B LAO NGTHNG BINH V X HI TNG CC DY NGH D n gio dc k thut v dy ngh (VTEP)

Logo

Sch hng dn gio vin

M un: TH NGHIM CHUYN NGNH M s: HD H Ngh: SN XUT CC SN PHM LC DU

Trnh : lnh ngh

H Ni2004

Tuyn b bn quyn: Ti liu ny thuc loi sch gio trnh Cho nn cc ngun thng tin c th c php dng nguyn bn hoc trch dng cho cc mc ch v o to v tham kho. Mi mc ch khc c lch lc hoc s dng vi mc ch kinh doanh thiu lnh mnh s b nghim cm. Tng cc Dy ngh s lm mi cch bo v bn quyn ca mnh. Tng cc Dy Ngh cm n v hoan ngnh cc thng tin gip cho vic tu sa v hon thin tt hn tI liu ny.

a ch lin h: D n gio dc k thut v ngh nghip Tiu ban Pht trin Chng trnh Hc liu ................................................................

M ti liu:. M quc t ISBN:..

Li ta
(Vi nt gii thiu xut x ca chng trnh v ti liu) Ti liu ny l mt trong cc kt qu ca D n GDKT-DN .. (Tm tt ni dung ca D n)

(Vi nt gii thiu qu trnh hnh thnh ti liu v cc thnh phn tham gia)

(Li cm n cc c quan lin quan, cc n v v c nhn tham gia )

(Gii thiu ti liu v thc trng)

Sch hng dn gio vin l tI liu hng dn ging dy cho tng m un.mn hc trong h thng m un v mn hc o to cho ngh cp .. Cc thng tin trong ti liu c gi tr hng dn gio vin thit k v t chc cc bi dy cho m un.mn hc mt cch hp l. Gio vin vn c th thay i hoc iu chnh cho ph hp vi iu kin v bi cnh thc t trong qu trnh o to. y l ti liu th nghim s c hon chnh tr thnh Sch hng dn gio vin chnh thc trong h thng dy ngh.

H ni, ngy . thng. nm. Gim c D n quc gia

MC LC
mc Trang

Li ta ............................................................................................................... 3 MC LC .......................................................................................................... 4 CC HOT NG HC TP CHNH TRONG M UN ................................. 7 YU CU V NH GI HON THNH M UN .......................................... 8 LIT K CC NGUN LC CN THIT .......................................................... 9 BI 1. L THUYT CHNG CT DU TH .................................................. 10 BI 2. TH NGHIM CRACKING DU NNG ................................................. 22 BI 3. PHA CH SN PHM DU NHN THNG PHM ......................... 27 BI 4. ISOME HA N-HEXAN ........................................................................ 33 BI 5. ALKYL HA ISOBUTAN ....................................................................... 39 BI 6. LM SCH LU HUNH T DU DIESEl.......................................... 42 BI 7. TH NGHIM TNG HP REFORMING ............................................. 46 P N BI KIM TRA MU .......................................................................... 50 P N CC CU HI V BI TP .............................................................. 60 NHNG GI V TI LIU PHT TAY ........................................................ 78 K HOCH V CCH THC NH GI KT QU HC TP MUN....... 79

GII THIU V M UN
V tr, ngha, vai tr m un Cc phng th nghim lun c mt vai tr quan trng trong nghim cu v sn xut thuc cc ngnh kinh t quc dn. Vi tnh cht ph bin v yu cu v khoa hc cng nh mc an ton, c bit trong lnh vc ho cht, cho nn nhng kin thc v k nng trong phng th nghim rt cn thit khng nhng cho nhng ai hot ng trong ngnh Ho du m cn cn cho bt k nhn vin th nghim no m bo kt qu t khi th nghim v an ton lao ng. Mc tiu ca m un M un nhm o to cho hc vin c kin thc, k nng v phong cch thc hnh cc th nghim chuyn ngnh ca ngh sn xut du m : 1. Hiu c tt c cc th nghim chuyn ngnh ca ngh sn xut cc sn phm du m. 2. Thc hin c cc th nghim chuyn ngnh theo tiu chun ASTM hoc TCVN. 3. p dng c kin thc trong nh trng thc hnh trong cng nghip nhm thc hin c cc th nghim nh chng ct du th, ch bin du th, lm sch cc sn phm du, kim tra cht lng ca cc sn phm du m. Mc tiu thc hin ca m un Khi hon thnh m un ny, hc sinh c kh nng: 1. Chng ct du th p sut thng v chn khng. 2. 3. 4. Thc hin c qu trnh cracking xc tc, reforming xc tc v cc qu trnh khc trong iu kin cng nghip. Lm sch du th v cc sn phm du. Thc hin th nghim tng hp.

5. Kim tra cht lng cc sn phm du m. 6. Thc hin cc th nghim lm trong PTN ha du. Ni dung chnh.cc bi ca m un Bi 1: Th nghim chng ct du th p sut thng v chn khng. Bi 2: Th nghim cracking xc tc phn on du nng. Bi 3: Pha ch sn phm du nhn thng phm. Bi 4: Th nghim isome ha n-hexan. Bi 5: Th nghim alkyl ha isobutan bng isobutylen.
5

Bi 6: Th nghim lm sch lu hunh t du diezel. Bi 7: Th nghim tng hp reforming.

CC HOT NG HC TP CHNH TRONG M UN

Hot ng 1: Hc trn lp v: - Thnh phn ca du th, phng php chng ct du th v phng php xc nh tnh cht ca sn phm chng ct, cch pha ch du nhn thng phm. - Bn cht ha hc v c ch phn ng, cch iu ch xc tc, phng php phn tch sn phm ca cc qu trnh: cracking xc tc, isome ha, alkyl ha isobutan, kh lu hunh trong du diesel, reforming tng hp. Hot ng 2: T nghin cu ti liu lin quan n cc s v quy trnh iu ch xc tc v th nghim do gio vin hng dn. Hot ng 3: Xem trnh din v thc hnh trn cc s th nghim. Hot ng 4: Thc hnh t s cu. s cu vi trng hp nhim c v bng ho thng thng. Hot ng 5: Tham quan v trang b, cch b tr v cc chun mc v hnh vi trong qu trnh th nghim trong mt phng th nghim chuyn ngnh Lc Ha Du hay phng th nghim mt Nh my Ch bin Du kh.

YU CU V NH GI HON THNH M UN
V kin thc Hiu c c s l thuyt v xc tc (nu c) ca cc qu trnh th nghim. Thao tc ng v y theo cc quy trnh th nghim. M t chnh xc cc s th nghim.

Gii thch ng cc nguyn nhn gy tai nn trong phng th nghim. V k nng Phn tch chnh xc cc sn phm ca cc s th nghim. S dng thnh tho v ng k thut cc dng c v thit b cho cc s th nghim. Bo qun v bo dng cc s th nghim. S dng ha cht an ton. Tnh ton d tr vt t, nguyn liu cho cc s th nghim. V thi Nghim tc trong vic s dng v bo dng cc s th nghim. Lun ch ng kim tra v m bo v an ton phng th nghim. Ch ng xem xt tnh trng dng c, thit b v ha cht trong phng th nghim. Nhc nh ng nghip m bo v an ton phng th nghim.

LIT K CC NGUN LC CN THIT

1. Trang b, dng c 1 cn phn tch in t( chnh xc 0.001g), 1 t sy, 1 bnh ht m Bnh thy tinh 20ml(cha sn phm lng) My nn kh, B chng ct kiu D-86 Thit b Microactivity test S alkyl ha S qu trnh ng phn ha. My phn tch sc k kh GC, kim ly sm phm kh My sc k chng ct m phng DGC Thit b sinh kh hydro

2. Vt t, ha cht Kh Argon, cht lng 99,999 Kh Nit cht lng 99,999 Kh He cht lng 99,999 Dung dch NaCl bo ha Aceton trng ra h thng Nguyn liu: 100 ml phn on xng Ts-80oC(isomer). VGO(cracking). phn on xng 80-1800C(reforming). Bnh kh Iso butan cng nghip. Bnh kh butylen cng nghip. Axt Sunfuric. Oxit nhm. NaOH(alkyl ha). Ht thch anh hoc silion carbide. Bng thch anh Xc tc: 4 g xc tc Pt.Al2O3 (isomer). Xc tc FCC. xc tc reforming

GI CC NI DUNG CHO TNG BI BI 1. L THUYT CHNG CT DU TH M bi: HD H1

HOT NG 1: GING V CC KIN THC C BN CA DU TH - Thnh phn ca du th - nh hng ca bn cht du th n qu trnh chng ct Gi cc kha cnh v mc 1. Gip hc vin nm vng nhng kin thc c bn v thnh phn ca du th: Thnh phn ca du th tuy rt phc tp nhng chng cha ch yu 2 nguyn t chnh l C v H, ngoi ra cn cha cc nguyn t S, O, N, kim lo Cc nguyn t ny thuc v hai nhm hydrocabon v phi hydrocacbon. Hp cht hydrocacbon trong du th gm c: parafin (n-parafin v isoparafin), napthen, aromat. Lu du th khng cha olefin. Hp cht phi hydrocacbon trong du th: cc hp cht ca lu hunh, nit, oxy. cc phc c kim ca vanadi, niken. hp cht nha v asphalten. 2. Ging cho hc vin hiu c im ca tng thnh phn trong du th Cn lu mt s vn sau: Phn loi du th theo thnh phn hydrocacbon. Thnh phn ca cc h hydrocacbon trong nhng loi du th khc nhau l khc nhau nhng thnh phn cc nguyn t C, H l gn nh ging nhau. Du ngt l du th c hm lng lu hunh nh hn 0,5% khi lng c gi tr kinh t cao. Cc hp cht phi hydrocacbon nh hng xu n cht lng ca du v tn thm chi ph x l do gy ng c xc tc trong cc qu trnh ch bin th cp v nh hng n cht lng sn phm. 3. Ging cho hc vin nm vng c nh hng ca bn cht du th n qu trnh chng ct Vic la chn cng ngh cho nh my lc du ni chung v phn xng chng ct ni ring ph thuc vo hai yu t kinh t k thut nh vn u t, chi ph vn hnh, bo dng, bn cht nguyn liu du th, c cu sn phm v cng sut ch bin... l nhng thng s u vo quan trng.

10

Bn cht du th v nh hng sn phm ca nh my c nh hng quyt nh n vic thit k mt phn xng chng ct, v d nh c hay khng c cm chng ct chn khng. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin bng nhng cu hi c th, v d: Theo cch phn loi da vo thnh phn hydrocacbon th c bao nhiu loi du th? Du th c cha olefin khng? Du th Vit Nam thuc loi du g? Gii thch. Hp cht phi hydrocacbon c trong du th c tc hi nh th no? Bn cht du th nh hng nh th no n qu trnh chng ct? nh gi hc vin qua thi khi nghe ging, pht biu xy dng bi, tr li cu hi, tham gia tho lun v a ra kin nhn xt khi xem 2 ph lc. HOT NG II: GING V NHNG KIN THC C BN TRONG CHNG CT DU TH - C s ca qu trnh chng ct - Nguyn l hot ng ca thp chng ct - Cc loi thp chng ct Gi cc kha cnh v mc Hc vin phi nm vng nhng ni dung sau: - C s ca qu trnh chng ct du th. - Nguyn l lm vic ca thp chng ct - Thp chng ct: cc loi thp chng ct v u nhc im ca tng lo - Vic chn thp chng ct l qu trnh tnh ton ti u hai yu t kinh t k thut nh: vn u t thit b, chi ph vn hnh, bo tr, cng sut ch bin Cch thc kim tra nh gi Trong khi ging bi, gio vin c th t cu hi nh gi s hiu bit ca hc vin. - ng knh v chiu cao ca thp nh hng nh th no n qu trnh chng ct ? - S thay i nhit trong thp chng ct? - Ch s hi lu: Cch xc nh, ngha ca ch s hi lu? HOT NG III: GING V CHNG CT KH QUYN Gi cc kha cnh v mc

11

Gip hc vin nm vng nhng kin thc c bn v chng ct kh quyn: - Mc ch ca qu trnh chng ct kh quyn. - Cc yu t nh hng n qu trnh chng ct kh quyn v nh hng ca chng n hiu sut, cht lng ca cc phn on sn phm (hnh v trong gio trnh hc vin l s minh ha mt phn xng chng ct kh quyn). - Trao i nhit trong phn xng chng ct. Cch thc kim tra nh gi nh gi hc vin qua vic tr li cc cu hi m gio vin t ra trong khi ging bi, mc hiu bit ca hc vin v s chng ct nh trong gio trnh v gii php tn dng nhit cho s . Mt s cu hi: - Cc phn on sn phm ca qu trnh chng ct kh quyn? - Cc ch tiu kim sot cht lng cc phn on sn phm? - Mc ch ca vic s dng thit b stripper v vai tr ca hi nc trong thit b ? HOT NG IV: GING V CHNG CT CHN KHNG Gi cc kha cnh v mc Gip hc vin nm vng nhng kin thc c bn v chng ct chn khng: - Mc ch, ngha ca qu trnh chng ct chn khng. Lu c tnh a dng sn phm ca qu trnh chng ct chn khng: lm nguyn liu cho cracking xc tc, hydrocracking hay thu cc phn on du nhn. - Cc ch tiu kim sot cht lng ca cc phn on sn phm. - Qu trnh chng ct chn khng. - Cc cng ngh chng ct chn khng. Lu vai tr ca hi nc trong chng ct chn khng t. - c im ca qu trnh chng ct chn khng. Cch thc kim tra nh gi nh gi hc vin qua vic tr li cc cu hi m gio vin t ra trong khi ging bi, mc hiu bit ca hc vin v s chng cht chn khng ca ph lc 2 v 3. Mt s cu hi:

12

- Ti sao phi dng qu trnh chng ct chn khng trong nh my lc du? - Cc phn on sn phm ca qu trnh chng ct chn khng? - Cc ch tiu kim sot cht lng cc phn on sn phm? - Vai tr ca hi nc trong qu trnh chng ct chn khng? HOT NG V: GING V SN PHM CA QU TRNH CHNG CT - Cc phn on sn phm t qu trnh chng ct - ng dng ca cc phn on sn phm. Gi cc kha cnh v mc - Gip hc vin nm vng cc phn on sn phm ca qu trnh chng ct kh quyn v chng ct chn khng: khong nhit si, thnh phn, ng dng. - Gip hc vin hiu c khong nhit si (im ct gia cc phn on), thnh phn ca mt phn on c th thay i ph thuc vo bn cht du th, yu cu cht lng ca sn phm - Sn phm ca qu trnh chng ct c th khc nhau ph thuc vo bn cht du th v cng ngh ch bin. Cch thc kim tra nh gi nh gi hc vin qua vic tr li cc cu hi m gio vin t ra trong khi ging bi, mc hiu bit ca hc vin v cc phn on sn phm ca qu trnh chng ct ph thuc vo bn cht du th v cng ngh ch bin. Mt s cu hi: - Nng lng cung cp cho nh my lc du c ly t u? - Bt k mt nh my lc du no cng c cn chng ct chn khng: pht biu ng hay sai? - Phn bit khi nim naphta v xng? HOT NG VI: GING V CC THIT B I KM TRONG CHNG CT DU TH Thit b chng ct tiu chun L nung Thit b lm lnh, thit b trao i nhit Bm My nn

- My sc k kh Gi cc kha cnh v mc - Gip hc vin nm vng nhng kin thc c bn ca thit b:

13

+ + +

Cu to Nguyn l hot ng ng dng ca thit b trong cng nghip du kh

- Hc vin phi phn bit c cc loi bm dng trong cng nghip du kh. - Gip hc vin hiu: hai b phn quan trng nht ca my sc k l ct v u d. Trong cng nghip du kh thng s dng sc k kh ct mao qun, u d ion ho ngn la (FID). Cch thc kim tra nh gi nh gi hc vin qua vic tr li cc cu hi m gio vin t ra trong khi ging b Mt s cu hi: - Cu to v nguyn l hot ng ca bm ly tm, my nn pittong? - Phn bit bm ly tm v bm th tch? - c im ca phng php sc k? - Nguyn l hot ng ca h thng sc k kh? - ng dng ca phng php sc k kh? HOT NG VII: GING V MT S THUT NG C BN DNG TRONG CHNG CT DU TH Gi cc kha cnh v mc Gip hc vin nm vng mt s thut ng c bn dng trong th nghim chng ct du th. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin qua vic chun b bi, tr li cc cu h Cn lu rng mt s thut ng trong bi m cc hc vin hc trong bi ging l thuyt chng ct. HOT NG VIII: TH NGHI THEO TIU CHUN ASTM D2892 Gi cc kha cnh v mc

- Phi nhc nh hc vin thc hin ni qui an ton lao ng trong phng th nghim. - Hc vin phi nm vng nhng kin thc tng quan ca phng php + Phm vi p dng: phng php ny c dng chng ct du m v cc sn phm du m (tr kh ho lng, naptha cc nh v cc phn on c nhit si u ln hn 4000C) ti nhit 4000C, s dng ct chng ct phn on 14-18 a l thuyt, t s hi lu 5:1.

14

+ Tm tt phng php. + ngha v ng dng. - Hc vin phi nm vng qui trnh th nghim trc khi tin hnh th nghim + Chun b mu: mu du th phi c ng trong bnh kn v gi nhit thp trnh bay hi, sau un nng n nhit ln hn im chy 50C v lc u. Mu phi c loi nc trc (hm lng nc khng qu 0,3% th tch) + Chun b thit b: + Cc dng c phi y , sch, kh. + Kim tra tt c cc thit b, m bo vn hnh an ton, n nh, h thng chng ct phi m bo kn. + Tin hnh chng ct: gm cc bc chnh sau: + Np nguyn liu: lu vic xc nh lng nguyn liu cn np da vo th tch bnh ct v ct chng ct c s dng. + Tch loi kh: thu phn on kh ho tan trong du th, lng kh ha tan coi nh tch ht ra khi nhit hi n nh 150C trong mt thi gian sau tng ln. Cc by cha kh ha tan c lm lnh bng CO2 rn. Dng bnh cha sau khi lau kh, ht chn khng cha kh ho tan ( dng kh ha lng), bnh cha cng c lm lnh bng CO2 rn. em bnh cha kh ha lng i phn tch thnh phn bng sc k. + Chng ct p sut kh quyn: tin hnh chng ct du th n nhit 3100C (tng ng vi nhit hi nh l 2100C) + Chng ct p sut 13,3 kPa: tin hnh chng ct du th n nhit 3100C p sut 13,3 Kpa. + Chng ct p sut thp hn: tin hnh chng ct du th p sut thp t im ct cu Hc vin phi bit iu chnh nhit cung cp m bo thit lp c trng thi lm vic ca thp nh mong mun. Hc vin phi bit cch xc nh th tch ca mu thng qua o t trng, cn mu chnh xc. - Hc vin ghi li cc thng s trong qu trnh th nghim + Thng s qu trnh: p sut, gim p, nhit .. + Thng s ca phn on: khong nhit , khi lng...

15

Hc vin bit cch chuyn nhit p sut thp v nhit p sut kh quyn (xem Ph lc 1, 2). Hc vin bit cch tnh ton v bo co kt qu theo yu cu trong gio trnh. 1.1 Chng ct kh quyn 1.1.1 Bnh chng ct Phi c kch c ln hn th tch mu t nht 50%, c c nhnh que thm nhit. Khi dng bnh thu tinh d quan st, m bo an ton, th tch bnh khng ln hn 10L. C nhnh que thm phi c s dng nh mt ng thm nhit, cch y bnh khong 5mm m bo rng vo cui qu trnh chng ct n vn c nhng trong mu. Nu c thm c nhnh th hai, n c th c dng o gim p bng dng nit hay dng cho thanh khuy c hc hoc c ha Nu dng mt bnh cu c khuy t, y bnh phi hi phng hay c hnh lng cho khuy t c th quay t do m khng mi mn thu tinh. Khi , que thm nhit phi cch xa thanh khuy t 405mm. 1.1.2 H thng cp nhit Phi duy tr c s si hon ton vi tc n nh tt c cc mc p sut khc nhau. Mt lp v cp nhit in bao ph phn na di ca bnh. Mt to nhit vo khong 0,5 0,6 W.cm2 l . Cn s dng vi thch anh c gia c si niken bo m tui th hp l. Na trn ca bnh c ph bng mt o bo n trnh tht thot nhit v c cp nhit vo khong 0,25 W.cm2. 1.1.3 Ct chng ct phn on C th l ct nhi hay ct tng a thc, c c im nh trong Bng 1.1 gio trnh hc vin, tho mn cc c im sau: ng knh ca ct nm trong khong 25 70mm. Hiu lc tch phi nm trong khong 14 18 a l thuyt khi hi lu hon ton. Ct chng ct gm mt ct thu tinh v thit b hi lu, c ph ton b trong mt v chn khng trng thu c chn khng vnh cu nh hn 0,1mPa (10-6 mmHg).

16

Ct phi c gn mt lp v bo n cch nhit, c kh nng duy tr nhit thnh ngoi lp v thu tinh chn khng cn bng vi nhit hi bn trong. Thit b chia dng hi lu c nh v theo ng knh ca ct nm trn phn c nhi hay tng a trn cng, c kh nng phn dng ngng t chnh xc. 1.1.4 Sinh hn Phi c cng sut va ngng t ton b lng hi C4 C5 trong du thot ra bng tc nhn lm lnh c nhit khong -200C. 1.1.5 Cc by lnh Hai by lnh c tc nhn lnh l kh v hn hp cn c ni lin tip vi nhau ngng t cc cu t nh thot ra (nu c) nh khi bt u qu trnh chng ct. Khi chng ct chn khng, dng mt by kiu Dewar c lm lnh bng kh bo v thit b o chn khng khi cc hi bay ln. 1.1.6 B thu kh c ni vi u ra ca by lnh sau khi qua thit b ht m bng CaCl2 khan, nhm thu cc kh khng ngng t c. 1.1.7 B thu phn on Cho php thu phn ct m khng c gin on trong lc thu hi sn phm t ng thu p sut kh quyn hay p sut thp hn. 1.1.8 Cc bnh cha sn phm Phi c kch c thch hp vi lng du th em chng ct, khong 100 500ml. 1.2 CHNG CT P SUT THP Ngoi cc thit b trong chng ct kh quyn phi cn bao gm: 1.2.1 Bm chn khng Phi c kh nng duy tr p sut n nh trn ton b p sut lm vic, phi c cng sut ln gim p sut trong ng thu t p sut kh quyn xung 0,25 kPa (2mmHg) t 30 giy m khng lm xo trn h thng trong qu trnh ht ht cc ng thu p sut chn khng. 1.2.2 Thit b o chn khng Ton b h thng o p sut phi c bo v bng by lnh v duy tr nhit bng kh CO2 trnh hi ngng t, c bit l hi nc. 1.2.3 B iu khin p sut

17

Phi c kh nng duy tr p sut ca h thng n nh tt c cc p sut lm vic. S iu khin t ng c th lm vic nh mt dng c iu ho ngun chn khng. Thit b thch hp l mt van solenoid iu tit (solenoid valve) c gn gia bm chn khng v mt thng d tr c dung tch t nht 10l. 1.3 Thit b o v ghi d liu. 1.4 Thit b i km Gio vin c th dng Excel tnh trc nhit qui i 3 mc p sut 100 mmHg, 10 mmHg v 2 mmHg, sau in thnh cc bng cho hc vin. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin qua vic chun b bi, tr li cc cu hi, thao tc th nghim, bo co kt qu th nghim. HOT NG IX: TIN HNH TH NGHI NNG THEO TIU CHUN ASTM D2892 Gi cc kha cnh v mc - Phi nhc nh hc vin thc hin ni qui an ton lao ng trong phng th nghim. Hc vin phi nm vng nhng kin thc tng quan ca phng php + Phm vi p dng: + Chng ct hn hp hydrocacbon nng c nhit si u ln hn 1500C, s dng ct chng ct chn khng c chnh p nh, sn phm c ly ra hon ton (khng c hi lu). + Nhit lm vic ti a l 5650C (nhit qui i v p sut kh quyn). + Thng thng, phng php ny dng chng ct cn du th t chng ct ASTM D2892 (c nhit lm vic ti a qui i v p sut kh quyn khng qu 4000C). Tuy nhin ng cong chng ct v tnh cht ca cc phn on thu c t hai phn on ny l khng ging nhau. + Tm tt phng php. + ngha v ng dng. - Hc vin phi thuc qui trnh lm th nghim trc khi tin hnh th nghim: + Chun b mu: mu phi c ng trong bnh kn khng c du hiu r r, cn lm nng va mu chy lng trc khi s dng khi quan st thy mu c nhiu sp hoc ng c.

18

+ Chun b thit b: + Cc dng c phi y , sch, kh. + Kim tra tt c cc thit b, m bo vn hnh an ton, n nh. + Kim tra kn ca h thng chng ct. + Tin hnh th nghim - Hc vin phi bit cch o t trng, cn mu, o th tch chnh xc. - khi ly cc ng thu sn phm phi m bo p sut h thng khng - - Hc vin bit cch chuyn nhit p sut chn khng v nhit p sut kh quyn (xem ph lc 1, 2). - Hc vin bit cch tnh ton v bo co kt qu theo yu cu trong gio trnh. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin qua vic chun b bi, tr li cc cu hi, thao tc th nghim, bo co kt qu th nghim. HOT NG NH GI KT QU HC TP TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: - Hc vin tr li cc cu hi v l thuyt thc hnh. - im t phn thc hnh. Cn ch n trong s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc.

19

BI KIM TRA MU
Cu 1 (2 ). Bn cht du th nh hng th no n qu trnh chng ct? Cu 2 (2 ). ng knh v chiu cao ca thp nh hng th no n qu trnh chng ct? Cu 3 (2 ). S thay i nhit trong thp chng ct? Cc phn on sn phm trong qu trnh chng ct kh quyn? Cu 4 (4 ) Chuyn i cc nhit sau y p sut 13,3 kPa (100 mmHg) v nhit p sut thng, 1atm (760 mmHg): 500C, 520C, 540C, 560C. P N BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Bn cht du th nh hng th no n qu trnh chng ct? p n:Bn cht du th nh hng nhiu n cng ngh ch bin, cht lng sn phm, vn u t. V d nh du th Vit Nam, du nh, sch, t lu hunh, hm lng kim loi thp nn trong thit k cng ngh khng c cm x l lu hunh trong nguyn liu, khng c cm chng ct chn khng, hiu sut sn phm trng cao. Cu 2 (2 ). ng knh v chiu cao ca thp nh hng th no n qu trnh chng ct? p n:ng knh v chiu cao ca thp chng ct nh hng n cng sut ch bin, cht lng sn phm v vn u t. Thp c ng knh ln s cho cng sut ch bin ln, thp c chiu cao ln s tch tt hn. Tuy nhin vn u t li ln v ngc l V vy trong thc t, khi thit k, phi ti u ha ch tiu kinh t k thut vi mc ch t hiu qu cao. Cu 3 (2 ). S thay i nhit trong thp chng ct? Cc phn on sn phm trong qu trnh chng ct p sut kh quyn? p n: Nhit trong thp s gim dn t y thp n nh thp. y thp c nhit cao nht v nh c nhit thp nht. Tuy nhin nhit ca y thp khng c vt qu nhit phn hu ca du th. Qu trnh chng ct kh quyn thu c cc phn on sau: Phn on kh (C1-C4), phn on naphtha (Tsi cui < 1800C, C5-C11), phn on kerosen (180 250, C11 C16), phn on diesel (250 350, C16 C21) v cn kh quyn (> 3600C, t C22 tr i). Cu 4 (4 ). Chuyn i cc nhit sau y p sut 13,3 kPa (100 mmHg) v nhit p sut thng, 1atm (760 mmHg): 500C, 520C, 540C, 560C.

20

p n:Da vo Ph lc 1 hoc cng thc (1) v (2) ca Ph lc 2 thu c cc kt qu tng ng: 108,50C, 110,80C, 113,10C v 115,40C

21

BI 2. TH NGHIM CRACKING DU NNG M bi: HD H2

HOT NG 1: GING V NGHA CA VIC CRACKING DU NNG, THIT B, PHNG PHP, THIT B NH GI NGUYN LIU & SN PHM. - C s ha hc ca qu trnh cracking xc tc - ng, nhit ng hc qu trnh, cc thng s nh hng n qu trnh cracking xc tc. - C ch phn ng - Nguyn liu cho qu trnh cracking, xc tc cho qu trnh - Cng ngh cracking du cn trong nh my lc du, thit b MAT trong phng th nghim. - Sn phm ca qu trnh, phng php phn tch v nh gi. Gi cc kha cnh v mc - Phi lm cho hc vin nm vng vai tr, tm quan trng ca qu trnh cracking trong cng nghip lc du. bn cht ha hc cng nh c ch phn ng. - Phi lm cho hc vin nm cng ngh ch bin, Thit b th nghim cracking du nng, xc tc ca qu trnh. - Phi lm cho hc vin nm vng phng php nh gi nguyn liu v sn phm sau khi x l. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin i vi bi th nghim bng cc v d, cu hi c th nh: - Mc ch, ngha qu trnh cracking du nng ? - C s ha hc, cc phn ng xy ra trong qu trnh cracking? - Ti sao trc khi tin hnh th nghim, phi kim tra kn ca thit b MAT? - Ti sao s dng nc mui bo ha thay cho nc ct trong ct thu gom kh cracking ca thit b MAT? HOT NG 2: GII THIU THIT B DNG CRACKING DU NNG TRONG PHNG TH NGHIM (THIT B MAT) - T chc tho lun v s cng ngh ca thit b x l v nguyn tc hot ng tng b phn cng nh tng th.

22

- Hng dn hc vin quan st trn s thc t v nhn bit c cc b phn ca thit b. Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng v cng ngh cracking trong cng nghip cng nh thit b MAT trong phng th nghim. Cc hc vin phi phn bit c cc b phn v nm c tnh nng ca mi loi cng nh tng th ca s . Cch thc kim tra nh gi - Cho hc vin nhn xt v tng b phn. - Cho hc vin xc nh tnh nng, m t hot ng ca cc b phn trn s x l cng nh vn hnh tng th. HAT NG 3: THO LUN C IM V CCH S DNG THIT B MAT, GC, DGC. - T chc tho lun v c im ca tng b phn ca thit b nh MAT, GC, DGC - Hng dn hc vin cch s dng, iu khin hot ng cc b phn, vn hnh cc thit b. Gi cc kha cnh v mc - Phi lm cho hc vin nm vng c im chnh, nguyn tc hot ng ca thit b MAT (cracking du nng trong phng th nghim) cng nh GC, DGC. - Phi lm cho hc vin nm vng cc yu t nh hng n kt qu thc hnh, phn tch sn phm cracking thu c. - Cc hc vin phi hiu, bit cch vn hnh s MAT, GC, DGC. Cch thc kim tra nh gi - Cho hc vin c xc nh cc s o th hin trn bng iu khin nh nhit , lu lng kh, p sut - Cho hc vin phn bit mc gii hn ca mi b phn cng nh ca s - Cho tng nhm ln trnh by vn va tho lun, cc nhm khc hi li v cho im., Da vo kt qu trung bnh tnh im cho tng c nhn. HOT NG 4: THC HNH CRACKING DU NNG V PHN TCH, NH GI SN PHM CRACKING - T chc thnh nhm 5 10 sinh vin v cho thc hnh th nghim cracking du nng theo hng dn trong gio trnh ginh cho sinh vin.

23

- Hng dn hc vin ghi nhn kt qu ng v chnh xc trong nht k khi vn hnh thit b MAT. Gi cc kha cnh v mc - Phi lm cho hc vin nm vng cc yu t nh hng n kt qu cracking du nng (Cc thng s vn hnh). - Phi lm cho hc vin nm vng cc yu t nh hng n kt qu phn tch sn phm kh (GC), sn phm lng (DGC). - Hc vin phi bit cch thao tc chnh xc cc thit b, vt dng trong sut qu trnh x l. - Cc hc vin phi nhn bit c ngha ca mi s o th hin trn cc b phn ca thit b MAT, GC, DGC. Nhn bit c cc yu t nh hng n s o ny. - Cc hc vin phi nhn bit c ngha ca vic ghi chp nht k vn hnh trong sut qu trnh th nghim Cch thc kim tra nh gi - Cho hc vin c v nhn xt v cc thng s ca thit b - Cho hc vin c v ghi chp cc thng s vo nht k vn hnh - Cho hc vin tnh tan kt qu v cho im. HOT NG NH GI KT QU HC TP CA TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: - Hc vin lm v d, lm bi tp tnh ton kt qu. - Bi tho lun nhm Cn ch n trng s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc. i vi nhng bi c kt qu c th th lu kt qu im. Cn nhng bi khc yu cu hc vin hon thin theo yu cu nhng khng ly im. BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Mc ch, ngha qu trnh cracking du nng ? Cu 2 (2 ). C s ha hc, cc phn ng xy ra trong qu trnh cracking? Cu 3 (2 ).V sao phi thi b nguyn liu trong 20 giy u tin ca qu trnh th nghim? Cu 4 (4 ). Nu cch xc nh ng chun ca bm nguyn liu cho thit b MAT. V d minh ha. P N BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Mc ch, ngha qu trnh cracking du nng ?

24

p n: Qu trnh cracking du nng lun c vai tr quan trng trong nh my lc du, chnh nhng qu trnh ny bin nhng sn phm c gi tr thp (du nng) thnh nhng sn phm c gi tr cao hn (Xng, LCO, HCO) em li li ch rt ln trong ngnh lc du. Trong cc nh my lc du, cracking du nng ng vai tr quan trng nht trong vic sn xut xng c cht lng, sut lng cao phc v cho nhu cu s dng Cu 2 (2 ). C s ha hc, cc phn ng xy ra trong qu trnh cracking? p n:Qa trnh cracking xc tc c tin hnh iu kin: Nhit : 470550oC, p sut: 2 3 Mpa Tc khng gian th tch: t 1120m3.m3.h (ty theo dy chuyn

cng ngh). Nhiu phn ng ha hc s sy ra trong qu trnh v cc phn ng ny s quyt nh cht lng v hiu sut ca qu trnh, l: - Phn ng phn hy ct mch (b gy), phn ng cracking - Phn ng ng phn ha, - Phn ng chuyn v tr ca Hydro, phn ng ngng t, polyme ha v phn ng to cc. Cc phn ng phn hy l phn ng thu nhit mnh, phn ng ng phn ha, chuyn v hydro, polyme hoa v phn ng ngng t l cc phn ng ta nhit yu. Cu 3 (2 ). V sao phi thi b nguyn liu trong 20 giy u tin ca qu trnh th nghim? p n: Trong th nghim ny cn m bo chc chn l cc thi gian bt u phn ng th nguyn liu phi vo l phn ng, c nh vy mi m bo kt qu tnh ton hiu sut chnh xc, v vy 20 giy u tin dng lp y ng ng dn vo l phn ng v loi b nhng bt kh trong ng Xylanh nu c trong qu trnh np liu v dn chng ra theo ng th Cu 4 (4 ). Nu cch xc nh ng chun ca bm nguyn liu. V d minh ha. p n: Bm nguyn liu hot ng nh mt pittong Xylanh. Lng nguyn liu vo ng phn ng nhiu hay t ph thuc vo tc di chuyn ca pittong v tc ny c ci t theo m ca bm, v vy ng chun c xy dng da vo m v lng nguyn liu thu c. Tng ng vi mt loi nguyn liu, chng ta nn xy dng ng chun ring trong qu trnh s dng. Tho ng dn nguyn liu vo ng

25

phn ng v a ra ngoi hng trong mt ci cc. Ci t m 100, 150, 200, 250 bm nguyn liu trong 75 giy v ln lt cn khi lng nguyn liu thu c trong cc. T bng s liu dng phng php bnh phng cc tiu xc nh c phng trnh ca ng chun. V d: m ca bm (g) 100 150 0.823 200 250 Khi lng nguyn liu thu c 0.537 1.0613 1.353

ng chun ca bm nguyn liu

Khi lng nguyn liu (g)

1.6 1.4 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 0 50 100 150 200 250
m ca bm

y = 0.0054x + 0.0034

300

Trong :

y: khi lng nguyn liu thu c.

x: m ca bm

26

BI 3. PHA CH SN PHM DU NHN THNG PHM M bi: HD H3

HOT NG 1: GING V PHA CH SN PHM DU NHN THNG PHM Cc kin thc c bn v du nhn. T chc tho lun v cc hp phn ca du nhn: du gc, ph gia. Gip hc vin hiu c qui trnh pha ch du nhn trong nh my v qui trnh pha ch mu th nghim trong phng th nghim nh my. Gi cc kha cnh v mc Hc vin phi nm vng kin thc sau: 1. Du nhn Khi nim, cng dng ca du nhn. Cc cch phn loi du nhn Cch phn loi du nhn ng c. 2. Thnh phn ca du nhn a. Du gc: Ngun gc ca du gc. Khi nim du gc khong v du gc tng hp Phn loi du gc khong v du gc tng hp. b. Ph gia trong du nhn: Khi nim. Hm lng ph gia trong du nhn. Mc ch. Chc nng. Nhng tnh cht chung. 3. Qui trnh pha ch du nhn thng phm Nhng cng vic chnh trong qu trnh pha ch. Cc thng s ca qu trnh pha ch. Nhng yu cu t ra i vi vic thit k, ch to dy chuyn pha ch. Qui trnh pha ch mu du nhn trong phng ho nghim. Qui trnh pha ch du nhn trong nh my. Cch thc kim tra, nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin bng nhng cu hi c th, v d: Cng dng ca du nhn l g? Hy k tn mt s loi du nhn tiu biu?

27

Gii thch ngha cc thng tin ghi trn bao b sn phm sau: du ng c t API CD.SF, SAE 50? Nhng u im v hn ch ca du nhn tng hp so vi du gc khong? Hm lng ph gia trong du nhn l bao nhiu? Ph gia ng gi l gi? Vai tr ca KCS trong qui trnh pha ch du nhn thng phm? K tn cc cm thit b chnh trong nh my pha ch? nh gi hc vin qua thi khi nghe ging, pht biu xy dng bi, tr li cu h HOT NG 2: THC HNH PHA CH DU NHN TRONG PHNG TH NGHIM Xc lp n pha ch mu du my nn lnh. Pha ch mu. Gi cc kha cnh v mc 1. Phi nhc nh hc vin thc hin ni qui an ton lao ng trong phng th nghim. 2. Chn mu du nhn cn pha ch l du my nn lnh v loi du ny s ch tiu chnh cn phn tch nh gi cht lng khng nhiu (c th: nht, nhit ng c). 3. Xc lp n pha ch. a. Pha ch du gc: Trong thc t pha ch mt loi du gc c mt nht xc nh ngi ta thng trn nhiu loi du gc c nht khc nhau (trong gio trnh thc nghim ny gm 2 loi). T l phi trn ca cc loi du gc c xc nh da vo biu xc nh nht hn hp 2 loi du gc. Cch lm: K ng thng (a) ni hai im trn hai trc ng ch nht ca 2 loi du gc thnh phn. Trn mt trc ng tm ng im nht yu cu ca hn hp, t k ng thng song song vi trc nm ngang. ng thng ny s ct ng thng (a) ti mt giao im. T giao im ny k mt ng thng song song vi trc ng ct trc nm ngang ti mt im, t im ta s tm ra t l phn trm khi lng ca hai du gc thnh phn cn pha trn. b. Pha ch ph gia:

28

Lng ph gia cn pha trn c tnh theo phng php ni suy da vo bng c tnh ph gia Ethyl HiTEC 623 nh trong gio trnh hc vin. 4. Thc hnh pha ch: Hng dn hc vin cn lng du gc v ph gia m bo chnh xc. Khi phi trn du gc cng nh ph gia phi ch cc thng s pha ch: nhit , tc gia nhit, tc khuy, thi gian khuy m bo phi trn mu du c ng nht. Cch thc kim tra, nh gi Kim tra nh gi hc vin qua: Gii thch c cch lp cng thc pha ch. K nng lm th nghim: an ton, ng, chnh xc Thi nghim tc, ham hiu bit khi lm th nghim. Cch trnh by, bo v kt qu thu c. HOT NG 3: XC NH CHT LNG SN PHM PHA CH C o nht ng hc 400C. o ng c. nh gi nhn xt mu du nhn pha ch c. Gi cc kha cnh v mc 1. o nht ng hc 400C Nguyn tc: o thi gian chy ca du. nht ng hc ca du c xc nh da vo thi gian chy o c v hng s nht k. Qui trnh: ch + Chun b y dng c th nghim. + Chn nht k ph hp, nht k phi sch. + Khi cho nht k cha mu vo b n nh nhit th khng c thm hoc rt bt nht k trnh thay i nhit . + o thi gian chy ca du t vch th nht n vch th hai bng ng h bm giy. nh gi: so snh kt qu o c vi yu cu t ra. 2. o im ng c Nguyn tc: mu du c un nng, sau c lm lnh theo mt tc qui nh, c sau mt khong nhit l 30C li kim tra tnh linh ng ca mu mt ln. Nhit ng c ca du l nhit m ti du khng chy na khi ta nghing bnh ng n. Qui trnh: xem gio trnh hc vin. Ch : + Thi gian ly mu ra quan st khng c qu 3s

29

+ Khi ng nghim nm ngang m mu vn chy th phi tin hnh th nghim li t u. nh gi: so snh kt qu o c vi yu cu t ra. Cch thc kim tra, nh gi Kim tra nh gi hc vin qua: Gii thch c cch chn cc ch tiu ca mt loi du nhn xc nh o. Bit cch nh gi cht lng du nhn. K nng lm th nghim: an ton, ng, chnh xc Thi nghim tc, ham hiu bit khi lm th nghim. Cch trnh by, bo v kt qu thu c. HOT NG 4: NH GI CHT LNG DU NHN THNG PHM Nhng qui nh v cht lng du nhn. Nhng ch tiu cn kim tra theo qui nh ca: + Du gc. + Ph gia. + Thnh phm trong b pha ch. + Sn phm xut xng. Cho hc vin xem cc thng t, cc ngh nh hng dn ca B khoa hc cng ngh, B thng mi v tho lun. Gip hc vin hiu r: khng nh cc sn phm nhin liu nh xng, diesel... hin nay nc ta cha c TCVN qui nh cht lng du nhn. Gii thch cc tiu chun Vit Nam v tiu chun ASTM dng trong gio trnh. HOT NG NH GI KT QU HC TP CA TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: Hc vin lm v d, lm bi tp c giao. Bi tho lun nhm Cn ch n trng s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc. i vi nhng bi c kt qu c th th lu kt qu im. Cn nhng bi khc yu cu hc vin hon thin theo yu cu nhng khng ly im. BI KIM TRA MU Cu 1 (3 ). Nu quy trnh pha ch du nhn v cc yu cu k thut? Cu 2 (3 ). Cc ch tiu nh gi cht lng i vi du gc v i vi ph gia?

30

Cu 3 (4 ). Lp cng thc pha ch sn phm du nhn c cc c trng k thut sau: + nht ng hc 400C: + Nhit ng c : 68 mm.s2 (cSt) 300C

Hng dn: + S dng hai loi du gc SPN 150 v SPN 500. + Ph lc 1: Biu tnh nht ca hn hp phi trn hai loi du nhn. + Ph lc 2: c tnh k thut cu ph gia HiTEC 623. P N BI KIM TRA MU Cu 1 (3 ). Nu quy trnh pha ch du nhn v cc yu cu k thut? p n: Hin nay, do du gc c nhiu loi vi cp nht khc nhau cng nh cc loi ph gia u c ng gi chuyn dng. Nn ty vo yu cu ca tng chng loi du, vic pha ch du bi trn ch bao gm: - La chn du gc thch hp, thng thng l 2-3 loi c nht khc nhau cho mt n pha ch. - La chn ph gia ng gi v mt s ph gia ri cn thit theo n pha ch ca cc hng ph gia hng dn t c mt loi du c cc tnh cht v cp phm cht yu cu. - Vic pha ch ch l qu trnh khuy trn, lm phn tn ng nht cc loi ph gia v du gc vi nhau. t c s phn tn ng nht, quan trng nht l chn c cc thng s ca qu trnh pha ch: nhit pha ch, thi gian khuy trn, tc khuy. Tt c cc dy chuyn pha ch hin nay u c thit k v ch to m bo: - Cn ong nguyn liu (du gc v ph gia) chnh xc m bo du thnh phm c nht v t l ph gia nm trong mt khong sai s cho php. - Tng cng hiu qu khuy trn thi gian trn ngn nht, gia nhit t nht (gim chi ph). - H thng pha ch phi m bo ring bit, khng c ln khi pha cc loi du c cc ph gia khng tng thch.

31

- Cc thng s ca ch pha ch c thit k v kim nh trc khi sn xut hng lot cho mt loi du t c du thnh phm ng nht hon ton. - Khi sn xut mt loi du nhn no phi pha ch th v kim tra trc trong phng th nghim. - Cc m pha ch u c kim tra nhng thng s cn thit m bo ng nht. - ng gi thnh phm vo bao b, m bo khi lng hoc th tch. - m bo an ton v sinh mi trng. Cu 2 (3 ). Cc ch tiu nh gi cht lng i vi du gc v i vi ph gia? p n: a. i vi du gc Vic kim tra tin hnh theo l sn phm, phi kim tra c cc ch tiu: + nht. + Ch s nht. + Nhit chp chy cc h. + Ch s axt. b. i vi ph gia Vic kim tra tin hnh theo l hng nhp, phi kim tra cc ch tiu theo cho hng ca hng sn xut khng l pha ch ca cng thc chn: + nht. + Nhit chp chy. + Hm lng nguyn t kim lo Cu 3 (4 ).Lp cng thc pha ch sn phm du nhn c cc c trng k thut sau: + nht ng hc 400C: + Nhit ng c : 68 mm.s2 (cSt) 300C

Hng dn: + S dng hai loi du gc SPN 150 v SPN 500. + Ph lc 1: Biu tnh nht ca hn hp phi trn hai loi du nhn. + Ph lc 2: c tnh k thut cu ph gia HiTEC 623. p n: n pha ch: Du gc 150 SPN: 28,8% kl. Du gc 500 SPN: 71,2% kl. Ph gia HiTEC 623: 0,12% kl (V lng ph gia qua nh nn ta xem nh sai s).

32

BI 4. ISOME HA N-HEXAN M bi: HD H5

HOT NG 1: GING GII MC CH NGHA V C S L THUYT CA QU TRNH NG PHN HA Gi cc kha cnh v mc Dy v mc ch ca qu trnh ng phn ha trong cng nghip lc ha du, v tr ca t hp ny trong nh my. Trnh by c s l thuyt: c ch phn ng, nhng chuyn ha ca tng nhm hydrocacbon trong iu kin phn ng. Trnh by cc th h xc tc cho qa trnh ng phn ha Trnh by phng php iu ch mt loi xc tc Gii thiu mt s cng ngh ng phn ha Cch chn nguyn liu ph hp cho qu trnh ng phn ha v nhng yu cu v thnh phn hydrocacbon, cc tp cht nh hng cc thng s vn hnh (nhit , p sut, tun hon kh hydro, vn tc th tch) n cht lng sn phm thu c. Cht lng xng ng phn ha Gii thiu s lc v quy trnh iu ch xc tc ng phn Cch thc kim tra nh gi: nh gi kin thc ca hc vin qua: Vic tr li cu hi trn bi ging, trong lc tho lun nhm. Kt qu bi bo co tng kt. Kt qu gii bi tp v tr li cu hi trong gio trnh. C th hi cc cu hi c th nh sau: HOT NG 2: GII THIU S TH NGHIM NG PHN HA Hi kim tra kin thc c bn ca sinh vin v qu trnh th nghim Hng dn hc vin quan st trn s khi v so snh trn s thc nghim. Nhn bit c cc b phn ca thit b trn hnh v v trn s . Ging v chc nng v nguyn l hot ng ca cc b phn trong s . Ging gii cch iu khin cc thng s vn hnh trn tng thit b c th. Gi cc kha cnh v mc Phi cho hc vin nm vng nguyn l hot ng v s dng thnh tho cc thit b. Hc vin phi c c gi tr thang o v iu chnh ng theo yu cu. - Cc hc vin phi phn bit c cc b phn v nm c tnh nng

33

ca mi loi cng nh tng th ca s . Hc vin bit kim tra v x l nhng s c trong qu trnh vn hnh s . Cch thc kim tra nh gi nh gi hiu bit ca hc vin qua: Thi tip thu bi ging. Thao tc s dng cc thit b. s dng thit b an ton. Trong sut thi gian ging gii, yu cu hc vin tr li nhng vn lin quan. HOT NG 3: GII THIU NGUYN LIU, XC TC V CC THNG S VN HNH Gii thch cch la chn nguyn liu ph hp vi mc ch ca qu trnh ng phn ha trong th nghim ny. Gii thiu loi xc tc c s dng cho s , nu mt vi c trng c bn ca xc tc. Nu cc thng s vn hnh. Gi cc kha cnh v mc Phi cho hc vin hiu c s la chn nguyn liu. Cc hc vin c quan st hnh dng ngoi v bit nhng c tnh c bn ca loi xc tc dng trong th nghim. Cho hc vin bit cc thng s vn hnh trong th nghim. Cch thc kim tra nh gi Yu cu hc vin gii thch s la chn nguyn liu cho th nghim. Cho hc vin tr li nhng cu hi v loi xc tc s dng v cc thng s vn hnh ca s . HOT NG 4: TRNH BY CC BC CHUN B TRC KHI VN HNH S Hng dn hc vin: Phng php np xc tc vo l phn ng. Kim tra v khi ng cc ngun cp kh. Cch np liu nh bm vi lng Gi cc kha cnh v mc Phi cho hc vin bit c phng php np xc tc vo l phn ng, ngha ca cc thao tc. Cc hc vin phi bit cch ng m bnh nn kh an ton, bit khi ng my sinh kh hydro.

34

Hc vin phi bit gn np nguyn liu vo bm vi lng v iu chnh chnh xc vn tc np liu trn thang o ca my. Cch thc kim tra nh gi Cho hc vin thao tc, gio vin quan st v nh gi. Hi hc vin ngha ca mt vi thao tc no . Yu cu hc vin c gi tr trn thang o ca thit b. HOT NG 5: TIN HNH PHN NG NG PHN HA TRONG IU KIN PHNG TH NGHIM Hng dn hc vin trnh t cc bc khi ng h thng. Tin hnh phn ng theo cc thng s vn hnh chn. Hng dn hc vin cch ng m cc van v chn ng dn theo ng cc bc trong quy trnh th nghim. Gi cc kha cnh v mc : Phi lm cho tng hc vin nm vng th t cc bc khi ng s ng quy trnh. Phi cho hc vin thun thc cch ng m cc van v kim tra ng ng dn ng k thut. Hc vin bit tin hnh phn ng ng theo nhng thng s chn. Hc vin cn hiu r ng i ca cc dng kh v cch vn hnh ca cc dng kh cc ch vn hnh khc nhau(phn ng, t cc, hon nguyn) Hc vin bit x l nhng s c trong qu trnh phn ng, iu chnh cc thit b trong gii hn an ton. Cch thc kim tra nh gi nh gi kin thc ca hc vin qua: Thao tc khi ng s . iu chnh thng s vn hnh ng. Thao tc ng m cc van, th t m cc ng ng dn ng trnh t m bo an ton. Tr li cu hi ca gio vin trong sut qu trnh th nghim. HOT NG 6: KT THC PHN NG. THU SN PHM CA QU TRNH NG PHN HA Hng dn hc vin trnh t cc thao tc khi thi gian phn ng kt thc. Phng php thu sn phm lng v sn phm kh. c chnh xc gi tr trn cc thit b o (ng h o lu lng kh sn phm, ).

35

Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng v thao tc thun thc cc cng on khi thi gian phn ng kt thc. Hc vin bit cch thu sn phm lng, sn phm kh ng k thut, m bo khng tht thot. Hc vin phi c c gi tr trn cc thit b o u ra. Cch thc kim tra nh gi nh gi kin thc hc vin qua: Trnh t thao tc, c chnh xc kt qu ca thit b o. Tr li cu hi ca gio vin: 1.Mc ch ca qu trnh ng phn ho? 2.Cc th h xc tc cho qa trnh ng phn ha ? 3.Nguyn liu ca qu trnh ng phn ho? HOT NG 7: TI SINH XC TC Ging cho hc vin c ch to cc trong qu trnh ng phn ha v nh hng ca cc n hot tnh xc tc. Hng dn hc vin cc bc tin hnh ti sinh xc tc. Gi kha cnh v mc Dy v c ch to cc trn b mt xc tc trong qu trnh phn ng v nh hng ca cc n hot tnh xc tc. Hc vin phi bit phng php ti sinh dng trong th nghim ny v trnh t cc bc thc hin. Cch thc kim tra nh gi nh gi kin thc hc vin qua: Thao tc thc hnh trn s . Tr li cu hi ca gio vin. HOT NG 8: PHN TCH SN PHM BNG MY SC K KH. NH GI KT QU THU C. - Phi lm cho hc vin nm vng nguyn tc sc k kh. - Hc vin cn nm c thng s vn hnh thit b sc k kh HP 6890 Plus - Hc vin cn nm c cc bc tin hnh khi s dng my sc k kh. Gi cc kha cnh v mc - Dy nguyn tc phn tch bng my sc k kh. - Hc vin cn nm cc thng s vn hnh thit b sc k kh.

36

- Hc vin hiu v bit s dng phn mm x l kt qu - Hc vin bit c v ng dng kt qu phn tch. nh gi kt qu thu c. Cch thc kim tra nh gi - Hi hc vin v nguyn l hot ng my sc k kh. - Cho hc vin thao tc bm mu v phn tch kt qu trn my. - Tng hc vin ghi nhn kt qu phn tch theo bng Bng 4.1 (Gio trnh hc vin). Nhn xt kt qu thu c. HOT NG NH GI KT QU HC TP CA TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: - Hc vin lm v d, lm bi tp c giao. - Bi tho lun nhm Cn ch n trng s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc. i vi nhng bi c kt qu c th th lu kt qu im. Cn nhng bi khc yu cu hc vin hon thin theo yu cu nhng khng ly im. BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Mc ch ca qu trnh ng phn ha? Cu 2 (4 ). nh hng ca s to cc? V sao phi t cc sau th nghim? Gii thch ngha cc bc trong qu trnh t cc? Cu 3 (4 ). Tnh th tch nguyn liu (phn on C5-C6) cn cho th nghim ng phn ha nu cc thng s vn hnh ca s th nghim nh sau: khi lng xc tc Pt.Al2O3 l 2 g, tc np liu 1,2 h-1, t trng khi ca xc tc (compacted bulk density) l 600 kg.m3. Th nghim c tin hnh trong thi gian 2h. P N BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Mc ch ca qu trnh ng phn ha? p n: Cng ngh ng phn ho nhm chuyn ho cc parafin mch thng ca phn on xng nh thnh cc parafin mch nhnh (cc iso-parafin) nng cao tr s octan ca xng, ng thi cng cho php thu cc iso-parafin ring bit nh isopentan lm nguyn liu cho qu trnh tng hp cao su isopren l nguyn liu tt cho qu trnh alkyl ho hoc tng hp MTBE. Cu 2 (4 ). nh hng ca s to cc? V sao phi t cc sau th nghim? Gii thch ngha cc bc trong qu trnh t cc? p n: Cc to ra trong qu trnh phn ng s ph ln b mt xc tc, che mt cc tm hot ng, kt qu l hot tnh ca xc tc s gim. V th sau th

37

nghim phi t cc, hon nguyn xc tc bng kh Hydro tr li hot tnh gn nh ban u cho xc tc. ngha cc bc trong qu trnh t cc: - Ci t nhit 400oC: cc to ra trn b mt xc tc ch b t chy hon ton nhit cao. nhit phn ng (280oC), phn ng t cc xy ra chm v ch mt phn lng cc b t chy, v th phi nng nhit ln 400oC. - Thi kh Nit trong vng 5 pht: nhm ui ht kh Hydro trong h thng sau khi phn ng kt thc trnh hin tng chy n khi dng dng khng kh t cc. - Ngng cp kh tr, cp khng kh: thc hin t cc nh oxy trong khng kh. - Tin hnh t cc trong thi gian 1h: Vi nguyn liu v loi xc tc c th trong th nghim ny y l thi gian ti u, m bo lng cc c t chy hon ton, sau qu trnh hon nguyn th hot tnh xc tc s tr li gn nh ban u. Cu 3 (4 ). Tnh th tch nguyn liu (phn on C5-C6) cn cho th nghim ng phn ha nu cc thng s vn hnh ca s th nghim nh sau: khi lng xc tc Pt.Al2O3 l 2 g, tc np liu 1,2 h-1, t trng khi ca xc tc (compacted bulk density) l 600 kg.m3. Th nghim c tin hnh trong thi gian 2h. p n: Tc np liu l t l ca th tch nguyn liu trn mt 1 m3 xc tc trong mt n v thi gian.

VVH

Vnl Vxt .t

Vnl

VVH.Vxt .t

Trong , VVH vn tc np liu (h-1). Vnl th tch nguyn liu (m3).Vxt th tch lp xc tc (m3). t thi gian phn ng (h). Th tch lp xc tc:

Vxt
Th l:Vnl

0,002 600

3,3.10
nguyn

(m3) liu cn cho phn ng

tch

12.3,3.10 6.2 ,

7,9.10

8 (m3) hoc 8 ml.

38

BI 5. ALKYL HA ISOBUTAN M bi: HD H5

HOT NG 1: GING V MC CH, NGHA, VAI TR QU TRNH, BN CHT HA HC & C CH PHN NG, THIT B, PHNG PHP NH GI SN PHM THU C S phn ng, cch lp t s th nghim Kim tra bnh kh butane v butylen Chn v iu ch xc tc Bn cht ha hc v c ch phn ng Phng php kim tra cht lng sn phm sau khi lm sch Gi cc kha cnh v mc Ging v mc ch, ngha ca qu trnh alkyl ha trong cng nghip lc du, v tr ca t hp ny trong nh my lc du. Bn cht ha hc v c ch phn ng Cc th h xc tc ca qu trnh, u nhc im ca tng la Cng ngh alkyl ha trong cng nghip, thit b alkyl ha trong phng th nghim lc-ha du, Cc thng s vn hnh Cht lng sn phm xng alkylat, phng php phn tch, nh gi cht lng sn phm trong phng th nghim. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin bng cc cu hi c th nh: Trnh by ch s octane (RON & MON) ca cc cu t chnh trong xng alkylat ? Cc thng s vn hnh ca qu trnh ? Ti sao phi kim tra bnh kh butan, butylen trc khi tin hnh th nghim? HOT NG 2: GII THIU THIT B ALKYL HA ISO BUTANE, C IM V CCH S DNG THIT B ALKYL HA TRONG PHNG TH NGHIM Gii thiu, sau t chc tho lun v s cng ngh alkyl ha trong cng nghip, s th nghim. Hng dn hc vin quan st trn s thc t v nhn bit c cc b phn ca thit b, gip cc hc vin m t hot ng ca qu trnh.

39

Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng v cng ngh alkyl ha trong cng nghip cng nh trong phng th nghim. Cc hc vin phi bit cch thao tc lp rp s , kim tra an ton cc bnh kh, cch thc tin hnh th nghim trn s . Cc hc vin phi bit phng php phn tch, nh gi sn phm alkylat thu c. Cch thc kim tra nh gi - Cho hc vin nhn xt v tng b phn. - Cho hc vin m t cch thc tin hnh th nghim trn s . HOT NG 3: THC HNH ALKYL HA ISOBUTAN, PHN TCH CC SN PHM THU C. T chc thnh nhm 5 sinh vin v cho thc hnh alkyl ha iso butan theo hng dn trong gio trnh ginh cho hc vin cng nh phn tch cc sn phm thu c. Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng cc yu t nh hng n kt qu th nghim. Hc vin phi bit cch thao tc chnh xc cc thit b, vt dng trong sut qu trnh x l. Cch thc kim tra nh gi Cho im hc vin cch thc lp rp s th nghim Cho im hc vin cch thc kim tra cc bnh kh trc khi tin hnh th nghim. Cho im hc vin da trn kt qu th nghim thu c. HOT NG NH GI KT QU HC TP CA TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: Hc vin tr li cc cu hi v l thuyt thc hnh. im t phn thc hnh. Cn ch n trong s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc. BI KIM TRA MU Cu 1 (1 ). Mc ch ca qu trnh ankyl ha trong nh my lc du? Cu 2 (3 ). Thng s vn hnh ca qu trnh i vi hai loi xc tc ph bin H2SO4 v HF?

40

Cu 3 (2 ) Ti sao lng isobutan phi dng nhiu hn gp nhiu ln lng butylen trong phn ng ankyl ha? Cu 4 (4 ). Xc nh khi lng isobutan ha tan trong 2,5 lt axit sunfuric (m c 99,5%) iu kin khuy trn l tng. 00C.T trng axit l 1,84 kg.l P N BI KIM TRA MU Cu 1 (1 ). Mc ch ca qu trnh ankyl ha trong nh my lc du? p n: Nhm sn xut ankylate cu t pha xng c ch s RON cao, ngoi ra cn thu nguyn liu cho cng nghip tng hp hu c v ha du Cu 2 (3 ). Thng s vn hnh ca qu trnh i vi hai loi xc tc ph bin H2SO4 v HF? p n: Cc thng s vn hnh: + Xc tc axit sunfuric: Nhit : 0-100C p sut: 1 -3 atm T l axit. Hydrocacbon: 1-1,5 T l isobutan.butylen: 5.1 8.1 Thi gian lu: 10-60 pht + Xc tc axit HF: Nhit : < 450C p sut: 10-14 atm T l axit. Hydrocacbon: 1-4 T l isobutan.butylen: 10.1 15.1 Thi gian lu: 20 -40 giy Cu 3 (2 ) Ti sao lng isobutan phi dng nhiu hn gp nhiu ln lng butylen trong phn ng ankyl ha? p n: Nhm hn ch phn ng polyme ha butylen khng mong mun. Cu 4 (4 ). Xc nh khi lng isobutan ha tan trong 2,5 lt axit sunfuric (m c 99,5%) iu kin khuy trn l tng. 00C.T trng axit l 1,84 kg.l p n: Lng iso butan ha tan trong axit H2SO4 iu kin trn l: 0,1 % khi lng. Khi lng axit s dng: m=Vxd d: t trng axit = 1,84 do vy: m = 2,5 x 1,84 = 4,6 kg Lng iso butan ha tan trong axit H2SO4: miC4 = (0,1x 4,6 x 1000). 100 = 4,6 g

41

BI 6. LM SCH LU HUNH T DU DIESEl M bi: HD H6

Vic thc hnh x l lu hunh cho du diesel c thc hin trn s hydroprocessing theo qui trnh ht sc nghim ngt v mt an ton. i hi cc k thut vin phi thao tc chnh xc, tun th nghim ngt cc qui nh v an ton, phng chng chy n. Cc thng s vn hnh phi c ghi chp cn thn phc v cho qu trnh kim sat hot ng, tnh tan, x l kt qu sau ny HOT NG 1: GING V NGHA CA VIC X L LU HUNH TRONG DU DIESEL, THIT B X L V NH GI SN PHM. La chn du diesel cn lm sch Chn thit b lm sch Phng php iu ch xc tc x l lu hunh Kim tra cc ngun kh, cch thc kim tra kn ca pilot Phng php vn hnh theo s pilot Kim tra cht lng sn phm sau khi lm sch Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng ngha ca vic x l lu hunh trong du diesel, bn cht ha hc cng nh c ch phn ng. Phi lm cho hc vin nm cng ngh, xc tc x l Phi lm cho hc vin nm vng phng php nh gi nguyn liu v sn phm sau khi x l. Cch thc kim tra nh gi nh gi s hiu bit ca hc vin bng cc cu hi, c th nh: Gii hn cho php ca hm lng lu hunh trong du diesel hin nay v sp n Vit nam v trn th gii l bao nhiu? Ti sao phi ghi chp cn thn nht k th nghim trong sut qu trnh vn hnh thit b? Ti sao phi kim tra bnh kh hydro, kn, an ton ca thit b trc khi vn hnh? HOT NG 2: GII THIU THIT B DNG X L LU HUNH TRONG DU DIESEL

42

T chc tho lun v s cng ngh ca thit b x l cng nh nguyn tc hot ng tng b phn cng nh tng th. Hng dn hc vin quan st trn s thc t v nhn bit c cc b phn ca thit b. Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng v cng ngh x l lu hunh trong du diesel trong cng nghip cng nh trong phng th nghim. Cc hc vin phi phn bit c cc b phn v nm c tnh nng ca mi loi cng nh tng th ca s . Cch thc kim tra nh gi Cho hc vin nhn xt v tng b phn. Cho hc vin xc nh tnh nng ca cc b phn trn s x l. HOT NG 3: THO LUN C IM V CCH S DNG THIT B X L LU HUNH BNG HYDRO. T chc tho lun v c im ca tng b phn ca thit b. Hng dn hc vin cch s dng, iu khin hot ng cc b phn. Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng c im chnh ca thit b x l Phi lm cho hc vin nm vng cc yu t nh hng n kt qu thc hnh. Cc hc vin phi bit cch vn hnh s pilot. Cch thc kim tra nh gi Cho hc vin c xc nh cc s o th hin trn cc thit b o lng. Cho hc vin phn bit mc gii hn ca mi b phn cng nh ca s Cho tng nhm ln trnh by vn va tho lun, cc nhm khc hi li v cho im., Da vo kt qu trung bnh tnh im cho tng c nhn. HOT NG 4: THC HNH X L LU HUNH TRONG DU DIESEL T chc thnh nhm 5 10 sinh vin v cho thc hnh x l lu hunh trong du diesel theo hng dn trong gio trnh ginh cho sinh vin. Hng dn hc vin ghi nhn kt qu ng v chnh xc trong nht k th vn hnh thit b pilot

43

Gi cc kha cnh v mc : Phi lm cho hc vin nm vng cc yu t nh hng n kt qu x l lu hunh trong du diesel. Hc vin phi bit cch thao tc chnh xc cc thit b, vt dng trong sut qu trnh x l. Cc hc vin phi nhn bit c ngha ca mi s o th hin trn cc b phn ca thit b x l lu hunh. Nhn bit c cc yu t nh hng n s o ny. Cc hc vin phi nhn bit c ngha ca vic ghi chp nht k vn hnh trong sut qu trnh th nghim Cch thc kim tra nh gi Cho hc vin c v nhn xt v cc thng s ca thit b Cho hc vin c v ghi chp cc thng s vo nht k vn hnh Cho hc vin tnh tan kt qu v cho im. HOT NG NH GI KT QU HC TP CA TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: Hc vin tr li cc cu hi v l thuyt thc hnh. im t phn thc hnh. Cn ch n trong s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc. BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Nu cc nguyn liu dng cho qu trnh x l lu hunh bng hydro? Cu 2 (2 ). Mc ch cc cng on sn xut xc tc cho qu trnh x l lu hunh? Cu 3 (2 ). Ti sao phi kim tra bnh kh hydro, kn, an ton ca thit b trc khi vn hnh? Cu 4 (4 ). Xc nh lng kh hydro cn d sau phn ng kh lu hunh. Thi gian phn ng 8 gi, hm lng hydro trong kh sau phn ng l 87,29 % mol v lng kh o c sau phn ng 14,53 ft3. P N BI KIM TRA MU Cu 1 (2 ). Nu cc nguyn liu dng cho qu trnh x l lu hunh bng hydro?

44

p n: Nguyn liu cho qu trnh x l lu hunh cng nh cc hp cht nit trong cng nghip thng l: + Phn an du DO t chng ct kh quyn + LCO (Light Cycle Oil) t qu trnh cracking xc tc + Phn an DO t qu trnh cracking nhit Cu 2 (2 ). Mc ch cc cng on sn xut xc tc cho qu trnh x l lu hunh? p n: Mc ch ca cc cng an ca qu trnh sn xut xc tc nh sau: + Nghin: nh hng n cu trc l xp, din tch b mt xc tc + To hnh: nh hng n vic tip xc, gim p ca lp xc tc.. + Sy s b: Trnh hin tng kt dnh cc ht xc tc sau khi to hnh + Nung: Lai nc trong xc tc, to hot tnh cho cht mang + Tm: Tm mui cc kim lai cn thit ln cht mang + Sy: Lai nc trong xc tc + Nung: Lai han nc, to n nh cho xc tc. Cu 3 (2 ). Ti sao phi kim tra bnh kh hydro, kn, an ton ca thit b trc khi vn hnh? p n: Thit b dng lm sch lu hunh trong du disel cn c tn gi l thit b hydroprocessing. c im chnh ca thit b ny l phi c tnh an ton cao khi thao tc p sut, nhit cao v kh hydro rt d r r, gy chy n. Cu 4 (4 ). Xc nh lng kh hydro cn d sau phn ng kh lu hunh. Thi gian phn ng 8 gi, hm lng hydro trong kh sau phn ng l 87,29 % mol v lng kh o c sau phn ng 14,53 ft3. p n: Th tch hydro d sau phn ng
Vi N i Vt o 100

trong : Vi= th tch cht i trong sn phm kh (ml) Ni = phn trm mol ca cc cht trong sn phm kh (%mol) Do : Vhydro = (87,29 x 14,53 x 28,317).100 = 359,151 lt

45

BI 7. TH NGHIM TNG HP REFORMING M bi: HD H7

HOT NG 1: GING GII NHNG HIU BIT C BN V QU TRNH REFORMING XC TC. Ging v mc ch ca qu trnh reforming trong cng nghip Lc ha du, v tr ca t hp ny trong nh my. Trnh by c s l thuyt: c ch phn ng, nhng chuyn ha ca tng nhm hydrocacbon trong iu kin reforming. Cch chn nguyn liu ph hp mc ch ca qu trnh v nhng yu cu v thnh phn hydrocacbon, cc tp cht Nu cc th h xc tc v ang c p dng cho Cng ngh reforming. Phng php iu ch loi xc tc lng chc Pt.Al2O3. nh hng cc thng s vn hnh (nhit , p sut, tun hon kh hydro, vn tc th tch) n cht lng sn phm thu c. Cht lng xng reforming (reformat). Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm c nhng kin thc c bn nht v qu trnh reforming. Hc vin phi hiu v phn tch ng nh hng cc thng s vn hnh n cht lng sn phm. Cch thc kim tra nh gi nh gi kin thc ca hc vin qua: Vic tr li cu hi trn bi ging, trong lc tho lun nhm. Kt qu bi bo co tng kt. Kt qu gii bi tp v tr li cu hi trong gio trnh. HOT NG 2: GII THIU S TH NGHIM REFORMING XC TC Ging cho hc vin cch thit lp m hnh th nghim reforming trn c s l thuyt ca qu trnh. Ging v chc nng v nguyn l hot ng ca cc b phn trong s . Ging gii cch iu khin cc thng s vn hnh trn tng thit b c th. Gi cc kha cnh v mc :

46

Phi cho hc vin nm vng nguyn l hot ng v s dng thnh tho cc thit b. Hc vin phi c c gi tr thang o v iu chnh ng theo yu cu. Hc vin bit kim tra v x l nhng s c trong qu trnh vn hnh s . Cch thc kim tra nh gi nh gi hiu bit ca hc vin qua: Thi tip thu bi ging. Thao tc s dng cc thit b. Tr li cc cu h HOT NG 3: GII THIU V NGUYN LIU, XC TC V CC THNG S VN HNH Gii thch cch la chn nguyn liu ph hp vi mc ch ca qu trnh reforming xc tc trong th nghim ny. Gii thiu loi xc tc c s dng cho s , nu mt vi c trng c bn ca xc tc. Nu cc thng s vn hnh. Gi cc kha cnh v mc Phi cho hc vin hiu c s la chn nguyn liu. Cc hc vin c quan st hnh dng ngoi v bit nhng c tnh c bn ca loi xc tc dng trong th nghim. Cho hc vin bit cc thng s vn hnh trong th nghim. Cch thc kim tra nh gi Yu cu hc vin gii thch s la chn nguyn liu cho th nghim. Cho hc vin tr li nhng cu hi v loi xc tc s dng v cc thng s vn hnh ca s reforming. HOT NG 4: CC BC CHUN B TRC KHI VN HNH S Hng dn hc vin: Phng php np xc tc vo l phn ng. Kim tra v khi ng cc ngun cp kh. Cch np liu nh bm cao p. Kim tra kn ca h.

47

Gi cc kha cnh v mc Phi cho hc vin bit c phng php np xc tc vo l phn ng, ngha ca cc thao tc. Cc hc vin phi bit cch ng m bnh nn kh an ton, bit khi ng my sinh kh hydro. Hc vin phi bit gn bnh cha nguyn liu vo bm cao p v iu chnh chnh xc vn tc np liu trn thang o ca my. Hc vin hiu nguyn tc kim tra kn ca h v t thao tc ng k thut. Cch thc kim tra nh gi Cho hc vin thao tc, gio vin quan st v nh gi. Hi hc vin ngha ca mt vi thao tc no . Yu cu hc vin c gi tr trn thang o ca thit b. HOT NG 5: TIN HNH PHN NG REFORMING TRONG IU KIN PHNG TH NGHIM Hng dn hc vin trnh t cc bc khi ng h thng. Tin hnh phn ng theo cc thng s vn hnh chn. Hng dn hc vin cch ng m cc van v chn ng dn theo ng cc bc trong quy trnh th nghim. Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho tng hc vin nm vng th t cc bc khi ng s ng quy trnh. Phi cho hc vin thun thc cch ng m cc van v kim tra ng ng dn ng k thut. Hc vin bit tin hnh phn ng ng theo nhng thng s chn. Hc vin bit iu chnh cc thit b trong gii hn an ton. Cch thc kim tra nh gi nh gi kin thc ca hc vin qua: Thao tc khi ng s . iu chnh thng s vn hnh ng. Thao tc ng m cc van, kim tra ng ng dn ng k thut. Tr li cu hi ca gio vin trong sut qu trnh th nghim. HOT NG 6: KT THC PHN NG. THU SN PHM CA QU TRNH REFORMING. Hng dn hc vin trnh t cc thao tc khi thi gian phn ng kt thc. Phng php thu sn phm lng v sn phm kh.

48

c chnh xc gi tr trn cc thit b o (p sut ca cc xyclon, ng h o lu lng kh sn phm, dung tch cha reformat). Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm vng v thao tc thun thc cc cng on khi thi gian phn ng kt thc. Hc vin bit cch thu sn phm lng, sn phm kh ng k thut, m bo khng tht thot. Hc vin phi c c gi tr trn cc thit b o u ra. Cch thc kim tra nh gi: nh gi kin thc hc vin qua: Trnh t thao tc. c chnh xc kt qu ca thit b o. Tr li cu hi ca gio vin. HOT NG 7: TI SINH XC TC Ging cho hc vin c ch to cc trong qu trnh reforming v nh hng ca cc n hot tnh xc tc. Hng dn hc vin cc bc tin hnh ti sinh xc tc. Gi kha cnh v mc Phi cho hc vin hiu c ch to cc trn b mt xc tc trong qu trnh reforming v nh hng ca n n hot tnh xc tc. Hc vin phi bit phng php ti sinh dng trong th nghim ny v trnh t cc bc thc hin. Cch thc kim tra nh gi: nh gi kin thc hc vin qua: Thao tc thc hnh trn s . Tr li cu hi ca gio vin: 1. S cn thit ca qa trnh reforming xc tc trong sn xut xng ? 2. Nguyn l qu trnh reforming xc tc ? 3. c trng xc tc reforming ? HOT NG 8: PHN TCH SN PHM BNG MY SC K KH. NH GI KT QU THU C. Phi lm cho hc vin nm vng nguyn tc sc k kh. Hc vin cn nm c thng s vn hnh thit b sc k kh HP 6890 Plus Hc vin cn nm c cc bc tin hnh khi s dng my sc k kh.

49

Gi cc kha cnh v mc Phi lm cho hc vin nm c phng php phn tch bng my sc k kh. Hc vin phi nm cc thng s vn hnh thit b sc k kh HP 6890 Plus Hc vin phi thun s dng thun thc phn mm tnh ton kt qu Hc vin phi c chnh xc v bit nh gi kt qu thu c. Cch thc kim tra nh gi: Hi hc vin v nguyn l hot ng my sc k kh. Cho hc vin thao tc trn my. Tng hc vin ln ghi v nh gi kt qu phn tch. HOT NG NH GI KT QU HC TP CA TON BI: Trong qu trnh o to c cc dng bi tp, kim tra nh gi sau: Hc vin lm v d, lm bi tp c giao. Bi tho lun nhm Cn ch n trng s im ca mi th loi v nhn bit c s c gng ring bit ca mi hc vin t cho im c chnh xc. i vi nhng bi c kt qu c th th lu kt qu im. Cn nhng bi khc yu cu hc vin hon thin theo yu cu nhng khng ly im. BI KIM TRA MU Cu 1 (3 ) S cn thit ca qa trnh reforming xc tc trong sn xut xng ? Cu 2 (2 ) c trng xc tc reforming ? Cu 3 (1 ) C th thay th dng kh Nit bng kh Hydro hay Oxy trong qu trnh kim tra kn ca h c khng? Gii thch. Cu 4 (4 ). Sau 1 h tin hnh th nghim reforming xc tc, ngi s dng 12 ml phn on 80-1800C. L phn ng l mt ng thp hnh tr c ng knh ngoi 20mm v dy 2mm. Lp xc tc cha Pt-Re.Al2O3 (=750 kg.m3) cao 30 cm. Tnh vn tc np liu ca th nghim trn v nhn xt kt qu thu c. P N BI KIM TRA MU Cu 1 (3 ) S cn thit ca qa trnh reforming xc tc trong sn xut xng ? p n: nh ngha: Reforming xc tc l qu trnh lc du nhm chuyn ha phn on naphta nng c chng ct trc tip t du th hoc t mt s qu trnh ch bin th cp khc nh FCC, hidrocracking, visbreaking, c ch s octan thp (RON =30-50) thnh hp phn c s ca xng thng phm c ch s octan cao (RON =95-104).

50

Bn cht ha hc: qu trnh chuyn ha cc n-parafin v naphten c mt trong phn on thnh cc hydrocacbon thm. Chnh cc hydrocacbon thm vi ch s octan rt cao lm cho xng reforming c ch s octan cao ng hng u trong s cc xng thnh phn. Thnh phn xng thng dng hin nay trn th gii: Xng cracking xc tc (m ch yu l xng FCC): Xng reforming xc tc : 30% t.t Xng alkyl ha Xng isomer ha Cu 2 (2 ) c trng xc tc reforming ? p n: Xc tc reforming: xc tc lng chc nng Chc nng hydro dehydro ha c thc hin bi cc kim loi dng phn tn. Chc nng axit nhm sp xp li cc mch cacbon (ng phn ha, ng vng..) c thc hin bi oxyt nhm c b mt ring ln v c Clo ha iu chnh lc axit thc hp. Chc nng kim loi ng vai tr chnh, gip hnh thnh cc hp cht hydrocacbon khng no v hydro ho cc naphten. Cu 3 (1 ) C th thay th dng kh Nit bng kh Hydro hay Oxy trong qu trnh kim tra kn ca h c khng? Gii thch. p n: Khng th thay th c Do nu thay dng kh bng kh hydro hay oxy trong qu trnh kim tra : 20% t.t : 15% t.t 35% t.t

kn ca h th khng an ton: do h cha bit c kn hay khng. Trong trng hp nu h h th hydro hay oxy c th gy ra chy n khi b r r. Cu 4 (4 ). Sau 1 h tin hnh th nghim reforming xc tc, ngi s dng 12 ml phn on 80-1800C. L phn ng l mt ng thp hnh tr c ng knh ngoi 20mm v dy 2mm. Lp xc tc cha Pt-Re.Al2O3 (=750 kg.m3) cao 30 cm. Tnh vn tc np liu ca th nghim trn v nhn xt kt qu thu c. p n: Tc np liu (tc th tch) c xc nh bng t s gia th tch nguyn liu v th tch xc tc s dng trong thit b phn ng trong mt n v thi gian.

VVH

Vnl Vxt .t

(1)

51

Trong , VVH vn tc np liu (h-1). Vnl th tch nguyn liu (m3). Vxt th tch lp xc tc (m3). t thi gian phn ng (h). Th tch lp xc tc trong l phn ng:
Vxt d2 .h 4 .(D 2 )2 .h 4

y, D ng knh ngoi ca l phn ng (m). d ng knh trong ca l phn ng (m). dy ca thnh l phn ng (m). h chiu cao lp xc tc (m). Theo iu kin bi ton, th tch lp xc tc l:
Vxt .(D 2 )2 .h 4 3,14.(0,02 0,002 )2 .0,03 4 7,6.10 6 (m3)

T (1), tc np liu tin hnh trong th nghim l:

VVH

Vnl V xt .t

12.10 6 158 h-1 , 6 7,6.10 .1

Theo l thuyt vn tc np liu ti u cho php thu sn phm lng cao nht vi ch s octane mong mun nm trong khong 1,5 2h-1. Gim tc th tch s dn n gim hiu sut xng, tng lng sn phm kh v tng tc to cc. Khi hot ng khng c php gim tc th tch thp hn so vi thit k hay nh hn 0,75 h-1. Th nghim trn tin hnh vi VVH= 1,58h-1 > 0,75h-1, nh vy m bo yu cu.

52

CC TI LIU I KM CHO BI THC HNH

1. S quan h theo trnh t hc ngh Bng 1.1: Tnh cht c bn ca du th Bch H v i Hng Tnh cht c bn ca du th T trng, 0API Khi lng ring 15 C, g.ml im chy, C Hng s c trng KUOP nht 50oC, cSt 70oC, cSt Phn t lng, vC Hm lng parafin rn, % kl Hm lng lu hunh, % kl Hm lng nit, % kl Hm lng cacbon, % kl Hm lng hydro, % kl Ch s axit, mg KOH.g Ch s COK Conradson, %kl Hm lng nha, % kl Hm lng asphalten, % kl Hm lng niken, ppm Hm lng vanadi, ppm Thnh phn chng ct ASTM D2892 n: 200oC, % kl 350oC, % kl 500oC, % kl k 21 5,29 3,43 240 27 0,04 0,03 86,19 13,73 0,037 0,82 1,88 0,50 1 <1 20,11 49,19 78,25 6,89 4,51 259 15 0,09 0,05 86,90 12,80 0,62 3,83 7,4 2,56 5 <1 14,58 45,32 74,42
o 0

Du Bch H Du i Hng 40,20 0,8236 +36 12,39 30,25 0,8742 +22 12,01

Ngun: Hi ngh Khoa hc Cng ngh 2000 Ngnh du kh trc thm th

53

Bng 1.2: Bng ghi kt qu chng ct mu Khi lng du th: M =........... g T trng du th: Th tch du th: STT Nhit 0 C 1 2 3 4 ... ... ... C1 C 4 C5 70 80 90 ... ... >360 Thu hi Dnh t Mt mt Bng 4.1: KT QA NG PHN HA Nguyn liu: Xc tc 1. Thng s th nghim: Nhit phn ng(oC) Vn tc np liu(h-1): T l mol H2.NL: 2. Cc i lng theo thi gian phn ng: Sau 30 ph Th tch liu(ml): nguyn Sau 60 ph Ngy: Nhm nghim: th Khi lng, g d415 =......... V =........... ml %Khi lng %Klng T Cng dn %Th %T.tch cng dn trng tch 150C

Tng lu lng kh 3. Kt qa th nghim:

54

Thnh phn,% tl C1 C2 C3 iC4 nC4 iC5 nC5 22DMC4 CyC5 23DMC4 nC6 22DMC5 Benzen iC4.(nC4+iC4) iC5. (nC5+iC5) iC6. (nC6+iC6) 22DMC4. (nC6+iC6) 23DMC4. (nC6+iC6) RON d15

Nguyn liu

Sn 30ph

phm Sn 60ph

phm

Bng 7.1: THNH PHN V TNH CHT NGUYN LIU REFRORMING Thnh phn v tnh cht nguyn liu Thnh phn cht C6 C7 C8 C9 C10 .Tnh n-paraffin Isoparaffin Naphthene Aromatic Tng

55

C11+ Tng, % tl N + 2A T trng KLPTtrung bnh RON

56

Hnh 1.1: S cng ngh nh my lc du s 1

57

Hnh 1.2: Chng ct chn khng nhn nguyn liu cho cracking xc tc

58

Hnh 1.3: Chng ct chn khng nhn du nhn

Thp kh quyn

Du th

Cn kh quyn

Hi nc H thng chn khng Kh quyn Stripper Gasoil nh Nc Hi nc

Thp chn khng

Phn du nhn 1 Phn du nhn 2 Phn du nhn 3 Phn du nhn 4

Hi nc L Cn chn khng

Hi nc

Tch asphanlt bng propan Asphalt

59

P N CC CU HI V BI TP
P N CU HI L THUYT Chng ct du th Cu 1. Du th c nhng thnh phn no? Trong du th c cha olefin khng? Ti sao? p n: + Thnh phn ca du th bao gm thnh phn hydrocacbon v thnh phn phi hydrocacbon. Trong thnh phn hydrocacbon chim ch yu, Cacbon: 84-87%, hydro: 11-14% + Du th khng cha olefin v trong iu kin p sut cao, cc qu trnh b gy mch khng th xy ra. Cu 2. nh hng ca thnh phn phi hydrocacbon trong du th n qu trnh ch bin du kh? p n: Thnh phn phi hydrocacbon trong du th c nhng tc hi sau: + Gy n mn thit b + nh hng n cht lng sn phm + Tn km cho x l nguyn liu Cu 3. V sao phi dng qu trnh chng ct chn khng trong nh my lc du?Cc phn on sn phm ca qu trnh ny? p n: Mc ch ca qu trnh chng ct chn khng l tch tip cc phn on c nhit si cao m khng lm phn hu. Cc phn on sn phm ca qu trnh chng ct chn khng: + Phn on vacuum gasoil lm nhin liu diesel + Phn on distillate lm nguyn liu cho qu trnh craking xc tc + Phn on distillate lm du gc + Cn lm bitum: Cracking du nng: Cu 4. Mc ch, ngha qu trnh cracking du nng ? p n: Qu trnh cracking du nng lun c vai tr quan trng trong nh my lc du, chnh nhng qu trnh ny bin nhng sn phm c gi tr thp (du nng) thnh nhng sn phm c gi tr cao hn (Xng, LCO, HCO) em li li ch rt ln trong ngnh lc du. Trong cc nh my lc du, cracking du nng ng vai tr quan trng nht trong vic sn xut xng c cht lng, sut lng cao phc v cho nhu cu s dng

60

Cu 5. Ti sao trc khi tin hnh th nghim, phi kim tra kn ca thit b MAT? p n: Trc khi tin hnh th nghim, phi kim tra kn ca thit b MAT, bi v nu thit b b h: + Sn phm cracking s that ra ngai khng kh, sn phm kh, lng thu c sau phn ng khng c trng, th nghim khng chnh xc. + Sn phm cracking s that ra ngai khng kh s rt nguy him, v n cht chy, rt d gy ra chy n, ngai ra trong sn phm cracking cn c cc yu t nh hng n sc khe khc nh H2S, Mercaptane, cc hp cht thm Cu 6. V sao sau 15 pht phi thay b lm lnh su bng nc thng? p n: Trong qu trnh th nghim, dng b lm lnh su ngng hon ton cc cu t C5+, nhng ng thi qu trnh ny cng d dng ngng t mt t C4+, v vy thay i b lm lnh su bng nc thng khong 15oC, vi nhit ny lng kh C4+ ha tan trong sn phm lng tip tc bay hi, lc thnh phn sn phm kh chnh xc hn. Pha ch du nhn thng phm Cu 7. Nu nhng cng dng chnh ca du nhn? p n: Cng dng ch yu ca du nhn: Bi trn cc b mt. Gim mi mn. Chng n mn kim lo Lm mt my. Lm kn my. Lm sch my. Ngoi ra, tu thuc mc ch s dng m cn c nhiu sn phm du nhn khc c cng dng ring: hot ng b mt, cch in, mi trng truyn nng lng. Cu 8. Cc thnh phn pha ch du nhn thng phm? Chc nng ca ph gia? p n: Thnh phn pha ch du nhn thng phm gm c du nhn gc v ph gia. + Du gc

61

Du gc c s dng nhiu nht l cc phn on du khong gc du m, c ch bin theo cng ngh truyn thng. Ngoi ra cn c th dng mt s loi du gc tng hp hay du gc ng thc vt. + Ph gia Ph gia l nhng hp cht hu c, c kim, v c, thm ch l cc nguyn t ha hc c pha vo cc cht bi trn nh du m nhn, cht lng chuyn dng vi nng thng thng t 0,01 5% khi lng, trong mt s trng hp c th vi phn triu ti trn 10% khi lng, nng cao cc tnh cht ring bit cho sn phm cui cng. Ph gia c a vo du bi trn nhm mc ch: Gim nhng c tnh khng tt, tng nhng c tnh tt ca du gc, thm nhng c tnh tt theo yu cu ca thit b, phng tin i hi m du gc khng c. Chc nng ca ph gia: - Lm tng bn xy ha (cht c ch xy ha hoc ph gia chng xy ha). - Ngn chn hiu ng xc tc ca kim loi trong qu trnh xy ha v n mn (cht kh hot tnh kim loi). - Chng n mn (cht c ch n mn). - Chng s to cn bm v cn bn (ph gia ty ra). - Chng g (cht c ch g). Gi cc tp bn dng huyn ph (ph gia phn tn). Tng ch s nht (ph gia tng ch s nht). Gim nhit ng c (ph gia lm gim nhit ng c). Lm du c th trn ln vi nc (ph gia to nh). Chng to bt (ph gia chng to bt). Ngn chn s pht trin ca vi sinh vt (ph gia dit khun). Lm cho du c kh nng bm dnh t bm dnh). Tng kh ).

- Gim ma st (ph gia gim ma st). - Chng s kt xc cc b mt kim loi (ph gia chu cc p). - Lm gim v ngn chn s mi mn (ph gia chng mi mn). Cu 9. Ti sao phi xc nh im ng c ca du nhn? p n: Nhm nh gi kh nng bo qun, vn chuyn, s dng du nhn trong iu kin nhit thp. ng phn ha
62

Cu 10. Mc ch ca qu trnh ng phn ha? p n: Cng ngh ng phn ho nhm chuyn ho cc parafin mch thng ca phn on xng nh thnh cc parafin mch nhnh (cc iso-parafin) nng cao tr s octan ca xng, ng thi cng cho php thu cc iso-parafin ring bit nh isopentan lm nguyn liu cho qu trnh tng hp cao su isopren l nguyn liu tt cho qu trnh alkyl ho hoc tng hp MTBE. Cu 11. Cc th h xc tc cho qu trnh ng phn ha? p n: Song song vi ci tin cng ngh cc cht xc tc cng c ci tin nhiu p ng cc yu cu cng ngh. Cho n nay c 4 th h xc tc ng phn ha ra i: Xc tc kiu Friedel Kraft, ch yu l AlCl3. y l xc tc pha lng, c u im lm vic nhit thp (80-100oC). Xc tc l axit mnh nn d n mn thit b v d b u c bi cc tp cht c trong nguyn liu nh S, N v hi nc. Do i hi kht khe s lm schngun liu trc khi a vo ng phn ha. Ngy nay loi xc tc ny c dng ch yu sn xut isobutan do n-butan d lm sch. Xc tc a chc nng Pt .oxyt nhm (hoc Pt (Pd).Al-Si0. H xc tc ny t b u c bi cc tp cht trong nguyn liu v khng gy n mn thit b. Tuy nhin phi lm vic nhit cao (350-500oC), khng thun li v nhit ng hc nn hiu sut sn phm ng phn khng cao. Xc tc th h 3 c gi chung l h xc tc Pt.Alumine c Clo ha , nhm khc phc nhc im lm vic nhit cao ca h xc tc trn bng cch a cc tc nhn cha Cl (ging nh xc tc Friedel Kraft) vo h. Kt qu thu c h xc tc lm vic nhit thp hn (khong 150oC). hiu sut sn phm t cao hn, RON cao hn. Tuy nhin ch vn hnh khc nghit hn do phi lm sch nguyn liu, v vic a Cl vo h khng n gin. Ngoi ra y l loi xc tc khng ti sinh, vn cht thi xc tc cn lu Xc tc a chc nng cha zeolit (ch yu loi mordenit). Xc tc c c trng bi chc nng axit ca cht mang zeolit v chc nng hydrodehydro ha ca Pt (hoc Pd) c phn tn trn b mt zeolit. Cho php lm vic nhit khng qu cao (250oC), t nhy vi cc cht u c c trong nguyn liu, iu kin vn hnh d hn h trn, xc tc c ti sinh lm vic li nn khng gp kh khn vn cht th Nhc im l gi thnh xc tc cao hn v nhit lm vic vn cn kh cao nn cht lng sn phm (ch s RON) thp hn.
63

Hin nay ch yu th gii s dng cc xc tc ca 2 th h cu Trn cc bng di y nu v d v cht lng sn phm ng phn ha thu c t 2 loi xc tc trn. Cu 12. Vai tr ca kh Nit trong th nghim? C th thay th dng khng kh trong qu trnh t cc bng kh Nit c khng? Gii thch. p n: Vai tr ca kh Nit trong th nghim: Lm sch h thng trc khi tin hnh phn ng. ui kh Hydro ra khi l phn ng trc khi tin hnh t cc bng khng kh.

Khng th thay th c v: t cc l qu trnh oxy ha cc hp cht cao phn t (cc) nhit cao nh oxy trong dng khng kh. Kh Nit khng th t cc c. Ankyl ha: Cu 13. Cc loi xc tc dng trong cng ngh ankyl ha? c im ca th h xc tc mi (axt rn)? p n: Xc tc cho qu trnh alkyl ha isobutan ph bin hin nay trn th gii l H2SO4, HF, hin nay ngi ta ang nghin cu th h xc tc axit rn nhm khc phc nhng im yu khi dng axit dng lng nhng vn cn mt s hn ch so vi h xc tc axit lng. V mt cng ngh th ch c Haldor Topsoe to ra cng ngh s dng xc tc rn, nhng mc s dng cng ngh mi cha c cc nh lc du quan tm. Trn bng sau trnh by cng ngh alkyl ha isobutan vi xc tc HF v H2SO4 hin nay trn th gii ang s dng. Cc lai xc tc rn ang c nghin cu hin nay trn th gii nh: Zeolit (MCM-22, HY), nha Nafion (Nha perfluorinat), Nha Styrenedivinylbenzene + BF3, HF-SbF5 .Al2O3, SiO2-BF3, Km sunfat Cc loi axit rn ny c c im chung thun li khi phn ng nhit thp, RON cao, nhng n nh ca xc tc km, kh ti sinh. Cu 14. V sao phi ly t l isobutan.butylen rt cao trong qu trnh qu trnh ny? p n: Nhm gim thiu phn ng polyme ha butylen. Cu 15. Mc ch vic kim tra bnh kh butan v butylen trc khi tin hnh th nghim?

64

p n: Phi kim tra cc bnh kh butan, butylen trc khi tin hnh th nghim m bo cc cng tc an ton phng chng chy n v lng nguyn liu cn thit cho phn ng (t l isobutan.butylen). Lm sch lu hunh t du diezel Cu16. V sao phi loi b lu hunh ra khi du diesel? p n: Trong thnh phn diesel lun lun tn ti lu hunh, ch yu di dng mercaptane. N cn c phi x l : + Gim thiu nhim mi trng + Gim thiu qu trnh n mn thit b + Nng cao cht lng sn phm Cu 17. Hm lng lu hunh ti a cho php trong du diesel hin nay trn th gii l bao nhiu? p n:Gii hn cho php ca hm lng lu hunh trong du diesel hin nay v sp n trn th gii l bao nhiu? Nm Gii hn ti a cho php (ppm) vn hnh thit b? Vic thc hnh x l lu hunh cho du diesel c thc hin trn s hydroprocessing theo qui trnh ht sc nghim ngt v mt an ton. i hi cc k thut vin phi thao tc chnh xc, tun th nghim ngt cc qui nh v an ton, phng chng chy n. Cc thng s vn hnh phi c ghi chp cn thn phc v cho qua trnh kim sat hot ng, tnh tan, x l kt qu sau ny cng nh vic nh gi nng lc ca ngi vn hnh. Reforming tng hp: Cu 19. Mc ch ca qu trnh reforming xc tc? p n: Reforming xc tc l mt trong cc qu trnh quan trng ca cng nghip lc v ho du hin i, c s dng nng cao cht lng xng v thu nguyn liu cho tng hp ho du. Ngoi ra qu trnh ny cn cho php nhn c kh hydro k thut cho cc phn xng lm sch nguyn liu v x l hydro cc sn phm du m. Cu 20. Nu cc phn ng chnh (c li) trong qu trnh reforming xc tc? p n: t c nhng mc ch chnh ca qu trnh reforming xc tc th trn xc tc reforming phi xy ra cc phn ng sau:
65

trc 6.1997 2000

Sau 6.1997 500

2005 50

2008 5

Cu 18. Ti sao phi ghi chp cn thn nht k th nghim trong sut qu trnh

- phn ng kh hydro(dehydro ho) naphten thnh hydrocacbon thm. - phn ng dehydro vng ho n-parafin. - phn ng izome ho n-parafin. - phn ng dehydroizome ho cc alkyl xyclopentan. Cu 21. Tc dng ca vic s dng kh Hydro trong th nghim? nh hng ca kh Hydro n cht lng v hiu sut thu sn phm chnh ca qu trnh? p n: + Tc dng: - Gim hin tng to cc - Gip hon nguyn xc tc + nh hng: khi cc iu kin khc khng i, tng p sut ring phn ca hydro s lm gim hiu sut v cht lng xng (gim RON). P N CC BI TP Bi 1. Chuyn i cc nhit sau y p sut 13,3 kPa (100 mmHg) v nhit p sut thng, 1atm (760 mmHg): 500C, 520C, 540C, 560C. Gi : Da vo Ph lc 1 hoc cng thc (1) v (2) ca Ph lc 2 p n: 108,50C, 110,80C, 113,10C v 115,40C Bi 2. Da vo th Hnh 3, vi p sut lm vic l 10 kPa, nu s dng ct Propack c ng knh l 25 mm v 50 mm th tc ly sn phm mong mun l bao nhiu? Gi : th thit lp mi quan h gia tc ly sn phm v p sut lm vic ca ct chng ct cho mt di p sut lm vic khc nhau v vi cc ct c ng knh khc nhau. p n: 50 ml.gi v 200 300 ml.gi Bi 3. Tin hnh mt th nghim trn thit b MAT, nguyn liu tham gia qu trnh phn ng l 0.8286gam. Sn phm lng thu c l 0.4792 gam. Phn tch sc k chng ct m phng sn phm lng thu c ta c kt qu sau: Thnh phn lng thu c S th t 1 2 3 phn on Gasoline (C5~216oC) (q) LCO (216~360oC) (r) HCO (360oC+) (s) (%) 80 16 4

Coi nh th nghim c thu hi 100% (khng c s mt mt trong qu trnh th nghim) v lng C5+ trong sn phm kh bng 0
66

Tnh ton: 1. Tnh hiu sut xng 2. Tnh hiu sut LCO 3. Tnh hiu sut HCO 4. chuyn ha Bi gii 1. Hiu sut xng
Yg ( X g WL W (C5 )) 100% WF
(0.8 0.4792 0.0) 100% 0.8286

46.26%

2. Hiu sut LCO

Yl X l WL 100 % WF

0.16 0.4792 100% 0.8286

9.253%

3. Hiu sut HCO

Yh X h WL 100 % WF

0.04 0.4792 100% 0.8286

2.313%

4. chuyn ha chuyn ha th (% khi lng) = 100% (Yl + Yh) = 100 (9.253 + 2.313) = 88.434% Bi 4. Gii thch ngha ca cc thng s ghi trn v bao b du nhn ng c xe gn my: API SG. SAE 20W50? Hng dn: API SG l thng s ch c tnh cht lng ca du nhn ca Vin Du m Hoa K (API): du nhn dng cho ng c chy bng xng, c cp cht lng SG. SAE 20W50 l thng s ch c tnh nht ca du nhn ca Hip hi K s t Hoa k (SAE): du ny khi s dng mi trng nhit thp th c nht tng ng vi du SAE 20W nhng mi trng nhit cao th c nht tng ng vi du SAE 50. Bi 5. Xc nh nht ng hc 400C ca du nhn hn hp phi trn t 2 loi du gc SPN 150 v SPN 500 vi t l tng ng l 60%kl v 40%kl. Hng dn: s dng biu tnh nht ca hn hp phi trn t hai loi du nhn. Kt qu: nht ng hc 400C ca du nhn hn hp: 47,4 cSt. Bi 6. Tnh th tch nguyn liu (phn on C5-C6) cn cho th nghim ng phn ha nu cc thng s vn hnh ca s th nghim nh sau: khi lng xc tc Pt.Al2O3 l 2,5 g, tc np liu 1,5 h-1, t trng khi ca xc tc
67

(compacted bulk density) l 650 kg.m3. Th nghim c tin hnh trong thi gian 1h. Bi gii: Tc np liu l t l ca th tch nguyn liu trn mt 1 m3 xc tc trong mt n v thi gian.
VVH Vnl V xt .t Vnl VVH .V xt .t

Trong , VVH vn tc np liu (h-1). Vnl th tch nguyn liu (m3). Vxt th tch lp xc tc (m3). t thi gian phn ng (h). Th tch lp xc tc:
V xt m 0,0025 650 3,8.10
6

(m3)

Th tch nguyn liu cn cho phn ng l:

Vnl 1,5.3,8.10 6.1 5,7.10
6

(m3) hoc 5,7 ml.

p s: 5,7 ml. Bi 7. Tnh t l isobutan.butylen. t l axit.hydrocacbon ca th nghim alkyl ha iso butan. - T l isobutan.butylen = 4.0,5 = 8.1 - T l axit.hydrocacbon = 2. (2 + 0,25) = 0,89 Bi 8. Xc nh tc th tch khi (PPH) trong bi th nghim lm sch du DO PPH = (khi lng nguyn liu. khi lng xc tc). 1 gi Khi lng xc tc: 10,0 gam Khi lng nguyn liu: 23,0 gam Do vy: PPH = 23.10 = 2,3 h-1 Bi 9. Sau 1,5 h tin hnh th nghim reforming xc tc, ngi s dng 8 ml phn on 80-1800C. L phn ng l mt ng thp hnh tr c ng knh ngoi 20mm v dy 2mm. Lp xc tc cha Pt-Re.Al2O3 (=750 kg.m3) cao 30 cm. Tnh vn tc np liu ca th nghim trn v nhn xt kt qu thu c. Bi gii: Tc np liu (tc th tch) c xc nh bng t s gia th tch nguyn liu v th tch xc tc s dng trong thit b phn ng trong mt n v thi gian.

68

VVH

Vnl V xt .t
-1

(1)

Trong , VVH vn tc np liu (h ). Vnl th tch nguyn liu (m3). Vxt th tch lp xc tc (m3). t thi gian phn ng (h). Th tch lp xc tc trong l phn ng:
V xt d2 .h 4 .( D 2 ) 2 .h 4

y, D ng knh ngoi ca l phn ng (m). d ng knh trong ca l phn ng (m). dy ca thnh l phn ng (m). h chiu cao lp xc tc (m). Theo iu kin bi ton, th tch lp xc tc l: (m3) T (1), tc np liu tin hnh trong th nghim l:
VVH
V xt .( D 2 ) 2 .h 4 3,14 .( 0,02 0,002 ) 2 .0,03 4 7,6.10
6

h-1 Theo l thuyt vn tc np liu ti u cho php thu sn phm lng cao nht vi ch s octane mong mun nm trong khong 1,5 2h-1. Gim tc th tch s dn n gim hiu sut xng, tng lng sn phm kh v tng tc to cc. Khi hot ng khng c php gim tc th tch thp hn so vi thit k hay nh hn 0,75 h-1. Th nghim trn tin hnh vi VVH=0,7h-1 < 0,75h-1, nh vy khng m bo yu cu. B10. Da vo s liu sau: Khi lng du th: T trng: S liu chng ct: TT Nhit 0 C Ts 70 70-80 Khi lng, g 1 2 64.8 22.5 % trng lng % trng lng cng dn T trng 150C 0.6655 0.6928 % th tch % th tch cng dn M= 3236 g D415 = 0,8397

Vnl Vxt .t

8.10 6 7,6.10 6.1,5

0,7

69

3 4 5 6 7 8 9

80-90 90-100 100-110 110-120 120-130 130-140 140-150

27.1 31.6 28.4 25.8 25.8 27.7 32.3 36.5 42.7 46.9 48.6 47.6 46.3 48.2 51.5 56.1 61.0 67.2 72.7 75.6 74.0 67.2 59.3 56.1 58.7 64.5 67.8 59.0 1752 12.0 2.0

0.7090 0.7163 0.7241 0.7286 0.7314 0.7359 0.7405 0.7454 0.7496 0.7512 0.7522 0.7523 0.7537 0.7556 0.7624 0.7702 0.7769 0.7823 0.7869 0.7909 0.7949 0.7991 0.8028 0.8060 0.8093 0.8128 0.8170 0.8289 0.9789 ----

10 150-160 11 160-170 12 170-180 13 180-190 14 190-200 15 200-210 16 210-220 17 220-230 18 230-240 19 240-250 20 250-260 21 260-270 22 270-280 23 280-290 24 290-300 25 300-310 26 310-320 27 320-330 28 330-340 29 340-350 30 350-360 31 > 360 Thu hi Dnh t Mt mt

Yu cu tnh ton: 1. Tnh th tch du th

70

Th tch du th c tnh theo cng thc: V = M.D (i) Gi Trong : M l khi lng du th D l t trng ca du th p n: V=3882 ml 2. Tnh % trng lng, % trng lng cng dn, % th tch, % th tch cng dn. (ii) Gi % trng lng = m.M Trong : m l khi lng ca phn on, v d phn on Ts 70 c m= 64,8 gam M l khi lng ca du th em chng ct % trng lng cng dn= % trng lng cc phn on, v d: % trng lng phn on Ts 80= % trng lng phn on Ts 70 + % trng lng phn on 70 80. % th tch = v.V Trong : V l th tch ca mu du th v l th tch ca phn on, v c tnh theo cng thc sau v=m.d (m: khi lng phn on, d l t trng ca phn on) % th tch cng dn = % th tch cc phn on (V d: % trng lng phn on Ts 80 = % th tch phn on Ts 70 + % th tch phn on 70 80) p n: Sau dy l p n tnh cho mt s phn on, hc vin t tnh tip cc phn on cn li t 900C tr i TT Nhit
0

Khi lng, g 64,8 22,5 27,1

% trng lng 1,99 0,69 0,83

% trng lng cng dn 1,99 2,68 3,15

T trng 150C 0,6655 0,6928 0,7090

% th tch 2,54 0,84 0,98

% th tch cng dn 2,54 3,38 4,36

1 2 3

Ts 70 70-80 80-90

3. V ng thi 2 ng cong chng ct im si thc m t mi quan h gia nhit si % trng lng v nhit si % th tch. Gi : Trc tung (trc thng ng) ch gi tr nhit si Trc honh (trc nm ngang) ch gi tr % khi lng hoc th tch
71

Bi 11. Tin hnh mt th nghim trn thit b MAT, nguyn liu tham gia qu trnh phn ng l 0,8286gam, sau th nghim thu c 770 ml kh nhit 27oC v p sut bng 765.2 mmHg. Vi thnh phn kh thu c t sc k kh nh sau: S th t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Tn sn phm kh N2 (b) H2 (a) CH4 (c) C2H6 (d) C2H4 (e) C3H8 (f) C3H6 (g) I-C4H10 (h) n-C4H10 (i) 1-C4H8 (j) i-C4H8 (k) t-2-C4H8 (l) c-2-C4H8 (m) 1,3-C4H6 (n) C5+ % Mole t sc k 80,571 1,713 1,573 0,588 1,143 3,482 2,104 4,980 1,327 0,171 0,137 0,182 0,138 1,891 0,000

Coi nh th nghim c thu hi 100% (khng c s mt mt trong qu trnh th nghim) Tnh ton: 1. Khi lng sn phm kh thu c 2. Tnh hiu sut kh Bi gii Thnh phn kh thu c bao gm kh sn phm v c kh Nit thi sn phm v lm sch. V vy phi loi kh Nit trong qu trnh tnh ton. Bng phn tch sn phm kh quy i li thnh phn kh (khng c Nit) Th tch sn phm kh
Vt o 100 N N2 100 Vt

100 0.805781 770 100 = =137.54 ml

NN2: phn mol kh Nit trong kh thu c Vt: th tch tng kh thu c trong th nghim (bao gm c Nit)

72

T bng phn tch sc k kh thu c ta quy i thnh phn cc kh sn phm (khng c Nit) S th t 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Tn sn phm kh H2 (a) CH4 (c) C2H6 (d) C2H4 (e) C3H8 (f) C3H6 (g) I-C4H10 (h) n-C4H10 (i) 1-C4H8 (j) i-C4H8 (k) t-2-C4H8 (l) c-2-C4H8 (m) 1,3-C4H6 (n) C5+ % Mole 8,815 8,098 3,027 5,880 17,91 10,82 25,63 6,831 0,880 0,706 0,934 0,711 9,734 0

1. Khi lng kh sn phm Th tch tng kh sn phm c tnh theo cng thc sau:
Vi N i Vt o 100

Khi lng tng kh sn phm c tnh theo cng thc

Wi Vi M i g 22412

Phn S th t 1 2 3 4 5 Tn H2 (a) CH4 (c) C2H6 (d) C2H4 (e) C3H8 (f) % Mole 8,815 8,098 3,027 5,880 17,91 lng (g.mol) 2 16 30 28 44

t Vi 12,0 11,0 4,12 8,00 24,4 Wi 0,001071 0,007874 0,005519 0,010006 0,047913

73

6 7 8 9 10 11 12 13 14

C3H6 (g) I-C4H10 (h) n-C4H10 (i) 1-C4H8 (j) i-C4H8 (k) t-2-C4H8 (l) c-2-C4H8 (m) 1,3-C4H6 (n) C5+ Tng khi lng kh:

10,82 25,63 6,831 0,880 0,706 0,934 0,711 9,734 0

Wg Wi

42 58 58 56 56 56 56 54 75

14,7 34,9 9,30 1,19 0,96 1,27 0,96 13,2 0

0,027632 0,09034 0,024079 0,002996 0,002404 0,003181 0,002423 0,031942 0

= 0,2574

2. Hiu sut kh
Yk Wg 100% WF
0.2574 100% 0.8286 = 31,1%

Bi 12. Lp cng thc pha ch sn phm du nhn c cc c trng k thut sau: + nht ng hc 400C: 68 mm.s2 (cSt) + Nhit ng c: 300C Hng dn: + S dng hai loi du gc SPN 150 v SPN 500. + Ph lc 1: Biu tnh nht ca hn hp phi trn t hai loi du nhn. + Ph lc 2: c tnh k thut cu ph gia HiTEC 623. Kt qu: n pha ch: Du gc 150 SPN: 28,8% kl Du gc 500 SPN: 71,2% kl Ph gia HiTEC 623: 0,12% kl (V lng ph gia qua nh nn ta xem nh sai s) Bi 13. Trong cng nghip, qu trnh ng phn ha n-hexan c thc hin trong l phn ng cha nhiu ng nh np xc tc Pt.Al2O3. Kch thc ca mi ng nh sau: ng knh trong 50 mm, chiu di 6m. Tnh s ng cn thit cho l phn ng theo iu kin vn hnh di y: cng sut ca t hp

74

tnh theo nguyn liu lng Vnl =150 m3.ngy, tc np liu VVH=2h-1, hiu sut chuyn ha ca nguyn liu trong mt vng tun hon l X=60%. Gi :1) h s ti trng ca l phn ng c tnh theo cng thc:
K tt 1 1 X'

Trong Xphn nguyn liu cha c phn ng. 2) th tch vng phn ng (m3):
V pu Vnl K tt VVH

Bi gii: Trc ht tnh h s ti trng ca l phn ng:

K tt 1 1 X' 1 1 0,4 1,67

y 0,4 phn nguyn liu cha c phn ng (1-0,6). Th tch vng phn ng:
V pu Vnl K tt VVH 150 .1,67 24.2 5,22

(m3)

Th tch ca mt ng ng xc tc:
Voxt .d 2 .l 4 3,14 .( 0,05 ) 2 .6 4 0,012

(m3)

Tng s ng cn thit cho l phn ng l:

N V pu Voxt 5,22 0,012 435

(ng)

p s: 435 ng. Bi 14. Xc nh khi lng iso butan ha tan trong 2 lt axit sunfuric (m c 99,5%) iu kin khuy trn l tng. 00C. T trng ca axit l 1,84 kg.l Lng iso butan ha tan trong axit H2SO4 iu kin trn l: 0,1 % khi lng. Khi lng axit s dng: m=Vxd d: t trng axit = 1,84 do vy: m = 2 x 1,84 = 3,68 kg Lng iso butan ha tan trong axit H2SO4: miC4 = (0,1x 3,68 x 1000). 100 = 3,68 g

75

Bi 15. Xc nh lng kh hydro cn d sau phn ng. Thi gian phn ng 8 gi, hm lng hydro trong kh sau phn ng l 89.136 % mol v lng kh o c sau phn ng 15,17 ft3. Th tch hydro thu c sau phn ng
Vi N i Vt o 100

trong : Vi= th tch cht i trong sn phm kh (ml) Ni = phn trm mol ca cc cht trong sn phm kh (%mol) Do : Vhydro = (89,136 x 15,17 x 28,317).100 = 382,900 lt Bi 16. Tnh ng knh l phn ng ca t hp reforming xc tc cng sut 850 tn.ngy, bit rng: nguyn liu l phn on 80-1800C ( d 4 0,725 . M=109), nhit v p sut trong l phn ng l 5000C v 3,5MPa, tc th tch np liu VVH=1,5h-1, bi s tun hon hydro l w=1000 m3.m3 nguyn liu. H s nn ca hi nguyn liu v ca hydro ln lt l 0,8 v 1. Vn tc chuyn ng ca hn hp hi trong l phn ng l v=0,45 m.s. Gi : Th tch hi nguyn liu ti nhit T v p sut P c xc nh bng cng thc:
T Vnl
20

Gnl (T 273).0,101 .22,4. .Z nl M .24 273.P.3600

T Trong , Vnl th tch hi nguyn liu ti iu kin phn ng, (m3.s).

Gnl cng sut ca t hp, (tn.ngy). M khi lng phn t trung bnh ca nguyn liu (kg.kmol). Znl h s nn i vi hi nguyn liu. Th tch ca hydro tun hon:
T Vth

G nl (T 273 ) 1 0,101 . . . . .Z hydro 20 273 3600 P 24 .d 4

Trong , Bi gii:

bi s tun hon hydro, (m3.m3).

Th tch hi nguyn liu ti iu kin phn ng (T=5000C, P=3,5MPa):

76

500 Vnl

Gnl (T 273 ). 0,101 .22 ,4. .Z 24 .M 273 .P.3600

850000 (500 273 ). 0,101 .22 ,4. .0,8 24 .109 273 .3,5.3600

0,132

(m3.s)

Th tch kh hydro tun hon:

T Vth

G nl (T 273 ) 1 0,101 . . . . .Z hydro 20 273 3600 P 24 .d 4

850000 (500 273 ) 1 0,101 .1000 . . . .1 1,11 24 .725 273 3600 3,5 (m3.s)

Th tch xc tc trong cc l phn ng:

V xt Vnl VVH 850 24 .0,725 .1,5 32 ,57

(m3)

Tit din ca l phn ng:

F
500 Vnl 500 Vth

0,132 1,11 0,45

2,76

(m2)

ng knh ca l phn ng:

D 4.F 4.2,76 3,14 1,9

(m)

p s: 1,9 m

77

NHNG GI V TI LIU PHT TAY

1. Cc bi kim tra, tnh tan kt qu (gio vin t chun b) 2. Cc bi tp v tnh hiu sut, tc th tch, khi lng, cng thc pha ch(da vo bi mu gio vin son thm cho hc vin) 2. Cc hng dn s dng thit b h tr trong thc hnh nh cn, cc dng c th tch.(gio vin t chun b). 3. Ti liu gii thiu v cc dng thit b, dng c ca cc nh cung cp khc nhau (gio vin lin h vi cc nh cung cp c ti liu, hoc tra trn mng internet cp nht cc ti liu mi). 4. Cc bng ni quy phng th nghim (gio vin lin h vi cc phng th nghim c mu tham kho). 5. S b tr phng th nghim (gio vin t chun b). 6. S thit k phng th nghim: bn, h thng thot nc, h thng in, (gio vin t chun b) 7. S phng chy, cha chy cho phng th nghim (gio vin t chun b)

78

K HOCH V CCH THC NH GI KT QU HC TP MUN

Trong khi chm im cc hot ng trong bi thc hnh, gio vin cn dnh ra mt t l phn trm im nht nh cho vic nh gi v hnh vi, ng x, thao tc, s tun th ni qui, qui ch trong phng th nghim. nh gi, cho im: i vi mi bi hc: tng s im l 10 Kim tra c nhn trc lp v kin thc bi thc hnh (3 im) Qua bi thc hnh. (5 im) Qua thc chp hnh ni quy phng th nghim. (2 im)

i vi ton b m-un: tng im 100 (trong 70 im ti a cho 7 bi hc v 30 im ti a cho mt bi kim tra tng hp cui k) Tng im 50-100 40-49 <40 Kt qu t Thi li ln hai Khng t, hc li

Vic nh gi kt qu cui cng theo ng quy ch.

79

TI LIU THAM KHO

1. ASTM D 2892 99a: Standard test method for distillation of crude petroleum (15 Theoretical plate column) 2. ASTM D 5236 99a: Standard test method for distillation of heavy hydrocarbon mixture (vacuum potstill method). 3. P.Vaxcrixenxk, K thut phng th nghim I, II, III. Nh xut bn i hc v trung hc chuyn nghip, H Ni, 1979. 4. Gio trnh th nghim ha i cng. Trng i hc k thut tp HCM, 1994 5. A.P.Kreskov (ngi dch: T Vng Nghi, Trn T Hiu). C s ha hc phn tch, tp I, II, Nh xut bn i hc v trung hc chuyn nghip, H Ni, 1990 6. Douglas A. Skoog. Analitical Chemistry, USA, 1963 7. Nguyn Quang Hunh, Don Hc Phng, S tay cng nhn th nghim ha cht. Nh xut bn cng nhn k thut, H ni, 1985 8. F.Elizabeth Prichard, Quality in the analytical chemistry laboratory, Published on behalf of ACOL, USA, 1995 9. Nguyn Dng, Hng dn cng tc phng chy, cha chy nh my x nghip. Nh xut bn cng an nhn dn, H ni, 1983 10. Laboratory design, USA, 1982

80