I HC QUC GIA THNH PH H CH MINH TRNG I HC KINH T - LUT KHOA KINH T I NGOI -----o0o-----

ti mn Kinh T i Ngoi:

GVHD: TS. Trn Vn c NHM 14 LP K09402A: 1. Lng Ngc Trung Hnh 2. Nguyn Th Thu Hng 3. Hunh Th Tn Hip 4. Vng Khit 5. Nguyn Th Thanh Quy 6. Phm Th Thu Tho 7. Phm Th Hong Thy 8. Nguyn Th Huyn Trang TP. H Ch Minh, ngy 8 thng 11 nm 2011 K09402 0143 K09402 0147 K09402 0149 K09402 0164 K09402 0212 K09402 0223 K09402 0229 K09402 0233

MC LC
I. GII THIU CHUNG ............................................................................................. 3 II. NHNG NI DUNG C BN CA DSU ............................................................. 3 1. C quan gii quyt tranh chp ............................................................................... 3 2. Cc nguyn tc c bn ca vic gii quyt tranh chp.......................................... 5 3. Phng php, quy trnh, th tc tin hnh gii quyt tranh chp v bo m thi hnh phn quyt ca c quan gii quyt tranh chp ........................................ 5 III. NHNG U IM V HN CH CA DSU ..................................................... 10 1. u im ................................................................................................................. 10 2. Hn ch .................................................................................................................. 12 IV. MT S V D THC TIN V C CH GII QUYT TRANH CHP CA WTO ............................................................................................................. 13 1. Hoa K Cc bin php t v chnh thc i vi mt hng thp thnh phm nhp khu..................................................................................................... 13 2. V gii quyt tranh chp u tin ca Vit Nam ti WTO - Cc bin php chng bn ph gi i vi sn phm tm nc m ng lnh .............................. 15 2.1 Bi cnh v vic .............................................................................................. 16 2.2 Tm tt din bin v vic ................................................................................ 17 2.3 Bi hc kinh nghim t v kin ....................................................................... 20 Ti liu tham kho ............................................................................................................ 23

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

I.

GII THIU CHUNG

Trn c s cc qui nh ri rc v gii quyt tranh chp trong GATT, rt kinh nghim t nhng bt cp trong c ch c, mt s ci tin cn bn v th tc c a vo c ch mi, WTO thnh cng trong vic thit lp mt c ch php l y , chi tit trong mt vn bn thng nht gii quyt tranh chp thng mi gia cc thnh vin WTO (bao gm cc quc gia c ch quyn v nhng lnh th thu quan ring bit): Tha thun v cc Quy tc v Th tc iu chnh vic gii quyt tranh chp (DSU) Ph lc 2 Hip nh Marrakesh thnh lp WTO. Mc tiu cn bn ca DSU l nhm t c mt gii php tch cc cho tranh chp, v u tin nhng gii php c cc bn tranh chp cng chp thun v ph hp vi cc Hip nh lin quan. Xt mc rng hn, c ch ny nhm cung cp cc th tc a phng gii quyt tranh chp thay th cho cc hnh ng n phng ca cc quc gia thnh vin vn tn ti nhiu nguy c bt cng, gy tr tr v xo trn s vn hnh chung ca cc qui tc thng mi quc t. C ch ny cn c c mt s qui nh ring bit trong cc vn bn khc (c DSU vin dn n) nh: - iu XXII v XXIII GATT 1947 (iu 3.1 DSU) - Cc qui tc v th tc chuyn bit hoc b sung v gii quyt tranh chp ti cc Hip nh trong khun kh WTO (V d: iu 11.2 Hip nh v cc Bin php Kim dch Thc vt; iu 17.4 n 17.7 GATT 1994) - Quyt nh v cc Th tc gii quyt tranh chp c bit GATT 1966: bao gm cc qui tc p dng cho vic gii quyt cc tranh chp gia mt nc km pht trin v mt nc pht trin (iu 3.12 DSU) v cc th tc c bit p dng cho tranh chp c mt bn l nc km pht trin nht (iu 2.4 DSU). II. NHNG NI DUNG C BN CA DSU 1. C quan gii quyt tranh chp Th tc gii quyt tranh chp trong WTO c thc hin bi cc c quan khc nhau, mi c quan c chc nng ring bit, to nn tnh c lp trong hot ng iu tra v thng qua quyt nh trong c ch ny C quan gii quyt tranh chp (DSB): C quan ny thc cht l i hi ng WTO, bao gm i din ca tt c cc quc gia thnh vin. DSB c quyn thnh lp Ban hi thm, thng qua cc bo co ca Ban hi thm v ca C quan phc thm, gim st vic thi hnh cc quyt nh, khuyn ngh gii quyt tranh chp, cho php nh ch thc hin cc ngha v v nhng b (tr a). Tuy
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
3

nhin, DSB ch l c quan thng qua quyt nh ch khng trc tip thc hin vic xem xt gii quyt tranh chp. Cc quyt nh ca DSB c thng qua theo nguyn tc ng thun ph quyt. Ban hi thm (Panel): ( iu 6, 8) Ban Hi thm bao gm t 3 - 5 thnh vin c nhim v xem xt mt vn c th b tranh chp trn c s cc qui nh WTO c quc gia nguyn n vin dn. Ban hi thm c chc nng xem xt vn tranh chp trn c s cc qui nh trong cc Hip nh ca WTO m Bn nguyn n vin dn nh l cn c cho n kin gip DSB a ra khuyn ngh/quyt ngh thch hp cho cc bn tranh chp. Kt qu cng vic ca Ban hi thm l mt bo co trnh DSB thng qua, gip DSB a ra cc khuyn ngh i vi cc Bn tranh chp. Trn thc t, y l c quan trc tip gii quyt tranh chp mc d khng nm quyn quyt nh (bi vi nguyn tc ng thun ph quyt mi vn v gii quyt tranh chp khi a ra trc DSB u c t ng thng qua). Cc thnh vin Ban hi thm c la chn trong s cc quan chc chnh ph hoc cc chuyn gia phi chnh ph khng c quc tch ca mt Bn tranh chp hoc ca mt nc cng l thnh vin trong mt Lin minh thu quan hoc Th trng chung vi mt trong cc nc tranh chp (v d: Lin minh Chu u). Ban hot ng c lp, khng chu s gim st ca bt k quc gia no. Khi mt tranh chp xy ra gia mt thnh vin pht trin v mt thnh vin ang pht trin, nu c yu cu ca thnh vin ang pht trin, th Ban hi thm phi c t nht mt hi thm t mt thnh vin ang pht trin. (mc 10, iu 8). C quan Phc thm (SAB): ( iu 17) C quan Phc thm l mt thit ch mi trong c ch gii quyt tranh chp ca WTO, cho php bo co ca Ban hi thm c xem xt li (khi c yu cu), m bo tnh ng n ca bo co gii quyt tranh chp. S ra i ca c quan ny cng cho thy r hn tnh cht xt x ca th tc gii quyt tranh chp mi. C quan Phc thm gm 7 thnh vin do DSB b nhim vi nhim k 4 nm (c th c bu li 1 ln). Cc thnh vin C quan Phc thm c la chn trong s nhng nhn vt c uy tn v c chuyn mn c cng nhn trong lnh vc lut php, thng mi quc t v trong nhng vn thuc phm vi iu chnh ca cc hip nh lin quan. Tuy nhin, vic xt x phc thm trong tng v vic ch do 3 thnh vin SAB thc hin mt cch c lp. Khi gii quyt vn tranh chp, SAB ch xem xt li cc kha cnh php l v gii thch php lut trong Bo co ca Ban hi thm ch khng iu tra li cc yu t thc tin ca tranh chp. Kt qu lm vic ca SAB l mt bo co trong C quan ny c
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
4

th gi nguyn, sa i hoc o ngc li cc kt lun trong bo co ca Ban hi thm. Bo co ca C quan Phc thm c thng qua ti DSB v khng th b phn i hay khiu ni tip. 2. Cc nguyn tc c bn ca vic gii quyt tranh chp - Bnh ng gia cc thnh vin tranh chp - Nguyn tc b mt - Nguyn tc ng thun ph quyt - Nguyn tc i x u i vi cc thnh vin ang v chm pht trin. 3. Phng php, quy trnh, th tc tin hnh gii quyt tranh chp v bo m thi hnh phn quyt ca c quan gii quyt tranh chp Trnh t gii quyt tranh chp: Tham vn (Consultation)( iu 4) Bn c khiu ni trc ht phi a ra yu cu tham vn Bn kia (iu 4 DSU). Vic tham vn c tin hnh b mt (khng cng khai) v khng gy thit hi cho cc quyn tip theo ca cc Bn. Bn c tham vn phi tr li trong thi hn 10 ngy v phi tin hnh tham vn trong vng 30 ngy k t khi nhn c yu cu (trng hp khn cp v d hng ho lin quan c nguy c h hng, cc thi hn ny ln lt l 10 ngy v 20 ngy). Bn c tham vn c ngha v "m bo vic xem xt mt cch cm thng v to c hi tha ng" cho Bn yu cu tham vn. Th tc tham vn ch l th tc c tin hnh gia cc Bn vi nhau. DSB c thng bo v th tc ny v c trch nhim thng bo cho cc quc gia thnh vin v yu cu tham vn nhng c quan ny khng trc tip tham gia vo th tc tham vn. Cc quc gia khc c th xin tham gia vo vic tham vn ny nu Bn b tham vn tha nhn rng cc quc gia ny c quyn li thng mi thc cht trong vic tham vn ny. Mi gii, Trung gian, Ho gii (iu 5) Bn cnh th tc tham vn, DSU cn qui nh cc hnh thc gii quyt tranh chp mang tnh chnh tr khc nh mi gii, trung gian, ho gii. Cc hnh thc ny c tin hnh trn c s t nguyn, b mt gia cc Bn ti bt k thi im no sau khi pht sinh tranh chp (ngay c khi Ban hi thm c thnh lp v tin hnh hot ng). Tng t nh vy, cc th tc ny cng c th chm dt vo bt k lc no. DSU khng xc nh bn no (nguyn n hay b n) c quyn yu cu chm dt nn c th hiu l tt c cc bn tranh chp u c quyn yu cu chm dt cc th tc ny. Chc nng mi gii, trung gian, ho gii do Tng Th k WTO m nhim (iu 5 DSU). Tuy nhin, hin vn cha c qui nh v vic liu mt c nhn hoc mt t chc c th ng ra m trch vai tr mi gii, trung gian, ho gii ny khng.

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

Thnh lp Ban hi thm (iu 9) Yu cu thnh lp Ban hi thm phi c lp thnh vn bn sau khi Bn c tham vn t chi tham vn hoc tham vn khng t kt qu trong vng 60 ngy k t khi c yu cu tham vn (iu 6 DSU). Tuy nhin, nh trn cp, yu cu thnh lp Ban hi thm c th a ra trc thi hn ny nu cc bn tranh chp u thng nht rng cc th tc tham vn, ho gii khng dn n kt qu g. Vn bn yu cu thnh lp Ban hi thm phi nu r qu trnh tham vn, xc nh chnh xc bin php thng mi b khiu kin v tm tt cc cn c php l cho khiu kin. Yu cu ny c gi ti DSB c quan ny ra quyt nh thnh lp Ban hi thm. Thnh vin Ban hi thm, nu khng c cc bn thng nht ch nh trong vng 20 ngy k t khi c quyt nh thnh lp s do Tng Gim c WTO ch nh trong s cc quan chc chnh ph hoc cc chuyn gia c uy tn trong lnh vc lut, chnh sch thng mi quc t. Trong trng hp c nhiu nc cng yu cu thnh lp Ban hi thm xem xt cng mt vn th DSB c th xem xt thnh lp mt Ban hi thm duy nht. Nu vn phi thnh lp cc Ban hi thm ring r trong trng hp ny th cc Ban hi thm ny c th c chung cc thnh vin v thi gian biu s c xc nh mt cch hi ho cc thnh vin ny hot ng mt cch hiu qu nht. Hot ng ca Ban hi thm Ban hi thm c chc nng xem xt vn tranh chp trn c s cc qui nh trong cc Hip nh ca WTO m Bn nguyn n vin dn nh l cn c cho n kin ca mnh gip DSB a ra khuyn ngh/quyt ngh thch hp cho cc bn tranh chp. V ngha v chng minh ca cc bn: Theo tp qun hnh thnh t GATT 1947, trng hp khiu kin c vi phm th Bn b n c ngha v chng minh hnh vi vi phm ca Bn khng gy thit hi cho Bn nguyn n; trng hp khiu kin khng c vi phm th Bn nguyn n c ngha v chng minh hnh vi khng vi phm ca Bn b n gy ra thit hi v li ch m Bn ng l phi c hng theo qui nh ca Hip nh hoc chng minh s cn tr i vi vic thc hin mt mc tiu nht nh ca Hip nh. Ban hi thm a ra Bo co tm thi (m t v vic, cc lp lun, kt lun ca Ban hi thm). Cc Bn cho kin v Bo co ny. Nu c yu cu, Ban hi thm c th t chc thm mt phin hp b sung xem xt li tng th cc vn lin quan. Sau Ban hi thm son tho Bo co chnh thc gi n tt c cc thnh vin WTO v chuyn cho DSB thng qua. iu 12 DSU qui nh:

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

- Ban hi thm phi bt u cng vic gii quyt tranh chp chm nht l 1 tun sau khi c thnh lp - Bo co chnh thc phi c hon thnh chm nht l 6 thng k t khi thnh lp Ban hi thm (nu l trng hp hng ha lin quan d b h hng th thi hn ny l 3 thng). Thi hn ny cng c th c DSB ko di thm trn c s yu cu ca Ban hi thm vi l do gii thch r rng nhng trong bt k trng hp no cng khng c gia hn thm qu 3 thng. - Cc thi hn trn c th c iu chnh trong trng hp tranh chp c lin quan n mt nc ang pht trin Thng qua Bo co ca Ban hi thm Bo co ca Ban hi thm c chuyn cho tt c cc thnh vin WTO v c DSB thng qua trong thi hn 60 ngy k t ngy Bo co c chuyn cho cc thnh vin tr khi mt Bn tranh chp quyt nh khng co hoc DSB ng thun ph quyt Bo co. Bo co ca Ban hi thm c lp thnh vn bn trong phi c cc ni dung sau: trnh by cc tnh tit thc t ca v vic, tng trnh v vic p dng cc qui nh ca WTO trong cc vn lin quan, kt lun v cc khuyn ngh cng vi cc cn c dn ti kt lun, khuyn ngh . Trnh t Phc thm (iu 17) Cc bn tranh chp c th khng co cc vn php l trong Bo co ca Ban hi thm (yu cu phc thm) trn c s yu cu chnh thc bng vn bn. Trong qu trnh lm vic ca SAB, cc Bn tranh chp v cc Bn th ba c quyn trnh kin bng vn bn hoc trnh by ming ti phin hp ca c quan ny. Hot ng ca SAB c gi b mt. Vic xem xt v a ra Bo co phi c thc hin vi s tham gia ca cc Bn tranh chp. C quan Phc thm ra Bo co trong thi hn 60 ngy k t ngy khng co (trng hp c yu cu gia hn th c th ko di thm 30 ngy na nhng phi thng bo l do cho DSB bit). Bo co ny c th gi nguyn, sa i hoc loi b cc vn v kt lun php l ca Ban hi thm. Cc Bn khng c quyn phn i Bo co ny. DSB thng qua Bo co ca C quan Phc thm trong thi hn 30 ngy k t khi Bo co ca SAB c chuyn n tt c cc thnh vin tr khi DSB ng thun ph quyt. Khuyn ngh cc gii php Khi Bo co c thng qua xc nh mt bin php ca mt Bn l vi phm qui nh ca WTO, c quan ra Bo co phi a ra khuyn ngh nhm buc Bn c bin php
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
7

vi phm phi tun th qui nh ca WTO (yu cu b n rt li hoc sa i bin php lin quan) v c th a ra cc gi (khng bt buc) v cch thc thc hin khuyn ngh . Trng hp khiu kin khng vi phm, Bn thua kin khng phi rt li bin php lin quan nhng Bo co c th khuyn ngh Bn thua thc hin cc dn xp nht nh tho mn cc Bn lin quan. Thi hnh Bn thua phi thng bo nh v vic thi hnh khuyn ngh ti bui hp ca DSB triu tp trong vng 30 ngy k t ngy thng qua Bo co. Nu khng thc hin c ngay, Bn c th c gia hn thc hin trong mt khong thi gian hp l (thi hn ny do DSB quyt nh trn c s ngh ca cc Bn; hoc do cc Bn tranh chp tha thun trong thi hn 45 ngy k t ngy thng qua khuyn ngh; hoc theo phn quyt trng ti tin hnh trong vng 90 ngy k t ngy thng qua khuyn ngh). Bi thng v tr a Bi thng v tr a l cc bin php gii quyt tm thi c s dng nhm m bo li ch ca Bn thng kin trong thi gian Bn thua kin khng th thc hin c khuyn ngh ca C quan Gii quyt Tranh chp (DSB). Cc bin php ny khng lm chm dt ngha v thc hin khuyn ngh ca Bn vi phm. C th, nu Bn thua kin tm thi khng th thc hin c khuyn ngh ca C quan Gii quyt Tranh chp, cc Bn tranh chp c th tha thun v khon bi thng. Vic bi thng phi c thc hin trn nguyn tc t nguyn v ph hp vi hip nh c lin quan. Nu cc Bn khng t c tha thun v vic bi thng trong vng 20 ngy k t khi ht hn thc hin khuyn ngh, Bn thng kin c th yu cu C quan Gii quyt Tranh chp cho php p dng cc bin php tr a song song hoc tr a cho. Cn lu l Quy tc Gii quyt tranh chp trong WTO (DSU) nghim cm vic tr a n phng m khng c s chp thun ca c quan ny. Mc v thi hn tr a do C quan Gii quyt tranh chp (DSB) quyt nh cn c trn th tc qui nh v vn ny trong Quy tc Gii quyt tranh chp trong khun kh WTO (DSU). Trng ti Th tc trng ti c th c cc Bn tranh chp tho thun s dng trong cc trng hp sau y: Trong khun kh c ch gii quyt tranh chp DSU: trng ti c th c s dng trong cc th tc sau:
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
8

- Xc nh thi hn thc hin khuyn ngh trong trng hp Bn thua khng th thc hin ngay khuyn ngh; - Xc nh mc tr a trong trng hp Bn thua c kin ngh v vn ny Trong trng hp ny th tc trng ti s do cc thnh vin Ban hi thm ban u lm trng ti vin. Nu cc thnh vin Ban hi thm khng c iu kin lm trng ti vin th trng ti vin (l mt c nhn hoc mt t chc) s do Tng Th k WTO ch nh. Trng hp tranh ci v mc tr a, trng ti khng nh gi v bn cht bin php tr a m ch xem xt xem mc Bn thng kin nh ch cc nhn nhng/ngha v c tng ng vi mc thit hi m Bn thng kin phi chu khng. Ngoi khun kh c ch gii quyt tranh chp DSU: Cc Bn tranh chp c th tho thun la chn c ch trng ti c lp gii quyt tranh chp ca mnh m khng cn s dng n c ch ca DSU (c ch s dng Ban hi thm, C quan Phc thm). DSU ch cho php s dng trng ti gii quyt cc tranh chp trong vn tranh chp c cc bn xc nh mt cch r rng v thng nht. Trong trng hp ny, quyt nh la chn gii quyt tranh chp bng trng ti c lp phi c cc Bn tranh chp thng bo n tt c cc thnh vin WTO trc khi th tc t tng c bt u. Cc thnh vin WTO ch c th tham gia th tc t tng nu c cc Bn tranh chp ng . Quyt nh gii quyt ca trng ti phi c cc Bn tun th nghim tc. Cc Bn c ngha v thng bo v quyt nh ny cho cc thnh vin WTO, cho Hi ng hoc cho U ban ca Hip nh c lin quan. Quy tc gii quyt tranh chp trong WTO (DSU) qui nh quyt nh ny ca trng ti phi ph hp vi cc hip nh c lin quan v khng c gy thit hi cho bt k thnh vin no khc ca WTO. Bt k thnh vin no cng c quyn a ra cu hi lin quan n quyt nh ny.

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

Quy trnh gii quyt tranh chp trong WTO:

III. NHNG U IM V HN CH CA DSU 1. u im Ci thin c cc nhc im ca c ch gii quyt c - Bn ghi nh ra i sau vng m phn Uruguay ra mt tin trnh gii quyt tranh chp c th hn theo cc giai on gii quyt tranh chp c xc nh r rng
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
10

hn s c li nhiu cho cc nc ang pht trin v n thng thong hn, t tn thi gian. Trnh t gii quyt tranh chp v nguyn tc khng c ko di qu mt nm hoc 15 thng, nu c xt x phc thm. - Quyt nh cui cng ca ban chung thm hoc hi thm ch c th b bc b bng s ng thun ca tt c cc thnh vin, s ph quyt n l ca mt thnh vin l khng c hiu lc. T nay, cc bo co ca Ban hi thm hay ca C quan phc thm s t ng c thng qua nu tt c cc thnh vin khng phn i. Nguyn tc ng thun ph quyt khin cho trn thc t, tt c cc quyt nh ca c quan gii quyt tranh chp c thng qua. - Bn ghi nh cn thit lp nn mt c ch gii quyt tranh chp vi 2 cp, s thm (vi cc Ban hi thm) v phc thm (vi C quan phc thm). M hnh gii quyt tranh chp ny, thng c nh gi l gn vi m hnh xt x t php, gip cho vic xt x chnh xc v cng minh hn. Ngoi ra, bn ghi nh cn quy nh mt lot cc hnh thc gii quyt tranh chp b tr nh trung gian, ho gii, mi gii, trng ti. Cui cng, Bn ghi nh ra cc bin php m bo vic tn trng v thc thi cc quyt nh gii quyt tranh chp. - C ch gii quyt tranh chp a phng khng cho php cc nc pht trin p t lut ca mnh trong gii quyt tranh chp thng mi quc t, v d vic p dng n phng o lut 301 ca M trong gii quyt tranh chp thng mi vi cc nc. Ci thin ng k i vi cc nc ang pht trin T nay, Cc ncang pht trin c th tin tng vo mt h thng gii quyt tranh chp mang tnh tp th. Thc vy, t nm 1995, ngi ta ghi nhn rt nhiu v vic trong cc nc ang pht trin l nhng bn thng kin. Ngoi ra, vic WTO cho php s tham gia ca bn th ba vo din bin v kin cng c cc nc ang pht trin hoan nghnh. Bn th ba c php tip cn ni dung v tranh chp, ng thi c th a ra cc quan im v lp lun ca mnh lin quan ti tranh chp . i vi cc nc ang pht trin, y chnh l nhng c hi tt h lm quen vi th tc gii quyt tranh chp ca WTO v by t nhng quan im ca mnh v nhng vn php l gn vi li ch ca h. Hn na, cc nc ang pht trin cng c hng nhng u i nht nh trong c ch gii quyt tranh chp ca WTO. Chng hn, trong mt tranh chp gia mt nc ang pht trin v mt nc pht trin, nu nc ang pht trin yu cu, Ban hi thm s phi c t nht mt chuyn gia n t mt nc ang pht trin. ng thi, Ban hi thm, trong qu trnh xt x, s phi lu tm ti s i x u i m cc nc ang pht trin c hng trong cc hip nh ca WTO. Trong qu trnh gim st thc thi cc quyt nh ca mnh, C quan gii quyt tranh chp cng phi xem xt ti nhng nh hng xu c th xy ra i vi nn kinh t ca cc nc ang pht trin. iu quan
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
11

trng hn c l iu 27 Bn ghi nh quy nh rng Ban th k c th gip t vn v mt php l v cung cp cc chuyn gia php l c nng lc t cc c quan hp tc k thut ca WTO cho cc nc ang pht trin theo yu cu ca h. Nh tnh hiu qu v ng tin cy ca c ch gii quyt tranh chp mi, s lng cc v vic c a ra gii quyt tng ln ng k, tnh n nm 2004, c ti gn 300 v vic c a ra gii quyt. iu cho thy cc nc ngy cng tin tng vo nng lc gii quyt tranh chp ca WTO, do , h tm n c ch gii quyt tranh chp a phng thay v t mnh gii quyt cc tranh chp. 2. Hn ch - Vic bi thng ch c thc hin trn c s t nguyn, khng bt buc. Mt nc pht trin vi phm quy nh ca WTO c th c tnh khng chu a ra bin php khc phc chm dt vi phm, v cng khng chu bi thng. Mc d nc ang pht trin c th a ra bin php tr a, nhng do thc lc kinh t yu km nn vic tr a cng khng c tc dng b p c thit hi. - Trong nhng trng hp cc nc ang pht trin thng gp trong thng mi vi cc nc pht trin v vn chng bn ph gi, Ban gii quyt khng ra quyt nh liu nhng bin php chng ph gi c ph hp vi cc quy nh ca WTO hay khng m ch xem xt liu qu trnh thu thp v nh gi s liu c hp l hay khng. - Trong nhng nm gn y, do c ch gii quyt tranh chp ngy cng tr nn thin v k thut i hi cc nc ang pht trin phi c chun b k cng, c bit khi bn b kin l cc nc pht trin. i vi mt s nc ang pht trin, qu trnh thun tu k thut ny rt kh p ng do hn ch v kinh nghim, kin thc cng nh ti chnh v trong nhiu trng hp, cc nc ang pht trin phi thu lut s v chuyn gia ca chnh cc nc pht trin. - Cc bin php tr a khng phi l mt bin php ti u, bi chng lm cho thng mi b hn ch hn, trong khi , mc tiu ca vic gii quyt tranh chp l ngn cn nhng bin php phi php gy cn tr cho thng mi quc t. - Trn thc t, cc nc ln (c bit l M v EU) c mt nh hng quyt nh i vi vic b nhim cc chuyn gia vo Ban hi thm v C quan phc thm. Ngoi ra, cc nc ang pht trin thng thiu chuyn gia v thiu nng lc ni chung v gii quyt tranh chp (thu thp chng c, xy dng cc lp lun thuyt phc). l ngay c khi h thng kin, kh nng m bo ginh li cng l l rt t. Thc vy, mc d bin php tr a l mt hnh thc rn e buc nc thua kin phi chm dt hnh vi tri php ca mnh, nhng khng phi lc no cng c cc nc ang pht trin p dng, nht l chng li mt nc pht trin.

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

12

MT S V D THC TIN V C CH GII QUYT TRANH CHP CA WTO 1. Hoa K Cc bin php t v chnh thc i vi mt hng thp thnh phm nhp khu. IV. Thng qua bo co ca Ban Hi thm v C quan Phc thm Khiu kin ca Cng ng Chu u (EC) (WT/DS248); Nht Bn (WT/DS249); Hn Quc (WT/DS251); Trung Quc (WT/DS252); Thy S (WT/DS253); Nauy (WT/DS254); New Zealand (WT/DS258); Braxin (WT/DS259). Ngy 07/03/2002, Cng ng Chu u (EC) yu cu tham vn vi Hoa K v vic p t bin php t v chnh thc di hnh thc tng thu nhp khu i vi thp cn (flat steel), thp cun nng (hot-rolled bar), thp lnh thnh phm (cold-finished bar), thp gia c (rebar), thp ng hp kim (certain welded tubular products), thp hp kim cc bon (carbon and alloy fittings), thp thanh khng g (stainless steel bar), thp dy khng g (stainless steel wire) v di hnh thc hn ngch thu quan i vi thp tm c hiu lc t ngy 20/03/2002. EC cho rng cc bin php k trn ca Hoa K vi phm cc ngha v ca quc gia ny theo Hip nh v bin php t v v GATT 1994, c th vi phm cc iu khon 2.1, 2.2 ,3.1, 3.2, 4.1, 4.2, 5.1, 5.2, 7.1 v 9.1 ca Hip nh v bin php t v v cc iu khon I:1, XIII v XIX:1 ca GATT 1994. EC cng gi quyn lin quan ti vic theo ui v kin theo Hip nh v bin php t v v Quy tc Gii quyt Tranh chp trong WTO (DSU). Ln lt sau Nht Bn, Hn Quc, Thy S, Canada, Venezuela, Nauy, Trung Quc, Mexico v New Zealand cng yu cu tham vn. Hoa K thng bo vi DSB rng nc ny chp thun tham vn ca cc quc gia ny. i vi tng yu cu thnh lp Ban Hi thm ca mi tm nguyn n ti cc cuc hp ca DSB: * Ngy 03/06/2002 EC tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2.1, 3.1, 4.2(a), 4.2(b), 4.2(c) v 5.1 ca Hip nh v bin php t v v iu khon XIX:1 ca GATT 1994; * Ngy 14/06/2002 Nht Bn tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2, 3, 4 v 5 ca Hip nh v bin php t v v iu khon I:1, X:3 v XIX:1 ca GATT 1994. Hn Quc tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2, 3, 4, 5, 7.1, 8.1, 9.1 v 12ca Hip nh v bin php t v v iu khon X:3, XIII v XIX ca GATT 1994. * Ngy 24/06/2002 Trung Quc tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2.1, 3.1, 4.1, 4.2, 5.1, 5.2, 8.1, 9.1 v 12 ca Hip nh v bin php t v trong thng mi quc t v iu khon I:1, II v XIX ca GATT 1994. Thy S tuyn
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
13

b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2.1, 2.2, 3.1, 4, 5.1 v 8.1 ca Hip nh v bin php t v v iu khon XIX:1 ca GATT 1994. Nauy tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2, 3, 4, 5.1, 7.1 v 9.1 ca Hip nh v bin php t v v iu khon I:1, X:3(a) v XIX ca GATT 1994. * Ngy 08/07/2002 New Zealand tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2.1, 2.2, 3.1, 4.2, 5.1, 7 v 8.1 ca Hip nh v bin php t v v iu khon X:3(a) v XIX:1 ca GATT 1994. * Ngy 29/07/2002 Braxin tuyn b bin php t v ca Hoa K vi phm iu khon 2.1, 2.2, 3.1, 4 v 5 ca Hip nh v bin php t v v iu khon I:1, X:3 v XIX:1 ca GATT 1994. DSB thnh lp Ban Hi thm theo tha thun gia cc bn v theo iu khon 9.1 ca Quy tc Gii quyt tranh chp trong WTO (DSU). Cc thnh vin tham gia vi t cch l bn th 3 trong Ban Hi thm thnh lp theo yu cu ca cc bn cng c coi l bn th 3 ca Ban Hi thm ring ny. Canada, i Loan, Cuba, Malaixia, Mexico, Thi Lan, Th Nh K v Venezuela tham gia vo qu trnh hot ng ca Ban vi t cch l bn th 3. Ngy 15/07/2002, DSB nhn thng bo tha thun th tc gia Hoa K v EC, Nht Bn, Hn Quc, Trung Quc, Thy S, Nauy v New Zealand. Ngy 18/07/2002, DSB c thng bo v tha thun th tc gia Hoa K v Braxin. Ngy 15/07/2002, EC, Nht Bn, Hn Quc, Trung Quc, Thy S, Nauy v New Zealand yu cu ch tch DSB xc nh c cu ca Ban Hi thm. Ngy 25/07/2002, c cu ca ban c xc nh. Ngy 23/10/2002, Malayxia quyt nh rt khi danh sch bn th 3 tham gia v kin. Ngy 20/02/2003, ch tch ban thng bo vi DSB rng ban khng th hon tt cng vic trong 6 thng do khi lng, tnh phc tp v nhy cm ca v kin c v mt php l v thc t. Ban d kin s hon tt cng vic vo cui thng 04/2003. Ngy 11/07/2003, Ban Hi thm cng b bo co ti cc thnh vin. Bo co kt lun rng tt c cc bin php t v ca Hoa K a ra trong v kin u khng ph hp vi mt trong nhng iu kin c p dng bin php t v sau y ca WTO: khng chng minh c (i) s pht trin khng lng trc c, (ii) s gia tng hng nhp khu, (iii) quan h nhn qu, (iv) quan h tng ng. Do vy Ban Hi thm yu cu Hoa K phi sa i li cc bin php ny cho ph hp vi ngha v ca nc ny theo Hip nh v bin php t v v GATT 1994. Ngy 11/08/2003, Hoa K thng bo nh khng co v cc vn php l v gii thch php lut trong bo co ca Ban Hi thm.
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
14

Ngy 08/10/2003, ch tch C quan Phc thm thng bo vi DSB rng C quan Phc thm khng th a ra bo co trong vng 60 ngy nh yu cu v C quan c tnh mun nht l 10/11/2003 s cng b bo co ti cc thnh vin WTO. Ngy 10/11/2003, C quan Phc thm ban hnh bo co ti cc thnh vin. C quan Phc thm tn thnh kt lun cui cng ca Ban Hi thm rng bin php t v nu ra trong v kin ca Hoa K vi phm cc ngha v ca nc ny theo iu khon XIX:1(a) ca GATT 1994 v Hip nh v bin php t v. C quan Phc thm phn i kt lun ca ban rng Hoa K khng l gii y v hp l s gia tng hng nhp khu v mi quan h nhn qu gia s gia tng hng nhp khu vi thit hi nghim trng i vi 2 trong s 10 bin php t v. Tuy nhin cui cng cc bin php ny cng c chng minh l vi phm Hip nh WTO. Ti cuc hp ngy 10/12/2003, DSB thng qua bo co ca C quan Phc thm v bo co ca Ban Hi thm do C quan Phc thm sa i. Tnh hnh thc thi cc bo co thng qua Ti cuc hp ngy 10/12/2003, Hoa K thng bo vi cc thnh vin rng ngy 04/12/2003, tng thng Hoa K ban hnh mt tuyn co rng s xa b tt c cc bin php t v nu trong v kin theo mc 204 ca B lut thng mi Hoa K 1974. Mc d tt c cc khiu ni ca 8 nguyn n c coi l mt khiu ni trong qu trnh tham vn, Hoa K vn yu cu Ban Hi thm ban hnh 8 bo co ring bit, th hin quyn gii quyt vn vi tng nguyn n theo WTO. Cc nguyn n quyt lit phn i yu cu ny ca Hoa K, cho rng iu ny s lm chm li tin a ra bo co ca Ban Hi thm. Ban Hi thm quyt nh ban hnh bo co di dng mt ti liu bao gm 8 bo co. Do vy, ti liu ny c coi l gm 8 bo co lin quan vi nhau trong v kin ny. Ti liu gm mt trang gii thiu chung, mt phn miu t chung v mt phn nu ln cc kt lun. Tuy nhin, ti liu ny bao gm cc kt lun v cc khuyn ngh c c th ha cho tng i tng nguyn n vi cc con s ring. Theo quan im ca Ban Hi thm, phng php ny tn trng quyn ca tt c cc bn ng thi m bo gii quyt v kin nhanh chng v hiu qu. 2. V gii quyt tranh chp u tin ca Vit Nam ti WTO - Cc bin php chng bn ph gi i vi sn phm tm nc m ng lnh 13/09/2011 Sau 4 nm gia nhp WTO, Vit Nam c mt khi u quan trng trong vic s dng C ch gii quyt tranh chp trong WTO nhm bo v quyn v li ch ca cc doanh nghip Vit Nam trong thng mi quc t: Ngy 01/02/2010, Chnh ph Vit Nam gi yu cu tham vn ti Chnh ph Hoa K lin quan n cc bin php chng bn
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
15

ph gi i vi sn phm tm nc m ng lnh nhp khu t Vit Nam. Ngy 11/7/2011 va qua, Ban Hi thm (WTO) ban hnh v gi bo co gii quyt tranh chp ti cc bn lin quan. Bo co ng h hu ht nhng lp lun Vit Nam a ra trong tham vn. 2.1 Bi cnh ca v vic V iu tra chng bn ph gi i vi sn phm tm nc m ng lnh ca Vit Nam do B Thng mi Hoa K (DOC) khi xng thng 1/2004. Vic iu tra c tin hnh i vi 3 doanh nghip b n c lng xut khu ln nht (bao gm: Minh Ph, Minh Hi v Camimex gi l b n bt buc). Thng 2/2005, DOC chnh thc p thu chng bn ph gi vi cc thu sut: (i) t 4,3% n 5,24% i vi tng b n bt buc; (ii) mc 4,57% (l mc bnh qun gia quyn ca thu sut p dng cho 3 b n bt buc) i vi cc b n t nguyn khng c la chn iu tra; v (iii) mc thu sut ton quc 25,76% cho tt c cc doanh nghip cn li. Theo php lut v chng bn ph gi ca Hoa K, sau trn mi nm k t ngy lnh p thu chng bn ph gi ca DOC c ban hnh, DOC s tin hnh r sot hnh chnh xt li mc thu chnh thc m DOC p i vi khong thi gian 1 nm lin trc . Theo , tnh ti thi im thng 2/2010 (thi im Vit Nam n yu cu tham vn CP Hoa K), DOC tin hnh 3 cuc r sot hnh chnh (POR) (bn nguyn n khng yu cu r sot hnh chnh nm u tin sau khi thng nht vi pha Vit Nam). Tuy nhin, vo thi im mi ch c kt qu cui cng ca t r sot hnh chnh hai v ba. Trong t r sot ln th hai - POR2 (04/2007), c khong 30 doanh nghip xut khu tm ca Vit Nam ng k tham gia r sot. Tuy nhin, DOC ch chn 2 doanh nghip (Cng ty Minh Ph v Camimex) l b n bt buc da trn tiu ch l doanh nghip c lng xut khu ln nht. Ngy 02/09/2008, DOC ban hnh Quyt nh cui cng v kt qu r sot POR2. Theo , mc thu sut ca cc b n bt buc (Minh Ph, Camimex) t mc thu sut khng ng k (0-0,01%). Tuy nhin, mc thu sut ny khng c p dng cho cc b n t nguyn (gm cc doanh nghip xut khu tm Vit Nam c tham gia vo t r sot ln 2 nhng khng c DOC la chn lm b n bt buc) m cc b n t nguyn khng c la chn b p thu theo mc thu sut t iu tra ban u l 4,57%, mc thu sut ton quc cng p dng theo iu tra ban u l 25.76%. Trong t r sot ln th ba POR3 (04/2008), DOC chn 3 doanh nghip (Cng ty Minh Ph, Camimex v Cng ty Phng Nam) trong s 28 doanh nghip ng k tham gia r sot tin hnh iu tra y . Ngy 15/09/2009, Quyt nh cui cng v kt qu r sot POR3 c ban hnh, trong , 3 doanh nghip b n bt buc u nhn c mc thu sut ti thiu (Minh Ph: 0,43%; Camimex: 0,08%; Phng Nam:
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
16

0,21%), nhm cc doanh nghip b n t nguyn khng c hng mc thu sut theo thc t iu tra m tip tc b p thu chng bn ph gi theo iu tra ban u l 4,57%, thu sut ton quc l 25,76%. Trc nguy c DOC tip tc dng cc phng php tnh ton nh dng trong POR2 v POR3 dn ti kt qu rt bt li trong POR4 (c bit lin quan n c hi thot hon ton khi v kin ca cc doanh nghip c kt lun 3 ln bin ph gi ti thiu), Hip hi Ch bin v Xut khu Thy sn (VASEP) v Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam (VCCI) ch ng a ra phn tch v kin ngh xut kin Hoa K ra WTO ln Chnh ph. Thng 2/2010, Chnh ph chp thun xut ny v bt u v kin bng tham vn gi Chnh ph Hoa K. 2.2 Tm tt din tin v vic Giai on Tham vn Ngy 01/02/2010, Chnh ph Vit Nam gi yu cu tham vn ti Chnh ph Hoa K lin quan ti cc bin php chng bn ph gi (CBPG) m Hoa K p dng i vi sn phm tm nc m ng lnh ca Vit Nam. C th, Vit Nam khiu ni cc bin php sau y ca DOC l vi phm WTO:

S dng phng php Quy v 0 Zeroing trong tnh ton bin ph gi;

Gii hn s lng b n c la chn iu tra trong iu tra ban u v r sot hnh chnh; Phng thc xc nh thu sut p dng i vi cc b n t nguyn khng c la chn trong iu tra r sot hnh chnh ln 2 v 3;

Phng php xc nh mc thu sut ton quc da trn thng tin sn c bt li i vi nhng doanh nghip Vit Nam khng chng minh c s c lp trong hot ng sn xut kinh doanh ca h vi Nh nc.

Vit Nam cho rng nhng phng php ny ca Hoa K vi phm cc iu I, II, VI:1 v VI:2 Hip nh GATT 1994; mt s iu ca Hip nh v Chng bn ph gi (CBPG); iu XVI:4 Hip nh Thnh lp WTO v Ngh nh th gia nhp WTO ca Vit Nam. Tham vn gia hai bn nhm gii quyt n tha, nhanh chng v vic khng thnh cng. Ngy 7/4/2010 Vit Nam chnh thc ngh WTO thnh lp Ban Hi thm gii quyt tranh chp ny theo C ch gii quyt trong khun kh WTO (DSU). Giai on Hi thm

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

17

Ngy 07/04/2010, Vit Nam yu cu C quan Gii quyt Tranh chp trong WTO (DSB) thnh lp Ban Hi thm. Ni dung tranh chp ca v vic ny ca Vit Nam thu ht s quan tm ca nhiu bn. C ti 7 nc ng k tham gia vi t cch bn th ba vo v kin ny (bao gm: Lin minh Chu u, Nht Bn, Hn Quc, Mexico, Thi Lan, Trung Quc v n ). a s cc nc ny trong qu trnh xem xt ca Ban Hi thm u c kin ng h quan im ca Vit Nam (tr trong mt s hn hu vn m h khng c cng mi quan tm nh Vit Nam v d v phng php s dng i vi nc c nn kinh t phi th trng). iu ny mt mt cho thy Vit Nam la chn trng v ng cc vn . Mt khc s ng h rt tch cc cng gp phn mang n quyt nh c li cho Vit Nam ca Ban Hi thm. Bo co ca Ban Hi thm Ngy 11/07/2011, Ban Hi thm ban hnh bo co ti cc bn lin quan. Bo co c xy dng trn c s phn tch cc vn khiu kin, cc lp lun v phn bin ca cc bn tham gia. C th, trong Bo co ca Ban Hi thm nu r:

Lin quan n khiu kin v phng php Quy v 0:

Phng php Quy v 0 trong iu tra r sot thu chng bn ph gi l mt thng l c Hoa K s dng trong hu ht cc v iu tra chng bn ph gi ca nc ny. Ni dung ca phng php ny l khi tnh ton bin ph gi chung, B Thng mi Hoa K (DOC) ch tnh cc bin ph gi c gi tr dng (ln hn 0), bin ph gi c gi tr m s c t ng chuyn v thnh 0. Vi phng php ny, bin ph gi chung c tnh ton s cao hn, t mc thu chng bn ph gi cng b i ln rt nhiu. Ban Hi thm ng h lp lun ca Vit Nam rng vic s dng phng php Quy v 0 ca B Thng mi Hoa k trong xc nh bin ph gi i vi cc b n bt buc trong r sot hnh chnh ln 2 v ln 3 l tri vi iu 2.4 trong Hip nh v Chng bn ph gi. Ngoi ra, Ban Hi thm cng cho rng vic s dng phng php Quy v 0 trong bt k r sot hnh chnh no ca Hoa K l vi phm iu 9.3 ca Hip nh v Chng bn ph gi v iu VI:2 GATT 1994. Quyt nh ny ca Ban Hi thm cng ph hp vi cc tin l trong nhiu v tranh chp trc y trong khun kh WTO v vn ny. Trn thc t, sau nhiu phn quyt co buc vi phm, Hoa K phi d b phng php quy v 0 trong iu tra ban u cho tt c cc v vic. Tuy nhin, nc ny cha chp nhn d b hon ton phng php ny trong iu tra r sot hnh chnh (ch d b i vi cc v vic c th b kin ra WTO v b tuyn vi phm). y chnh l mt trong nhng l do chnh khin Vit Nam phi tin hnh v vic ny nhm bo v li ch c th ca cc doanh nghip tm Vit
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
18

Nam trong r sot hnh chnh. Do , vic Vit Nam thng vn ny c ngha c bit quan trng vi Vit Nam. Lin quan n khiu kin v vic hn ch s lng b n bt buc (b n c la chn):

Lin quan n vn iu tra ring cc b n khng c la chn iu tra nhng t nguyn cung cp bn tr li, trong bo co ca mnh, Ban Hi thm bc b khiu ni ca Vit Nam vi l do trn thc t khng c doanh nghip no ca Vit Nam khng c la chn iu tra nhng cung cp bn tr li t nguyn. n giai on ny, y l ni dung duy nht m Vit Nam c th xem l cha thng trong v kin ny. Lin quan n khiu kin v mc thu sut p dng cho cc b n t nguyn khng c la chn:

Theo quy nh ca WTO (iu 9.4 Hip nh chng bn ph gi) th thu sut p dng cho cc b n t nguyn khng c la chn iu tra s bng bnh qun gia quyn thu sut xc nh cho cc b n bt buc (tr cc trng hp b n bt buc c mc thu sut xc nh da trn cc thng tin sn c bt li hoc c thu sut bng 0% hoc t 0-2%). Tuy nhin, iu khon ny ca WTO li khng quy nh g v cch thc xc nh thu sut cho b n t nguyn khi tt c cc b n bt buc u c mc thu sut bng 0 hoc khng ng k (nh kt qu ca POR2 v POR3 nu trn). Theo mt phn quyt ca C quan phc thm WTO trc y th tnh trng ny c xem l l hng php l v v vy kh c th ni vic DOC s dng thu sut cho b n t nguyn theo kt qu ca v iu tra gc l sai hay khng. C th y l l do khin Ban Hi thm khng tr li khin ni ca Vit Nam v vn ny. Mc d vy, v DOC s dng phng php Quy v 0 ( b tuyn l vi phm) trong v iu tra gc tnh ton thu sut cho b n t nguyn nn vic DOC b y nguyn mc thu sut ny cc b n t nguyn trong POR2 v POR3 c Ban Hi thm xc nh l vi phm WTO.

Lin quan n vic xc nh mc thu sut ton quc:

Theo Hip nh chng bn ph gi WTO (iu 9.4) th c quan iu tra phi tin hnh iu tra xc nh thu sut ring cho tng b n trong v vic chng bn ph gi; trong trng hp khng th iu tra ht c (do s lng b n qu nhiu v ngun lc ca c quan iu tra hn ch), c quan ny c th ch iu tra mt s lng b n nht nh, s b n cn li (khng c iu tra) s c hng thu sut bng bnh qun gia quyn ca cc b n c iu tra. Nh vy, vi quy nh ny, s ch c 2 loi thu sut l thu sut ring cho b n bt buc (individual rates), thu sut cho cc b n cn li (all other rate) trong v iu tra chng bn ph gi.
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
19

Tuy nhin, trong v tm Vit Nam cng nh trong thng l ti Hoa K, ngoi hai loi thu sut trn, DOC cn p dng thm loi thu sut ton quc (country-wide rate) cho cc trng hp b n khng c la chn iu tra v khng tha mn iu kin hot ng c lp, khng chu s kim sot ca Nh nc c hng mc all others rate. Ban Hi thm ng h lp lun ca Vit Nam rng quy nh ny ca Hoa K l vi phm WTO: theo iu 9.4 ni trn th thu sut loi all others c p dng khng km theo iu kin g, vic DOC t thm iu kin doanh nghip phi chng minh c mnh c lp khi s kim sot ca Nh nc l vi phm WTO. y c th xem l thng li rt ng k ca Vit Nam trong v vic ny bi khc vi phng php Quy v 0 vn b tuyn vi phm trong nhiu phn quyt ca WTO, vn thu sut ton quc l vn mi v hu nh cha c tin l r rng trong WTO trong khi y li l phng php Hoa K s dng rt ph bin trong cc v vic ca cc nc c nn kinh t th trng, gy thit hi ng k cho cc doanh nghip cc nc ny (bi thu sut ton quc m DOC p dng hu ht l cao hn mc all others rate). Khuyn ngh chung ca Ban Hi thm: T cc phn quyt v tng vn nu trn, Ban Hi thm kt lun Hoa K c cc hnh vi vi phm cc iu khon ca Hip nh Chng bn ph gi v Hip nh GATT 1994 v iu ny gy tn hi ti quyn li ca Vit Nam theo cc Hip nh ny. V vy, Ban Hi thm khuyn ngh Hoa K iu chnh cc bin php lin quan cho ph hp cc Hip nh nu trn (theo iu 19.1 DSU). Theo Th tc gii quyt tranh chp trong WTO, Vit Nam v Hoa K c khong thi gian l 60 ngy a ra khng co bo co ny ca Ban Hi thm ln C quan Phc thm. Nu khng c khng co trong thi hn trn, Bo co ca Ban hi thm s c DSB thng qua v c gi tr bt buc. Khi , Bn thua kin c 30 ngy thng bo vi DSB v vic thi hnh khuyn ngh ca mnh. 2.3 Bi hc kinh nghim t v kin ngha ca v vic DS 404 l v kin u tin m Vit Nam khi xng (vi t cch ngi i kin nguyn n) trong khun kh WTO. Theo nh gi ca nhiu chuyn gia, v kin c xem l thnh cng ln c hai kha cnh: (i) la chn trng v ng vn (nhng vn c kh nng thng cao, ng thi l nhng bin php, phng php, thng l m Hoa K p dng cho tt c cc cuc iu tra hoc s xy ra trong tng lai) v (ii) chun b cc lp lun xc ng, thuyt phc t c kt qu tt nht c th (trn thc t Vit Nam thng 3 trn 4 vn khiu kin).Vi thnh cng ny, v vic c ngha quan trng trong vic:
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
20

m bo rng Hoa K s khng p dng cc bin php bt li lin quan i vi hng ha Vit Nam; vn kin chng bn ph gi Hoa K i vi hng ha Vit Nam v vy c th s bt khc nghit hn; mc thit hi t cc v kin c hy vng s gim ng k. Cng thng qua v vic ny, Vit Nam gi thng ip ra th gii rng Vit Nam s u tranh tch cc bo v cc quyn li ca nh xut khu trong cc v kin chng bn ph gi ti bt k nc no;

L mt kinh nghim thc t nhiu khch l cho Vit Nam trong vic t tin, ch ng s dng cng c gii quyt tranh chp trong khun kh WTO bo v cc quyn v li ch hp php ca Vit Nam trong thng mi quc t theo cc quy nh ca WTO m khng lm nh hng n quan h ngoi giao gia cc bn tranh chp.

V vai tr ca cc Hip hi doanh nghip Trong v vic u tin, mi cng vic t tng khi kin n quyt nh tham vn, t la chn lut s n chun b chng c, t tham gia cc th tc t tng n theo di thc thi i vi Vit Nam u l ln u tin. Nhng ci c v cha c trong v vic ca nhng ln u tin ny l nhng kinh nghim qu bu cho Vit Nam ni chung v cc doanh nghip, hip hi ni ring trong vic s dng cng c gii quyt tranh chp trong WTO bo v li ch ca mnh.c bit, im ng ghi nhn nht trong v vic ny l vai tr ch ng, tch cc ca cc Hip hi doanh nghip trong vic pht hin vn cng nh tham gia vo qu trnh chun b cho v vic. C th, Hip hi Ch bin v Xut khu Thy sn Vit Nam (VASEP) v Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam (VCCI) tin hnh: Ch ng nghin cu nghim tc vn t gc ca Vit Nam v kinh nghim quc t, a xut vi Chnh ph v vic Vit Nam cn khi kin Hoa K ra WTO;

Trong khi cc C quan Nh nc c thm quyn cn ang lng tng bi cha c tiu ch hay c ch ni b no cho vic quyt nh c khi kin hay khng, c nhng lp lun thuyt phc v cht ch vi cc c quan lin quan cng nh nhng hnh thc tuyn truyn thch hp nhm to s ng h ca cng chng, gp phn vo qu trnh ra quyt nh khi kin ca Chnh ph;

Tham gia tch cc v hiu qu vo vic la chn lut s t vn cho v vic v vi vic gii thiu lut s gii, nhiu kinh nghim v c kt ni t v vic gc Hoa K v tranh chp trong WTO, c th ni hai Hip hi cng gp phn vo thnh cng trong kt qu ca v vic.

Mc d cc Hip hi lin quan c ng gp rt tch cc v phi hp tt vi cc C quan Nh nc c thm quyn trong giai on u, vn cn nhng vn tn ti
Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)
21

trong qu trnh tham gia gii quyt tranh chp ny, ch yu trong giai on sau . C th: Sau khi v vic c bt u, cc Hip hi khng c thng tin v din tin cng nh nhng ni dung lin quan ca v vic cng nh khng c c hi phi hp, st cnh cng cc c quan Nh nc lin quan trong qu trnh gii quyt v vic;

Cc Hip hi cng khng c tham gia hay tip cn cc bo co v v vic ca pha Vit Nam v nhng kinh nghim t v vic tranh chp u tin trong WTO ny.

V tranh chp u tin gia Vit Nam v Hoa K trong khun kh WTO ch l mt trong s hn 400 v tranh chp gia cc nc thnh vin m WTO chng kin t ngy thnh lp nm 1995 n nay, v th n c th khng c bit lm vi th gii. Nhng r rng vi Vit Nam y li l bc ngot c ngha, vi nhiu bi hc ln cho Chnh ph cng nh cc doanh nghip, Hip hi doanh nghip Vit Nam ni ring. Nghin cu c thc hin vo thng 08/2011 Ngun: Hi ng T vn v Phng v Thng mi - VCCI

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

22

TI LIU THAM KHO 1. S tay v H thng gii quyt tranh chp ca WTO Bruce Wilson 2. http://trungtamwto.vn/wto/van-kien/hiep-dinh-ve-quy-tac-va-thu-tuc-giaiquyet-tranh-chap-trong-khuon-kho-wto-dsu 3. http://trungtamwto.vn/wto/gioi-thieu-co-che-giai-quyet-tranh-chap/gioithieu-ve-co-che-giai-quyet-tranh-chap-trong-wto 4. http://trungtamwto.vn/wto/gioi-thieu-co-che-giai-quyet-tranh-chap/cac-coquan-giai-quyet-tranh-chap 5. http://trungtamwto.vn/wto/gioi-thieu-co-che-giai-quyet-tranh-chap/trinh-tugiai-quyet-tranh-chap 6. http://trungtamwto.vn/wto/gioi-thieu-co-che-giai-quyet-tranh-chap/vanban-dieu-chinh-hoat-dong-giai-quyet-tranh-chap-trong 7. http://vneconomy.vn/69860P0C10/voi-dsu-giai-quyet-tranh-chap-trongwto-nhanh-hon.htm 8. http://trungtamwto.vn/wto/tom-tat-vu-tranh-chap/giai-quyet-tranh-chap-sods404

Bn ghi nh v gii quyt tranh chp (DSU)

23