Ch s P/B c ngha nh th no?

Ch s P/B c ngha nh th no khi nhn nh v mt c phiu?

Tr li: Ch s P/B (Price-to-Book ratio Gi/Gi tr s sch) l t l c s dng so snh gi ca mt c phiu so vi gi tr ghi s ca c phiu . T l ny c tnh ton bng cch ly gi ng ca hin ti ca c phiu chia cho gi tr ghi s ti qu gn nht ca c phiu . Cng thc tnh nh sau: Gi c phiu P/B = ---------------------------------------------Tng gi tr ti sn gi tr ti sn v hnh n V d: Gi s mt cng ty c gi tr ti sn ghi nhn trn bng cn i k ton l 200 t VND, tng n 150 t VND, nh vy gi tr ghi s ca cng ty l 50 t . Hin ti cng ty c 2 triu c phiu ang lu hnh, nh vy gi tr ghi s ca mi c phiu l 25.000 VND. Nu gi th trng ca c phiu ang l 75.000 VND, th P/B ca c phiu c tnh nh sau: P/B = 75.000/25.000 = 3 i vi cc nh u t, P/B l cng c gip h tm kim cc c phiu c gi thp m phn ln th trng b qua. Nu mt doanh nghip ang bn c phn vi mc gi thp hn gi tr ghi s ca n (tc l c t l P/B nh hn 1), khi c hai trng hp s xy ra: hoc l th trng ang ngh rng gi tr ti sn ca cng ty b thi phng qu mc, hoc l thu nhp trn ti sn ca cng ty l qu thp. Nu nh iu kin u tin xy ra, cc nh u t nn trnh xa cc c phiu ny bi v gi tr ti sn ca cng ty s nhanh chng c th trng iu chnh v ng gi tr tht. Cn nu iu th hai ng, th c kh nng lnh o mi ca cng ty hoc cc iu kin kinh doanh mi s em li nhng trin vng kinh doanh cho cng ty, to dng thu nhp dng v tng li nhun cho cc c ng. Ngc li, nu mt cng ty c gi th trng ca c phiu cao hn gi tr ghi s th y thng l du hiu cho thy cng ty lm n kh tt, thu nhp trn ti sn cao. Ch s P/B ch thc s c ch khi nh u t xem xt cc doanh nghip c mc tp trung vn cao hoc cc cng ty ti chnh, bi gi tr ti sn ca cc cng ty ny tng i ln. V cng tc k ton phi tun th nhng tiu chun ngt ngho, nn gi tr ghi s ca ti sn hon ton khng tnh ti cc ti sn v hnh nh thng hiu, nhn hiu, uy tn, bng sng ch v cc ti sn tr tu khc do cng ty to ra. Gi tr ghi s khng c ngha nhiu lm vi cc cng ty dch v v gi tr ti sn hu hnh ca h khng ln. 1

(Cu tr li do Cng ty chng khon VPBank - VPBS cung cp) P/E la gi? P/E l mt ch s c cc nh u t s dng rt ph bin trong phn tch ti chnh. Tt nhin t l ny cng c nhng hn ch nht nh nhng n c u im l d tnh v d hiu. Nu bn mun bit th trng sn sng tr bao nhiu cho mi la li nhun ca mt cng ty, chng ta hy xem xt P/E. P/E l mt t l phn trm gia th gi mt c phiu v thu nhp trn mt c phhiu. Nu gi mt c phiu cu IBM l 60 la v thu nhp ca mi c phiu l 3 la th t l P/E s l 20 (60/3). iu ny c ngha l nh u t sn sng tr 20 la cho mi la li nhun ca cng ty. Nu P/E gim xung cn18 c ngha l nh u t ch tr 18 la cho mi la li nhun. P/E truyn thng- tc l t l P/E m bn vn thy hng ngy trn cc tp ch chng khon- cn gi l P/E hin ti. tnh ch s ny ngi ta ly gi c phiu chia cho li tc c phiu ca 12 thng gn nht. Bn cnh cc nh u t cn s dng t l P/E tng lai bng cch ly gi c phiu chia cho li tc c phiu ca nm sau do Ph Wall c tnh. Ch s no tt hn? T l P/E truyn thng c u im l n phn nh tnh hnh thc t ca doanh nghip V mu s ( E) l con s thc t c kim ton v bo co cho U ban chng khon v hi oi. Tuy nhin, nhc im ca n l li nhun ny chc chn s thay i trong tng lai. Do , bng cch c tnh li nhun trong tng lai, ch s P/E tng lai d on c mc tng trng ca doanh nghip. Mc d con s c tnh ny c th khng chnh xc, t nht n cng gip cc nh u t c c s tham kho ra quyt nh u t. Gi s bn c c phiu ca 2 cng ty hot ng trong cng mt ngnh v d Exxon v Texaco - cng c t l P/E l 20. Gi c phiu ca Exon l 60 la v thu nhp l 3 la trong khi gi c phiu ca Texaco l 80 la v thu nhp l 4 la. Dng nh 2 quyt nh u t ny l nh nhau nu bn khng xem xt ti t l P/E tng lai. Ph Wall c tnh thu nhp ca Exon s tng ti 3,75 la mt c phiu (tc 25%) cn c phiu ca Texaco ch tng ti 4,25 la( 6%). Trong trng hp ch s P/E tng lai ca Exon gim xung cn 16 trong khi ch s P/E tng lai ca Texaco l 18,8. Nu d on ny l ng th hin nhin mua c phiu ca Exxon s c li hn. Nhc im ln nht ca c 2 ch s ny l i khi cc cng ty che giu thu nhp ca h bng cch cng b li nhiu hn thc t. Mt k ton vin c th a ra nhng con s khng v khai tng t l tng trng thu nhp ln mt vi im Mt thc t na l thu nhp c tnh c th thay i tu theo tnh hnh pht trin ca cng ty v tu theo mi nh phn tch Ph Wall. V vy, mc d c cc nh u t s dng ph bin nhng t l P/E cng ch l mt ch s tham kho m thi.
KINH DOANH
> CHNG KHON Th su, 25/4/2008, 09:35 GMT+7

EPS v P/E c ngha th no trong u t?

P/E v EPS l ch vit tt ca thut ng g, v cc thut ng ny c ngha nh th no trong u t chng khon.

Tr li: 2

EPS (Earning Per Share) l li nhun (thu nhp) trn mi c phiu. y l phn li nhun m cng ty phn b cho mi c phn thng thng ang c lu hnh trn th trng. EPS c s dng nh mt ch s th hin kh nng kim li nhun ca doanh nghip, c tnh bi cng thc: EPS = (Thu nhp rng - c tc c phiu u i) / lng c phiu bnh qun ang lu thng. Trong vic tnh ton EPS, s chnh xc hn nu s dng lng c phiu lu hnh bnh qun trong k tnh ton v lng c phiu thng xuyn thay i theo thi gian. Tuy nhin trn thc t ngi ta thng hay n gin ho vic tnh ton bng cch s dng s c phiu ang lu hnh vo thi im cui k. C th lm gim EPS da trn cng thc c bng cch tnh thm c cc c phiu chuyn i, cc bo chng (warrant) vo lng c phiu ang lu thng. EPS thng c coi l bin s quan trng duy nht trong vic tnh ton gi c phiu. y cng chnh l b phn ch yu cu thnh nn t l P/E. Mt kha cnh rt quan trng ca EPS thng hay b b qua l lng vn cn thit to ra thu nhp rng (net income) trong cng thc tnh trn. Hai doanh nghip c th c cng t l EPS nhng mt trong hai c th c t c phn hn tc l doanh nghip ny s dng vn hiu qu hn. Nu nh cc yu t khc l cn bng th r rng doanh nghip ny tt hn doanh nghip cn li. V doanh nghip c th li dng cc k thut tnh ton a ra con s EPS hp dn nn cc nh u t cng cn hiu r cch tnh ca tng doanh nghip m bo "cht lng" ca t l ny. Tt hn ht l khng nn da vo mt thc o ti chnh duy nht m nn kt hp vi cc bn phn tch ti chnh v cc ch s khc. H s gi trn thu nhp (P/E) l mt trong nhng ch s phn tch quan trng trong quyt nh u t chng khon ca nh u t. Thu nhp t c phiu s c nh hng quyt nh n gi th trng ca c phiu . H s P/E o lng mi quan h gia gi th trng (Market Price - P) v thu nhp ca mi c phiu (Earning Per Share - EPS) v c tnh nh sau: P/E = P/EPS Trong gi th trng P ca c phiu l gi m ti c phiu ang c mua bn thi im hin ti; thu nhp ca mi c phiu EPS l phn li nhun rng sau thu m cng ty chia cho cc c ng thng trong nm ti chnh gn nht. P/E cho thy gi c phiu hin ti cao hn thu nhp t c phiu bao nhiu ln, hay nh u t phi tr gi cho mt ng thu nhp bao nhiu. P/E c tnh cho tng c phiu mt v tnh trung bnh cho tt c cc c phiu v h s ny thng c cng b trn bo ch. Nu h s P/E cao th iu c ngha l ngi u t d kin tc tng c tc cao trong tng lai; c phiu c ri ro thp nn ngi u t tho mn vi t sut vn ho th trng thp; d on cng ty c tc tng trng trung bnh v s tr c tc cao. H s P/E rt c ch cho vic nh gi c phiu. Gi s ngi u t c c phiu AAA khng c giao dch si ng trn th trng, vy c phiu c gi bao nhiu l hp l? Lc cn nhn vo h s P/E c cng b i vi nhm cc loi c phiu tng t 3

vi c phiu AAA, sau nhn thu nhp ca cng ty vi h s P/E s cho chng ta gi ca loi c phiu AAA. (Cu tr li do Cng ty chng khon VPBank - VPBS cung cp) DPS/F v DPS/P DPS/P: t sut c tc cn gi l dividend yield hay Li nhun c chia trn gi c phiu, n biu th li nhun m cng ty phi c c thu ht nh u t, cc nh u t thng dng t sut li nhun ny so snh gia thu nhp t c phiu v cc hnh thc u t ti sn khc. Cc qu u t thng cn bng danh mc u t ca mnh vi s chnh lch gia cc hnh thc u t. lm iu ny, h cn nhc s thay i ca t sut li tc hng ngy. DPS/F: c tc trn mnh gi hay t l c tc, t l ny th hin dng tin c nh so vi s tin b ra, do , n rt quan trng i vi nh u t quan tm ti thu nhpt c tc c phiu. N cho php h so snh lng tin h thu c khi h u t mt s tin c nh vo cc c phiu khc nhau hoc so snh vi hnh thc u t khc, cng l iu mong mun ca nhng qu tr cp. iu ny ng ngha vi, c tc trn mnh gi th hin s thu ht cc nh u t tim nng v l mt phn ca cng ty, bn cnh cc nh u t nh qu u t h c th thc hin nhiu cch bin i xem xt t sut li nhun u t nh DPS/price, DPS/Sale, DPS/Book value (gi tr s sch). Nh vy, m bo s n nh v r rng, nh hng c th th cc cng ty thng cng b so vi mnh gi, tm li, mt s u im im ca cch ny nh sau v th gii phn ln theo thng l ny. - Duy tr n nh chnh sch c tc, duy tr kh nng chi tr c tc, v nh u t s yu thch hn.Cc chnh sch u t di hn s c c ng d dng thng qua - Nh u t yu thch s n nh t thu nhp t c tc (khng k nh u t lt sng hng ngy) cc nh u t khc mun c mt c tc c nh so snh, v do , theo mnh gi s c c s c nh ny. - C tc v c tc d kin, khng mt doanh nghip no c kh nng d on c gi c phiu, do , c tc chi tr d kin c th s rt khc nhau gia d kin u nm v thc t chi tr. Nh u t cng kh c s d kin chnh xc nu tp trung vo c tc. - Vn quan trng nht c l l chnh sch ti tr (Finance Cash Flow), c tc thuc vo dng tin ti tr, v tt nhin, n v cng quan trng trong cc k 4

hoch ti chnh (financial budget) trong tng lai ca cng ty, do , c ng c th d dng tip cn, n phi c nu theo mt t l c nh. V cng c th thy, c tc/th gi (Dividend yield) ch c dng phn tch v cn i u t ch khng phi c dng cng b v to s n nh i vi nhng nh u t mong mun s n nh. V h chnh l ngi cn c bo v hn so vi nhng nh u t phn tch snh si nh cc qu.
KINH DOANH
> CHNG KHON Th nm, 23/10/2008, 13:49 GMT+7 E-mail Bn In

Q&A - H s ROA v ROE l g?

Ti mun bit ROA, ROE l g, c tc dng nh th no trong phn tch v c p dng ra sao. ROE vROA nh th no l chp nhn c? Tr li:

ROA l t s li nhun rng trn ti sn (Return on total assets) ROA o lng kh nng sinh li trn mi ng ti sn ca cng ty. Cng thc: ROA = Li nhun rng dnh cho c ng thng Tng ti sn

ROA cung cp cho nh u t thng tin v cc khon li c to ra t lng vn u t (hay lng ti sn). ROA i vi cc cng ty c phn c s khc bit rt ln v ph thuc nhiu vo ngnh kinh doanh. l l do ti sao khi s dng ROA so snh cc cng ty, tt hn ht l nn so snh ROA ca mi cng ty qua cc nm v so gia cc cng ty tng ng nhau. Ti sn ca mt cng ty c hnh thnh t vn vay v vn ch s hu. C hai ngun vn ny c s dng ti tr cho cc hot ng ca cng ty. Hiu qu ca vic chuyn vn u t thnh li nhun c th hin qua ROA. ROA cng cao th cng tt v cng ty ang kim c nhiu tin hn trn lng u t t hn. V d nu cng ty A c thu nhp rng l 1 triu USD, tng ti sn l 5 triu USD, khi ROA l 20%. Tuy nhin nu cng ty B cng c khon thu nhp tng t trn tng ti sn l 10 triu USD, ROA ca B s l 10%. Nh vy cng ty A hiu qu hn trong vic bin u t thnh li nhun. Cc nh u t cng nn ch ti t l li sut m cng ty phi tr cho cc khon vay n. Nu mt cng ty khng kim c nhiu hn s tin m chi cho cc hot ng u t, khng phi l mt du hiu tt. Ngc li, nu ROA m tt hn chi ph vay th c ngha l cng ty ang b ti mt mn hi. ROE l t s li nhun rng trn vn ch s hu (Return on common equyty) ROE l t s quan trng nht i vi cc c ng, t s ny o lng kh nng sinh li trn mi ng vn ca c ng thng. 5

Cng thc: ROE = Li nhun rng dnh cho c ng thng Vn c phn thng

Ch s ny l thc o chnh xc nh gi mt ng vn b ra v tch ly to ra bao nhiu ng li. H s ny thng c cc nh u t phn tch so snh vi cc c phiu cng ngnh trn th trng, t tham kho khi quyt nh mua c phiu ca cng ty no. T l ROE cng cao cng chng t cng ty s dng hiu qu ng vn ca c ng, c ngha l cng ty cn i mt cch hi ha gia vn c ng vi vn i vay khai thc li th cnh tranh ca mnh trong qu trnh huy ng vn, m rng quy m. Cho nn h s ROE cng cao th cc c phiu cng hp dn cc nh u t hn. Khi tnh ton c t l ny, cc nh u t c th nh gi cc gc c th nh sau: - ROE nh hn hoc bng li vay ngn hng, vy nu cng ty c khon vay ngn hng tng ng hoc cao hn vn c ng, th li nhun to ra cng ch tr li vay ngn hng. - ROE cao hn li vay ngn hng th phi nh gi xem cng ty vay ngn hng v khai thc ht li th cnh tranh trn th trng cha c th nh gi cng ty ny c th tng t l ROE trong tng lai hay khng. Cu tr li do Cng ty Sirifin cung cp ROE l vit tt ca cm t Return On Equity C ngha l "Li nhun trn vn s hu". ROE c tnh bng cch ly li rng sau thu chia cho tng gi tr vn ch s hu da vo bng cn i ti sn cui k(thng,qu,nm). Cng thc: ROE = 100% x V d: Doanh nghip X da vo bng cn i k ton cui k (thng,qu,nm): Li nhun rng sau thu l:10.000.000. Tng gi tr vn ch s hu l: 100.000.000. ROE=10.000.000/100.000.000=0,1 hay 10% iu ny c ngha l 0,1 ng li nhun rng t c t 1 ng vn kinh doanh b ra.Doanh nghip thng dng ch s ny so snh mc sinh li tng thng ca mt doanh nghip hoc ca cc doanh nghip khc nhau.Chng hn nh kinh doanh n ung c ROE cao hn kinh doanh xe gn my bi v ta ch b t vn m t c li nhun cao. ngha ca ch s ROE Li nhun rng sau thu Tng gi tr vn ch s hu

V mt l thuyt, ROE cng cao th s dng vn cng c hiu qu. Cc loi c phiu c ROE cao thng c cc nh u t a chung. Phn tch Bo Co Ti Chnh : Cc H S V Kh Nng Thanh Ton N Mt cng ty c th vay tin cho cc mc ch ngn hn, ch yu b sung cho vn lu ng, hoc cho cc mc ch di hn, ch yu mua sm nh xng v thit b. Khi mt cng ty vay tin cho hot ng di hn, cng ty t cam kt thanh ton tin li nh k v hon tr tin n gc vo thi im o hn. lm vic ny, cng ty phi to ra thu nhp nhm trang tri cc khon n. Mt trong nhng cch xc nh tnh trng n ca mt cng ty l phn tch cc h s n ca cng ty . H s n H s n hay t l n trn ti sn cho bit phn trm tng ti sn c ti tr bng n. H s n cng thp th hiu ng n by ti chnh cng t, h s n cng cao th hiu ng n by cng cao. H s n = Tng s n/ Tng ti sn V d: H s n Nu bng cn i k ton ca mt cng ty cho bit tng n ca cng ty l 1.000.000 USD v tng ti sn l 5.000.000 USD, th: H s n = 1.000.000/ 5.000.000 = 0,2 hay 20% H s n cao c xu hng phng i thu nhp ca cng ty, v h s n thp c th cho thy vic s dng n khng hiu qu. a. H s n trn vn c phn D/E Mt h s n quen thuc hn phn nh mi tng quan gia n di hn v vn c phn. H s ny c gi l h s n trn vn c phn: H s n/vn D/E = N di hn + gi tr ti sn i thu/ Vn c phn Do , nu n di hn v ti sn i thu trong bng tng kt ti sn c gi tr l 2.000.000 USD v vn c phn l 5.000.000 USD, th h s n/vn l 2.000.000 USD/5.000.000 USD 40%. Ngnh in dn dng l ngnh c ngun thu u n, c th chp nhn cc h s D/E cao, trong khi cc cng ty c thu nhp ph thuc vo chu k kinh t thng c h s D/E thp hn. Ni cch khc, cc khch hng ca cc cng ty dch v in thc hin tr tin nh k cho cc cng ty ny. V cc cng ty ny bit r h s c tr bao nhiu tin v c th tng ph nh vo khch hng khi doanh li gim xung di mc nht nh, nn cc cng ty ny c th c tnh li nhun ca mnh kh chnh xc. Do bit c iu ny, cc cng ty ny cm thy t tin hn i vi vic pht hnh tri phiu v thu nhp m cc cng ty ny thu c trong tng lai s bo m rng vic thanh ton tin li v tin n gc ca mnh m khng gp ri ro. Ngc li, cc cng ty hot ng ph thuc chu k kinh t c mc thu nhp hot ng cao trong nhng giai on kinh t tt nhng phi chu thu nhp thp trong nhng giai on suy thoi kinh t. Nu pht hnh chng khon n qu nhiu th cc cng ty ny c th khng kh nng tr tin li khi li nhun gim. Do , cc cng ty ny phi chp nhn mt chnh sch n bo th hn v pht hnh nhiu c phiu l loi chng khon khng i hi phi tr c tc trong nhng iu kin kinh doanh ti t. b. H s n di hn/ tng ti sn LD/TA

H s n di hn/tng ti sn LD/TA so snh tng quan n vi tng ti sn ca mt cng ty, v c th cho bit nhng thng tin hu ch v mc ti tr cho ti sn bng n di hn ca mt cng ty. H s LD/TA = N di hn/ Tng ti sn H s ny c th dng nh gi hiu ng n by ti chnh ca mt cng ty. H s thu nhp tr li nh k Vic tm xem mt cng ty c th thc hin tr li n mc no cng rt quan trng. t c mc ch ny, bn c th s dng h s thu nhp tr li nh k. H s ny nh gi kh nng s dng thu nhp hot ng thu nhp trc thu v li- EBIT tr li ca mt cng ty. H s ny cho bit mt cng ty c kh nng p ng c ngha v tr n li ca n n mc no. R rng, h s thu nhp tr li nh k cng cao th kh nng thanh ton li ca cng ty cho cc ch n ca mnh cng ln. H s thu nhp tr li nh k = EBIT/Chi ph tr li hng nm V d: H s thu nhp tr li nh k Nu EBIT l 8.000.000 USD v chi ph tin n li hng nm l 3.000.000 USD th: H s thu nhp tr li nh k = 8.000.000 USD/ 3.000.000 USD = 2,67 Ni cch khc, thu nhp cao gp 2,7 ln chi ph tr li. T l tr li thp cho thy mt tnh trng nguy him, suy gim trong hot ng kinh t c th lm gim EBIT xung di mc n li m cng ty phi tr, do dn ti mt kh nng thanh ton v v n. Tuy nhin ri ro ny c hn ch bi thc t EBIT khng phi l ngun duy nht thanh ton li. Cc cng ty cng c th to ra ngun tin mt t khu hao v c th s dng ngun vn tr n li. Nhng g m mt cng ty cn phi t ti l to ra mt an ton hp l, bo m kh nng thanh ton cho cc ch n ca mnh. Ch ring h s thu nhp tr li nh k th cha nh gi mt cng ty v h s ny cha cp n cc khon thanh ton c nh khc nh tr tin n gc, chi ph tin thu, v chi ph c tc u i. H s trang tri chung gii quyt vn c lin quan n h s thu nhp tr li nh k, c th tnh ton h s trang tri chung: H s trang tri chung = A/B A= Cc ngun thu tin mt B= Chi ph tin thu + Chi ph tr li + tin tr n/1-t + C tc u i/1-t t: l s nm tnh ton Tt c chi ph trong mu s ca h s ny l c nh v u phi c cn nhc. R rng, mt cng ty v cc nh u t ca cng ty mun c h s trang tri chung cao nht, nhng iu ny ph thuc mt phn vo kh nng sinh li ca cng ty. Khi cc h s n ln qu mc, cng ty c th nhn thy chi ph vn ca mnh tng ln. Gi tr cc c phiu ca cng ty cng c th gim xung tng ng vi mc ri ro ca cng ty tng ln. Do , cc nh qun l ti chnh phi thn trng trnh tnh trng n trm trng trong c cu vn ca mnh. Cc ngun d liu quan trng ca ngnh c th tm thy trong cc bo co ti chnh hng qu t U ban Chng khon v cc ngnh sn xut, bn l, khai thc m. Bn cng c th tham chiu cc bo co ca cc t chc nh mc tn nhim c cc s liu tng hp tng t. 8

Thu nhp trc li vay v thu hay Li nhun trc thu v li (ting Anh: earnings before interest and taxesEBIT) l mt ch tiu dng nh gi kh nng thu c li nhun ca cng ty, bng thu nhp tr i cc chi ph, nhng cha tr tin (tr) li v thu thu nhp. EBIT c cp n nh "khon kim c t hot ng", "li nhun t hot ng" hay "thu nhp t hot ng". Cng thc tnh EBIT l: EBIT = Thu nhp - Chi ph hot ng C th xem cng thc tnh EBIT mt cch c th hn nh sau: EBIT = Tng Doanh Thu - Tng bin ph - Tng nh ph Ni cch khc, EBIT l tt c cc khon li nhun trc khi tnh vo cc khon thanh ton tin li v thu thu nhp. Mt yu t quan trng ng vai tr gip cho EBIT c s dng rng ri l n loi b s khc nhau gia cu trc vn v t sut thu gia cc cng ty khc nhau. Do loi b li nhun v thu, h s EBIT lm r hn kh nng to li nhun ca cng ty, v d dng gip ngi u t so snh cc cng ty vi nhau. T cng thc: EBITDA = EBIT + Tax (thu thu nhp dnghip) + Depreciation (khu hao) + Amortization (cc khon phn b) Thu nhp trc thu, tr li v khu hao (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization - EBITDA ) Thng thng th cc nh u t hay ch ti dng tin, thu nhp rng v doanh s nh l cc thc o c bn v gi tr v sc mnh ca doanh nghip. Tuy nhin trong nhng nm gn y xut hin mt ch s mi trong cc bo co qu v bo co k ton, chnh l EBITDA. y l mt ch s th hin tnh hnh ti chnh ca mt cng ty, c tnh bi cng thc: EBITDA = doanh thu - cc khon chi ph (tr tin tr li, thu, khu hao) EBITDA c th c s dng phn tch v so snh mc li gia cc cng ty hoc cc ngnh bi ch s ny loi b c nh hng do cc quyt nh v mt k ton v ti chnh gy ra. EBITDA ban u c s dng trong hot ng sp nhp, thn tnh vo nhng nm 80, khi ch s ny ch yu c dng nh gi kh nng thanh ton n ca mt cng ty. Sau , n tr nn ph bin hn trong cc ngnh c ti sn gi tr ln, cn chit khu trong thi gian di. Ngy nay th EBITDA c s dng ph bin trong rt nhiu cng ty, c bit l trong lnh vc cng ngh thng tin. Mt nhm ln thng gp vi EBITDA l ngi ta ngh ch s ny th hin kh nng thu tin. EBITDA l mt ch s tt nh gi kh nng sinh li nhng khng phi l thc o nh gi ngun tin. EBITDA cng khng tnh n lng tin mt cn thit chi tr cc chi ph hot ng cng nh thay th cc loi thit b c, m khon chi ph ny l tng i ln. Do ch s ny thng c cc cng ty s dng nh bng hnh nh ca mnh, to ra mt con s k ton tng i p v kh nng kim li. Cc nh u t cng cn phi phn tch k cc ch s ti chnh khc chc chn rng cng ty khng c tnh che giu s tht no ng sau EBITDA. Nhng ngi khi xng ra EBITDA th cho rng ch s ny phn nh mt cch r rng hn v tnh hnh hot ng ca cng ty v n loi b cc khon chi ph c th s che i 9

nhng tin b thc s. Li sut_mt trong cc nhn t quan trng trong cc quyt nh ti chnh b b qua. Thu cng khng c tnh n v chng c th thay i rt nhiu ph thuc vo cc khon li, l trong cc k trc, s bin ng ny c th bp mo thu nhp rng thc t. Cui cng, EBITDA loi b i yu t ch quan, tu trong vic tnh khu hao v d nh thi gian hu ch, gi tr thng d, v cc phng php tnh khu hao khc nhau. Bng vic loi tr cc yu t ny EBITDA khin cho vic so snh nng lc ti chnh gia cc cng ty d dng hn. Ch s ny cng rt hu dng trong vic nh gi cc cng ty c c cu vn, mc thu v chnh sch khu hao khc nhau. ng thi cc nh u t cng c th xc nh c lng tin m mt cng ty mi m hoc cng ty va c cu li c th to ra trc khi thanh ton cho ch n v c quan thu. L do chnh EBITDA' c s dng ph bin l ch s ny cho thy mc li nhun cao hn thng thng. Cng ty s khin cho bc tranh ti chnh ca mnh thm sng sa bng cch a thm ch s EBITDA, nh lc hng ch ca cc nh u t khi t l n v chi ph hot ng cao.

10

U T DI HN CA DOANH NGHIP I- KHI NIM U T, PHN LOI U T 1. Khi nim : u t chnh l s hy sinh gi tr chc chn thi im hin ti i ly (kh nng khng chc chn) gi tr trong tng lai. Cn phn bit hai khi nim khc nhau trong u t l u t ti chnh v u t thc. - u t thc : l mt khon tin u t hnh thnh nh my mi, kt qu ca n l lm gia tng xut lng trong tng lai nh tng sn lng, tng doanh thu. - u t ti chnh : l khon u t khng lm gia tng xut lng m lin quan n khon n, gm tt c cc khon cho vay, u t mua bn chng khon. Trong nn kinh t pht trin, cc khon u t ti chnh cng pht trin s to thun li cho s gia tng mnh m ca u t thc. 2. c trng ca u t : - u t l phi b vn ban u. - T u vo n u ra phi c thi gian (mua tri phiu). - u t phi gn lin vi ri ro v mo him (mua v s). - u t c din ra trn th trng, cc nh u t c th la chn loi hnh v phng php u t trong khun kh php lut. - Mong mun ca nh u t l hiu qu : hiu qu kinh t v hiu qu x hi. Nh DN thng nghin cu v hiu qu kinh t, Nh nc li mong mun hiu qu kinh t gn lin vi hiu qu x hi, iu ny dn n s tn ti cc DN nh nc. 3. Phn loi d n u t : Phn loi theo mi quan h gia nhng d n u t : * Cc d n c lp ln nhau : hai d n c gi l c lp v mt kinh t nu vic chp nhn hoc t b mt d n ny khng tc ng n quyt nh chp nhn hoc t b d n khc. i vi nh u t d n no c li th thc hin. * Cc d n ph thuc ln nhau : Hai d n ph thuc v mt kinh t l vic pht trin d n ny lm nh hng n vic pht trin d n kia v ngc li. V d : vic pht trin my in ton c nhn v vic pht trin thm phn mm b sung : phn mm tt c kh nng lm gia tng doanh s ca my in ton v vic s dng my in ton cng c kh nng lm gia tng sc cu i vi phn mm ca n. * Cc d n loi tr ln nhau : L vic chp nhn hoc loi b d n ny nh hng n quyt nh la chn hay loi b d n khc. Nu la chn d n ny cng c ngha loi b ton b cc d n cn li. V d : vic mua sm thm mt s my mc thit b mi c li hn hay phi thu di hn trong mt thi gian di l hai d n loi tr ln nhau. II- CC NHN T NH HNG N QUYT NH U T Quyt nh u t di hn ca DN l quyt nh c tnh cht chin lc c nh hng n s thnh bi trong kinh doanh ca DN trn thng trng. Do vy khi u t di hn DN nn xem xt n cc yu t nh hng sau : - Chnh sch kinh t ca nh nc : c th hin trong hin php, trong cc lut l v bin php kinh t nhm to hnh lang, mi trng kinh t lnh mnh, nh hng cho DN pht trin. 11

- Th trng v s cnh tranh : th trng tiu th l mt cn c quan trng cho DN quyt nh u t. Bi v trong nn kinh t th trng DN sn xut mt loi sn phm no phi ph hp vi yu cu ca ngi tiu dng, nn phi xem xt mc cu ca th trng ng thi khi u t phi ch khai thc li th ring ca DN mi ng vng c trong cnh tranh. - Chnh sch li sut v s thu phi np : y l hai yu t nh hng n vic tng hay gim chi ph u t, v vy khi quyt nh u t di hn phi ch xem xt ti hai yu t ny. - S tin b ca khoa hc cng ngh : u t di hn phi n u s tin b khoa hc cng gnh, nu khng tip cn kp thi s lm vo tnh trng thua l, dn n ph sn. - vng chc tin ct ca u t : u t lun gn lin vi ri ro, nu u t c kh nng m bo vng chc s kch thch nh u t tham gia. Nu u t trong tnh trng khng n nh DN s hn ch u t. - Kh nng ti chnh ca DN : i n quyt nh u t DN phi xem xt kh nng ti chnh ca mnh gm ngun t c v ngun c th huy ng thm. Vic u t ca DN khng th vt qua gii hn kh nng ti chnh ca mnh. III- CC PHNG PHP NH GI CC D N U T A- Phng php phn tch im ha vn 1. Phn bit chi ph : Chi ph ca d n c chia thnh nh ph v bin ph. - nh ph (chi ph c nh) : l loi chi ph khng lin quan trc tip ti s thay i ca sn lng. Bao gm nhng khon mc : lng ca cn b qun l, khu hao, chi ph duy tr bo qun, chi ph bo him, chi ph thu bt ng sn (thu kho, thu vn phng). Lu : gi l nh ph nhng n ch c nh mt gii hn cn bin, nu vt qu gii hn th nh ph li c xc nh mt mc khc. V d : Cng ty thu xe ti phn phi nc gii kht, xe ti c th chuyn ch ti a l 10.000 chai mi ngy. R rng chi ph thu xe l nh ph mc ti a 10.000 chai/ngy. Nhng nu hn 10.000 chai/ngy c phn phi th phng n khc c xem xt l cng ty phi thu thm xe ti, do phi tng thm chi ph i thu. - Bin ph : l nhng chi ph ph thuc vo s thay i sn lng, tng gim theo cng t l vi sn lng. Gm cc khon mc : tin lng cng nhn trc tip sn xut, chi ph NVL cho sn xut, hoa hng trn doanh s, chi ph nhin liu, bao b, mt s chi ph khc bin i vi u ra. 2. Phn tch im ha vn : im ha vn l im m ti doanh thu bng vi chi ph b ra, ngha l ti im ny DN sn xut kinh doanh khng li v khng b l. a. im ha vn theo sn lng : (i vi DN sn xut mt sn phm). V d : C ti liu sau y ca mt DN ch sn xut kinh doanh mt mt hng : - Chi ph c nh : tin thu nh, tin khu hao, chi ph qun l : 40 triu. - Chi ph bin i : tin NVL, tin lng cng nhn sn xut : 120.000 /SP - Gi bn 1 sn phm l 200.000 . Hi DN phi tiu th trn bao nhiu sn phm mi c li ?. Ta lp bng sau : Bng doanh s, chi ph v li nhun:

12

Sn ln g tiu th 0 200 400 500 800 1.000

bin ph (B = b.S) 0 24.000 48.000 60.000 96.000 120.000

nh ph () 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000

chi ph (B+) 40.000 64.000 88.000 100.000 136.000 160.000

Doanh thu (D)

Li(+) L(-) 0 - 40.000 40.000 80.000 100.000 160.000 200.000 24.000 8.000 0 + 24.000 + 40.000

Qua kt qu trn ta thy nu sn lng tiu th < 500 sn phm th DN b l, > 500 sn phm th DN mi c li v bng 500 sn phm th ha vn. Xy dng cng thc : Gi : S0 : sn lng tiu th ti im ha vn. S : sn lng tiu th. D : doanh thu tng ng vi sn lng. : nh ph. b : bin ph mt n v sn phm. B : bin ph tng ng vi sn lng. g : gi bn mt n v sn phm. Ta c : * Doanh thu = sn lng tiu th x gi bn n v ----> D = S x g * bin ph = sn lng tiu th x bin ph n v ----> B = S x b * chi ph = bin ph + nh ph ----> B + D = S.b + Ti im ha vn ta c : doanh thu = chi ph S0g = S0b + S0g - S0b = S0(g - b) = ----> So N y l cng thc xc nh sn lng tiu th ti im ha vn. Theo v d ta c : DN phi tiu th trn 500 sn phm th mi c li. Nu gi hv = g - b l phn hon vn ca mt n v sn phm th ta c th tnh c li nhun ca s lng sn phm tiu th bt k no theo cng thc sau : Pn = (Sn - S0) x hv * Pn : li nhun ca s lng sn phm tiu th bt k * Sn : s lng sn phm tiu th bt k Theo v d trn, nu tiu th 800 sn phm th li nhun t c l : Pn = (800 - 500) x (200.000 - 120.000) = 24.000.000 13

b. im ha vn theo doanh s (doanh thu ha vn) : Trng hp DN sn xut kinh doanh nhiu mt hng vi chi ph v gi bn khc nhau. Ta khng th s dng gi bn v bin ph n v. Tnh hnh c th cn c vo s liu k bo co kt hp vi tnh hnh c th k k hoch, d kin c nh ph, tng bin ph v tng doanh thu trong k, trn c s xc nh c im ha vn theo doanh s. Xy dng cng thc :

doanh thu : D = S. g - bin ph : B = S. b

y chnh l cng thc xc nh doanh thu ti dim ha vn. V d : Gi thit cng ty bch ha X c ti liu v tnh hnh thu chi trong qu I nh sau : 1. doanh thu : 540 triu 2. Chi ph trong qu : * nh ph : 50 triu - Tin thu nh : 18 triu - Tin khu hao thit b : 15 triu - Tin lng thng v chi ph qun l : 17 triu * Bin ph : 450 triu - Gi vn hng khi mua vo : 400 triu - Tin thng theo doanh s : 40 triu - Bao b ng gi : 10 triu Yu cu : 1. Cng ty t doanh s bao nhiu tr ln c li ? 2. Vo thi im no trong nm cng ty ha c vn ? 3. Xc nh li ca cng ty trong qu. Bi gii : Cng ty t doanh s trn 300 triu ng th mi bt u c li. Tc l thi im ha c vn l ngy 20/2. Li ca cng ty trong qu : P = Doanh thu - Chi ph = 540 - (450 + 50) = 40 triu. c. Thi gian ha vn : Thi gian t c doanh thu ha vn. Gi D : doanh thu t c trong k. D0 : doanh thu ha vn. n : s ngy trong k. T0 : Thi gian ha vn. 3 . ngha ca phn tch im ha vn : - Cho thy mc ti thiu m DN phi sn xut v tiu th c th tn ti. - Gip cho DN iu chnh gi thch hp trong iu kin th trng cnh tranh, v khi ha c vn DN c th gim gi bn xung. - Gip cho DN tnh c cc khon li nhun s thu c trong tng lai v thi gian khi no c th ha c vn b ra. B- Phng php thi gian thu hi vn : 14

Thi gian hon vn ca d n l khong thi gian d n thu hi li vn u t ban u. Thi gian hon vn cng ngn d n u t cng tt. V d : Mt d n c vn u t ban u l 800 triu ng, i sng kinh t ca d n l 4 nm. D kin s thu nhp hng nm l : nm th nht 300 triu; nm th hai 400 triu; nm th ba 400 triu; nm th t 500 triu. C th biu din lu lng tin t ca d n u t trn theo s sau (v : triu ng) 0 1 2 3 4 -800 300 400 400 500 Xc nh thi gian hon vn nh sau : - Vn u t ban u : 800 triu - Thu nhp n cui nm th hai : 700 triu - S cn phi thu : 100 triu - Thi gian hon vn : Nhc im ca phng php : - Khng ch n kh nng sinh li ngoi thi gian hon vn. Nu d n u t chm sinh li lc u, nhng c xu hng pht trin v tng kh nng sinh li v sau th theo quan im hon vn cch chn la ny kh c chp nhn. - Khng ch n gi tr tin t theo thi gian, tc l khng xem xt n s mt gi ca ng tin. Ch : Khi thm nh d n theo phng php thi gian hon vn, bn cnh yu t thi gian cn phi xem xt c gi tr hin ti ca tin li. V d : C 2 d n A v B cng vn u t l 300 triu, c thu nhp pht sinh qua cc nm nh sau 0 1 2 3 D n A : - 300 200 100 100 D n B : - 300 100 200 100 C 2 d n u c thi gian hon vn l 2 nm. Tuy nhin nu ta lu rng 1 ng bc hm nay c gi tr hn 1 ng bc nm sau th ta chn d n A v c mc thu nm u l 200 triu. Tm li : khi s dng phng php thi gian hon vn, khc phc nhng nhc im ca n ta nn kt hp vi phng php khc nh phng php hin gi thun, phng php ch s sinh li khi thm nh d n. B- Phng php hin gi thun (The Net Present Value - NPV) Trong nn kinh t th trng, mt ng ca hm nay c gi tr hn mt ng thi im tng lai. iu ny hm rng tin t c gi tr theo thi gian : mt ng hm nay c th c u t to ra thu nhp trong tng lai. Li sut chnh l thc o gi tr ca ng tin theo thi gian. V th khi u t vo mt d n ngi ta phi tnh cc khon thu, chi ca d n u t v cng mt mt bng thi gian mi so snh tnh ton c li, l... Theo quy c ca nh u t : gi nm u ca thi k phn tch l hin ti, nhng nm tip theo sau l tng lai, v vy gi tr ca d n s c tnh theo "tng lai ha" hoc "hin ti ha", bi ton tr v 2 dng : - Gi tr tng lai ca ng vn hin ti. - Gi tr hin ti ca ng vn tng lai. 1. Gi tr tng lai ca ng vn hin ti (bi ton xui) 15

V d : Mt ngi b vn 1.000.000 , u t vi li sut 10%/nm. S li hng nm c nhp vo vn tip tc u t. Hi n cui nm th ba s nhn c c vn ln li l bao nhiu ? Gii : - Gi tr t c cui nm I : 1.000.000 + (1.000.000 x 10%) = 1.100.000 - Gi tr t c cui nm II : 1.100.000 + (1.100.000 x 10%) = 1.210.000 - Gi tr t c cui nm III : 1.210.000 + (1.210.000 x 10%) = 1.331.000 Nh vy n cui nm th 3 nh u t s thu c c vn ln li l 1.331.000 . Xy dng cng thc : Gi : V : l vn u t ban u. n : l s nm u t. i : l li sut c nh. Tn : l gi tr tng lai (gm c gc v li) sau nm th n (cn gi l gi tr kp) Ta tnh c gi tr tng lai cui mi nm nh sau : - Nm th 1 : T1 = V + Vi = V(1 + i) - Nm th 2 : T2 = T1 + T1. i = T1(1 + i). Th T1 = V( 1 + i) = V(1 + i) (1 + i) = V(1 + i)2 - Nm th 3 : T3 = T2 + T2. i = T2(1 + i) = V(1 + i)2 (1 + i) = V(1 + i)3 Mt cch tng qut : Gi tr kp cui nm th n : Tn = V(1 + i)n Trong (1 + i)n gi l tha s li sut tng lai, gi tr ca n ph thuc vo mc li sut i v s thi k n. thun tin trong vic tnh ton, ngi ta lp bng tnh sn (1 + i)n trong bng ph lc I. ngha ca tha s (1 + i)n : l tm c gi tr tng lai ca mt ng vn hin ti vi mc li sut c nh i, thi gian u t n. S dng bng tnh trong ph lc ta thy vi i = 10% v n = 3 th ta c (1 + i)n = 1,331. S ny l gi tr tng lai ca mt ng sau 3 nm nu c u t vi mc li sut 10% l 1,331 ng. Do nu vn gc ban u l 1.000.000 th sau 3 nm ta c : T3 = 1.000.000 x 1,31 = 1.331.000 . Tm li : gi tr tng lai l gi tr mt lng tin t tng trng, nu n c em u t vi 1 li sut c nh, trong mt khong thi gian no . (bi ton ngc li) Gi s chng ta mong c c 1.000.000 ng trong 5 nm na, th gi tr hin ti (ngy hm nay) s t hn 1.000.000 ng, Gi tr ny c tnh thng qua cng thc : T cng thc Tn = V(1 + i)n. Ta c : Vic xc nh gi tr hin ti ca mt lng tin t d kin trong tng lai c gi l s chit khu. - L tm c gi tr hin ti ca mt ng trong tng lai, n nm, vi li sut i %. S ny ngha l 1 ng cui nm th 5 ch c gi tr l 0,567 ng c u t hm nay vi li sut 12%. Do mun c 1.000.000 5 nm sau th gi tr hin ti b ra by gi l :

Nh vy vi s tin 567.000 c u t hm nay vi li sut 12% trong vng 5 nm s tng ln 1.000.000 . Tm li gi tr hin ti l gi tr ca mt lng tin t tng lai 16

nhng c quy ngc v thi im hin ti vi mt mc li sut c nh v thi gian n. 3. Phng php xc nh hin gi thun (The Net Present Value - NPV) Hin gi thun (NPV) ca mt d n l tng gi tr ca cc khon thu d kin trong tng lai c quy v hin ti tr i vn u t d kin ban u ca d n. Phng php ny c da trn li sut chit khu a gi tr ca khon thu trong tng lai v cng mt thi im hin ti so snh vi vn u t ban u b ra.

nh gi d n : C hai trng hp : - Trng hp 1 : nu cc d n l c lp ln nhau. Vic chp nhn hoc t b d n ph thuc vo NPV m hay dng. NPV > 0 : chp nhn d n (iu ny chng t d n c li) NPV < 0 : t chi d n. NPV = 0 : tu vo quan im ca nh u t. - Trng hp 2 : nu cc d n loi tr ln nhau. Vic chp nhn d n ny i hi phi t b cc d n cn li : s chn d n no c NPV cao nht, min l NPV cao nht phi > 0. V d : Mt cng ty ang bn khon la chn mt trong hai d n vi tng kinh ph u t u l 400 triu v c cc khon thu nhp qua cc nm nh sau : (n v 1.000.000 ) D N A B VN U T 400 400 1 100 150 2 120 150 Thu 3 120 120 nhp qua cc nm 4 100 80 5 100 80 6 100 60

Bng phng php hin gi thun, hy xem cng ty nn la chn d n no c li nht vi li st chit khu l 12%/nm.

= 441,3204 - 400 = 41,3204 > 0 NPV(B) = [(150 x 0,89286) + (150 x 0,79719) + (120 x 0,71178) + (80 x 0,63552) + (80 x 0,56743) + (60 x 0,50663)] - 400 = 465,5549 - 400 = 65,5549 > 0. Chn d n B v c NPV > 0 cao hn d n A. D- Phng php ch s sinh li (The profitability Index - PI) 17

Ch s sinh li ca d n l u t ban u ca d n.

gi tr hin ti ca thu nhp trong tng lai so vi chi ph

V d : C lu lng 2 250 3

tin t ca 1 d n sau y : (n v triu ng) 0 4 250 250 600 250 1

Vi gi s li sut chit

khu l 10%.

Ch s ny c hiu l vic u t s thu hi li chi ph u t ban u cng thm vi NPV (khon li) tng ng 32% ca chi ph u t ban u. Ni cch khc u t vo d n ny s sinh li 0,32 ln hay 32%. * nh gi d n : - Trng hp cc d n l PI < 1 th loi b d n. - Trng hp cc d n l s c chn. V d : So snh ba d c lp ln nhau : d n no c PI > 1 th chp nhn d n; loi tr ln nhau : d n no c PI ln nht v ln hn 1 th

n A, B, C sau y : (n v triu ng)

18

D n A B C 500 1.000 500 0

Nm 1 600 200 530 2 100

Th i gian hon vn 10 thng 1.200 180 1 nm 8 thng 11 thng 10 ngy

NPV (10%) 128,099 173,558 130,5787

PI (10%) 1,256 1,173 1,26

- Nu xt theo thi gian

hon vn : d n A c thi gian hon vn ngn nht. c NPV cao nht.

- Nu xt theo NPV : d n B - Nu xt theo PI

: d n C c PI cao nht.

Chng ta thy rng 3 phng php u cho 3 kt qu khc nhau. Nu y l cc d n c lp ln nhau, vic la chn hoc t b d n kh n gin. Tuy nhin nu y l cc d n loi tr ln nhau, trong nhng trng hp nh th ny tt nht vn s dng phng php NPV. Thc vy nu xt theo NPV, tuy rng d n B c ch s sinh li thp hn d n C nhng n li sinh li trong mt quy m vn u t kh ln. iu ny lm cho thu nhp t c t d n B l kh ln so vi d n C. Nh vy phng php NPV ni ln c qui m thc ca d n, v nu nh mc ch cui cng ca d n l ti a ha li nhun th d n B s c la chn. Tm li : Mi phng php trnh by trn u cung cp ch ra nhng thng tin khc nhau m nh u t cn bit. Do khi thm nh d n ngi ta s dng ng thi cc phng php. Tuy nhin, ra mt quyt nh cui cng th NPV phi l phng php chun nht, nu nh mc tiu ca cng ty l ti a ha li nhun. E- Phng php thm nh c cu ti chnh ca Doanh nghip

1. Khi nim : Mt trong nhng vn quan trng trong cng tc qun l ti chnh i vi DN l huy ng t chc cc ngun vn mt cch hp l m bo cho hot ng kinh doanh ca DN t c hiu qu kinh t cao. i n quyt nh huy ng vn cn phi xem xt c cu ti chnh ca DN. - C cu ti chnh ca Doanh nghip : l t trng gia cc ngun vn trong ton b ngun vn ca DN. Nghin cu c cu ti chnh gip cho ngi qun l rt ra vn ch yu : . Nn xc nh c cu ti chnh nh th no l thch hp v c li cho DN. 19

. Vic vay n l

c li hay bt li cho DN.

. Mc ri ro ti chnh m DN c th gp phi. - n cn n : l quan h t l gia vn vay vi tng s vn kinh doanh ca DN, c th hin bng h s n nh sau :

S thay i kt cu cc khon n trong tng s vn ca DN s c tc ng nh hng ti doanh li vn ch s hu. S tng hay gim t trng cc khon n trong tng s vn ca DN c th lm cho doanh li ca vn ch s hu tng hoc gim. Do vic thay i c cu ti chnh ca DN hay ni khc i vic thay i t trng vn vay trong s vn ca DN s c tc ng lm thay i doanh li vn ch s hu. 2. Xt cc v d : V d 1 : Gi s mt DN c 3 d n u t A, B, C. C 3 d n u ging nhau v mi phng din ngoi tr c cu n : D n A khng vay : Hn = 0. D n B vay 50% : Hn = 0,5. D n C vay 60% : Hn = 0,6. Li sut vay 10%. Bit tng s vn u t l 1 t, sau thi gian 1 nm thu c 1,2 t, thu thu nhp phi np 32%. Hy xt xem DN nn la chn cu trc ngun vn no trong 3 cu trc trn l c li nht. Ta lp bng tnh nh sau : n v : triu ng

20

Ch tiu 1. Vn u t 2. Vn vay s thu 5. T sut P vn u t vay 6. N + li (10%) Li tiu 3. Vn ch hu 4. Doanh

D n A (Hn = 0) 1.000 0 1.000 1.200 200/1.000 = 20% 0 1.2001.000=200 200 x 32% = 64 200 - 64 = 136

D 0,5)

n B (Hn = 1.000 500 500 1.200 20%

D 0,6)

n C (Hn = 1.000 600 400 1.200 20%

500+(500x10%)=550 1.200-550-500=150

600+(600x10%)=660 1.200-660-400=140

7. nhun th nhp )

8. Thu thu (32%

150

x 32% = 48

140

x 32% = 44,8

9. Li nhun cn li (li rng)

150

- 48 = 102

140

- 44,8 = 95,2

10. T sut 136/1.000 = 102/500 = 20,4% 95,2/400 = 23.8% P vn ch 13,6% s hu Trng hp ny ta thy : T sut li nhun vn u t > li sut i vay (20% > 10%) th DN c h s n cng cao s lm gia tng doanh li vn ch s hu t 13,6% ln 23,8%. Do DN nn la chn d n C v nn vay n kinh doanh. V d 2 : Tng t nh v d 1 nhng li sut vay l 25%.

21

Ch tiu 1. u t 2. vay 3. ch s thu 5. T sut P vn u t 6. N + li vay 7. nhun th 8. thu nhp %) (10%) Li tiu Thu (32 Vn hu 4. Doanh Vn Vn

D n A (Hn = 0) 1.000 0 1.000

D 0,5)

n B (Hn = 1.000 500 500

D 0,6)

n C (Hn = 1.000 600 400

1.200 200/1.000 = 20% 0

1.200 20%

1.200 20%

500+(500x25%)=625

600+(600x25%)=750

1.2001.000=200 200 x 32% = 64

1.200-625-500=75

1.200-750-400=50

75 x

32% = 24

50 x

32% = 16

9. Li nhun cn li (li rng) 10. T sut P vn ch s hu

200 64 = 136

75 -

24 = 51

50 -

16 = 34

136/1.000 = 13,6%

51/500 = 10,2%

34/400 = 8,5%

Trng hp ny ta thy : T sut li nhun vn u t < li sut i vay (20% < 25%) th DN c h s n cng cao s lm gim mc doanh li vn ch s hu t 13,6% gim 22

xung 10,2% ri gim xung cn 8,5%. Trng hp ny khng nn vay v nu phi vay th h s n cng thp cng phi gim t sut donh li vn ch s hu hn. Tm li : n cn n c coi l mt trong nhng chnh sch ti chnh ca DN. Khi s dng n cn n phi qun trit nguyn tc l so snh t sut li nhun u t vi li sut i vay. i vay ch c li khi tha mn bt ng thc sau : T sut li nhun vn u t > Li sut i vay Phn chnh lch cao hn s l c s gia tng li nhun rng ca DN. Ngc li nu t sut li nhun vn ca DN t c thp hn li sut i vay th s dn ti lm gim li nhun rng ca Doanh nghip.

23

ng dng L thuyt Ra quyt nh trong u t ti chnh

( Bnh chn: 3 -- Tho lun: 2 -- S ln c: 5199)

Vi cc nh u t ti chnh, h thng xuyn phi ra cc quyt nh lin quan n qu trnh u t ca mnh. D rng h lun mong mun nhng quyt nh ca mnh l chnh xc nhng thc t th khng phi lc no cng c nh th. Ri ro l mt iu hon ton c th xy ra i km vi nhng quyt nh u t. Nh vy, vn khng ch ch l ra quyt nh ng m cn l kim sot c cc ri ro lin quan sao cho c th ti thiu ho nhng thit hi c th gp phi. S thnh cng hay tht bi ca mt quyt nh u t ph thuc rt ln vo nhng thng tin m nh u t c c. Song vi cng mt ngun thng tin nh nhau th cha hn cc quyt nh u t cng nh nhau. iu ny cn tu thuc vo nhiu yu t trong c bit nhn mnh n nng lc phn tch v x l thng tin, cch tip cn v nh gi vn , kh nng phn on, d bo mi trng v xu hng u t cng nh tnh nhy bn km vi cht t ngh thut trong ra cc quyt nh u t ca mi nh u t. Nhiu nh u t thng ra cc quyt nh u t da trn kinh nghim bn thn v cng c nhiu nh u t da trn vic phn tch nhng d liu lch s. Tuy nhin phi tha nhn rng mt quyt nh u t c xem l tt hoc ng tin cy, c tnh thuyt phc hn khi n c a ra da trn nhng phn tch c cn c khoa hc. Mc d iu ny khng phi khi no cng ng. Kinh nghim thc t chng minh c nhiu trng hp mt kt qu c nh gi tt nhng nhng kt qu m n mang li th khng ai mong i, ngc li mt quyt nh u t c xem l ti th li c c nhng kt qu tt. Nh vy tr li ng cu hi u l quyt nh tt v u l quyt nh ti th c l phi i n khi c kt qu ca vic ra quyt nh. D sao th nhng quyt nh c cn c lun thuyt phc c nhiu nh u t hn l nhng quyt nh khng c c s. Do vy, ci chng ta cn bn y l tng tnh thuyt phc cho nhng c s . Bi vit ny xin trao i mt s vn c bn mang tnh l thuyt ng dng trong cc quyt nh u t ti chnh. Cc nh u t nu c trang b thm nhng l thuyt, d l c bn, trong vic ra quyt nh th xc sut thnh cng trong cc quyt nh u t ca mnh cng cao. C nhiu l thuyt ra quyt nh c pht trin v c th c ng dng cho vic ra quyt nh u t ti chnh. Trong bi vit ny, cc m hnh l thuyt ra quyt nh n gin trong mi trng khng xc nh v trong mi trng c ri ro s c trnh by. 1. Cc bc trong l thuyt ra quyt nh: Nhn chung, c su bc c bn trong qu trnh ra quyt nh: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Xc nh vn cn phi ra quyt nh. Tnh cc phng n c th a ra cc quyt nh tng ng. Xc nh cc kt qu c th xy ra theo cc tnh hung khc nhau. Xc nh chi ph hay li ch thu c ng vi t hp tng tnh hung kt qu v tng phng n. Xc nh mi trng ra quyt nh v la chn mt m hnh ra quyt nh ph hp. S dng m hnh v ra quyt nh cui cng.

Xin hy xt mt tnh hung u t cn phi ra quyt nh nh sau: Mt nh u t ang xem xt c nn u t 10 t ng vo th trng chng khon hay gi ton b s tin ny vo ngn hng vi li sut c nh 9%/nm. Nu th trng chng khon c cho l lc quan (optimistic) th sau mt nm nh u t s thu c mt khon li tc l 14% trn s tin u t ban u. Nu th trng bnh thng (moderate) th sau mt nm u t t sut li tc s l 9% nh gi tin ngn hng. Cn nu th trng din bin theo hng bi quan (Pessimistic) th sau mt nm u t th nh u t ny s khng thu c khon li tc no c song vn bo ton vn. Bng kinh nghim ca mnh nh u t c tnh xc sut th trng c vin cnh lc quan, bnh thng v bi quan xy ra tng ng l 0,3; 0,5 v 0,2. ra quyt nh u t cn tin hnh nhng bc nh sau: Bc 1. Vn t ra tnh hung ny chnh l nh u t cn phi ra quyt nh c nn u t khon tin ny trn th trng ti chnh hay khng v nu c th u t vo chng khon hay gi tin vo ngn hng. Bc 2. Cc phng n c th chn la l:

24

Phng n 1: Gi ton b s tin vo ngn hng Phng n 2: u t chng khon Phng n 3. Khng u t.

Bc 3. Cc tnh hung kt qu c th xy ra:

Th trng lc quan Th trng bnh thng Th trng bi quan

Bc 4. Xc nh nhng li ch hay chi ph ca tng kh nng kt hp gia nhng phng n v cc tnh hung kt qu c th xy ra. Bt k nh u t no cng hng n mc tiu ti a ho li tc v ti thiu ho ri ro trong u t. Li tc m nh u t c c theo cc phng n v cc tnh hung kt qu c th c biu din qua bng sau (gi l bng ra quyt nh Decision Table) Bng 1. Bng ra quyt nh vt: t VND

Cc phng n Gi ngn hng Mua chng khon Khng u t

Cc trng thi t nhin (state of nation) Lc quan Bnh thng Bi quan 0,9 0,9 0,9 1,4 0,9 0 0 0 0

Bc 5. Xc nh mi trng ra quyt nh: ri ro, tnh d b tn thng, thng tin hon ho... Bc 6. La chn m hnh ra quyt nh ph hp v ra quyt nh sau cng. 2. Cc m hnh ra quyt nh c bn 2.1. Ra quyt nh trong mi trng c ri ro 1. Tiu chun ra quyt nh da trn gi tr k vng (Expected Value) K vng ca bin ngu nhin l gi tr trung bnh m bin ngu nhin nhn c, hay ni cch khc k vng ca bin ngu nhin l trng tm ca phn phi xc sut vi khi lng l 1. K vng ca bin ngu nhin c xc nh nh sau:

Tiu chun ra quyt nh da trn gi tr k vng c din t di dng gi tr bng tin hay hu ch. Tiu chun v gi tr k vng c a ra da trn gi thuyt rng vic ra quyt nh c th c lp li rt nhiu ln. Gi tr k vng ca cc phng n c tnh bng tng c trng s cc gi tr ca s tr gi (payoff) ca phng n vi trng s chnh l xc sut xy ra ca trng thi t nhin tng ng.

(1) Trong :

EMVi : gi tr k vng ca phng n i POj,i : gi tr s tr gi ca trng thi t nhin j i : phng n th i, vi j : trng thi t nhin th j, vi ng vi phng n i

Theo cc d liu cho ta xc nh c EMV nh sau:

25

Phng n 1: EMV1 = 0,9x0,3 + 0,9x0,5 + 0,9x0,2 = 0,9 Phng n 2: EMV2 = 1,4x0,3 + 0,9x0,5 + 0x0,2 = 0,87 Phng n 3: EMV3 = 0

Cn c theo tiu chun gi tr k vng th phng n 1 (gi tin vo ngn hng) l phng n tt nht nn c chn. Gi tr thng tin hon ho Cng theo tnh hung trn nhng phn ny ta gi s rng nh u t thng qua vic tm kim thng tin trn th trng nn h c th bit c mt cch chnh xc hn v tnh ha hn ca vic u t. Lc vn t ra l chi ph ti a cho vic thu nhn v x l lung thng tin ny l bao nhiu th chp nhn c. tr li cu hi ny ta s dng khi nim gi tr k vng ca thng tin hon ho (Expected Value of Perfect Information EVPI). EVPI c tnh thng qua gi tr k vng vi thng tin hon ho (Expected Value With Perfect Information). EVWPI c tnh bng gi tr trung bnh c trng s (weighted average bnh qun gia quyn) ca cc gi tr kt qu tt nht ca tng trng thi t nhin, trong trng s ca tng trng thi t nhin chnh l xc sut xy ra tng ng:

(2) Trong :

BOj : gi tr kt qu tt nht ca trng thi t nhin j Pj : xc sut xy ra trng thi t nhin j

Vi tnh hung trn, gi tr kt qu tt nht ca tng trng thi t nhin c xc nh l:

Th trng lc quan: 1,4 Th trng bnh thng: 0,9 Th trng bi quan: 0,9

Suy ra, EVWPI = 0,3x1,4 + 0,5x0,9 + 0,2x0,9 = 1,05 iu ny c ngha l nu thng tin hon ho c th thu thp c, nh u t c th nhn c mt khon li tc (k vng) l 1,05 t ng (nu quyt nh c lp li nhiu ln). Sau khi xc nh c EVWPI ta tnh EVPI nh sau: EVPI = EVWPI - Max{EMVi} (3) Thay s: EVPI = 1,05 0,9 = 0,15 y chnh l gi ti a c th chp nhn c cho vic thu nhn thng tin hon ho. im cn lu khi p dng khi nim v gi tr thng tin hon ho :

Cc trng thi t nhin xy ra c lp vi vic khai thc v x l thng tin. Ngun thng tin l hon ho v ng tin cy. Vic ra quyt nh c lp li nhiu ln trong thi gian di.

2. Gi tr ca s thua l c hi (Opportunity Lost) Mt phng php tip cn theo hng ngc li vi vic ti a ho gi tr k vng tnh bng tin (EMV) l phng php ti thiu ho gi tr ca s thua l c hi k vng (Expected Opportunity Loss) hay cn gi l s hi tic (regret) khi ri ro xy ra v c thit hi. S thua l c hi l mt khi nim cp n s khc bit gia li ch ti a c th thu c v li ch thu c thc t. Gi thit mi nh u t u mun hng n vic thu hp s khc bit ny.

26

Phng php ny c thc hin qua hai bc c bn sau: Bc 1. Lp bng thua l c hi (bao gm cc thua l c hi do khng chn phng n tt nht tng ng vi tng trng thi t nhin). Theo tnh hung trn, ta lp bng thua l c hi nh sau: Bng 2. Bng thua l c hi vt: t VND

Cc phng n Gi ngn hng Mua chng khon Khng u t

Cc trng thi t nhin (state of nation) Lc quan Bnh thng Bi quan 0,5 0 0 0 0 0,9 1,4 0,9 0,9

Bc 2. Xc nh gi tr k vng ca cc thua l c hi tng ng vi tng phng n. Gi tr k vng ca cc thua l c hi c tnh qua cng thc:

(4) Trong :

OLj: l thua l c hi ca trng thi t nhin j Pj: l xc sut xy ra trng thi t nhin j

Ta tnh c gi tr k vng ca cc thua li c hi ng vi tng phng n nh sau: EOL1 = 0,3x0,5 + 0,5x0 + 0,2x0 = 0,15 EOL2 = 0,3x0 + 0,5x0 + 0,2x0,9 = 0,18 EOL3 = 0,3x1,4 + 0,5x0,9 + 0,2x0,9 = 1,05 Theo kt qu ny th phng n 1, vi gi tr thua l c hi k vng nh nht, vn c chn. Lu : EOLmin = EVPI 3. Phn tch nhy trong ra quyt nh Trong tnh hung v cc phng php gii quyt vn trn ta thy rng kt qu la chn phng n ra quyt nh ph thuc vo cc h qu kinh t ca tng phng n v xc sut xy ra ca cc trng thi t nhin. Do khi cc yu t ny thay i th kt qu la chn cc phng n cng thay i theo. Khi xem xt mt yu t no c tc ng n phng n la chn, nu yu t ny thay i m khng lm thay i hoc lm thay i khng ng k n phng n la chn th bi ton c xem l khng nhy i vi yu t c xem xt. Trng hp ngc li, bi ton c xem l nhy i vi yu t c xem xt. Cn lu l mt yu t c th c xem l nhy trong vng ny nhng li khng c xem l khng nhy trong vng ln cn ca mt gi tr khc. Hy xt mt tnh hung ra quyt nh khc nh sau: Ngn hng A ang xem xt mt h s tn dng ca khch hng yu cu ti tr cho d n X. Vn t ra cho ngn hng l c nn ti tr hay khng v nu c th mc ti tr l bao nhiu l hiu qu xt c gc ngn hng v ngi i vay. Quy trnh ra quyt nh i vi tnh hung ny nh sau: Bc 1. Vn t ra l ngn hng phi ra quyt nh c nn ti tr cho d n nay hay khng v nu c th mc ti tr ra sao. Bc 2. Cc phng n c th chn la l:

Phng n 1: ti tr hon ton cho d n Phng n 2: ti tr mt phn

27

Phng n 3. khng ti tr

Bc 3. Cc tnh hung kt qu c th xy ra:

D n hiu qu D n khng hiu qu

Bc 4. Xc nh nhng li ch hay chi ph ca tng kh nng kt hp gia nhng phng n v cc tnh hung kt qu c th xy ra. Ta lp bng ra quyt nh nh sau: Bng 3. Bng ra quyt nh ti tr d n

Cc phng n Ti tr hon ton Ti tr mt phn Khng ti tr

Cc trng thi t nhin (state of nation) D n hiu qu D n khng hiu qu 100 -80 50 -20 0 0

Theo d liu ny, gi s vic phn tch nhy c thc hin i vi xc sut P cho d n l tt, lc hm s EMV c biu din qua bin P nh sau: EMV1 = 100P - 80(1-P) = 180P - 80 EMV2 = 50P - 20(1-P) = 70P - 20 EMV3 = 0 Biu din cc hm s ny trn th, theo tng gi tr ca P ta xc nh c phng n ti u nh sau: th 1. Phng trnh gi tr k vng theo xc sut xy ra trng thi t nhin

Phng trnh honh giao im ca EMV2 v EMV3: 70P - 20 = 0 => P = 0,2857 Phng trnh honh giao im ca EMV1 v EMV2: 180P - 80 = 7-P => P = 0,5455

Nh vy, ta c:

Nu P<0,2857 ta s chn phng n 3: khng ti tr Nu 0,2857<P<0,5455 ta nn chn phng n 2: ti tr mt phn Nu P>0,5455 th phng n 1 nn c chn: ti tr hon ton

28

2.2. Ra quyt nh trong mi trng khng xc nh Vic ra quyt nh trong mi trng khng xc nh c nghin cu nhiu. Tuy nhin, cha c mt tiu chun no c th c p dng trong mi trng hp. Vic la chn mt tiu chun ra quyt nh khng nhng ch ph thuc vo bn cht ca tnh hung cn gii quyt v cn ph thuc vo quan im, s a thch ca bn thn ngi phn tch hay ngi ra quyt nh. Sau y l mt vi tiu chun ra quyt nh c bn. 2.2.1. Tiu chun Maximax Tiu chun Maximax cn c gi l tiu chun ra quyt nh lc quan (optimistic). Theo , phng n ti u l phng n c gi tr kt qu tt nht tng ng vi cc trng thi t nhin l tt nht. Trng hp bng ra quyt nh c biu din di dng li nhun th khi nim gi tr tt nht tng ng vi phng n ti u c la chn l gi tr ln nht trong bng ra quyt nh . Ngc li, nu bng ra quyt nh c biu din di dng chi ph th gi tr tt nht s l gi tr nh nht. Tr li tnh hung th nht, s dng bng ra quyt nh 1. vt: t VND

Cc phng n Gi ngn hng Mua chng khon Khng u t

Cc trng thi t nhin (state of nation) Lc quan Bnh thng Bi quan 0,9 0,9 0,9 1,4 0,9 0 0 0 0

Theo tiu chun Maximax, phng n tt nht c chn l phng n 2 mua chng khon. 2.2.2. Tiu chun Maximin Tiu chun ny cn c gi l tiu chun ra quyt nh bi quan (Pessimistic). Theo tiu chun ny, phng n ti u s l phng n c gi tr kt qu xu nht tng ng vi cc trng thi t nhin l tt nht. Nu bng ra quyt nh c biu din di dng li nhun th phng n ti u s l phng n c gi tr kt qu ln nht trong cc gi tr kt qu nh nht. Ngc li, nu bng ra quyt nh c biu din di dng chi ph th phng n ti u c chn l phng n c gi tr kt qu nh nht trong cc gi tr kt qu ln nht tng ng vi cc phng n. vt: t VND

Cc phng n Gi ngn hng Mua chng khon Khng u t

Cc trng thi t nhin (state of nation) Lc quan Bnh thng Bi quan 0,9 0,9 0,9 1,4 0,9 0 0 0 0

Cng vi tnh hung trn nhng theo tiu chun Maximin th phng n 1 gi tin ngn hng l tt nht. 2.2.3. Tiu chun Laplace Tiu chun Laplace cn gi l tiu chun c hi xy ra nh nhau (Equally Likely Criterior). Theo tiu chun ny, phng n no c li nhun trung bnh cao nht (hay chi ph trung bnh thp nht) s l tiu chun la chn. Tiu chun Laplace da trn gi thit cho rng xc sut xy ra ca cc trng thi t nhin l nh nhau trong tng lai. Do , tiu chun ny cng ging nh tiu chun ra quyt nh theo gi tr k vng trong mi trng c ri ro, trong xc sut xy ra cc trng thi t nhin l nh nhau. Bng 4. Bng la chn phng n theo tiu chun Laplace vt: t VND

Cc phng n Gi ngn hng Mua chng khon Khng u t

Cc trng thi t nhin (state of nation) Lc quan Bnh thng Bi quan 0,9 0,9 0,9 1,4 0,9 0 0 0 0

Tiu chun Laplace 0,9 0,77 0 29

Theo tiu chun Laplace th phng n 1 s c chn. 2.2.4. Tiu chun Hurwicz Cn gi l tiu chun hin thc (Criterior of Realism). Tiu chun Hurwicz l s kt hp gia tiu chun Maximax v Maximin. Theo , ngi ta s dng h s . Gi tr ca s dn n 1 nu ngi ra quyt nh thuc dng lc quan, ngc li nu ngi ra quyt nh l bi quan th Gi tr theo tiu chun Hurwicz c xc nh theo cng thc sau: .

(5) Trong :

CoHi : gi tr phng n i theo tiu chun hin thc (Hurwicz). i: phng n th i, vi j: trng thi t nhin th j, vi

Theo tnh hung mt, ta c:

Gi s ngi ra quyt nh thuc dng lc quan, vi : CoH1 = 0,8x0,9 + (1-0,8)x0,9 = 0,9 CoH2 = 0,8x1,4 + (1-0,8)x0 = 1,12 CoH3 = 0 Vy ta chn phng n 2 mua chng khon v c gi tr CoHmax = 1,12 Theo tnh hung 2, ta c: CoH1 = 0,8x100 + (1-0,8)x(-80) = 0,9 CoH2 = 0,8x50 + (1-0,8)x(-20) = 1,12 CoH3 = 0 Chn phng n 1, ngha l ngn hng A nn cp vn hon ton cho d n X. 2.2.5. Tiu chun Minimax Tiu chun ny c tn y l Savage Minimax Regret. Tiu chun ny da trn vic cc tiu ho s thua l c hi cc i trong tng phng n. Quay li bng 2: bng thua l c hi vt: t VND

Cc phng n Gi ngn hng Mua chng khon Khng u t

Cc trng thi t nhin (state of nation) Lc quan Bnh thng Bi quan 0,5 0 0 0 0 0,9 1,4 0,9 0,9

Theo bng ny, s thua l c hi cc i tng ng vi cc phng n gi ngn hng, mua chng khon v khng u t l: 0,5; 0,9; 1,4. Nh vy, theo tiu chun Minimax th phng n tt nht l phng n gi tin vo ngn hng. Tiu chun ny khc phc c nhc im ca tiu chun Maximin. Trong mt s trng hp s bi quan trong tiu chun Maximin dn n kt qu phi logic. Ta hy xt mt v d vi bng ra quyt nh c biu din qua chi ph sau: Bng 5. Bng ra quyt nh (dng chi ph)

Cc phng n

Trng thi t nhin

Maximin 30

1 2

M1 100 90

M2 5 80

100 90

Theo tiu chun Maximin, phng n 2 l tt nht. Tuy nhin, s c nh u t la chn phng n 1 v l do phng n ny c trng thi t nhin vi chi ph rt nh l 5. Ta s s dng tiu chun Minimax, kt qu nh sau: Bng 6. Bng mt mt c hi (dng chi ph)

Cc phng n 1 2

Trng thi t nhin M1 M2 100 5 90 80

Maximin 100 90

Theo tiu chun Minimax, phng n 1 l tt hn. iu ny cng ph hp vi cm nhn thng thng. phn trn chng ta xt n bi ton ra quyt nh mt cp (single state) vi vic s dng bng ra quyt nh. Trong thc t bi ton ra quyt nh c th c nhiu cp lin tip nhau (multi state) m cc quyt nh theo sau ph thuc vo cc quyt nh c a ra cp trc . Trong bi ton ra quyt nh nhiu cp, vic thit lp bng ra quyt nh rt phc tp do c nhiu chiu v khng ph hp. Do trong bi ton ra quyt nh nhiu cp ta s thit lp cy quyt nh (decision tree). Cy quyt nh thng c thit lp theo trnh t thi gian v logic ca cc cp ra quyt nh. Trn cy quyt nh c hai nt k hiu:

Nt hnh vung: biu din cho mt nt quyt nh (decision node) m phng n no trong tp cc phng n ti v tr c la chn. Nt hnh trn: biu din cho mt trng thi t nhin (state of nature node), ti y cc trng thi t nhin c th xy ra.

Tr li vi v d trn, cy quyt nh ca bi ton c th c thit lp nh sau: S 1: Cy quyt nh mt cp

By gi ta m rng bi ton vi gi thit trc khi quyt nh ti tr d n, ngn hng c th xem xt n mt quyt nh l u t nghin cu tnh kh thi ca d n hay khng. Gi s chi ph nghin cu c c tnh l 5. Vic nghin cu d n tuy khng a ra nhng thng tin hon ho nhng ngn hng tin l n s vn gip cho vic ra quyt nh c chnh xc hn. Kt qu nghin cu d n c th l tt vi xc sut l

31

0,4 hoc khng tt 0,6. Da vo thng tin thng k trong qu kh, ngn hng cho rng trong trng hp kt qu nghin cu l tt th xc sut xy ra thc s tt l 0,8; cn trong trng hp kt qu nghin cu l khng tt th xc sut th trng thc s tt l 0,3. y l bi ton ra quyt nh hai cp, vi cy quyt nh sau: S 2. Cy quyt nh hai cp

Nhn vo s trn c th thy c quyt nh tt nht trong trng hp ny l ngn hng nn thc hin nghin cu d n, nu kt qu nghin cu l tt th nn ti tr hon ton, cn nu kt qu nghin cu l khng tt th nn ti tr mt phn mc d trong trng hp ny EMV (5) < -4, thc ra l EMV = 1 nhng do phi chu chi ph cho cng tc nghin cu bng 5 nn EMV < 0. Trong v d ny, vi hai cp quyt nh, th cu hi c th t ra l vi chi ph cho nghin cu tt a l bao nhiu th c th chp nhn c. tr li cho cu hi ny th ta phi xc nh gi tr k vng ca thng tin ly mu (EVSI - Expected value of sample information). EVSI c xc nh bng cch ly hiu gia gi tr k vng ca quyt nh tt nht c thng tin (khng tnh chi ph thu thp thng tin, tc chi ph nghin cu) v gi tr k vng ca quyt nh tt nht khi khng c thng tin (tc khng nghin cu). Theo bi ton ca chng ta:

Gi tr k vng ca quyt nh tt nht khi c nghin cu l 38,8 Gi tr k vng ca quyt nh tt nht khi khng nghin cu l 15 Vy EVSI = 38,8 - 15 = 23,8

trn chng ta xem xt n mt vi m hnh ra quyt nh thng dng. Cc m hnh ny l m hnh n mc tiu v nhng yu t nh hng n qu trnh ra quyt nh l nhng i lng c th kim sot c. Trong thc t, cc hot ng ti chnh l rt a dng v phong ph, hn na mi trng ra quyt nh cng bao gm nhiu yu t rt phc tp khng th nh lng c v c th gy nhiu thng tin, do

32

 ngi ra quyt nh c i hi phi xem xt ng thi trong mt mi tng quan mang tnh cnh tranh v quyt on cao.

33