Mü häc

Mü häc
Gvhd KTS. §oµn Kh¾c T×nh
Svth NguyÔn TrÇn HiÕu
Tr×nh bµy nh÷ng luËn ®iÓm vÒ h×nh tîng nghÖ thuËt kiÕn tróc
Më ®Çu

"C¸i g× cã ý nghÜa môc ®Ých th× ®ã ®Òu lµ c¸i ®Ñp"

KiÕn tróc, tr¶i qua thêi gian ph¸t triÓn ®îc tÝnh b»ng
lÞch sö loµi ngêi v¨n minh ®· tù kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh
lµ mét bé m«n nghÖ thuËt ®Æc biÖt. Mét nghÖ thuËt
mµ ë ®ã ngêi nghÖ sü lµ c¸c kiÕn tróc s, t¸c phÈm lµ
c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, con ngêi chÝnh lµ ®èi tîng
c¶m nhËn c¸c c«ng tr×nh ®ã. Mét nghÖ thuËt l¹i bÞ
chi phèi bëi kü thuËt x©y dùng, c«ng n¨ng cña
c«ng tr×nh, bÞ chi phèi bëi c¸c yªu cÇu cña con ng-
êi, mét nghÖ thuËt ®Çy m©u thuÉn...
Khi KiÕn tróc ®· lµ mét nghÖ thuËt, kiÕn tróc ph¶i cã
c¸c h×nh tîng nghÖ thuËt, c¸c gi¸ trÞ nghÖ thuËt
cña riªng m×nh. Trong mèi quan hÖ tæng hßa cña
c¸c ngµnh nghÖ thuËt kh¸c nhau, khi c¸c lÞch sö
®Òu cã nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn t¬ng øng nh
nhau th× h×nh tîng nghÖ thuËt trong kiÕn tróc cã thÓ
so s¸nh víi h×nh tîng nghÖ thuËt cña c¸c nghÖ
thuËt kh¸c.
Më ®Çu

NghÖ thuËt & KiÕn tróc

NghÖ thuËt §å häa vi tÝnh ( nguån : su tÇm Internet)

Víi c¸ch nh×n nhËn nh vËy ta cã thÓ xÐt qua ®«i

chót vÒ ®Þnh nghÜa nghÖ thuËt :
NghÖ thuËt cã thÓ ®îc ®Þnh nghÜa theo nhiÒu c¸ch
kh¸c nhau.
1.NghÖ thuËt lµ sù s¸ng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm vËt
thÓ hoÆc phi vËt thÓ chøa ®ùng nh÷ng gi¸ trÞ lín vÒ
t tëng-thÈm mü, mang tÝnh chÊt v¨n hãa lµm rung
®éng c¶m xóc, t tëng t×nh c¶m cho ngêi thëng
thøc. Theo ý nghÜa nµy thêng lµ lµ c¸c lo¹i h×nh
nghÖ thuËt kh¸c nhau.
2. NghÖ thuËt lµ c¸i hay c¸i ®Ñp ®Ó ngêi ta chiªm
nghiÖm qua c¸c gi¸c quan tõ ®ã ngìng mé bëi
tr×nh ®é, tµi n¨ng, kÜ n¨ng, kÜ x¶o cao vît lªn trªn
møc th«ng thêng phæ biÕn. Theo nghÜa nµy thêng
lµ mét t¸c phÈm nghÖ thuËt hoÆc mét nghÖ sü cô
thÓ nµo ®ã.
3. §îc gäi lµ nghÖ thuËt lµ khi mét nghÒ nghiÖp
nµo ®ã ®îc thùc hiÖn ë møc hoµn h¶o víi tr×nh ®é
®iªu luyÖn, thËm chÝ siªu viÖt. Ch¼ng h¹n nghÖ
thuËt viÕt b¸o, nghÖ thuËt diÔn thuyÕt, nghÖ thuËt
nÊu ¨n, nghÖ thuËt ®¾c nh©n t©m, .. Theo nghÜa
nµy thêng lµ mét tµi khÐo ®Æc biÖt nµo ®ã.
Cã 7 lo¹i h×nh nghÖ thuËt lµ: thi ca, v¨n häc, héi
häa, ®iªu kh¾c, kiÕn tróc, kÞch nghÖ vµ phim ¶nh.

nguån : B¸ch khoa toµn th më - Wikipedia

H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam
Qua kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam ta cã thÓ thÊy ,
h×nh tîng kiÕn tróc ®· tån t¹i song hµnh ph¸t triÓn cïng
kiÕn tróc, qua ®ã còng cã thÓ theo dâi sù thay ®æi cña
h×nh tîng kiÕn tróc qua c¸c thêi kú, qua c¸c thÓ lo¹i
cång tr×nh kh¸c nhau.

Ch¹m kh¾c t¹i ®×nh Chu QuyÕn

H×nh tîng rång

Còng nh c¸c níc Ph¬ng §«ng chÞu ¶nh hëng cña
V¨n hãa Trung Quèc kh¸c, h×nh tîng rång trong v¨n
hãa vµ tÝn ngìng cña ngêi ViÖt lµ h×nh ¶nh cña uy
quyÒn ®Õ v¬ng, cña søc m¹nh cña t¹o hãa, lµ trÝ tuÖ,
tÝn ngìng, niÒm tin, lý tëng, nguyÖn väng, lµ nguån
céi cña d©n téc...
Nh thÕ h×nh tîng rång ®· lµ mét kiÖt t¸c s¸ng t¹o cña
nghÖ thuËt truyÒn thèng víi ®ñ c¸c yÕu tè nghÖ
thuËt, thÈm mü, tÝnh triÕt lý vµ t©m linh. Vµ tÊt nhiªn
h×nh tîng rång sÏ trë thµnh mét h×nh tîng quan träng
cña nghÖ thuËt kiÕn tróc truyÒn thèng.
Trong kiÕn tróc, h×nh tîng rång thêng ®i víi c¸c c«ng
tr×nh phôc vô cho quyÒn lùc hoÆc t«n gi¸o vµ ®îc
c¸c bµn tay nghÖ nh©n c¸c thêi thÓ hiÖn trªn nhiÒu
h×nh thøc kh¸c nhau, nhng ®Òu v« cïng ®iªu luyÖn,
s¸ng t¹o vµ ®Çy tÝnh rung c¶m nghÖ thuËt
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam

Mét sè h×nh ¶nh rång trong

kiÕn tróc truyÒn thèng

Ch¹m kh¾c t¹i ®×nh CÈm §µ - CÈm Thîng

H×nh tîng rång trong kiÕn tróc truyÒn thèng thêng ®îc
thÓ hiÖn trªn c¸c chi tiÕt ®iªu kh¾c, ch¹m træ,
H×nh trªn cho thÊy trong cïng mét c«ng tr×nh, h×nh t-
îng rång ®· ®îc biÕn hãa v« cïng phong phó, ®a
d¹ng.
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam

Mét sè h×nh ¶nh rång trong

kiÕn tróc truyÒn thèng

13 2

H×nh tîng rång trªn 3 c«ng tr×nh kh¸c nhau, t¹i c¸c vÞ
trÝ kh¸c nhau, ®îc thÓ hiÖn v« cïng ®a d¹ng.

13 2 1. Trang trÝ nãc m¸i ë ®×nh Céng Hßa

2. Trang trÝ t¹i ®×nh Yªn Bå
3. Trang trÝ m¸i ®ao chïa T©y Ph¬ng
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam

hoa sen

Còng nh h×nh tîng rång, mét con vËt t©m linh kh«ng
cã thùc, thÝ h×nh ¶nh hoa sen còng xuÊt hiÖn mét
c¸ch thêng xuyªn trong kiÕn tróc ViÖt Nam
Loµi hoa biÓu tîng cho c¸c ®øc tÝnh cao quý nµy
lu«n lµ ®Ò tµi khai th¸c cña c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc
Hoa sen lµ mét h×nh tîng tèt cho kiÕn tróc bëi nh÷ng ý
nghÜa vÒ mÆt tinh thÇn vµ triÕt lý cña nã.
Tõ xa xa, ngêi ViÖt ta ®· cã c©u ca dao:

"Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen

L¸ xanh b«ng tr¾ng l¹i chen nhÞ vµng
NhÞ vµng b«ng tr¾ng l¸ xanh
GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn".

MÆc dï sinh ra trong bïn lÇy nhng hoa sen kh«ng bÞ « nhiÔm mµ
l¹i cã kh¶ n¨ng lµm thay ®æi hoµn c¶nh sèng, v× hoa sen hÔ mäc
ë n¬i nµo th× sÏ lµm cho níc ®ôc n¬i ®ã l¾ng trong. Sen cã c¶ h-
¬ng lÉn s¾c, nhng h¬ng sen kh«ng qu¸ nång mµ dÞu, gîi mét tinh
thÇn cao thîng. S¾c sen kÝn ®¸o, ®»m th¾m, c¸nh tr¾ng phít
hång, nhôy vµng. Tõ khi në ®Õn khi tµn kh«ng hÒ bÞ ong bím bÐn
m¶ng tíi. Qua bao rµng buéc bëi ®Êt, níc ®Õn ®îc chç kho¸ng
®¹t h kh«ng, sen tiÕp tôc v¬n lªn díi ¸nh mÆt trêi, kÕt lÊy hoa khai
në, khoe s¾c vµ x«ng h¬ng trµn ngËp kh«ng gian.
Sù h×nh thµnh cña sen diÔn ra theo qui luËt nh©n qu¶ lu©n håi. Sen
cã c¶ nô - hoa - h¹t. Hoa në tîng trng cho qu¸ khø, ®µi sen tîng
trng cho hiÖn t¹i vµ h¹t sen tîng trng cho t¬ng lai, sù nèi tiÕp liªn
tôc.
Trong PhËt gi¸o, hoa sen biÓu trng cho nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc, sù
thuÇn khiÕt vµ th¸nh thiÖn, sù duy tr× vµ ph¸t triÓn PhËt ph¸p, trÝ
tuÖ dÉn ®Õn niÕt bµn. Trªn thÕ giíi Ýt cã loµi hoa nµo cã nhiÒu
phÈm chÊt cao quý nh hoa sen. Bëi vËy mµ nhµ PhËt vÝ nã nh
nh÷ng ®øc tÝnh cña ngêi tu hµnh."

h×nh tîng hoa sen trong kiÕn tróc - nguån internet

 H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam

hoa sen

¶nh trªn: Chïa mét cét - Hµ Néi

¶nh díi: Chïa ThÇy - Hµ T©y
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam

Mét sè h×nh tîng kh¸c

Trong kiÕn tróc truyÒn thèng ViÖt Nam cßn v« sè c¸c
h×nh tîng kh¸c, c¸c h×nh tîng nµy cã thÓ b¾t nguån
tõ c¸c tÝch truyÖn, c¸c yÕu tè tÝn ngìng d©n gian...
C¸c h×nh tîng Êy ®ãng gãp to lín cho sù phong phó
cña kiÕn tróc, vµ mang l¹i cho chóng ta mét c¶m xóc
nghÖ thuËt v« cïng m¹nh mÏ.
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc hiÖn ®¹i
Trong kiÕn tróc hiÖn ®¹i vµ ®¬ng ®¹i th× h×nh tîng
nghÖ thuËt cña kiÕn tróc cµng ®îc thÓ hiÖn râ nÐt,
t¹o ra ®îc xóc c¶m nghÖ thuËt m·nh liÖt cho ngêi
xem. NhiÒu lóc c«ng tr×nh kiÕn tróc ®· tù nã lµ mét
t¸c phÈm nghÖ thuËt.

Opera Sydney, c«ng tr×nh ®îc coi nh mét kú quan hiÖn ®¹i

ë c«ng tr×nh Opera Sydney, sù næi tiÕng vµ vÜ ®¹i cña

nã nhê vµo sù thµnh c«ng trong x©y dùng h×nh tîng
nghÖ thuËt cho c«ng tr×nh, Víi nh÷ng m¸i vá vßm
tr¾ng muèt gîi cho ngêi xem nhiÒu h×nh ¶nh kh¸c
nhau.. Mçi ngêi mét kh¸c, thËm chÝ víi cïng mét ngêi
nhng mçi lóc xam còng ®a l¹i c¶m xóc kh¸c.
§ã chÝnh lµ tÝnh ®a nghÜa, tÝnh nghÖ thuËt cña h×nh t-
îng
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc hiÖn ®¹i

Ngµy nay, c«ng tr×nh kiÕn tróc ®· ph¸ vì ranh giíi

gi÷a kiÕn tróc vµ nghÖ thuËt ®iªu kh¾c. C«ng tr×nh
kiÕn tróc ®· trë thµnh t¸c phÈm nghÖ thuËt! vµ nh
thÕ yÕu tè h×nh tîng nghÖ thuËt lµ tÊt yÕu trong nghÖ
thuËt
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc hiÖn ®¹i
YÕu tè t¹o h×nh cña c«ng tr×nh, kÕt cÊu cña c«ng
tr×nh, tÊt c¶ nh÷ng thø ®ã ®· t¹o nªn h×nh tîng nghÖ
thuËt cho mét c«ng tr×nh kiÕn tróc hiÖn ®¹i.
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc hiÖn ®¹i
Kh«ng chØ cã nh÷ng kÕt cÊu phøc t¹p, c¸c h×nh khèi
nghÖ thuËt, b¶n th©n sù gi¶n ®¬n vµ trong s¸ng cña
kiÕn tróc ®· t¹o ra søc c¶m, tÝnh nghÖ thuËt cho
c«ng tr×nh.
H×nh tîng nghÖ thuËt
trong kiÕn tróc hiÖn ®¹i

H·y nghe Richard Miere nãi vÒ t¸c phÈm nghÖ thuËt

cña m×nh : " VÒ c¬ b¶n nh÷ng suy ngÉm cña t«i lµ vÒ
kh«ng gian, h×nh khèi vµ ¸nh s¸ng vµ lµm thÕ nµo ®Ó
t¹o nªn nh÷ng c¸i ®ã."
Gi¶i thÝch vÒ viÖc sö dông mµu tr¾ng cña m×nh: " Mµu
tr¾ng lµ biÓu tîng cña sù phï du cña sù vËn ®éng
vÜnh cöu... MÇu tr¾ng ®ã lµ ¸nh s¸ng, lµ m«i trêng
cña sù hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng biÕn ®æi".
KÕt luËn
NÕu chóng ta lu«n coi kiÕn tróc lµ mét nghÖ thuËt,
c«ng tr×nh kiÕn tróc lµ mét t¸c phÈm nghÖ thuËt th×
h×nh tîng nghÖ thuËt lu«n tån t¹i trong c«ng tr×nh kiÕn
tróc vµ thùc tÕ ®· chøng minh nh÷ng ®iÒu ®ã.