T do ha ti chnh xu hng v gii php chnh sch

Ngy 04/5/2007, ti H Ni, din ra Hi tho khoa hc vi ch T do ha ti chnh xu hng v gii php chnh sch do Ngn hng Nh nc Vit Nam phi hp vi Ngn hng Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam ng t chc. Hi tho thu ht c s quan tm ca cc nh to lp chnh sch, cc cn b khoa hc ca cc b, ngnh v cc vin nghin cu trong nc. Hi tho tp trung vo nhng ni dung ch yu sau y: 1. Khi nim v bn cht ca t do ha ti chnh T do ha ti chnh l qu trnh gim thiu v cui cng l hy b s kim sot ca Nh nc i vi hot ng ca h thng ti chnh quc gia, lm cho h thng ny hot ng t do hn v hiu qu hn theo quy lut th trng. Ni dung c bn ca t do ha ti chnh bao gm: T do ha li sut, t do ha hot ng cho vay ca cc ngn hng thng mi (NHTM), t do ha hot ng ngoi hi, t do ha hot ng ca cc t chc ti chnh trn th trng ti chnh. T do ha ti chnh bao gm t do ha ti chnh trong nc v t do ha ti chnh vi nc ngoi. T do ha ti chnh trong nc l cho php cc t chc ti chnh trong nc t do thc hin cc dch v ti chnh theo nguyn tc th trng, cc th trng ti chnh trong nc c khuyn khch pht trin, cc cng c chnh sch tin t c iu hnh theo tn hiu th trng. T do ha ti chnh vi nc ngoi bao gm t do ha giao dch vng lai v t do ha giao dch vn. C th ni, bn cht ca t do ha ti chnh l hot ng ti chnh theo c ch ni ti vn c ca th trng v chuyn vai tr iu tit ti chnh t chnh ph sang th trng, mc tiu l tm ra s phi hp c hiu qu gia Nh nc v th trng trong vic thc hin cc mc tiu, nhim v kinh t x hi. Do , kt qu ca t do ha ti chnh thng c th hin bng t s gia tin m rng (tin mt v tin gi trong h thng NHTM) trn thu nhp quc dn. T do ha ti chnh c phn lm hai cp : T do ha ti chnh ni a (xa b kim sot li sut v phn b tn dng) v t do ha ti chnh quc t (loi b kim sot vn v cc hn ch trong qun l ngoi hi). Ht nhn ca t do ha ti chnh l t do ha li sut v cn thit phi kim sot qu trnh t do ha li sut, c th l: - Xc nh thi im bt u v tc t do ha li sut cn c vo nhng tin b t c trong ci cch khu vc DNNN v khu vc ngn hng; - Quyt nh l trnh v trt t tin hnh t do ha li sut ca cc cng c ti chnh khc nhau khng gy nh hng xu ti h thng ngn hng; - Ngn hng Trung ng cn c chin lc ch o chnh sch tin t trong khun kh h thng ti chnh t do ha; - Chun b nhng cng c ti chnh mi sau khi thc hin t do ha ti chnh. 2. Kinh nghim quc t v t do ha ti chnh v nhng bi hc rt ra i vi Vit Nam Kinh nghim t do ha ti chnh cho thy tm quan trng ca vic x l ngay t u nhng vn lin quan n s lnh mnh ca h thng ti chnh ngn hng, gp phn nng cao hiu qu phn b cc ngun lc v ngn nga nguy c khng hong. Nguyn nhn c bn ca cc cuc khng hong ti chnh thng bt ngun t cc bin php t do ha ti chnh. C nhiu cch tip cn vn t do ha ti chnh. Trong , cc nc OECD tp trung vo t do ha cc lung vn, u tin l t do ha u t nc ngoi trc tip, cui cng l t do ha ti khon vn; ADB da vo ri ro nh gi v xy dng l trnh t do ha ti chnh vi mc tiu cui cng l t do ha ti khon vn; cch tip cn ca IMF cng kh phc tp, l xem xt y mi vn t ci cch vi m, c cu, xy dng th ch, cc chnh sch kinh t v m v c ch t gi xy dng l trnh t do ha. i vi Trung Quc xy dng l trnh t do ha ti chnh da trn cch tip cn ca

ADB. Trnh t m ca th trng ti chnh ca Trung Quc c xy dng trn c s tha nhn s yu km ca h thng ti chnh ngn hng, nh gi mc ri ro v thc hin t do ha thn trng, u tin l khuyn khch u t trc tip nc ngoi, tip theo l u t gin tip nc ngoi vo TTCK, cui cng l t do ha cc khon vay n nc ngoi, c th l: - Gii quyt n xu hn ch ri ro cho cc ngn hng; - Xy dng th ch c h thng lut php cng khai minh bch; - Tng bc t do ha ti chnh ni a; - Tng bc t do ha li sut; - T chc li v cng c cc TCTD tng cng nng lc cnh tranh; - Thc hin c ch t gi theo hng linh hot hn; - Gii quyt kh khn ti kha gim bt tnh trng tht nghip. T do ha ti khon vn l mc tiu cui cng, nhng Trung Quc cha iu kin nn c thc hin c gii hn vi s gim st cht ch, nht l i vi dng vn ngn hn vo TTCK v dng vn ra. V qun l n vay nc ngoi, Chnh ph quyt nh hn mc vay n trung, di hn hng nm, quy nh thi hn tr n v loi tin vay v phn b cho cc ngnh ngh, khu vc. Trong qu trnh t do ha ti chnh, kim sot lung vn c coi l vn c nhiu nc quan tm c bit, mc tiu l m bo tnh t ch ca CSTT v gim p lc i vi t gi. Kim sot lung vn cng nhm bo v s n nh ti chnh tin t khi phi i mt vi nguy c lm pht do nhng lung vn vo lin tc, nht l ngun vn ngn hn. Tuy nhin, cc bin php kim sot lung vn cng c mt tri ca n: - Kim sot lung vn, nht l nhng hn ch ton din c p dng, c th gy tr ngi cho cc giao dch vn v giao dch vng lai; - Cc bin php kim sot c th i hi chi ph hnh chnh kh ln nhm m bo thc thi c hiu qu; - Cc bin php kim sot vn nhm bo v th trng trong nc c th dn n vic tr hon iu chnh nhng chnh sch cn thit; - Cc bin php kim sot vn c th lm ny sinh nhng nhn thc tiu cc v th trng, quc gia p dng phi tn km hn v kh khn hn trong vic tip cn ngun vn nc ngoi. Kinh nghim cc nc cng cho thy, vic kim sot lung vn ra thng c quan tm nhiu hn. Sau khng hong (ri lon) ti chnh, mt s nc nh Ty Ban Nha, Malaysia, Thi Lan ti thc hin kim sot lung vn ra trc p lc ln v t gi, mc tiu l ngn chn u c v n nh th trng ngoi hi trong bi cnh d tr ngoi hi gim mnh, cc c quan tin t trong nc c khong thi gian nht nh khc phc nhng mt cn bng v kinh t v m v thc hin ci cch h thng ngn hng. Trong , Ty Ban Nha phi tha thun vi cc nc thnh vin trong h thng v quyt nh thay i t gi, Thi Lan p dng c ch neo t gi ti thi im p t kim sot, Malaysia thc hin c ch t gi th ni c s qun l ca Nh nc. Nhm hn ch lung vn ra, Malaysia thc hin nh thu vo li nhun t u t gin tip khng k c tc v li thu c, thu nhp lin quan n cc giao dch vng lai v cc lung u t trc tip nc ngoi; Thi Lan yu cu cc t chc ti chnh hn ch v nh ch cc giao dch vi ngi khng c tr (bao gm cho vay ng baht qua giao dch hon i, giao dch k hn v ng baht v bn ng baht ly ngoi t), phi thanh ton bng la M i vi giao dch mua hi phiu bng ng baht trc k hn v nhng cng c n khc, cm cc nh u t c phiu nc ngoi chuyn vn v nc bng ng baht (nhng c t do chuyn vn bng ngoi t), ngi khng c tr phi p dng t gi nc ngoi khi chuyn i li nhun bng ng baht thu c t vic bn chng khon. V kim sot lung vn ra, kinh nghim ca cc nc cho thy:

- m bo hiu qu, cc kim sot phi ton din v cn c tin hnh mt cch bt buc ng thi vi ci cch v iu chnh chnh sch cn thit. Hiu qu ca nhng kim sot ny dng nh b hn ch trong nhng th trng phc tp; - Bn cnh nhng tc ng tch cc, cc bin php kim sot c th dn n phn ng tiu cc hn t cc th trng ti chnh quc t v lm suy gim lng tin ca cc nh u t quc t; - Cc kim sot khng c tc dng bo v ko di khi phi i mt vi ng c trnh kim sot, nht l chnh lch thu nhp hp dn v k vng ln ca th trng vo vic gim t gi hi oi; - Kh nng kim sot hot ng th trng nc ngoi c th l phng tin hn ch lung vn vo v ngn chn cc p lc u c; - Cc bin php hiu qu hn ch ri ro ca cc giao dch hp php, bao gm u t trc tip nc ngoi v cc giao dch phng nga lin quan n thng mi, nhng c th lm tng chi ph tip cn th trng vn quc t. i vi Vit Nam, qu trnh t do ha ti chnh cn c thc hin theo nhng nh hng c bn sau: - T do ha ti chnh phi c tin hnh theo l trnh thch hp, m bo n nh kinh t v m v pht trin kinh t vi tc cao v bn vng; - T do ha phi c coi l phng tin, l khu t ph v c tin hnh trc mt bc trong tin trnh i mi c ch qun l kinh t; - T do ha ti chnh phi chu s kim tra gim st cht ch nhm m bo an ninh tin t quc gia; - T do ha ti chnh phi c tin hnh cng vi vic t do ha kinh t v thng mi. 3. Thc trng ci cch v t do ha ti chnh ti Vit Nam Thc hin cng cuc i mi do ng Cng sn Vit Nam khi xng t nm 1986, nn kinh t Vit nam tng bc chuyn sang hot ng theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp vi nn kinh t th gii. Theo , h thng ngn hng cng khng ngng c ci cch nng cao hiu qu phn b v s dng cc ngun lc ti chnh. Tc ng v kt qu trc tip ca tin trnh ny l vic tin t ho su sc cc ngun lc kinh t v cc quan h kinh t. iu ny cng c ngha l ci cch kinh t v s tip tc gn cht vi t do ho ti chnh trong mi quan h h tr ln nhau, m ra nhng tim nng v c hi pht trin cho h thng ngn hng. Vi s ra i ca Php lnh v Ngn hng Nh nc v Php lnh v Ngn hng, hp tc x tn dng v cng ty ti chnh (thng 5/1990) a n vic hnh thnh h thng ngn hng 2 cp. Theo , cc NHTM thc hin nhim v kinh doanh tin t v cung cp cc dch v ngn hng; NHNN thc hin chc nng qun l Nh nc v chc nng NHTW. Cho n nay, h thng php lut v ngn hng c hon thin v cn bn vi vic ban hnh Lut NHNN v Lut cc TCTD vo thng 12/1997. Qu trnh t do ho ti chnh c thc hin theo nhng bc i c th v t c kt qu ng khch l, bao gm: - Hnh thnh v pht trin h thng iu hnh tin t da trn c s th trng vi h thng cc cng c gin tip; - CSTT c i mi cn bn v c trt t theo hng tng cng cc cng c v phng php iu hnh gin tip, ph hp vi s thay i v th ch v h tng ti chnh; - C ch iu hnh li sut tng bc c i mi v c t do ha theo c ch th trng (t li sut p t sang trn sn, n khng ch trn v cui cng l li sut tha thun); - Chnh sch qun l ngoi hi tng bc c t do ha, xa b nhiu loi giy php theo hng ph hp dn vi thng l quc t v yu cu hi nhp quc t, bc u p

ng c yu cu ca ci cch hnh chnh, ca Lut Doanh nghip trong vic phn nh r quyn hn v ngha v ca doanh nghip, to ra s thng thong hn cho hot ng kinh t i ngoi. Vic thc hin chnh sch qun l ngoi hi c tin hnh theo hng y mnh phn cp, y quyn qun l nng cao tinh thn trch nhim v hiu qu hot ng ca cc a phng, ng thi to iu kin cho doanh nghip v ngi dn thc hin cc giao dch ngoi hi, gip NHNN c iu kin tp trung nghin cu c ch, chnh sch theo m hnh ngn hng trung ng hin i; - Thay i c ch iu hnh t gi t t gi c nh sang t gi c iu chnh, n t gi cng b theo mc hnh thnh cui ngy trn th trng; - T thng 12/2005, cc giao dch vng lai c t do ha hon ton v cc giao dch vn c ni lng ng k vi vic ban hnh Php lnh Ngoi hi. Hin nay, cc giao dch vn, nht l dng vn ra vn c kim sot cht ch nhm m bo s n nh ca h thng ti chnh v gim thiu ri ro do vic rt vn t ra nc ngoi; - Hot ng tn dng thay i t tn dng phn phi cho mt s t i tng khch hng sang tn dng khng phn bit thnh phn kinh t v tch bch hot ng cho vay chnh sch vi cho vay thng mi; - M rng hot ng cung cp dch v ti chnh cho cc thnh phn kinh t v t chc ti chnh trong v ngoi nc, tng bc chuyn t hot ng cung ng dch v c quyn ca ngnh ngn hng sang th trng ti chnh a ngnh; - H thng thanh ton v th trng ti chnh c hnh thnh v pht trin, gp phn h tr cho qu trnh t do ha v ci cch khu vc ti chnh ngn hng, lng tin ca cng chng vo VND v h thng ngn hng ngy cng c tng cng. 4. Gii php chnh sch cho qu trnh t do ha ti chnh ti Vit Nam Cho ti nay, Vit Nam i c hn na chng ng t do ha ti chnh v t do ha ti chnh l la chn hp l trong iu kin thc hin cc cam kt hi nhp trong khun kh WTO, gn t do ha ti chnh v ci cch khu vc ti chnh trong mt l trnh thng nht. Tuy nhin, Vit Nam cha c k hoch tng th v ci cch v pht trin khu vc ti chnh. V vy, cn tp trung nghin cu v gii quyt nhng vn ch yu sau y: - Cn c s phi hp cht ch chnh sch tin t vi chnh sch ti kha, chnh sch thng mi, chnh sch t gi v cc chnh sch kinh t v m khc; - i mi cn bn h thng thit ch an ton v gim st ti chnh theo cc thng l v chun mc quc t; - C bin php hp l v linh hot v kim sot cc lung vn, nht l ngun vn ra v ngun vn ngn hn vo TTCK; - y nhanh tin ci cch ngn hng nhm nng cao tim lc ti chnh, lm c s i mi cng ngh v trnh chuyn mn qun l, gp phn nng cao nng lc cnh tranh ca h thng Ngn hng Vit Nam; - y nhanh tin ci cch doanh nghip, nht l khu vc doanh nghip Nh nc theo hng c phn ha, gp phn gim gnh nng i vi Ngn sch Nh nc. ng thi, nhanh chng xy dng v hon thin cc Lut thu nhm cng c ngun thu ngn sch trong khi ngun thu thu b gim mnh trong qu trnh thc hin cc cam kt v m ca th trng dch v; - Thc hin cc bin php chun b cho m ca thng mi nhm p ng yu cu ca WTO v AFTA, trong ch trng n vic n gin ha v minh bch ha cc chnh sch thu, th tc hi quan, th tc cp giy php nhp khu, m rng i tng c php tham gia hot ng xut nhp khu hng ha v dch v; - Nng cao nng lc iu hnh tin t, li sut v t gi theo nguyn tc th trng nhm hn ch ri ro th trng i vi khu vc ti chnh trong qu trnh t do ha; - Quan tm pht trin h thng thanh ton v dch v h tr th trng ti chnh theo

hng hin i ha, ng thi tng cng qun l, gim st nhm to mi trng thun li cho cc hot ng ti chnh din ra thng sut v an ton; - Chnh sch u t nn tp trung vo vic gim thiu bo h cc ngnh thay th nhp khu, ng thi khuyn khch u t vo cc ngnh xut khu v cc ngnh sn xut c hm lng cng ngh cao; - Trong qu trnh t do ha ti chnh, cn x l sm, ngay t u nhng vn lin quan n s lnh mnh ca h thng ti chnh, nht l h thng ngn hng v th trng chng khon. Trn y l mt s ni dung chnh Hi tho cp ti, xin thng tin cc bn bit v trao i. XT- VPNHNN