Professional Documents
Culture Documents
c) Lu :
Phng trnh : f1(x) g1(y) dx + f2(x) g2(y). dy = 0 (2)
Nu g1(y)f2(x) 0 th c th a phng trnh trn v dng phng trnh tch
bin bng cch chia 2 v cho g1(y)g2(x) ta c :
(3)
Nu g1(y) = 0 th y = b l nghim ca (2). Nu f2(x) = 0 th x = a l nghim ca
(2). Cc nghim c bit ny khng cha trong nghim tng qut ca phng
trnh (3)
Th d 2: Gii phng trnh vi phn: (y2 - 1) dx - ( x2 + 1) y dy = 0
Vi y2 - 1 0 ta c :
2. Phng trnh ng cp cp 1
(4)
(5)
Lu : Khi gii phng trnh (5) ta nhn c nghim tng qut khi f(u) u 0. Nu
f(u) u = 0 ti u = a th c thm nghim y = ax.
t y = xu ta c:
Ly tch phn ta c :
th
, ta c :
(6)
(7)
khi t u =
t u =
, ta c :
hay l: x2 + 2xy y2 + 2x + 6y = C
P(x,y) dx + Q(x,y) dy = 0
(8)
, ta c U tha:
, th do y c xem l hng s nn ta c :
(10)
, ta c :
Ta c:
, vy s c hm U(x,y) tha:
th c : 2yx + C(y)
C(y) = cos y
C(y) = sin y + C
Nn :
(11)
Th d 7:
Gii phng trnh: (x + y + 1) dx + (x y2 + 3) dy = 0
Ta c :
, vy s c hm U(x,y) tha:
(13)
Vi phng trnh (11), c th gii bng phng php bin thin hng s tc l
tm nghim ca n dng (13) nhng coi C l hm s, dng :
(14)
Ly o hm (14), thay vo (11), c :
hay :
t , c:
Vy :
(15)
Vy : y = x2 sin x + C sin x
Th d 9: Gii phng trnh: xy 3y = x2
a v dng chun :
Nghim tng qut phng trnh thun nht :
Vy :
Ch : Nu coi x l hm s theo bin y th phng trnh tuyn tnh i vi hm s x c
dng :
, a vo
Vy : x = C esiny 2siny 2
ta c :
Th d 1 trn cho thy phng trnh vi phn cp thng ph thuc vo hai tham s C1,
C2, v chng c xc nh nh hai
iu kin u.
t p = y p=y, ta c :
Qua , ta c:
, ta c :
T y c 2 trng hp:
p = 0 , ngha l y =0. Nghim ny khng tha iu kin u, b
d(py) = 0 yp = C1
Vy ydx = C1
Ta c:
Cho x= 1, y =2 ta c C2= 1.
Tm li nghim phi tm l:
2.1. nh l 2:
Nu y1(x), y2(x) l nghim ca phng trnh thun nht (2) th y = C1y1(x) + C2y2(x) cng
l nghim ca phng trnh (2)
Chng minh: Tht vy, ta c :
y+ p(x)y + q(x)y =[C1y1+ C2y2] + p(x) [C1y1+ C2y2]y1 + q(x) [C1y1+ C2y2]
= C1[y1+ p(x)y1 + q(x)y1 ] + C2[y2+ p(x)y2 + q(x)y2] = 0 + 0
=0
(do y1(x), y2(x) l nghim ca (2) nn biu thc trong [] ca biu thc cui bng 0 )
Vy y = C1y1(x) + C2y2(x) l 1 nghim ca (2)
2.2. nh ngha:
(iu ny tng ng vi :
trn (a,b) )
Th d 1:
+ Cc hm y1(x) = x , y2(x)= x2 l c lp tuyn tnh
+ Cc hm y1(x)= ex, y2(x)= 3 ex l ph thuc tuyn tnh
2.3. nh l 3:
Xem cc hm y1(x), y2(x) l cc nghim ca phng trnh thun nht (2). Khi chng
c lp tuyn tnh vi nhau khi v ch khi nh thc sau khc khng :
Hay:
C1[ y1( x) + pC1y1(x) + qC1y1(x) ] C2 [ y2(x) + py2(x) + q y2(x) ] + C1y1(x) +
C2 y2(x) = f(x)
Do y1, y2 l nghim ca (1) nn suy ra:
C1y1(x) + C2 y2(x) = f(x) (7)
Nh vy C1 , C2 tha h :
a v dng chnh tc :
Trc ht xt phng trnh thun nht tng ng:
Cho nn :
Vi C1, C2 tha :
(4)
Phng trnh (4) gi l phng trnh c trng ca phng trnh (2), v cng t (4) cho
thy y = ekx l nghim ca (2) khi v ch khi k l nghim ca (4). Do da vo vic
gii phng trnh bc 2 ny, ta c cc kh nng sau:
a). Phng trnh c trng (4) c 2 nghim phn bit k1,k2 ( > 0): Khi 2 nghim y1 =
ek1x , y2 = ek2x l 2 nghim ring ca (2), v
nn 2 nghim ring ny
c lp tuyn tnh. Vy khi nghim tng qut ca (2) s l: y = C1ek1x + C2ek2x
b). Phng trnh c trng (4) c 1 nghim kp k ( = 0). Khi nghim y1 = ekx l 1
nghim ring ca (2), v nghim ring th hai c lp tuyn tnh vi n c dng y =
u(x).y1 = u(x).ekx
y2 = k.ekx . u(x) + u(x).ekx
y2= k2.ekx.u(x) + 2ku(x).ekx + ekx.u(x)
Th vo phng trnh (2) ta c :
(k2.u + 2ku+ u) ekx + p(ku + u) ekx + q ekxu = 0
Khi :
k2 + 4k +4 = 0 k1,2 =2
Vy nghim tng qut ca phng trnh l : y = (C1 + C2 x)e2x
(7)
Vy nghim ring l :
BI TP CHNG 4
I. Chng t rng hm s y = f(x) l nghim ca phng trnh vi phn tng ng
y = x 2 ; y =1 ; y = c1x2 + c2
1) xy y = 0
2)
a) y =
3) x2y + xy = ex,
4) yy= 2(y)2 - 2y
a) y = 1 ;
b)
b) y = tgx
3.
8. y + sin(x+y) = sin(x-y)
9. y=2x-y , y(-3) = (-5)
10. y = ex+y + ex-y , y(0) = 0
11. y =
12. ycos2x + y = tgx
13.
y+
= x2 y4
17.
18. ydx + ( x + x2y2)dy = 0 ( coi x l hm s )
III. Gii cc phng trnh vi phn cp 2 sau:
1) y + y = 0
2) y + yy = 0
3) y = (y)2
4) 2(y)2 = (y - 1)y
5) y2 = 1 + y2
6) y = yey
7) (y + y)y + y2 = 0
8) 3y2 = 4yy +y2
9) yy y2 = y2lny
IV. Gii cc bi ton Cauchy sau:
1) xy + y = 0, y(1) = -3, y(1) = 2
2) 2y + y2 = -1, y(-1) = 2, y(1) = 0
3) y(x2 + 1) = 2xy, y(0) = 1. y(0) = 3
4) yy y2 = 0, y(0) = 1, y(0) = 2
5) y +
6)
, r(0) = R, r(0) = vo
b) x2y 2y = 0, bit y1 = x2
c) y y 2y = 0, bit y1 = e-x
d) 4x2y + y = 0, x > 0, bit y1 =
e) x2y - 5xy + 9y = 0, bit y1 = x3
f) (1-x2)y 2xy + 2y = 0, bit y1 = x
3) Tm nghim tng qut phng trnh :
xy (2x + 1)y + (x + 1)y = 0
4) Gii phng trnh: xy + y = x2
3) y 2y +10y = 0,
4) y + y = 0, y(0) = 1, y
5) y - 10y + 25y = 0, y(0) = 0, y(0) = 1
6) y -2y -3y = e4x
7) y + y -2y = cosx 3sinx
8) y 6y + 8y = 3x2 +2x +1
9) y + 4y = sin2x + 1 , y(0) =
10) y y = x.cos2x
11) y 2y + 2y = exsinx
12) y + y = tgx
14) y + 5y + 6y =