H TI CHNH - MARKETING

KINH T HC V M
Bi thuyt trnh : Lm pht, tht nghip v mi lin h ca chng Vit Nam Thnh vin nhm : V Nht Huy Nguyn Thanh Phng Long Minh Pht Phan Tng Tm

CHNG 1 : LM PHT
I. nh ngha :
Lm pht l s tng ln theo thi gian ca mc gi chung ca nn kinh t. Trong mt nn kinh t, lm pht l s mt gi tr th trng hay gim sc mua ca ng tin. Khi so snh vi cc nn kinh t khc th lm pht l s ph gi tin t ca mt loi tin t so vi cc loi tin t khc. Thng thng theo ngha u tin th ngi ta hiu l lm pht ca n v tin t trong phm vi nn kinh t ca mt quc gia, cn theo ngha th hai th ngi ta hiu l lm pht ca mt loi tin t trong phm vi th trng ton cu.

o lng
Lm pht c o lng bng cch theo di s thay i trong gi c ca mt lng ln cc hng ha v dch v trong mt nn kinh t (thng thng da trn d liu c thu thp bi cc t chc Nh nc, mc d cc lin on lao ng v cc tp ch kinh doanh cng lm vic ny). Gi c ca cc loi hng ha v dch v c t hp vi nhau a ra mt "mc gi c trung bnh", gi l mc gi trung bnh ca mt tp hp cc sn phm. Ch s gi c l t l mc gi trung bnh thi im hin ti i vi mc gi trung bnh ca nhm hng tng ng thi im gc. T l lm pht th hin qua ch s gi c l t l phn trm mc tng ca mc gi trung bnh hin ti so vi mc gi trung bnh thi im gc. d hnh dung c th coi mc gi c nh l php o kch thc ca mt qu cu, lm pht s l tng kch thc ca n. Khng tn ti mt php o chnh xc duy nht ch s lm pht, v gi tr ca ch s ny ph thuc vo t trng m ngi ta gn cho mi hng ha trong ch s, cng nh ph thuc vo phm vi khu vc kinh t m n c thc hin. Cc php o ph bin ca ch s lm pht bao gm:

Ch s gi sinh hot (CLI) l s tng trn l thuyt gi c sinh hot ca mt c nhn so vi thu nhp, trong cc ch s gi tiu dng (CPI) c gi nh mt cch xp x. Cc nh kinh t hc tranh lun vi nhau l c hay khng vic mt CPI c th cao hn hay thp hn so vi CLI d tnh. iu ny c xem nh l "s thin lch" trong phm vi CPI. CLI c th c iu chnh bi "s ngang gi sc mua" phn nh nhng khc bit trong gi c ca t ai hay cc hng ha khc trong khu vc (chng dao ng mt cch rt ln t gi c th gii ni chung).

Ch s gi tiu dng (CPI) o gi c cc hng ha hay c mua bi "ngi tiu dng thng thng" mt cch c la chn. Trong nhiu quc gia cng nghip, nhng s thay i theo phn trm hng nm trong cc ch s ny l con s lm pht thng thng hay c nhc ti. Cc php o ny thng c s dng trong vic chuyn tr lng, do nhng ngi lao ng mong mun c khon chi tr (danh nh) tng t nht l bng hoc cao hn t l tng ca CPI. i khi, cc hp ng lao ng c tnh n cc iu chnh gi c sinh hot, n ng l khon chi tr danh nh s t ng tng ln theo s tng ca CPI, thng thng vi mt t l chm hn so vi lm pht thc t (v cng ch sau khi lm pht xy ra). Ch s gi sn xut (PPI) o mc gi m cc nh sn xut nhn c khng tnh n gi b sung qua i l hoc thu doanh thu. N khc vi CPI l s tr cp gi, li nhun v thu c th sinh ra mt iu l gi tr nhn c bi cc nh sn xut l khng bng vi nhng g ngi tiu dng thanh ton. y cng c mt s chm tr in hnh gia s tng trong PPI v bt k s tng pht sinh no bi n trong CPI. Rt nhiu ngi tin rng iu ny cho php mt d on gn ng v c khuynh hng ca lm pht CPI "ngy mai" da trn lm pht PPI ngy "hm nay", mc d thnh phn ca cc ch s l khc nhau; mt trong nhng s khc bit quan trng phi tnh n l cc dch v. Ch s gi bn bun o s thay i trong gi c cc hng ha bn bun (thng thng l trc khi bn c thu) mt cch c la chn. Ch s ny rt ging vi PPI. Ch s gi hng ha o s thay i trong gi c ca cc hng ha mt cch c la chn. Trong trng hp bn v vng th hng ha duy nht c s dng l vng. Khi nc M s dng bn v lng kim th ch s ny bao gm c vng v bc. Ch s gim pht GDP da trn vic tnh ton ca tng sn phm quc ni : N l t l ca tng gi tr GDP gi thc t (GDP danh nh) vi tng gi tr GDP ca nm gc, t c th xc nh GDP ca nm bo co theo gi so snh hay GDP thc). (Xem thm Thc v danh nh trong kinh t ). N l php o mc gi c c s dng rng ri nht. Cc php kh lm pht cng tnh ton cc thnh phn ca GDP nh chi ph tiu dng c nhn . Ti M, Cc D tr Lin bang chuyn sang s dng kh lm pht tiu dng c nhn v cc php kh lm pht khc tnh ton cc chnh sch kim ch lm pht ca mnh. Ch s gi chi ph tiu dng c nhn (PCEPI). Trong "Bo co chnh sch tin t cho Quc hi" su thng mt ln ("Bo co Humphrey-Hawkins") ngy 17 thng 2 nm 2000, Federal Open Market Committee (FOMC) ni rng y ban ny thay i thc o c bn v lm pht ca mnh t CPI sang "ch s gi c dng chui ca cc chi ph tiu dng c nhn".

Cc loi lm pht phn theo mc

Lm pht thng c phn loi theo tnh cht hoc theo mc ca t l lm pht. Nu phn loi lm pht theo mc ca t l lm pht, cc nh kinh t thng phn bit 4 loi lm pht: thiu pht, lm pht thp, lm pht cao (lm pht phi m) v siu lm pht.

Thiu pht
Thiu pht trong kinh t hc l lm pht t l rt thp. y l mt vn nn trong qun l kinh t v m. Vit Nam, nhiu ngi thng nhm ln thiu pht vi gim pht .

Lm pht thp
Mc lm pht tng ng vi tc tng gi t 0.3 n di 10 phn trm mt nm.

Lm pht cao (Lm pht phi m)

Mc lm pht tng ng vi tc tng gi trong phm vi hai hoc ba ch s mt nm thng c gi l lm pht phi m, nhng vn thp hn siu lm pht. Vit Nam v hu ht cc nc chuyn i t c ch k hoch ha tp trung sang nn kinh t th trng u phi i mt vi lm pht phi m trong nhng nm u thc hin ci cch. Nhn chung lm pht th phi m c duy tr trong thi gian di s gy ra nhng bin dng kinh t nghim trng. Trong bi cnh , ng tin s b mt gi nhanh, cho nn mi ngi ch gi lng tin ti thiu va cho cc giao dch hng ngy. Mi ngi c xu hng tch tr hng ha, mua bt ng sn v chuyn sang s dng vng hoc cc ngoi t mnh lm phng tin thanh ton cho cc giao dch c gi tr ln v tch ly ca ci.

Siu lm pht
Do hu qu ca chnh sch Gi - lng - tin, Vit Nam phi hng chu siu lm pht trong cc nm 1986-1989 Siu lm pht l lm pht "mt kim sot", mt tnh trng gi c tng nhanh chng khi tin t mt gi tr. Khng c nh ngha chnh xc v siu lm pht c chp nhn ph qut. Mt nh ngha c in v siu lm pht do nh kinh t ngi M Phillip Cagan a ra l mc lm pht hng thng t 50% tr ln (ngha l c 31

ngy th gi c li tng gp i). Theo nh ngha ny th cho n nay th gii mi tri qua 15 cuc siu lm pht. Mt trng hp c ghi nhn chi tit v siu lm pht l nc c sau Th chin th nht. Gi mt t bo tng t 0,3 mark vo thng 1 nm 1922 ln n 70.000.000 mark ch trong cha y hai nm sau. Gi c ca cc th khc cng tng tng t. T thng 1 nm 1922 n thng 11 nm 1923, ch s gi tng t 1 ln 10.000.000.000. Cuc siu lm pht c c tc ng tiu cc ti nn kinh t c n mc n thng c coi l mt trong nhng nguyn nhn lm ny sinh ch ngha c quc x v Th chin th hai. C mt s iu kin c bn gy ra siu lm pht. Th nht, cc hin tng ny ch xut hin trong cc h thng s dng tin php nh. Th hai, nhiu cuc siu lm pht c xu hng xut hin trong thi gian sau chin tranh, ni chin hoc cch mng, do s cng thng v ngn sch chnh ph. Vo thp nin 1980, cc c sc bn ngoi v cuc khng hong n ca Th gii th ba ng vai tr quan trng trong vic gy ra siu lm pht mt s nc M La-tinh. Theo Tiu chun K ton Quc t 29, c bn tiu ch xc nh siu lm pht, l: (1) ngi dn khng mun gi ti sn ca mnh dng tin; (2) gi c hng ha trong nc khng cn tnh bng ni t na m bng mt ngoi t n nh; (3) cc khon tn dng s tnh c mc mt gi cho d thi gian tn dng l rt ngn; v (4) li sut, tin cng v gi c c gn vi ch s gi v t l lm pht cng dn trong ba nm ln ti 100 phn trm.

Cc hiu ng tch cc
Nh kinh t ot gii Nobel James Tobin nhn nh rng lm pht (t l tng gi mang gi tr dng) va phi s c li cho nn kinh t. ng dng t "du bi trn" miu t tc ng tch cc ca lm pht. Mc lm pht va phi lm cho chi ph thc t m nh sn xut phi chu mua u vo lao ng gim i. iu ny khuyn khch nh sn xut u t m rng sn xut. Vic lm c to thm. T l tht nghip s gim.
II.

Cc hiu ng tiu cc
i vi lm pht d kin c

Trong trng hp lm pht c th c d kin trc th cc thc th tham gia vo nn kinh t c th ch ng ng ph vi n, tuy vy n vn gy ra nhng tn tht cho x hi:

Chi ph mn giy : lm pht ging nh mt th thu nh vo ngi gi tin v li sut danh ngha bng li sut thc t cng vi t l lm pht nn lm

pht lm cho ngi ta gi t tin hay lm gim cu v tin. Khi h cn phi thng xuyn n ngn hng rt tin hn. Cc nh kinh t dng thut ng "chi ph mn giy" ch nhng tn tht pht sinh do s bt tin cng nh thi gian tiu tn m ngi ta phi hng chu nhiu hn so vi khng c lm pht. Chi ph thc n: lm pht thng s dn n gi c tng ln, cc doanh nghip s mt thm chi ph in n, pht hnh bng gi sn phm. Lm thay i gi tng i mt cch khng mong mun: trong trng hp do lm pht doanh nghip ny tng gi (v ng nhin pht sinh chi ph thc n) cn doanh nghip khc li khng tng gi do khng mun pht sinh chi ph thc n th gi c ca doanh nghip gi nguyn gi s tr nn r tng i so vi doanh nghip tng gi. Do nn kinh t th trng phn b ngun lc da trn gi tng i nn lm pht dn n tnh trng km hiu qu xt trn gc vi m. Lm pht c th lm thay i ngha v np thu ca cc c nhn tri vi mun ca ngi lm lut do mt s lut thu khng tnh n nh hng ca lm pht. V d: trong trng hp thu nhp thc t ca c nhn khng thay i nhng thu nhp danh ngha tng do lm pht th c nhn phi np thu thu nhp trn c phn chnh lch gia thu nhp danh ngha v thu nhp thc t. Lm pht gy ra s nhm ln, bt tin: ng tin c s dng lm thc o trong tnh ton cc giao dch kinh t, khi c lm pht ci thc ny co gin v v vy cc c nhn kh khn hn trong vic ra cc quyt nh ca mnh. i vi lm pht khng d kin c

y l loi lm pht gy ra nhiu tn tht nht v n phn phi li ca ci gia cc c nhn mt cch c on. Cc hp ng, cam kt tn dng thng c lp trn li sut danh ngha khi lm pht cao hn d kin ngi i vay c hng li cn ngi cho vay b thit hi, khi lm pht thp hn d kin ngi cho vay s c li cn ngi i vay chu thit hi. Lm pht khng d kin thng mc cao hoc siu lm pht nn tc ng ca n rt ln. Cc nh kinh t c quan im rt khc nhau v quy m ca cc tc ng tiu cc ca lm pht, thm ch nhiu nh kinh t cho rng tn tht do lm pht gy ra l khng ng k v iu ny c coi l ng khi t l lm pht n nh v mc va phi. Khi lm pht bin ng mnh, tc ng x hi ca n thng qua vic phn phi li ca ci gia cc c nhn mt cch c on r rng l rt ln v do vy chnh ph ca tt c cc nc u tm cch chng li loi lm pht ny.

Nguyn nhn
Lm pht do cu ko

Kinh t hc Keynes cho rng nu tng cu cao hn tng cung mc ton dng lao ng , th s sinh ra lm pht. iu ny c th gii thch qua s AD-AS . ng AD dch sang phi trong khi ng AS gi nguyn s khin cho mc gi v sn lng cng tng. Trong khi , ch ngha tin t gii thch rng do tng cu cao hn tng cung, ngi ta c cu v tin mt cao hn, dn ti cung tin phi tng ln p ng. Do c lm pht.

Lm pht do cu thay i
Gi d lng cu v mt mt hng gim i, trong khi lng cu v mt mt hng khc li tng ln. Nu th trng c ngi cung cp c quyn v gi c c tnh cht cng nhc pha di (ch c th tng m khng th gim), th mt hng m lng cu gim vn khng gim gi. Trong khi mt hng c lng cu tng th li tng gi. Kt qu l mc gi chung tng ln, ngha l lm pht.

Lm pht do chi ph y
Nu tin cng danh ngha tng ln, th chi ph sn xut ca cc x nghip tng. Cc x nghip v mun bo ton mc li nhun ca mnh s tng gi thnh sn phm. Mc gi chung ca ton th nn kinh t cng tng.

Lm pht do c cu
Ngnh kinh doanh c hiu qu tng tin cng danh ngha cho ngi lao ng. Ngnh kinh doanh khng hiu qu, v th, khng th khng tng tin cng cho ngi lao ng trong ngnh mnh. Nhng m bo mc li nhun, ngnh kinh doanh km hiu qu s tng gi thnh sn phm. Lm pht ny sinh v iu .

Lm pht do xut khu

Xut khu tng dn ti tng cu tng cao hn tng cung, hoc sn phm c huy ng cho xut khu khin lng cung sn phm cho th trng trong nc gim khin tng cung thp hn tng cu. Lm pht ny sinh do tng cung v tng cu mt cn bng.

Lm pht do nhp khu

Sn phm khng t sn xut trong nc c m phi nhp khu. Khi gi nhp khu tng (do nh cung cp nc ngoi tng gi nh trong trng OPEC quyt nh tng gi du, hay do ng tin trong nc xung gi) th gi bn sn phm

trong nc cng tng. Lm pht hnh thnh khi mc gi chung b gi nhp khu i ln.

Lm pht tin t
Cung tin tng (chng hn do [ngn hng trung ng] mua ngoi t vo gi cho ng tin ngoi t khi mt gi so vi trong nc; hay chng hn do ngn hng trung ng mua [cng tri] theo yu cu ca nh nc) khin cho lng tin trong lu thng tng ln l nguyn nhn gy ra lm pht.

Lm pht loi ny nguyn nhn l do lng tin trong nn kinh t qu nhiu, vt qu mc hp th ca n, ngha l vt qu kh nng cung ng gi tr ca nn kinh t. C th do ngn hng trung ng lu thng lng tin qu ln trong nn kinh t bng cc nghip v th trng m hay chnh sch tin t li lng. Khi lng tin lu thng qu ln, v d trong tay bn c nhiu hn 100 triu..., th s tiu dng theo m tng rt ln theo x hi. P lc cung hn ch dn ti tng gi trn th trng, v do sc p lm pht tng ln.

Lm pht ra lm pht
Khi nhn thy c lm pht, c nhn vi d tnh duy l l tm l d tr, gi tng ln ngi dn t phn on, t suy ngh l ng tin khng n nh th gi c s tng cao to nn tm l d tr y mnh tiu dng hin ti tng cu tr nn cao hn tng cung hng ha s cng tr nn khan him kch thch gi ln => gy ra lm pht.

Kim ch lm pht
Kim ch lm pht cn gi l gim lm pht. C mt lot cc phng thc kim ch lm pht. Cc ngn hng trung ng nh Cc d tr lin bang M c th tc ng n lm pht mt mc ng k thng qua vic thit lp cc li sut v thng qua cc hot ng khc (v d: s dng cc chnh sch tin t). Cc li sut cao (v s tng chm ca cung ng tin t) l cch thc truyn thng cc ngn hng trung ng kim ch lm pht, s dng tht nghip v suy gim sn xut hn ch tng gi. Tuy nhin, cc ngn hng trung ng xem xt cc phng thc kim sot lm pht rt khc nhau. V d, mt s ngn hng theo di ch tiu lm pht mt cch cn xng trong khi cc ngn hng khc ch kim sot lm pht khi n mc cao. Nhng ngi theo ch ngha tin t nhn mnh vic tng li sut bng cch gim cung tin thng qua cc chnh sch tin t kim ch lm pht. Nhng ngi

theo hc thuyt Keynes nhn mnh vic gim cu ni chung, thng thng l thng qua cc chnh sch ti chnh gim nhu cu. H cng lu n vai tr ca chnh sch tin t, c th l i vi lm pht ca cc hng ha c bn t cc cng trnh nghin cu ca Robert Solow. Cc nh kinh t hc trng cung ch trng kim ch lm pht bng cch n nh t gi hi oi gia tin t v mt s n v tin t tham chiu n nh nh vng, hay bng cch gim thu sut gii hn trong ch t gi th ni khuyn khch tch ly vn. Tt c cc chnh sch ny c thc hin trong thc t thng qua cc tin trnh. Mt phng php khc th l ch n gin thit lp lng v kim sot gi c (xem thm "Cc chnh sch thu nhp"). V d, n c th ti M trong nhng nm u thp nin 1970 (di thi tng thng Nixon). Mt trong nhng vn chnh vi vic kim sot ny l n c s dng vo thi gian m cc bin php kch "cu" c p dng, v th cc gii hn pha cung (s kim sot, sn xut tim nng) mu thun vi s tng trng ca "cu". Ni chung, phn ln cc nh kinh t coi vic kim sot gi l phn tc dng khi n c xu hng lm lch lc cc hot ng ca nn kinh t v n lm gia tng thiu thn, gim cht lng sn phm v.v. Tuy nhin, ci gi phi tr ny c th l "ng gi" nu n ngn chn c s nh n sn xut nghim trng, l iu c th c t gi hn, hay trong trng hp kim sot lm pht trong thi gian chin tranh. Trn thc t, vic kim sot c th b sung cho nh n sn xut nh l mt cch kim ch lm pht: Vic kim sot lm cho nh n sn xut c hiu qu hn nh l mt cch chng lm pht (lm gim s cn thit phi tng tht nghip), trong khi s nh n sn xut ngn cn cc loi hnh lch lc m vic kim sot gy ra khi "cu" l cao.

III. Lm pht Vit Nam :

Nguyn nhn gy lm pht Vit Nam
Nguyn nhn th nht l do "u t nhiu hn tit kim". Nghin cu ca cc c quan ni trn cho thy, trong thi gian di, tng trng tn dng ca Vit Nam trung bnh khong 30%/nm, tng phng tin thanh ton cng tng mnh. Mt nguyn nhn khc l hiu qu u t cha cao, mt phn do qun l vn u t km hiu qu. Ngi pht ngn ca Chnh ph cng khng nh tin t l nguyn nhn chnh dn ti lm pht, bn cnh vic nn kinh t qu m: kim ngch nhp khu c lc chim ti 80% GDP, gy ra nhp siu l mt cn nguyn dn ti lm pht Ngoi yu t tin t, trong ngn hn, lm pht cng c th do cu ko hay chi ph y. Mt v d n gin nht ca cu ko l nhng gi kch thch kinh t ca

chnh ph. Vi mt k hoch chi tiu ln c a ra s lm cho tng cu ca nn kinh t gia tng dn n mc gi gia tng trong ngn hn. Gi c trn th trng th gii tng cao v cc iu kin quc t bt li khc r rng c tc ng n gi c v lm pht nc ta Cn i vi lm pht 4 thng u nm nay ( 2011 ), th ngoi nhng nguyn nhn ni trn, th iu chnh tng gi xng du, in, t gi, cc mt hng khc .v.v l nguyn nhn trc tip lm cho lm pht trong my thng gn y cao hn so vi cng k ca cc nm trc Nguyn nhn su xa, bao trm v c bn nht ca thc trng lm pht hin nay bt ngun t m hnh tng trng v cch thc m chng ta s dng t c mc ch tng trng. Tng trng ca chng ta cho n nay ch yu vn da vo m rng u t, nhng u t nhn chung li km hiu qu, nht l u t nh nc

Do hu qu ca chnh sch Gi - lng - tin, Vit Nam phi hng chu siu lm pht trong cc nm 1986-1989

Gc ca lm pht ti Vit Nam l chnh sch ti kha

Quan im ca ti lu nay, lm pht c nhiu nguyn nhn nhng gc ca lm pht Vit Nam vn l chnh sch ti kha, do mnh m rng chi tiu nh th, m rng u t nh vy v u t km hiu qu, Ph vin trng Vin Nghin cu v Qun l kinh t Trung ng Nguyn nh Cung

Vic ch s gi tiu dng (CPI) thng 4/2011 c cng b vi mc tng 3,32%, cao nht trong gn 3 nm qua, to nn nhng nghi vn v hiu lc chnh sch kim sot lm pht ang thc thi hin nay. TS. Nguyn nh Cung c nhng l gii kh mi m. ng cho rng: Doanh nghip nh nc gn nh hot ng u t u da vo tn dng m chnh sch tin t ca ta tht ra khng hon ton c lp nh cc nc, vn l phc v cho tng trng, phc v ti kha nhiu. Cho nn, nu tht c ti kha th mi tht c tn dng. Quan im ca ti lu ny l thm ht ngn sch, u t ca doanh nghip nh nc mi l ci gc, ci quan trng nht, nu nh cha tht cht c ci th cung cu tn dng cng thng do nhu cu vn vn ln, nhiu khi tn dng vn m, tin vn tung ra v li sut vn tng, ng nhin l lm pht cao. Nu tht cht ti kha th cung tn dng mi c th gim xung. Nhng my nm va ri, ti kha m rng v tin t cng m rng. M ti sao m rng? L bi v m hnh tng trng ca ta qu nhn mnh vo s lng u t, coi nh l mt ng lc ca tng trng. Tin t m rng, tng phng tin thanh ton M2 hin khong 130% GDP. Tin nhiu hn hng th gy nn lm pht. Chnh sch tin t khng c c lp Ni n ti kha v tin t, theo ti tin t tc ng n ton b nn kinh t, ti kha v cn bn ch tc ng n khu vc nh nc. Ni n khu vc nh nc l ch o, l rt quan trng th trong mi trng hp anh phi i u, c bit l trong chng lm pht, phi ct gim chi tiu. V ti cho rng ci cn bn ca lm pht Vit Nam vn l ti kha, gi s ct c ti kha nhiu th cung tin c th m rng thm chuyn tn dng sang khu vc khc. Cn nu cha ct c khu vc nh nc th bng cch ny hay cch khc, tn dng n vn tm v vi khu vc nh nc. Nu nh vy, ch tiu tn dng vn tng 5% trong qu 1/2011, song hnh cng u t t ngn sch vn cao cng cng c thm quan im ca ng v chnh sch tin t cha c lp?

Lu nay, chnh sch tin t khng c c lp ri. Chnh sch tin t ca mnh vn l phc v cho tng trng, cho mc tiu ca Chnh ph ch khng hon ton l chnh sch tin t c lp nh nc khc. Chnh sch tin t c lp phi l chnh sch c mt mc tiu duy nht l n nh gi tr ng tin. Chng lm pht ch l thi im lm pht th n u tin, cn di hn th l mc tiu duy nht nh ti ni. Ta th hi nhiu mc tiu.

By gii php chng lm pht ca Chnh ph

t c nhng nhim v v mc tiu nu trn, Chnh ph thng nht ch o thc hin quyt lit v ng b cc gii php ch yu sau y: Mt l, thc hin chnh sch tin t tht cht. Cho d do nhiu nguyn nhn, nhng lm pht lun c nguyn nhn tin t. Mc cung tin trong lu thng v d n tn dng tng lin tc t nm 2004 qua cc nm v tng cao trong nm 2007 l nguyn nhn quan trng gy lm pht. Nhn thc c tnh hnh , Chnh ph ch trng kim sot cht ch tng phng tin thanh ton v tng d n tn dng ngay t u nm. Ngn hng Nh nc, thng qua vic ch ng, linh hot s dng hp l cc cng c chnh sch tin t theo nguyn tc th trng thc hin bng c yu cu ny. iu cn nhn mnh l trong khi kin quyt tht cht tin t, cn bo m tnh thanh khon ca nn kinh t v hot ng ca cc ngn hng, t chc tn dng, to iu kin cho sn xut hng ho v xut khu pht trin. Hai l, ct gim u t cng v chi ph thng xuyn ca cc c quan s dng ngn sch, kim sot cht ch u t ca cc doanh nghip nh nc, c gng gim t l thm ht ngn sch. u t t ngun ngn sch nh nc v u t ca doanh nghip nh nc hin chim khong 45% tng u t x hi. Ct gim ngun u t ny s lm gim p lc v cu, gim nhp siu, gp phn nng cao hiu qu ca nn kinh t. Chnh ph s quy nh c th t l vn u t v chi ph hnh chnh phi ct gim v yu cu cc b, a phng xc nh cc cng trnh km hiu qu, cc cng trnh cha thc s cn thit c s iu chnh thch hp. iu ny s c thc hin mt cch kin quyt ngay trong vic phn b li v cn i ngun vn. Cng trn tinh thn , Chnh ph yu cu cc B trng, Ch tch UBND cc tnh, thnh ph vi t cch l i din ch s hu nh nc, r sot cht ch cc hng mc u t ca doanh nghip nh nc, kin quyt ct b cc cng trnh u t km hiu qu. ng thi, to iu kin v tp trung vn cho nhng cng trnh sp hon thnh, nhng cng trnh u t sn xut hng ho thuc mi thnh phn kinh t y nhanh tin , sm a vo sn xut.

Ba l, tp trung sc pht trin sn xut cng nghip, nng nghip, khc phc nhanh hu qu ca thi tit v dch bnh tng sn lng lng thc, thc phm. Hin nay, tim nng tng trng ca nc ta cn rt ln, nht l khi Vit Nam l thnh vin y ca T chc Thng mi th gii, u t nc ngoi v u t t nhn tng mnh, th trng xut khu c m rng, v vy, pht trin sn xut l gii php gc, to hiu qu nhiu mt, va tng ngun cung cho th trng trong nc v xut khu, gp phn kim ch lm pht, gim nhp siu, va thc y tng trng kinh t, li khng gy phn ng ph. thc hin yu cu ny, Chnh ph giao nhim v cho cc b trng, ch tch UBND cc tnh v thnh ph ch o quyt lit, kp thi tho g cc kh khn, vng mc v vn, v th trng, v th tc hnh chnh, thc y sn xut pht trin. Bn l, bo m cn i cung cu v hng ho, y mnh xut khu, gim nhp siu. Cn i cung cu v hng ho, nht l cc mt hng thit yu cho sn xut v i sng nhn dn l tin quyt nh khng gy ra t bin v gi, ngn chn u c. Th tng Chnh ph, cc b trng v s tip tc lm vic vi cc hip hi ngnh hng, cc doanh nghip kinh doanh cc mt hng thit yu, nh: lng thc, thc phm, thuc cha bnh, xng du, st thp, vt liu xy dng, phn bn... giao nhim v cho cc n v ny phi bo m ngun hng, ng thi c trch nhim cng Chnh ph kim gi gi c. Trong khi kin tr ch trng thc hin c ch gi th trng, xo b bao cp qua gi, nhng trong tnh hnh hin nay, mc du gi th gii tng cao, Chnh ph quyt nh: t nay cho n ht thng 6, cha tng gi in, gi than, gi xng du; gi n nh gi xi mng, phn bn, nc sch, thuc bnh, v my bay, tu ho; giao B Ti chnh r sot ct, gim cc loi ph thu t nng dn... bo m ngun cung trn th trng ni a, gi vng an ninh lng thc v kim ch s tng gi qu mc ca nhm hng ny, Chnh ph quy nh lng xut khu go nm nay mc 4 triu tn v t nay n ht qu 3 khng qu 3,2 triu tn. Chnh ph cng giao B Ti chnh xut phng n nng thu xut khu than, du th v nghin cu kh nng p dng thu xut khu go. Trong iu kin ng la M gim gi so vi ng tin cc nc l th trng xut khu ln ca nc ta, vic neo gi qu lu t gi hi oi gia ng tin Vit Nam v ng la M khng phn nh ng quan h thc trn th trng ngoi t. V vy, Chnh ph ch trng p dng t gi linh hot vi bin thch hp, phn nh quan h cung cu trn th trng, gip cho vic kim ch lm pht nhng khng nh

hng ln n xut khu, bo m vic mua bn, chuyn i ngoi t din ra thun li. Cn cn thng mi l mt ch tiu v m rt quan trng. Nhp siu tng trong nm 2007 v tng cao hn trong qu 1 nm nay, e do n cn i v m, i hi phi p dng cc bin php kin quyt hn ch tnh trng ny trn c s y mnh xut khu, kim sot nhp khu. lm vic ny, Chnh ph ang ch o quyt lit thc hin nhiu gii php: Ngn hng Nh nc bo m vn v mua ht ngoi t cho cc doanh nghip lm hng xut khu, x l ngay cc ch tc v tn dng xut khu cho tng trng hp c th; tng cng h tr cng tc xc tin thng mi i vi hng xut khu; ci cch mnh th tc hnh chnh lin quan n hot ng xut khu gim chi ph cho doanh nghip, gp phn nng cao kh nng cnh tranh ca hng xut khu Vit Nam i i vi vic p dng cc hng ro k thut v cc bin php khc ph hp vi cc cam kt quc t ca nc ta gim nhp siu, k c vic tng thu nhp khu nhng mt hng khng thit yu. Nm l, trit tit kim trong sn xut v tiu dng. Hin nay, tnh trng lng ph trong sn xut v tiu dng din ra kh ph bin cc c quan, n v. Tim nng tit kim trong sn xut v tiu dng l rt ln. V vy, Chnh ph yu cu cc c quan nh nc ct gim 10% chi tiu hnh chnh, cc doanh nghip phi r sot tt c cc khon chi nhm h gi thnh v ph lu thng. Chnh ph ku gi mi ngi, mi nh trit tit kim tiu dng, nht l nhin liu, nng lng. y l gii php va c tc dng gim sc p v cu, gim nhp siu, va gp phn nng cao hiu qu ca c nn sn xut x hi. Su l, tng cng cng tc qun l th trng, kim sot vic chp hnh php lut nh nc v gi. Kin quyt khng xy ra tnh trng lm dng cc bin ng trn th trng u c, nng gi, nht l cc mt hng thit yu cho sn xut v tiu dng, nh: xng du, st thp, xi mng, thuc cha bnh, lng thc, thc phm; ngn chn tnh trng bun lu qua bin gii, c bit l bun lu xng du, khong sn. Cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t phi thng xuyn kim tra gi bn ti cc mng li bn l v cc i l bn l ca doanh nghip mnh. Chnh ph ch o cc tng cng ty nh nc phi gng mu i u trong vic thc hin yu cu ny v chu trch nhim trc Chnh ph v hot ng ca h thng bn l v i l bn l ca doanh nghip. Chnh ph cng yu cu cc hip hi ngnh hng tham gia tch cc, ng h cc ch trng v gii php bnh n th trng, gi c. By l, m rng vic thc hin cc chnh sch v an sinh x hi. Trc tnh hnh

gi c tng cao, nh hng n i sng ca nhn dn, nht l vng ngho, h ngho, vng b thin tai, ngi lao ng c thu nhp thp, Chnh ph ch trng m rng cc chnh sch v an sinh x hi. Chnh ph quyt nh tng 20% mc lng ti thiu cho nhng ngi lao ng thuc khi c quan nh nc, lc lng v trang, t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi t ngy 1 thng 1 nm 2008. Chnh ph cng quy nh iu chnh mc lng ti thiu theo hng tng ln i vi lao ng Vit Nam lm vic cho doanh nghip c vn u t nc ngoi, c quan, t chc nc ngoi, t chc quc t v c nhn ngi nc ngoi ti Vit Nam, lao ng lm vic cng ty, doanh nghip, hp tc x, t hp tc, trang tri, h gia nh, c nhn v cc t chc khc ca Vit Nam c thu mn lao ng. Ring vi ngi lao ng qua hc ngh (k c lao ng do doanh nghip t dy ngh), mc lng ti thiu quy nh cao hn t nht 7% so vi mc lng ti thiu vng. Ngoi ra, khong 1,8 triu ngi v hu v ngi hng tr cp bo him x hi c tng lng 20%, hn 1,5 triu ngi c cng c iu chnh tr cp ln 20% so vi mc chun hin hnh. Mi y, Th tng Chnh ph ban hnh quyt nh s 289/Q-TTg v mt s chnh sch h tr ng bo dn tc thiu s, h thuc din chnh sch, h ngho, h cn ngho v ng dn. Theo , thc hin cp bng tin tng ng 5 lt du ho/nm (du thp sng) cho cc h l ng bo dn tc thiu s, h thuc din chnh sch v h ngho nhng ni cha c in li; iu chnh mc h tr mua bo him y t cho ngi ngho t 80.000 ng/ngi/nm ln 130.000 ng/ngi/nm; h tr 50% mnh gi th bo him y t i vi thnh vin thuc h cn ngho tham gia bo him y t t nguyn; h tr ng dn mua mi, ng mi tu nh bt hi sn, tu cung ng dch v cho hot ng khai thc hi sn; h tr ng dn thay my tu sang loi my mi tiu hao t nhin liu hn; h tr v kinh ph bo him thn tu cho tu nh bt hi sn, tu dch v phc v hot ng khai thc hi sn v bo him tai nn cho thuyn vin lm vic theo hp ng lao ng trn cc tu c, tu dch v; h tr v du cho ng dn l ch s hu tu nh bt hi sn hoc tu cung ng dch v cho hot ng khai thc hi sn. Chnh ph quyt nh gi n nh mc thu hc ph, vin ph v tip tc cho sinh vin, hc sinh i hc, cao ng, hc ngh c hon cnh kh khn c vay u i hc tp. Tip tc xut go d tr quc gia cp khng thu tin cho h ng bo b thin tai, thiu i (5). ng thi, tip tc y mnh vic thc hin cc chng trnh mc tiu quc gia, cc gii php h tr khc i vi cc vng kh khn, vng b thin tai. iu quan trng cn ch l phi xy dng c ch v kim tra vic thc thi, bo m ngun h tr ca Nh nc n ng i tng, khng b tht thot,

tham nhng.

CHNG 2 : THT NGHIP VIT NAM

I. NHNG VN C BN V THT NGHIP.

1. Mt vi khi nim v tht nghip. Lao ng: l hot ng quan trng nht ca con ngi, to ra ca ci vt cht v cc gi tr tinh thn ca x hi. Vic lm: mi hot ng lao ng to ra ngun thu nhp, khng b php lut cm. Lc lng lao ng (hay dn s hot ng kinh t): bao gm nhng ngi ang lm vic v nhng ngi tht nghip. Tht nghip: l nhng ngi trong tui lao ng, c kh nng lao ng, khng c vic lm v ang tm kim vic lm 2. Cc loi tht nghip: Tht nghip tm thi: L loi tht nghip xy ra khi c mt s ngi lao ng ang trong thi gian tm kim mt ni lm ph hp hn hoc nhng ngi mi bc vo th trng lao ng ang ch vic Tht nghip c cu: L loi tht nghip xy ra khi c mt cn i v mt c cu gia cung v cu lao ng Tht nghip chu k: l loi tht nghip c to ra trong tnh trng nn kinh t suy thoi

3.

T l tht nghip: T l tht nghip l mt ch tiu phn nh khi qut tnh trng tht nghip ca

mt quc gia. Cng v th cn c nhng quan nim khc nhau v ni dung v phng php tnh ton n c kh nng biu hin ng v y c im nhiu v ca tnh trng tht nghip thc t, c bit l cc nc ang pht trin. Bc vo nm 1991. Vit Nam c dn s l 66 triu ngi, trong c 34 triu ngi ang tui lao ng. Nm 2001 dn s l 80 triu ngi v s ngi tui lao ng l 45 - 46 triu ngi. Ngun nhn lc di do thc lao ng cn c, nng ng, sng to nm bt nhanh nhng tri thc v cng ngh mi. Hn 16 triu ngi t nht tt nghip cc trng ph thng trung hc hay trung hc dy ngh l ngun nhn lc quan trng nht cho s pht trin Vit Nam v tham gia vo phn cng lao ng quc t. Dn s ng to nn th trng ni a rng ln, mt yu t ht s quan trng i vi vic pht trin kinh t x hi. Tuy nhin, do tnh trng km pht trin v c nhiu ch i vi ngun lc khc, vic dn s pht trin nhanh chng li l mt gnh nng gy kh khn cho vic ci thin c hi tm hiu vic lm v iu kin sng. Vit nam c khong 1,7 triu ngi tht nghip trong c rt nhiu c dn cc thnh ph v ch yu l tui thanh nin. Hn na, cn c tnh trnh thiu vic lm nghim trng v ph bin nng thn vo thi k nhn ri v khu vc kinh t nh nc trong qu trnh ci t h thng kinh t x hi, c tnh trong thp k ti mi nm s c hn 1 triu ngi bc vo tui lao ng v t l tng ca lc lng lao ng s cao hn so vi t l tng dn s. Mt vi nm tr li y, lc lng lao ng tng 3,43 - 3,5% mi nm so vi mc tng dn s l 2,2 - 2,4%.

Bng s ngi TN theo tui (n v: ngi)

Tui S lng T l s vi T l so vi d ngi S lng tng s N% cng tui% T l so vi T l so vi s tng s TN% ngi tui%

TS 16-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-ht

1350035 100,0 652261 376951 167640 114655 27432 11093 48,3 27,9 12,4 8,5 2,0 0,8

4,17 12,43 6,74 3,06 1,47 0,66 0,35

661664 283460 198037 94386 64595 15467 5719

100,0 12,8 29,9 14,3 9,8 2,3 0,9

9,1 25,5 16,4 7,5 3,3 1,5 0,8

4.

Tc ng tht nghip v vic lm. S ngi tng thm trong lc lng lao ng hng nm v s ngi c gii

quyt vic lm hng nm. Trong nhng nm gn y, nh ng li i mi ca ng m nhiu lao ng v ang c thu ht vo cc ngnh ngh, cc lnh vc, mi a bn, trong nhiu thnh phn kinh t trn phm vi quc gia v tng bc ho nhp vo cng ng quc t. Tuy nhin, do im xut pht thp nn Vit Nam vn l nc ngho, cn thiu vic lm hoc vic lm khng n nh vic chm lo gii quyt vic lm tr thnh nhim v c bn v cp bch i hi cc ngnh cc cp, mi gia nh v ton x hi phi quan tm. T c cu dn s, ta thy s ngi di 15 tui chim 40% trong khi t l gia tng t nhin cao (2,2%) v vy, ny sinh mt vn l mt lao ng bnh qun phi nui dng nhiu ngi. Nu lao ng khng c vic hoc s ngy cng trong nm thp, s gi lm vic trong 1 ngy, nng sut lao ng 1gi lm vic km th mi gia nh v ton x hi s rt kh khn.

Hin nay, ngun lao ng hng nm tng 3,2 - 3,5%, nm 2001 l 2,7%/nm. Bi cnh kinh t x hi sinh ra nhiu mu thun gia kh nng to vic lm cn hn ch trong khi nhu cu gii quyt vic lm ngy cng tng, tt yu dn n tnh hnh mt b phn lao ng cha c vic lm nht l i vi thanh nin thnh th, khu cng nghip, khu tp trung, vng ven bin. Tng iu tra dn s ngy 01/04/1989 cho thy hin c khong 1,7 triu ngi khng c vic lm. Ngi lao ng nc ta c c im: - 80% sng nng thn - 70% ang lm trong lnh vc nh nc - 14% sng lao ng lm vic trong khu vc nh nc - 10% trong lao ng tiu th cng nghip - 90% lao ng th cng. Nng xut lao ng v hiu qu lm vic rt thp dn n tnh trng thiu vic lm rt ph bin v nghim trng. nng thn 1/3 qu thi gian lao ng cha c s dng tt bng 5 triu ngi lao ng. Trong khu vc nh nc, s lao ng khng c nhu cu s dng ln ti 25 - 30% c ni ln ti 40 - 50%. y l iu lm cho i sng kinh t x hi kh khn ca t nc ta nhng nm 1986 - 1991. Vi tc pht trin dn s v lao ng nh hin nay hng nm chng ta phi to ra hn 1 triu ch lm vic mi cho s ngi bc vo tui lao ng, 1,7 triu ngi cha c vic lm, hng chc cn b, b i phc vin, xut ng, hc sinh... Theo thng k 1996 dn s nc ta khong 74 triu ngi, s ngi trong tui lao ng l 38 triu chim 53% dn s, tc tng dn s l 2,2%, mi nm c khong 0,9-1 triu ngi c tip nhn v gii quyt vic lm. Trong ton b nn kinh t, t l lao ng qua o to hin nay cn rt thp, khong 4 triu ngi, ch chim 10,5% lc lng lao ng. iu ny cho thy lc lng lao ng hin nay cha c th p ng nhu cu pht trin kinh t x hi trong

giai on ny. Trong s lao ng qua o to c cu trnh v ngnh ngh cn nhiu bt cp trc yu cu ca qu trnh cng nghip ho hin i ho... S ngi c trnh trn i hc ch chim khong 1,2% trong tng s ngi c trnh i hc. V c cu ngnh ngh, lao ng qua o to c tp trung ch yu cc c quan nghin cu, cc n v hnh chnh s nghip v ngnh gio dc, lnh vc sn xut vt cht c t l lao ng qua o to cn thp, c bit trong nng nghip, ngnh sn sut ln nht cng ch 9,15% lao ng c o to. C vng nh Ty Nguyn ch c 3,51% nhiu lnh vc rt thiu nhng cn b gii, cn b qun l, cn b am him cng ngh cao...iu n n mt thc trng hin nay l: Trong khi c hng triu ngi khng tm c vic lm, th mt s ngnh ngh v rt nhiu c s sn xut, kinh doanh thiu lao ng k thut, lao ng c ngh nghip v trnh ph hp vi yu cu ca cng ngh sn xut.

II. THC TRNG, NGUYN NHN, GII PHP. Thc trng tht nhip Vit Nam
Vit nam l mt trong nhng nc kinh t ang pht trin, quy m dn s v mt dn c tng i ln so vi cc nc trn th gii v tc pht trin nhanh, trong lc vic m rng v pht trin kinh t, gii quyt vic lm gp nhiu hn ch, nh thiu vn sn xut, lao ng phn b cha hp l, ti nguyn khc cha c khai thc hp l...Cng lm cho chnh lch gia cung v cu v lao ng rt ln, gy ra sc p v vn gii quyt vic lm trong ton quc. Tnh bnh qun t 1976 - 1980 mi nm tng 75 - 80 vn lao ng t 1981 1985 mi nm 60-90 vn lao ng v t nm 1986 - 1991 mi nm l 1,06 triu lao ng. T nm 1996 n nm 2001 tng 1,2 triu lao ng. Bng di y cho ta thy mi quan h gia s gia tng dn s v ngun lao ng. Do iu kin kinh t x hi

iu kin t nhin ti nguyn v trnh pht trin kinh t khc nhau gia cc vng t nc, ngun lao ng cc vng c mc tng v t l khc nhau. Bng Mi quan h dn s v ngun lao ng : (n v tnh : triu ngi )
Nm Dn s
S ngi trong % trong dn s tui lao ng Tc tng ngun lao ng

1978 1980 1985 1991 1996 2001

49 54 60 67 71 81

21,1 25,5 30 35,4 40,1 45,1

45 47 50 52,8 54,2 55,6

3,5 3,8 3,2 2,9 2,3 2,2

Quan h cung - cu trn th trng lao ng ngy cng cng thng, tht nghip v nhu cu vic lm ang tr thnh sc p nng n cho nn kinh t. S ngi tht nghip l s chnh lch gia ton b lc lng lao ng v s ngi c vic lm. T l tht nghip c tnh bng t s gia ngi tht nghip vi lc lng lao ng. Tht nghip Vit Nam mang nhng nt c trng ring. Khi nn kinh t chuyn sang nn kinh t th trng, khi im t nm 1986 n nay, t l ngi tht nghip tng ln. Theo s liu bng tng iu tra dn s nm 1989 th ngi lao ng la tui 16- 19 chim 48,3%, la tui t 16-24 tui chim 71,2%. Nm 1995, s ngi tht nghip ton phn trong tui c nc ln ti con s 2,6 triu v nm 1996 l 2,5 triu ngi. T l ngi tht nghip hu hnh cc th chim t 9 - 12% ngun nhn lc trong 85% la tui thanh nin v i b phn cha c ngh. y l nhng t l vt qu gii hn m bo an ton x hi. T 1991 n nay, nc ta t mc tng trng kinh t kh, tng sn phm quc ni (GDP) thi k 1992 - 1996 tng bnh qun 7,9%/nm, lm pht c ngn

chn li, duy tr mc 1 con s, nm 1997 lm pht l 4,5%/nm v nm 1998 l 3,6%/nm. Sc mua ca ng tin c tng ln, gi c n nh. T nm 1998 l nm tnh trng tht nghip cc thnh ph tng mnh hn so vi cc vng lnh th.

Bng: T l tht nghip ca dn s trong tui lao ng, hot ng kinh t thnh ph v cc khu vc lnh th. ( n v: % )
Nm T l TN C nc H Ni Hi Phng Nng TPHCM Min ni trung du Bc B ng bng Sng Hng Bc Trung B Duyn hi min Trung Ty Nguyn ng Nam B 6.08 7,62 7,87 5,81 6,39 6,85 7,46 6,60 4,97 2,79 6,35 5,88 7,71 8,11 5,53 5,68 6,42 7,57 6,96 5,57 4,24 5,43 6,01 8,56 8,09 5,42 6,13 6,34 7,56 6,69 5,42 4,99 5,81 1995 1997 1998

S ngi tht nghip cc th chim t l cao hn tht nghip nng thn - Nm 1989 t l tht nghip thnh ph l 13,2% v nng thn l 4% th ti nm 1996 c s thay i: thnh ph con s ny l 8% v nng thn l 4,8%. Trong my nm qua, t l tht nghip cao la tui thanh nin (t 15 n 30 tui), chim 85% tng s ngi tht nghip v tng dn.

Lao ng tht nghip cao nhm ngi c trnh vn ho thp, trong nhm ngi cha tt nghip ph thng c s. Lao ng tht nghip chim 6,12%; s tt nghip ph thng c s tht nghip chim 4,93%; tt nghip ph thng trung hc chim 11,27%; tt nghip trung hc chuyn nghip chim 2,53% v tt nghip cao ng, i hc chim 2,25%. Nh vy, trnh vn ho ca ngi lao ng cng cao th kh nng tm kim vic lm cng cao. L nc nng nghip ang pht trin, nc ta gn 80% lc lng lao ng tp trung nng nghip. Tht nghip mang tnh thi v, bn tht nghip l ph bin. Thiu vic lm nng thn do ngun lao ng ngy mt tng nhanh trong lc din tch canh tc ch c hn lm cho t l din tch theo u ngi cng gim. Nng sut lao ng hin cn thp. Tnh trnh thiu vic lm y cn ph bin. Qu thi gian lm vic trong nm mi s dng c hn 2/3 nm 1998, t l thi gian l c s dng khu vc nng thn ni chung c nng cao hn s vi nm 1997. Tnh chung c nc, t l ny tng t 72,1% n 72,9%. Nm 1998, s ngi hot ng kinh t thng xuyn thiu vic lm nng thn gim t 27,65% ca nm 1997 xung cn 25,47% (26,24%). Theo tnh ton ca b lao ng - Thng binh x hi, thi gian thiu vic lm ca lao ng nng thn c nc trong mt nm, nu quy ra lao ng ln ti 6- 7 triu ngi khng c vic lm. y l s lng ph v ngun lc rt ln nh hng ti nhiu mt ca i sng kinh t - x hi. Mt khc nng sut lao ng cc ngnh ngh nc ta thp, s vic lm c hiu qu thp l ch yu, tnh bnh qun nm 1993, mt lao ng cng nghip lm ra 6.943.760 ng GDP v mt lao ng nng nghip lm ra 1.571.300 ng GDP. Nng sut lao ng nc ta qu thp cn th hin t trng ca lao ng trong nng nghip cn qu cao.

n nm 1998, c cu lao ng trong nn kinh t thay i, s ngi lao ng ang lm vic trong nng, lm, ng nghip chim 71%, trong ngnh cng nghip v xy dng chim 14% v lm vic trong cc ngnh dch v chim 15% so vi tng s lao ng. Qua phn tch trn y cho ta thy trn th trng lao ng nc ta c s mt cn i ln gia cung v cu. Tuy nhin, c ch th trng t n cng c nhng iu chnh quan h cung cu. S iu chnh ny c th hin thng qua s vn ng ca cc dng lao ng (s vn ng ca th trng lao ng).

Nguyn nhn tht nghip Vit nam.

S hn ch kh nng gii quyt vic lm cho ngi lao ng nc ta nhng nguyn nhn c bn sau y: Nguyn nhn bao trm l trong h thng cu trc kinh t x hi c, chng ta c nhng sai lm, khuyt im trong qu trnh xy dng ch ngha x hi, nh i hi VI ch r: duy tr qu lu nn kinh t ch c hai thnh phn, khng coi trng c cu kinh t nhiu thnh phn, kinh t m ca dn n sai lm trong b tr kinh t, cha quan tm ng mc n chin lc xy dng kinh t x hi, hng vo pht trin nhng ngnh cng nghip vi quy m nh thu ht c nhiu lao ng dn n hn ch kh nng khai thc cc tim nng hin c pht trin vic lm v to nhiu iu kin ngi lao ng t to vic lm cho mnh v do ngi khc. Chc nng ca Nh nc trong vic t chc lao ng gii quyt vic lm cho x hi cha c pht huy y . Hai nguyn nhn na cng khng km phn quan trng gy ra hin tng tht nghip l: * Khong thi gian tht nghip: Gi s rng thng xuyn c mt lng ngi tht nghip nht nh b xung vo i ng tm kim vic lm v nu mi ngi phi ch i qu nhiu thi gian mi tm c vic lm th trong mt thi gian no s

lng ngi tht nghip tng ln, t l tht nghip s b nng cao. Thi gian ch i trn c gi l khong thi gian tht nghip v n ph thuc vo: - Cch thc t chc th trng lao ng - Cu to nhn khu ca nhng ngi tht nghip (tui i, tui ngh, ngnh ngh) - C cu cc loi vic lm v kh nng sn c vic lm. Mi chnh sch ci thin cc yu t trn s dn n rt ngn khong thi gian tht nghip. * Do cnh tranh mnh m ca c ch th trng, vic m rng sn xut to nhiu vic lm tt, thu nhp kh v n nh lun gn lin vi nng sut ngy cng cao. mi mc tin cng s thu ht nhiu lao ng s tng ln v khong thi gian tht nghip cng s gim xung. Phn tch mt cch su sc cc nguyn nhn su xa dn n tnh trnh tht nghip bao gm c nhng chuyn bin tch cc sau i Hi ng ton quc ln th VI l iu ht sc cn thit cho vic ra nhng ch o thc hin gii quyt vic lm y c hiu qu. Th nht: ngay t u, trong c nc, mt thi k kh di sau chng ta cha thy c (ng hn l khng mun thy) vai tr ngha ca cc thnh phn kinh t i vi pht trin lc lng sn xut, m mang vic lm cho nhn dn, nn hn ch ht mc gn nh xo b cc thnh phn kinh t c, pht trin qu nhanh v c phn t thnh phn quc doanh v tp th. n nm 1975, sau khi gii phng nim nam thng nht t nc vi hai bi hc kinh nghim min Bc, chng ta mong mun trong tng lai pht trin mnh m nn kinh t quc dn. Th hai: Chm "m ca" trong pht trin kinh t i ngoi cng nh trong m rng giao lu, thng tin quc t ni chung, l mt trong nhng nguyn nhn nh hng r rt n vic s dng c hiu qu ngun lao ng v pht trin vic lm.

Nc ta l nc nng nghip, chm pht trin, thuc vo nhng nc ngho nht th gii khi t ra chng trnh m mang, pht trin vic lm l thiu vn, thiu k thut v my mc trang thit b, thiu kinh nghim kinh doanh, thiu th trng tiu th sn phm hng ho. Trong khi mt s nc pht trin li thiu sc lao ng, thiu th trng u t. V vy, "m ca" pht trin kinh t i ngoi l c li cho c hai bn. Th ba: nguyn nhn nh hng ln l nhng sai lm, thiu st trong vic xc nh c cu kinh t. Ngoi nh hng ca c cu thnh phn kinh t n gii quyt vic lm nh ni trn, nh hng ca c cu ngnh kinh t cng rt ln. Trong i hi ng ln th VI xc nh r trong nhng nm 1986 - 1991, nhng nn cn li trong thi k qu , phi tp trung vn v vic thc hin mc tiu v lng thc, thc phm, hng tiu dng v hnh xut khu. S iu chnh, sp xp li c cu cc ngnh kinh t nh hng mnh m n qu trnh s dng lao ng v gii quyt vic lm. Bt u t nm 1986 tr i, cc quan h t l phn b lao ng gia cc ngnh c chuyn bin theo xu hng tin b, tnh trng cng n vic lm c ci thin, tht nghip gim i mt bc ng k. Th t: duy tr qu lu c ch qun l kinh t tp trung, quan liu bao cp cng l nguyn nhn ln nh hng nng n, n hiu qu s dng ngun lao ng v kt qu gii quyt cng n vic lm. Trn tm v m chng ta cn thiu mt h thng tng i cc lut l chnh sch nhm s dng c hiu qu ngun lao ng v m mang pht trin vic lm. tm v m c ch c c phn nng n hn. Hng lot cc quy ch, chnh sch, cc hnh thc t chc, cc chc danh tiu chun, cc bin php khuyn khch vt cht v tinh thn, cc ch , cc n np lao ng, sn xut, hc tp nghin cu khoa hc nhm cao tinh thn tn ty, trch nhim vi cng vic, khuyn khch mnh m tnh ch ng tch cc, sng to ca con ngi ang

cn thiu. Tnh trng t chc cn chng cho km hiu qu, tnh trng tr cng, phn phi bnh qun bt hp l cn ph bin lm cho hiu sut lm vic km.

Gii php v to cng n vic lm.

phn u t c cc mc tiu nn trn, chng ta phi thc hin ng b hng lot cc gii php, trong , theo chng ti cn quan tm n cc gii php ch yu sau. * Huy ng mi ngun lc to ra mi trng kinh t pht trin nhanh c kh nng to ra nhiu ch lm vic mi thng xuyn v lin tc. Phn u t tc tng trng kinh t bnh qun hng nm 9-10% va l yu cu ca s pht trin va l i hi ca to cng n vic lm. - Trong iu kin khong 70% lc lng lao ng ca c nc l lao ng nng nghip ang thiu vic lm trm trng, th gii php kinh t tng hp hng u tng bc khc phc tnh trnh ny l phi dn sc cho s pht trin ton din nng - lm - ng nghip, gn vi cng ngh ch bin nng lm thu sn v i mi c cu kinh t nng thn theo hng cng nghip ho v hin i ho. Pht trin mnh m cc ngnh ngh phi nng nghip, s dng nhiu lao ng nng thn, khi phc v pht trin ngnh ngh truyn thng hng u t vo pht trin cc cy trng, vt nui em li gi tr kinh t cao, c kh nng xut khu. - u t pht trin cc ngnh ngh cng nghip, ch trng trc h tr cng nghip ch bin, cng nghip hng tiu dng v hng xut khu, xy dng c chn lc mt s c s nng nghip ch bin, cng nghip hng tiu dng v hng xut khu, xy dng c chn lc mt s c s cng nghip nng; v du kh, xi mng, c kh in t, thp, phn bn, ho cht. - u t xy dng v ci to h thng c s h tng phc v thit thc v bc xc cho pht trin.

- Pht trin cc ngnh dch v, trong tp trung vo cc lnh vc vn ti thng tin lin lc, thng mi, du lch, cc dch v ti chnh, ngn hng, cng ngh, php l... c c tc pht trin trn to m thm nhiu vic lm cho ngi lao ng, phi c chnh sch huy ng ti a cc ngun vn bn ngoi, tng nhanh u t pht trin ton x hi, a t l ny t khong 30% GDP nm 2001. * To ra mt mi trng php l ng b khuyn khch to m v duy tr ch lm vic khuyn khch t to vic lm. B lut lao ng ca nc ta l c s php l cn bn ca vn vic lm. Tuy nhin vic khuyn khch t to vic lm ch tr thnh hin thc trong cuc sng khi cc vn bn hng dn thc hin b lut lao ng cng nh cc vn bn khc v u t, v ti chnh - tn dng, b sung ton thin c xem xt k lng n vn ny mt cch ng b. * Tip tc nghin cu, ban hnh cc chnh sch h tr cc i tng yu th trong vic tm kim hoc t to vic lm. Trong thi gian trc mt, cn tp trung nghin cu ban hnh cc chnh sch v c ch c th v. - Khuyn khch s dng lao ng n. - Khuyn khch s lao ng l ngi tn tt. H tr cc c s sn xut ca thng binh v ngi tn tt. - Chnh sch bo him tht nghip - Tp chung phn vn tn dng t qu quc gia v vic lm vi li xut u i do cc i tng trng im vay theo d n nh t to vic lm cho bn thn gia nh v cng cng. - H tr mt phn kinh ph o to cho lao g thuc din chnh sch u i, lao ng thuc i tng yu th.

* Pht trin nng cao cht lng hot ng ca h thng trung tm dch v
vic lm. Trung tm dch v vic lm l mt n v s nghip hot ng v muc tiu x hi. N l chic cu rt quan trng v khng th thiu gia cung v cu lao ng. Chc nng c bn ca n l. T vn, cung cp thng tin cho ngi lao ng v s dng lao nh v hc ngh, vic lm, v nhng vn c lin quan n tuyn dng v s dng lao ng, gii thiu vic lm, cung ng lao ng dy ngh gn vi vic lm, t chc sn xut quy m thch hp tn dng nng lc thit b thc hnh. N cn l cch tay qun l nh nc thng qua cung v cn, vic lm lao ng.

CHNG 3 MI LIN H GIA LM PHT V THT NGHIP

I. PHN TCH MI QUAN H GIA LM PHT V THT NGHIP VIT NAM.

1. nh gi tng quan mi quan h gia lm pht v tht nghip Vit Nam giai on 1986 2009: Nn kinh t Vit Nam giai on 1986 2009, vi hn 30 nm xy dng v pht trin bn cnh mt s hn ch, t c nhiu thnh tu to ln, nn kinh t tng trng vi tc cao v tr thnh mt trong nhng nc c tc tng trng cao nht trong khu vc Chu . Trong giai on u i mi nn kinh t, chuyn t c ch k hoch ha tp trung sang nn kinh t vn hnh theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha, nn kinh t lm vo khng hong trm trng. Lm pht ln mc 3 con s trong sut 3 nm 1986 1988, tng trng kinh t thp di 5%, t l tht nghip cao mc trn 12%. Cuc sng ca ngi dn kh khn, vay n v vin tr gia tng, ngn sch thm ht. Nhm khc phc cn bo lm pht, Nh nc ta c nhiu chnh sch v m c bit l chnh sch tin t nhm ct gim lm pht nh tng li sut huy ng c lc ln n 13%, ni lng t gi. Kt qu chng minh cho s ng n ca cc chnh sch a ra, lm pht thuyn gim t mc 3 con s dn xung 2 con s ri 1 con s trong giai on tip theo, nn kinh t tng trng cao, t l tht nghip

gim mnh, nn kinh t c nhng bc pht trin tt p trong sut giai on 1990 1996. Vit Nam tip tc thc hin chnh sch m ca vi cc nn kinh t trong khu vc v trn th gii vi vic tham gia vo Asean ngy 28/7/1995 v thc hin AFTA t 1996 2006. ang trn pht trin cao n nm 1997, tc ng ca khng hong kinh t ti chnh khu vc bt u t Thi Lan lm cho tc tng trng gim xung, t l tht nghip gia tng cao trung bnh c giai on l 6.535%/nm. Lm pht cng tng cao nhng vn nm trong mc kim sot, mc di 10%. Tuy nhin, trong giai on ny Vit Nam hi nhp cha su, v c xut khu du th, go li c s ch ng trong nc nn nhanh chng vt qua khng hong tip tc duy tr tc pht trin cao. T nm 2000, Vit Nam bt u hi nhp su rng, trong quan trng nht l vic k Hip nh Thng mi Vit M ngy 13/7/2000 nh du mt bc quan trng trong hi nhp thng mi v kinh t khu vc, nh hng khng nh n s pht trin cng nh nhng bin ng nn kinh t Vit Nam. Giai on 2000 2006, Vit Nam tip tc duy tr chnh sch tng trng kinh t, tp trung mc tiu tng trng kinh t, hi nhp ngy cng cao vo nn kinh t khu vc v ton cu. Chnh ph thc hin nhiu chnh sch nh kch cu tng trng, thc hin chnh sch tin t m rng to thm ngun vn cho pht trin kinh t v nhiu cng c cng chnh sch v m khc. Kt qu l s tng trng cao, to ra nhiu cng n vic lm, tng trng tiu dng, xut nhp khu. Tng trng bnh qun t 7.63%/nm, t l tht nghip mc 5.566%/nm, lm pht mc m nm 2000, 2001 dn tng ln v mc 7.48%, trung bnh c giai on 6.1%/nm. Hu qu ca nhng chnh sch tng trng kinh t trong sut nhng nm trc cng vi nh hng to ln ca cuc khng hong kinh t bng pht trong na cui nm 2007 v u nm 2008, nn kinh t nc ta cng chu nh hng khng km. Cn bnh lm pht li chuyn bin xu, ln u tin t nm 2000 lm pht vt mc

1 con s mc 12.63% v ln n nh im nm 2008 mc 22.97%. Gi c hu ht cc mt hng u leo thang trong phi k n 2 nhm hng lng thc thc phm v nhin liu; s mt gi ca VN. Tng trng kinh t suy gim t 8.48% nm 2007 xung cn 6.23% nm 2008 v 5.2% nm 2009. T l tht nghip theo cng c xu hng tng ln hng nm 0.1%. Trong nm 2009, nhng chnh sch v m ca Nh nc thc hin t nm 2007 bt u c hiu lc cng vi nhng tc ng tch cc v gi c cc mt hng trn th trng th gii lm pht dn c kim sot v mc 1 con s. Nh nc tip tc thc hin nhiu chnh sch v m nhm kim ch lm pht, to cng n vic lm, nhm tng trng bn vng nn kinh t. Tuy nhin, tc ng ca cuc khng hong kinh t vn cn, nng lc qun l v m ca Nh nc cn nhiu bt cp, nhng chnh sch v m thc hin i vo thc t hiu qu cn cha cao do t c mc tiu tng trng bn vng trong thi gian ti cn c nhiu s c gng c v pha v m Nh nc cng nh s on kt ca ton dn trong c b phn doanh nghip l rt quan trng. 2. nh hng ca nhn t mi trng n mi quan h gia lm pht v tht nghip Vit Nam giai on 1986 2009:
*nh hng ca mi trng quc t:

_ Khng hong kinh t ton cu: Th gii tri qua 3 cuc khng hong c tc ng quan trng ti nn kinh t ca hu ht cc quc gia: Cuc khng hong th nht tim n t cui thp k 70, bng pht trong thp k 80, ko di n u thp k 90 ca th k trc. Cuc khng hong ny biu hin trn 4 mt - c 4 nh ca t gic mc tiu - u b ln xung: tng trng kinh t thp, lm pht phi m v ko di, cn cn thanh ton b mt cn i nghim trng, tht nghip cao.

Cuc khng hong th hai, cuc khng hong ti chnh - tin t khu vc. Cuc khng hong ny bt u t Thi Lan lan sang Hn Quc, Indonesia,... v hu ht cc nc trong khu vc Chu trong nm 1997. n nay, tc ng ca cuc khng hong ny vn cn li nhiu ng ngi cho hu ht cc nc, i vi cc nh hoch nh khi a ra cc chnh sch v m. Cuc khng hong th ba n t nc M, tim n t cui nm 2007, bng pht vo cui 2008, bt u t khng hong nh t, lan sang h thng ti chnh, sang kinh t thc, sang lnh vc lao ng vic lm, lan sang cc nc trn th gii. Cuc khng hong ny xy ra trong iu kin Vit Nam va mi gia nhp WTO t u nm 2007. Cuc khng hong ti chnh trn th gii cha chm dt; hin Nht Bn, Eu ang ng trc nguy c suy thoi, va ng trc nguy c lm pht Khng hong kinh t tc ng rt ln i vi ton b nn kinh t Vit Nam trong vn tng trng, kim ch lm pht v to ra nhiu cng n vic lm nhm vt qua cc cuc khng hong. V thc t chng minh qua cc cuc khng hong bng s vt qua mt cch thn k ca nn kinh t Vit Nam mc d chu nh hng khng nh t cc cuc khng hong. Vit Nam ng vng v dn vt qua cc cuc khng hong m bo cc ch tiu ca nn kinh t. _ Gi c nguyn, nhin, vt liu c bit l gi du m trn th gii: Lch s chng minh nhng nh hng to ln ca gi c nguyn nhin vt liu trong gi du m c nh hng su sc nht n ton b nn kinh t. Vic tng gi ca nguyn nhin vt liu trn th gii tc ng c trc tip v gin tip n vn tng trng, lm pht v tht nghip Vit Nam. Th nht, Vit Nam nhp khu ph bin nguyn nhin vt liu trn th trng th gii nn gi c tng khin cho gi c cc mt hng trong nc cng tng. Chi ph tng dn n vic sn xut kinh doanh trong nc kh khn lm tng t l tht nghip, gim tng trng. Th hai, gi c cc loi mt hng ny tng trn th trng th gii y lm

pht cc nc trn th gii nng cao v nh hng gin tip ti lm pht v tng trng vic lm Vit Nam. Th ba, vic tng gi c cc loi mt hng ny lm tng nguy c dn n bt n v kinh t, chnh tr trn th gii v theo cng nh hng n vic lm. _ Xu hng ton cu ha, quc t ha nn kinh t th gii Ton cu ha, quc t ha l qu trnh tham gia ngy cng su rng vo nn kinh t ton cu, mi lin h ngy cng cht ch gia cc quc gia. Khi tham gia hi nhp ngy cng cao vo nn kinh t ton cu, cc quc gia s chu nh hng rt ln t nhng bin ng trn th trng nh cc cuc khng hong kinh t, lm pht cao ca cc nc. Bn cnh cng mang li cho cc quc gia nhiu thun li cho qu trnh pht trin v iu tit v m nn kinh t nh: u t nc ngoi, s pht trin ca t chc cng on v phong tro cng nhn, s pht trin ca cc t chc phi chnh ph Vit Nam tham gia vo nhiu t chc khu vc v quc t nh Asean, APEC, WTOHi nhp mang li nhiu c hi song cng khng t thch thc i vi vic pht trin nn kinh t. Vi t tng i mi v tn dng c c hi t hi nhp Vit Nam vn ln t mt quc gia nm trong tp ngho nht th gii tr thnh mt trong nhng quc gia c tc tng trng cao khu vc Chu , thu ht u t nc ngoi, tng trng xut nhp khu cao, . *nh hng ca mi trng trong nc _ Qu trnh chuyn i nn kinh t t tp trung bao cp sang nn kinh t th trng nh hng XHCN: K t i hi ton quc ln th VI nm 1986 n nay, t duy l lun ca ng v i mi ni chung v i mi trong xy dng v pht trin nn kinh t c nhng bc pht trin rt r rt. i hi VII khng nh: pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng XHCN, vn hnh theo c ch th trng c s

qun l ca Nh nc. Nh vy, i hi xc nh r hn c ch vn hnh nn kinh t l c ch th trng c s qun l ca Nh nc, theo nh hng XHCN. n i hi VIII, ng ta li tip tc xc nh r hn: Sn xut hng ha khng i lp vi ch ngha x hi v c khi ch ngha x hi c xy dng. i hi XI, khi nim kinh t th trng nh hng XHCN chnh thc c a vo vn kin i hi v xem l m hnh kinh t tng qut trong sut thi k qu i ln CNXH Vit Nam. i hi ch r: Kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam l mt kiu t chc kinh t va tun theo nhng quy lut ca th trng va da trn c s v c dn dt, chi phi bi cc nguyn tc v bn cht ca CNXH, th hin trn c 3 mt: s hu, t chc qun l v phn phi. Khi chp nhn c ch th trng, tc l chp nhn cnh tranh, tt c cc mi quan h kinh t gia cc ch th kinh t c tin t ha, li nhun l ng lc thc y tng trng kinh t. Trong sut thi k 1986 2009 nh hng ca thi k qu n tng trng kinh t, mi quan h gia lm pht v tht nghip Vit Nam rt ln. Cc hot ng kinh t trong c ch tp trung quan liu bao cp u c lm theo ch tiu k hoch mt cch chi tit t trung ng n a phng. Nh nc quyt nh v vic mua bao nhiu, bn bao nhiu, gi c th no, to ra h thng cng n vic lm y . Vic chuyn t c ch k hoch tp trung sang kinh t th trng nh hng XHCN, cc doanh nghip c ch ng lm n theo c ch th trng, chu tc ng ca quy lut th trng cng vi h thng php lut ngy cng hon thin to mi trng pht trin bnh ng. Do thi k u khi nn kinh t mi bt u qu trnh chuyn i nn kinh t c lm pht cao nhng tng trng kinh t li thp, sau nn kinh t bt u vn ln. Qu trnh ny l mt qu trnh lu di v phc tp, n nh hng xuyn sut n qu trnh pht trin kinh t, tc ng ti tt c cc ch tiu v m trong nn kinh t trong 2 ch tiu quan trng nht cn quan tm l lm pht v tht nghip, s nh i gia lm pht v tht nghip.

_ Nng lc qun l v iu hnh v m ca Chnh ph: Vic iu hnh v m ca Chnh ph c thc hin qua cc chnh sch m Nh nc thc hin trong tng thi k nhm t c cc mc tiu t ra. Chnh sch v m ca Nh nc l yu t cn bn nht v quan trng nht quyt nh ti mi quan h gia lm pht v tht nghip Vit Nam l cc chnh sch ti kha, chnh sch tin t, chnh sch vic lm, chnh sch u t v nhiu chnh sch khc. Chnh sch ti kha tc ng trc tip ti vn tng trng v vic lm. Nu thc hin chnh sch ti kha m rng bng cch tng chi tiu ca chnh ph, kch cu u t, kch cu tiu dng s lm tng tng cu tng tc tng trng kinh t, to ra nhiu cng n vic lm cho nn kinh t. Nhng vic thc hin chnh sch ti kha m rng y mc gi tng cao dn n lm pht. Ngc li, vic thc hin chnh sch ti kha tht cht s km hm tc tng trng nhng lm tng t l tht nghip, gim t l lm pht. Ty theo mc tiu pht trin tng thi k m vic p dng chnh sch ti kha tht cht hay m rng s tc ng trc tip ti tng trng, vic lm v lm pht. Chnh sch tin t thng tc ng nhanh, trc tip v mnh hn so vi chnh sch ti kha trong vn kim ch lm pht. Trong lch s pht trin kinh t Vit Nam qua cc thi k cng c chnh sch tin t c thc hin kh linh hot v c ngha to ln trong qu trnh pht trin kinh t ca Vit Nam. V d, trong cuc khng hong ti chnh tin t vo cui nm 2007 v ko di n hin nay, Vit Nam thc hin chnh sch tin t tht cht nhm kim ch lm pht m bo mc tiu pht trin bn vng. V kt qu lm pht Vit Nam gim t 12,63% nm 2007 v 22,97% nm 2008 xung cn 6,88% nm 2009. Bn cnh s dng 2 cng c ch yu l chnh sch ti kha v chnh sch tin t mt trong nhng cng c c s dng l chnh sch to vic lm m bo mc tiu pht trin bn vng. Nh nc c th to ra vic lm bng nhiu cch: tng u

t, pht trin mnh h thng gio dc o to, to mi trng php l ng b, khuyn khch v h tr cc i tng kh khn trong vic tm kim vic lm Tng cng chnh sch u t c trong v ngoi nc: to mi trng thu ht u t nc ngoi v th tc, chnh sch, h tr php l Vic tng cng thu ht u t nc ngoi c ngha rt ln i vi vic pht trin kinh t, to ra nhiu cng n vic lm, tc ng n gi c v lm pht. Bn cnh , vic to iu kin thun li cho cc thnh phn kinh t trong nc pht trin, tng cng kh nng cnh tranh s gp phn to ra nhiu cng n vic lm, tng trng kinh t vng chc v kim sot c mc tng gi c chng mt nh hin nay. Nng lc qun l Nh nc cn c th hin qua c cu t chc qun l, hiu qu ca cng tc qun l. Vit Nam, c cu t chc qun l cn nhiu bt cp, tham , tham nhng, quan liu vn cn do nh hng rt ln n nn kinh t. _ Hi nhp kinh t: Chng ng i mi v hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam trong my chc nm qua c nhng chuyn bin su sc v t c nhiu kt qu quan trng. Vit Nam m rng quan h hp tc vi cc nc trn th gii, tham gia ngy cng su rng v khu vc v ton cu. Vit Nam tham gia Asean 28/7/1995 cng vi tham gia AFTA, tham gia ASEM thng 3/1996, tham gia APEC thng 11/1998 v l thnh vin chnh thc ca WTO thng 11/2007. Hi nhp quc t to ra nhiu c hi song cng khng t thch thc cho nn kinh t. Hi nhp vi nhng c hi mang li: c mt th trng xut khu rng ln; thu ht vn u t nc ngoi, tip nhn c cng ngh, nhn lc t bn ngoi cho pht trin kinh t; to ra s pht trin mnh m ca khu vc t nhn cng vi nhiu c hi khc. Qua , to ra nhiu cng n vic lm cho nn kinh t nhng ngc li to ra c hi tim n lm pht cao. V s cnh tranh khc lit trn th trng dn n s sp ca cc doanh nghip v to ra nguy c tht nghip, gim tng trng kinh t

_ Cc k vng ca ngi dn v doanh nghip: Mt trong nhng yu t tc ng rt ln i vi mi quan h gia lm pht v tht nghip l k vng ca ngi dn trong ch yu l lm pht k vng. K vng ca ngi dn v doanh nghip l phm tr ca mn tm l hc nhng li c ngha rt quan trng trong s pht trin ca kinh t hc hin i v do cc nh hoch nh chnh sch khng th b qua. Lm pht k vng hay lm pht d kin ca ngi dn v doanh nghip cao s dn n lm pht cao trong cc nm tip theo v ngc li. cc nc pht trin, vic tnh ton v theo di cc ch s ni ln k vng ca ngi dn v doanh nghip nh ch s lng tin ngi tiu dng, ch s lng tin nh u t, ch s lng tin cc ch doanh nghip... l rt quan trng trong vic hoch nh chnh sch v m. Vit Nam, lng tin ca ngi dn v doanh nghip vo cc chnh sch v m ca Nh nc khng cao do k vng v lm pht lun theo chiu hng lm pht tng cao trong nm ti. Lm pht cao dn n chi ph sn xut cao, thu hp quy m sn xut v t l tht nghip li tng ln. Nhn t ny Vit Nam c tc ng rt ln ti lm pht v tht nghip cng nh mi quan h gia hai nhn t v tc ng rt ln ti s pht trin ton b nn kinh t. _ Gi c ca cc mt hng nguyn nhin vt liu, lng thc thc phm: Gi nguyn nhin vt liu trong gi du l ch yu v gi lng thc thc phm l 2 nhm hng ha ch yu trong gi hng ha tc ng trc tip ti lm pht. Bin ng tng gi trn th trng th gii, tp trung l gi xng du, phi thp, nguyn liu nha, phn m U r, bt giy, thuc cha bnh, vt phm y t,... m Vit Nam nhp khu cng tng cao, lm cho gi bn l trong nc cng tng ln. Ch ring mt hng xng du tnh n thng 2 nm 2008 c iu chnh tng 11 ln v gim 5 ln. Bn cnh chi ph xng du, phn bn, thuc tr su,... ca ngi nng dn cng tng cao. Gi st thp tng lm cho ngnh xy dng v c kh ch to

tng chi ph. Nguyn liu nha v bt giy tng... cng lm cho chi ph ca mt lot ngnh sn xut v mt lot sn phm phi tng gi bn ln... _ Cc yu t khc: Bn cnh cc yu t trn cn rt nhiu yu t khc tc ng n lm pht, tht nghip v mi quan h gia lm pht v tht nghip nh yu t thin tai, dch bnh: dch SARS, cm gia cm v cc bnh dch khc; thin tai, in hnh l nhng t l lin tip xy ra min Trung, nh hng nghim trng n nng nghip, cng l mt p lc y CPI tng cao.

3. Kt qu tng hp, nh gi ca cc chuyn gia v mi quan h gia lm pht v tht nghip.

Lm pht v tng trng, vic lm lun l vn c quan tm ca chuyn gia kinh t qua cc thi k. Nn kinh t Vit Nam tng chng kin cnh lm pht leo thang n 3 con s trong sut nhng nm 1986 1988 (774,5% nm 1986; 360,4% nm 1987 v 374,4% nm 1988). Hu qu ca n li v cng to ln m cc nh kinh t, cc nh hoch nh chnh sch khng bao gi qun: tng trng thp 3,4% nm 1986 hay 2,5% nm 1987; cuc sng ca nhn dn v cng kh khn. Lm pht nh mt cn bo i qua nn kinh t Vit Nam, v chnh v th cn bo khng tip tc i qua i hi cc nh nghin cu, cc nh hoch nh phi lun quan tm n n, lm sao hn ch lm pht mc va phi cho s pht trin kinh t va m bo tng trng, to cng n vic lm trong nn kinh t. Hu ht cc quan im ca cc nh kinh t trn th gii cng nh cc chuyn gia kinh t v cc nh hoch nh ca Vit Nam u cho rng chng ta khng nn qu s hi lm pht m phi i mi t duy v lm pht v sng chung vi lm pht. Lm pht khng phi lun lun c hi, nu ta duy tr lm pht mc va phi khong 4 -5 % s l du bi trn ton b nn kinh t, gip tng trng kinh t, to ra nhiu cng n vic lm.

Kinh nghim ca cc nc trn th gii cho thy, c th nh i lm pht c c mc tng trng cao. V d nh M c nhng giai on s dng t l lm pht cao hn c mc tng trng GDP tng cng ngun vn cho pht trin kinh t: 1973 CPI l 11,0%, GDP l 5,77%; nm 1979 CPI l 13,7%, GDP l 3,18%; 1981 CPI l 4,4%, GDP l 2,45%Hoc nh Trung Quc dng lm pht bnh qun 10,98% trong 14 nm (1984-1997) to s vn t pht hnh tin ln 3235,71 t NDT (tng ng 383,2 t USD), gip tng trng GDP 3,23 ln v 3 ln tng lng, tr thnh cng quc kinh t th t trn th gii. Vit Nam, vi xut pht im t mt nn kinh t ngho nn, lc hu, trnh pht trin kinh t thp vic s dng lm pht nh mt cng c trnh nguy c tt hu s rt c ngha. Vic tn dng lm pht v vn dng mt cch khoa hc Vit Nam va m bo t l lm pht mc c th kim sot ng thi m bo mc tiu tng trng v cc mc tiu to cng n vic lm, gim t l tht nghip l mt vic ht sc quan trng. Lm pht to ra ngun vn cc r cho nn kinh t, gip nn kinh t vt qua khng hong, nn kinh t vt qua c khng hong l iu kin tin cho s pht trin ca cc thnh phn kinh t v t c tc dng to ln i vi vic to ra cng n vic lm, gim t l tht nghip. V thc t chng minh bng thnh cng vt qua cc cuc khng hong kinh t trn th gii ca Vit Nam. Trong hn 30 nm t nm 1986, Nh nc ta c nhiu chnh sch nhm mc tiu tng trng, gim lm pht c nhiu kt qu tt p. Lm pht t 3 con s gim dn xung cn 2 con s v c th kim sot c, nn kinh t dn hi phc v t mc tng trng cao trong khu vc v trn th gii, lc lng lao ng tng nhanh nhng to ra c nhiu cng n vic lm hn, t l tht nghip c xu hng gim c bit t nhng nm 2000 tr li y. Quy m nn kinh t ngy cng ln hn. Nn kinh t Vit Nam cng ging nh nn kinh t ca hu ht cc nc ng Nam vn ch trng mc tiu tng trng kinh t hn so vi cc mc tiu khc.

Tng trng kinh t Vit Nam cao qua cc nm, c bit trong giai on 2000 2007 mc tng trng t bnh qun hn 7,5% nm, c nhng nm tc tng trng t trn 8%/nm. Tng trng kinh t to ra nhiu cng n vic lm hn cho ton b nn kinh t, t l tht nghip c xu hng gim xung nhng lm pht ca nn kinh t c xu hng gia tng. Vic gia tng t l lm pht cn c nh gi ng nguyn nhn v thc t ca s pht trin t c nhng gii php ph hp, khng th ch cn c vo mc tiu ra. c bit, trong 2 nm 2007 v 2008 t l lm pht mc cao do nh hng ca khng hong kinh t th gii, chnh sch tin t ni lng cho mc tiu pht trin nhng nm trc, tng trng kinh t chu nh hng chung ca cuc suy thoi; do cn phi thc hin cc chnh sch ti chnh v tin t hp l m bo mc tiu tng trng ng thi ct gim lm pht. Theo nh gi ca cc chuyn gia kinh t, nh hng ca cuc khng hong kinh t th gii vn cn ln, lc lng lao ng mi nm tng hn 1 triu ngi do t l tht nghip c xu hng gia tng, tng trng kinh t vn mc thp, nguy c lm pht lun cn k. Do Nh nc cn phi pht huy hiu qu ca mnh trong vic ra cc chnh sch hp l m bo duy tr mc tng trng cng nh kim ch lm pht v mc tiu pht trin bn vng.

II. CC KT LUN, THO LUN V MI QUAN H GIA LM PHT V THT NGHIP VIT NAM.

1.Cc kt lun v pht hin qua nghin cu:

Qua hn ba mi nm xy dng v pht trin nn kinh t Vit Nam tri qua mt thi k pht trin rc r vi nhiu thnh tu to ln nhng cng khng t kh khn, thch thc.

Cui nhng nm 70 cuc khng hong kinh t bt u tim n c nguy c bng pht, sang nhng nm 80 ca th k 20 din ra trn ton cu. Hu qu to ln t cuc chin tranh ginh c lp vn cn, vic p dng c ch tp trung quan liu bao cp cng hng cng vi s bao vy cm vn ca M nn kinh t nc ta ri vo khng hong trm trng. Tng trng kinh t thp, c nm cn b st gim; bnh qun thi k 1977- 1980, thu nhp quc dn ch tng 0,4%/nm, thp xa so vi tc tng dn s (2,31%/nm); bnh qun thi k 1977- 1985 ch tng 3,7%/nm. Sn xut ch p ng c 80 - 90% s dng; ton b qu tch lu v mt phn qu tiu dng phi da vo vin tr v vay n nc ngoi. Vay n v vin tr ca nc ngoi 1976 - 1980 chim 38,2% tng thu ngn sch; 1981 - 1985 chim 22,4%; tnh n nm 1985, n nc ngoi ln n 8,5 t rp v 1,9 t USD. Lm pht ngm din ra vi mc ngy cng cao; ngn sch b thm ht v phi b p bng vic in tin chi tiu; li gp sai lm "gi - lng - tin" nm 1985, nn lm pht phi m ln ti 774,7% vo nm 1986 v ko di mc 3 ri hai ch s cho n 1990 - 1991. Tht nghip cao, t l ln n 12,7%. Lm pht qu cao trong nhng nm 1986 1988 dn n cuc sng ca ngi dn lm vo hon cnh v cng kh khn, tht nghip tng cao trong khi gi c leo thang. Trc hon cnh kh khn nh vy, Nh nc ta thc hin nhiu chnh sch nhm hn ch mc siu lm pht. Nm 1989 t ngt tng li sut huy ng ln n 10% v 12%/thng (144%/nm), li sut tit kim nm 1989 cc k cao, c lc ln n hn 12%/thng cng vi c ch rt thong. Li sut cho vay u nm 1989 l 10,5%/thng, cui nm gim xung cn xp x 4%/thng v duy tr mc trn di 3%/thng trong cc nm t 1990 n 1992 ng thi cho php m rng nhp khu hng ho, kinh doanh vng.

Cui 1988 u 1989 thc hin cc chnh sch tin t kim ch lm pht bng vic ni lng t gi USD/VN vo cui nm 1988 v tip tc c ch linh hot n nm 1991, trc khi bc vo giai on ng bng t gi t nm 1992. Nm 1989, vi c ch rt thong trong vic thnh lp qu tn dng, hng lot qu tn dng ra i huy ng vn, cho vay lng vng, sau mt thi gian th b. Kt qu t nhng chnh sch ca nc ta t c nhiu thnh tu to ln Lm pht gim t mc 3 con s trong 3 nm 1986 1988 gim xung 2 con s 95,8% nm 1989 v tip tc gim xung cn 36% nm tip theo. Mt s thn k trong ct gim lm pht Vit Nam. Tc tng trng kinh t cao ln. Mc d, lm pht tng cao trong giai on 1986 1992 lm cho tc tng trng kinh t thp di 5% trong 3 nm 1986 1988 v tng dn vt trn 5% v t trn 8% trong nhng nm 1992 1993.Nm 1992, gi vng gim 31,3%, gi USD gim 25,8% Nm 1992 ln u tin xut siu T l tht nghip cao trong giai on cao c xu hng bt u gim xun. Ch trong vng 2 n 3 thng u nm 1989 s d huy ng tit kim dng cao hn doanh s tit kim lu k trong 10 nm trc ; nn kinh t Vit Nam bt u hi nhp trong khu vc v ton cu, giao lu vi cc quc gia trn th gii. Trong giai on 1990 1991 cc bin php c thc hin quyt lit hn phng chm vi ngn sch ly thu b chi, ngn hng ly vay cho vay, a li sut huy ng 13% ht tin do lm pht nhanh chng b y li. Tip theo chu k ca s pht trin, nn kinh t Vit Nam trong giai on 1993 1997 t c nhiu thnh tu to ln. Tc tng trng c xu hng tng cao v c th ni cao nht trong sut nhng nm i mi cho n nay vi mc tng trng lun t trn 8% (8,1% nm 1993, 8,8% nm 1994, 9,5% nm 1995, 9,3% nm 1996 v 8,2% nm 1997). Tc tng trng bnh qun c giai on t 8,78%/nm. Nh i mi, sn xut lng thc t c kt qu thn k, du th khai

thc v xut khu,... Vit Nam ra khi khng hong kinh t-x hi, bc vo giai on n nh v pht trin. Tng trng kinh t ca thi k 1992-1997 cao gp hn hai ln ca thi k 1977-1991 (8,77%/nm so vi 4,07%/nm). Lm pht ngy cng c kim ch v hu ht t mc 1 con s tr nm 1995 l 16,9% (8,4% nm 1993, 9,5% nm 1994, 5,7% nm 1996 v 3,2% nm 1997). Trung bnh c giai on 1993 1997 lm pht tng 8,74%/nm. Vic ni t b nh gi cao v p dng c ch t gi cng nhc ca chnh ph trong sut giai on t 1992 1996 lm cho t l lm pht tng sut trong nhng nm 1993 1995 v c bit trong nm 1995 mc lm pht li vt 1 con s ln mc 16,9%. Cng vi tc tng trng cao v lm pht c xu hng gim, c th kim sot t l tht nghip c xu hng gim t 10,5% nm 1993 xung cn 5,7% nm 1996 v 6,01% nm 1997. Trung bnh c giai on t l tht nghip l 7,1%/nm. S ngi tht nghip cc th chim t l cao hn tht nghip nng thn - Nm 1989 t l tht nghip thnh ph l 13, 2% v nng thn l 4% th ti nm 1996 c s thay i: thnh ph con s ny l 8% v nng thn l 4, 8%. T l tht nghip cao la tui thanh nin (t 15 n 30 tui), chim 85% tng s ngi tht nghip v tng dn. Vit Nam chuyn v th t nc km pht trin sang nhm nc ang pht trin, t ch b bao vy, cm vn sang bc u m ca hi nhp, tip nhn ODA (t 1993 n 1997, lng vn ODA cam kt l 10,8 t USD, gii ngn gn 3,85 t USD), FDI (t 1991-1996 thu ht 27,8 t USD vn ng k, bnh qun 1 nm trn 4,63 t USD, cao gp 8,7 ln mc bnh qun trong 3 nm trc , vn thc hin t trn 9,2 t USD); lng kiu hi gi v nc t 1993 n 1997 t gn 1,55 t USD,... Sau mt giai on nn kinh t tng trng cao, nm 1997 do nh hng ca cuc khng hong kinh t Chu bt u t Thi Lan v lan nhanh sang cc quc gia khc.

Tc tng trng ca Vit Nam gim xung (9,3% nm 1996 xung 8,2% nm 1997, 5,8% nm 1998 v 4,8% nm 1999). Vn u t trc tip nc ngoi ng k, nu 1996 t gn 10,2 t USD, th t 1997 b gim lin tc, n 1999 ch cn gn 2,6 t USD. Kinh t Vit Nam ang bt u hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii nn cng chu nh hng nhng tc ng tiu cc ca ca khng hong. Tc tng kim ngch xut khu nm 1996 mc 33,2%, nm 1997 mc 26,6%, n nm 1998 ch cn 1,9%. Nhp khu nu nm 1996 cn tng 36,6%, th nm 1997 ch cn tng 4% v nm 1998 gim 0,8%, nm 1999 ch tng 2,1%. Cuc khng hong cng lm cho lm pht Vit Nam tng trong trong giai on 1997 -1998. Vi nhng chnh sch tin t ng n, c ch t gi x cng c iu chnh mang li nhng tc ng to ln lm cho lm pht gim trong nhng nm tip theo v c bit gim mnh trong nhng nm 2000 2001. T l tht nghip trong giai on ny c xu hng gia tng, n l do tc ng ca khng hong kinh t, s st gim ca tc tng trng kinh t. Nh vy, lm pht v tht nghip trong giai on ny c mi quan h cha phi su sc do tht nghip do tc ng nhiu ca cuc khng hong kinh t v s st gim tng trng cn lm pht gim do thnh tu ca chnh sch tin t nhiu hn. T l tht nghip tng cao hn so vi my nm trc mc trung bnh l 6,535%/nm, tng lin tc qua cc nm 5,88% nm 1996 ln 7,4% nm 1999 trong t l lm pht vi nam cao hn n nhng t l ny dn c xu hng ngc li trong nhng nm tip theo. Tnh trng thiu vic lm y cn ph bin. Qu thi gian lm vic trong nm mi s dng c hn 2/3 nm 1998, t l thi gian l c s dng khu vc nng thn ni chung c nng cao hn s vi nm 1997. Tnh chung c nc, t l ny tng t 72, 1% n 72, 9%. Nm 1998, s ngi hot ng kinh t thng xuyn thiu vic lm nng thn gim t 27, 65% ca nm 1997 xung cn 25, 47% (26, 24%).

Mt mt, do m ca cha cao (xut khu so vi GDP mi t trn di 30%, ng tin cha chuyn i), do c du th, go xut khu; mt khc do c s ch ng ng ph t trong nc nn Vit Nam khng nhng khng b cun ht vo vng xoy, m cn vt qua c cuc khng hong ny. Tng trng kinh t c xu hng cao ln (2000 tng 6,79%, 2001 tng 6,89%). Gi tiu dng 1999 ch cn tng 0,1%, 2000 cn gim 1,7%, 2001 gim 0,4%; gi vng 1999 gim 0,2%, 2000 gim 1,7%; gi USD 1999 ch tng 1,1%, 2000 tng 3,4%. Xut khu 1999 tng 23,3%, 2000 tng 25,5%. Nm 2000, Hip c thng mi song phng Vit- M c k kt. Vic k kt Tho thun thng mi song phng (BTA) l mt mc quan trng i vi kinh t Vit Nam. BTA khin hng ho Vit Nam c hng quy ch Quan h thng mi bnh thng (NTR) trn th trng Hoa K. Kh nng tip cn th trng Hoa K s cho php Vit Nam nhanh chng tip tc qu trnh chuyn i nn kinh t sang nn kinh t da trn sn xut vi nh hng xut khu. N cng khin u t nc ngoi vo Vit Nam, khng ch t Hoa K m cn t Chu u, Chu , v cc vng khc tng thm. Tng trng cao do nh hng tch cc t vic k kt thng mi cho t l tht nghip gim t 7,4% nm 1999 xung cn 6,44% nm 2000 v 6,29% nm 2001. Cng n vic lm c to ra nhiu hn do u t nc ngoi tng, sn xut trong nc v xut khu ngy mt pht trin cng vi mt lot cc chnh sch pht trin kinh t, to cng n vic lm ca Nh nc. Lm pht thi k ny gim mnh mt phn cng do hiu qu ca vic iu chnh t gi hi oi cho ph hp t nhng nm 1997. Cuc khng hong th ba xut hin t M - nc va mi k Hip nh thng mi song phng vi Vit Nam cui nm 2000. Cuc khng hong ny c du hiu t sau s kin 11/9/2001, cng hng vi cuc khng hong chu k, cng tc ng n kinh t Vit Nam. Xut khu 2001 ch tng 3,8% Nhng vi phng chm a dng ho, a phng ho trong quan h i ngoi v ch ng hi nhp

quc t, Vit Nam vt qua tc ng ln ca cuc khng hong ny. Tng trng kinh t lin tc cao ln (2002 tng 7,08%, 2003 tng 7,34%, 2004 tng 7,79%, 2005 tng 8,44%, 2006 tng 8,23%). Trong giai on 2002 2007 Nh nc vn tip tc thc hin nhng chnh sch kch cu tng trng do tng trng thi k ny vn cao. Nhng khi chp nhn mc tng trng cao ko theo l lm pht cng tng nhanh. Lm pht trong 2 nm 2002, 2003 mc thp nhng n nm 2004 lm pht mc cao t 3,2% nm 2003 ln mc 7,71% nm 2004. Mc d du hiu ca lm pht xut hin nhng khng c nhng gii php tha ng, s ch quan t pha Nh nc cng nh nhn nh ca cc nh hoch nh v t l lm pht. Lm pht tip tc leo thang trong nm 2005 ln mc 8,29%. Sang nm 2006 mc d gim cht t nhng vn mc cao 7,48%, bnh qun 6,1%/nm. Lm pht tng cao trong giai on ny c th gii thch bi cc l do: gi du trn th gii bt u c xu hng tng cao khin gi xng du trong nc v ko theo l gi c tt c cc mt hng c xu hng tng cao. Thm vo dch cm gia cm khin gi c nhiu mt hng khc cng leo thang do dng thay th mt hng g trong ngn hn. C 2 yu t ny khin cho gi c leo thang. T 1/10/06 Chnh ph tng tin lng ti thiu ca khi cn b cng chc ti cc DNNN vi mc tng 28,6%, cao hn mc tng 20,7% ca nm 2005 theo n ci cch tin lng giai on 2003 -2007, ng thi iu chnh tng mc lng ti thiu i vi khu vc DN c vn u t nc ngoi vi mc tng bnh qun l 42% t mc 487.000 626.000 ln mc 710.000 870.000 ng/thng. y l mt nhn t lm tng chi ph sn xut ca doanh nghip, t to sc p lm gia tng lm pht. Vit Nam mc gi thng c xu hng tng trc v cao hn so vi s gia tng ca tin lng. Chnh sch kch cu, i lin v i hi ngn hng tng tn dng a lm pht n mc bo ng. C nm 2002, lm pht l 3,9%, sau gim xung 3,10% nm 2003,

tuy nhin, t nm 2004, lm pht tng mnh tr li mc 7,80%. T nm 2004 n 2007, lm pht VN cao hn cc nc lng ging ngoi tr Indonesia, mt quc gia ang i mt vi nhng vn kinh t, chnh tr nghim trng, nm 2004 CPI l 9.5%, 2005 l 8.4%, nm 2006 l 6.6%. Giai on t 2005 n 2007, t mc tiu tng trng mc tiu c xp hng u trong nhiu nm lin, chnh sch tin t c ni lng lin tc theo hng: li sut n nh (t 01/12/2005 01/02/2008, li sut c bn lun gi mc 8,25%/nm), t gi cng n nh nhng tn dng th m rng. Sut khong thi gian di, khong cch gia tc tng tng phng tin thanh ton v tc tng GDP lun mc trn di 20%, m trong , tc tng tng phng tin thanh ton lun bin cao hn so vi GDP. Qua cho thy, cng trong sut thi gian y, rt nhiu tin c a vo lu thng nhng khng to ra mt lng GDP tng ng. M c l th trng bt ng sn, th trng chng khon trong nhng nm qua tr thnh knh dn cho lng tin . Tng trng cao, nn kinh t vi nhng u i ca Nh nc lm gim t l tht nghip t 6,01% nm 2002 xung cn 4,82% nm 2006. Trung bnh c giai on 5,566%/nm. Nm 2006 s lao ng trong lc lng lao ng c tnh l 43,44 triu ngi tng 2,1% so vi nm 2005. T l tht nghip t 4,4% theo xu hng gim trong sut giai on 2002 2006. Chnh sch ti kha v tin t m rng gip tng thm thu nhp, tng u t, s pht trin mnh m ca sn xut trong nc gp phn to ra nhiu cng n vic lm hn cho nn kinh t gip gim t l tht nghip. Trong c cu t l tht nghip, khu vc Ty Nguyn, ng bng song Cu Long v Ty Bc vn mc thp nht c nc nm 2006 t l tht nghip tng ng l 4,2% v 4,9%. Cc vng khc t l tht nghip vn cn kh cao nh ng bng Sng Hng v ng Nam B l 5,6%; Duyn hi Nam Trung b 5,5%; Bc Trung B 5%; ng Bc 5,1%. Tc tng trng kinh t Vit Nam tip tc tng v t mc 8,48% cao nht t trc n nay, t l tht nghip gim xung cn 4,64% nm 2007. Nhng sang nm

2008, tc tng trng gim xung cn 6,23% do nh hng su sc ca cuc khng hong ti chnh th gii. Nhng nh i vi tc tng trng cao, cng vi nh hng to ln ca cuc khng hong kinh t th gii lm cho mc lm pht Vit Nam vt mc 1 con s ln 12,63% nm 2007. Lm pht Vit Nam l do s tc ng t hp ca c ba dng thc lm pht: lm pht tin t (y l dng thc ch yu) lm pht cu ko v lm pht chi ph y. Lm pht tin t: y l dng thc lm pht l din kh r. Nm 2007, vi vic tung mt khi lng ln tin ng mua ngoi t t cc ngun vo nc ta lm tng lng tin trong lu thng vi mc tng trn 30%, hn mc tn dng cng tng cao, mc tng 38%. y l cha k s tng tn dng trong cc nm trc to nn hin tng tch pht tc ng n nm 2007 v c th c nhng nm sau. Lm pht cu ko: Do u t bao gm u t cng v u t ca cc doanh nghip tng, lm nhu cu v nguyn liu, nhin liu v thit b cng ngh tng; thu nhp dn c, k c thu nhp do xut khu lao ng v ngi thn t nc ngoi gi v khng c tnh vo tng sn phm quc ni (GDP) cng tng, lm xut hin trong mt b phn dn c nhng nhu cu mi cao hn. Biu hin r nht ca lm pht cu ko l nhu cu nhp khu lng thc trn th trng th gii tng, lm gi xut khu tng (gi xut khu go bnh qun ca nc ta nm 2007 tng trn 15% so vi nm 2006) ko theo cu v lng thc trong nc cho xut khu tng. Trong khi , ngun cung trong nc do tc ng ca thin tai, dch bnh khng th tng kp. Tt c cc yu t ni trn gy ra lm pht cu ko, y gi mt s hng ho v dch v, nht l lng thc thc phm tng theo. Lm pht chi ph y: Gi nguyn liu, nhin liu ( c bit l xng du, cc sn phm ho du, thp v phi thp) trn th gii trong nhng nm gn y tng mnh. Trong iu kin kinh t nc ta ph thuc rt ln vo nhp khu ( nhp khu chim n 90% GDP ) gi nguyn liu nhp tng lm tng gi th trng trong nc.

Nm 2007 cng l mc nh du quan trng Vit Nam gia nhp vo t chc Thng mi th gii WTO, do vic tc ng ca cc c sc t bn ngoi cng tc ng rt ln n ton b nn kinh t Vit Nam, trong c s gia tng mc lm pht Vit Nam trong nhng nm 2007 v ko di n nm 2008. Nm 2008 lm pht mc 22,97% - cao nht t nm 2000 tr li y. Di tc ng ca cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu, sn xut, kinh doanh, dch v gim st; tiu th sn phm chm, hng ha ng, k c cc vt t quan trng, lng thc v nhiu nng sn xut khu c khi lng ln; s ngi mt vic lm nm 2008 khong 667.000 ngi, 3.000 lao ng t nc ngoi phi v nc trc thi hn. Theo B Lao ng, t l tht nghip ca Vit Nam vo khong 4,65%. Tc l khong hn 2 triu lao ng khng c vic lm. T l tht nghip trong 2 nm 2007 2008 c xu hng tng nh 0,1%. Danh sch cc doanh nghip gii th, tm ngng hot ng, thu hp sn xut ngy cng di thm trong cc bo co ca S Lao ng - Thng binh v X hi. Xt v c cu, trong nm 2008 t l tht nghip ng bng Sng Hng vn chim t l cao 5,35% tip theo l khu vc ng Nam B vi 4,89%; Bc Trung B v Duyn hi min Trung 4,77%; thp nht l vn l khu vc Ty Nguyn vi 2,51%. Theo TS.Nguyn Th Lan Hng, thucVin khoa hc lao ng v x hi khng nh, nm 2008 tng vic lm mi c to ra ch l 800.000 so vi khong 1,3 triu vic lm mi c to ra trong nm 2007. Nhiu ngnh s dng nhiu lao ng c tc tng vic lm cao b nh hng r rt t cuc khng hong kinh t. Cac doanh nghip nh v va la ni tao ra khong 50% vic lm trong h thng doanh nghip ni chung, mi nm tng thm khong 500.000 lao ng. Tuy nhin trong thi gian qua, nhiu doanh nghip gp kho khn phai ct giam nhn s. Trc lm pht leo thang ln mc 22,97% nm 2008 Nh nc ta c nhiu chnh sch ct gim lm pht a v mc 1 con s v c th kim sot c, nhm n nh kinh t v m, mc tiu xa hn l s pht trin kinh t bn vng.

Trong giai on ny gi gm 8 nhm gii php c thc hin v t c nhiu hiu qu trong thc t: Tit kim chi tiu gn 3000 t ng u t cc vn x hi trong c vn to thm cng n vic lm; kim sot cht ch nhp khu, gim nhp siu, y mnh xut khu t y mnh sn xut trong nc, gip cc doanh nghip m rng hot ng sn xut kinh doanh; y mnh sn xut v bo m cn i cung cu c bit coi trng lnh vc nng nghip, khc phc hu qu thin tai, dch bnh y mnh hot ng sn xut m bo cn i cung cu. Cp hn 7300 t ng m bo cc vn x hi nh to thm cng n vic lm, m bo iu kin cuc sng, tng cng sc khe nhn dn to ra c i ng vic lm c c th lc v tr lc. Bn cnh l hng lot cc chnh sch ti chnh v tin t, cc bin php nhm kim ch lm pht nh tng hn mc tn dng, kim ch tng gi c ca cc mt hng trong c mt hng lng thc v nng lng. Nhng chnh sch ca Nh nc trong kim ch lm pht nm 2007 ko di n 2008 t c nhiu thnh tu trong cui nm 2008, c bit kt qu nm 2009. Lm pht gim t 2con s xung cn 1 con s 6,88% gim n 16,09%. Nh vy c th thy lm pht nm 2009 gim mt cch ng ngc nhin nh vy bi cc l do sau: Mt l, khng hong ti chnh th gii , ang v s cn y gi c hng ho th gii chm vo cn st lnh rt su, cho nn th trng trong nc khng th khng h nhit theo th trng th gii. Trc ht, cc s liu thng k ca IMF cho thy, nu nh nm 2003 gi nguyn liu th gii ch tng 11,5%, th 5 nm tr li y st nng hu nh lin tc gia tng: nm 2004 tng 23,9%; nm 2005 tng 24,2%; nm 2006 tng 20,7%; nm 2007 tng 11,9% v c tnh nm 2008 tng k lc 28,7%. Th nhng, trc xu th bt u manh nha gim t thng 8 va qua, thng 10 IMF d bo gi nguyn liu th gii trong nm 2009 s ch gim nh 6,2%, nhng chnh

trong thng ny gi nguyn liu th gii bt ng ri t do 21,6%, u thng 11 nh ch ti chnh quc t ny a ra mt d bo gy chn ng d lun quc t rng, gi nguyn liu th gii trong nm 2009 s ri t do 21,4%. Vic gi du m th gii lin tc gim buc gi trong nc cng phi sm gim theo, cn gi nhng hng ho v dch v c lin quan chng chng th chy chc chn cng s buc phi gim theo. Tt c nhng iu ni trn c ngha l, thay v b lm pht do chi ph y ngy cng mnh lin tc trong nhiu nm qua, vic gi nguyn liu nhp khu s cn tip tc gim mnh trong thi gian ti s lm trit tiu nguyn nhn gy lm pht c bit quan trng ny. Hai l, bn cnh nhng tc ng rt mnh ca vic gi c th gii ri t do nh vy, xut khu hng ho ca ta trong nm 2009 sp ti chc chn s cn gp nhng kh khn gay gt hn nhiu, cho nn cng s gp phn to ra sc p gim gi trong nc. S d nh vy l bi l, cng vi gi c ri t do, nhp khu hng ho, c bit l ca cc trung tm kinh t th gii, nhng th trng xut khu hng ho ch yu ca nc ta, s chm y vi mc tng trng m 0,1% trong nm 2009 sp ti, trong khi nm 2008 c tnh vn cn tng 1,8%; nm 2007 tng 4,5%; nm 2006 tng 7,5%... V phng din ny, mt hng go xut khu c l l mt th d tiu biu nht. Gi go th gii lin tc gim mnh khin hot ng xut khu ngy cng gp kh khn, to sc p gim gi trong nc ngy cng ln. Ba l, v pha th trng trong nc, mt tc nhn rt quan trng gy lm pht phi m trong thi gian qua v s tip tc c loi tr. l, nu quan st nhng din bin ca gi tiu dng trong 23 thng (t thng 1/2007 n thng 11/2008) c lm pht cao, 18 thng u tin l thi on gi ca nhm hng n v dch v n ung lin tc tng mnh, cho nn t trng trong tng

mc tng ca gi tiu dng ca nhm hng ny t 46,10% tng ln mc k lc 71,17%, nhng t n nay lin tc gim, cho nn t trng ny hin ch cn 67,95% (t trng tng ng ca 9 nhm hng ho v dch v cn li l 53,90%; 28,53% v 32,05%). C th ni, nguyn nhn quan trng hng u dn n bc ngot trong din bin gi c ny chnh l vic chng ta lin tc c ma la cha tng c t u nm n nay khin gi lng thc t thng 7 n nay lin tc gim v vic bo m an ninh lng thc trong nc tt hn trong thi gian ti s khin chng ta khng cn phi i mt vi lm pht cao bt ngun t tc nhn ni sinh rt quan trng ny. Bn l, cho d chng ta s thnh cng trong vic thc hin mc tiu tng trng kinh t 6,5% trong nm ti, nhng y cng s vn l nm th hai tt dc, cho nn lm pht do cu ko s tip tc suy yu thm. S d nh vy l bi l, nu nh trong tm nm 2000-2007, vic hu nh lin tc duy tr c tng trng kinh t nm sau cao hn nm trc ng ngha vi tc tng thu nhp ca qung i cc tng lp dn c ngy cng tng cao, sc mua ca th trng trong nc ngy cng mnh, th ngc li, s suy gim tc tng lin tip trong hai nm 2008-2009 li ng ngha vi tc tng thu nhp gim, sc mua gim khin gi c khng th tng mnh. Khng nhng vy, vic gi c khng th tng mnh cn bt ngun t nguyn nhn kp khc. l, sau mt khong thi gian lm pht phi m qu di, sc mua ca mt b phn khng nh dn c b suy kit v khi nn kinh t bc vo giai on pht trin kh khn, cng n vic lm ca b phn dn c ny tr nn kh khn hn, thu nhp gim s khin sc mua gim. Tip theo, trong iu kin xu th gi c gim ngy cng mnh v ko di, tm l tht lng buc bng ca mt b phn rt ln dn c s mnh hn v iu ny cng khin sc mua x hi gim.

Vic tc tng ca tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng trong thi k st lnh nhng nm cui thp k trc v u thp k ny ch dao ng xung quanh ngng 10%, tc l cha bng mt na ca nhng nm nn kinh t ang trn tng tc gn y v cng ch bng 1/3 tc tng ca nm lm pht tng phi m 2008 cho thy iu . Ni tm li, trong iu kin hi cc yu t tin t, chi ph y v cu ko u mnh nh nm 2007 v nm 2008, lm pht ca nc ta tng phi m, cn trong nm 2009 sp ti, khi c ba yu t ny khng cn, ch t l s b suy yu rt nhiu, th khng c l g lm pht s cao ngt ngng mc hai con s. Do nh hng ca cuc khng hong kinh t ti chnh t cui nm 2007 ko di n nm 2008, tng trng kinh t vn c xu hng gim nm 2009 tc tng trng kinh t t 5,2%. T cui nm 2008, nhm vt qua cuc khng hong Nh nc chuyn sang thc hin nhiu chnh sch kch cu u t, tiu dng, va m bo tng trng kinh t va m bo an ninh x hi. Thc hin chnh sch h tr tn dng m rng v pht trin sn xut vic lm c to ra nhiu hn. Nhng cc chnh sch ny cn c tr nn hin ti t l tht nghip trong nm 2009 vn mc 4,66%. Nhiu doanh nghip va v nh chu nh hng ca cuc khng hong thu hp sn xut, gim u t do lng lao ng trong doanh nghip cng c xu hng gim xung. Lc lng lao ng tht nghip thng tr v dng bn tht nghip c cng vic nhng thu nhp thp hn nn t l tht nghip cn cha c chnh xc.

2.Cc tho lun v mi quan h gia lm pht Vit Nam giai on 1986 2009 qua nghin cu:
* Nhn nhn tng quan v mi quan h gia lm pht v tht nghip trong giai on 1986 2009:

Xt v di hn, theo cc chuyn gia kinh t v cc nh hoch nh chnh sch khng c mi quan h gia tht nghip v lm pht Vit Nam. Trong tng giai on ngn, c s nh i gia lm pht v tht nghip; Vit Nam ch yu theo ch trng tng trng kinh t vi tc nhanh trong sut giai on nn tc tng trng kinh t cao nhng ci gi phi tr cng rt ln, lm pht gia tng nhanh. iu ny khng ch i vi Vit Nam m hu ht cc nc nm trong khu vc ng Nam , nu khng c chnh sch pht trin hp l s dn n nhng hu qu nghim trng v Thi Lan l mt bng chng r rng nht. Mt s giai on ngn nh nhng nm mi bt u i mi, hoc nhng nm Nh nc thc hin ct gim lm pht tng cao th nn kinh t cng c s st gim v t l tht nghip gia tng. * C s nh i gia lm pht v tht nghip Vit Nam trong ngn hn? Nh nhng nhn nhn chung v mi quan h gia lm pht v tht nghip Vit Nam, c s nh i gia lm pht v tht nghip trong ngn hn Vit Nam, nhng nu do nh hng ca khng hong kinh t, nh hng ca gi c nng lng nh du m th hu nh lm pht v tht nghip khng c mi quan h vi nhau. Trong nhng giai on ny, mc d t l lm pht gia tng nhanh nhng nn kinh t cng st gim nhanh v t l tht nghip vn tng cao qua cc nm. Vic nh i gia lm pht v tht nghip hu nh phc thuc rt ln vo yu t bn trong, m quan trng l cc chnh sch v m pht trin kinh t ca Nh nc. ct gim lm pht nhanh chng, a lm pht v mc hp l cho s pht trin kinh t Nh nc thc hin chnh sch tin t tht cht, ti kha tht cht ko theo tng trng kinh t s thp v t l tht nghip li gia tng do nh hng ca cc chnh sch ny v ngc li. * Trong giai on 1986 2009 t c cc mc tiu Nh nc s dng nhng chnh sch g? Hiu qu ca cc chnh sch i vi vic t cc mc tiu t ra v tc ng mi quan h gia lm pht v tht nghip.

Trong mi giai on pht trin, Nh nc thc hin nhng mc tiu khc nhau c th l tng trng kinh t cao, to ra nhiu cng n vic lm; ct gim lm pht nhm pht trin kinh t n nh, m bo cuc sng ngi dn Vi nhng mc tiu khc nhau Nh nc thc hin cc chnh sch khc nhau t c cc mc tiu t ra vi vic s dng hiu qu cc chnh sch ti kha, chnh sch tin t, cc chnh sch khc lin quan n to vic lm Xt mt cch ton din, trong giai on t 1986 2009 nhng chnh sch Nh nc a ra t c nhiu thnh tu bn cnh mt s hn ch nh khc. Nn kinh t Vit Nam lun t tc tng trng cao trong khu vc, ct gim lm pht m bo n nh kinh t v m nh vic a con s lm pht t mc 3 con s v mc 2 con s v dn 1 con s hay vic ct gim thnh cng lm pht tng cao trong 2 nm 2007, 2008 xung cn 6,88% nm 2009.