VN FDI, FII, ODA 1. u t trc tip nc ngoi (FDI)1: 1.

.1 Khi nim: u t trc tip nc ngoi xy ra khi cng dn ca mt nc (nc u t) nm gi cc hot ng kinh t mt nc khc (nc ch nh hay nc nhn u t). 1.2 Nguyn nhn hnh thnh u t trc tip nc ngoi:
1.

Cc cng ty a quc gia c nhng u th ring m i th a

phng khng c. Do , u t nc ngoi y mnh s ph bin quc t i vi cc cng ngh mi v ti sn v hnh, ng thi lm tng hiu qu cng tc qun l hay t chc sn xut. 2. mu dch.
3.

Khi nm gi cht ch nhng u th trn, cng ty a quc gia s tc

ng ln cc yu t thin ph ring ca cc quc gia, nh lm tng thu nhp t u t trc tip nc ngoi nhiu quc gia s kch thch cnh

tranh gia cc cng ty. 1.3 Mi quan h gia cc cng ty a quc gia (MNC) v s pht trin ca u t trc tip nc ngoi: Cc cng ty a quc gia l cc cng ty m lnh vc hot ng ca n vt ra khi khun kh mt quc gia no m rng hot ng cc quc gia khc trn th gii. Hu ht cc cng ty a quc gia u hng n vic kinh doanh trn th trng th gii. Khi ngun lc cng nh th trng tiu th ca mt quc gia tr nn hn ch, vic sn xut kinh doanh nhng nc khc ha hn mang li nhiu li nhun rng hn l nc s ti, cc nh u t y l cc cng ty a quc gia s tm n nhng vng t mi c ngun lc v th trng tiu th mu m hn. iu ny gy nn mt s dch chuyn vn mnh m t quc gia ny sang quc gia khc, hnh thnh nn u t trc tip nc ngoi. Nh vy, c th ni chnh s quc t ha hot ng kinh doanh ca cc cng ty a quc gia l nguyn nhn c bn tc ng n s ra i v pht trin ca u t trc tip nc ngoi. Tuy nhin, cng vi qu trnh u t trc tip ra nc ngoi tm kim siu li nhun, cc cng ty a quc gia cng i u vi mt nguy c mi: ri ro. S hiu bit v lut php, v chnh sch kinh t, s bin ng v ri ro ca th trng cc nc nhn u t s hnh thnh nn nhng ri ro m cng ty a quc gia phi quan tm khi quyt nh u t vo mt quc gia khc.
1

TS. Trn Ngc Th & TS. Nguyn Ngc nh, Ti chnh quc t, 2003, NXB Thng K.

1.4 Cc hnh thc u t trc tip nc ngoi: 1.4.1 Hnh thc hp ng hp tc kinh doanh. y l mt vn bn c k kt gia mt ch u t nc ngoi v mt ch u t trong nc (nc nhn u t) tin hnh mt hay nhiu hot ng sn xut kinh doanh nc ch nh trn c s quy nh v trch nhim v phn phi kt qu hot ng kinh doanh m khng thnh lp cng ty, x nghip hay khng ra i mt t cch php nhn mi no.

c im:
C hai bn cng hp tc kinh doanh trn c s vn bn hp ng k kt gia cc bn v s phn nh trch nhim, quyn li v ngha v. Khng thnh lp mt php nhn mi, tc l khng cho ra i mt cng ty mi. Thi hn ca hp ng hp tc kinh doanh do hai bn tha thun, ph hp vi tnh cht hot ng kinh doanh v s cn thit hon thnh mc tiu ca hp ng. Vn vn khng nht thit phi c cp trong vn bn hp ng hp tc kinh doanh. 1.4.2 Hnh thc cng ty hay x nghip lin doanh. X nghip hay cng ty lin doanh c thnh lp gia mt bn l mt thnh vin ca nc nhn u t v mt bn l cc ch u t nc khc tham gia. Mt x nghip lin doanh c th gm hai hoc nhiu bn tham gia lin doanh.

c im:
Cho ra i mt cng ty hay mt x nghip mi, vi t cch php nhn mi v c thnh lp di dng cng ty trch nhim hu hn. Thi gian hot ng, c cu t chc qun l ca cng ty, x nghip lin doanh c quy nh ty thuc vo lut php c th ca mi nc. Cc bn tham gia lin doanh phi c trch nhim gp vn lin doanh, ng thi phn chia li nhun v ri ro theo t l gp vn. 1.4.3 Hnh thc cng ty hay x nghip 100% vn t nc ngoi. y l hnh thc cc cng ty hay x nghip hon ton thuc quyn s hu ca t chc c nhn nc ngoi v do bn nc ngoi t thnh lp, t qun l v hon ton chu trch nhim v kt qu kinh doanh.

 c im:
c thnh lp di hnh thc cng ty trch nhim hu hn v l mt php nhn mi nc nhn u t. Hot ng di s chi phi ca Lut php nc nhn u t . 1.4.4 Cc hnh thc khc. u t vo cc khu ch xut, khu pht trin kinh t, thc hin nhng hp ng xy dng vn hnh chuyn giao (BOT). Nhng d n BOT thng c chnh ph cc nc ang pht trin to mi iu kin thun li thc hin vic nng cp c s h tng. 1.5 Nhng tc ng ca u t trc tip nc ngoi n s pht trin ca thng mi quc t. Nhng tc ng ny nh hng khng ch n nhng nc nhn u t m ngay c nhng nc xut khu t bn (u t). Bao gm:
1.

u t trc tip nc ngoi to iu kin thu ht ngun nhu cu

mi. Cc cng ty a quc gia thng t ti mt giai on m s pht trin b hn ch ti quc gia ca h. iu ny c th do s cnh tranh mnh lit i vi nhng sn phm m h bn ra trn th trng.
2.

u t trc tip nc ngoi gip thm nhp vo nhng th trng

ni c th t c li nhun cao. Cc cng ty a quc gia c th thm nhp vo nhng th trng khc, ni h c th t c li nhun cao. Nu nhng cng ty khc trong cng mt lnh vc cng ngh chng minh c rng nhng ngun thu nhp cao c th thc hin c nhng th trng khc th mt cng ty a quc gia no cng c th quyt nh thm nhp vo th trng .
3.

u t trc tip nc ngoi nhm tng nng sut. Mt cng ty c

n lc mun bn sn phm ban u ca mnh ti cc th trng mi c th lm tng mc thu nhp c phn ca mnh do tng nng sut. iu ny lm gim chi ph bnh qun tng n v sn phm.
4.

S dng yu t nc ngoi trong sn xut. Cc chi ph s dng t

ai v lao ng c th khc bit nhau rt xa gia cc quc gia. Cc cng ty a quc gia thng c gng thit lp vic sn xut ti a im c gia lao ng v t ai r. Cc cng ty a quc gia thc hin vic nghin cu th trng xc

nh xem h c th thu c li nhun khng t cc chi ph r hn khi sn xut cc th trng .

5.

S dng nguyn vt liu nc ngoi. Do chi ph vn chuyn, mt

cng ty c gng trnh nhp khu nguyn vt liu t mt t nc khc. D sn phm sn xut ra s c bn mt ni no khc, quyt nh nhp khu nguyn vt liu s khng ph hp.
6.

S dng cng ngh nc ngoi. Cc cng ty a quc gia thit lp

ngy cng nhiu cc nh my nc ngoi hay mua li cc nh my hin hu hc hi thm v cng ngh ca cc quc gia khc.
7.

Cc cng ty c th tr nn quc t ha nu nh h s hu cc tim

lc hay k nng m cc i th cnh trang khng bao gi c. in hnh trong lnh vc cng ngh, nu mt cng ty no s hu cng ngh tin tin v khai thc c s thun li ny mt cch thnh cng th trng trong nc, cng ty cng c kh nng khai thc n trn th trng quc t.
8.

a dng ha tm c quc t. Vi vic a dng ha kinh doanh v

c trong sn xut tm c quc t, cng ty c th gi cho ngun tin mt thc ca mnh t b bin ng.
9.

Phn ng vi nhng gi tr thay i ca ngoi t. Khi mt cng ty

cho rng ngoi t ca mt quc gia no bi gim gi c th tnh n kh nng u t trc tip vo quc gia . Nu ng ngoi t mnh ln theo thi gian, thu nhp c chuyeerm v cng ty m s tng ln.
10.

Phn ng vi cc kim hm thng mi. Trong mt s trng hp,

mt cng ty a quc gia s dng vic u t trc tip nh l mt chin lc phng ng hn l tn cng.
11.

u t trc tip nc ngoi mang li nhng thun li v mt chnh

tr.

i vi cc quc gia ang pht trin bnh din l nc tip nhn u t, u t

trc tip nc ngoi li c nhng tc ng rt to ln n s pht trin kinh t. 1.
2.

u t trc tip nc ngoi gp phn quan trng trong vic y nhanh Gp phn gii quyt cng n vic lm, y li nn tht nghip, t gp

tc pht trin kinh t v tng thu nhp quc dn. phn nng cao i sng ca ngi dn trong cc nc km hoc ang pht trin.

3.

Thng qua vic tip nhn k thut v trnh qun l tin tin, u t

trc tip s gip cho cc nc ang pht trin ui kp trnh pht trin cao ca th gii. 4. u t trc tip cng gp phn ci thin c s h tng ca nn kinh t m ngun vn trong cc nc ang pht trin khng kh nng cung ng. 2. Vn u t gin tip nc ngoi (FII)2: 2.1 Khi nim: Vn u t gin tip nc ngoi (FII) chy vo cc nc ang pht trin l vn t nhn nc ngoi u t vo cc chng khon c phn hoc cc chng khon n ca cc nc ang pht trin. Khi thc hin u t gin tip, cc nh u t nc ngoi khng quan tm n qu trnh sn xut v kinh doanh thc t m ch quan tm n li tc (vi mt mc ri ro nht nh) hoc s an ton ca nhng chng khon m h u t vo (vi mt mc li tc nht nh). 2.2 FII thng c thc hin di hai hnh thc: i. Cc nh u t t nhn nc ngoi mua c phiu hoc cc cng c c phn khc do cc cng ty hoc cc th ch ti chnh ca cc nc ang pht trin pht hnh trn th trng ni a (bng ng ni t) hoc trn th trng quc t (bng cc ng quc t ch cht nh la M, Euro, Yen,.).
ii.

Cc nh u t t nhn nc ngoi mua tri phiu hoc cc cng c n khc do Chnh ph hoc cc nc ang pht trin pht hnh trn th trng ni a (bng ng tin ni t) hoc trn th trng quc t (bng cc ng tin quc t ch cht nh la M, Euro, Yen,.).

2.3 Nhng c trng c bn ca FII: FII c tnh thanh khon cao. Hnh thc u t FII c tnh cht ngn hn. FII c c tnh bt n v d b o ngc. FII c c tnh l tn ti di nhiu hnh thc khc nhau v rt phc tp. 2.4 Tc ng ca dng vn t nhn gin tip nc ngoi i vi cc nc ang pht trin: 2.4.1 Tc ng tch cc:

TS. Nguyn Hng Sn, iu tit s di chuyn ca dng vn t nhn gin tip nc ngoi mt s nc pht trin, 2005, NXB Chnh tr Quc gia.

 FII gp phn lm tng ngun vn trn th trng vn ni a v lm gim chi ph vn thng qua vic a dng ha ri ro. FII thc y s pht trin ca h thng ti chnh ni a. - Th nht, cng vi s xut hin ca u t gin tip nc ngoi, th trng ti chnh ni a s hot ng hiu qu hn do tnh thanh khon cao hn.
- Th hai, FII cn thc y s pht trin ca cc th trng c

phiu cng nh quyn biu quyt ca cc c ng trong qu trnh iu hnh cng ty. - Th ba, s hin din ca cc nh u t th ch nc ngoi s gip cho cc th ch ti chnh trong nc c c hi tip cn cc th trng vn quc t, p dng cc cng c v k thut ti chnh mi. - Th t, FII gip tng cng tnh k lut i vi cc th trng vn ni a. FII thc y ci cch th ch v nng cao k lut i vi cc chnh sch ca chnh ph. 2.4.2 Nhng tc ng tiu cc: S gia tng mnh m ca dng vn FII s khin cho nn kinh t d ri vo tnh trng pht trin qu nng (kinh t bong bng) S di chuyn qu mc ca dng vn FII s khin cho h thng ti chnh trong nc d b tn thng v ri vo khng hong mt khi gp phi cc c sc t bn trong cng nh bn ngoi nn kinh t. FII lm gim tnh c lp ca chnh sch tin t v t gi.