BAKTERIE organizmy bezjdrowe (prokariotyczne), jednokomrkowe. Kolonia ukady zbudowane z kilku luno zwizanych ze sob komrek.

k. Ksztaty: ziarniaki (dwoinki, czworaczki, pakietowce, paciorkowce, gronkowce), paeczki, laseczki, promieniowce, przecinkowce, maczugowce, wrzecionowce, rubowce, krtki, nici. Budowa bakterii

ciana i bona komrkowa (+otoczka luzowa) otaczaj komrk; ciana wytwarza fimbrie (wyrostki, peni rol w procesach pciowych) Rzska narzd ruchu Cytoplazma wypenia komrk i mieci rybosomy (produkujce biaka), mezosomy (zawierajce enzymy i speniajce rol mitochondriw), substancje zapasowe oraz - u bakterii samoywnych - ziarna chromatoforowe, zawierajce barwniki. Nukleoid odpowiednik jdra kom. Niepodzielony bon, a zawierajcy genofor (chromosom bakteryjny) zbudowany z DNA w formie zamknitego piercienia oraz czsto plazmidy (koliste czsteczki DNA). Rozmnaanie bakterii

1. 2.

Bezpciowo, wegetatywnie W niesprzyjajcych warunkach bakterie tworz formy przetrwalnikowe poprzez amitoz (podzia bezporedni), poprzedzon replikacj materiau genetycznego (pczkowanie - komrka powstaje poprzez uwypuklenie ciany komrkowej macierzystej / rozpad koloni). Powstaj dwie komrki bakteryjne. Pciowo poprzez wymian materiaem gentycznym:

a. b. c.

Koniugacja poczenie dwch zrnicowanych pciowo bakterii i wymiana midzy nimi fragmentw DNA poprzez fimbrie pciowe, co powoduje zmian fenotypu i przejcie pewnych cech warunkujcych (np. odporno na antybiotyki). Transformacja bakteria pobiera fragment obcego DNA z otoczenia, ktre pochodzi np. z uszkodzonej, innej komrki. Transdukcja proces zachodzcy przy udziale bakteriofagw agodnych, ktre przenosz fragmenty DNA bakterii wraz ze swoimi, w ten sposb wczajc je do chromosomu nowego gospodarza w procesie lizogenicznym.

Odywianie bakterii 1. heterotroficzne (cudzoywne)

a. b. a. b. 1. 2.

Pasoyty bakterie chorobotwrcze czerpi gotowe substancje organiczne z ywych organizmw

2.

Roztocza (saprobionty) bakterie gnilne, rozkadajce si i odywiajce martw materi organiczn. autotroficzne B. fotosyntezujce wykorzystuj CO2, wod oraz energi wietln B. chemosyntezujce uzyskuj energi z utlenienia zwizkw np. siarki, wodoru.

Oddychanie bakterii tlenowe aeroby utleniaj zw. organiczne w obecnoci tlenu glukoza + O2 CO2 + woda + energia beztlenowe anaeroby utleniaj zwizki organiczne bez udziau tlenu. Fermentacja. glukoza alkohol etylowy + CO2 + energia

Znaczenie bakterii w przyrodzie jeden z gwnych czynnikw utrzymujcych krenie materii w przyrodzie (destruenci rozkadaj martw materi organiczn) f. ekologiczno-fizjologiczne: bakterie glebowe wytwarzaj prchnic glebow oraz bakterie korzeniowe

niezbdne do prawidowgo funkcjonowania przewodw pokarmowych (flora bakteryjna trawi celuloz, u czowieka syntetyzuj witamin K i witaminy z grupy B) wykorzystanie w przemyle farmaceutycznym (produkcja np. insuliny, witamin) spoywczym (fermentacja, jogurty)

WIRUSY s czynnikami wycznie patogennymi. Wirusy okrela si czsto jako pogranicze materii ywej i nieoywionej. Pasoytuj one wewntrz ywych komrek (rolinnych, zwierzcych bd bakteryjnych) same nie maj przemiany materii i nie s zdolne do rozmnaania (powielaj si, dziki zasobom komrki, ktr zainfekoway). Budowa wirusa

Winion (pojedyncza czsteczka wirusa) skada si z genomu (DNA lub RNA nigdy oba naraz) - waciwego czynnika zakanego oraz otoczki biakowej zwanej kapsydem ochraniajcym materia genetyczny. Rne formy: bryowe, wielocienne, paeczkowate, bryowo-spiralne (bakteriofagi). Hipotezy o pochodzeniu wirusw 3. to bardzo silnie uproszczone pasoyty kiedy

4.

to uproszczone i usamodzielnione fragmenty DNA lub RNA, komrek eukariotycznych i prokariotycznych.

Namnaanie si wirusw

1.

Cykl lityczny - prowadzi do natychmiastowego namnaania wirusa i mierci komrki

I. II. III. IV. V. 2.

Etap adsorpcji wirus przytwierdza si do ciany / bony kom. Penetracji Do wntrza komrki wnika tylko kwas nukleinowy DNA Replikacji zaczyna si powiela, replikowa, tworzy kopi kapsydu. Syntetyzowane s biaka biaka kapsydu na podst. DNA wirusa. Skadania DNA wirusa wnika do kapsydu. Uwalniania po poczeniu kapsydu i DNA komrka si rozpada. Wirusy s uwalniane i mog infekowa inne komrki.

Cykl lizogeniczny genom wirusowy przechodzi w stan upienia; zainfekowana komrka nie ginie, lecz przeksztaca si, nabierajc cech komrki nowotworowej (transformacja nowotworowa).

Choroby wywoywane przez wirusy: wcieklizna choroba przenoszona midzy zwierztami w bezporednim kontakcie. Wirus rozwija si w mzgu, powodujc mier zwierzcia w cigu kilkunastu dni. Choroba ta moe wystpowa rwnie u czowieka AIDS (zesp nabytego upoledzenia odpornoci). Chorob t wywouje wirus HIV. Atakuje biae krwinki czowieka. Przenosi si drog pciow luz za porednictwem zakaonej krwi. Prowadzi do mierci.