ng
phô thuéc vµo thùc tr¹ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . C¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c¨n cø vµo thùc tr¹ng kÕt
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . C¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c¨n cø vµo ®Þnh híng s¾p xÕp, ph¸t triÓn doanh
nghiÖp nhµ níc vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña tõng doanh nghiÖp mµ quyÕt ®Þnh chuyÓn doanh gnhiÖp nhµ níc hiÖn
cã thµnh c«ng ty cæ phÇn, trong ®ã nhµ níc cã cæ phÇn chi phèi, cæ phÇn ®Æc biÖt, cæ phÇn ë møc thÊp hoÆc
nhµ níc kh«ng gi÷ cæ phÇn.
H×nh thøc cæ phÇn ho¸ bao gåm: gi÷ nguyªn gi¸ trÞ doanh nghiÖp, ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó thu hót
thªm vèn; b¸n mét phÇn gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp cho c¸c cæ ®«ng, cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ phô thuéc cña
doanh nghiÖp; chuyÓn toµn bé doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn. Trêng hîp cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ phô thuéc
cña doanh nghiÖp th× kh«ng ®îc g©y khã kh¨n hoÆc lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c bé
phËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp.
Nhµ níc cã chÝnh s¸ch ®Ó gi¶m bít t×nh tr¹ng chªnh lÖch vÒ cæ phÇn u ®·i cho ngêi lao ®éng gi· c¸c
doanh nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Cã quy ®Þnh ®Ó ngêi lao ®éng gi÷ ®îc cæ phÇn u ®·i trong mét thêi gian
nhÊt ®Þnh. Söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ u tiªn b¸n cæ phÇn cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Ó g¾n bã ng-
êi lao ®éng víi doanh nghiÖp, dµnh mét tû lÖ cæ phÇn thÝch hîp b¸n ra ngoµi doanh nghiÖp. Nghiªn cøu sö dông
mét phÇn vèn tù cã cña doanh nghiÖp ®Ó h×nh thµnh cæ phÇn cña ng¬i lao ®éng, ngêi lao ®éng ®îc hëng l·i
nhng kh«ng ®îc rót cæ phÇn khái doanh nghiÖp. Më réng viÖc b¸n cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n cho ngêi s¶n xuÊt vµ cung cÊp nguyªn liÖu. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch doanh
nghiÖp cæ phÇn ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ cã quy ®Þnh cho phÐp chuyÓn nî thµnh vèn gãp cæ phÇn.
Söa ®æi ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp theo híng g¾n víi thÞ trêng, nghiªn cøu ®a gi¸ trÞ
quyÒn sö dông ®Êt vµo gÝa trÞ doanh nghiÖp, thÝ ®iÓm ®Êu thÇu b¸n cæ phiÕu vµ b¸n cæ phiÕu qua c¸c ®Þnh
chÕ tµi chÝnh trung gian.
Nhµ níc ®Çu t ®îc mua cæ phÇn lÇn ®Çu ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ mµ nhµ níc kh«ng
®îc gi÷ cæ phÇn chi phèi theo ®óng quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp vµ LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc
khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t cã tiÒm n¨ng vÒ c«ng nghÖ, thÞ trêng, kinh nghiÖm qu¶n lý, tiÒn vèn mua cæ phÇn. Sè
tiÒn mua ®îc tõ b¸n cæ phÇn dïng ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng vµ ®Ó nhµ níc t¸i ®Çu t ph¸t
triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng ®îc ®a vµo ng©n s¸ch ®Ó chi thêng xuyªn.
 Nhµ níc ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc ®· chuyÓn sµng c«ng ty cæ
phÇn. Söa ®æi cc¸c chÝnh s¸ch u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ theo híng u ®·i h¬n ®èi v¬Ý nh÷ng
doanh nghiÖp khi cæ phÇn ho¸ cã khã kh¨n.
ChØ ®¹o chÆt chÏ doanh nghiÖp nhµ níc ®Çu t mét phÇn vèn ®Ó lËp míi c«ng ty cæ phÇn ë nh÷ng linhx
vùc cÇn thiÕt.
1.3.Thùc hiÖn giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª, s¸t nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n ®èi víi doanh
nghiÖp nhµ níc quy m« nhhá, lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶.
§èi víi doanh ghiÖp cã quy m« nhá cã vèn nhµ níc díi 5 tû ®ång, nhµ níc kh«ng cÇn n¾m gi÷ vµ kh«ng
cæ phÇn ho¸ ®îc, tuú thùc tÕ cña tõng doanh nghiÖp, c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh mét trong c¸c
h×nh thøc: B¸n, giao, khon¸ kinh doanh, cho thuª. KhuyÕn khÝch doanh nghiÖp nhµ níc ®· giao, b¸n ®îc chuyÓn
thµnh c«ng ty cæ phÇn cña ngêi lao ®éng. S¸t nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng
kh«ng hiÖu qu¶, nhng kh«ng thùc hiÖn ®îc c¸c h×nh thøc nãi trªn.
Söa ®æi, bæ sung luËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo híng ngêi quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp cã
quyÒn ®Ò nghÞ tuyªn bè ph¸ s¶n.
§Èy m¹nh tuyÒn truyÒn, n©ng cao nhËn thøc, hiÓu biÕt cña ngêi lao ®éng vµ toµn x· héi ®èi víi ngêi chñ
tr¬ng cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª, s¸t nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n doanh nghiÖp nhµ níc.
1.4. §æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæng c«ng ty nhµ níc, h×nh thµnh mét
sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh.
a. Tæng c«ng ty nhµ níc ph¶i cã vèn ®iÒu lÖ ®ñ lín, cã thÓ huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån, trong ®ã vèn
nhµ níc lµ chñ yÕu, thùc hiÖn kinh doanh ®a ngµnh, cã ngµnh chÝnh chuyªn s©u, cã liªn kÕt gi÷a c¸c ®¬n vÞ
thµnh viªn kiªn kÕt vÒ s¶n xuÊt, tµi chÝnh, thÞ trêng..., cã tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ qu¶n lý tiªn tiÕn n¨ng suÊt lao
®éng cao, chÊt lîng s¶n phÈm tèt, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ hoµn thµnh viÖc s¾p
xÕp c¸c tæng c«ng ty nhµ níc hiÖn cã nh»m tËp trung h¬n n÷a nguån lùc ®Ó chi phèi ®îc nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc
then chèt cña nÒn kinh tÕ, lµm lùc lîng chñ lùc trong viÖc b¶o ®¶m c¸c c©n ®èi lín vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«,
cung øng nh÷ng s¶n phÈm träng yÕu cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt khÈu, ®ãng gãp lín cho ng©n s¸ch, lµm
nßng cèt thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶.
Trong tõng thêi kú, theo yªu vÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cÇn cã sù ®iÒu chØnh phï hîp nh÷ng tæng
c«ng ty ®ang ho¹t ®éng kh«ng cã ®ñ yªu cÇu trªn sÏ ®îc s¾p xÕp l¹i
ThÝ ®iÓm, rót kinh nghiÖm dÓ nh©n réng viÖc thùc hiÖn chuyÓn tæng c«ng ty nhµ níc sang nhµ níc
sang ho¹t ®éng c«ng ty mÑ – c«ng ty con , trong ®ã tæng c«ng ty ®Çu t vèn vµo c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn lµ
nh÷ng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét chñ ( tæng c«ng ty) hoÆc lµ c«ng ty cæ phÇn mµ tæng c«ng ty gi÷ cæ
phÇn chi phèi .
Bªn c¹nh c¸c tæng c«ng ty nhµ níc. NghÞ quyÕt trung ¬ng III chñ tr¬ng h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh
tÕ m¹nh trªn c¬ së c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc cã sù tham gia cña c¸c thµnh viªn kinh tÕ, kinh doanh ®a ngµnh,
trong ®ã c¸c ngµnh kinh doanh chÝnh, chuyªn m«n ho¸ cao vµ gi÷ vai trß chi phèi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
1.5. Gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d vµ nî kh«ng thanh to¸n ®îc
NghÞ quyÕt Trung ¬ng III xac ®Þnh r»ng, lao ®éng d«i d ®îc doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn ®µo t¹o l¹i
hoÆc nghØ viÖc hëng nguyªn l¬ng trong mét thêi gian ®Ó t×m viÖc; nÕu kh«ng t×m ®îc viÖc th× ®îc nghØ chÕ
®é mÊt viÖc theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. §Ó cã ®ñ c¬ së ph¸p lý cho vÊn ®Ò nµy, bé LuËt lao déng ®îc
söa ®æi, bæ sung theo híng cho phÐp ¸p dông chÕ ®é mÊt viÖc ®èi víi sè lao déng d«i d t¹i thêi ®iÓm giao, b¸n,
kho¸n kinh doanh vµ cho thuª doanh nghiÖp nhµ níc. §ång thêi, khÈn tr¬ng bæ sung chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi;
ban hµnh chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp theo híng nhµ níc, doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng cïng gãp.
§èi víi nî kh«ng thanh to¸n ®îc, thµnh lËp c«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó xö
luý nî vµ tµi s¶n kh«ng cÇn dïng, t¹o ®iÒu kiÖn lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh doanh nghiÖp.

1.6. §æi míi tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý trong doanh nghiÖp nhµ níc
 Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng c«ng nghÖ lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña doanh nghiÖp nÕu muèn tån t¹i cã hiÖu
qu¶.X©y dùng chiÕn lîc ®æi míi c«ng nghÖ trong tõng ngµnh, tõng doanh nghiÖp,t¨ng cêng c«ng t¸c nghiªn cøu
triÓn khai,ph¸t triÓn s¶n phÈm,c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng, th«ng tin thÞ trêng,t¨ng cêng xóc tiÕn b¸n hµng,
t¨ng cêng vai trß cña th¬ng m¹i ®iÖn tö,n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm b»ng c¸ch híng c¸c doanh nghiÖp cè g¾ng
v¬nlªn ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ .

2- Víi tµi s¶n thuéc nhµ níc.

CÇn ®æi míi hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch mang tÝnh chÊt vÜ m« nh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tµi chÝnh, thuÕ, tÝn
dông, ®µu t xu©t nhËp khÈu.

X¸c ®Þnh vµ ph©n biÖt râ rµng c¸c quyÒn së h÷u sö dông,®Þnh do¹t vµ hëng lîi ®èi víi tµi s¶n quèc gia ®Ó
cã sù ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý vµ chøc nang khinh tÕ cña nhµ níc vµ cña DNNN ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng Nhµ
n¬c tham gia qu¸ s©u vµo c«ng viÖc cña c¸c DNNN.

Lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèmg tµi chÝnh, tÝn dông, ngan hµng Nhµ níc, hÖ thèng dù tr÷ quèc gia, c¸c quü b·o
hiÓm, quü dù phßngcÇn ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n.
kÕt luËn

Nh vËy kinh tÕ nhµ níc lµ mét chñ thÓ quan träng nhÊt lµ thµnh phÇn kinh tÕ then chèt ®· gãp phÇn ®a
®Êt níc ta ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi, giai ®o¹n cña m« h×nh kinh tÕ thÞ t r-
êng chuyÓn biÕn v÷ng ch¾c theo quü ®¹o chñ nghÜa x· héi.
§èi víi t«i viÖc ®i s©u t×m hiÓu nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi nµy ®· gióp Ých cho t«i rÊt nhiÒu trong viÖc n©ng
nhËn thøc vµ t duy kinh tÕ; cã quan niÖm ®óng ®¾n vÒ thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ vai trß chñ ®¹o cña nã
®ång thêi x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
MÆc dï ®· cè g¾ng nhng víi kinh nghiÖm cha nhiÒu ch¾c ch¾n sÏ cßn cã nhiÒu thiÕu sãt rÊt mong cã sù
gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n.
Mét lÇn n÷a t«i xin c¶m ¬n PGS. TS . Mai H÷u Thùc, ®· tËn t×nh híng dÉn t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.