HJ THNG KIEN THUC VAT L LP 12 HC KY I

Ch-ng 1 : C hc vt rn.
I) ng hc vt rn:
1) Xc nh v tr ca vt rn quay quanh mt trc: Dng to gc = (t)
) Tc gc c tr-ng cho chuyn ng quay nhanh hay chm ca mt vt ca vt rn.
Tc gc trung bnh ca vt rn trong khong thi gian At = t
2
- t
1
l:
t t t
1 2
1 2
tb
A
A
=

= .
Tc gc tc thi (gi tt l vn tc gc): ) t ( '
dt
d
t
lim
0 t
=

=
A
A
=
A

n v: rad/s; Tc gc c th d-ng hoc m.
) Khi quay u: = const; Ph-ng trnh chuyn ng ca vt rn: =
0
+ t.
) Gia tc gc: c tr-ng cho bin thin nhanh hay chm ca vn tc gc.
Gia tc gc trung bnh trong khong thi gian At = t
2
- t
1
l:
t t t
1 2
1 2
tb
A
A
=

= .
Gia tc gc tc thi: t ( ' ' t ( '
dt
d
t
lim
0 t
= =

=
A
A
=
A
. n v l: rad/s
2
.

) Chuyn ng quay bin i u:
Gia tc gc :
tb
= =
t
0

= const Tc gc : =
0
+ t


Ph-ng trnh chuyn ng quay bin i u:
2
0
t
2
1
t + + = Khi :
2
-
0
2
= 2( -
0
)

Khi chuyn ng quay khng u:
t ht
a a a + = a
ht
= a
n
=
#
;
2
=
2
R ; a
t
= .R.
+ a
n
vung gc vi v ; n c tr-ng cho bin thin nhanh hay chm v h-ng vn tc.
+ a
t
theo ph-ng ca v ; n c tr-ng cho s bin thin nhanh hay chm ca tc gc.
Vi bnh xe In trn -ng khng tr-t th:
+ Bnh xe quay mt vng, xe i -c on -ng bng chu vi bnh xe. Tc xe cng l tc trc
bnh xe.
+ Tc di mt im M ngoi bnh c gi tr bng tc xe nh- ph-ng tip tuyn vi bnh, chiu
theo chiu quay ca bnh. So vi mt t th vn tc l v:
0
; ; ; + = ;
0
v l tc trc bnh xe hay tc
xe vi mt -ng,
M
v l tc ca im M so vi trc.
II) ng Ic hc vt rn:
1) M men Ic: M c tr-ng cho tc dng lm quay ca lc M = F.d.sin
: gc gia vc t r & F: ) F . r ( = ; Cnh tay n d: khong cch t trc quay n gi ca lc nm trong
mt phng vung gc vi trc quay.
Quy -c: M men lc c gi tr d-ng nu n lm cho vt quay theo chiu d-ng v ng-c li.
) Quy tc m men Ic: Mun vt rn quay quanh mt trc c nh trng thi cn bng, th tng i
s cc m men i vi trc quay ca cc lc tc dng vo vt phi bng khng.

= 0
) M men qun tnh:
+ M men qun tnh ca cht im i vi mt trc quay c tr-ng cho mc qun tnh (sc ) ca
cht im i vi chuyn ng quay quanh trc . N o bng biu thc = m.r
2
; vi r l khong cch cht
im vi trc quay. n v: kg.m
2
.
+ M men qun tnh ca vt rn i vi mt trc quay c tr-ng cho mc qun tnh (sc ) ca vt
rn i vi trc quay .

=
i
2
i i
r m
+ Thanh mnh, chiu di l , trc quay l trung trc ca thanh: = m. l
2
/12;
+ Thanh mnh, chiu di l , trc quay i qua mt u v vung gc vi thanh: = m. l
2
/3;
+ Vnh trn bn knh R: = m.R
2
. + a trn mng: = m.R
2
/2. + Hnh cu c: = 2m.R
2
/5.
+ nh lY v trc song song: Mmen qun tnh ca mt vt i vi mt trc quay A bt k bng
momen qun tnh ca n i vi mt trc i qua trng tm cng vi momen qun tnh i vi trc A nu
nh- hon ton khi l-ng ca vt tp trung khi tm.
2
G
d . m + =
A
. d l khong cch vung gc gia hai
trc song song.
) Momen ng I-ng ca vt rn i vi mt trc quay bng tch s ca m men qun tnh i vi trc
v vn tc gc ca vt quay quanh trc . L = ..
) Chuyn ng trn ca cht im:
+ Cht im M khi l-ng m chuyn ng trn qu o trn bn knh r chu lc F khng i.
+ M men M gia tc gc l . Ta c: M = m.r
2
= .. (Dng khc ca nh lut Niu tn).
) Ph-ng trnh ng Ic hc ca vt rn:
+ M = ... (T-ng t nh- ph-ng trnh F = m.a) Dng khc:
dt
dL
dt
( d
dt
d
=

= ;
l m men ng l-ng: L = hoc: M
t
L
t
) (
t

A
A
=
A
A
=
A
A
=
* M men ngoi lc t ln vt rn c trc quay c nh bng o hm theo thi gian ca m men
ng l-ng ca vt rn i vi trc quay . M = L'(t)
) nh Iut bo ton m men ng I-ng:
+ Khi tng i s cc m men ngoi lc i vi trc quay bng khng (hay cc m men ngoi lc trit tiu
nhau), th mmen ng l-ng ca vt rn i vi trc l khng i. Trong tr-ng hp vt rn c momen
qun tnh i vi trc quay khng i th vt rn khng quay hay quay u quanh trc .
+ M = 0 => AL = 0 v L = const. Nu tng cc momen lc tc dng ln vt (hay h vt) bng khng th
momen ng l-ng ca vt (hay h vt) -c bo ton.
1

1
=
1

2
hay = const.
) Vt rn chuyn ng tnh tin: p dng nh lut Niutn: a . m F =

;
) ng nng ca vt rn:
+ ng nng ca vt rn quay quanh mt trc c nh: W

=
2

2
1

+ nh l v ng nng: AW
d
= .
2
2
- .
1
2
= A.
+ ng nng ca vt rn trong chuyn ng song phng:
2 2
C d
.
2
1
v . m
2
1
W + = (v
C
= R.
2
.)
m l khi l-ng ca vt, v
C
l vn tc khi tm.


Ch-ng - Dao ng c hc

- C thng kin thc trong ch-ng
I) Dao ng iu ho:
1) Dao ng, dao ng tun hon, dao ng iu ho:
a) Dao ng l chuyn ng trong khng gian hp, vt lp i lp li nhiu ln quang v tr cn
bng; hoc l chuyn ng tun hon xung quang v tr cn bng.
b) Dao ng tun hon:
+ L dao ng m sau khong thi gian nht nh vt tr li trng thi c.
+ Chu k dao ng: l khong thi gian ngn nht trng thi dao ng lp li nh- c hoc l
khong thi gian vt thc hin mt ln dao ng. K hiu T, n v giy (s).
+ Tn s l s ln vt dao ng trong mt n v thi gian hoc l i l-ng nghch o ca chu k.
K hiu f, n v hc (Hz)
T
f
1
= hay
f
T
1
= .
c) Dao ng iu ho l chuyn ng ca mt vt m li bin i theo nh lut dng cos (hay
sin) theo thi gian: x = Acos(t + ) = Acos(26ft + ) = Acos( t
T
6 2
+ ) trong A, v l cc hng s.
x l li dao ng(m, cm); A l bin (m, cm); l tn s gc(rad/s);
(t + ) l pha dao ng (rad); l pha ban u(rad).
d) Vn tc, gia tc :
+ v = x' = - Asin((t + ) = Acos(t + +
2
6
). Vn tc sm pha
2
6
so vi li .
+ a = x'' = v' = - A
2
cos(t + ) = -
2
x.
Gia tc ng-c pha so vi li ; gia tc sm pha
2
6
so vi vn tc.
e) Nng l-ng: L c nng E: Vi E = E
t
+ E

E
t
=
2 2
2
cos kA
2
1
2
kx
= (t + ) ; E

=
2
2
mA
2
1
2
m;
=
2
.sin
2
(t + ) =
2 2
sin kA
2
1
(t + )
E =
2
1
kA
2
=
2
1
mA
2

2
= E
0
= const. Mt khc:
2
2 cos 1
cos
2
- +
= - v
2
2 cos 1
sin
2
-
= -
Nn E
t
= ) 2 t 2 cos(
2
E
2
E
0 0
+ ; E

= ) 2 t 2 cos(
2
E
2
E
0 0
+ + .
ng nng v th nng ca dao ng iu ho c cng tn s ' = 2; chu k T' = T/2
f) H thc c lp vi thi gian: A
2

2
= x
2

2
+ v
2
.
g) Mt vt khi l-ng m, mi khi dch chuyn khi v tr cn bng(VTCB) O mt on x, chu tc dng
ca mt lc F = - kx th vt y s dao ng iu ho quanh O vi tn s gc
m
k
= . Bin dao ng A
v pha ban u ph thuc vo cch kch thch ban u v cch chn gc thi gian.
) Mi dao ng iu ho -c biu din bng mt vc t quay: V vectc di bng bin
A, lc u hp vi trc Ox lm gc . Cho vc t quay quanh O vi vn tc gc th hnh chiu ca vc t
quay thi im bt k ln trc Ox l dao ng iu ho x = Acos(t + ).
) Dao ng t do l dao ng xy ra trong mt h d-i tc dng ca ni lc, sau khi h -c kch thch
ban u. H c kh nng thc hin dao ng t do gi l h (t) dao ng. Mi dao ng t do ca mt h
dao ng u c cng tn s gc
o
gi l tn s gc ring ca h y.
V d con lc l xo
0
= m / k ; con lc n
0
= l / g ;
) Tng hp dao ng iu ho cng ph-ng, cng tn s l cng hai hm x
1
v x
2
dng cosin. Nu hai
hm c cng tn s th c th dng ph-ng php Fresnel: v cc vc t quay biu din cho cc dao ng
thnh phn, xc nh vc t tng, suy ra dao ng tng hp.
x
1
= A
1
cos(t +
1
); x
2
= A
2
cos(t +
2
); x = x
1
+ x
2
= Acos(t + );
Vi: cos( A A 2 A A A
1 2 2 1
2
2
2
1
2
+ + = v
2 2 1 1
2 2 1 1
cos A cos A
sin A sin A
tg
+
+
= ; A
1
+ A
2
> A > <A
1
A
2
<
) Dao ng t do khng c ma st l dao ng iu ho, khi c ma st l dao ng tt dn, khi ma st
ln dao ng tt nhanh, ma st qu li th dao ng khng xy ra.
) Dao ng tt dn l dao ng c bin gim dn theo thi gian.
) Dao ng c-ng bc l dao ng chu tc dng ngoi lc tun hon theo thi gian: f = F cos(t+).
Tn s f tc dng ln mt h dao ng c tn s ring f
0
th sau mt thi gian chuyn tip, h s dao
ng vi tn s f ca ngoi lc.
Bin dao ng c-ng bc ph thuc vo vo mi quan h gia tn s ca ngoi lc v tn s dao
ng ring.
Khi tn s ca lc c-ng bc bng tn s dao ng ring ca h th bin dao ng t gi tr cc
i, l hin t-ng cng h-ng. Bin dao ng cng h-ng ph thuc vo lc cn ca mi tr-ng.

II) Con Ic I xo; con Ic n v Tri t; con Ic vt I v Tri t l nhng h dao ng. D-i y l
bng cc c tr-ng chnh ca mt s h dao ng.
H dao
ng
Con lc l xo Con lc n Con lc vt l
Cu trc
Hn bi (m) gn vo l xo
(k).
Hn bi (m) treo vo u si
dy (l).
Vt rn (m, ) quay
quanh trc nm ngang.
VTCB
- Con lc l xo ngang: l
xo khng gin
- Con lc l xo dc: l xo
bin dng
k
mg
l = A
Dy treo thng ng QG (Q l trc quay, G
l trng tm) thng
ng
Lc tc dng
Lc n hi ca l xo:
F = - kx
x l li di
Trng lc ca hn bi v lc
cng ca dy treo:
s
l
g
m F =
s l li cung
M men ca trng lc
ca vt rn v lc ca
trc quay:
M = - mgdsin
l li gic
Ph-ng trnh
ng lc hc
ca chuyn
ng
x +
2
x = 0 s +
2
s = 0 +
2
= 0
Tn s gc
m
k
=
l
g
=

mgd
=
Ph-ng trnh
dao ng.
x = Acos(t + ) s = s
0
cos(t + ) =
0
cos(t + )
C nng
2 2 2
A m
2
1
kA
2
1
E = =
2
0 0
s
l
g
m
2
1
cos 1 ( mgl E = - =




Ch-ng - Sng c hc, m hc.

1) Sng c hc l nhng dao ng c hc lan truyn trong mi tr-ng lin tc.
Trong khi sng truyn i, mi phn t ca sng dao ng ti ch xung quanh VTCB. Qu trnh truyn
sng l qu trnh truyn nng l-ng.
Sng ngang l sng m cc phn t mi tr-ng dao ng vung gc vi ph-ng truyn sng.
Sng dc l sng m cc phn t mi tr-ng dao ng theo ph-ng truyn sng.
) Cc i I-ng c tr-ng ca sng:
a) hu k ca sng l chu k dao ng ca cc phn t mi tr-ng khi c sng truyn qua. K hiu T
n v giy (s).
b) Tn s ca sng l tn s dao ng ca cc phn t mi tr-ng khi c sng truyn qua; l i l-n
nghch o ca chu k. K hiu f n v hc (Hz).
c) Tc ca sng l tc truyn pha ca dao ng. K hiu v, n v m/s.
d) Bin ca sng ti mt im l bin dao ng ca phn t mi tr-ng ti im khi c sng
truyn qua. K hiu a, n v m hoc cm.
e) B-c sng:
+ L khong cch gn nht gia hai im dao ng cng pha trn ph-ng truyn sng.
+ L qung -ng sng truyn i trong thi gian mt chu k.
K hiu 2, n v m hoc cm.
f) ng l-ng ca sng ti mt im l nng l-ng ca mt n v th tch ca mi tr-ng dao ng ti
im .
Nng l-ng t l vi bnh ph-ng bin sng.
Nu ngun im, sng lan truyn trn mt phng (sng phng) nng l-ng sng t l nghch vi
qung -ng truyn sng r. (Bin gim t l nghch vi r ).
Nu ngun im, sng lan truyn trong khng gian (sng cu) nng l-ng sng t l nghch vi bnh
ph-ng qung -ng truyn sng r
2
. (Bin gim t l nghch vi r).
Nu ngun im, sng lan truyn trn -ng thng (l t-ng) nng l-ng sng khng i. (Bin
khng i).
g) in hC gia chu k, tn s, b-c sng, tc truyn
f
v
T . v = = 2
h) Ph-ng trnh sng ti 1 im l ph-ng trnh dao ng ca mi tr-ng ti im . N cho ta xc
nh -c li dao ng ca mt phn t mi tr-ng cch gc to mt khong x ti thi im t. Ph-ng
trnh sng c dng:
)
x
t cos( a )
x
T
t
( cos a )
v
x
t ( cos a u
M
2
6
=
2
6 = =
2
2 . Trong a l bin sng, l tn s gc, T
l chu k sng, v l tc truyn sng, l b-c sng.
) Ich pha gia hai im trn ph-ng truyn sng:
+
2
6
=
2
6

2
6
= A
2 2 2
2 1
1 2
) d d ( )
d
t ( )
d
t (
+ Nu hai im dao ng cng pha th A = 2k6 hay d
1
- d
2
= k2. Nhng im dao ng cng pha
cch nhau nguyn ln b-c sng.
+ Nu hai im dao ng ng-c pha th
2
1 2
6
+ = A ) k ( hay
2
1 2
2 1
2
+ = ) k ( d d . Nhng im dao
ng ng-c pha cch nhau l ln na b-c sng.
) Sng c tnh cht tun hon theo thi gian. Sau mt khong thi gian bng mt chu k T th tt c cc
im trn sng u lp li chuyn ng nh- c, ngha l ton b sng c hnh dng nh- c.
Sng c tnh cht tun hon theo khng gian. Nhng im trn cng mt ph-ng truyn sng cch
nhau mt khong bng nguyn ln b-c sng th dao ng cng pha, c ngha l cng mt thi im c
cch mt khong bng mt b-c sng theo ph-ng truyn sng th hnh dng sng li lp li nh- tr-c.
Sng c cc i l-ng c tr-ng l: tn s f hay chu k T, bin sng A, tc truyn sng v, b-c
sng 2, nng l-ng ca sng. Lin h : 1 .
T
; 2 =
2
=
) Sng dng l sng c nt v bng c nh trong khng gian.
+ Sng dng l kt qu giao thoa ca sng ti v sng phn x.
+ Bng sng l nhng im dao ng vi bin cc i, nt sng l nhng im khng dao ng.
+ Sng dng xut hin trn dy n hi c hai u c nh (mt u c nh, mt u st mt nt)
khi chiu di ca dy bng mt s nguyn ln na b-c sng. l = k2/2.
+ Sng dng xut hin trn dy n hi c mt u c nh, mt u t do (mt u c nh hay
st nt sng, u kia t do hay l bng sng) khi chiu di ca dy bng mt s l ln mt phn t- b-c sng.
l = (2k + 1)2/4.
+ c im ca sng dng: Bin dao ng ca phn t vt cht ti mt im khng i theo thi
gian; Khong cch gia hai im bng lin k (hoc hai nt lin k) bng na b-c sng, khong cch gia
mt im bng v mt im nt lin k bng mt phn t- b-c sng; Sng dng khng truyn ti nng l-ng.
+ ng dng: xc nh vn tc truyn sng.
) Giao thoa l s tng hp ca hai hay nhiu sng kt hp trong khng gian, trong c nhng ch c
nh bin sng -c tng c-ng hoc gim bi thm tr trit tiu.
+ iu kin c giao thoa: Hai sng ch giao thoa khi hai sng kt hp. l hai sng c cng tn s
(hay chu k) truyn theo mt ph-ng v ti im chng gp nhau khi c lch pha khng i. Hai sng
kt hp l hai sng -c gy ra t hai ngun sng kt hp, l ngun c cng tn s (hay chu k) v lch
pha khng i.
+ Nhng im m hiu -ng i t hai ngun sng ti , bng nguyn ln b-c sng th dao ng vi
bin cc i: <d
2
- d
1
< = k2.
+ Nhng im m hiu -ng i t hai ngun sng ti , bng l ln na b-c sng th dao ng vi
bin cc tiu:
2
1 2
2 1
2
+ = ) k ( d d .
+ Khi hin t-ng giao thoa xy ra trn mt cht lng th trn mt cht lng xut hin nhng vn giao
thoa, h vn bao gm cc vn cc i v cc tiu xen k vi nhau. Vn giao thoa l nhng im dao ng vi
bin cc i (hay cc tiu) c cng gi tr k.
+ Giao thoa l hin t-ng c tr-ng ca qu trnh truyn sng.
) Sng m l nhng dao ng c hc (th-ng l sng dc), truyn trong mi tr-ng vt cht, m gy cm
gic cho tai con ng-i. Sng m c tn s t 16Hz n 20.000Hz.
+ Sng c f < 16Hz gi l h m, f > 20.000Hz l siu m.
+ Sng m pht ra t ngun m, -c truyn trong mi tr-ng vt cht, khng truyn khng chn
khng. Mi tr-ng c tnh n hi km th truyn m km (cht nh v xp).
+ Cc c tnh ca m: - cao ph thuc vo tn s (chu k) ca m;
- m sc ph thuc vo cc ho m v bin cc ho m;
- C-ng m ti mt im l nng l-ng sng m truyn qua mt n v din tch t vung gc vi
ph-ng truyn m ti im , trong mt n v thi gian. K hiu .
C-ng m cho bit mnh hay yu ca m.
- Mc c-ng m: ti mt im -c xc nh bng logarit thp phn ca t s gia c-ng m ti
im vi c-ng m chun
0
:
0

lg 10 db ( L = ; n v: xiben (db)

0
= 10
-13
W/m
2
l c-ng m chun.
- to ca m:
Gi tr nh nht ca c-ng m m tai nghe thy l ng-ng nghe, ng-ng nghe ph thuc vo tn s
m.
Gi tr ln nht ca c-ng m m tai nghe thy l ng-ng au, ng-ng au ph thuc vo tn s m.
to ca m ph thuc vo c-ng m v tn s ca m.
+ Siu m c tn s rt ln, c nhiu ng dng quan trng trong k thut v trong y hc.
) Hiu ng p-Ie: S thay i tn s m khi ngun m hoc vt thu m hoc c hai chuyn ng
gi l hiu ng p-le.
Nu ngun m v ngun thu chuyn ng li gn nhau th tn s tng v khi chuyn ng ra xa th
tn s gim.
Tc truyn m trong mi tr-ng l V, ngun chuyn ng vi tc v, ng thi my thu li chuyn
ng vi tc u, th tn s my thu -c l:
: '
: '
1 ' 1

+
= .
Quy -c v du: v d-ng khi ngun chuyn ng li gn, v m khi ngun chuyn ng ra xa. u d-ng
khi my thu chuyn ng li gn ngun m, u m khi my thu chuyn ng ra xa ngun m.

Ch-ng - Dao ng in t, sng in t.

1) Mch dao ng, dao ng in t:
+Mch dao ng l mch in gm t in c in dung C mc vi cun cm c h s t cm L.
Mach l t-ng khi in tr thun ca mch bng 0.
+ Dao ng in t iu ha xy ra trong mch LC sau khi t in -c tch mt in l-ng q
0
v
khng c tc dng in t bn ngoi ln mch. l dao ng in t t do vi tn s
LC
1
= .
+ Biu thc ca dao ng in t t do trong mch l: q = q
0
cos(t + ).
i = - Q
0
sin(t + ) =
0
cos(t + + 6/2),
0
= .Q
0
; u = U
0
cos(t + ), U
0
= Q
0
/C.
+ Nng l-ng ca mch dao ng:
- Nng l-ng in tr-ng tp trung t in: t ( cos
c 2
Q
E
2
2
0
d
+ = .
- Nng l-ng t tr-ng tp trung cun cm: t ( sin
c 2
Q
E
2
2
0
t
+ = .
- Nng l-ng in t ca mch: const
2
U . C
2
. L
C 2
Q
E E E
2
0
2
0
2
0
t d
= = = = + = .

- Trong qu trnh dao ng in t c s chuyn ho qua li gia nng l-ng in v nng l-ng t ca
mch, tn s dao ng l ' = 2. Tng ca chng, l nng l-ng ton phn ca mch, c gi tr khng i.
+ Trong mch RLC c s to nhit do hiu ng Jun - Lenx nn nng l-ng ton phn gim theo thi
gian, bin dao ng cng gim theo v dao ng tt dn. Nu in tr R ca mch nh, th dao ng
coi gn ng l tun hon vi tn s gc
LC
1
= .
in tr tng th dao ng tt nhanh, v khi v-t qu mt gi tr no , th qu trnh bin i trong
mch phi tun hon.
Nu bng mt c ch thch hp -a thm nng l-ng vo mch trong tng chu k, b li -c nng l-ng tiu
hao, th dao ng ca mch -c duy tr.
) Gi thuyt Mc xoen v in t tr-ng:
Mi bin thin theo thi gian ca t tr-ng, u sinh ra trong khng gian xung quanh mt in tr-ng
xoy bin thin theo thi gian, v ng-c li, mi bin thin theo thi gian ca mt in tr-ng cng sinh ra mt
t tr-ng bin thin theo thi gian trong khng gian xung quanh.
T tr-ng v in tr-ng bin thin theo thi gian v khng tn ti ring bit, c lp vi nhau, m ch l
biu hin ca mt tr-ng tng qut, duy nht, gi l in t tr-ng.
in t tr-ng l mt dng vt cht c bit tn ti trong t nhin.
) Sng in t:
+ Qu trnh lan truyn trong khng gian ca in t tr-ng bin thin tun hon l mt qu trnh sng,
sng -c gi l 8ng in t.
+ Sng in t truyn c trong chn khng, trong chn khng c vn tc c = 300 000km/s; sng in
t mang nng l-ng t l vi lu tha bc 4 ca tn s; l sng ngang (cc vct E v B vung gc vi nhau
v vung gc vi ph-ng truyn sng); sng in t c y tnh cht nh- sng c hc: phn x, khc x,
giao thoa, nhiu x...
) Sng v tuyn in -c s dng trong thng tin Iin Ic.
Sng di (b-c sng t 1000m n 100km) t b n-c hp th nn thng tin d-i n-c.
Sng trung (b-c sng t 100m n 1000m) ban ngy tng in li hp th, ban m phn x, nn ban
m truyn i -c xa trn mt t.
Sng ngn (b-c sng t 10m n 100m) c nng l-ng ln v -c tng in li v mt t phn x
nhiu ln nn truyn i rt xa trn mt t.
Sng cc ngn (b-c sng t 0,01m n 10m) c nng l-ng ln, khng b tng in li hp th m
truyn thng. Dng VTTH v thng tin trong v tr.
) S thu v pht sng in t: i pht thanh, dao ng cao tn duy tr -c trn vi dao ng in
t-ng ng m cc thng tin cn truyn i (m thanh, hnh nh) -c chuyn i thnh dao ng in t-ng
ng. -c trn vi dao ng m tn gi l bin iu (bin hoc tn s) dao cao tn -c bin iu s
-c khuych i v pht ra t ng ten d-i dng sng in t.
my thu thanh, nh c ng ten thu sng in t -c anten hp th, qua mch lc LC (chn sng) s
thu -c dao ng cao tn -c bin iu, v sau dao ng m tn li -c tch ra khi dao ng cao
tn bin iu nh qu trnh tch sng, ri -a ra loa.
My pht hay thu sng in t: ch pht hay thu sng in t c tn s bng tn s ring ca mch dao
ng LC.
LC 2
1
1
6
= ; B-c sng: LC c
f
c
T c t v 6 2 2 . . . = = = = .



Ch-ng - Dng in xoay chiu

1) Dng in xoay chiu, cc gi tr hiu dng:
+ Khung dy dn din tch S quay u vi vn tc gc trong t tr-ng u cm ng t B, sao cho
trc khung vung gc vi cm ng t B, t thng qua khung bin thin theo nh lut cm ng in t trong
khung c sut in ng cm ng xoay chiu: e =
t A
A1
= -
/
(t) = E
0
cos(t +
0
),
Vi E
0
= NBS l bin ca sut in ng.
Ni hai u khung vi mch in, trong mch c hiu in th: u = U
0
cos(t +
1
).
Mch kn, trong mch c c-ng dng in: i =
0
cos(t+
2
).
+ Hiu in th bin i iu ho theo thi gian gi l hiu in th xoay chiu. C-ng dng
in bin i iu ho theo thi gian gi l c-ng dng in xoay chiu.
+ Chu k T & tn s f ca dng in xoay chiu:

6
= =
2 1
f
T ; = 26f l tn s gc ca dng in.
+ C-ng hiu dng ca dng in xoay chiu bng c-ng dng in khng i no , m khi
ln l-t cho chng i qua cng mt dy dn trong cng mt thi gian th to ra nhit l-ng nh- nhau. ln:
2
0

= .
T-ng t ta c hiu in th hiu dng v sut in ng hiu dng:
2
0
U
U = ;
2
0
E
E=
) Mch xoay chiu ch c in tr thun hoc cun dy thun cm hoc t in:
+ Mch xoay chiu ch c in tr thun R: c-ng dng in v hiu in th cng pha.
i =
0
cos(t+ ) th u = U
0
cos(t+ ); U
0
=
0
.R; U = .R.
+ Mch xoay chiu ch c cun dy thun cm L: c-ng dng in tr pha 6/2 so vi hiu in
th (hay hiu in th sm pha 6/2 so vi c-ng dng in.
u = U
0
cos(t +
0
) th ) t cos( i
2
0 0
6
+ = hay i =
0
cos(t +
0
) th ) t cos( U u
2
0 0
6
+ + = .
U
0
=
0
.Z
L
; U = .Z
L
. Z
L
= L..
+ Mch xoay chiu ch c t in C: c-ng dng in sm pha 6/2 so vi hiu in th (hay hiu
in th tr pha 6/2 so vi c-ng dng in.
u = U
0
cos(t +
0
) th ) t cos( i
2
0 0
6
+ + = hay i =
0
cos(t +
0
) th ) t cos( U u
2
0 0
6
+ = .
U
0
=
0
.Z
C
; U = .Z
L
.

=
C
Z
C
1
.
) Mch xoay chiu RLC (ni tip):
Hiu in th lch pha so vi c-ng dng in.
i =
0
cos(t +
0
) th u = U
0
cos(t +
0
+ ). Vi u = u
R
+ u
L
+ u
C
; U
0
=
0
.Z, U = .Z; Z l tng tr ca mch
Z =
2 2
(
C L
Z Z R + ; U l hiu in th 2 u mch, U =
2 2
(
C L R
U U U + ; U
R
= R ; U
L
= Z
L
; U
C
=
Z
C
l hiu in th hai u R , L , C
tg =
0
0 0
R
C L
R
C L C L
U
U U
U
U U
R
Z Z
=

, > 0 th u sm pha hn i, < 0 th u tr pha hn i.

Cc tr-ng hp ring:
* on mch ch c R: u
R
& i cng pha
* on mch ch c L: u
L
sm pha 6/2 so vi i
* on mch ch c C: u
C
tr pha 6/2 so vi i
* on mch ch c L & C: Z
L
> Z
C
th u sm pha 6/2 so vi i; Z
L
< Z
C
th u tr pha 6/2 so vi i
* on mch c Z
L
> Z
C
, ( U
L
> U
C
) hay c tnh cm khng: th > 0
* on mch c Z
L
< Z
C
, ( U
L
< U
C
) hay c tnh dung khng: th < 0
) Gin vc t : Chn Ox l trc dng in .
+ Vi on mch ch c R hoc L hoc C :








+ Vi on mch RLC ( Mch khng phn nhnh )

RO
U
x

C
U
x
L
U

x
L
U

x R
U

x
L
U
C L
U U +
U







U
L
> U
C
(hay Z
L
> Z
C
) U
L
< U
C
(hay Z
L
< Z
C
)
) Mt s tr-ng hp th-ng gp:
+ on mch ch c R & L hay cun dy c in tr thun R & h s t cm L:
U
d
= Z
d
; vi Z
d
=
2
2
L
Z R + ; hoc U
d
=
2 2
L R
U U + ; tg = Z
L
/R = U
L
/U
R

+ on mch c R & C: U
RC
= Z; vi Z =
2 2
C
Z R + ; U
RC
=
2 2
C R
U U + ; tg = -Z
C
/R = -U
C
/U
R

+ on mch c L & C: U = Z; vi Z = Z
L
- Z
C
; = 6/2 khi Z
L
> Z
C
; = - 6/2 khi Z
L
< Z
C

+ Cng h-ng in: Khi mch RLC c Z
L
= Z
C
th c-ng dng in trong mch cc i.
hay

=
C
L
1
=> LC
2
= 1 . Ng-i ta gi hin t-ng ny l cng h-ng in.
Khi
max
= U/R ; U = U
R
, U
L
= U
C
; = 0 , i & u cng pha ; P = U = U
2
/R
) Cng sut ca dng in xoay chiu :
+ Cng sut tiu th on mch: P = Ucos =
2
R = U
2
R/Z = U
R
;
+ H s cng sut :
. U
P
U
U
U
U
Z
#
cos
0
0
= = = = .
+ on mch ch c L hoc C hoc c L & C : Cng sut = 0
+ Th-ng cos < 1. Mun tng h s cng sut ng-i ta th-ng mc thm t in vo mch.
+ in nng tiu th on mch : A = Pt
) My pht in xoay chiu mt:
+ Cc my pht in xoay chiu hot ng nh hin t-ng cm ng in t v u c hai b phn
chnh l phn ng v phn cm. Sut in ng ca my pht in -c xc nh theo nh lut cm ng
in t: ) t cos( E t sin N
dt
d
e
2
0 0
6
= 1 =
1
= ; E
0
= N1
0
; 1
0
= BS.
+ Phn sinh ra t tr-ng l phn cm, phn sinh ra dng in l phn ng.
+ B phn ng yn l stato, b phn chuyn ng l rto.
+ My pht phn cm ng yn (stato), phn ng quay (rto) th ly dng in ra ngoi bng b gp
in. Gm hai vnh khuyn quay cng trc vi khung, mi vnh ni vi mt u khung; hai thanh qut c
nh, mi thanh t vo mt vnh khuyn; l hai cc ca my.
+ Th-ng dng nam chm in. Dng in cung cp cho nam chm trch ra mt phn t my.
+ Th-ng my pht in phm cm (nam chm) quay, phn ng (khung dy) ng yn trng phng
tia la in b gp v mn b gp.
+ Thn rto v stato -c ghp t nhiu l thp mng (chng dng Phu-c), trn c cc rnh dc t cc
cun dy ca phn cm v phn ng.
+ Tn s dng in: p
n
f
0
= ; p l s cp cc ca my pht, n l s vng quay rto mt pht.
) Dng in xoay chiu ba pha:
+ Dng in xoay chiu ba pha l h thng ba dng in xoay chiu mt pha, gy ra bi ba sut
in ng cng tn s, cng bin nh-ng lch nhau v pha l 26/3 hay thi gian 1/3 chu k..
e
1
= E
0
cost; e
2
= E
0
cos(t - 26/3); e
3
= E
0
cos(t + 26/3).
Nu ti ba pha nh- nhau th c-ng dng in trong ba pha cng cng bin nh-ng lch pha 26/3
hay 120
0
.
+ My pht in xoay chiu ba pha: stato c ba cun dy ca phn ng ging nhau v -c t lch
nhau 120
0
trn mt vng trn, r to l nam chm in. Kt cu t-ng t my pht in xoay chiu mt pha.
+ C hai cch mc dng in xoay chiu ba pha l mc hnh sao v tam gic.
- Mc hnh sao: U
d
= U
P
;
d
=
P
.
- Mc tam gic: U
d
= U
P
;
d
=
P
.
+ Dng in xoay chiu 3 pha to ra t tr-ng quay bng cch -a dng in pha pha vo 3 cun dy
t lch nhau 120
0
trn vng trn (t-ng t stato my pht in 3 pha). Thay i chiu quay bng cch thay
i v tr 2 trong 3 dy dn ni vo my.
) ng c khng ng b ba pha:
+ Nguyn tc hot ng ca ng c khng ng b ba pha da trn hin t-ng cm ng in t v s
dng t tr-ng quay ca dng in xoay chiu 3 pha.
+ Cu to: stato ging ht my pht in xoay chiu 3 pha. Rto kiu lng sc. Thn stato v rto -c
ghp t nhiu tm thp k thut mng cch in, trn c cc rnh dc t cc cun dy (satto), t cc
thanh nhm ca khung dy (rto).
10) My bin th: l thit b lm vic da trn hin t-ng cm ng in t, dng tng hoc gim hiu
in th xoay chiu m khng lm thay i tn s ca n.
Nu in tr ca cc cun dy c th b qua th hiu in th hiu dng hai u mi cun dy t
l vi s vng dy:
2
1
2
1
n
n
U
U
= .
Nu in nng hao ph ca my bin th khng ng k th c-ng dng in qua mi cun dy
t l nghch vi hiu in th hiu dng hai u mi cun:
1
2
1
2
2
1
n
n
U
U

= =
11) Vn ti in nng i xa:
Cng sut hao ph trn -ng dy ti in c in tr R l
2
2
) cos U (
P
R P

= A ,
Trong U l hiu in th v P l cng sut truyn i trm pht in, R l in tr -ng dy.
gim in nng hao ph, cch 1: ng-i ta tng U (U tng n ln, hao ph gin n
2
ln) dng my bin
th lm tng hiu in th tr-c khi truyn ti v my bin th l gim hiu in th ni tiu th ti gi tr
cn thit.
Cch 2: gim in tr -ng dy, th-ng dng cho mch in h th (ti tng cn h).