LI TA __________________________________________ MC CH Cun sch ny a ra mt khun kh, mt cch tip cn v son tho i vi vic thit k nghin cu nh tnh, nh lng, v theo

hi v nhn vn. S quan tm n v vic s dng nghin cu nh tnh gia tng, s xut hi hng php hn hp v s s dng tip tc cc hnh thc truyn thng ca cc thit k nghi cn iu tra trong cun sch ny tr thnh rt cn thit. Vic so snh ny bt u bng s cho c ba cch tip cn iu tra, s xem xt li ti liu trong qu kh, v nhng suy ngm lch v nhng vn o l trong vic iu tra nghin cu hc thut. K n, cun sch ny : vit phn gii thiu n nghin cu; pht biu mc ch ca cng trnh nghin cu; xc l thuyt; nh ngha, n nh gii hn, v pht biu ngha ca cng trnh nghin cu; v phn tch d liu. Ti mi bc trong qui trnh nghin cu ny, ngi c c ging gii c cc phng php hn hp. Minh ha trang ba ca cun sch ny th hin mt biu tng v gi l mandala (hnh trn, bn trong c nhiu hnh v dng hnh hc nh hnh trang ba). v v tr ny, rt ging vi vic to ra mt thit k nghin cu, i hi phi nhn vo b it mt hnh trn biu tng v tr ny nu lm bng ct c th mt nhiu ngy bi v phi ct n l. Hnh trn biu tng v tr ny cng cho thy s lin h cht ch gia cc b p trong mi thnh phn nh hnh ton b cng trnh nghin cu. KHN GI Cun sch ny hay tin s) v cn b ging dy i hc, nhng ngi tm kim s h tr trong vic son th h hay tp san hc thut, lun n tin s, hay lun vn thc s. cp rng hn, cun s kho ln sch gio khoa cho cc kha hc trn i hc. tn dng c tt nht cc c s am hiu cn bn v nghin cu nh tnh v nh lng; tuy nhin, cc thut ng s c hng hiu bit cn bn ni trn v cn c tr gip cp nhp mn trong qui trnh thi g hn trong cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn. Nhng kin nhn xt ca ngi c v c thy rng nhng ngi s dng c nhn n t nhiu ngnh v nhiu lnh vc. Ti hy vng rn ip th, qun l, t php v hnh s, tm l hc, x hi hc, gio dc K12 (13 nm hc, t v gio dc sau bc trung hc c s, chm sc ngi bnh, cc khoa hc v sc khe hay y t v cc lnh vc khc s tm thy n bn ny hu ch. John W. Creswell 1 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

NH DNG Trong mi chng, ti chia s cc th d c rt ra t nhiu ngnh khc nhau. C trn tp ch hay tp san hc thut, cc n lm lun n tin s v cc lun n tin s. io dc, nhng nhng minh ha ca ti d nh bao gm cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn l x hi v nhng th d v cc cng trnh nghin cu vi cc c nhn b y ra ngoi l t tng th truyn thng c nghin cu bi cc nh nghin cu x hi. S bao qut cng m r trong nghin cu ngy nay, v tho lun ny kt hp vo cc tng v trit hc thay th k hau, v nhiu th tc. Cun sch ny khng phi l mt cun sch gio khoa chi tit v ph thit yu ca thit k nghin cu. Phm vi trnh by v cc chin lc iu tra trong nghi dng thng xuyn nht: cc cuc th nghim/thc nghim v cc cuc iu tra/kho st trong hin tng hc, dn tc hc, l thuyt c c s, nghin cu tnh hung, v nghin cu tn tnh ng thi, thit k theo trnh t, v thit k c tnh bin i trong nghin cu theo chun b n lm lun n tin s s tm thy cun sch ny hu ch cho mnh, nhng nhng vi cc hi ng ph trch o to trn i hc v mt cng trnh nghin cu c gii quy g qui c c chp nhn v vic vit ti liu nghin cu hc thut, ti c gng loi h hay sc tc. Cc th d c chn la cung cp mt lot y cc nh hng gii tn un nh tnh v nh lng ca mnh ngi c s tm thy rng i khi ti bt u bng c cc th d di hn, c trch dn t cc ngun khc v trnh by trong cun sch ny, c t ti s ch dn chng tc phm m ti s dng lm th d minh ha l ti liu tham kho, ch tham kho c bao hm trong mt th d c th. Nh vi cun sch xut bn ln th nht, t d c v tnh d hiu ca ti liu. Nhng nt c trng ny l nhng du chm trn to v v) nhn mnh cc bc trong mt qui trnh, cc on di hn vi nhng li ch thch c rong cc on , v nhng t ng c nu bt (trong sch ny t ng c nn bt bng cc h v cc cch tip cn nghin cu nh lng, nh tnh, v theo cc phng php hn hp. cc bi tp ny ngi c c th thc hnh nhng nguyn tc hc trong chng , ln dan sch gio khoa hay bi vit khc m s mang li s hiu bit y hn v ni dung c t bn th hai ca cun sch ny, nhng nt c trng mi c thm vo p ng nhng ph John W. Creswell 2 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

 Nghin cu theo cc phng php hn hp c thm vo cc cch tip cn nh lng v mt n hay k hoch nghin cu theo cc phng php hn hp ngoi vic trnh by hai cc h by v vic vit lch, tm thy cui cun sch trong ln xut bn th nht, c chu hc, trc khi vit mt n nghin cu, cc tc gi cn phi xt n nhng c im c b thc nghim tc v ng k hn. Trong chng th ba, ti dnh ra trn mt phn trnh b k nghin cu nh lng, nh tnh, v theo cc phng php hn hp. Cc vn v o l in mi xy ra trong nghin cu nh tnh k t khi ti l tc gi ca n bn u tin c hn nh nhiu t duy mi v ti ny, bao gm nhng pht trin trong cc cch tip cn ng yn khch s tham gia ca mi ngi v c tnh gii phng m hin tr thnh quan trng heo cc phng php hn hp m rng v cho thy c hiu qu vi t cch l mt cch tip Chng c nhan Nghin cu Kt hp nh tnh v nh lng trong cun sch xut bn ln theo cc Phng php Hn hp trong cun sch xut bn ln th hai ny. Ti vit li to thp nin va qua. Trong mi chng, ti u thm vo nhng ti liu tham kho cp nht t iu tham kho mi cho phn bi c thm sao cho ngi c c th kt hp mt s bi c c nghin cu v cc gi thuyt, ti a ra nhiu th d hn v lm r nhng iu ch d hau. Nhng minh ha chuyn bit b sung c thm vo i vi cc cch tip cn nghin c CNG V CC CHNG TRONG SCH Cun sch ny c chia thnh hai phn. Phn I gm c cc b h xy dng n hay k hoch nghin cu. Phn II tho lun v cc bc thc s trong vi u y l tm tt ngn gn v mi chng.

Phn I: Nhng iu cn Xem xt S b Phn ny ca cun sch tho lun v vic chun b cho qui trnh thit k. Phn ny gm t C John W. Creswell 3 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Chng 1: Khun kh Thit k Trong chng ny, ti tho lun v tm quan trng ca vic c ny lin quan n vic kt hp nhng li khng nh c a ra v nhng g to nn tri th Ba cch tip cn do s lin kt ny to ra: nh tnh, nh lng, v theo cc phng php ba cch tip cn ny v chn cch tip cn no s dng cho mt cng trnh nghin cu c nhng iu cn Xem xt v o l Trc khi bt u qui trnh thit k n nghin cu, nh vit n nghin cu v d kin nhng iu cn xem xt v o l c th ny sinh trong su cu nh lng, nh tnh, v theo cc phng php hn hp. Chng ny cng xt n cc vn Phn II: Vic Thit k Nghin cu Phn ny ca cun sch m t cc bc trong qui trnh ngh li, t Chng 4 n ht Chng 11. Chng 4: Phn Gii thiu iu quan trng l gii thiu i hi phi xc nh vn nghin cu (vn kh khn hay vn ), trnh by vn ny yt trong ti liu, v nhm cng trnh nghin cu vo mt nhm khn gi. Chng ny cung c gii thiu uyn bc i vi mt n nghin cu hay cng trnh nghin cu. Chng 5: Li P cc tc gi cp n mc ch ch yu hay ch ch ca cng trnh nghin cu. on ny l Trong chng ny, ngi c s hc c cch thc vit li pht biu mc ch cho cc cng hn hp v s bit c mt bn gc ( in vo) tht hu ch trong qui trnh vit n i thuyt c cp bi nh nghin cu dng thu hp v a vo trng tm mc ch ca d n nghin cu, tp hp cc cu hi nghin cu v cc gi thuyt cn c vit mt cch c cu hi nghin cu nh tnh ln cc cu hi nghin cu nh lng v cc gi thuyt nh l ic vit cc cu hi v cc gi thuyt trong nghin cu theo cc phng php hn hp. Trong cc qui trnh ni trn. John W. Creswell 4 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Chng 7: Vic S dng L thuyt trong Nghin cu Cc l thuyt p ng nhng mc ch khc nh tnh, v theo cc phng php hn hp. Trong nghin cu nh lng, cc l thuyt cun h gia cc bin ang c nh iu tra kim nh. Trong nghin cu nh tnh, cc l thuy tra hay cc l thuyt c to ra trong sut qu trnh nghin cu. Trong cc nghin cu th h nghin cu s dng cc l thuyt theo nhiu cch thc, bao gm nhng cch thc s dng g h tip cn nghin cu nh tnh. Chng ny trnh by tng quan v vic l thuyt c th in cu v dn chng cc th d c th minh ha nhng cch s dng ny. Chng 8: Cc c cc nh nghin cu n nh nhng gii hn hay nhng ranh gii xung quanh nhng iu m yt. Nhng gii hn hay ranh gii ny nh r nhng thut ng c s dng trong cng trnh g, v hng ngha ca nghin cu c xut nhm vo nhng nhm khn gi khc nhau. Ch by ny cho mt n hay k hoch nghin cu. Chng 9: Cc Phng php nh lng Cc ph liu, phn tch d liu, gii thch (din gii), v vit ra cc kt qu ca mt cng trnh in hu trong c nghin cu da trn cuc iu tra/kho st ln nghin cu da trn cuc th in quan n vic xc nh mu v tng th, vic nu r chin lc iu tra, vic thu thp li gii thch v vit nghin cu theo cch thc ph hp vi mt cng trnh nghin cu da nghim. Trong chng ny, ngi c s hc c cc th tc chuyn bit thit k cc ph h tc nh tnh Nhng cch tip cn nh tnh i vi vic thu thp d liu, phn tch d nh lng, truyn thng. Vic s dng phng php ly mu c mc ch, vic thu thp d l rnh by thng tin bng hnh v bng, v vic gii thch c tnh c nhn cc kt qu tm th ny a ra cc bc trong vic thit k cc th tc nh tnh, cng nh minh ha cc th t hin tng hc, l thuyt c c s, dn tc hc, nghin cu tnh hung, v nghin cu tng cc Phng php Hn hp. Cc th tc nghin cu theo cc phng php hn hp s dng cc kh . Trong vic thit k cc th tc ny, cc nh nghin cu cn phi truyn t ch ch ca John W. Creswell 5 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

v nhng p dng ca nghin cu ny trong cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn. K , cc theo cc phng php hn hp, cc cch tip cn v thu thp v phn tch d liu, vai tr dn nghin cu c xut. Chng ny s cung cp cho ngi c tng quan v nghin cu h ra cc bc c tin hnh trong vic thit k th tc theo cc phng php hn hp cho rnh nghin cu l mt qui trnh kh khn v tn nhiu thi gian. Cun sch ny s khng nh g hn, nhng cun sch ny hn l cung cp nhng k nng chuyn bit hu ch trong qui trn bc c bao gm trong qui trnh ny, v mt bn hng dn thc hnh son tho v vit ny bc l, ti khuyn ngh ngi xy dng n nghin cu nn suy ngh k lng v cch t ti liu v ti ca mnh, lp cng v cc ti a vo trong thit k n, v Phn I ca cun sch ny gii thiu v cc ti ny. John W. Creswell 6 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

LI CM N _______________________

Cun sch ny l ra khng th c vit ra nu khng c s khuyn khch v nhng tng in s m ti ging dy ti i hc Nebraska-Lincoln trong nhiu nm. Cc cu sinh vin trng vo vic pht trin cun sch ny: Tin s Sharon Hudson, Tin s Leon Cantrell, ng n, Tin s De Tonack, Tin s Ray Ostrander, v Diane Greenlee. K t khi xut bn cun sc mang n cc sinh vin trong cc kha hc v cc phng php nghin cu nhp mn do ti a trong cc cuc hi tho v cc phng php hn hp ca ti. Cc kha hc ny l cc p hng tng mi, v chia s nhng kinh nghim ca ti vi t cch ti l mt tc gi v m g ngh su sc do nhng nh ph bnh sau y a ra: Susan E. Dutch, i hc Tiu bang W , i hc Nebraska; Steve Guerriero, Trng Antioch New England; Gladys Hildreth, i hc K ky; Nancy Leech, i hc Tiu bang Colorado; Martha NonteroSieburth, i hc Massachusetts, ston; David Morgan, i hc Tiu bang Colorado; v Kathleen Young, i hc New Mexico. Ngo khng c s h tr v khuyn khch ca cc bng hu ca ti ti Nh Xut bn Sage th l r Sage v hin l mt nh xut bn hng nht. Ti c bit chu n nhiu i vi ngi bi sut mt thp nin lm vic vi Nh Xut bn Sage, C. Deborah lun lun mang n cho ti s mt chuyn nghip v thnh tho v thit k, v s khuyn khch i vi ti vi t cch t John W. Creswell 7 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

PHN I ______________________________________

Nhng iu Xem xt S b Chng 1 Khun kh Thit k Chng 2 Xem xt li Ti liu Chng 3 Cc Chin lc Vi Phn I s cp n vi iu xem xt s b cn thit trc khi thit k mt n hay mt chn la mt cch tip cn hay mt khun kh cho ton b thit k nghin cu (ngha l nh hp), vic xem xt li ti liu trong qu kh hiu bit cng trnh nghin cu c x v s dng ngay t ban u cch vit tt v cc thng l thc hnh v o l. John W. Creswell 8 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

PHN II ______________________________________

Vic Thit k Nghin cu Chng 4 Phn Gii thiu n Nghin cu (An Introduction) Chng 5 Pht biu v Mc ment) Chng 6 Cc Cu hi Nghin cu v cc Gi thuyt (Research Questions and Hypothese g L thuyt (The Use of Theory) Chng 8 Cc nh ngha, cc Hn ch, v ngha (Definit nd Significance) Chng 9 Cc Phng php nh lng (Quantitative Methods) Chng 10 C tive Procedures) Chng 11 Cc Th tc Trong Nghin cu theo cc Phng php Hn hp(Mixe res)

Phn ny lin h ba cch tip cn nh lng, nh tnh, v theo cc phng php hn hp v ing bit trong qui trnh ny. John W. Creswell 9 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

V Tc gi _________________________________________

John W. Creswell l Gio s v Tm l hc Gio dc trong chng trnh trn i hc (thc s rong Gio dc (QQME) ti i hc Nebraska-Lincoln. ng chuyn v cc phng php nghin cu k theo cc phng php hn hp, cng nh cc ng dng v phng php hc trong gio dc, c W. Creswell l tc gi ca by cun sch v nhiu chng trong cc cun sch khc cng nh san. Gn y, ng hon thnh mt cun sch gio khoa gii thiu v cc phng php nghi on Education. ng hin ang vit cc bi bo v cc chng sch v nghin cu theo cc ph sch v nghin cu nh tnh ng dng cho Nh Xut bn Sage Publications. ng sng Linco Hai con trng thnh ca h ang theo ui s nghip trong ngnh tm l hc v khoa hc ll ang hc lm th, ng tch cc tham gia tp aerobics nc, v lm vic vi t cch l m nghin cu cho nhiu d n trong cc khoa hc x hi v nhn vn. John W. Creswell 10 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

CHNG MT ________________________________________

KHU N KH THIT K Trong hai thp nin va qua, cc cch tip cn nghin cu tng gp bi n mc cc nh n hay nhng ngi iu tra (inquirers) c tht nhiu chn la. i vi nhng ngi thit k m un kh tng qut hng dn v mi kha cnh ca nghin cu, t vic nh gi nhng t t procedure) chi tit v thu thp d liu v phn tch. Vic s dng mt khun kh tng qut in cu gn cht k hoch ca mnh vo nhng tng c ging dy k cng trong ti li diences) (th d, cc hi ng ca khoa i hc), nhng ngi ny c v ng h cc n mt n nghin cu? Mc d c rt nhiu loi v tn gi khc nhau trong ti liu, nhng t lng, cch tip cn nh tnh, v cch tip cn theo cc phng php hn hp (mixed metho ht c sn cho cc nh khoa hc x hi v nhn vn trong nhiu nm ri, cch tip cn th ay bn thp nin va qua, v cch tip cn cui cng cn mi m v vn ang pht trin v c vi ngi c v ba cch tip cn nghin cu ni trn. Ti cho rng hiu c cc cch khun kh: nhng gi nh trit hc v nhng iu cu thnh li khng nh tri thc (knowle th tc tng qut ca nghin cu c gi l cc chin lc iu tra (strategies of inquiry d liu, phn tch, v vit lch, c gi l cc phng php (methods). Cc cch tip cn hp hn hp trnh by mi trong nhng thnh phn ny mt cch khc nhau, v nhng khc bit K , nhng kch bn tiu biu kt hp ba thnh phn ni trn c a ra, tip theo l n tip cn ny ch khng chn cch tip cn kia khi thit k mt cng trnh nghin cu. Bi t lun trit hc nghim tc v bn cht ca tri thc, nhng bi tho lun ny s cung cp ki hc ng sau nghin cu.

BA THNH PHN CA IU TRA Trong n bn u tin ca cun sch ny, ti s dng hai cch tip cn (approaches) o nhng gi nh trit hc khc nhau v bn cht ca hin thc, khoa hc lun, cc gi tr, un (Creswell, 1994). Nhiu pht trin trong thp nin va qua dn n vic xem xt li theo cc phng php hn hp (mixed methods research) c hu ht mi ngi chp nhn v nghin cu nh lng v nh tnh s khng bao gm ht cc cch tip cn chnh ngy nay a 11 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh John W. Creswell

Cc gi nh trit hc khc ngoi nhng gi nh c a ra nm 1994 c tho lun h ph phn, cc quan im v tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ngi ( rspecitves), v nhng t tng thc dng (th d, xem Lincoln & Guba, 2000; Tashakkori & Te 1998) ang c tho lun rng ri. Mc d nhng t tng trit hc vn cn gn nh n gi 95), nhng nhng t tng trit hc ny vn nh hng n cch thc hnh nghin cu v cn nm u trn chui bin thin gia nh lng v nh tnh ch khng phi l nh lng iu tt nht chng ta c th ni l cc nghin cu v bn cht c khuynh hng c tnh chng ny ti s gii thiu nhng kch bn tiu biu v nghin cu nh tnh, nh lng, hnh nghin cu (nh vit mt n) bao gm nhiu hn cc gi nh trit hc rt nhiu. Nh tng qut i vi nghin cu (cc chin lc) v c thc hin vi nhng th tc chuyn bi thnh phn v t tng trit hc, chin lc, v phng php thnh ba cch tip cn (approa

Nhng tng ca Crotty (1998) thit lp c s cho khun kh ny. ng cho rng trong vic ta xem xt n bn cu hi: 1. Khoa hc lun (epistemology) no l thuyt v tri thc gn hng n cuc nghin cu (th d, ch ngha khch quan, ch ngha ch quan v.v)? 2. Quan hc nm ng sau phng php lun ang c cp (th d, ch ngha thc chng, ch ngh tivm)), ch ngha gii thch, l thuyt ph phn, v.v.)? John W. Creswell 12 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Cc Thnh phn ca iu tra Cc Li Khng nh Tri thc Thay th khc nhau (Knowledge Claims) Cch tip cn Nghin cu Hn hp Cc Qui trnh Thit k Nghin cu Cc Chin lc iu tra c hnh thnh khi nim bi nh nghin cu Cc phng php (methods) Chuyn thnh thc tin Cc Cu hi Quan im (lng knh) v l thuyt Thu thp d liu Phn tch d liu Vit bi

Hnh 1.1 Nhng Li Khng nh Tri thc, Cc Chin lc iu tra, v cc Phng php Dn n k.

3. Phng php lun no chin lc hay k hoch hnh ng lin kt cc phng php vi c ca chng ta (th d, nghin cu thc nghim, nghin cu iu tra, dn tc hc, v.v)? 4. N cc th tc chng ta xut s dng (th d, bn cu hi, phng vn, nhm trng tm (foc hy cc cp quyt nh c lin h cht ch vi nhau i vo qui trnh thit k nghin cu tip cn nghin cu, i t nhng gi nh tng qut c a vo mt n n nhng quyt ny trong u, ti hnh dung khi nim v (khi nim ha) m hnh Crotty x l ba cu h . Nhng li khng nh tri thc no nh nghin cu a ra (bao gm quan im v l thuyt)? th tc? 3. Nhng phng php thu thp d liu v phn tch no s c s dng? John W. Creswell 13 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

K tip, ti v mt biu , nh trnh by trong Hnh 1.1. Hnh ny th hin cch thc ba t khng nh tri thc, cc chin lc, v phng php) kt hp hnh thnh nhng cch tip ny li c chuyn thnh cc qui trnh trong vic thit k nghin cu. Nh th, cc bc gi nhng li khng nh tri thc c a vo cng trnh nghin cu, xem xt chin lc i cch s dng ba thnh phn ny, nh nghin cu lc c th xc nh cch tip cn iu t hn hp. Bng 1.1 Cc Quan im v Khng nh Tri thc Thay th khc nhau Ch ngha Cu tr tham gia hnh thnh nn. S cu trc c tnh x hi v lch s S to ra l thuyt Ch ngh vn C tnh a nguyn Hng v thc tin th gii thc.

Ch ngha Hu Thc chng S tt nh Khuynh hng gii thch nhng hin tng hoc cu trc v o lng da vo Thc nghim Xc minh l thuyt Tuyn truyn Vn ng/Khuyn khch s T r Hng v vn trao quyn Mang tnh cng tc Hng v s thay i

Nhng li khng nh Tri thc Thay th Khc nhau Pht biu li khng nh tri thc c ngha l cc nh nghin cu khi u mt n bng c trong sut cuc nghin cu iu tra ca h. Nhng li khng nh tri thc ny c th gi l 2000; Mertens, 1998); cc gi nh trit hc, khoa hc lun, bn th hc (Crotty, 1998); ha un v nghin cu c nhn thc rng ri (Neuman, 2000). V mt trit hc, cc nh nghin thc l g (bn th hc), lm sao chng ta bit c tri thc (khoa hc lun) cc gi tr n cht ca gi tr v loi gi tr), chng ta vit v tri thc nh th no (tu t hc), v c php lun) (Creswell, 1994). Bn trng phi t tng v li khng nh tri thc s c th cu trc (constructirism), quan im tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi Nhng yu t chnh ca mi quan im c trnh by trong Bng 1.1. Trong nhng phn tho nhng t tng trit hc khi qut ca cc lp trng ny thnh thc tin.

Nhng Li Khng nh Tri thc theo ch ngha Hu thc chng Theo truyn thng, cc gi nh theo ch ngha hu thc chng chi phi nhng li khng n im ny i khi c gi l nghin cu theo phng php khoa hc hay lm khoa hc. Q John W. Creswell 14 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

cu nh lng, nghin cu theo ch ngha thc chng/hu thc chng, khoa hc thc nghim, cui cng, ch ngha hu thc chng, cp n t tng vo thi gian sau ch ngha thc tuyt i ca tri thc (Phillips & Burbules, 2000) v cng nhn rng chng ta khng th th tri thc ca chng ta khi nghin cu v hnh vi v hnh ng ca con ngi. Truyn thng h ca th k th 19 nh Comte, Mill, Durkheim, Newton, v Locke (Smith, 1983), v gn y nh ny c din t r bi cc tc gi nh Phillips v Burbules (2000). Ch ngha hu thc (thuyt quyt nh) trong nguyn nhn c l quyt nh kt qu hay kt cc. Nh th, nh hu thc chng phn nh yu cu xem xt nhng nguyn nhn nh hng n cc kt cc, nh nh hu thc chng cng c khuynh hng gii thch cc hin tng phc tp bng nhng nguyn l o ngha l c ch rt gn cc tng thnh mt tp tng ri rt v ngn gn kim Tri thc pht trin thng qua lng knh ca ngi theo ch ngha hu thc chng da vo s khch quan tn ti bn ngoi trn th gii. Nh th, vic xy dng nhng thc o b c nhn tr thnh ti quan trng i vi mt ngi theo ch ngha hu thc chng. Cui cng phi th gii, v nhng quy lut hay l thuyt ny cn c kim nh hay xc minh v ci v th gii. Nh th, trong phng php khoa hc cch tip cn nghin cu c nhng ng nhn bt u vi mt l thuyt, thu thp d liu hoc ng h hoc bc b l thuyt ny, v hnh cc kim nh b sung. Khi c ti liu ca Phillips v Burbules (2000), ngi ta c an im ny, nh nhng gi nh sau y: 1. Tri thc l da vo s phng on (v i ngc ao gi c th tm thy c. Nh th, bng chng c thit lp trong nghin cu lun lun ny m cc nh nghin cu khng chng minh cc gi thuyt v thay v th h ch ra tnh tr . Nghin cu l qu trnh a ra nhng li khng nh v sau ci tin hay t b mt s t c bin minh mnh m hn. Th d, hu ht nghin cu theo nh lng khi u bng vic xem xt hp l nh hnh tri thc. Trong thc tin, nh nghin cu thu thp thng tin trn ts) da vo cc thc o c hon chnh bi nhng ngi tham gia hay bi nhng quan st cch xy dng nhng li pht biu xc thc ph hp, nhng li pht biu c th dng gi mi quan h nhn qu c quan tm. Trong cc nghin cu nh lng, cc nh nghin cu a n ny di dng cc cu hi hay cc gi thuyt. John W. Creswell 15 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

5. Mang tnh khch quan l mt kha cnh thit yu ca vic iu tra thnh tho, v v l d k cc phng php v cc kt lun tm ra s thin lch. Th d, cc chun mc v gi t cu nh lng.

Nhng Li Khng nh Tri thc c Cu trc theo X hi Nhng nh nghin cu khc khng nh tri thc thng qua mt qui trnh v lot gi nh thay hng c kt hp vi ch ngha gii thch (interpretivism); xem Mertens, 1998) l mt qua t Mannheim v t nhng cng trnh nghin cu nh Cu trc X hi ca Hin thc ca Berger theo Ch ngha T nhin ca Lincoln & Guba (1985). Nhng tc gi gn y hn tm lc q 2000), Schwandt (3000), Neuman (2000), v Crotty (1998), ngoi nhng tc gi khc na. Cc rong cc cng trnh nghin cu ny cho rng cc c nhn c cng tm hiu v th gii trong (meanings) c tnh ch quan v cc kinh nghim ca h nhng ngha hng v nhng i t khc nhau v c nhiu, lm cho nh nghin cu phi tm kim tnh phc tp ca cc quan i mt t loi hay mt t t tng. Th th mc tiu ca nghin cu l da cng nhiu cng tt hung ang c nghin cu. Cc cu hi tr nn rng v tng qut sao cho nhng ngi tham mt ngha thng c ti luyn trong cc cuc tho lun hay nhng s tng tc vi n hin cu lng nghe cn thn nhng iu ngi ta ni hay lm, trong mi trng i sng ca c thng lng v mt x hi v lch s. Ni cch khc, nhng ngha ny khng n thu hng ngi khc (do ta c ch ngha cu trc x hi) v thng qua cc chun mc trong l c nhn. Nh th, cc nh nghin cu theo ch ngha cu trc thng x l nhng qui trnh nhng bi cnh chuyn bit trong ngi ta sng v lm vic hiu c cc mi trng cu cng nhn rng qu trnh o to v ngh nghip ca h nh hng nhiu n cch gii t cho ngi khc bit li gii thch ca h bt ngun t nhng kinh nghim v vn ha v lc nh nghin cu l hiu ra c (hay gii thch) nhng ngha m nhng ngi khc c v th ng ch ngha hu thc chng), cc nh iu tra to ra hay xy dng theo php qui np mt l h d, trong vic tho lun v ch ngha cu trc, Crotty (1998) xc nh c vi gi n lc hiu bit v i x vi th gii m h ang gii thch. Cc nh nghin cu theo cch (open-ended questions) sao cho nhng ngi tham gia c th by t quan im ca mnh. 2. Co it v i x vi th gii ca mnh v hiu c th gii da vo quan im lch s v x h m nn vn ha ca chng ta ban tng cho chng ta. Theo , cc nh nghin cu theo cch t v bi cnh hay mi trng John W. Creswell 16 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

ca nhng ngi tham gia thng qua vic i kho st bi cnh ny v ch thn thu thp thn hng iu h tm thy, mt li gii thch c nh hnh bi nhng kinh nghim ring v qu Vic c bn to ra ngha lun lun mang tnh x hi, ny sinh u u t tng tc vi c tip cn nh tnh ch yu theo php quy np, vi vic nh iu tra to ra ngha t d l

Nhng Li Khng nh Tri thc theo Cch Tip cn Tuyn truyn Vn ng/Khuyn khch s Tham Mt nhm cc nh nghin cu khc khng nh tri thc thng qua cch tip cn tuyn truyn v mi ngi. Quan im ny pht sinh trong sut thp nin 1980 v thp nin 1990 t mt s c gi nh theo ch ngha hu thc chng p t cc quy lut c cu (structural laws) v c vi nhng c nhn hay nhng nhm b y ra ngoi l (b ngn chn khng cho c quyn lc v gii quyt tha ng cc vn v cng bng x hi. V mt lch s, mt s tc gi theo c gia ca mi ngi (hay c tnh gii phng con ngi) s dng cc cng trnh nghin cu rcuse, Habermas, v Freire (Neuman, 2000). Gn y hn, bit quan im ny chng ta c t 1987), Heron v Reason (1997), v Kemmis v Wilkinson (1998). Ni chung, cc nh nghin cu ny cm thy rng lp trng ca nhng ngi theo ch ngha cu trc khng t c th (action agenda) gip nhng dn tc b y ra ngoi l. Nhng nh nghin cu ny tin rng vi hot ng chnh tr v chng trnh ngh s v chnh tr. Nh th, nghin cu cn phi ay i cuc sng ca nhng ngi tham gia, thay i cc nh ch hay th ch m trong c ca nh nghin cu. Hn na, nhng vn c th cn c gii quyt ni ln nhng vn o quyn, tnh trng bt bnh ng, s p bc, s thng tr, s n p, s lm cho b xa ln cn tuyn truyn vn ng thng trc tin s dng mt trong nhng vn ni trn lm i nh iu tra s tin hnh trn tinh thn cng tc sao cho khng y nhng ngi tham gia r cuc iu tra ny. Theo ngha ny, nhng ngi tham gia c th gip thit k cc cu hi, t n, hay nhn c phn thng cho vic tham gia vo cuc nghin cu. Ting ni ca nhng n hng nht nhm mc ch ci cch v thay i. S tuyn truyn vn ng ny c th c ngha o nhng ngi tham gia ny, nng cao thc ca h, hay a ra mt chng trnh ngh s v tham gia. Trong phm vi nhng li khng nh tri thc ny l lp trng ca cc nhm v cc oi l hay b tc quyn lc hay tc quyn bu c. V th cho nn, nhng quan im l thuy bc tranh v cc vn ang c xem xt, vi nhng ngi s c nghin cu, v vi nhng yt ny c lit k sau y: John W. Creswell 17 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Quan im ng h quyn bnh ng ca ph n (Feminist perspectives) t vo trung tm v vn rc ri v nhng th ch to ra nhng tnh hnh . Nhng ti nghin cu c th bng x hi cho ph n trong nhng bi cnh c th hay s hiu bit v nhng tnh hnh bt trn chng tc nu ln nhng vn quan trng v vic kim sot v to ra tri thc, c bi da mu (Ladson Billing, 2000) Quan im theo l thuyt ph phn cp n vic trao quy iu gii hn hay b buc do chng tc, giai cp, v gii tnh t ln h (Fay, 1987). Qua Ngi ng tnh Luyn i) t trng tm vo nhng c nhn t gi bn thn mnh l ngi n ngi c cm tng nh mnh thuc gii tnh khc v i khi phi chuyn i gii tnh. Ngh nhiu hn n phng cch chnh tr v vn ha, v c th truyn t ting ni (pht biu , 2000) iu tra v ngi tn tt x l ngha ca vic a vo cc trng hc v bao gm b tn tt (Mertens, 1998).

y l nhng nhm v nhng ti a dng, v nhng tm tt ca ti y l nhng iu kh son (1998) v nhng c im chnh yu ca nhng hnh thc iu tra thng qua s tuyn truy gia ca mi ngi: 1. Bin php khuyn khch s tham gia ca mi ngi c tnh trung hi (r bin chng v tp trung vo vic mang li s thay i trong thc tin. Nh th, vo lc k ip cn tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ngi, cc nh nghin cu 2. Hnh thc iu tra ny tp trung vo vic gip cc c nhn t gii phng mnh khi nhn ruyn thng i chng, trong ngn ng, trong cc phng thc lm vic, v cc mi quan h Cc nghin cu theo cch tip cn tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ng y quan im v nhng vn kh khn trong x hi, nh s cn thit ca vic trao quyn. 3. theo ngha l n gip cho con ngi c t do thot khi nhng gii hn ca nhng cu trc v quyn t quyt ca con ngi. Mc ch ca cc cng trnh nghin cu theo cch tip cn gia ca mi ngi l to ra mt cuc tranh lun v tho lun chnh tr sao cho thay i c c tnh thc t v cng tc bi v l cuc iu tra c hon tt cng vi nhng ngi k tc gi theo cch tip cn tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ngi l uc iu tra ca h vi t cch l nhng cng tc vin tch cc. John W. Creswell 18 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Nhng Li Khng nh Tri thc theo Ch ngha Thc dng Mt quan im khc v nhng li khng nh tri thc xut pht t nhng ngi theo ch ngha cng trnh ca Peirce, James, Mead, v Dewey (Cherryholmes, 1992). Cc tc gi gn y bao 1990), Murphy (1990), Patton (1990), v Cherryholmes (1992). C nhiu hnh thc ca ch ngh dng. i vi phn ln hnh thc ca ch ngha thc dng, nhng li khng nh tri thc n qu ch khng phi do nhng iu kin tin l (nh trong ch ngha hu thc chng). y c hp ca cc vn (Patton, 1990). Thay v cc phng php iu tra l quan trng, th vn cu s dng mi cch tip cn nghin cu hiu c vn (Xem Rossman & Wilson 1985). g trnh nghin cu theo cc phng php hn hp, Tashakkori v Teddlie (1998) v Patton (19 quan trng ca vic tp trung s ch vo vn nghin cu trong nghin cu thuc lnh v h tip cn theo thuyt a nguyn v trit hc rt ra tri thc v vn . Theo Cherryh 0), v nhng li gii thch ca ring ti v cc tc gi ny, ch ngha thc dng cung cp sau y: 1. Ch ngha thc dng khng cam kt vi bt c mt h thng trit hc v hin th o cc phng php hn hp theo ngha l nh iu tra c chn mt cch t do t c cc gi uc nghin cu. 2. Cc nh nghin cu n l c quyn t do chn la. H c t do chn cu p ng tt nht yu cu v mc ch ca h. 3. Nhng ngi theo ch ngha thc dng kh Theo cch thc tng t, cc nh nghin cu theo cc phng php hn hp xem xt k nhiu h khng phi ch ng vi mt cch (th d, nh lng hay nh tnh) 4. Chn l l nhn h cht ch gia tr c v hin thc khch quan hon ton c lp vi tr c. Nh th, tron nh iu tra s dng d liu c nh lng ln nh tnh bi v c hai loi d liu ny hu ghin cu. 5. Cc nh nghin cu theo ch ngha thc dng xem xt vn nghin cu ci g ghin cu h mun i n u vi nghin cu . Cc nh nghin cu theo cc phng ph ho nhng l do ti sao d liu nh lng v d liu nh tnh cn c pha trn ngay t hin cu lun lun xy ra trong nhng bi cnh x hi, lch s, chnh tr, v cc bi cnh heo cc phng php hn hp c th bao gm mt chiu hng hu hin i hay tri vi cc ng lng knh (quan im) l thuyt phn nh cc mc ch v cng bng x hi v chnh tr. 7. (Cherryholmes, 1992) rng chng ta cn chm dt vic nu ra nhng cu hi v hin thc v n H chc l n thun mun thay i ch (Rorty, 1983, trang xiv) 19 John W. Creswell Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Nh th, i vi nh nghin cu theo cc phng php hn hp th ch ngha thc dng m ra h gii khc nhau, cc gi nh khc nhau, cng nh cc hnh thc khc nhau v thu thp d in cu theo cc phng php hn hp. Bng 1.2. nh lng

Cc Chin lc iu tra Thay th khc nhau nh tnh Tng thut Hin tng hc Dn tc hc L thuyt c c s Nghin cu tnh hung T hi C tnh bin i

Cc thit k da trn th nghim Cc thit k khng da trn th nghim nh l cc cuc i

Cc Chin lc iu tra Nh nghin cu mang nhng gi nh v nhng li khng nh tri thc vo s chn la mt thi in lc iu tra (hay nhng truyn thng v iu tra, Creswell, 1998; hay cc phng php vn hnh cp ng dng nhiu hn. Nhng chin lc iu tra ny a ra chiu hng c t h nhng li khng nh tri thc, s lng chin lc iu tra tng gp bi trong nhng liu v kh nng phn tch nhng m hnh phc tp n mt trnh cao hn, v v cc c nh rong lnh vc khoa hc x hi. Cc chin lc iu tra ny gp phn to nn ton b cch ti tra quan trng c s dng trong khoa hc x hi s c tho lun trong cc Chng 9, 10 h by tt c hay nhiu chin lc iu tra, cc chng ny ch tp trung vo nhng chin l y, ti s gii thiu nhng chin lc iu tra vn s c tho lun sau ny v c t 1.2 trnh by tng quan v cc chin lc iu tra ny.

Cc Chin lc Gn lin vi Cc tip cn nh lng Trong sut nhng thp nin cui th k th 19 v trong sut th k th 20, cc chin lc hng chin lc s dng quan im theo ch ngha hu thc chng. Nhng chin lc ny bao g him km chnh xc v t m gi l gn nh-th nghim (quasi-experiments) v nhng nghin c Stanley, 1963), v nhng th nghim mt i tng chuyn bit (Cooper, Heron & Heward, 1987 McCormick, 1995). Gn y hn, cc chin lc nh lng bao hm nhng th nghim phc tp thit k theo yu t, cc thit k theo s o lp li). Cc chin lc ny cng bao gm cc hc nhn qu v nhn dng v sc mnh tp th ca nhiu bin. Trong cun sch ny, chng t cc cuc th nghim v cc cuc iu tra (surveys). Cc cuc th nghim bao gm nhng th o cch ngu nhin cc i tng cho cc iu kin x l, cng nh cc cuc th nghim c Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh John W. Creswell

gi l gn nh-th nghim s dng cc thit k khng sp xp theo ngu nhin (Keppel, 1991) thit k mt i tng. Cc cuc iu tra (surveys) bao gm cc nghin cu cho v nghin phng vn c t chc c h thng thu thp d liu, vi nh tng qut ha t mu san

Cc Chin lc Gn lin vi Cch Tip cn nh tnh Trong nghin cu nh tnh, trong sut thp nin 1990, s lng v cc loi phng php cn sch tm lc nhiu loi khc nhau (nh 19 chin lc do Wolcott, 2001 nh r ) v cc hp iu tra nh tnh chuyn bit. Th d, Clandinin v Conelly (2000) xy dng mt bc theo phng php tng thut lm, Moustakas (1994), tho lun v nhng nguyn tc trit hc, v Strauss, v Corbin (1990, 1998) gii thch v phn tch t m cc th tc ca l ) tm lc cc th tc v dn tc hc, v Stake (1995) nh r cc qui trnh ca nghi ong cun sch ny, nhng phn minh ha s c rt ra t nhng chin lc sau y: Dn t eo vn ha cn nguyn vn trong mi trng t nhin trong sut mt thi k ko di bng cc trn quan st (Creswell, 1998). Qui trnh nghin cu linh hot v thng tin ha mt cch hng thc t sng gp phi trong mi trng thc a (Le Compte & Schensul, 1999) L thuyt cu c gng rt ra mt l thuyt tng qut, tru tng v mt qu trnh, hnh ng, hay s am gia vo cuc nghin cu. Qui trnh ny bao gm vic s dng nhiu giai on thu thp d quan h qua li ca cc loi thng tin (Strauss & Corbin, 1990, 1998). Hai c im ch yu so snh lin tc d liu vi cc loi thng tin mi xut hin v vic ly mu theo l thuy tng t v nhng im khc bit ca thng tin. Nghin cu tnh hung, trong nh nghin mt hot ng, mt qui trnh, hoc mt hay nhiu hn mt c nhn. Tnh hung hay cc tnh v cc nh nghin cu thu thp thng tin chi tit bng cch s dng nhiu th tc thu thp thi k di (Stake, 1995). Nghin cu theo hin tng hc, trong nh nghin cu xc nh con ngi lin quan n mt hin tng, nh c m t bi nhng ngi tham gia vo cuc n quan trng ca hin tng hc vi t cch l mt hc thuyt trit hc cng nh vi t cch cu mt s t i tng thng qua s cam kt tham gia ko di v rng ri xy dng nhng kas, 1994). Trong qui trnh ny, nh nghin cu ng du ngoc tch bit nhng kinh ng kinh nghim ca nhng ngi tham gia vo cuc nghin cu (Nieswiadomy, 1993). 21 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh John W. Creswell

Nghin cu theo hnh thc tng thut, mt hnh thc iu tra trong nh nghin cu tm h y nhiu hn mt c nhn cung cp nhng cu chuyn v cuc sng ca h. K thng tin ny vo bng tng thut sp xp theo th t thi gian xy ra (bng nin i tng thut). Cui cuc sng ca nhng ngi tham gia cuc nghin cu vi cc quan im t cuc sng ca chnh g tc (Clandinin & Connelly, 2000).

Cc Chin lc Gn lin vi Cch Tip cn theo Cc Phng php Hn hp Nhng chin lc bao gm vic thu thp v phn tch c hai dng d liu (nh tnh v nh ting hn chin lc nh tnh hay chin lc nh lng. Khi nim pha trn cc phng ph 1959, khi Campbell v Fiske s dng nhiu phng php nghin cu gi tr ca cc c i cu khc s dng ma trn a phng php ca h xem xt nhiu phng php thu thp d l ghin cu khc s dng cc phng php hn hp, v khng lu sau nhng cch tip cn gn v cc cuc phng vn (d liu nh tnh) c kt hp vi cc cuc kho st truyn thn hn rng tt c phng php u c nhng hn ch, cc nh nghin cu bit c rng nhng t ha hay v hiu ha nhng thin lch ca cc phng php khc. Php quy ra tam gic (Trian mt phng tin tm kim s hi t gia cc phng php nh tnh v nh lng tam gic (php tam gic c) xut hin nhng l do b sung cho vic pha trn cc loi d l qu t phng php ny c th gip pht trin hay nh hng n phng php kia (Greene, Ca cch khc l, mt phng php c th c lng ghp vo mt phng php khc mang li s hau (Tashakkori & Teddlie, 1998). Hoc cc phng php ni trn c th p ng mc ch c y i v ng h cc nhm b y ra ngoi l, nh ph n, cc dn tc hay chng tc thiu s v n, nhng ngi tn tt, v nhng ngi ngho (Merten, 2003). Nhng l do gii thch ch trn lm cho cc tc gi t khp th gii xy dng nhng th tc cho cc chin lc iu t thut ng gi tn, nh c tm thy trong ti liu, v d nh a phng php, hi t, h tc nghin cu (Tashakkori & Teddlie, 2003). c bit, ba chin lc tng qut v vi bin hin lc tng qut s c minh ha trong sch ny: Cc th tc theo trnh t, trong hay m rng nhng kt qu tm thy ca mt phng php bng cch s dng mt phng php kh tnh nhm cc mc ch kho st v tip theo sau bng phng php nh lng vi mt mu l qu cho tng th. Mt cch khc l cuc nghin cu c th bt u bng phng php nh l Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh John W. Creswell

cc khi nim c kim nh, theo sau bng phng php nh tnh bao gm vic kho st chi h tc xy ra ng thi, trong nh nghin cu tp trung d liu nh lng v nh tnh ng thit k ny, nh iu tra thu thp c hai dng d liu cng mt lc trong sut cuc ngh ny vo vic gii thch cc kt qu chung. Ngoi ra, trong thit k ny, nh nghin cu ln th tc thu thp d liu ln hn khc phn tch nhng vn khc nhau hay nhng cp tc c tnh bin i, trong nh nghin cu s dng mt quan im (lng knh) l thuyt ( hng n mi th v do quan trng) trong phm vi mt thit k cha ng c d liu nh cp mt khun kh cho nhng ti c quan tm, nhng phng php thu thp d liu, v nh d kin. Trong phm vi quan im ny c th tn ti mt phng php thu thp d liu m c xy ra ng thi. Cc Th tc nh lng, nh tnh, v theo Cc Phng php Hn hp Cc P eo Cc Phng php Hn hp Bng 1.3 Cc Phng php Nghin cu nh lng c nh trc

Cc phng php da C phng php da trn loi trn loi thng tin mi thng tin c n mi xut hin Cc cu hi da trn Cc cu hi m C cu hi m ln cu hi cng c ng D d liu s hin, dng tt c kh nng d liu da trn thi , d liu quan st, d Phn t iu bng ti liu, v d liu tng iu tra (dn s) d liu nghe nhn Phn tch thng k P

Cc Phng php Nghin cu (Research Methods) Thnh phn quan trng th ba tham gia vo cch tip cn nghin cu l cc phng php chuy tch d liu. Nh c trnh by trong Hnh 1.3, iu hu ch l xem xt mt lot y c cu no, v sp xp cc phng php ny theo mc tnh cht c nh trc (predetermin ended) hay m (open ended) ca chng, v trng tm ca chng l phn tch d liu bng phi bng s. Cc phng php ny s c pht trin thm trong cc Chng 9 n ht Chng Cc nh nghin cu thu thp d liu trn mt cng c (instrument) hay mt bn trc nghim ( n im v lng t trng) hay tp hp thng tin John W. Creswell 23 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

trn mt bn danh mc kim tra (checklist) v hnh vi (th d, khi cc nh nghin cu quan s dng mt k nng phc tp). u kia ca ph bin thin (continuum), c th bao gm vi uan st hnh vi ca cc c nhn m khng c nhng cu hi c nh trc hoc vic tin h thnh tht v mt ti, m hu nh nh nghin cu khng s dng cc cu hi c th. Vic liu nh l nu r loi thng tin s c thu thp trc khi tin hnh cuc nghin cu t nhng ngi tham gia vo n nghin cu. Ngoi ra, loi d liu c th l thng tin b c hay thng tin theo dng vn bn hn, ghi chp v tng thut ting ni ( kin pht biu ia. Trong mt s hnh thc thu thp d liu, c d liu nh lng ln d liu nh tnh data) c th c m rng bng nhng quan st m hay d liu tng iu tra (dn s) c th hiu su.

BA CCH TIP CN NGHIN CU Nhng li khng nh tri thc, cc chin lc, v cc phng php ni trn, tt c gp phn approach) c khuynh hng nh lng hn, nh tnh hn, hay hn hp hn. Bng 1.4 a ra ic chn la cch tip cn cho mt n nghin cu. Bng ny cng bao gm nhng thng l t s c nhn mnh trong cc chng cn li ca cun sch ny. John W. Creswell 24 Bin dch: Nguyn Th Xinh Xinh

Bng 1.4 Nhng Cch Tip cn nh lng, nh tnh v theo cc Phng php Hn hp C Khuynh hng hay Tiu biu l S dng cc gi nh trit hc ny S dng cc chin l ri thc theo ch ngha cu trc/Tuyn truyn vn ng/Khuyn khch s tham gia ca mi ng hc, nghin cu tnh hung, v tng thut. Cc cu hi m, nhng phng php cho php lo bn hay hnh nh. Cch Tip cn nh lng Nhng li khng nh tri thc theo ch ngha cuc th nghim. Cc cu hi ng, nhng phng php c nh trc, d liu bng s. Ki h. Xc nh nhng bin s nghin cu. Thit lp quan h gia cc bin s trong cc cu h v gi tr c chng nhn v tin cy. Quan st v o lng thng tin bng s. S dng hng k. Cch Tip cn theo cc Phng php Hn hp Nhng li khng nh tri thc theo a ng thi v c tnh bin i. S dng cc phng php (methods) ny S dng nhng thng l thc hnh nghin cu ny, vi t cch l nh nghin cu Xc nh v tr ca mnh. Thu thp nhng ngha do nhng ngi tham y hin tng duy nht. Mang nhng gi tr c tnh c nhn ca mnh vo ngi tham gia. Chng thc tnh chnh xc ca nhng kt qu tm thy. trnh ngh s v thay i hay ci cch. Cng tc vi nhng ngi tham

gia xy dng nn. cuc nghin cu. a ra nhng li gia.

C cu hi m ln cu hi ng, c phng php c nh trc ln phng php cho php lo v phn tch nh tnh. Thu thp c d liu nh lng ln d liu nh tnh. Xy dng c s giai on iu tra khc nhau. Trnh by cc hnh trc quan v cc th tc trong cuc nghi ca c nghin cu nh tnh ln nghin cu nh lng. John W. Creswell 25 Bin d ch: Nguy n Th Xinh Xinh

Cc nh ngha sau y c th gip lm r thm v ba cch tip cn nghin cu ny: Th nh tra ch yu s dng nhng li khng nh tri thc theo ch ngha hu thc chng pht tr o quan h nhn qu, thu gn thnh nhng bin s, nhng gi thuyt v nhng cu hi c th, vic kim nh cc l thuyt), p dng cc chin lc iu tra nh cc cuc th nghim v c cng c c nh trc m s mang li s liu thng k. Th hai, cch tip cn nh tnh khng nh tri thc da ch yu vo cc quan im theo ch ngha cu trc (ngha l nhiu ha c cu trc theo x hi v lch s, vi ch ch xy dng mt l thuyt hay m thc) s tham gia ca mi ngi (ngha l, c tnh chnh tr, hng n vn , c tnh cng tc, cu ny cng s dng cc chin lc iu tra nh cc nghin cu tng thut, hin tng hc . Nh nghin cu thu thp d liu da trn cu hi m, mi xut hin vi nh ch yu l theo cc phng php hn hp l cch tip cn trong nh nghin cu c khuynh hng t n dng (th d, hng n kt qu, tp trung vo vn , v theo thuyt a nguyn v trit h ao gm vic thu thp d liu hoc l ng thi hoc l theo trnh t hiu c tt nht hng tin bng s (th d, trn cc cng c) cng nh thng tin bng vn bn (th d, trong ui cng th hin c thng tin nh lng ln thng tin nh tnh.

nhn thy c ba thnh phn ny (nhng li khng nh tri thc, cc chin lc, v cc tho vi kch bn nghin cu tiu biu nh c trnh by trong Hnh 1.2. Cch Tip cn Ng Cc gi nh theo ch ngha hu thc chng nh tnh Cc gi nh theo ch ngha cu trc Cc gi nh da php Hn hp trn ch ngha thc dng Chin lc Cc Phng php (Methods nh gi hay xp hng hnh vi Thit k da trn Cc quan st ti hin dn tc hc trng T cc Cc thc o ng, phng php hn Cc quan st m, hp

Hnh 1.2 Bn cch Kt hp Thay th khc nhau ca nhng Li Khng nh Tri thc, cc Chin l 26

Cch tip cn nh lng: nhng li khng nh tri thc theo ch ngha hu thc chng, chi (tiu chun nh gi) trc v sau kim nh v thi .

Trong kch bn ny, nh nghin cu kim nh mt l thuyt bng cch nu r cc gi thuyt y bc b cc gi thuyt ny. Thit k da trn th nghim c s dng, torng cc thi him. D liu c thu thp trn mt cng c o lng thi , v thng tin thu thp thuyt. Cch tip cn nh tnh: nhng li khng nh tri thc theo ch ngha cu trc, t h vi.

Trong trng hp ny, nh nghin cu c gng thit lp ngha ca mt hin tng t cc qu l xc nh mt nhm cng chung vn ha v nghin cu cch thc nhm ny pht trin cc m (ngha l dn tc hc). Mt trong nhng thnh phn ch yu ca vic thu thp d liu l qu gia cuc nghin cu bng vic tham gia vo cc hot ng ca h. Cch tip cn nh tnh an im khuyn khch s tham gia ca mi ngi, thit k theo tng thut, phng vn m.

i vi nghin cu ny, nh iu tra c gng xem xt mt vn lin quan n s p bc cc cu chuyn v s p bc c nhn bng cch s dng phng php tng thut. Cc c nhn m chnh h b p bc nh th no. Cch tip cn theo cc phng php hn hp: nhng l hu thp c d liu nh lng ln d liu nh tnh theo trnh t.

Nh nghin cu t vic iu tra trn c s gi nh rng vic thu thp cc loi d liu kh hin cu. Nghin cu ny bt u bng mt cuc iu tra/kho st rng tng qut ha cc trung vo cc cuc phng vn m, nh tnh v chi tit thu thp cc quan im chi tit t

CC TIU CH CHN LA MT CCH TIP CN NGHIN CU Vi ba cch tip cn nghin cu ni trn, nhng yu t no nh hng n vic chn la cch k mt n nghin cu? Ba iu cn xem xt c nh hng n quyt nh ny: vn nghi nhn ca nh nghin cu, v khn gi (khn thnh gi, c gi) m bo co ny s c vit Tng hp gia Vn Nghin cu v Cch Tip cn Nghin cu 27

Mt s loi nht nh ca cc vn nghin cu x hi i hi cc cch tip cn nghin cu 4, l mt vn hay mi quan tm cn phi c gii quyt (th d, liu kiu can thip n y khng). Th d, nu vn l xc nh cc yu t nh hng n mt kt cc, s hu dng ht v cc kt cc, th cch tip cn nh lng l tt nht. Cch tip cn nh lng cng cch gii thch. Mt khc, khi cn hiu bit mt khi nim hay hin tng bi v hu nh n nim hay hin tng , th cch tip cn nh tnh xng ng c s dng. Nghin cu n bit nhng bin s quan trng xem xt. Cch tip cn thuc loi ny c th cn thit bi ay nhm ngi nht nh, hay cc l thuyt hin hu khng p dng c vi mu hay nhm c theo cc phng php hn hp hu ch trong vic nm bt nhng g tt nht ca c hai cch t cu c th mun c hai, va tng qut ha cc kt qu c tm thy cho mt tng th va x hay khi nim cho cc c nhn. Trong nghin cu ny, trc ht nh iu tra kho st tng q sau nghin cu cc bin ny bng cch s dng mt mu ln cc c nhn. Hay mt cch khc s ln c nhn, sau tin hnh tip vic kho st vi mt t c nhn bit c cch n g tnh hung ny, li th ca vic thu thp c d liu nh lng ng (close-ended) ln d c li hiu c tt nht vn nghin cu.

Nhng Kinh nghim C nhn ca Nh Nghin cu Nhng kinh nghim v qu trnh o to ca c nhn nh nghin cu cng tham gia vo kt hp khoa hc, vit lch, thng k, v cc chng trnh thng k trn my tnh, vn cng quen th lng trong th vin rt c th s chn thit k nh lng. Thay v th, cch tip cn trnh phn tch vn bn bng my tnh, v kinh nghim trong vic tin hnh cc cuc phng s dng cch tip cn theo cc phng php hn hp cn phi quen thuc vi nghin cu c s hiu bit v c s l l bin minh cho vic kt hp c hai dng d liu, sao cho hai dn Cch tip cn theo cc phng php hn hp cng i hi kin thc v cc thit k theo cc h tc ca mt nghin cu. Bi v cc nghin cu nh lng l mt phng thc nghin cu t cn thn ang tn ti i vi nghin cu nh lng. iu ny c ngha l cc nh nghin c in cu nh lng. Ngoi ra, i vi mt s c nhn, c th khng c d chu khi thch t no bng vic s dng cc cch tip cn iu tra nh tnh v tuyn truyn vn ng/khu cch tip cn nh tnh to c hi i mi v lm vic nhiu hn trong phm vi cc khun vit lch vi vn phong vn hoa, sng to hn, mt hnh thc m cc c nhn c th thch s tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ngi, th chc chn c ng c c n

y theo ui nhng ti m c nhn tc gi quan tm cc vn lin quan n nhng ng cho h v mi ngi. i vi nh nghin cu s dng cch tip cn theo cc phng php hn cn phi thu thp v phn tch c d liu nh tnh ln d liu nh lng. Cch tip cn n ln tnh linh hot ca iu tra nh tnh.

Khn gi (Audience) Cui cng, cc nh nghin cu nhy cm vi khn gi (ni chung khn, thnh gi v c gi) khn gi ny c th l cc v ch bt ca cc tp ch, c gi ca cc tp ch, cc y ban m d hi ngh, v cc ng s trong lnh vc nghin cu. Sinh vin nn xem xt nhng cch t dng. Nhng kinh nghim ca cc nhm khn gi ny vi cc nghin cu nh lng, nh tnh nh c a ra v s chn la ni trn.

T M TT Mt s xem xt s b trc khi thit k n nghin cu l xc nh khun kh cho cuc ngh ng chng ny: nghin cu nh lng, nghin cu nh tnh, v nghin cu theo cc phng p gi nh trit hc v nhng li khng nh tri thc, cc chin lc iu tra, v cc phng v cc phng php c kt hp, chng to ra nhng khun kh khc nhau tin hnh nghi nghin cu, kinh nghim c nhn ca nh nghin cu, v nhng nhm khn gi m ta c gn

Bi tp Trau di K nng Vit 1. Hy xc nh mt vn nghin cu trong mt bi bo ng trong tp ch v tho lun v sao. 2. Hy ly mt ti m Anh/Ch thch nghin cu, v, bng vic s dng bn kt hp c tra, v cc phng php trong Hnh 1.2, hy tho lun v vic ti ny c th c nghi hp ni trn. 3. Hy tm mt bi bo ng trong tp ch vit v nghin cu nh lng hoc du hiu v l do ti sao y l cch tip cn ny ch khng phi l nhng cch tip cn

BI C THM Cherryholmes, C. H. (1992). Ghi chp v ch ngha thc dng v ch ngha hin thc khoa hc cu Gio dc, 14, Thng 8-9, 13-17. 29

Cherryholmes so snh s khc nhau gia ch ngha thc dng v nghin cu khoa hc truyn th bo ny l c nhiu trch dn t cc tc gi v ch ngha thc dng v vic lm r nhng ph ryholmes nu r lp trng ring ca ng bng cch ch ra rng ch ngha thc dng c th chuyn tht, v tng cho rng c mt th gii bn ngoi c lp vi suy ngh ca chng t g ca nghin cu x hi: ngha v quan im trong qui trnh nghin cu. London: Nh Xut tty cung cp mt khun kh tht hu ch gn kt nhiu vn v khoa hc lun, nhng qua php trong nghin cu x hi li vi nhau. ng thit lp tng quan gia bn thnh phn c trong Bng 1 mt mu tiu biu nhng ti ca mi thnh phn. Sau , ng chuyn sang th u trong nghin cu x hi, nh ch ngha hu hin i, thuyt nam n bnh quyn, iu tra p cu trc, ch ngha thc chng. Kemmis, S., & Wilkinson, M. (1998). Nghin cu hnh ng t huyn khch s tham gia ca mi ngi v nghin cu v thng l thc hnh. Trong B. Atweh, ks (Eds), Nghin cu Hnh ng trong thc hnh: Cc quan h i tc nhm mc ch cng bng 1-26) New York: Nh Xut bn Routledge. Stephen Kemmis v Mervyn Wilkinson a ra mt bn t n tuyt vi v nghin cu theo quan im khuyn khch s tham gia ca mi ngi. c bit, tra ny v sau tho lun v cch thc nghin cu hnh ng c thc hnh cp c n a, E. G. (2000). Nhng iu gy tranh ci, nhng mu thun, v nhng im gp nhau mi ni K. Denzin, Y. S. Lincoln, & E. G. Guba (Eds.), Sch Hng dn v Nghin cu nh tnh (n trang 163-188). Thousand Oaks, Ca: Nh Xut bn Sage. Yvonna Lincoln v Egon Guba a ra nim tin c bn ca nm hc thuyt v iu tra thay th khc nhau trong nghin cu khoa hc rng phn tch trc y c a ra trong n bn u tin ca cun Sch Hng dn ni trn thuyt ph phn, ch ngha cu trc, v cc hc thuyt v khuyn khch s tham gia ca mi o bn th hc (ngha l bn cht ca hin thc), khoa hc lun (ngha l, bng cch no ch v phng php lun (ngha l qui trnh nghin cu). Hc thuyt v khuyn khch s tham gia thay th khc vo nhng hc thuyt c a ra ban u trong n bn th nht. Sau khi trn gi i chiu chng xt theo by vn , nh bn cht ca tri thc v tri thc tch ly nh Cc phng php nghin cu x hi: Nhng cch tip cn nh tnh v nh lng (n bn th Lawrence Neuman cung cp mt cun sch gio khoa v cc phng php nghin cu ton din nh ghin cu khoa hc x hi. Chng 4 c bit 30

hu ch trong vic hiu bit v ngha thay th khc nhau ca phng php lun c nhan chng ny, ng i chiu ba h phng php khoa hc x hi theo ch ngha thc chng, kh x hi c tnh ph phn xt theo tm cu hi (th d, iu g cu thnh mt li gii thc hay thng tin da trn d liu trng ra sao?) Phillips, D. C., Burbules, N. C. (2000). Ch ha hu thc chng v nghin cu v gio dc. Lanham, MD: Nh Xut bn Rowman & Littlefield s v Nicholas Burbules tm tt nhng tng quan trng ca t duy theo ch ngha hu thc nhan l Ch ngha hu thc chng l g? v Nhng cam kt v trit hc ca cc nh ngh a nhng tng chnh v ch ngha hu thc chng, c bit l nhng tng phn bit ch tng ny bao gm vic bit rng tri thc ca nhn loi da trn phng on ch khng phi ci, thay i hay nh bi), v bit rng s bo m hay bin minh ca chng ta cho tri th nghin thm. 31

CHNG HAI

Xem xt li Ti liu (Review of the Literature) Ngoi vic chn la mt cch tip cn nh lng, nh tnh, hay theo cc phng php hn h xt li ti liu nghin cu hc thut. Vic xem xt li ti liu gip cc nh nghin cu h xem xt li ti liu truyn t n ngi c tm quan trng ca vic nghin cu mt t cn c thc hin trc khi lao vo n nghin cu. Chng ny bt u bng tho lun v cu c th suy ngm lin tc v ti ny. thi im ny, cc nh nghin cu cng cn xe K , tho lun chuyn sang qui trnh thc s ca vic xem xt li ti liu. Qui trnh n ic s dng ti liu trong mt cng trnh nghin cu, k chuyn sang cc nguyn tc hu ti liu trong cc cng trnh nghin cu nh tnh, nh lng, v theo cc phng php h

XC NH TI Trc khi xt n ti liu no s s dng trong mt d n nghin cu, u tin hy xc nh hnh cng trnh nghin cu ny khng. Hy m t ti bng mt t t hoc mt cm t ngn rong mt cng trnh nghin cu. C vi cch thc theo cc nh nghin cu thng c c ca ti s l ti c chn bi nh nghin cu ch khng phi bi mt ngi c vn hay m trnh xc nh ti. Mt cch l phc tho mt nhan ngn gn cho cng trnh nghin cu o m thng khng phc tho mt nhan sm trong cc d n ca h. Theo quan im ca ti tha ng cho mc ch tin hnh cng vic, nhng cha hon ho) tr thnh mt bng hi v hin nhin tip tc iu chnh li trng tm v thay i khi d n tin trin (hy x thy rng trong nghin cu ca ti, ti ny truyn t thng tin c s cho ti v cung c , cng nh mt du hiu thng c s dng trong vic chuyn ti n nhng ngi khc ni nh vic ln u tin trao cho ti bn s tho ca h v mt cng trnh nghin cu, ti yu nu h cha c mt nhan c ghi ra trn giy. Nhan lm vic ny c vit nh th ti l v . . . Cu tr li c th l Cng trnh nghin cu ca ti l v tr em c nguy 7, 8, 9) hay Cng trnh nghin cu ca ti l v vic gip cc cn b ging dy i hc trong qui trnh thit k nghin cu, hy din t cn 32

thn cu tr li cho cu hi ni trn sao cho mt hc gi khc c th d dng hiu thu n cc nh nghin cu mi vo ngh l h din t cng trnh nghin cu ca h bng mt ngn n cc bi bo c cng b m cc bi bo ny c hiu nh li nhiu ln trc khi e tp, thng thn, d c v d hiu. Nhng nhan d hiu ny cng cn phi phn nh cc ng cung cp li khuyn hu ch i vi vic sng to mt nhan : hy din t ngn gn v tr Tip cn i vi hay Mt Cng trnh Nghin cu v. Hy s dng mt nhan n (single t Mt th d v nhan kp l Mt Nghin cu Dn tc hc: Hiu bit Cm nhn v Chin tran lkinson, hy xt n mt nhan khng di qu 12 ch, hy loi b hu ht cc mo t v c rng nhan ny bao gm trng tm hay ti ca cng trnh nghin cu. Mt chin lc xy hi g cn phi c tr li trong cng trnh nghin cu xut? Nh nghin cu c th hi a K ngy nay c ngha g?, hay iu g a ngi ta n cc a im du lch vng Mi , hy tp trung vo ti then cht trong cu hi ny nh l ct mc ch ng quan trng hc cu hi ny c th c m rng sau ny c tnh m t nhiu hn v cng trnh nghin hin cu v Chng 6 v cc cu hi nghin cu v cc gi thuyt).

MT TI C TH NGHIN CU (A RESEARCHABLE TOPIC) tch cc nng ti ny ln mt cng trnh nghin cu cn i hi suy ngh k liu t cu nu cc nh nghin cu c nhng ngi tham gia sn lng phc v trong cng trnh nghin cc nh iu tra c cc ngun lc ti nhng thi im then cht trong cng trnh nghin iu trong mt thi k ko di v cc ngun lc phn tch thng tin, nh l thng qua cc vn bn. Vn v cn phi th phc tp hn. Vi yu t c th i vo quyt nh ny. C tri thc nghin cu c sn v ti ny hay khng. Bc u tin trong bt k d n nghin ghin cu v mt ti (hy xem sau trong chng ny bit cc chin lc s dng hiu khng th nhn mnh qu mc vo im ny. Cc nh nghin cu mi vo ngh c th a ra mt , nh l v s r rng ca cc cu hi nghin cu, s ton din ca vic thu thp d liu, u tt c iu , nh nghin cu c th nhn c s h tr rt t t cc hi ng khoa hay khng thm c bt c iu g mi vo khi lng nghin cu v ti. Hy nu cu hi, g trnh nghin cu ny c th x l mt ti m cho n nay cha c xem xt, m rng s

tho lun bng cch kt hp vo nhng thnh phn mi, hay th hin li (hay lp li) mt c h hnh mi hay vi nhng ngi tham gia mi. Vn liu ti ang xt c cn phi c n gi no bn ngoi t chc hay nh ch trc tip hoc khu vc ca nh nghin cu s quan t c th c quan tm cp vng v hn ch v ti kia c quan tm cp ton quc, th hn gi rng ri s gip ngi c nh gi cao gi tr ca cng trnh nghin cu ny. Cc ban, cc nh lp k hoch hi ngh v cc c quan hay t chc cp tin u thch cng trnh Cui cng, vn cn phi cng lin quan n cc mc tiu c nhn ca nh nghin cu. Hy hnh sa d n, v ph bin cc kt qu. Bt c nh nghin cu no cng nn xt n vic c ghin cu phi b vo cng trnh nghin cu s mang li li ch nh th no cho mnh tro d nhng mc tiu ny lin quan n vic thc hin nhiu nghin cu hn, t c mt chc . Trc khi bt u mt n hay cng trnh nghin cu, ta cn phi cn nhc cn thn cc h i vi ti ang xt. Hy c gng bit c phn ng ca cc bn ng s, nhng ch hnh vin hi ng hay y ban ca khoa.

MC CH CA VIC XEM XT LI TI LIU Vic xem xt li ti liu trong mt cng trnh nghin cu hon thnh vi mc ch. Vic xem qu ca nhng cng trnh nghin cu khc c lin quan cht ch vi cng trnh nghin cu h hit lp quan h gia mt cng trnh nghin cu vi cuc i thoi rng ln hn tip din t v m rng cc cng trnh nghin cu trc . (Cooper, 1984; Marshall v Rossman, 1999). cung cp mt khun kh xc lp tm quan trng ca cng trnh nghin cu ang xt cng n g trnh nghin cu vi cc kt qu tm thy khc. Tt c hay mt s trong cc l do ny c nghin cu hc thut vo mt cng trnh nghin cu (hy xem Miller, 1991, bit mt bn g ti liu trong mt cng trnh nghin cu). Ngoi vn ti sao s dng ti liu ni trn nhau nh th no trong ba cch tip cn nghin cu nh tnh, nh lng, v theo cc phn

VIC XEM XT LI TI LIU TRONG NGHIN CU NH TNH, NH LNG, V THEO CC PHNG PHP H Trong nghin cu nh tnh, cc nh iu tra s dng ti liu theo cch thc ph hp vi c nh sn cc cu hi cn phi c tr li trn quan im ca nh nghin cu. Mt trong nh tnh l nghin cu ny mang tnh thm d, kho st. iu ny c ngha rng cha c g nhi nh nghin cu tm cch lng nghe nhng ngi tham gia trong nghin cu v xy dng s hiu

Tuy nhin, vic s dng ti liu trong nghin cu nh tnh thay i ng k. Trong cc cn uyt nh nghin cu theo dn tc hc hay nghin cu theo dn tc hc ph phn, ti liu v ph phn t ti liu c cc nh nghin cu gii thiu sm trong mt cng trnh nghin c rnh nghin cu theo l thuyt c c s, cc nghin cu tnh hung, v cc cng trnh nghi v t hn trong vic chun b cho cng trnh nghin cu. Vi cch tip cn da trn c s nghin cu v s thay i theo loi nghin cu nh tnh, chng ta nhn thy vi m hnh k nh tnh. Ti a ra ba v tr sp t. Phn xem xt li ti liu c th c s dng m g 2.1 cho thy, Anh/Ch c th bao gm ti liu vo trong phn gii thiu cng trnh nghin ti liu cung cp mt bi cnh hu ch cho vn kh khn hay vn dn n s cn th i vit v vn ny, ai nghin cu vn ny, v ai ch ra tm quan trng ca vi thuc vo cc cng trnh nghin cu c sn. Ta c th tm thy cc th d minh ha v m h tnh s dng cc chin lc iu tra khc nhau. Hnh thc th hai l xem xt li ti liu thng c s dng trong nghin cu nh lng. Cch tip cn ny thng xut hin khi kh lng. Hn na, trong cc cng trnh nghin cu nh tnh c nh hng v l thuyt, nh c o l thuyt ph phn hoc cc cng trnh nghin cu vi mc ch tuyn truyn vn ng hay h nh iu tra c th sp t tho lun v l thuyt v ti liu vo mt phn ring bit, nghin cu c th a ti liu lin quan vo phn cui ca cng trnh nghin cu, ti ch hay cc phm tr) mi ni ln t cng trnh nghin cu ny. M hnh ny c bit th l thuyt c c s. Ti khuyn ngh m hnh ny bi v m hnh ny s dng ti liu theo ph BNG 2.1 Vic S dng Ti liu trong mt Cng trnh Nghin cu nh tnh

Vic S dng Ti liu Ti liu c s dng ng khung vn nghin cu trong phn gi phn ring bit nh l phn Xem xt li ti liu. Cc Tiu ch Phi c mt s ti liu sn c.

Cc Th d v cc Loi Nghin cu Thch hp Thng c s dng trong tt c cc cng trnh cn ny c s dng vi cc cng trnh nghin cu no s dng mt c s l thuyt v ti l nh cc nghin cu theo dn tc hc, cc nghin

Cch tip cn thng c th chp nhn i vi mt nhm khn gi quen thuc nht vi cch ti g i vi vic xem xt li ti liu. 35

cu theo l thuyt ph phn. Ti liu c trnh by Cch tip cn ny ph hp Cch tip theo dng trong tt c cc loi cu; ti liu tr thnh c php qui np ca nghin thit tnh; ti liu ph bin nht vi thit k cc kt qu tm thy ca khng hng dn hay theo cng trnh ngi ta i chiu v nh tnh hin ti. nghin cu m tr thnh so snh l xc nh c cc m c tm thy trong ti thc hay cc phm tr. liu. Mt khc, nghin trnh nghin cu a ra phng hng cho cc cu hi nghin cu hay cc gi thuyt. Tron nh lng, ti liu thng c s dng phn u ca mt cng trnh nghin cu gii c u l ti liu lin quan hay xem xt li ti liu, hay mt cm t tng t. Ngo rong nh nghin cu so snh cc kt qu ca cng trnh nghin cu ca mnh vi cc kt q ny, nh nghin cu theo phng php nh lng s dng ti liu theo php suy din nh l cc gi thuyt. Mt phn ring bit trnh by v vic xem xt li ti liu ng c c iu vo mt cng trnh nghin cu. Phn xem xt li ti liu ny c th di mt s hnh th thc no c a thch hn. Cooper (1984) cho rng phn xem xt li ti liu c th mang t vi vic cc nh nghin cu tm tt cc ch tng qut trong ti liu. M hnh ny thng n tin s. Mt hnh thc th hai cng do Cooper xut l xem xt li v l thuyt (theo h nghin cu tp trung vo l thuyt hin c m lin quan n vn ang c nghin cu. san hay tp ch trong tc gi kt hp l thuyt ni trn vo trong phn gii thiu cng c Cooper xut l xem xt li v phng php lun (methodological review), trong n hng php v cc nh ngha. Nhng phn xem xt li ny c th cung cp khng ch mt bn h bnh thc s v nhng im mnh v nhng im yu ca cc phn trnh by v phng php. s v cc phn xem xt li ti liu lin quan trong cc bi bo ng trn tp san. Tron php hn hp, nh nghin cu s dng cch tip cn nh tnh hoc nh lng i vi ti l ang c s dng. Trong mt thit k theo trnh t, ti liu c trnh by trong mi gia k ang c s dng trong giai on . Th d, nu cng trnh nghin cu bt u bng gia em xt li ti liu ng k gip thit lp c s l l cho cc cu hi nghin cu v cc gi on nh tnh, th phn trnh by v ti liu t hn rt nhiu, v nh nghin cu c th cu nhiu hn l mt cch tip cn theo php qui np i vi vic s dng ti liu. Nu

nghin cu theo cch xy ra ng thi, vi trng s (tm quan trng) v s nhn mnh ngang nh lng, th phn trnh by ti liu c th di hnh thc nh tnh hoc nh lng. C nghin cu theo cc phng php hn hp s ph thuc vo loi chin lc v trng s (tm ay nghin cu nh lng trong cng trnh nghin cu ny. Nh th, nhng ngh ca ti cng trnh nghin cu nh tnh, nh lng, hoc theo cc phng php hn hp l nh sau: s dng ti liu mt cch d sn phn u ca k hoch chuyn ti mt thit k theo ph v ti liu quan trng ngay t lc khi u. Hy xem xt v tr thch hp nht cho ti li h v da trn c s khn gi ca d n a ra quyt nh ny. Hy lun nh n ba cch s g (frame) vn nghin cu, t ti liu trong mt phn ring bit, v s dung ti liu y i chiu cc kt qu trong ti liu vi cc kt qu tm thy ca cng trnh nghin cu h lng, hy s dng ti liu theo cch suy din nh mt c s a ra cc cu hi nghin g trnh nghin cu, m t ti liu lin quan trong mt phn ring bit, hay so snh ti li trong mt k hoch nghin cu nh lng. Nu mt phn xem xt li ti liu ring bit tm tt mang tnh hp nht, cc xem xt li v l thuyt, hay cc xem xt li v phng ph vic vit lun n tin s l a ra mt phn xem xt li mang tnh hp nht. Trong mt c hn hp, hy s dng ti liu theo cch thc ph hp vi loi chin lc chnh v cch ti k ny.

CC K THUT THIT K (DESIGN TECHNIQUES) PHN XEM XT LI TI LIU Bt k Anh/Ch vit phn v ti liu vo mt cng trnh nghin cu nh tnh, nh lng, h h trong vic tin hnh xem xt li ti liu. CC BC TIN HNH VIC XEM XT LI TI LIU V y mt cng trnh nghin cu c ngha l tm ra cc cng trnh nghin cu v mt ti g bn tm tt ny l tm tt cc cng trnh nghin cu (bi v Anh/Ch ang tin hnh mt c th bao gm cc bi vit v khi nim hay nhng mu tng cung cp khun kh cho vic suy nht ng tin hnh vic xem xt li ti liu, nhng nhiu nh hc thut tin hnh theo

tm tt ti liu. Bc 1 Bt u bng vic xc nh nhng t ng then cht hu ch trong vi th vin hc thut mt trng hay vin i hc. Cc t ng then cht ny c th xut hi nhng bi c s b trong th vin. Vi nhng t ng then cht ny trong u, tip theo l (catal) ca th vin tm cc b su tp th vin nm gi (holdings) (ngha l cc tp cc th vin ln u c cc c s d liu c my tnh ha v cc b su tp th vin nm h lin quan n ti ang xt. Ti cng ngh bt u lc tm trong cc c s d liu m x hi, chng hn nh ERIC, PsycINFO, Sociofile, v the Social Science Citation Index (Th rch dn Khoa hc X hi) (cc c s d liu ny s c xem xt li chi tit hn sau tro g cch s dng web site ca th vin, hay chng c th c sn trn CDROM trong th vin. Ba g 50 bo co nghin cu trong cc bi bo hay cc cun sch lin quan n nghin cu v kim cc bi bo ng trn tp ch hay tp san v cc cun sch bi v d tm ra v nhn c c gi trong th vin hc thut ca trng ti hay liu ti c cn phi t mang n ua thng qua mt ca hiu sch hay khng. S dng tp hp ban u cc bi vit (bi bo hay vit ny v sao chp cc bi vit no quan trng i vi ti ca ti. Trong qu trnh c ay chng sch. Trong sut qu trnh ny, ti s c gng n gin l c c mt nhn thc vo s hiu bit ca ti v ti liu nghin cu hc thut hin c hay khng. Khi ti xc , y l mt bc tranh trc quan v ti liu nghin cu v ti ca ti. C vi kh nng cp mt cng c t chc hu ch cho vic xc nh v tr (nh v) cng trnh nghin cu c ln hn v ti. Bc 2 Bc 3 Bc 4 Bc 5 38

Bc 6

ng thi vi vic ti t chc ti liu thnh bn ti liu ca ti, ti cng bt u d tm tt ny c kt hp thnh bn xem xt li ti liu cui cng m ti vit cho n ha o gm nhng li trnh by ti liu tham kho chnh xc i vi ti liu bng cch s dng m vit trong sch hng dn v kiu cch ca Hip hi Tm l hc Hoa K (Hip hi Tm l hc ti liu tham kho y s dng cui n hay cng trnh nghin cu ca ti. Sau kh li ti liu, trong ti cu trc ti liu theo ch hay t chc ti liu phn theo c rnh nghin cu. Ti s kt thc phn xem xt li ti liu ca ti bng mt tm tt v cc ta cn nghin cu thm v ti ti a ra theo phng hng ca cng trnh nghin cu Bc 7

pht trin da vo cc im then cht trong by bc ca qui trnh ny, trc tin chng cn ti liu mt cch nhanh chng thng qua cc c s d liu.

Cc C s D liu My tnh ha (Computerized Databases) Vic truy tm thng tin tr thnh bin gii pht trin khoa hc k tip i vi cc nh cch s dng cc ng c tm kim (search engines), cc nh nghin cu c th xc nh v li ti liu. Hn na cc b su tp (tp ch v sch) ca th vin c th c qut mt c uyn my tnh ha. Mt cuc iu tra/kho st v cc th vin hc thut bo co rng 98% i th mc (bibliographic records) v sch v tp ch trc tuyn cho vic truy cp bng m Bng vic s dng Internet, cc b su tp trong catal ca cc th vin khp nc M cng rado Association of Research Libraries Hip hi cc Th vin Nghin cu Colorado) Col hng ny cung cp loi vn bn trc tuyn, cc th mc v cc chng trnh ca trng ki v khu vc thnh ph Denver, v mt c s d liu v gio dc v mi trng (Krol, 1993). h vin to ra c hi cho cc nh nghin cu tip cn hay truy cp mt cch nhanh chng hn bi vit trong cc hi ngh, v cc ti liu. Vi c s d liu hnh thnh b cng c v c ngy nay. H thng ERIC (Educational Resources Information Center Trung tm Thng tin Ng lc v Gio dc) c sn trn CD-ROM v trc tuyn (hy xem www.accesseric.org). C s d l n gn 1 triu bn tm tt v cc ti liu v cc bi bo ng trn tp ch v nghin cu CIJE, (Current Index to Journals in Education Th mc Hin hnh v Tp ch v Gio dc,

1969 ) v RIE, (Resources in Education Cc Ngun lc v Gio dc) Trung tm Thng tin Ng 1975 ). s dng tt nht h thng ERIC, iu quan trng l xc nh cc b m t (de cu c th lc li mt t in v cc thut ng bng cch s dng ERIC Thesaurus (Trung t 75). Tuy nhin, s lc li ngu nhin Thesaurus tm cc b m t c th mt nhiu thi g nh/Ch c th s dng qui trnh sau y: 1. c nhanh qua mc lc ch c tm thy cu v RIE (Cc Ngun lc v Gio dc) hoc chy chung trnh tm kim trn my tnh ERIC (Trun dc) bng cch s dng cc t kha (keywords) c v gn ging vi ti ca Anh/Ch. Hy tt vi d n nghin cu ca Anh/Ch. 2. Khi Anh/Ch tm ra mt cng trnh nghin cu, hy it . Hy chn cc b m t ch yu c s dng m t bi vit (hy xem cc thut t ch yu ny trong vic chy chng trnh tm kim trn my tnh ca Anh/Ch. Theo cch n gi ERIC Clearinghouses (cc t chc thu thp v cung cp thng tin v mt ch c th vit cho h thng ERIC. iu ny ti a ha kh nng tm ra cc bi vit ph hp vi cng h mc Trnh dn Khoa hc X hi (Social Sciences Citation Index) (Vin Thng tin Khoa hc, c sn trn CD-ROM v c gi nhiu th vin hc thut. Th mc Trch dn Khoa hc X h ch tiu biu cho hu nh mi ngnh trong khoa hc x hi. SSCI c th c s dng tm v mt ti. SSCI c bit hu ch trong vic tm ra cc cng trnh nghin cu c tham k g. SSCI gip Anh/Ch c th ln ra tt c cng trnh nghin cu, k t khi xut bn mt cn rch dn cng trnh then cht ny. Bng vic s dng h thng ny, Anh/Ch c th xy dng v cc ti liu tham kho minh chng cho s tin ha trong lch s ca mt tng hay mt ROM khc l C s d liu Quc t v cc bn Tm tt Lun n Tin s (Dissertation Abstract rsity Microfilms, 1938 ). C s ny c cha cc bn tm tt v cc lun n tin s c n hp th gii. Trong vic xem xt li ti liu y cho mt lun n tin s, hy xc nh in s, trong cuc tm kim. Hy tm mt t lun n tin s tt t nhng t chc c tn t ca Anh/Ch. tm ra cc nghin cu trong x hi hc hoc v cc ti x l cc khi ni tt v X hi hc (Sociological Abstracts) (1953 ), c sn trn mt CD-ROM c tn l Socio hc c sn t Cc Tm tt v Khoa hc Cambridge (hy xem Web site ca n http://infoshar u:2003/databases/about/tips/html/sociofile.html). C s d liu ny c cha cc bn tm tt rong hn 2.500 tp ch cng nh cc bi im sch v cc bn tm tt v cc lun n tin s hy xem xt PsycINFO (xem www.apa.org/psyinfo/about/), hng dn i vi 40

Cc Bn Tm tt v Tm l hc (Psychological Abstracts) (1927 ). C s d liu ny lp th r hay loi thng tin khc nhau. C s d liu ny c sn trong cc th vin hc thut di trn Web site. Tm li, ti xut nhng iu sau y: Hy s dng cc ngun lc my t h, nh l cc phin bn CD-ROM hay Web site truy cp ti liu v ti ca Anh/Ch Hy xem xt li k hng v ti liu. Hy lc li cc c s d liu ERIC, SSCI, PsycINFO, Soci Abstracts International (C s D liu Quc t v cc Bn Tm tt Lun n Tin s).

Th t u tin i vi cc Ngun lc trong Ti liu (A Priority for Resources in the Litera Ti xut cc nh nghin cu thit lp mt th t u tin trong vic tm kim ti liu. C h t u tin no? Hy xt nhng iu sau y: 1. c bit nu Anh/Ch ang xem xt mt u bng nhng s tng hp rng v ti liu, nh l nhng bn tng quan c tm thy tron 92; Keeves, 1988). Anh/Ch c th cng tm cc bn tm tt v ti liu v ti ca Anh/Ch ch hay cc b tm tt hay trch yu (th d, Annual Review of Psychology (Tp ch Hng nm 2. K n, chuyn sang cc bi vit trn tp ch ng trn cc tp ch ton quc c tn ghin cu. Bng thut ng nghin cu (research), ti mun ni rng tc gi hay cc tc gi thu thp d liu, v c gng tr li cu hi hay chng minh gi thuyt . Hy bt u v h, ri i li t t tr li theo thi gian. Trong cc bi vit trn tp ch ny, hy khai mi bi vit ny c nhiu ngun hn xem xt. 3. Hy chuyn sang cc cun sch lin q yn kho v nghin cu (research monographs) tm tt ti liu nghin cu hc thut, sau it v mt ti duy nht hay c cc chng c vit bi cc tc gi khc nhau. 4. Tip t ong cc hi ngh mi din ra v mt ti. Thng th cc bi vit trong hi ngh bo co Hy tm nhng hi ngh ton quc quan trng v cc bi vit c pht ra ti cc hi ngh cc tc gi np cc bi vit ca h a vo cc th mc c my tnh ha. Hy tip xc cc hi ngh. Hy vit th hay in thoi cho h hi xem h c bit cc cng trnh nghin c ca Anh/Ch v hi xem liu h c mt cng c c th c s dng hay c sa i s d

5. Nu thi gian cho php, hy xem xt cc bn tm tt v cc lun n tin s trong C s D s (University microfilms, 1938 ). Cc lun n tin s c cht lng ht sc khc nhau, v vic xem xt cc cng trnh nghin cu ny. Vic lc tm cc Bn Tm tt ni trn c th t Mt khi Anh/Ch xc nh c cc lun n ny, hy xin cc bn sao ca cc lun n ny thn Th vin Microfilm (Vi phim) ca i hc Michigan. Ti t cc bi vit trn tp ch ng ra v sao li nht. Cc bi vit trn tp ch cng bo co s nghin cu v mt ti. C lun n ny khc nhau ng k v cht lng v l ti liu kh tm ra v sao li nht. Cc ite cng l nhng ti liu hu ch. Vic tip cn hay truy cp d dng v kh nng thu nhn liu ny tht hp dn. Tuy nhin, cc nh bnh lun c th khng nh gi v sng lc c liu cc bi vit ny c th hin s nghin cu nghim tc, c suy ngh v c h thng hng. Cc tp ch trc tuyn, vn ang tr nn ph bin hn, thng bao gm cc bi vit hin cu c th kim tra xem tp ch ny c hay khng c mt ban duyt xt c chng nhn vic chp nhn cho xut bn cc bi vit.

Bn Ti liu v Nghin cu v mt ti (A Literature Map of the Research) Mt trong nhng cng vic u tin i vi mt nh nghin cu lm vic vi mt ti mi l iu bit c cng trnh nghin cu ca mnh v ti ny b sung thm, m rng, hay sao c c hu ch cho cng vic u tin ni trn l bn ti liu (a literature map) v nghin n v nghin cu c nhng nh nghin cu khc tin hnh, v bn ny thng c trn g cch khc nhau. Mt cch l cu trc theo h thng th bc, vi vic trnh by ti liu t ghin cu c xut m s m rng ti liu hin c. Mt cch khc c th tng t vi m sang phi, vi cc cng trnh nghin cu xa nht v pha phi tin n cng trnh nghin hin c. M hnh th ba c th gm c cc vng trn, vi mi vng trn biu hin mt s l ch ra ni m cn c nghin cu trong tng lai. Ti thy nhng th d v tt c c h yu l nh nghin cu bt u xy dng mt bc tranh trc quan (hin th) v nghin cu an v ti liu hin hu. Bn ti liu s gip nhng ngi khc nh l hi ng hay y nhng ngi tham gia c tp hp ti mt hi ngh, hay 42

nhng nh bnh lun ca cc tp ch hnh dung ra c cng trnh nghin cu c xut v ti ang xt. minh ha bn ti liu v qui trnh lin quan trong vic to ra m liu hon chnh v sau tho lun v mt s nguyn tc hng dn i vi vic thit k b thy v ti s cng bng v th tc trong cc t chc (Janovec, 2001). Bn ti liu c thng th bc ca mt bn . C Janovec s dng mt s nguyn tc v thit k bn t ny, vo mt hp trn cng ca h thng th bc. K n, c ly cc cng trnh nghin c xc nh v tr cc bn sao ca cc cng trnh nghin cu ny, v t chc cc bn sao ny hnh thnh nhng nhn thc v s cng bng, cc tc ng ca s cng bng, v s cng bng khc, nh nghin cu c th c nhiu hn hay t hn bn phm tr chnh (bn loi ti liu c g xt. 43

S Cng bng v Th tc trong Cc T chc * S Hnh thnh nhng Nhn thc v S Cng bng S Cng bng trong Vic Thay i v T chc Cc Tc ng ca S Cng bng Cc ng c Tyler, 1994 Kin thc Schappe, 1996 Cc Kt qu Masterson, Lewis, Goldman & Taylor 2000 S Tn nhim Konovsky & Pugh, 1994 Cc Hnh vi lin quan n Quyn Cng dn Trong T chc Moorman, 1991 Nhng S Gii thch Lch s qua Lawson & Angle, 1998 Bu khng kh Naumann,& Bennett, 2000 Cc C cu T chc Schminke, Ambrose, & Cropanzano, 2000 Nhng s trut quyn hay gt b Gopinath & Becker, 2000 S Lnh o Vic Di chuyn a im Daily, 1995 Wiesenfeld Brockner,& Thibauld, 2000 S H tr v T chc Moorman, Blakely, & Nichoff, 1998 Ting ni Hunton. Hall & Price, 1998; Lind Kanfer, & Earley, 1990; Bies & Shapiro, 1998 S i x khng Cng bng Tepper, 2000; Kirkul, 2001 Daily & Kirk, 1992 S Gi C nh Tin lng Shaubroeck May, & Brown, 1994 Vic a ra Quyt nh c tnh Chin lc Kime & Mauborgne, 1998 Cn Nghin cu S Cng bng v Th tc v Nn Vn ha Hnh 2.1 Bn Ti liu NGUN: Trch t Janovec (2001). In li theo s cho php ca Terese Janovec.

* Nhng mI quan tm ca ngI lm cng n s cng bng ca cc quyt nh v qun l v ht hay hnh vung) c ghi tn m t, l t hay cm t m t tnh cht ca cc cng trn kt cc). Trong mi hp c ghi li tham chiu n nhng on trch dn quan trng minh h nhng li tham chiu ph bin v c tnh minh ha cho ti ca hp , v trnh by ngn theo sch hng dn cch vit i vi mt li tham chiu nm trong phn chnh ca bi vit x). Hy xt n vi cp cho bn ti liu. Ni cch khc, cc ti chnh (major to cc tiu ti ph (sub-subtopics). 44

 Mt s nhnh ca biu hay lu ny c pht trin nhiu hn cc nhnh khc. su liu ca nh nghin cu. Sau khi t chc ti liu thnh mt biu , Janovec xem xt cc m cung cp im bt hay to cho cng trnh nghin cu xut ca c. C t mt hp c bn ti liu, c xc nh mt cch ngn gn tnh cht ca cng trnh nghin cu c ti liu qu kh m d n nghin cu ca c s m rng. C xut cng trnh nghin cu hn trnh by nghin cu trong tng lai ca cc cng trnh nghin cu ca h.

Tm tt cc Cng trnh Nghin cu Khi xem xt li ni dung ca cc cng trnh nghin cu, cc nh nghin cu ghi chp thng t nghin cu ny s dng cho phn xem xt li ti liu. Trong qui trnh ny, cc nh nghi in hay d liu g t mt cng trnh nghin cu v tm tt a vo phn xem xt li ti xem xt li c l hng t, nu khng ni l hng trm, cng trnh nghin cu. Mt bn tm t v mt bi bo nghin cu c ng trn tp ch c th bao gm nhng im sau y: Hy cng trnh nghin cu ny. Hy trnh by ngn gn thng tin v mu, tng th, hay nhng . Hy xem xt li cc kt qu chnh yu lin quan n cng trnh nghin cu ny. Ty th iu c phi l xem xt li v phng php lun hay khng (Cooper, 1984), hy ch ra nhng s un trong cng trnh nghin cu ny. Khi xem xt mt bi bo v nghin cu xy dng mt h nghin cu tm cc thnh phn ni trn. Trong cc bi bo ng trn tp ch c son thy v c trnh by r rng trong phn gii thiu bi bo. Thng tin v mu, tng th, hin cu c tm thy khong gia ca bi bo, trong phn trnh by phng php (hay th bi bo. Trong cc phn trnh by cc kt qu, hy tm nhng on trong cc nh nghin mi cu hi nghin cu hay gi thuyt. i vi cc cng trnh nghin cu di bng c cun d sau y. Th d 2.1 Xem xt lI mt Cng trnh Nghin cu nh lng 45

Trong th d ny, ti s trnh by mt on tm tt nhng thnh phn chnh ca mt cng tr en, v Henry, 1979), rt ging vi on c th xut hin trong phn xem xt li ti liu trn tp ch. Trong on ny, ti chn cc thnh phn then cht s c tm tt. Creswel m hnh Biglan, mt m hnh ba chiu tp hp thnh nhm ba mi su lnh vc hc thut thn hay ng dng, i sng hay khng phi i sng, nh mt yu t tin on v nhng yu cu p mi ch nhim khoa ti bn i hc tiu bang v mt vin i hc ca mt tiu bang vng Mi hin cu ny. Cc kt qu cho thy rng cc ch nhim khoa trong nhng lnh vc hc thut k in chuyn mn khc nhau. Da trn cc kt qu tm thy ny, cc tc gi khuyn ngh rng n uyn mn ti chc (in-service programs) cn phi xt n nhng s khc nhau gia cc ngnh chng trnh .

Trong th d trn, ti bt u bng vic trnh by mt ti liu tham kho nm trong phn vi hnh thc c qui nh trong sch hng dn v kiu cch ca Hip hi Tm l hc Hoa K ican Psychological Association (Sch Hng dn Xut bn ca Hip hi Tm l hc Hoa K (Hi 01)). K n, ti xem xt li mc ch ch yu ca cng trnh nghin cu. Tip theo, ti kt thc bng vic trnh by cc kt qu chnh ca cng trnh nghin cu v trnh by n tm tt nhng bi nghin cu (studies) m khng phi l cng trnh nghin cu trong tc hu thp d liu, v c gng tr li cu hi hay chng minh gi thuyt (research studies) n im, bi nghin cu v loi hnh hay h thng phn loi, v bi tng hp nghin cu tron phi thc nghim (non-empirical studies) ny, nh nghin cu nn cp n vn c g ch trung tm ca nghin cu . Trnh by cc kt lun chnh lin quan n ch ni , logic, sc mnh ca lp lun, v v.v khi loi hnh xem xt li l xem xt li v phng p ny minh ha vic a cc kha cnh ni trn vo phn xem xt li ti liu. Th d 2.2 Xem xt li mt Nghin cu a ra mt H thng Phn loi

Sudduth (1992) hon thnh mt lun n nh lng trong ngnh khoa hc chnh tr v t lc trong cc bnh vin nng thn. ng xem xt li ti liu trong vi chng phn mt nghin cu n l a ra mt h thng phn loi, Sudduth tm tt vn , ch , v

Ginter, Duncan, Richardson v Swayne (1991) cng nhn tc ng ca mi trng bn ngoi i vi s thay i ca mt bnh vin. H ng h mt qui trnh m h gi l php phn tch v m vin) quyt nh mt cch chin lc nhng p ng tt nht trc s thay i xy ra trong iu k thut c s dng cho vic phn tch v mi trng, th c v rng cc nh nghin c hay m hnh trn my tnh cung cp mt php phn tch hon chnh v cc vn mi trn mt phn thit yu ca s thay i c tnh chin lc da nng n vo mt qui trnh nh gi n. gip gim c bnh vin nh gi cn thn mi trng bn ngoi, Ginter v nhng ngi trong Hnh 2.1 (trang 44).

Cc Sch Hng dn v Kiu cch (Style Manuals) Mt nguyn tc cn bn trong vic xem xt li ti liu l s dng mt kiu cch vit v i h hp v nht qun. Khi xc nh c mt iu tham chiu hay ti liu tham kho hu ch c iu bng cch s dng mt kiu cch vit thch hp. i vi cc n lm lun n tin s, ban hay hi ng ph trch lun n, khoa, hay cc quan chc ca khoa hay ca i hc v s cho vic trch dn cc ti liu tham kho. Sch Hng dn v Xut bn ca Hip hi Tm l l hc Hoa K, 2001) c s dng rng ri trong cc lnh vc gio dc v tm l hc. Sch cch) (A Manual of Style), 1982), Turabian (Turabian, 1973), v Campbell v Ballou (19 77) cng c s dng rng ri trong cc ngnh khoa hc x hi. Mt s tp ch thm ch thng dng. Ti xut nh nghin cu nn chp nhn v s dng mt cun sch hng dn v cun sch hng dn kiu cch m c th chp nhn c i vi cc nhm khn gi ca bi vi g sch hng dn kiu cch bao gm vic s dng cc on trch dn nm trong phn chnh ca cc ti liu tham kho nm cui phn chnh ca bi vit hay cun sch (end-of-text referenc gs) hnh (figures) v bng (tables). Sau y l mt s ngh i vi vic vit ti liu h cch: Khi vit nhng iu trch dn nm trong phn chnh ca bi vit (in-text citations h hp cho cc loi trch dn v ch k n nh dng hay hnh thc sp xp nhiu iu tr ho nm cui phn chnh ca bi vit hay cun sch (end-oftext references), hy lu xem l c i hi phi sp xp theo th t bng ch ci (a, b, c v.v) hay nh s cc ti liu th hy kim tra cho nm chc rng i vi mi iu trch dn nm trong phn chnh ca bi hn chnh ca bi vit. 47

 Cc mc (headings) c sp xp th t trong mt bi vit v nghin cu hc thut theo nh/Ch s c bao nhiu cp mc trong cng trnh nghin cu ca mnh. K , tham kho s ho mi cp mc m Anh/Ch s dng. Thng thng, cc bo co nghin cu c t hai n b (footnotes) c s dng, hy tham kho sch hng dn v kiu cch bit cch sp t v trang hay cui bi c s dng t thng xuyn hn trong cc bi vit v nghin cu hc /Ch a cc ghi ch ny vo, hy ch liu chng c t cui trang hay cui bi vi h thc ring bit trong mi cun sch hng dn kiu cch. Hy lu nhng kha cnh nh c ong cc th d c trnh by trong sch hng dn kiu cch. Ni tm li, kha cnh quan t v kiu cch l phi nht qun trong cch tip cn khp bn tho.

M H NH VIT PHN XEM XT LI TI LIU Khi son tho phn xem xt li ti liu, tht kh quyt nh phi xem xt li bao nhiu ti m hnh cung cp cc tham s cho vic xem xt li ti liu, c bit l v m hnh ny c t o cc phng php hn hp m s dng mt phn trnh by tiu chun v xem xt li ti liu. liu c th xem xt k cc kha cnh v hin tng ch yu c x l v phn chia hin t xt li ti liu cho nghin cu nh lng hay theo cc phng php hn hp, hy vit phn hay cc mc v ti liu lin quan n cc bin c lp quan trng, cc bin ph thuc quan n h gia bin c lp v bin ph thuc (trong Chng 4 s trnh by nhiu thng tin hn v hp vi cc lun n tin s hay vi vic khi nim ha ti liu s c a vo s dng tro liu (trong mt lun n tin s hay mt n nghin cu lm lun n tin s) gm c nm th (v bin ph thuc), ti 3 (cc cng trnh nghin cu cp n c bin c lp ln bi thnh phn hay mi mc ni trn: 1. Gii thiu phn xem xt li ti liu bng cch trnh b mc c bao gm trong phn xem xt li ti liu ny. on ny l li trnh by v s t ch (Review topic 1), ti ny x l ti liu nghin cu hc thut v bin hay cc bin c tiu mc hay tp trung vo ch mt bin quan trng nht. Hy nh l ch x l ti liu v ph thuc v ti liu v bin c lp trong m hnh ny. 48

3. ti xem xt li 2, a vo ti liu nghin cu hc thut v bin hay cc bin ph thu mc v mi bin hay tp trung vo mt bin ph thuc quan trng, duy nht. 4. ti xem x hin cu hc thut thit lp quan h gia (cc) bin c lp v (cc) bin ph thuc. y ghin cu xut. Nh th, thnh phn hay mc ny phi tng i ngn v cha ng cc cn in cu c xut xt v ti. C l cha c g c vit ra v ti ca cng trnh vi ti ny, hoc xem xt li cc cng trnh nghin cu x l ti ny cp tng q liu m tm tt ny nu bt cc cng trnh nghin cu quan trng nht, th hin cc ch ti liu, v gi ti sao chng ta cn nghin cu nhiu hn v ti ni trn. M hnh n quan h cht ch gia ni dung xem xt li ti liu vi cc bin trong cc cu hi nghin cch tha ng cng trnh nghin cu. N tr thnh mt khi im cho phn trnh by v ph

T M TT Trc khi tm kim ti liu, hy xc nh ti ca Anh/Ch bng cch s dng cc chin l nghin cu ch yu s c gii quyt. Ngoi ra, Anh/Ch hy cn nhc xem liu ti ny xt li xem c hay khng c kh nng tip cn nhng ngi tham gia vo nghin cu v cc n ung thm tri thc khoa hc x hi hay khng, c c nhng ngi khc quan tm hay khng, c Ch hay khng. Trong mt cng trnh nghin cu, cc nh nghin cu s dng ti liu nghin cc cng trnh nghin cu tng t, nu ln quan h gia cng trnh nghin cu hin ti ng cp mt khun kh cho vic so snh cc kt qu ca mt cng trnh nghin cu vi cc cn k nghin cu nh tnh, nh lng, v theo cc phng php hn hp, ti liu p ng cc gip cung cp chng c chng minh vn nghin cu, nhng ti liu khng hn ch hay g vo nghin cu. Mt cch tip cn ph bin l a nhiu ti liu hn vo phn cui ca cng g nghin cu nh lng, ti liu khng nhng gip cung cp chng c chng minh vn n cc gi thuyt kh d cn phi gii quyt. Mt phn xem xt li ti liu ring bit th . Trong nghin cu theo cc phng php hn hp, vic s dng ti liu s ph thuc vo lo uan trng c gn cho nghin cu nh tnh hay nghin cu nh lng trong cng trnh nghi i tin hnh vic xem xt li ti liu, hy xc nh nhng t ng then cht (t kha) cho vi ca th vin, da vo cc c s d liu my tnh ha trong th vin v i vi cc lnh v Sociofile, 49

v Th mc Trnh dn Khoa hc X hi (Social Science Citation Index). Sau , tm ra chnh tp ch v cc cun sch, theo th t u tin l trc tin tm kim cc bi vit ng trn ti liu tham kho no s ng gp vo phn xem xt li ti liu ca Anh/Ch. Hy tp hp c liu cho thy cc phm tr hay cc loi (categories) chnh ca cc cng trnh nghin cu v cu xut ca Anh/Ch trong phm vi cc phm tr hay cc loi . Hy bt u vit cc t it y nhng iu tham chiu hay ti liu tham kho ng theo nhng hng dn trong sc (th d, Hip hi Tm l hc Hoa K, 2001). Hy trch ra nhng thng tin v nghin cu tro ni trn, bao gm vn nghin cu, cc cu hi nghin cu, vic thu thp d liu v phn g, hy xt n ton b cu trc cho vic t chc, sp xp cc nghin cu ny. Mt m hnh l a thnh cc thnh phn hay cc mc da vo cc bin quan trng (cch tip cn nh lng) h tng ch yu (cch tip cn nh tnh) m Anh/Ch ang nghin cu.

Cc Bi tp Trau di K nng Vit 1. Hy xy dng mt bn trc quan v ti liu lin quan n ti ca Anh/Ch. Hy a t cng trnh nghin cu c xut n cc phm tr hay cc loi (categories) khc ca c dng thy c cng trnh nghin cu c xut s m rng ti liu hin hu nh th no. nghin cu nh lng v hy lm theo m hnh n nh cc gii hn ca ti liu th hin hy t chc phn xem xt li ti liu cho mt cng trnh nghin cu nh tnh v bao gm p trnh nghin cu nh l mt c s l l bin minh cho vn nghin cu trong cng trnh ng ing levels) trong mt bi vit trn tp ch cng b. Hy thc hin vic ny bng cch t ic s dng hnh thc thch hp trong APA (ln xut bn th 5). 4. Hy chy chng trnh t cc thut ng then cht hay t kha, kt hp chng, v s dng Web site www.accesseric.org. bi tp ny, hy chn mt trong cc kt qu tm kim m gn ging vi loi ti liu ang chng trnh tm kim ERIC thu nhn c ti liu quan trng hn i vi vic xem xt l BI C THM 50

Locke, L. F., Spirduso, W. W., v Silverman, S. J. (2000). Cc n c hiu qu: bn hng lm lun n tin s v cng nhn cc n (xut bn ln th 4). Thousand Oaks, CA: Nh Xu Waneen Spirduso, v Stephen Silverman m t mi lm (15) bc trong qui trnh xy dng ph liu. Mi lm bc ny lin quan n ba giai on: pht trin cc khi nim cung cp c s xy dng cc ti ph cho mi khi nim chnh, v thm nhng ti liu tham kho hay on Cc bc ny lin quan n cc giai on chng hn nh xc nh cc khi nim cung cp c hn la cc ti ph cho mi khi nim chnh, v thm cc ti liu tham kho hay on tr mt tng quan bng th v ti liu lin quan nh mt m hnh hnh dung ra ti liu. g ca nghin cu nh tnh v nghin cu tnh hung vo gio dc. San Francisco: Nh Xut b Merriam cung cp mt tho lun rng ri v vic s dng ti liu trong cc cng trnh nghi vic xem xt li ti liu v t ra cc tiu ch hu ch chn la ti liu tham kho. C c phi l mt ngi lo luyn v ti ang xt hay khng, cng trnh nghin cu ny nghin cu c xut hay khng, v cht lng ca ngun lc ny. Merriam ngh thm r trnh tuyn tnh ca vic c ti liu, xc nh khun kh l thuyt, v sau vit ra li ny c tnh tng tc cao gia cc bc ny. Punch, K. F. (1998). Gii thiu v nghin cu h. London: Nh Xut bn Sage. Keith Punch cung cp mt bn hng dn v nghin cu x hi m v nh tnh. ng khi nim ha nhng khc bit then cht gia hai cch tip cn ny theo ti liu, Punch lu rng im chnh yu cn phi tp trung vo trong ti liu khc nhau nhau. Cc yu t m c nh hng n khi no tp trung vo ti liu s ph thuc vo kiu n g trnh nghin cu ny s x l cc hng nghin cu trong ti liu st sao n mc no. 51

CHNG BA CC CHIN LC VIT N NGHIN CU V NHNG IU CN XEM XT V O C Trc khi thit k mt n nghin cu, iu quan trng l xem xt vic phi vit n n l nhng ch no s chuyn ti c lp lun thuyt phc nht chng minh s cn thit v hp nhn v thc hin cc l li vit m bo s c c mt n (v d n nghin cu) c ong cuc nghin cu v kt hp cc l li hp o c vo n nghin cu. Chng ny tp hin lc vit dnh cho qui trnh nghin cu, v vic d kin cc vn v o c rt c

VIT N Cc Lp lun Ch yu Cn a ra Vic cn nhc cc ch s c a vo n l hu ch. Tt c cc ch cn c lin hu ch nu c c mt bn cng v cc ch , nhng cc ch ny s khc nhau ty cc phng php hn hp. Tuy nhin, nhn chung, c nhng lp lun ch yu cu trc nn bt lp lun ch yu. y ti nu cc lp lun ny ra di dng cc cu hi cn c gii p v ti ca Anh/Ch? 2. Nhng iu g chng ta bit rt t lin quan n ti ca Anh/C s nghin cu mi trng v nhng ngi no? 5. Anh/Ch d nh s dng nhng phng php n ny bng cch no? 7. Anh/Ch s chng thc cc kt qu tm thy nh th no? 8. Nghin c 9. Cc kt qu s khi chng t c g v tnh thc tin v gi tr ca nghin cu c cu hi ni trn cu thnh nn tng ca nghin cu tt, v chng c th to nn cu trc t cc kt qu tm thy, nhng xem xt v o c (mt lt na s c cp cui Chng n gha thc tin ca nghin cu c xut, s lm cho ngi c ch n cc yu t ch y . 52

Khun mu cho mt n Nghin cu nh tnh (Format for a Qualitative Proposal) Ngoi chn cu hi ni trn, vic khi nim ha mt cch chi tit hn cc ch c bao g h cho Anh/Ch vo lc khi u xy dng n v qua Anh/Ch c th khi nim ha ton b khun mu no c chp nhn rng ri, mc du cc tc gi nh Berg (2001), Marshall v Ros 1996) c a ra cc khuyn ngh v cc ch trong n nh tnh. Mt c im c bn ch eo quan im thuyt cu trc/thuyt gii thch v theo quan im tuyn truyn vn ng/khuy nh c cp trong Chng 1. Vi nghin cu nh tnh hin c th hin bng cc chi g nh cc th tc chi tit v thu thp v phn tch d liu. Cn c vo nhng im ni trn V d 3.1 bt ngun t quan im thuyt cu trc/thuyt gii thch trong khi V d 3.2 h theo quan im tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ngi. Th d 3.1 Khun mu n Nghin cu trc/thuyt gii thch cu nh tnh theo quan im thuyt

Gii thiu Li pht biu v vn nghin cu (bao gm ti liu hin hu v vn nghin c cu Nhng gii hn c n nh (delimitations) v nhng iu hn ch (limitations) Cc Th chn) Chin lc nghin cu nh tnh Vai tr ca nh nghin cu Cc th tc thu thp d li thc gi tr cc kt qu tm thy Cu trc tng thut Cc vn v o c d kin ngh in cu th im Nhng kt cc k vng Cc ph nh: cc cu hi phng vn, cc biu mu qu

Trong th d ny, tc gi ch bao gm hai phn chnh, l phn gii thiu v phn trnh b th c a vo, nhng mang tnh ty chn, v, nh c tho lun trong Chng 2, ti liu in cu hay trong phn trnh by cc kt cc k vng. Khun mu ny qu c bao gm mt phn ng cng trnh nghin cu. Nh Marshall v Rossman (1999) m t, phn ny s x l cc quyt m gia trong nghin cu v a im nghin cu cng nh thng 53

lng vic thm nhp a im nghin cu v/hoc nhng ngi tham gia trong nghin cu. Ph gia bn thn vi nhng ngi khc m nh nghin cu mang n cho d n nghin cu v s nh ho nhng ngi tham gia trong cng trnh nghin cu. Th d 3.2

Khun mu n Nghin cu nh tnh theo quan im tuyn truyn vn ng/khuyn khch s t

Gii thiu Li pht biu v vn nghin cu (bao gm ti liu hin hu v vn nghin c uyn khch s tham gia ca mi ngi Mc ch ca cng trnh nghin cu Cc cu hi nghin v nhng iu hn ch (liminations) Cc Th tc Nhng c im ca nghin cu nh tnh (t nh nghin cu Cc th tc thu thp d liu (bao gm nhng phng php c tnh cng tc hin cu) Cc th tc ghi d liu Cc th tc phn tch d liu Cc chin lc chng thc g d kin ngha ca cng trnh nghin cu Nhng kt qu tm thy s b qua nghin cu th truyn vn ng/khuyn khch s tham gia ca mi ngi Cc ph nh: cc cu hi phng vn n, v ngn sch xut.

Khun mu trn y tng t nh khun mu theo quan im thuyt cu trc/thuyt gii thch r rng v c th vn lin quan n quan im tuyn truyn vn ng/khuyn khch s tha ghin cu c xut (th d, s y ra ngoi l nhng ngi hay nhm no , s trao quy tc v thu thp d liu, v 3/ nh iu tra cp n nhng thay i d kin m rt c th

Khun mu cho mt n Nghin cu nh lng i vi mt nghin cu nh lng, khun mu theo ng cc mu mc c xc nh mt cch d nghin cu. Mu ny thng theo m hnh gm phn gii thiu, phn xem xt li ti liu, ph hn tho lun. Trong vic lp k hoch cho mt nghin cu nh lng v trong vic thit k au y phc tho k hoch ton b. 54

Th d 3.3 Khun mu n Nghin cu nh lng

Gii thiu Li pht biu v vn nghin cu Mc ch ca cng trnh nghin cu Quan im gha v cc thut ng Nhng gii hn c n nh v nhng iu hn ch Xem xt li ti li g ngi tham gia vo nghin cu Cc cng c thu thp d liu, cc bin, v ti liu hay t d kin trong cng trnh nghin cu Cc nghin cu s b hay cc th nghim th im ngh g c, k hoch thi gian, v ngn sch xut

Th d 3.3 l khun mu thng thng cho mt nghin cu khoa hc x hi, mc d th t ca phn chnh v gii thiu, c th thay i ty theo tng cng trnh nghin cu (th d, hy m & Newton, 1992). Khun mu ny l mt m hnh hu ch cho vic thit k cc phn trong m y cho vic phc tho cc ch cho mt cng trnh nghin cu hc thut.

Khun mu n Nghin cu theo Cc Phng php Hn hp Trong khun mu thit k nghin cu theo cc phng php hn hp, nh nghin cu kt hp nh hun mu nh lng ln khun mu nh tnh (hy xem Creswell, 1999). Th d 3.4 sau y ch Th d 3.4 Khun mu n Nghin cu theo Cc Phng php Hn hp

Gii thiu Li pht biu v vn nghin cu Mc ch ca cng trnh nghin cu (bao gm c biu mc ch nghin cu nh lng v c s l l bin minh cho cch tip cn theo cc ph tnh ln nh lng) Xem xt li ti liu (trnh by thnh mt phn ring bit, nu l n hin cu theo cc phng php hn hp Loi thit k theo cc phng php hn hp (bao gm c la loi thit k ny) M hnh trc quan v cc th tc ca thit k ny Cc th tc thu t h tc phn tch d liu v chng thc gi tr Cu trc trnh by bo co nghin cu Vai tr 55

 ngha ca cng trnh nghin cu Cc kt qu tm thy s b qua nghin cu th im Cc k i cng v cc chng trong cng trnh nghin cu, v ngn sch xut.

Khun mu n nghin cu theo cc phng php hn hp trn y cho thy nh nghin cu n ghin cu cho c thnh phn nh lng ln thnh phn nh tnh. Ngoi ra, iu quan trng theo cc phng php hn hp trong cng trnh nghin cu. Nh nghin cu cng xc nh nh ny, chng hn nh loi nghin cu theo cc phng php hn hp, mt bc tranh trc quan v liu v vic phn tch d liu nh tnh ln nh lng.

NHNG LI MCH NC V VIT LCH (WRITING TIPS) Vit nh l Suy ngh Ngoi khun mu tng qut ni trn, ngi xy dng n nghin cu cn phi xem xt qui tr Mt du hiu ca nhng ngi vit thiu kinh nghim l h thch bn v nghin cu xut c h nghim u bit rng vit l suy ngh v hnh thnh khi nim v mt ti. Ti xut in cu, hy vit cc tng ra hn l bn v chng. Cc chuyn gia v vit lch coi vit sser (1983) tho lun v yu cu phi moi t ng, li din t t trong u v vit ra giy so vi khi h nghe v tho lun ti nghin cu vi mt sinh vin hay ng nghip. Khi n ngi c c th hnh dung ra sn phm cui cng, tht s thy n trng ra sao, v bt cng c nhiu ngi vit giu kinh nghim s dng. Hy tin hnh son tho dn dn thn hn l c gng gt gia hay trau chut d tho u tin. iu hu ch l xem ngi ta suy nsser (1983) nhn ra hai loi ngi vit: loi th xy gch, vit mi on vn tht hon oi ngi vit c x lng, khng trau chut d tho u tin (let-it-all-hang-out-ontheho u tin m khng d tho ny trng cu th nh th no hay c vit d n mc , ngi xut nn i qua qui trnh lp i lp li, bao gm vic vit, xem xt li, v vi 1 gi vit mt on vn, hy vit 4 bn d tho (c 15 pht mt bn) thay v ch mt bn ong c mt gi. Hu ht cc nh nghin cu giu kinh nghim vit bn d tho u tin mt c au chut; vic trau chut din ra tng i v cui qui trnh vit. Ti s dng m hnh ba trong thut vit ca ti: 1. Xy dng cng c th l mt cng bng li hay cu vn

2. Vit ra mt d tho, ri sau thay i v sp xp cc tng, i quanh khp tt c c ui cng, bin tp (hiu nh) v trau chut tng cu.

Thi quen Vit lch Thit lp k lut vit trn c s u n v lin tc. bn tho sang mt bn trong mt t Vic thc s vit li din t ra trang giy ch l mt phn ca qu trnh di hn, gm vi em xt li to ra bn tho. Hy chn mt gi no trong ngy ph hp nht i vi Anh/ Hy chn mt ni khng c iu g lm cho Anh/Ch xao lng. Boice (1990, cc trang 77-78) thnh thi quen tt v vit lch nh sau: Vi s tr gip ca nguyn tc u tin, hy l hng ngy, bt k tm trng ra sao, bt k mc sn sng vit. Nu Anh/Ch cm thy lp biu cc hot ng hng ngy ca mnh trong mt hoc hai tun theo cc khong thi g h/Ch khe, di do sc lc Hy trnh vit trong nhng bui vui chi tha thch nh n u mt t v u n. Hy lp lch trnh v cc nhim v hay cng vic vit c th (writing ic v cc n v vit (units of writing) r rt v c th kim sot trong mi bui. Hy l ba yu t: (a) thi gian dng vit , (b) s trang tng ng hon tt, v (c) t . Hy lp k hoch vt xa hn cc mc tiu hng ngy. Hy chia s bi vit ca Anh/Ch rc khi Anh/Ch cm thy sn sng cng b. Hy c gng tin hnh hai hay ba cng trnh v ta cn phi tha nhn rng vic vit lch tin trin chm chp v ngi vit phi khi u ing nh vn ng vin chy ua vn vai, dui tay chn khi ng trc mt cuc ua, ng hot ng v vit lch chm ri v thoi mi no , nh l vit mt bc th cho bn, mt h

(brainstorming) no trn my tnh, vic c mt tc phm hay no , hay vic nghin cu v vit thc s ca Anh/Ch d dng hn. Ti c gi nh li giai on khi ng (trang ournal of a Novel: The East of Eden Letters m t chi tit. Steinbeck bt u mi ngy v bng cch vit mt bc th cho ngi bin tp v l bn thn ca mnh, Pascal Covici, tron ovici cung cp. Nhng bi tp khc c th chng t l hu ch. Carroll (1990) a nhng th ngi vit i vi nhng on vn m t v gy xc ng: M t mt vt th qua cc b ph Vit mt cuc m thoi gia hai ngi v bt c ch gy n tng su sc hay hp dn n mt ch v vit v ch ny theo ba cch khc nhau (Carroll, 1990, cc trang 113-116). nh thch hp vi cc nh nghin cu nh tnh, nhng ngi phn tch d liu ca mnh t tnh). Ngoi ra, hy xt n nhng cng c vit v a im v mt vt cht h tr cho q tp giy mu vng, c k hng, kh legal (8.5-14 inches), mt cy vit a thch, mt cy v cuits (Wolcott, 2001) mang li cho ngi vit cc phng n chn la v nhng phng cch ht cho vic vit lch cng c th gip ch. Annie Dillard, nh vit tiu thuyt ot gii vic hp dn: Ngi ta mun mt cn phng khng nhn ra cnh vt no c, sc tng tng b c cho nghin cu ny cch y 7 nm, ti y mt bn vit di vo st bc tng , ti vit trong mt phng nh xy bng gch blc x l (cinder-block) trn bi u xe. Cn v-nha ng. Ci chi bng g thng nm di cy ny khng hon ton tt bng cn phng n lch. (Dillard, 1989, cc trang 26-27).

Tnh D c ca Bn tho (Readability of the Manuscript) Trc khi bt u qui trnh vit mt n, hy xt n cch thc Anh/Ch s nng cao tnh cc thut ng nht qun, sp xp v bo trc cc tng, v hnh thnh s mch lc trong tho. S dng cng mt thut ng mi khi cp n mt bin no trong mt nghin cu nh tnh. C trnh s dng nhng t ng ngha thay th cc thut ng ny, y l mt

gng nhiu hiu c ngha ca cc tng v phi theo d i nhng thay i tinh t tro huc cc loi khc nhau hng dn ngi c nh th no. Khi nim ny c a ra bi T C bn loi t tng: 1. T tng bao trm hay ct l i (Umbrella thoughts) l cc t yn t. 2. T tng ln (Big thoughts) l nhng tng hay hnh nh chuyn bit nm tr cng c, lm r , hay gii thch chi tit cc t tng bao trm. 3. T tng nh (Little chc nng chnh l cng c cc t tng ln. 4. T tng gy ch hay quan tm (Attention c mc ch lm cho ngi c theo ng ng li suy ngh, sp xp cc tng v lm cho nhiu nht vi cc t tng bao trm v cc t tng gy ch . Mt bn tho c th bao minh cho nhng tng rng ln. Du hiu r rng nht ca vn ny l s lin tc thay bn tho. Thng th ta s thy nhng on ngn, ging nh nhng on ngn ta c trn bo bi tng thut chi tit chng minh cho cc tng bao trm c th gip gii quyt v bn lun v sc mnh ca chi tit m cn minh ha sc mnh ny bng cch s dng th d v ghi h tn thm ch c tn m ca 50.000 qun nhn Hoa K t trn trong cuc chin Vit bi tng thut tt i trt ng nh. Ngi c cn nhng du hiu ch ng hn sch ny tho lun v nhng du hiu ch ng chnh trong nghin cu, nh l li pht biu nh cc gi thuyt). Ngi c cn bit s sp xp ton b cc tng thng qua cc on d gi c bit nhng im quan trng nht h phi nh. Hy dng s mch lc lm tng t ny, ti gii thiu cc thnh phn trong qui trnh nghin cu th hin mt tng th c in trong nhan , li pht biu v mc ch nghin cu, cc cu hi nghin cu, v mc minh ha cho suy ngh ny. Cch tip cn ny lm cho cng trnh nghin cu c mch lc. Hn thay i ca cc bin bt c khi no cp n cc bin c lp v ph thuc trong cc ng s mch lc hnh thnh thng qua vic lin kt cc cu v cc on trong bn tho. Zinsser g bi vit phi l kt qu hp logic ca cu ng trc n. Mt bi tp hu ch l bi tp 91) lin kt cc t tng t cu ny sang cu khc (hay on ny sang on khc). 59

on vn sau y, trch t d tho bi nghin cu ca mt sinh vin, cho thy s mch lc ho ca mt d n nghin cu nh tnh, v cc sinh vin c nguy c tht bi, lm lun v khuyt (eye) ni kt cc tng t cu ny sang cu khc v t on ny sang o l lin kt cc t tng ch yu ca mi cu v mi on. Nu khng th d dng thc hin s hi b sung nhng t, cm t, hay cu chuyn tip thit lp mt s lin kt r rng. Th d 3.5 Mt on vn Mu Minh ha K thut Mc-v-Khuyt (Hook-and-Eye)

H ngi cui phng hc khng phi bi v h mun vy m bi v y l ni dnh cho h. C chia phng hc v tch bit cc hc sinh ny. Ngi u phng hc l cc hc sinh gii, khi c lp c yu cu pht biu. U oi nh nhng con cn trng khng l b vng vo ci heo h chim v tr trung tm ca lp hc. Nhng hc sinh km t tin v km chc chn v v lp v ngi quanh ra ca tp th hc sinh. Cc hc sinh ngi vng ngoi ny to thnh m khng thnh cng trong h thng gio dc cng lp ca M. H lun lun l mt b phn c thit thi, ngi km thnh t, ngi chm pht trin v tr tu, ngi khn kh, ngi t , 1989, Presseisen, 1988). Ngy nay, h c gi l nhng hc sinh c nguy c tht bi. Di hng khu vc thnh th s lng hc sinh ny ang gia tng (H d ki 1985) 60

Trong tm nm va qua, c mt khi lng nghin cu nhiu cha tng thy v yu cu phi y c tht bi. Vo nm 1983, chnh ph ph bin mt ti liu c nhan Mt Quc gia C h thng gio dc M v ku gi thc hin ci cch quan trng. Phn ln ci cch trc y iu chun cao hn v thnh tch hc tp ca hc sinh. (Barber, 1987). Trong khi tp trung c nhng nhu cu ca hc sinh ngoi l ni trn khng c p ng. Ngi ta khng quan t u c c hi ngang nhau trong mt nn gio dc cht lng cao. (Hamilton, 1987; Toch, 198 quyt nhm t c s u vit trong gio dc tng ln, th nhu cu ca hc sinh c nguy c hin cu trc y tp trung vo vic xc nh cc c im ca hc sinh c nguy c tht b 1987; Hahn, 1987; Rumberger, 1987), trong khi nhng cng trnh nghin cu khc trong ln in cu gio dc yu cu phi ci cch v xy dng cc chng trnh dnh cho cc hc eisen, 1988; Whelege, 1988; Whelege & Lipman, 1988; Stocklinski, 1991; v Levin, 1 991). Nhng cuc iu tra v nghin cu v ti ny bao gm cc chuyn gia trong lnh hip cng nh nhiu c quan chnh ph. Mc du c tin trin tt trong vic xc nh nh ic xy dng cc chng trnh p ng c cc nhu cu ca h, nhng bn cht ca vn c M. Mt s nh gio dc hc cm thy rng chng ta khng cn phi nghin cu thm na (DeB Mt s ngi khc li yu cu phi c mt mng li cht ch hn gia cc doanh nghip v c 987; Whelege, 1988). Li cn mt s ngi khc i hi sp xp li ton b h thng gio d 987; Levin, 1988; McCune, 1988). Sau khi cc chuyn gia thc hin tt c cng trnh nghin cu v iu tra ni trn, chn vo l ca nn gio dc. im c o ca nghin cu ny l s chuyn trng tm t nguyn inh ngoi l ny. y l lc t cu hi vi cc hc sinh ny v lng nghe cu tr li ca it vo nghin cu c sn v dn n nhng lnh vc ci cch thm na. Nhng ngi b h s c phng vn tht k lng nhm pht hin liu c hay khng c nhng yu t chung bn qu trnh hc tp ca h. Thng tin ny chc hn hu ch i vi c nh nghin cu, ngi io vin, ngi lm vic vi cc hc sinh ny hng ngy 61

Th Ch ng hay B ng (Voice), Th ca ng t (Tense), v Phn D tha (Fat) Sau khi lm vic vi cc t tng ( tng) tng qut v cc on trong mt bi vit, ti c in t ca Franklin (1986), ta hin ang lm vic cp trau chut ca vic vit lch it. Ta c th tm thy rt nhiu cun sch v thut vit, trnh by nhng qui tc v nguy cch thnh lp hay cu trc cu tt v cch chn la t. Th d, Wolcott (2001) bn v vic ) xa b nhng t khng cn thit, gch b th b ng (passive voice) thay th bng s), xa b cc cm t c s dng qu nhiu, v ct gim nhng on trch dn qu mc, gi ng du ngoc n qu mc. Nhng kin b sung sau y v th ch ng, th ca ng t, v o bi vit nghin cu hc thut. Hy s dng th ch ng cng nhiu cng tt trong bi v arson (1982), Khi ch ng thc hin hnh ng, th th l ch ng. Khi hnh ng c th goi ra, mt du hiu ca cu trc b ng (b ng cch) l s bin th no ca mt tr been, v is being. Ngi vit c th dng cu trc b ng khi ngi thc hin hnh ng tip nhn hnh ng li l ch ng ca phn cn li trong on ang xt (Ross-Larson, 1982 strong verbs) v cc th ca ng t thch hp vi on vn trong cng trnh nghin cu. C rbs) l cc ng t thiu s hnh ng (th d is hay was) hay cc ng t c dng nh li ti liu v bo co cc kt qu ca mt nghin cu. Th tng lai s thch hp tt c cc nghin cu hon tt, hy s dng th hin ti tng thm sc mnh cho mt nghin tp v sa li cc bn d tho (drafts) ca mt bn tho (manuscript), ct xn nhng t hu ht ngi vit, vic vit nhiu bn d tho cho mt bn tho l cch lm thng thng. li, v bin tp. Trong qui trnh bin tp, hy ct xn khi cc cu nhng t ng tha, ch ii t qu mc cn thit, v cc cu trc the . . . of (th d, the study of), lm tng trnh nghin cu (Ross-Larson, 1982). Th d sau y do Bunge (1985) nu ra lm ti nh thit i vo phong cch vit: Ngy nay bn c th hu nh nhn thy nhng ngi thng minh bn. Mt ngi bn ca ti l nh qun l i hc thnh thong phi ni mt cu phc tp would hope that we would be able (Ti hy vng rng chng ti s c th...) Anh y khn eo cch khi ti gp anh y ln u tin. Th m ngay c tui ca anh y by gi, ngay

anh y khi cuc khng hong trong i sng ca nhng ngi tr hn, anh y vn b lm cho h pht biu n gin, d hiu (Bunge, 1985, trang 172). Hy bt u nghin cu k ti liu lng v theo cc phng php hn hp. Trong ti liu vit tt, mt khng tm ngng v tr sch ny, ti c gng ly nhng th d v bi vn xui tt t cc tp ch khoa hc x h ology (Tp ch x hi hc ca Hoa K), The American Cartographer (Tp ch Chuyn vin v B of Applied Psychology (Tp ch Tm l hc ng dng), Administrative Science Quarterly (Tp bn hng Qu v Khoa hc Qun tr), American Educational Research Journal (Tp ch Nghin a K), Sociology of Education (X hi hc v Gio dc) v Image: Journal of Nursing Scholar (Hnh nh: Tp ch v Kin thc Uyn bc v Ngnh Y t). Trong lnh vc nh tnh, ti liu chi tit. Nhng ngi ging dy nghin cu nh tnh ch nh tc phm vn hc c in, nh v The Bonfire of the Vanities, lm bi c trong cc kha hc nh tnh (Webb & Glesne, 19 hay tp san nh l Qualitative Inquiry (iu tra nh tnh), Qualitative Research (Nghin c Symbolic Interaction (S Tng tc mang tnh Tng trng), Qualitative Family Research (Ngh tnh v Gia nh), v Journal of Contemporary Ethnography, (Tp ch v Dn tc hc ng th hc thut tt nghin cu. Trong nghin cu theo cc phng php hn hp, hy xem xt k cu vi d liu nh tnh v nh lng kt hp, bao gm nhiu tp ch khoa hc x hi, ch Hin trng). Hy xem xt k rt nhiu bi bo ng trn tp ch c dn ra trong Handbook cial and Behavioral Sciences (Sch Hng dn v cc Phng php Hn hp trong cc Khoa hc shakkori & Teddlie, 2002) CC VN V O L CN D KIN Ngoi vic khi nim ha qui tr d kin cc vn v o c c th ny sinh trong sut cc cuc nghin cu ca h. Nh ng h mt nghin cu v cng l mt ch quan trng trong khun mu cc n nghin c rong nhng tho lun v b qui tc x s chuyn nghip dnh cho cc nh nghin cu v trong trng kh x v mt o c v cc gii php tim nng (Punch, 1998). Nhiu hip hi ton q hp cc qui tc v o c (qui ch hnh ngh) trn web site cho cc nh chuyn mn trong c em The American Psychological Associations Ethical Principles of Psychologists an d Cole of Conduct (Cc Nguyn tc v o c ca Cc Nh Tm l hc v Tp hp cc Qui tc 1992, c sn ti www.apa.org/ethics/code.html. The American Sociological Association Code of Ethics (Tp hp cc Qui tc v o c ca Hip hi X hi hc Hoa K), c thng rg/members/ecoderev.html. 63

 The American Anthropological Associations Code of Ethics (Tp hp cc Qui tc v o c Loi hc Hoa K), c thng qua v thng 6-1998, c sn ti www.aaanet.org/committees/ethi m. The American Educational Research Association Ethical Standards (Cc Tiu chun v o Hip hi Nghin cu Gio dc Hoa K), c cp nht vo thng 11-2001, c sn ti www.aera. nf/ethics.htm. The American Nurses Association Code of Ethics for Nurses Provisi ons (Tp hp cc Qui tc o c i vi Y t ca Hip hi Y t Hoa K - Cc iu khon, .org/ethic/chcode.htm. Ngoi nhng tp hp qui tc thc hnh hp o c ny, cc tc gi t kh x v mt o c i vi cc nh iu tra (th d, hy xem Berg, 2001; Punch, 1998; v n n nghin cu nh tnh, nh lng v theo cc phng php hn hp. Ngoi ra, ngi vi cu ca mnh. Trong cc chng tip theo, Phn II, ti s cp n cc vn v o vic bo trc thi im ny, ti hy vng khuyn khch ngi vit n ch ng sp xp cp ton din tt c vn v o c, nhng n gii quyt nhng vn chnh. Cc vn trong vic xc nh li pht biu v mc ch v cc cu hi nghin cu (cc Chng 5 v 6) kt qu rt ra t d liu (cc Chng 1, 10, v 11).

Cc Vn v o c trong Li Pht biu v Vn Nghin cu Khi vit phn gii thiu ca mt nghin cu, nh nghin cu xc nh mt vn quan trng cho tm quan trng ca vn . Trong sut qu trnh xc nh vn nghin cu ni trn o cc c nhn c nghin cu. tng ct l i ca nghin cu theo quan im hnh ng/khuy hng y ra ngoi l thm hay tc quyn nhiu hn nhng ngi tham gia vo trong nghin c in cu c th tin hnh mt d n th im thit lp s tn nhim v s tn trng ln n o cc nh iu tra c th pht hin c bt k tng trng y ra ngoi l no trc khi x

Cc Vn v o c trong Li Pht biu v Mc ch Nghin cu v trong cc Cu hi Nghi Trong vic hnh thnh li pht biu v mc ch hay ch ch chnh ca nghin cu v cc c cu, nhng ngi xy dng n cn phi chuyn ti mc ch ca nghin cu m s c trn ra khi nhng ngi tham gia vo nghin cu hiu mt mc ch no cho mt nghin cu, nh rong u. Cc nh nghin cu cng cn trnh by r s bo tr i vi cng trnh nghin cu thiu mt nghin cu da trn cuc iu tra/kho st, s bo tr s l mt yu t quan tr tin cho mt cng c iu tra/kho st bng th tn. 64

Cc Vn v o c trong vic Thu thp D liu Khi cc nh nghin cu d kin v vic thu thp d liu, h phi tn trng nhng ngi tham Nhiu vn v o c ny sinh trong sut giai on ny ca cuc nghin cu. ng lm nguy c, v hy tn trng nhng nhm dn d b tn thng. Cc nh nghin cu cn phi trn uyt v Th ch (IRB) trong khu i hc xt duyt. Cc y ban IRB hin hu trong cc khu g bo v ngi dn khi chu nhng s vi phm nhn quyn. i vi nh nghin cu, qui trnh h l thit hi v vt cht, tm l, x hi, kinh t hay php l (Sieber, 1998) i vi nh in cu. Ngoi ra, nh nghin cu cn phi xt n nhng yu cu c bit ca nhng nhm d nhng ngi tham gia thiu nng v tr tu, cc nn nhn, nhng ngi suy nhc thn kinh, ngi b AIDS. Cc nh iu tra np n nghin cu, trong c trnh by cc th tc th ia vo nghin cu, ln y ban IRB trong khu i hc, cc hi ng c th duyt xt mc o. Ngoi n ny, nh nghin cu cn phi son tho mt mu giy ng thun cho nghin cu am gia vo cuc nghin cu. Mu ny tha nhn cc quyn ca ngi tham gia c bo v tron giy ng thun ny bao gm cc yu t sau y (Creswell, 2002): Quyn tham gia t nguyn v , sao cho c nhn khng b p buc phi tham gia vo nghin cu. Mc ch ca cng trnh ng ht ca nghin cu ny v tc ng c th xy ra i vi h. Cc th tc ca cng trnh ngh cn d kin trong nghin cu ny. Quyn nu cu hi, nhn bn sao cc kt qu, v i t h ch ca cng trnh nghin cu m c nhn s nhn c. Ch k ca c ngi tham gia ln nh

Nhng th tc khc trong sut qu trnh thu thp d liu lin quan n vic xin php cc gc cng) cho vo nghin cu nhng ngi tham gia ti cc a im nghin cu. iu ny th tc ng tim nng, v cc kt cc ca cuc nghin cu. Cc nh nghin cu cn quan tm trn sau khi nghin cu. iu ny i hi cc nh iu tra, c bit trong cc nghin cu phng vn ko di ti a im nghin cu, phi hiu bit tc ng ca chng v hn ch t sp xp thi gian n a im nghin cu th no t xen vo dng hot ng bnh thng th nghim, nh iu tra cn thu thp d liu th no tt c mi ngi tham gia vo ngh t 65

nhng php x l. Vn ny c th i hi vic a ra mt s php x l cho tt c cc nh hn c php x l c li. Cn phi xt n nhng cch thc trao i qua li gia nh g nghin cu, quyn hn c th b lm dng d dng v nhng ngi tham gia c th b p bu ghin cu c th lm gim cc vn ny bng vic cho php cc c nhn tham gia trn tinh cu v son tho cc cu hi nghin cu, trc khi thc hin vic thu thp d liu, cng n tt c cc giai on nghin cu. Nh nghin cu cng cn d kin kh nng thng tin c h thp d liu. Th d, mt sinh vin c th tho lun v s i x ti t ca cha m hay nh g tnh hung ny, theo qui tc o c, cc nh nghin cu phi bo v b mt ring t ca c c nhn tham gia vo cuc nghin cu bit v s bo v ny.

Cc Vn v o c trong vic Phn tch v Gii thch D liu Khi nh nghin cu phn tch v gii thch d liu c nh lng ln nh tnh, c nhng v d kin mt cng trnh nghin cu, hy xt n nhng iu sau y: Cch thc cuc nghin nhn, cc vai tr, cc bin c trong d n. Th d, trong nghin cu iu tra/kho st, cc cu tr li trong qui trnh ghi v m ha. Trong nghin cu nh tnh, cc nh iu tra s c nhn v ni chn che giu nhn dng. Sau khi phn tch, cn phi lu gi d liu tro , 1988, xut 5-10 nm). Sau , cc nh iu tra phi xa b d liu n khng ri vo im dng cho cc mc ch khc. Vic ai c quyn s hu d liu khi thu thp v phn t gy chia r gia cc c nhn. n nghin cu c th cp n vn quyn s hu ny v hiu bit r rng gia nh nghin cu, nhng ngi tham gia, v c th c cc c vn trong g tha thun c nhn xc nh quyn s hu d liu nghin cu. Phn m rng ca tng gia vo d n. Trong vic gii thch d liu, nh nghin cu cn m t chnh xc v thng t sau khi hon tt cng vic gia nh nghin cu v nhng ngi tham gia trong nghin cu g nghin cu nh tnh, c th bao gm vic s dng mt hay nhiu hn mt chin lc (hy x Chng 10) kim tra tnh chnh xc ca d liu vi nhng ngi tham gia hay gia cc ngu Cc Vn v o c trong vic Vit v Ph bin Cng trnh Nghin cu 66

Cc vn v o c khng ngng li vic thu thp v phn tch d liu; m chng cn m cu cui cng. Th d: Hy tho lun v cch thc cng trnh nghin cu s khng s dng o mt s ngi do gii tnh, nh hng v tnh dc, nhm chng tc hay sc tc, tnh trng bn ca Hip hi Tm l hc Hoa K (xut bn ln th 5) (Hip hi Tm l hc Hoa K, 2001) h by ngn ng khng thin lch vi mt mc r rng, c th thch hp (th d, thay v n gii, hy ni, hnh vi ca khch hng ny l ______ [nu r ]). Hai l, hy s dng ngn t (th d, thay v vit 400 ngi gc Ty Ban Nha v cc nc ni ting Ty Ban Nha, th v Puerto Rica). Ba l, hy tha nhn nhng ngi tham gia vo nghin cu (th d, thay v ng nhng ngi tham gia vo nghin cu, v thay v n bc s hy s dng t ng bc in cu s lin quan n kh nng xy ra vic bng bt, bp mo, ba t cc kt qu tm th Nhng cch lm gian ln ny khng c chp nhn trong cc cng ng nghin cu chuyn ngh (Neuman, 2000). n nghin cu c th trnh by lp trng tch cc ca nh nghin cu k ni trn. Trong vic lp k hoch cho mt nghin cu, iu quan trng l d kin nhng t cc nhm khn gi nht nh v khng s dng sai cc kt qu nhm c li cho nhm ny hoc bin cc chi tit ca cuc nghin cu vi thit k nghin cu chn sao cho ngi c c (Neuman, 2000). Vic xem trng cc th tc chi tit ca nghin cu nh lng, nh tnh, mnh trong cc chng tip theo.

T M TT iu hu ch l xt n cch thc vit mt n nghin cu trc khi tht s tin hnh qu ) bao gm vo n nhng yu t then cht v sau s dng mt trong bn cng v c hin cu nh tnh, nh lng hay theo cc phng php hn hp. Trong sut qu trnh vit , hnh thnh thi quen vit trn c s u n, v s dng cc chin lc chng hn nh s g t tng tng thut, v s mch lc tng cng k nng vit. Vit cu vn th ch m xt li cng nh hiu nh cng s gip ch thm. Trc khi vit n, iu hu ch l x an n tt c cc giai on ca qu trnh nghin cu. Vi s quan tm n nhng ngi tham nng, nh nghin cu c th thit k cc nghin cu cha ng nhng thng l hp o c. 6

Cc Bi tp Trau di K nng Vit 5. Xy dng mt cng theo ch cho mt n nghin cu nh lng, nh tnh, hay th th d c trnh by trong chng ny. 6. Chn mt bi vit trn tp ch bo co v m php hn hp. Xem xt phn gii thiu ca bi vit, v, bng cch s dng phng php mcthiu st trong lung tng t cu ny sang cu khc, t on ny sang on khc. 7. Xem sau y m mt nh nghin cu c th gp phi. M t cc cch thc Anh/Ch c th d kin Mt t nhn m Anh/Ch ang phng vn ni vi Anh/Ch rng c kh nng c mt cuc vt ng cu trong nhm ca Anh/Ch sao chp cc cu vn t mt nghin cu khc v a chng vo b Anh/Ch. Anh/Ch lm g? c. Mt sinh vin ang thu thp d liu cho d n ca c t nhiu ng thnh ph ca Anh/Ch. Sau cuc phng vn th t, c ta ni vi Anh/Ch l n ca c /Ch lm g?

BI C THM Maxwell, J. (1996). Thit k nghin cu nh tnh: cch tip cn c tnh tng tc, Thousan Sage. Joe Maxwell trnh by mt tng quan tht hay v qui trnh xy dng n nghin cu c th p dng cho nghin cu nh lng v nghin cu theo cc phng php hn hp. ng tr v ng a ra mt v d trong m t chn bc cn thit. Ngoi ra, ng cn trnh by v h hay c th p dng. 68

Sieber, J. E. (1998). Lp k hoch nghin cu c trch nhim v mt o c. Trong L. Bickm ds), Sch hng dn v cc phng php nghin cu ng dng v x hi (cc trang 127-156). T bn Sage. Joan Sieber tho lun v tm quan trng ca vic lp k hoch lin quan n cc v trong qui trnh thit k nghin cu. Trong chng ny, b trnh by mt bo co ton din v hn nh cc Hi ng Duyt xt v Th ch, s ng thun c c s, s ring t, s tin cy, v cc nhm dn d b tn thng. Phm vi xem xt ca b rt rng v b a ra nhiu khuy 001). Vit bo co nghin cu nh tnh (xut bn ln th hai). Thousand Oaks, CA: Nh Xut lcott, mt nh dn tc hc v gio dc, bin son mt quyn sch hng dn k nng tuyt ng nghin cu nh tnh. Quyn sch ny kho st cc k thut hu ch trong vic khi u q ; vic lin kt vi ti liu hin c, l thuyt, v phng php; vic lm cho bi vit sc vic hon tt qui trnh vit bng cch ch n cc kha cnh nh l nhan v cc ph yn sch thit yu cho vic vit nghin cu, bt k l nghin cu nh tnh, nh lng, 69

CHUNG BN _______________________________________

PHN GII THIU Sau khi hon tt phn khun kh thit k v phn duyt xt li s b ti liu, v sau kh dng n chuyn sang vic thit k tht s mt cuc nghin cu. Qui trnh bt u bng v gii thiu (hay dn nhp) ca mt n nghin cu. Chng ny tho lun v b cc v cch ca mt n nh tnh, nh lng v theo cc phng php hn hp (mixed methods). Chn phn gii thiu cho ba loi n khc nhau ny. Sau , cung cp mt m hnh lm vic ny s trnh by mt phn gii thiu hon chnh c trch t mt cng trnh nghin cu g cch s dng mt khun kh vit phn gii thiu hay. Khun kh ny da trn nm thnh hiu, bt k cch tip cn nghin cu. Khun kh ny gm c vic xc lp vn dn n cu khim khuyt trong ti liu v vn ny, nhc n mt nhm khn gi v lu n ngha Bi v cch tip cn ny da vo nhng vic pht biu nhng khim khuyt ca ti liu tron huyt (deficiencies model) trong khoa hc x hi cho phn gii thiu.

TM QUAN TRNG CA PHN GII THIU Phn gii thiu l on u tin trong mt bi bo, mt lun n, hay cng trnh nghin cu on b cng trnh nghin cu. Nh Wilkinson (1991) cp: Phn gii thiu l phn ca bi c s i vi cuc nghin cu c tng trnh trong bi vit ny. Mc ch ca phn gii ngi c c th hiu cuc nghin cu ny lin quan n cuc nghin cu khc nh th n cu, phn gii thiu xc lp vn hay mi quan tm dn n cuc nghin cu bng cch truy ch problem). Bi v phn gii thiu l on u tin trong mt cng trnh hay n nghin vit phn gii thiu. Tht ng tic l qu nhiu tc gi ca cc cng trnh nghin cu kh uyt nh tm quan trng ca vn vn thc y cng trnh nghin cu. Hn na, vn ngh rch questions) l nhng cu hi m nh iu tra mun c tr li hiu c hay gi ngun gc tim tng. Vn nghin cu c th bt ngun t mt kinh nghim ca nh nghin hn ca nh nghin cu. Vn nghin cu c th n t mt cuc tranh lun rng 70

ri xut hin trong ti liu trong vi nm. Vn nghin cu c th pht trin t cc c ph hay gia nhng nh iu hnh cao cp nht. Cc ngun gc ca vn nghin cu thng phi gnh vc vic khuyn khch ngi c tip tc c thm na v bt u nhn thy c thi cng lm cho phn gii thiu tht l kh vit. Phn gii thiu cn lm cho ngi c q cu, t cng trnh nghin cu vo trong bi cnh rng hn ca ti liu hc thut, v vn ng mt phn sc tch chng vi trang. Do nhng thng ip chng phi truyn t v ch hn phn gii thiu l vic y thch . Tht may mn l c mt khun mu hay cu trc vi hc x hi tht hay. Trc khi gii thiu m hnh ny, cn phi phn bit c nhng khc b cng trnh nghin cu nh tnh, nh lng, v theo cc phng php hn hp.

NHNG PHN GII THIU CA CC C NG TR NH NGHIN CU NH TNH, NH LNG V THEO CC PHN Vic xem xt li tng qut tt c nhng phn gii thiu cho thy rng chng u theo mt m gii ti sao vn cn c nghin cu. Bi v cc vn khc nhau i vi cc cng tr ho lun trong chng 1), nn loi vn c trnh by trong phn gii thiu s khc nhau rong mt n nh tnh, tc gi s m t mt vn nghin cu m c th hiu c tt nh g nghin cu nh tnh l kho st v cc nh nghin cu s dng nghin cu nh tnh d, Morse (1991) ni rng: Nhng c im ca mt vn nghin cu nh tnh l (a) khi n v nghin cu trc ; (b) c nim rng l thuyt c sn c th khng chnh xc, khng p hit phi kho st v m t cc hin tng v xy dng l thuyt; hay (d) bn cht ca hin ng 120). Th d, vn khu th pht trin ba bi (vn ) cn c kho st bi v vn Mt th d khc l, tr em trong cc lp tiu hc c nhng ni lo u gy tr ngi cho vic l i n cc trng hc v gp g trc tip vi cc gio vin v hc sinh. Mt s nh nghi xt (th d, bt bnh ng v tin lng gia ph n v n ng hay quan im cho rng cc heo cch c bit no trn cc xa l). Thomas (1993) gi rng cc nh nghin cu theo b i sng vn ha trong tnh trng cng thng lin tc gia s kim sot v s chng mt phn gii thiu. Trong phn gii thiu ca mt cng trnh nghin cu, th d Beisel (1 v hot ng chnh tr da trn giai cp gii thch nh th no v s 71

thiu thnh cng ca chin dch chng t nn x hi mt trong ba thnh ph ca M. Nh th tnh, cch tip cn trong phn gii thiu c th t c tnh quy np hn trong khi vn da v ia ging nh hu ht cng trnh nghin cu nh tnh. Ngoi ra, nhng phn gii thiu trong mt li pht biu c nhn v nhng kinh nghim t tc gi, nh nhng phn gii thiu c t o ch ngha hin tng hc (Moustakas, 1994). Nhng phn gii thiu cng c th c vit d t thut (ngi th nht) ca c nhn trong nh nghin cu t mnh vo bi tng thut. lng, ngi ta nhn thy s bin thin t hn. Trong mt n nh lng, vn c x cc. Th d, phn ng trc nhng s ct gim cng nhn (mt vn i vi tt c ngi l h hng n cc doanh nghip tinh gin bin ch. Mt nh nghin cu khc c th cn hiu bi hng kt hn (vn ) v xem xt liu cc vn ti chnh c gp phn lm tng mc ly h l mt vn m trong vic hiu bit cc yu t gii thch hay c lin quan n kt cc Ngoi ra, trong phn gii thiu theo nh lng, cc nh nghin cu i khi a ra mt l li ti liu ng k xc nh cc cu hi nghin cu cn phi c tr li. Vic vit ph hng ngi, ch t l it trong ting Anh) v th qu kh mang li tnh khch quan c cu theo cc phng php hn hp c th s dng cch tip cn nh lng hoc cch tip c phn gii thiu. Th d, mt vn nghin cu theo cc phng php hn hp c th l mt v bin s trong mt tnh hung va kho st ti ny su hn. Mt n theo cc phng ph gia hnh vi ht thuc v s chn nn trong thiu nin, sau kho st nhng quan im th nhng m thc khc nhau v hnh vi ht thuc v s chn nn. Vi giai on u theo nh l ho lun v mt l thuyt tin on mi quan h ni trn.

M H NH CHO PHN GII THIU Nhng khc bit ni trn gia cc cch tip cn khc nhau l nh, v nhng khc bit ny ch vi cc cng trnh nghin cu theo nh tnh, nh lng, v cc phng php hn hp. Hn thit k v vit phn gii thiu ca mt cng trnh nghin cu. M hnh nhng khim khuyt hun mu tng qut vit phn gii thiu tt cho mt n hay cng trnh nghin cu. M ng khoa hc x hi, v mt khi cu trc ca m hnh ny c gii thch sng t, ngi c iu cng trnh nghin cu hc thut. M hnh ny gm c nm thnh phn: 1. Vn nghin c 72

3. Nhng khim khuyt trong cc cng trnh nghin cu ni trn. 4. Tm quan trng ca cng khn gi, v 5. Pht biu v mc ch.

Mt Th d Minh ha Trc khi xem xt li mi thnh phn ni trn, ti s trnh by mt th d minh ha. Th d c cng b bi Terenzini, Cabreca, Colbeck, Bjorklund, v Parente (2001), trong Tp ch v c nhan l S a dng v Chng tc v Sc tc trong Lp hc ( xin php in li). T thiu ny, ti s nu bt mt cch ngn gn thnh phn ca phn gii thiu ang c cc t 64 v o lut v Gio dc i hc c thng qua nm 1965, cc trng i hc v vin i trong sinh vin v thnh vin i ng ging dy ca h, v bin php nng nhng ngi th v.v tr thnh chnh sch chn la t c tnh khng ng nht [Cc tc gi pht tive hook)]. Tuy nhin, cc chnh sch ny hin ang trung tm ca mt cuc tranh lun tr php l hin hnh cho cc chnh sch v bin php nng nhng ngi thuc cc nhm b th ents of the University of California V. Bakke (Cc Thnh vin Hi ng Qun tr trng i kin Bakke), trong Thm phn William Powell lp lun rng chng tc c th c xem l m cc quyt nh thu nhn sinh vin. Tuy nhin, gn y hn, Ta phc thm ca Hoa K trong v kin nm 1996; Hopwood kin Bang Texas, tm thy rng lp lun ca Powell l khng em xt n cc chnh sch v bin php nng nhng ngi thuc cc nhm b thit thi , v nhng bin php lin quan cm on hay ct gim mnh vic thu nhn vo i hc hay thu a, Florida, Louisiana, Maine, Massachusetts, Michigan, Mississipi, New Hampshire , Rhode Island, v Puerto Rico (Healy, 1998a, 1998b, 1999). p li, cc nh gio dc v nh a nhng lp lun v gio dc ng h bin php nng nhng ngi thuc cc nhm b thit t gio dc hn mt n v hc tp ng nht hn. Gim c Vin i hc Harvard, Neil Rudensti sinh vin trng i hc [l] gi tr v gio dc ca s a dng [Rudenstine, 1999, t v tng ng vi Rudestine Vin i hc Michigan, khng nh, Mt lp hc m khng u to ra mt cuc tho lun ngho nn, km ci hn (Schmidt, 1998, trang A32). Hai v gim trong nim tin ca h. Hip hi cc Vin i hc Hoa K cng b mt bn tuyn b c ch pht biu rng: Chng ti pht biu trc ht v trn ht vi t cch cc nh gio dc. Ch k t mt nn gio dc din ra trong mt mi trng a dng (V Tm Quan trng ca S a New 73

York, ngy 24 thng T, nm 1997, trang A27). [Cc Tc gi Xc nh Vn Nghin cu]. Cc s a dng i vi cc kt qu v gio dc sinh vin c khuynh hng tip cn nhng phng ng ba cch sau y. Mt nhm nh cc cng trnh nghin cu x l nhng s tip xc ca sinh hp chng tc/sc tc hay gii tnh theo t l hay tnh bng s ca cc sinh vin trong khu , 1999a; Kanter, 1977; Sax, 1996) . . . . Tp hp cc cng trnh nghin cu th hai ln hn nhm th nht. Tp hp th hai ny, coi mt mc t ca s a dng v c cu l iu vi s a dng bng cch s dng tn sut hay tnh cht ca nhng tng tc c ghi nhn c tc . . . . Mt tp hp cc cng trnh nghin cu th ba xem xt nhng n lc c t chc kin quyt nhm gip sinh vin cam kt vi s a dng v chng tc/sc tc v/hoc gii t ip cn khc nhau ny c s dng xem xt nhng tc ng ca s a dng i vi dy trong vic ch ra rng cc sinh vin trong mt cng ng a dng v chng tc/sc tc hay g hot ng lin quan n s a dng, gt hi c mt dy rng cc li ch tch cc v gio l vn ni trn]. Ch c tng i t cng trnh nghin cu (th d, Chang, 1996, 1999a; iu thnh phn chng tc/sc tc hay gii tnh ca sinh vin mt khu i hc, trong mt c ong mt lp hc (ngha l s a dng v c cu) c mang li nhng li ch v gio dc a dng v chng tc ca mt khu i hc hay mt lp hc c nh hng trc tip n cc im khuyt trong cc cng trnh nghin cu c ghi nhn]. S khan him thng tin v cc l khu i hc hay trong cc lp hc ca i hc tht l ng tic, bi v y l loi bng ch g h cc chnh sch thu nhn sinh vin nhy cm vi chng tc. [Tm quan trng ca cng tr Cng trnh nghin cu ny c gng gp phn vo c s kin thc ni trn bng cch kho st ic pht trin cc k nng v hc thut v tr tu ca sinh vin . . . . Cng trnh nghin dng trong lp hc i vi cc kt qu v hc thut/tr tu ln vic liu c tc ng no g phng php ging dy c tnh cng tc v tch cc trong kha hc. [Mc ch ca cng tr , in li vi s cho php ca Tp ch i hc). 74

Vn Nghin cu (Research Problem) trong Cng trnh Nghin cu Khi cc nh nghin cu bt u cc cng trnh nghin cu ca h, h khi u vi mt on, H cng trnh by, trong cu u tin, thng tin lm cho ngi c quan tm. Trong nhng mt vn nghin cu (vn y l vn kh khn hay vn nn (problem) hoc vn ( erenzini v nhng ngi khc (2001), cu u tin hon thnh c hai mc tiu: khu gi mi ruyn t mt vn nghin cu. Cu ny c tc ng g? Cu ny c cm d mt ngi c Nhng cu hi ny tht quan trng i vi cc cu m u c gi l cc mc cu tng thu hut sng tc ca ngi Anh, thu ht hay mc cht (hook) ngi c vo cng trnh nghi hy nghin cu nhng cu m u trong cc tp ch hng u trong nhng lnh vc nghin cu g cp nhng th d tt trong cc cu hng u ca nht bo v cc bi vit trn tp ch. Sa hc x hi. Agnes, ngi ni ting v phng php lun dn tc hc v l ngi c cm t a nm trc khi thc hin phu thut chuyn i gii tnh. (Cahill, 1989, trang 281). Ai gim c iu hnh (Boeker, 1992, trang 400), C mt s lng ln ti liu nghin cu v eld 1985), v s khi qut ha cc ng v trn bn (McMaster 1987). (Carstensen, 1989

C ba th d ny u trnh by thng tin m nhiu ngi c d dng hiu c. Hai th d tnh chng minh cch thc c th to ra s quan tm ca ngi c bng cch s dng vic cch t ra mt cu hi. Th d th ba, mt cng trnh nghin cu nh lng da trn th n uan im theo ti liu. C ba th d ny minh ha rt tt cch thc cu hng u c th h ri rm y chi tit, m c h mt cch nh nhng vo ti. Ti s dng php n d v ngh y ci thng phuy (ngi c) lao xung su ca ci ging (bi vit). Ngi c ch nghim h ci thng phuy (mt ln na, y l ngi c) chm chm, cho php ngi c lm in cu. Vic h chm chm ci thng phuy ny bt u bng mt mc cu tng thut (a narra h n ti). Sau cu u tin ny, iu quan trng l xc nh r rng cho ngi c v hi thc hin nghin cu ny. Terenzini v nhng ngi khc (2001) tho lun v mt vn g v chng tc v sc tc cc khu vin, trng i hc ca Hoa K. H lu rng 75

cc chnh sch lm tng s a dng ni trn ang trung tm ca mt cuc tranh lun d d nghin cu khoa hc x hi ng dng, cc vn kh khn hay vn nn (problems) ny sinh t khn, v thng l thc hnh hin ti. Th d, cc trng hc c th khng thi hnh nhng ging dy cc trng i hc n l h cn tham gia vo cc hot ng pht trin chuy s cn c tip cn tt hn n cc i hc, hay mt cng ng cn hiu bit tt hn nhng nhng vn nghin cu quan trng xng ng c nghin cu thm v chng t mt vn ha nghin cu l vn tn ti trong ti liu, trong l thuyt, hay trong thc tin, dn nghin cu. Vn nghin cu trong mt cng trnh nghin cu bt u tr nn r rng khi n cng trnh nghin cu ny l g hay Vn g nh hng n s cn thit phi thc hi lun nh n nhng nguyn tc hng dn sau y: Hy vit cu m u m s kch thch s c th lin h n vn ny. Nh mt nguyn tc tng qut, hy c trnh s dng nhng o g u (lead sentence). Nhng on trch dn em li nhiu kh nng cho vic gii thch v n Tuy nhin, nh tht hin nhin trong mt s cng trnh nghin cu nh tnh, nhng on tr gi c. Hy trnh xa khi nhng cu din t c dng thnh ng hay nhng cm t so mn ( h bt kh xm phm) trong hu ht cc ging vin i hc) Hy xt n thng tin bng s thn thuc nht trong gia nh b t vong) Hy xc nh r vn nghin cu (ngha l t . Cc nh nghin cu c th t hi, C mt cu (hay nhng cu) rnh mnh no m trong t ti sao vn ang xt l quan trng bng cch dn ra nhng iu tham kho bin minh cho s m bo rng vn nghin cu c trnh by theo cch thc ph hp vi cch tip cn ngh kho st trong nghin cu nh tnh, xem xt cc mi quan h hay cc yu t tin on tron cch kia trong nghin cu theo cc phng php hn hp). 76

Xem xt li cc Cng trnh Nghin cu Gii quyt Vn ang xt Sau khi xc lp vn nghin cu trong nhng on m u, tip theo Terenzini v nhng ng tm quan trng ca vn nghin cu ca h bng cch xem xt li cc cng trnh nghin cu trnh nghin cu, trang 150) gn nh th l h c mt bn ti liu (nh tho lun t g loi chnh ca cc cng trnh nghin cu v tc ng ca s a dng ca sinh vin i vi ni trn, h khng xem xt li tng cng trnh nghin cu tch bit; thay vo , h , sao cho im ny ca bi vit, h c th trnh by bc tranh rng ln hn v ti liu thng tip theo sau phn gii thiu trong mt cng trnh nghin cu nh lng (i khi tr ghin cu theo cc phng php hn hp), ta tm thy phn xem xt li y chi tit v c xt li cc cng trnh nghin cu gii quyt vn ang xt l l gii tm quan trn gia cc cng trnh nghin cu trong qu kh v cng trnh nghin cu c xut. Thnh i thoi tip din trong ti liu. Cc nh nghin cu khng mun tin hnh mt nghin c ngi no khc nghin cu. Nhng cng trnh nghin cu mi cn phi b sung thm vo t gi khc xem xt. Marshall v Rossman (1999) ni v vic t mt cng trnh nghin cu cnh cc cng trnh nghin cu lin quan (trang 43). Kh nng trnh by cng trnh nghin bit ngi mi vo ngh vi nhng nh nghin cu giu kinh nghim hn. Nh nghin cu k c nh trong lnh vc lin quan. Kin thc ny n t nhng nm kinh nghim theo d i s pht ca chng. Cu hi thng hnh thnh dn v loi ti liu no cn xem xt li. Li khuyn t hin cu trong cc tc gi a ra nhng cu hi nghin cu v bo co d liu tr l cu nh lng, nghin cu nh tnh, hay nghin cu theo cc phng php hn hp. im qua ng cp cc cng trnh nghin cu v vn nghin cu c x l trong n ny. Mt cu h ti. D nhin, trong mt s cng trnh nghin cu c gii thch hp hay trong cc n g minh bng ti liu cho vn nghin cu. phn cng li pht biu ni trn, ti thng h tam gic xoay ngc. Nm nh ca hnh tam gic xoay ngc l cng trnh nghin cu hc xt li ti liu n y ca hnh tam gic ny, th ta c th tm thy ti liu, mc d t nghin cu sp xy ra. Ti liu da trn c s rng ny c xem xt li hnh thnh ra v in quan n vn nghin cu vit phn gii thiu ca mt n, hy xt nhng tng (khng ging vic t trng tm vo cc cng trnh nghin cu ring l trong phn xem xt hng phi cc cng trnh nghin cu ring l. Ch ch l 77

xc lp cc lnh vc nghin cu rng vo giai on ny trong cng trnh nghin cu c g l, hy t ghi ch v ti liu tham kho trong bi cui mt on hay cui mt im t cc cng trnh nghin cu s dng cch tip cn nh lng, nh tnh, hay theo cc ph c cng b trong mi nm va qua) tr khi mt cng trnh nghin cu c hn tn ti m

Nhng khim khuyt ca Ti liu trong Qu kh Sau khi a ra vn v xem xt li ti liu v vn ny, th nh nghin cu xc nh nh ny. Nh th, y ti s dng m hnh nhng khim khuyt lm khun mu vit phn gii g khim khuyt ny thay i ty theo cng trnh nghin cu. Ti liu trong qu kh c th k ghin cu cc bin c th. Cc tc gi c th cha kho st ti ny vi mt nhm, mt m ic nghin cu sao chp li hay lp li xem xem c t c cng nhng kt qu nh trc nghin cu. Trong bt c cng trnh nghin cu no, cc tc gi c th cp n mt, hay tc gi cng cp n nhng khim khuyt ny tiu biu l trong phn nhng ngh cho nghin cu th phn trnh by nhng khim khuyt ca ti liu trong qu kh ny c th b hin cu ni trn nh l s bin minh thm cho cng trnh nghin cu c xut. Ngoi vi cu cn phi cho bit cng trnh nghin cu theo k hoch ca h s sa cha hay gii quyt Th d, do cc cng trnh nghin cu trong qu kh b st mt bin quan trng, nn cng h tc ng ca bin ny. Bi v cc cng trnh nghin cu trong qu kh b qua vic xem h nghin cu c xut s bao gm h nh nhng ngi tham gia vo n. Trong hai th d nhng iu thiu st ca ti liu. Hy ch vic h s dng nhng cm t chnh yu ch st, hu nh khng c nghin cu thc nghim v rt t cng trnh nghin cu. Th d 4.1 Nhng Khim khuyt trong Ti liu Nhng iu cn Kho st

V l do ny, ngha ca chin tranh v ha bnh c cc nh khoa hc x hi kho st Rosell, 1968; Svancarova & Svancarova, 1967-68; Haavedsrud, 1970). Tuy nhin, iu cn cn phi kho st l nhng cu chin binh ca cc cuc chin tranh va qua phn ng nh th n tranh mi (Ziller, 1990, cc trang 85-86). 78

Th d 4.2 NhngKhim khuyt trong Ti liu t Cng trnh nghin cu

Bt chp s quan tm n hot ng chnh tr vi m (micropolitics) tng ln, tht ng ngc tht s c tin hnh v ti ny, c bit l trn quan im ca cp di. Nghin cu v trnh nghin cu tp trung vo vic cc gio vin s dng quyn lc nh th no tng t c ngha l g theo m t v theo khi nim (Ball, 1987; Hoyle, 1986; Pratt, 1984). (Blase trang 381).

Tm li, khi xc nh nhng khim khuyt trong ca ti liu trong qu kh, nhng ngi xy y: Trch dn vi iu khim khuyt bin minh thm ch mnh hn cho cng trnh ca cc cng trnh nghin cu khc (th d, nhng sai lm v phng php lun, nhng bin s g trnh nghin cu trong qu kh b qua, bao gm cc ti, cc x l thng k c bit, n hc cng trnh nghin cu c xut s sa cha nhng khim khuyt ny v cung cp s

Nhng khim khuyt ny c th c vit bng cch s dng mt chui cc on ngn xc nh hay tp trung vo mt im thiu st chnh, nh c minh ha trong phn gii thiu ca Ter .

Tm Quan trng ca Cng trnh Nghin cu i vi mt Nhm Khn gi Tt c tc gi gii u c ngh n mt nhm khn gi trong u. Terenzini v nhng ngi k h cp n vic cc ta n c th s dng thng tin t cng trnh nghin cu ca h nh t sinh vin nhy cm vi chng tc (trang 512). Ngoi ra, cc tc gi ny c th cp h i vi cc vn phng ph trch thu nhn sinh vin v i vi nhng sinh vin tm cch xin nhp hc. Lun im y l cc tc gi cn phi xc nh cc nhm khn gi s c kh Cng nhiu nhm khn gi c th c cp, th tm quan trng ca cng trnh nghin cu c ny c p dng rng. Nhng nhm khn gi ny s khc nhau ty tng n, v h c th bao sch, cc t chc, cc nh nghin cu khc, v cc c nhn trong cc t chc lm vic hay ii thiu c th c hon tt bng vic cp ngn gn n khn gi (nh cc ta n trong [2001]) hay trnh by chi tit thng tin v vi nhm khn gi. Cui cng, nhng phn gii t nghin cu kt thc vi li pht biu v mc ch hay ch ch ca cng trnh nghin cu. hc phn gii thiu ca h theo cch ny, v h truyn t rng h d nh xem xt nh hn g lp hc. Li pht 79

biu mc ch, y l mt thnh phn hng dn quan trng ca bt k cng trnh nghin cu

T M TT Chng ny a ra li khuyn v cch b cc v vit phn gii thiu ca mt cng trnh nghi phn gii thiu kt hp cc vn nghin cu gn vi nghin cu nh lng, nh tnh, hay nm thnh phn c ngh s dng lm m hnh hay khun mu vit phn gii thiu. M h vic xc nh vn nghin cu (v bao gm mt mc cu tng thut). K n, m hnh ny b , hay nhiu hn mt, s khim khuyt trong ti liu qu kh v cho thy cng trnh nghin c uyt ny nh th no. M hnh ny thng kt thc bng vic xc nh mt, hay nhiu hn mt v bng vic a ra mc ch hay ch ch chnh ca n. Trong chng ny, tc gi cung c phn trong phn gii thiu ny ca mt cng trnh nghin cu.

Bi tp Trau di K nng Vit 1. Hy son mt s th d v cc mc cu tng thut (narrative hooks) cho phn gii thiu ia s nhng th d ny vi cc ng s xc nh xem cc mc cu tng thut ny c trnh thiu cho mt cng trnh nghin cu c xut. Hy a vo nhng on trnh by vn t ny, nhng s khim khuyt trong ti liu, v nhm khn gi s tm thy cng trnh nghi h nghin cu c cng b trong cc tp ch nghin cu hc thut trong mt lnh vc nghin iu ca cc cng trnh nghin cu ny v tm ra cu hay nhng cu trong cc tc gi pht nghin cu ca h.

BI C THM Bem, D.J. (1987). Cch vit bi bo da vo thc nghim. Trong M. P. Zanna & J.M. Darley (E Hc gi ton din: Hng dn thc hnh cho nh khoa hc x hi mi vo ngh (cc trang 171Random House. Daryl Bem nhn mnh n tm quan trng ca li pht biu m u trong nghin danh sch cc qui tc da trn kinh nghim cho li pht biu m u, nhn mnh s cn thit v phi c mt cu trc dn ngi c tng bc n li pht biu vn nghin cu. ng c ha ng. Ben i hi nhng li pht biu m u d hiu i vi ngi khng chuyn mn, tu

Maxwell J. A. (1996). Thit k nghin cu nh tnh: Cch tip cn c tnh tng tc. Thous bn Sage. Joe Maxwell suy ngh k v mc ch ca mt n cho mt lun vn theo cch tip cnh c bn ca mt n l bin minh cho d n nghin cu gip ngi c hiu c kh an trng ca s xc nh cc vn Anh/Ch d nh gii quyt v ca vic ch ra ti sao c ng mt th d v mt n lm lun vn, ng chia s nhng vn chnh c cc tc gi gi . Wilkinson, A. M. (1991) Sch hng dn ca nh khoa hc i vi vic vit cc ti liu v fs, NJ: Nh Xut bn Prentice Hall. Antoinette Wilkinson xc nh ba thnh phn ca phn gi gc v pht biu v vn kh khn v tho lun v bn cht ca vn , tho lun v t research question). Cun sch ca n tc gi ny a ra nhiu th d v ba thnh phn ny c rc phn gii thiu. Ni dung nhn mnh n vic m bo rng phn gii thiu dn n mt c 81

CHNG NM _______________________________ PHT BIU MC CH Trong khi phn gii thiu t trnh nghin cu, th phn pht biu mc ch (tuyn b mc ch) xc lp phng hng cho pht biu quan trng nht trong ton b cng trnh nghin cu. Li pht biu mc ch lm nghin cu, v tt c nhng kha cnh khc ca nghin cu nht thit xy ra da theo ch nghin cu vit thm li pht biu mc ch vo phn gii thiu; trong cc lun vn v cc thng c vit thnh mt phn tch bit. Li pht biu mc ch cn c vit cng r v iu mc ch, do tm quan trng ca li pht biu mc ch trong mt cng trnh nghin cu. hng li pht biu mc ch, a ra nhng nguyn tc chnh yu dng trong vic thit k ha cho nhng m hnh tt. TM QUAN TRNG V NGHA CA LI PHT BIU MC CH Theo Locke (2000), li pht biu mc ch ch ra ti sao bn mun thc hin cng trnh nghin cu ny 9). Tht ng tic, nhng cun sch vit v phng php v n khng ch my n li ph mc ch vo nhng phn tho lun v cc ti khc, nh nu r cc cu hi nghin cu ha cp n li pht biu mc ch trong ng cnh cu hi nghin cu v mc tiu nghin cu ha cnh ca vn nghin cu (Castetter & Heislev, 1977). Vic xem xt k lng nhng ni gi ni trn cho thy rng c hai tc gi u ni n li pht biu mc ch nh l tn . i vi tho lun y, ti s gi phn ngn ny l li pht biu mc ch (purpose s b ch ch ca cng trnh nghin cu c xut. Trong cc n, cc nh nghin cu cn cu, v cc cu hi nghin cu. Mc ch a ra ch ch ca cng trnh nghin cu ch khn in cng trnh nghin cu (Xem Chng 4). Mc ch cng khng phi l cc cu hi nghin c gng tr li s c tho lun trong Chng 6. Thay vo , mc ch thit lp cc mc ti in cu. tng ny da vo mt nhu cu (vn ) v c tinh chnh thnh nhng cu hi c pht biu mc ch nh th, iu hu ch l lm ni bt li pht biu ny hn cc kha cn ht biu ny nh l mt cu duy nht hay mt on duy nht m ngi c c th xc nh in cu nh tnh, 82

nh lng, v theo cc phng php hn hp u c chung nhng ch tng t, nhng mi l gc (scripts) nhm xy dng mt li pht biu mc ch tht hon chnh m c th kim so BIU MC CH TRONG NGHIN CU NH TNH Mt li pht biu mc ch trong nghin cu nh ghin cu nh tnh, s dng nhng t ng v nghin cu c rt ra t ngn ng ca cuc i ca mt thit k mi ni ln da trn kinh nghim ca cc c nhn trong mt mi trng t n k cn bn cho vic vit li pht biu mc ch ny: S dng nhng t ng nh mc ch, l tng ch o rt quan trng trong cng trnh nghin cu. Hy lm ni bt li pht bi v s dng ngn ng ca nghin cu bng cch dng nhng t ng nh Mc ch (hay ch ch s l). . . Cc nh nghin cu (khi vit bng ting Anh) thng s dng ng t th hin hay lun n, v ng t th tng lai trong cc n bi v trong cc n cc nh nghi in cu. Tp trung vo mt hin tng (hay khi nim hay tng) duy nht. Thu hp cng kho st hay tm hiu. S tp trung ny c ngha l mc ch khng truyn t vic thit in s hoc vic so snh hai hay nhiu hn hai nhm, nh thng c tm thy trong nghi y nht nghin cu, tha nhn rng nghin cu ny c th pht trin dn thnh vic kho s cc tng. Trong s nhng vic kho st lin quan ny, chng ta khng th d kin c v nghin cu nh tnh. Th d, mt n c th bt u bng vic kho st cc vai tr ca dy (Creswell & Brown, 1992). Cc cng trnh nghin cu nh tnh khc c th bt u bng vin v s y ra ngoi l hay khng xt n c trng nhn dng ny cho mt gio vin tr kho st ngha ca vn ha bng chy trong mt nghin cu v cng vic v phong cch n ujillo, 1992). Cc th d ny u minh ha cho s tp trung vo mt tng duy nht. Hy trnh hc hi s xy ra nh th no. Cc ng t ch hnh ng v cc cm t nh m t, uyn t mt thit k mi ni (emerging design). Mt thit k mi ni cng c nng cao kt cc c nh trc. Hy s dng nhng t ng v nhng cm t trung tnh, nh kho st h nghim thnh cng ca cc c nhn. Nhng t ng v cm t khc c th gy rc ri bao g t ng cho thy mt kt cc c th xy ra hoc c th khng xy ra. McCracken (1988) c g vn m t kinh nghim ca ngi y, trong cc cuc 83

phng vn nh tnh. Nhng ngi phng vn (hay nhng ngi vit li pht biu mc ch) vi cu nh tnh (McCracken, 1988, trang 21) qua vic s dng nhng t ng gi mt s nh nh ngha tha ng ( lm c s tin hnh cng vic) tng qut v hin tng hay t nh tnh, nh ngha ny khng cng nhc v c nh, m c tnh thm d v pht trin dn t nhng ngi tham gia. Nh th, ngi vit c th s dng li pht biu, Mt nh ngha ) l . . .. Cng cn lu l khng c ln ln nh ngha ny vi phn nh ngha v c h. nh y l, vo mt giai on sm trong n hay cng trnh nghin cu, truyn t c th hiu c tt hn thng tin s bc l trong cuc nghin cu. Hy a vo nhng t u thp d liu, phn tch, v biu hin qui trnh nghin cu, nh l liu cng trnh nghin l thuyt c c s, nghin cu tnh hung, hin tng hc, hay tng thut. Hy cp ng cng trnh nghin cu, nh l liu nhng ngi tham gia c th l mt c nhn hay nhiu b t chc. Hy xc nh a im ca cuc nghin cu, nh nh , lp hc, t chc, ch gi c s bit c chnh xc cuc nghin cu s din ra u. Mc d c s thay i n hng mt n ( cng) lm lun vn thc s hay lun n tin s tt cn cp n tt c bao gm y mt bn gc (hay bn lm mu in vo ch trng) m hn l hu ch trong ript), nh c s dng trong cun sch ny, cha ng nhng t ng v nhng tng chnh nh nghin cu in vo nhng thng tin lin quan n n hay cng trnh nghin cu. B cu nh tnh l nh sau: Mc ch ca nghin cu ___________________________ (chin lc cu tnh hung, hay loi khc) ny l ( l? s l?) ___________________________ (hiu bi ___________________________ (hin tng ch yu ang c nghin cu) ca (hay i vi) __ ______ (nhng ngi tham gia, nh c nhn, cc nhm, t chc) ti ______________ (a im ong cuc nghin cu, ___________________ (hin tng ch yu ang c nghin cu) s c ____ (a ra mt nh ngha tng qut). 84

Nhng th d sau y c th khng minh ha mt cch hon ho tt c cc thnh phn ca bn cng nh bt chc v pht huy.

Th d 5.1 Li Pht biu Mc ch trong mt Nghin cu nh tnh theo Hin tng hc Lauter ph n b mt con cn s sinh trong trng hp c thai mun v nhng k c v kinh nghi b nh sau: Cuc iu tra theo phng php hin tng hc, nh mt phn ca vic pht hin trong nhng kinh nghim sng ca cc b m khi nhng a con s sinh m h ao c b t von an im nam n bnh quyn, trng tm c t vo nhng k c v kinh nghim sng qu lng xung quanh nhng kinh nghim ca cc b m; quan im ny h tr trong vic din t r cc b m v cc cu chuyn v mt mt ca h. Cc phng php iu tra bao gm s xem xt a lin quan n s tn ti v kinh nghim ca con ngi v nhng kinh nghim ca cc b m, ngh thut sng to (Lauterbach, 1993, trang 134).

Ti tm thy li pht biu mc ch ca Lauterbach trong phn m u ca bi bo c nhan vo li pht biu ny. Nhng kinh nghim sng ca cc b m s l hin tng ch yu, v g tnh) ca nhng kinh nghim ny. Tc gi nh ngha r thm nhng kinh nghim g s c nghim sng qua. Trong ton b on ny, r rng l Lauterback s s dng chin lc g nhng ngi tham gia s l cc b m, nhng sau trong bi bo, ngi c s bit c gi u tri qua tnh trng a con ca mnh b t vong trong thi gian sinh n ti nh

Th d 5.2 Li Pht biu Mc ch trong mt Nghin cu Tnh hung Kos (1991) tin hnh m nhn thc v cc hc sinh trung hc c s thiu kh nng c (hiu c ni dung) lin qua b trong vic pht trin kh nng c ca h. Li pht biu mc ch ca b c vit nh s yu t v cm xc, v x hi, v v gio dc c th gp phn vo vic pht trin tnh trng g trnh nghin cu ny cng tm kim li gii thch v l do ti sao nhng tnh trng thiu dng bt chp nhiu nm ging dy. y khng phI l mt nghin cu can thip v, mc d m , nhng vic ci thin kh nng c khng phi l trng tm ca cng trnh nghin cu ny ( . 85

Hy ch li ph nhn ca Kos, l cng trnh nghin cu ny khng phi l mt cng trn nng c trong hc sinh. Thay vo , Kos t mt cch r rng nghin cu ny vo trong ng nh kho st. B tp trung ch vo hin tng ch yu l cc yu t v a hi, v v gio dc. B a li pht biu ny vo di mc gi l Mc ch ca Cng tr gia, l nhng ngi tham gia vo cng trnh nghin cu ny. Trong phn trch yu v p ny s dng chin lc iu tra ca nghin cu theo phng php nghin cu tnh hung v Th d 5.3 Li Pht biu Mc ch trong mt Cng trnh Nghin cu theo Dn tc hc

Rhoads (1997) tin hnh mt cng trnh nghin cu theo dn tc hc ko di hai nm, kho hng kh trong khu i hc cho nhng ngi ng tnh luyn i nam v ngi nam lng tnh t ao gm trong phn m u, nh sau: Bi vit ny ng gp vo khi lng ti liu x l nhn m v lng tnh bng cch xc nh vi lnh vc m trong s tin b c th c thc hi o h. Bi vit ny bt ngun t mt cng trnh nghin cu theo dn tc hc ko di hai nm bao gm nhng ngi ng tnh luyn i nam v nhng ngi nam lng tnh mt vin I h thc t l nhng ngi ph n ng tnh luyn i v lng tnh to thnh mt nhm sinh vi Rhoads 1997, trang 276).

Vi ch ch l ci thin khu i hc, cng trnh nghin cu nh lng ny thuc vo loi rong Chng 1. Ngoi ra, nhng cu ny nm phn bt u ca bi vit bo hiu cho ng cu ca cc sinh vin ny tr thnh hin tng ch yu c nghin cu, v tc gi tm c hng nam sinh vin ng tnh luyn i hay lng tnh. Tc gi cng cp rng chin lc nghin cu ny s lin quan n nam gii (nhng ngi tham gia) ti mt vin i hc ln ( cung cp thng tin b sung v tnh cht chnh xc ca cc nhu cu ny hay mt nh ngha c cp n c trng nhn dng v thm d mt ngha tm thi cho thut ng trong ph Th d 5.4 Li Pht biu Mc ch trong mt Cng trnh Nghin cu theo L thuyt c C s

Richie v nhng ngi khc (1997) tin hnh mt nghin cu nh tnh xy dng l thuy M gc Phi da en v da trng rt 86

thnh t v ni ting Hoa K, lm vic trong nhng lnh vc ngh nghip khc nhau. Trong cu ny, h trnh by li pht biu mc ch nh sau: Bi bo ny m t mt nghin cu n M gc Phi da en v da trng Hoa K khp tm lnh vc ngh nghip. Mc ch chung ca ch ny l kho st nhng nh hng c tnh quyt nh n qu trnh pht trin s nghip ca cng trong ngh nghip chuyn mn ca h (Richie v nhng ngi khc, 1997, trang 133).

Trong li pht biu ny, hin tng ch yu l qu trnh pht trin s nghip v ngi yt nh trong s thnh cng trong ngh nghip chuyn mn ca cc ph n ny. Trong cng hng, dng xc nh mu cc c nhn s c nghin cu ch khng phi gii hn cuc hng ngi tham gia u l ph n, trong cc nhm ngh nghip khc nhau. L thuyt c c s trch yu v sau trong phn tho lun v th tc. LI PHT BIU MC CH TRONG NGHIN C ghin cu nh lng khc nhiu vi cc m hnh nh tnh xt v ngn ng v trng tm t oc nhng cu trc khi nim (construct). Mt bin s cp n mt c im hay thuc tn uan st c v khc nhau cho tng ngi v tng t chc c nghin cu (Creswell, 2002). y hn hai loi hay trn mt chui bin thin cc im s. Cc nh tm l hc thch s dng ) hn l variable (bin s)), thut ng ny bao hm tng tru tng mnh hn l mt thu nh khoa hc x hi thng s dng thut ng bin s, v thut ng ny s c s dng tro cc cng trnh nghin cu bao gm gii tnh, tui tc, tnh trng kinh t x hi (SES), v phn bit chng tc, s kim sot x hi, quyn lc chnh tr, hay kh nng lnh o. C nh dung tho lun chi tit v cc loi bin s ngi ta c th s dng v thang o ca cc bi 1981; Keppel, 1991; Kerlinger, 1979; Thorndike, 1997). Cc bin s c phn bit bng hai eo thi gian v phng php o lng (hay quan st) cc bin s ny. Th t theo thi gian l mt bin s xy ra trc mt bin s khc trong thi gian. Bi v vic sp xp theo th bin s ny nh hng n hay gy nn bin s kia, mc d pht biu chnh xc hn s ch hin cu trong mi trng t nhin hay con ngi, cc nh nghin cu khng th chng minh (Rosenthal & Rosnow, 1991). Vic sp xp theo th t thi gian ny lm cho cc nh nghin c cch tip cn nh lng suy ngh theo th t tri sang phi (Punch, 1998) v sp xp th pht biu mc ch, cc cu hi nghin cu, v cc m hnh trc quan (visual model) thnh n hi, nguyn nhn v kt qu. Nh th, 87

 Cc bin c lp l cc bin (c l) gy nn, c nh hng n, hay tc ng n cc kt ent), bin c thao tc hay c iu khin (manipulated), bin xy ra trc, hoc bin ti h thuc vo cc bin c lp; cc bin ph thuc l cc kt cc hay cc kt qu ca nh h bin tiu ch, bin kt cc, v bin kt qu. Cc bin can thip hay trung gian (interven variables) ng gia bin c lp v bin ph thuc; v cc bin ny lm trung gian em huc. Th d, nu sinh vin t kt qu tt trong mt bi kim tra v cc phng php nghi (a) vic chun b nghin cu, hc hi ca h (bin c lp) v/hoc (b) vic t chc cc can thip) nh hng n im ca h i vi bi kim tra. Bin trung gian, t chc ca bin khc l cc bin kim sot (control variables) v cc bin gy ln ln hay cn tr (c s). Cc bin kim sot ng vai tr tch cc trong cc cng trnh nghin cu nh lng. C trong mt nghin cu bi v cc bin ny c kh nng nh hng n bin ph thuc. Cc nh ng phng sai (tch sai)) kim sot cc bin ny. Cc bin ny c th l cc bin v h xc nh c nh hng thc s ca bin c lp i vi bin ph thuc. Mt loi bin k rious) variable), khng tht s c o lng hay quan st trong cng trnh nghin cu. Bi hng ca bin ny khng th c pht hin mt cch trc tip trong cng trnh nghin cu in gy ln ln, sau khi hon tt cng trnh nghin cu, bi v cc bin ny c th c ph thuc, nhng cc bin ny khng c nh gi hay khng th nh gi c mt c nh lng (li pht biu mc ch nh lng) bt u bng cch xc nh nhng bin c ), ph thuc, kim sot), v mt m hnh trc quan (visual model) xc nh mt cch r r tr cng nh nu r vic cc bin ny s c o lng hay quan st nh th no. Cui cng, thit lp quan h gia cc bin (nh ta thng tm thy trong cuc kho st/iu tra) hoc eo kt cc hay kt qu (nh thng tm thy trong cc cuc th nghim). Hiu bit trn y pht biu mc ch nh lng. Nhng thnh phn chnh ca mt li pht biu mc ch nh hiu ch ch chnh ca cng trnh nghin cu, nh mc ch, ch ch, hay mc tiu. nghin cu ny l ( l) (s l) . . . . 88

 S xc nh l thuyt, m hnh, hay khun kh khi nim kim nh trong n hay cng hi tit; trong Chng 7, ti xut mt phn Quan im L thuyt ring bit cho mc ch mnh n tm quan trng ca l thuyt v bo hiu vic s dng l thuyt vo cng tr nh bt k bin trung gian hay bin kim sot no c s dng trong cng trnh nghin cu. h thuc ch ra rng cc bin ny ang c lin h vi nhau. Hy s dng nhng cm t so snh gia hai hay nhiu hn hai nhm. Hu ht cc cng trnh nghin cu nh lng ri trn i vi vic lin kt cc bin trong li pht biu mc ch. Mt kt hp ca vic so s th d nh, mt th nghim hai yu t trong nh nghin cu c hai hay nhiu hn hai nhm c lp trong cng trnh nghin cu. Mc d ngi ta thng tm thy nhng nghin cu v s hm trong cc th nghim, nhng cng c th so snh cc nhm trong mt nghin cu s dng c vic sp xp th t ca cc bin t tri sang phi trong li pht biu mc ch, bt u v cc bin can thip vo gia bin c lp v bin ph thuc. Cc nh nghin cu cng t cc Mt cch khc l cc bin kim sot c th c t ngay sau bin ph thuc, trong mt cm rong cc th nghim, bin c lp s lun lun l bin c thao tc hay c iu khin. h nghin cu. Bng cch kt hp thng tin ny vo, nh nghin cu s d kin ni dung tho h lin kt (trong tr c) mi quan h ca cc bin vi cch tip cn iu tra. cp ) vo cng trnh nghin cu v cp n a im nghin cu cho cng trnh nghin cu. g trnh nghin cu, nht l s dng nhng nh ngha tn ti t lu. Trong nghin cu v khng thay i cho cc bin s. Nhng nh ngha c a vo y c nh cung cp ch. Cc nh ngha ny khng thay th cc nh ngha hot ng, chnh xc v chi tit (c au ny trong phn nh ngha cc Thut ng trong cc n (xem Chng 8). Da trn nhng c th bao gm nhng tng sau y: Mc ch nghin cu _______________ (th nghim? kh thuyt v ___________________ m l thuyt ny ________________ (so snh? thit lp quan h ____________ (bin c lp) v ______________ (bin ph thuc), vi __________________ (cc ) c kim sot, i vi 89

_________________ (nhng ngi tham gia) ti __________________ (a im nghin cu). Bin c lp ______________________ s c nh ngha mt cch tng qut l __________________ ). Bin (hay cc bin) ph thuc s c nh ngha mt cch tng qut l _________________ ), v bin kim sot v (cc) bin can thip, _______________ (xc nh bin kim sot v b eo phng php thng k trong nghin cu ny. Cc th d sau y minh ha nhiu trong cc t trnh nghin cu u l cc cuc kho st/iu tra; cng trnh nghin cu cui l mt th Th d 5.5 Li Pht biu Mc ch trong mt Cng trnh Nghin cu da trn cuc iu tra Cng b

Kalof (2000) tin hnh mt cng trnh nghin cu dc hai nm v 54 ph n i hc v t n gii tnh. Nhng ph n ny tr li trong hai cuc iu tra ging ht nhau bng cc ai nm. Tc gi kt hp li pht biu mc ch, c gii thiu trong phn m u, vi cc nhm cung cp thm chi tit v lm r mi lin kt gia thi i vi vai tr ca gii t nhn ca s p bc lin quan n gii tnh. Ti s dng d liu trong hai nm t 54 ph n ph n c nh hng n kh nng d b tn cng bi s p bc lin quan n gii tnh tron u khi tri qua kinh nghim tr thnh nn nhn ca s p bc lin quan n gii tnh hay kh trc c lm gim hay lm tng nguy c tr thnh nn nhn sau hay khng? (Kalof, 2000

Mc d Kalof khng cp n l thuyt m b tm cch kim nh, nhng b xc nh c bin tr thnh nn nhn ca s p bc lin quan n gii tnh). B xc nh v tr cc bin ny kt ch khng phi vic thit lp quan h gia cc bin ny xc lp lin h gia chn v a im nghin cu (mi trng i hc). V sau, trong phn v phng php, b c bu in. Mc d b khng nh ngha cc bin chnh, nhng b cung cp cc thc o chuyn cu. Th d 5.6 Li Pht biu Mc ch trong mt Nghin cu da trn cuc iu tra lm Lun n Tin s

DeGraw (1984) hon thnh lun n tin s trong lnh vc gio dc v ti v cc nh gi . Trong phn c mc l Pht biu v Vn , ng a ra mc ch ca cng trnh nghin

Mc ch ca cng trnh nghin cu ny l xem xt mi quan h gia nhng c im c nhn v chng nhn, nhng ngi ging dy ti cc tri ci to ngi thnh nin ca bang chn lc tin c s v ngi tr li trong cuc iu tra (ngha l thng tin v t chc, trnh gi tin v nhng suy ngh ca ngi tr li phng vn v vic thay i vic lm. Vic xem xt t g trnh nghin cu ny bi v ngi ta hy vng rng, qua vic xem xt ny, c th xc nh khc bit ng k v tnh di ng v ng c thc y. Phn th hai ca cng trnh nghin quan tm. ng c thc y chp nhn cng vic c nh ngha bng su yu t tng qut vic gio dc (EWCS) (Miskel & Hellen, 1973). Su yu t ny l: tim nng cho s thch nng cnh tranh; tnh ng mong mun v phn thng ca s thnh cng; kh nng chu ng mc sn lng tm kim phn thng bt chp tnh trng khng chc chn so vi vic trnh n .

Li pht biu ny bao gm vi thnh phn ca mt li pht biu mc ch tt. Li pht biu ng t ng mi quan h c s dng, cc thut ng c nh ngha, v tng th c g bin c lp v bin ph thuc. Th d 5.7 Li Pht biu Mc ch trong mt Cng trnh Nghin cu da trn Th nghim

Booth-Kewley, Edwards, v Rosenfeld (1992) tin hnh mt cng trnh nghin cu so snh t v x hi ca vic ng p mt phin bn my tnh ca mt bn cu hi v thi v c tnh H sao chp mt cng trnh nghin cu c hon tt i vi cc sinh vin i hc m s ventory of Desirable Responding (BIDR: Bng Kim k Cn bng v ng p ng Mong mun), g un l n tng hay xc cm (IM: impression management) v t nh lc hng (SD: self-dece cng ca phn gii thiu, h a ra mc ch ca cng trnh nghin cu. Chng ti thit k r li ca cc tn binh trong Hi qun trn cc thang o IM v SD, c thu thp trong ba cho php d tm c tr ngc (backtracking), v trn my tnh khng cho php d tm c tr bn cu hi mt cch v danh v mt na kia t xc nhn mnh. (Booth-Kewley v nhng ngi

Li pht biu ny cng th hin nhiu c tnh ca mt li pht biu mc ch tt. Li pht ii thiu nh l mt on ring bit. Li pht biu ny cp rng mt s so snh s gha l n v ca php phn tch). Xt v th t ca cc bin, cc tc gi a ra cc b

 ngh ca ti (tuy th, cc nhm c xc nh r rng). Mc d c s l thuyt khng ca l thuyt trc . Cc tc gi cng khng ni cho chng ta bit v chin lc iu tra tc, c tho lun v cng trnh nghin cu ny nh l mt th nghim. LI PHT BIU MC C Mt n hay cng trnh nghin cu theo cch tip cn cc phng php hn hp cn truyn li pht biu ny cn phi c xc nh sm trong cng trnh nghin cu phn gii thiu cho ngi c hiu bit c phn nh lng v phn nh tnh ca cng trnh nghin cu. M ht biu mc ch trong nghin cu theo cc phng php hn hp: Hy bt u vi nhng t thit k theo cc phng php hn hp, nh theo trnh t, xy ra ng thi, hay c tnh bi o vic kt hp c d liu nh lng ln d liu nh tnh vo trong nghin cu c xu qui ra tam gic) c nhng xu hng chung bng s t nghin cu nh lng ln chi tit ca cc quan im ca nhng ngi tham gia vi nh s dng cc quan im ny xy dng v qu nh lng, theo thng k t mt mu v sau tin hnh tip vi mt t c nhn ki hng nhu cu ca mt nhm b y ra ngoi l hay cc c nhn b y ra ngoi l.

Hy bao gm nhng c im ca mt li pht biu mc ch nh tnh tt, nh tp trung v ngn ng khng c tnh nh hng, cp n chin lc iu tra, v xc nh nhng ngi pht biu mc ch nh lng tt, nh xc nh mt l thuyt v cc bin, thit lp quan bin, t cc bin ny theo th t t bin c lp sang bin ph thuc (tri sang phi), gia v a im nghin cu ca cng trnh nghin cu. Hy xt n vic b sung thm thng c d liu nh lng ln d liu nh tnh. 92

Da vo nhng thnh phn ni trn, ba bn gc ca li pht biu mc ch trong nghin cu gc u p dng cho nghin cu theo trnh t, v bn gc th ba p dng cho nghin cu nghin cu theo cc phng php hn hp theo trnh t, hai giai on ny s l kho st (t m gia vi nh s dng cc quan im ny xy dng v kim nh mt cng c vi mt mu tnh v _______________ (hin tng ch yu) bng cch thu thp _________________ (d liu) ______ (nhng ngi tham gia) ti ______________ (a im nghin cu). Nhng ch t d g c sao cho ______________ (l thuyt, cc cu hi nghin cu, hay cc gi thuyt) c th _____ (thit lp quan h, so snh) gia ______________ (bin c lp) vi _________________ uc) i vi ________________ (mu ca tng th) ti ___________________ (a im nghin c hin cu theo cc phng php hn hp theo trnh t, hai giai on ny s l thu nhn c au tin hnh tip vi mt t c nhn kim tra hay kho st cc kt qu su thm. T gi thuyt s x l ________________ (mi quan h hay s so snh) gia ________________ (b ____________ (bin ph thuc) vi ________________ (nhng ngi tham gia) ti _____________ ghin cu). Trong giai on th hai, cc cuc phng vn hay nhng quan st nh tnh s _ (cc kt qu nh lng) quan trng bng cch kho st cc kha cnh ca _______________ ______ (mt t ngi tham gia) ti ___________________ (a im nghin cu). Mc ch ca cc phng php hn hp xy ra ng thi ny l hiu r hn vn nghin cu bng cch nh tnh (cc quan im chi tit). Trong cng trnh nghin cu ny, _____________ (cc c uan h gia _______________ (bin c lp) v ______________ (bin ph thuc). ng thi, _ tng ch yu) s c kho st bng cch s dng _________________ (cc cuc phng vn hay _________ (nhng ngi tham gia) ti _________________ (a im nghin cu). Th d 5.8

Li Pht biu Mc ch trong Nghin cu theo cc Phng php Hn hp, Chin lc iu tra H

Hossler v Vesper (1993) nghin cu thi ca hc sinh v cha m i vi tin tit ki ng hc ca con ci. Trong cng trnh nghin cu 3 nm ny, cc tc gi ny xc nh cc m v thu thp d liu c nh lng ln nh tnh. Li pht biu mc ch ca h nh s bi vit ny xem xt nhng hnh vi tit kim ca cha m. Bng cch s dng d liu v hc g nhiu cuc kho st/iu tra trong thi k ba nm, hi qui lgictc (logistic regression) h nht vi tin tit kim ca cha m cho gio dc sau trung hc ca con ci. Ngoi ra, nhn

o nhn c t cc cuc phng vn mt mu ph nh cc hc sinh v cc bc cha m, nhng n , c s dng nghin cu thm tin tit kim ca cha m. (Hossler & Vesper, 1993, trang

Phn ny c trnh by di mc Mc ch, v ch ra rng c d liu nh lng (ng rong cng trnh nghin cu ny. C hai hnh thc d liu c thu thp trong sut thi k nghin cu ca h l thit k theo php tam gic c hay hi t. Mc d c s l l bin mi ny, nhng c trnh by r sau , trong ni dung tho lun v cc phng php v Cc Cu g cc cuc phng vn cng c s dng kho st y chi tit hn cc bin ang nh lng ln nh tnh. (Hossler & Vesper, 1993, trang 146) Th d 5.9

Li Pht biu Mc ch trong Nghin cu theo cc Phng php Hn hp, Chin lc iu tra t

Ansorge, Creswell, Swidler, v Gutmann (2001) nghin cu vic s dng cc my tnh xch : my tnh lng) iBook khng dy trong ba kha hc v cc phng php gio dc ca gio cho sinh vin c th lm vic ti bn hc ca h v s dng mt my tnh xch tay nh huyn ngh ca cc ging vin. Li pht biu mc ch nh sau: Mc ch ca cng trnh nghi rnh t ny l trc ht kho st v to ra nhng ti v vic s dng cc my tnh xch v cc phng php gio dc ca gio vin bng cch s dng nhng quan st ti hin trng , giai on th hai l xy dng mt cng c v iu tra sinh vin v vic s dng my tnh minh cho vic s dng c d liu nh tnh ln d liu nh lng l mt cuc iu tra hu tt nht sau khi tin hnh vic kho st s b v vic s dng my tnh xch tay nh ca

Trong th d ny, li pht biu mc ch bt u bng nhng t ng bo hiu mc ch ca. hp v cha ng nhng thnh phn cn bn ca c giai on nh tnh ban u ln giai on thng tin v vic thu thp c d liu nh tnh ln d liu nh lng v kt thc bng c d liu ni trn vo mt thit k theo trnh t. 94

T M TT Chng ny nhn mnh n tm quan trng ca li pht biu mc ch trong mt cng t a tng ch yu trong mt nghin cu, v nh th li pht biu ny l li pht biu quan g trnh nghin cu. Khi vit li pht biu mc ch nh tnh, nh nghin cu cn xc nh tm thi cho hin tng ny. Nh nghin cu cng s dng nhng t ng ch hnh ng nh ph , ngn ng khng nh hng c s dng, v nh iu tra cp n chin lc iu tra, n Trong li pht biu mc ch nh lng, nh nghin cu cp n l thuyt c kim nh chng. iu quan trng l t bin c lp v tr th nht v bin ph thuc v tr th gi tham gia v a im nghin cu ca cuc iu tra. Trong mt s li pht biu mc ch c s dng trong cng trnh nghin cu. Trong mt nghin cu theo cc phng php hn h in minh cho loi chin lc ny, nh l liu d liu c thu thp ng thi hay theo trn biu mc ch nh tnh tt ln li pht biu mc ch nh lng tt u c bao gm vo . Bi tp Trau di K nng Vit 8. Bng cch s dng bn gc ca li pht biu mc ch ch trng. Hy vit li pht biu ny ngn thi, vit khng qu khong ba phn t trang n ht biu mc ch nh lng, hy vit li pht biu mc ch. Hy vit li pht biu ngn cch s dng bn gc ca li pht biu mc ch trong nghin cu theo cc phng php h l l bin minh cho vic pha trn d liu nh lng v d liu nh tnh v kt hp vo n li pht biu mc ch nh lng tt. BI C THM Creswel, J. W. (2002). Nghin cu v G ghin cu nh lng v nh tnh. Upper Saddle River, N5: Nh Xut bn Merrill/Pearson. Ph sch v cc phng php ny, ti dnh mt phn trong mt chng cho ti vit li pht bi gm mt bn gc ( in vo) cho c li pht biu mc ch nh lng ln li pht biu ng cp mt khun kh khi nim c gi l h cc bin. Cun sch ny a ra vi th d 9

v c li pht biu mc ch nh lng ln li pht biu mc ch nh tnh t ti liu v 9). Thit k nghin cu nh tnh (n bn th ba). Thousand Oaks, CA: Nh Xut bn Sage. Ca l v Gretchen Rossman thu ht s ch vo ch ch ca cng trnh nghin cu, l mc tho lun v ti, v c cp trong mt hay hai cu. Phn ny cho ngi c bit nh iu g. Cc tc gi m t c trng ca cc mc ch l thm d hay kho st, gii thch, gm n v ca php phn tch (th d cc c nhn, cc cp, cc nhm). Wilkinson, A. M. (1 hng dn cch vit cc ti liu, bi bo v lun vn. Englewood Cliffs, N5: Nh Xut bn tt Wilkinson gi li pht biu mc ch l mc tiu trc mt ca cng trnh nghin cu. hin cu. Hn na, mc tiu ca nghin cu cn c trnh by phn gii thiu cng trn l ch ca nghin cu, bi vit hay phng php. Khi c pht biu r rng, mc tiu c th c tm thy gn on u hay on gia, ty thuc vo b cc ca phn m u. 96

CHNG SU _______________________________

CC CU HI NGHIN CU V CC GI THUYT Cc nh iu tra nghin cu t nhng ct mc ch ng trong nghin cu ca h a ng mc ch nghin cu, vn thit lp phng hng ch yu cho cng trnh nghin cu. T li nghin cu thu hp trng tm vo nhng cu hi c th s c tr li hay nhng li tin o . Chng ny cp n ct mc th hai cc cu hi nghin cu, hoc cc gi thuyt tro guyn tc lin quan n vic thit k cc cu hi nghin cu nh tnh; cc cu hi nghin nghin cu nh lng; v cui cng, cc cu hi trong nghin cu theo cc phng php hn

CC CU HI NGHIN CU NH TNH Trong mt nghin cu nh tnh, cc nh iu tra nu ln nhng cu hi nghin cu, ch khn h cho cuc nghin cu) hay cc gi thuyt (ngha l nhng li tin on bao gm cc bin v hin cu ny c hai hnh thc: mt cu hi chnh yu v cc cu hi ph km theo. Cu hi c ng cng trnh nghin cu di hnh thc tng qut nht ca n. Nh iu tra t ra cu hi ng methodology) ca nghin cu nh tnh, nh mt vn tng qut sao cho khng hn ch vi g nht c th c hi trong mt cng trnh nghin cu l g? Cc nh nghin cu mi vo n ny bi v h quen vi logic ngc li: xc nh nhng cu hi chuyn bit hay cc gi thuy hng cu hi nghin cu nh tnh tng qut. Ti khuyn ngh rng nh nghin cu hi mt theo nu ln khng qu nm n by cu hi nghin cu ph. Vi cu hi ph theo sau mi thu hp trng tm ca cng trnh nghin cu nhng m. Cch tip cn ny nm hon ton tr Huberman (1994), nhng ngi xut rng cc nh nghin cu khng vit tng cng nhiu hn cu hi nghin cu ny, n lt chng, tr thnh cc ti c kho st mt cch c th liu lu tr. Th d, cc cu hi ni trn c th c s dng nh cc cu hi then cht m st hay trong sut cuc phng vn vi cu hi m. Lin h cu hi nghin cu chnh yu v d, tnh c th ca cc cu hi nghin cu trong dn tc hc giai on ny ca thit k cc chin lc nh tnh khc. Trong nghin cu dn tc hc, Spradley (1980) a ra h t hc bao gm cc cu hi tour ngn (mini-tour), kinh nghim, ngn ng 97

bn x, tng phn, xc minh. Tng t, trong dn tc hc ph phn, cc cu hi nghin cu nghin cu ny tr thnh nhng iu hng dn lm vic ch khng phi nhng chn l s h khc l trong hin tng hc, cc cu hi nghin cu ny c th c trnh by mt cch t g phn loi cc cu hi. Th d nh cu hi nghin cu Mt ngi m sng vi a con cn no? (Nieswiadomy, 1993, trang 151). Trong l thuyt c s, cc cu hi nghin cu ny c t tc trong vic phn tch d liu nh s m ha m (open coding) (Nhng loi mi ni ln t nhn v cc bnh nhn l nhng loi no?) hay s m ha hng trc (Vic chm sc bnh n . Trong cc cu hi nghin cu nh tnh, hy t cu hi vi nhng ch ci g, no hay mi ni v m (khi vit bng ting Anh, hy bt u cc cu hi nghin cu nh tnh bng n nhn v kt qu, mt cch tip cn ph hp vi nghin cu nh lng. Hy tp trung vo m nhng ng t ch s thm d kho st m nhng ng t ny truyn t ngn ng ca thit k g trnh nghin cu ny s khm ph (th d, l thuyt c c s) Tm cch hiu c (th d, tnh hung) M t nhng kinh nghim (th d, hin tng hc) Tng thut cc cu chuyn (th

Hy s dng ngn ng khng c tnh nh hng. Hy xa b nhng t ng gi hay a n o chiu hng no nh c nh hng i vi, nh hng n, tc ng n, xc nh v thay i trong sut qu trnh nghin cu theo cch thc ph hp vi cc gi nh v mt in cu nh tnh, cc cu hi c xem xt li v c thit lp li thng xuyn (nh tro th gy rc ri cho nhng c nhn quen vi cc thit k nh lng, trong cc cu hi ng ghin cu. Hy s dng nhng cu hi m m khng cp n ti liu hay l thuyt tr kh cu hi nghin cu nh tnh, hy nu r nhng ngi tham gia v a im nghin cu ca c d tha trong li pht biu mc ch nghin cu. 98

Sau y l nhng th d v cc cu hi nghin cu nh tnh, s dng vi loi chin lc.

Th d 6.1 Cu hi Nghin cu nh tnh Chnh yu t mt Nghin cu theo Dn tc hc. Finde hng minh bng ti liu vic c cc tp ch thanh thiu nin ca cc thiu n hc lp by Bng cch xem xt vic c cc tp ch thanh thiu nin (cc tp ch), nh nghin cu c th dng cc vai tr v mi quan h x hi ca cc em nh th no khi cc em vo trng trung h cho hc sinh t 12 n 15 tui). B nu ln mt cu hi nghin cu chnh yu hng d n trong nhng nm u ca la tui thiu nin c ti liu nm ngoi lnh vc vn hc gi do early adolescent females read literature that falls outside the realm of fict ion?) (Finders, 1996, trang 72)

Cu hi nghin cu chnh yu ny s dng cm t nh th no. (Cu hi nghin cu chnh y bng ting Anh); cu hi ny s dng mt ng t m, l t c; cu hi nghin cu h thanh thiu nin; v cu hi nghin cu ny cp n nhng ngui tham gia vo cng tr u la tui thiu nin. Hy ch cch thc tc gi vit rt kho mt cu hi nghin cu nghin cu ny. Th d 6.2 Cc Cu hi Nghin cu Chnh yu t mt Nghin cu Tnh hung

Padula v Miler (1999) tin hnh mt nghin cu nhiu tnh hung m t nhng kinh nghim , sau mt thi gian ri xa, trong chng trnh hc tin s tm l hc ti mt vin i hc Ty nc M. Ch ch l chng minh bng ti liu nhng kinh nghim ca cc ph n ni trn tr cho nhng ngi ng h quyn bnh ng ca ph n v cc nh nghin cu ng h quyn b cu chnh yu hng dn vic iu tra. (a) Nhng ngi ph n trong chng trnh hc tin no? (b) Nhng ngui ph n trong chng trnh hc tin s tm l hc m t nhng kinh nghi h th no? v (c) Vic tr li trng lm nghin cu sinh tin s thay i cuc sng c r, 1999, trang 328)

Ba cu hi nghin cu chnh yu ny u s dng cm t nh th no hi (trong cu hi h no, ra sao)). Cc cu hi ny u bao gm ng t m nh m t, v tp trung vo trng, vic ghi danh li, v vic thay i. Cc cu hi nghin cu ny cng cp n nh rnh hc tin s duy nht vin i hc c nghin cu hc thut vng Trung Ty nc M.

CC CU HI NGHIN CU NH LNG V CC GI THUYT TRONG NGHIN CU NH LNG Trong cc c cc cu hi nghin cu v cc gi thuyt nh hnh v tp trung mt cch chuyn bit m cu l nhng li pht biu nghi vn hay nhng cu hi m nh iu tra c gng tr li. Cc nghin cu thuc lnh vc khoa hc x hi v c bit l trong cc cng trnh nghin cu d l nhng iu tin on m nh nghin cu a ra v nhng mi quan h gia cc bin. Chng d liu dc thu thp t cc mu ca tng th. Vic kim nh cc gi thuyt s dng cc t lun v tng th t mu c nghin cu. Cc gi thuyt thng c s dng trong cc cuc u. Cc nh c vn thng khuyn ngh s dng cc gi thuyt trong mt d n nghin cu chn hc s, nh mt phng cch trnh by phng hng m nghin cu s theo. Mt khc, cc mc y cc mc tiu (objectives) i vi mt cng trnh nghin cu. Cc mc tiu nghin cu c cu thuc lnh vc khoa hc x hi. ng nh th, trng tm y s c t vo cc cu h vit cc cu hi nghin cu nh lng tt v cc gi thuyt tt trong nghin cu nh ln nghin cu hay cc gi thuyt thng c gii hn trong ba cch tip cn cn bn. Nh nghi lp, xem tc ng ca bin c lp i vi mt bin ph thuc. Hay mt cch khc l nh mt bin c lp vi mt bin ph thuc. Th ba, nh nghin cu c th m t nhng phn ng ph thuc. Hnh thc t m nht ca nghin cu nh lng l kt qu tt yu ca s kim it cc cu hi nghin cu hay cc gi thuyt c bao gm trong l thuyt . Bin c l g c logic nguyn nhn v kt qu ca nghin cu nh lng. khng b d tha, ch vi vit c hai, tr khi cc gi thuyt da vo cc cu hi nghin cu (nh s c tho lun hng, nhng khuyn ngh ca ngi c vn hay hi ng khoa, hoc da trn vic liu nghin cc kt cc. Nu cc gi thuyt c s dng, th c hai hnh thc: gi thuyt khng (n (alternative hypothesis). Gi thuyt khng th hin cch tip cn truyn thng i vi v khng a ra tin on rng trong tng th chung, khng tn ti mi quan h hoc khng t no . Li din t l khng c s khc bit (hay mi quan h) gia cc nhm ny. Th d 100

Th d 6.3 Gi thuyt khng Mt nh iu tra c th xem xt ba loi bin php lm cho tr con b bnh v khng p dng bin php lm mnh m hn. Sau nh iu tra thu thp h em rut ca chng. Gi thuyt khng c th nh sau: Khng c s khc v vic khng p dng bin php lm mnh m hn xt theo s tng tc x

t k mnh m hn cc s o v hnh bit ng k gia hi ca cc tr e

Hnh thc th hai ca gi thuyt, hnh thc ny thng dng trong cc bi bo, l gi thuy in on v kt qu k vng cho tng th (population) ca cng trnh nghin cu. Tin on trnh nghin cu trc v ti ang xt, m ti liu v nhng nghin cu gi kt c th tin on rng im ca Nhm A s cao hn im ca Nhm B i vi bin ph thuc h Cc th d ny minh ha mt gi thuyt nh hng (directional hypothesis), bi v tin o nhiu hn) c a ra. Mt loi gi thuyt thay th khc c tnh khng nh hng (nondire chnh xc ca nhng s khc bit (th d, cao hn, thp hn, nhiu hn, km hn) khng c g t ti liu trong qu kh. Nh th, nh iu tra c th vit C s khc bit gia hai Th d 6.4 Cc Gi thuyt nh hng

Mascarenhas (1989) nghin cu nhng khc bit gia cc loi quyn s hu (thuc s hu nh ong cng chng, t nhn) ca cc doanh nghip trong ngnh cng nghip khoan du m ngoi kho st nhng khc bit nh s chi phi th trng ni a, s hin din trn quc t, s cu ti hin trng c kim sot bng cch s dng cc phng php gn nh-th nghim. Gi t do trong cng chng s c t l tng trng cao hn cc doanh nghip c c phn khng b 2: Cc doanh nghip c c phn mua bn t do trong cng chng s c phm vi hot ng quc nc v doanh nghip c c phn khng bn ra ngoi cng chng. Gi thuyt 3: Cc doanh nghi ni a ln hn cc doanh nghip c c phn mua bn t do trong cng chng hay cc doanh ng oi cng chng. Gi thuyt 4: Cc doanh nghip c c phn mua bn t do trong cng chng s doanh nghip nh nc v cc doanh nghip c c phn khng bn ra ngoi cng chng. Gi thu nhiu kh nng c cc doanh nghip nh nc l khch hng hi ngoi hn. 101

Gi thuyt 6: Cc doanh nghip nh nc s c mc n nh ca c s khch hng cao hn c g. Gi thuyt 7: Trong nhng bi cnh km r rt, cc doanh nghip c c phn mua bn t do cng ngh tin tin hn cc doanh nghip nh nc v doanh nghip c c phn khng bn ra c 9, cc trang 585588). Th d 6.5 Gi thuyt Khng nh hng cng vi Gi thuyt nh hng

i khi cc gi thuyt nh hng c to ra xem xt mi quan h gia cc bin ch khn in cu ngha ca c trng nhn dng v gii tnh i vi ph n Rp v Do Thi theo t Ixraen. Trong mt mu xc sut ton quc ca ph n Rp v Do thi, tc gi xc nh Gi thuyt th nht l gi thuyt khng nh hng v hai gi thuyt sau l gi thuyt nh h ca ph n Rp v Do Thi theo tn gio v khng theo tn gio c quan h vi cc tn t hn nh nhng h thng gi tr khc nhau m h chp nhn. Gi thuyt 2: Nhng ngi ph n khng bnh thng km tch cc v mt chnh tr x hi hn nhng ngi ph n khng theo t thng. Gi thuyt 3: Nhng mi quan h gia c trng nhn dng v gii tnh, s m o, v vi trong ph n Do Thi.

Tr khi cng trnh nghin cu c s dng cc bin nhn khu hc lm hm tin on (pred hc (ngha l o lng thi hay hnh vi) ch khng phi nhng c im nhn khu hc c cu nh lng c gng chng thc mt l thuyt, nn cc bin nhn khu hc (th d tui, m cc m hnh ny nh l bin can thip hay bin kim sot ch khng phi l cc bin c lp rong cc cu hi hay cc gi thuyt, lm cho ngi c c th d dng xc nh c cc v sp xp v tr cc bin bt u vi bin c lp v chm dt vi cc bin ph thuc (nh hin cu tt). Sau y l th d v vic b tr t vi cc bin c lp c trnh by u Th d 6.6 Vic S dng ng chun Ngn ng trong cc Gi thuyt 1. Khng c mi quan h gia vic s dng cc dch v h tr ph vi s kin tr trong hc hng (non-traditional). 102

2. Khng c mi quan h gia cc h thng h tr gia nh vi s kin tr trong hc tp i uyn thng. 3. Khng c mi quan h gia cc dch v h tr ph vi cc h thng h tr gia .

M hnh v Cu hi M t v Gi thuyt Hy xt mt m hnh cho vic vit cc cu hi nghin m t c theo sau bi cc cu hi suy on (inferential questions) hay cc gi thuyt. C ny bao gm c bin c lp ln bin ph thuc. Trong m hnh ny, ngi vit nu r cc c cc bin kim sot hay can thip quan trng) trong cng trnh nghin cu. Cc cu hi suy nu ln quan h gia cc bin hay so snh cc nhm theo sau cc cu hi m t ny. Nh th, hm cc cu hi suy on hay cc gi thuyt vo, trong cc bin c kim sot. Th d 6.7 Cu hi M t cng vi Cu hi Suy on

minh ha cch tip cn ni trn, gi nh rng mt nh nghin cu mun xem xt mi quan v nh gi cn thn mt tt v mt xu) (y l bin c lp c o trn mt cng c) vi cc lp hc khoa hc i vi cc hc sinh lp tm ti mt khu vc trng hc (thuc quyn Hn na, nh nghin cu ny gi trong vng kim sot cc tc ng can thip ca cc im s io dc ca cc bc cha m ca cc em hc sinh. Da theo m hnh c xut trn y, cc . Cc hc sinh c xp hng nh th no v k nng t duy ph phn? (y l cu hi m t hay cc im s) ca hc sinh trong cc lp hc khoa hc l bao nhiu? (y l cu hi m t s trc ca hc sinh trong cc lp hc khoa hc l bao nhiu? (y l cu hi m t t thnh t v gio dc ca cc bc cha m ca hc sinh lp tm l mc no? (y l mt cu h t v gio dc ca cc bc cha m) Cc Cu hi Suy on 5. Kh nng t duy ph phn c qu khng? (y l cu hi suy on lin quan n bin c lp v bin ph thuc) 6. Kh nng hc sinh hay khng, trong iu kin kim sot tc ng ca cc im s v khoa hc trc

thnh t v gio dc ca cc bc cha m ca cc hc sinh lp tm? (y l mt cu hi suy kin kim sot cc tc ng ca hai bin kim sot)

Th d trn y minh ha cch thc sp xp tt c cc cu hi nghin cu thnh cc bin m ghin cu c th mun so snh cc nhm vi nhau, v ngn ng c th thay i th hin s g cc cng trnh nghin cu khc, nhiu bin c lp v nhiu bin ph thuc hn c th hi anh sch di hn cc cu hi m t v cc cu hi suy on. Ti xut s dng m hnh m cc bin m t cng nh nu ln quan h. Th d ny nu r cc bin c lp v tr kim sot v tr th ba. Th d ny s dng cc c im nhn khu hc lm bin kim sot v ngi c cn gi nh rng cc cu hi trong th d ny l kt qu t nhin ca m hn NGHIN CU THEO CC PHNG PHP HN HP Nghin cu theo cc phng php hn hp bc l nh nghin cu (hay cc gi thuyt) bi v c qu t ti liu gii quyt bc thit k nghi thch a ra nhng li pht biu mc ch nghin cu hn l nu r cc cu hi nghin cu c c s cho cc nguyn tc hng dn i vi vic vit thm cc cu hi nghin cu vo cc c uy nhin, vic xem xt mt s cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp, c th x cu hi nghin cu. Cc cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp cn phi c c in cu nh lng (hay cc gi thuyt) c bao gm vo cng trnh nghin cu thu hp v cu. Cc cu hi nghin cu v cc gi thuyt trong nghin cu theo cc phng php hn h ghin cu v cc gi thuyt tt c cp trong nhng cch tip cn nh lng v nh on, trong giai on th hai b sung thm nhiu chi tit cho giai on th nht, th t giai on th hai trong n hay k hoch. Sau khi d n nghin cu c hon tt, nh ng cu ca c hai giai on trong bo co cui cng. Trong mt d n nghin cu mt giai on, ong n bi v tp hp cc cu hi ny khng ph thuc vo tp hp cc cu hi kia. Ch thuyt. Trong mt d n nghin cu hai giai on, th t ny s gm c cc cu hi nghin c

th nht ng trc, theo sau bi cc cu hi nghin cu ca giai on th hai, sao cho ng chng s c x l trong nghin cu c xut. Trong chin lc iu tra mt giai on, nht trong thit k. Mt s thay i thng thy trong cc cng trnh nghin cu theo c ghin cu vo lc bt u ca mi giai on nghin cu. Th d, gi nh rng nghin cu b huyt. Sau trong nghin cu, khi giai on nh tnh bt u c gii quyt, th cc c Th d 6.8

Cc Gi thuyt v cc Cu hi Nghin cu trong mt Cng trnh Nghin cu theo cc Phng ph

Houtz (1995) cung cp th d v mt cng trnh nghin cu hai giai on vi cc gi thuyt trong nhng phn gii thiu mi giai on. Cng trnh nghin cu ca b iu tra nhng s k trng cp hai (middle school: 1 14 tui) (phi truyn thng) v trng trung hc nht 2 15 tui; ba lp 7, 8, 9) (truyn thng) i vi cc hc sinh lp by v lp tm v thi nh thnh tch hc tp mn khoa hc ca cc em. Trong cng trnh nghin cu hai giai on n n n vic nh gi cc thi trc v sau kim nh v thnh tch hc tp bng cch s d cc kt qu nh lng, Houtz tin hnh cc cuc phng vn vi cc gio vin dy mn khoa i on th hai ny gip gii thch nhng im khc bit v nhng im tng ng v hai cc h nht. Vi cng trnh nghin cu nh lng giai on th nht, Houtz cp n cc g c s khc bit ng k gia cc hc sinh trng cp hai (middle school) v cc hc sinh high) v thi ca cc em i vi khoa hc cng nh l mt mn hc trng. Mt gi thuy h trng cp hai v cc hc sinh trng trung hc nht cp v thnh tch hc tp mn ) Nhng gi thuyt ny xut hin phn bt u ca cng trnh nghin cu nh l phn gii nghin cu. Trc khi bt u giai on nghin cu nh tnh, Houtz nu ln cc cu hi kim nh thnh tch hc tp, Houtz phng vn cc gio vin mn khoa hc, hiu trng, v bit g hin ang tn ti gia chin lc ging dy ca trng cp hai v chin lc ging thi k chuyn tip? Thi k chuyn tip ny v ang tc ng nh th no n thi sinh ca Anh/Ch? Cc gio vin cm nhn nh th no v qu trnh thay i ny? (Houtz, 199 105

Vic xem xt cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp ny cho thy rng tc gi b cc cu hi nghin cu nh tnh, nu r cc cu hi ny phn bt u ca mi giai on phn tt cho vic vit c cc gi thuyt nh lng ln cc cu hi nghin cu nh tnh. T ni dung li pht biu mc ch nghin cu v tr thnh nhng ct mc chnh ch dng cho hin cu nh tnh nu ln t nht l mt cu hi nghin cu chnh yu v vi cu hi nghi ting Anh) vi nhng ch nh how (lm sao, nh th no) hay what (ci g, no v.v.) (k hng ch nh th trong cu hi nghin cu, nhng tt nhin l phi chng v tr ph h kho st, thm d, nh thm d, kho st hay m t. H nu ra nhng cu hi tng qut, hng tng ca ngi tham gia. Ban u h cng tp trung vo ch mt hin tng ch yu a v a im ca cuc nghin cu. Cc nh nghin cu nh lng vit cc cu hi nghin c i thuyt ny bao gm cc bin, m cc bin ny c m t, c thit lp quan h, c ph v cc bin ph thuc. Trong nhiu n nghin cu nh lng, cc tc gi s dng cc c by nghin cu chnh thc hn, ngi ta s dng cc gi thuyt. Cc gi thuyt ny l nhn thuyt ny c th c vit di hnh thc gi thuyt thay th khc, nu r nhng kt qu c g ). Cc gi thuyt ny cng c th c pht biu di hnh thc gi thuyt khng, ch cc nhm, i vi mt bin ph thuc. Thng th trong cc cu hi nghin cu v cc gi t in, theo sau bi (cc) bin ph thuc. Mt m hnh sp xp th t tt c cc cu hi ng cc cu hi m t, tip theo sau bi cc cu hi suy on thit lp quan h gia cc bin h cu trong nghin cu theo cc phng php hn hp cn phi cp c cc thnh phn nh t h nghin cu. Trong mt n nghin cu, tht kh bit c th, rnh mch v cc cu hi ng hi ny s da vo, hay b sung thm chi tit cho, cc cu hi nghin cu ca giai on th nh tnh ln cc cu hi nh lng u c a ra trong mt cng trnh nghin cu, th cu cho thy th t u tin ca chng trong cng trnh nghin cu. Ngoi ra trng s gn ch s qui nh th t ca cc cu hi nghin cu ny. Cui cng, mt m hnh c tm thy hp lin quan n vic vit cc cu hi nghin cu nh l phn gii thiu cho mi giai o phi trnh by ton b cc cu hi nghin cu ngay t u cng trnh nghin cu. Cc Bi t

11. i vi mt cng trnh nghin cu nh tnh, hy vit mt hay hai cu hi nghin cu ch h. 12. i vi mt cng trnh nghin cu nh lng, hy vit hai tp hp cc cu hi nghi lp v bin ph thuc trong cng trnh nghin cu. Tp hp th hai phi a ra nhng cu h gia (cc) bin c lp vi (cc) bin ph thuc. Cch vit ny l theo m hnh kt hp c ng chng ny. 13. Hy vit cc cu hi nghin cu cho mt d n nghin cu theo cc phng ai on. Hy bao gm cc thnh phn ca cc cu hi tt trong c cc cu hi nh tnh ln ic v nhan ca cng trnh nghin cu ca Anh/Ch. Hy son tho li nhan cho cng tr ip cn nghin cu nh tnh hay nh lng. vit mt nhan nghin cu nh tnh, hy s dng vn phong nh l mt cu hi. vit mt nhan nghin cu nh lng, hy bao g bit cc bin ny bng lin t v. Hy sp xp th t cc bin t bin c lp n bin cc cu hi nghin cu/cc gi thuyt. BI C THM Creswel, J. W. (1999). Nghin cu theo hiu v p dng. Trong G. J. Cizek (Ed.), Sch Hng dn v Chnh sch Gio dc (cc trang o: Nh Xut bn Hc thut. Trong chng ny, ti tho lun v chn bc trong vic tin hn phng php hn hp. Cc bc ny nh sau: 1. xc nh xem c cn mt cng trnh nghin cu khng; 2. xem xt liu mt cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp c kh thi ha in cu nh tnh ln cu hi nghin cu nh lng; 4. xem xt li v quyt nh v cc lo rng tng i ca mi phng php v chin lc thc hin i vi mi phng php; 6. trn tch; 8. nh gi v cc tiu ch nh gi cng trnh nghin cu; 107

9. xy dng mt k hoch cho cng trnh nghin cu. Trong vic vit cc cu hi nghin cu, cu hi nh lng, v pht biu, trong phm vi cc cu hi ny, loi chin lc iu tra hit k nghin cu nh tnh c cp kinh ph. Trong N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds), S tnh (cc trang 220-235). Thousand Oaks, CA: Nh Xut bn Sage. Janice Morse, mt nh nghi ngh y t, xc nh v m t nhng vn v thit k quan trng bao gm trong vic lp k Morse so snh vi chin lc iu tra v a ra chi tit loi cu hi nghin cu c s d theo hin tng hc v dn tc hc, nghin cu i hi cc cu hi v ngha v cc cu h hi cn cp n cc cu hi v qui trnh, trong phng php lun dn tc hc v php ni v s i thoi. B ch ra rng cch din t cu hi nghin cu xc nh trng tm v W. (1999). Tin hnh nghin cu gio dc (n bn th 5). Fort Worth, TX: Nh Xut bn i ckman cung cp trn mt chng v vic xy dng gi thuyt. ng xc nh ngun gc ca cc suy din v trong nhng quan st suy din. ng cn nh ngha v minh ha c gi thuyt tha gi c i qua th tc kim nh gi thuyt. 108

CHNG BY ______________________________

VIC S DNG L THUYT TRONG NGHIN CU Trong nghin cu nh lng, cc gi thuyt v cc cu hi nghin cu thng da trn nhng ong nghin cu nh tnh, vic s dng l thuyt (the use of theory) thay i nhiu hn rt gii thiu v vic s dng l thuyt vo thi im ny trong qui trnh thit k nghin cu, cho cc bin trong cc cu hi nghin cu v cc gi thuyt, trong nghin cu nh lng. ghin cu nh lng, mt phn trn vn ca n nghin cu c th c dnh cho vic gii khc l, trong mt cng trnh nghin cu nh tnh, nh iu tra c th to ra mt l thuy huyt ny cui ca d n, nh trong nghin cu theo l thuyt c c s. Trong cc cng tr xut hin ngay t u v cung cp mt lng knh nh hnh nhng iu c xem xt v nhng o dn tc hc hay trong nghin cu theo phng php tuyn truyn vn ng. Trong nghin cu cc nh nghin cu c th va kim nh cc l thuyt va to ra cc l thuyt. Hn na, ng mt lng knh l thuyt, nh mt trng tm c t vo cc vn v ng h quyn bnh n ghin cu. Chng ny bt u bng cch tp trung vo vic s dng l thuyt trong cng tr ngha v mt l thuyt, vic xp t v tr ca l thuyt trong mt cng trnh nghin cu au m mt l thuyt c th c trong mt k hoch nghin cu c vit ra bng vn bn. K , theo sau l mt bn gc in vo ca phn quan im l thuyt trong mt n nghi s dng l thuyt trong mt cng trnh nghin cu nh tnh. Cc nh iu tra theo cch ti , nh l cc l thuyt, cc m thc, v nhng iu khi qut theo trng phi t nhin, rnh nghin cu ca h. i lc nhng iu hiu bit ny xy ra vo lc u ca mt cng tr xut hin vo lc cui. Cc th d minh ha nhng gii php thay th khc nhau c sn cho c cn nh tnh s dng. Cui cng, chng ny chuyn sang tho lun v vic s dng cc l t hn hp v vic s dng l thuyt trong mt loi chin lc iu tra chin lc c tnh 109

VIC S DNG L THUYT TRONG NGHIN CU NH LNG nh ngha v mt l thuyt Trong nghin s xem mt l thuyt nh l mt li tin on khoa hc hay mt li gii thch khoa hc ( g cch thc khc nhau ca vic khi nim ha cc l thuyt v cc l thuyt c th hn ch l thuyt, nh nh ngha ca Kerlinger (1979), ngy nay vn cn c gi tr. Mt l thuyt onstructs) (hay cn gi l cc bin) c tng quan vi nhau, cc nh ngha, v nhng li x sitions) m trnh by mt quan im c h thng v cc hin tng bng cch nu r nhng m cc hin tng t nhin (trang 64). Trong nh ngha ny, mt l thuyt l mt tp hp c quan vi nhau c xy dng thnh nhng li xc nhn, hay cc gi thuyt, vn nu r quan h chiu hng). Quan im c h thng c th l mt lp lun, ni dung tho lun, hay c s l (hay tin on) cc hin tng xy ra trn th gii. Labovitz v Hagedorn (1971) thm vo thuyt (theoretical rationale), m h nh ngha l nu r bng cch no v ti sao cc bi c tng quan vi nhau (trang 17). Ti sao mt bin c lp, X, nh hng hay tc ng n gii thch cho k vng hay tin on ny. Nh th, tho lun v l thuyt nh ni trn s l c s l thuyt, c s l l v l thuyt, hoc quan im l thuyt. Ti thch thut ng bin nh mt phn bt buc ca mt n nghin cu khi ngi ta np n xin trnh by mt Gio dc Hoa K. Php n d v cu vng c th gip hnh dung ra mt l thuyt hot ng nh (hay cu trc khi nim) c lp v bin ph thuc trong mt cng trnh nghin cu. Nh th u v cung cp li gii thch bao trm v vic bng cch no v ti sao ngi ta c th k v ph thuc. Cc l thuyt hnh thnh khi cc nh nghin cu kim nh mt li tin on nhi bin c lp, trung gian, v ph thuc, da trn nhng hnh thc thc o khc nhau, thnh cu. Cc gi thuyt hay cc cu hi nghin cu ny cung cp thng tin v loi quan h (t hay cha bit) v ln ca quan h (th d cao hay thp). Gi thuyt c th c vit nh o cng nhiu, th s tc quyn lc ca nhng ngi thuc h cng nhiu. Khi cc nh ng rn, lp i lp li nhiu ln, trong nhng mi trng khc nhau v vi nhng tng th (popu Hng o sinh, nh nh thuc Gio hi Xctlen, Cu lc b Rotary, v mt nhm hc sinh tr ai t tn cho l thuyt ny (th d, l thuyt v vic gn iu g cho ai). Nh th, l i thc tin tin trong cc lnh vc c th (G. Thomas, 1997). Mt kha cnh khc ca cc l v b rng ca phm vi bao trm ca chng. Neuman (2000) xem xt li cc l thuyt ba cp n (meso), v cp v m. Cc l thuyt cp vi m cung cp nhng li gii thch gii hn 110

trong nhng phn nh ca thi gian, khng gian, hay s ngi. Th d nh l thuyt ca Goff cch thc ngi ta tham gia vo nhng nghi thc trong sut nhng cuc tng tc mt i mt lin kt cc cp vi m v v m. y l nhng l thuyt v cc t chc, cc phong tro x h quyn kim sot trong cc t chc. Cc l thuyt cp v m gii thch nhng tng gp ln h g vn ha v ton th x hi. Th d l thuyt cp v m ca Lenski v s phn chia giai c mt x hi sn xut ra gia tng theo s pht trin ca x hi nh th no. Cc l thuyt a hc x hi nh ngnh tm l hc, x hi hc, nhn loi hc, gio dc, v kinh t hc, cn uyt ny u v c v cc l thuyt ny, i hi phi tm kim trong cc c s d liu ( tt v Tm l hc), Sociological Abstracts (Nhng Bn Tm tt v X hi hc)) hay xem xt l cc l thuyt (th d, hy xem Webb, Beals, & White, 1986). Hnh thc ca cc L thuyt Cc cc l thuyt ca h theo vi cch, chng hn nh mt chui cc gi thuyt, nhng li pht . th, hay cc m hnh trc quan. Th nht, mt s nh nghin cu trnh by l thuyt di . Th d, Hopkins (1964) truyn t l thuyt ca mnh v cc qui trnh nh hng nh l m trnh tnh trng s dng ton i t ch nam gii). i vi bt k thnh vin no ca m c y cng cao, th tnh cht trung tm ca c y cng cao. 2. Tnh cht trung tm ca ng thy c ca ng y cng cao. 3. Cp bc ca c y cng cao, th kh nng c th nhn th ng y cng cao, th s tun th ca ng y cng cao. 5. Cp bc ca c y cng cao, th s c th nhn thy c ca ng y cng cao, th s tun th ca ng y cng cao. 7. S tun c y cng cao (trang 51). 111

X + 1 + Y 1 + Y 2 + Z X 2 + 1 _ X 3 Bin Ph thuc Cc Bin Can thip

Cc Bin c lp Hnh 7.1 Ba Bin c lp nh hng n mt Bin Ph thuc Duy nht, qua n .

Hnh thc th hai l pht biu mt l thuyt nh l mt chui nhng li pht biu nu . . bin c lp nh hng n hay gy nn cc bin ph thuc. th d, Homans (1950) gii thch ut ca s tng tc gia hai ngi hay nhiu hn hai ngi gia tng, th mc h thch n cm nhn tnh cm thch nhau s by t nhng tnh cm bng nhng hot ng ngoi nhng h th tng cng thm nhng tnh cm thch nhau. Nhng ngi tng tc vi nhau cng thng x uynh hng tr nn cng ging nhau v mt s phng din (cc trang 112, 118, 120). Th ba, thuyt di hnh thc m hnh trc quan. Tht l hu ch khi th hin cc bin thnh mt h 1985, 1991) c v vic lp m hnh nhn qu v trnh by li cc l thuyt bng li thnh h dung ra nhng lin kt ca cc bin vi nhau. Hai th d n gin ha c trnh by mt bin ph thuc duy nht, qua trung gian l nh hng ca hai bin can thip. Vic thit cho thy chui quan h nhn qu kh d gia cc bin, dn n vic lp m hnh v phn tch g) v nhng phn tch cao cp hn s dng nhiu thc o v cc bin nh uc tm thy tron line, 1998). mc gii thiu, Duncan (1985) a ra nhng ngh hu ch v h thng k hi an ny: 112

X1 Xa Xb Nhm Kim sot () Nhm Th nghim (+) Y1

+ X2 Hnh 7.2 Hai Nhm Chu nhng X l khc nhau i vi X1 c So snh xt Theo Y1, vi X2

Hy t cc bin ph thuc v pha bn phi trn th v cc bin c lp v pha tri. thuc vo bin quyt nh ny. Hy ch ra sc mnh ca mi quan h gia cc bin bng c rn cc con ng i (cc ng mi tn ni trn). Hy s dng cc du ch kh nng tc n h. Hy s dng nhng ng c mi tn hai u cho thy cc mi quan h cha c ph ong m hnh ny. Mc d nhng th v quan h nhn qu phc tp hn c th c xy dng m hnh cn bn v mt s bin c gii hn, nh thng tm thy trong cng trnh nghin cu hai bin c lp, trong mt bin so snh nhm th nghim vi nhm kim sot v bin th . Nh Hnh 7.2 cho thy, hai nhm i vi bin X1 ( l Xa v Xb) c so snh, cng vi b bin ny nh hng n Y1, mt bin ph thuc. Thit k ny l mt thit k th nghim gi k hiu tho lun trn. 113

c lp Ngoi sinh Cc Bin Nhn khu hc Khi lng Cng vic (phi nghin cu) Cc Tiu chun Bin ch Chnh Ph thuc Ni sinh (+/-) (-) Thnh qu Nghin cu Hc thut . Nhng Bi Trnh by (phi nghin cu) (-) (+) Sc p buc phi Tin hnh Nghin cu . Nhng Bi Trnh by (+) (nghin cu) . Cc Bi bo trn Tp san (khng c chng nhn) (+) V tr B nhim trn Con ng Bin ch Chnh thc (+) (+) (+) S Cng tc . Cc Bi bo c Chng (+) nhn (nghin cu) . Cc Bi bo c Chng nhn Cc Ngun lc i hc Trung tm cc Khoa hc v Sc khe (+) (+) S T Cm nhn l Nh Nghin cu (+) (+) (phi nghin cu) . Cc chng trong Sch . Cc Cun Sch . Cc Khon Tr cp ca Lin bang ( c ph duyt) (+) H tr t Bn ng nghip . Cc Khon Tr cp ca Lin bang ( cp tin) (+) o to Nghin cu Trc (+) . Cc Khon Tr cp khng H tr t Ch tch Khoa (+)

phi ca Lin bang . Cc Hp ng Loi V tr B nhim (Chc Gio s so vi Tp th Cn b Ging dy) (+/-) Hnh 7.3. M hnh Trc quan v Thnh qu Nghin cu Hc thut ca Tp th Cn b Ging dy

Ngun: Trch t P. W. Jungnickel (1990), Nhng Yu t Tng quan ti Ni Lm vic v Thnh cc Thnh vin Tp th Cn b Ging dy Lm sng Dc khoa, n nghin cu khng cng b, php chnh thc. Hai m hnh trc quan ny ch c nh gii thiu nhng kh nng ni kt Nhng thit k phc tp hn s dng nhiu bin c lp v nhiu bin ph thuc trong cc m

(Blalock, 1969, 1985). Th d, Jungnickel (1990), trong mt n lm lun n tin s v n ong tp th cn b ging dy ti cc trng dc, trnh by mt m hnh trc quan phc t hi nhng yu t no nh hng n thnh qu nghin cu hc thut ca mt thnh vin trong t ny trong ti liu, ng phng theo mt khun kh l thuyt c tm thy trong nghi Langslon, & Creswell, 1988). ng xy dng mt m hnh trc quan m t mi quan h gia cc theo cc qui tc xy dng m hnh trc quan c gii thiu trc y. ng lit k cc bin , v cc bin ph thuc v pha phi. Chiu hng ca nh hng i t tri sang phi, v n eo gi thuyt. Nh Nghin cu Kim nh hay Xc minh mt L thuyt Nh Nghin cu Kim nh cc Gi thuyt hay cc Cu hi Nghin cu t L thuyt ni trn Nh Nghin cu nh ngha cc Bin v a cc Bin vo Hot ng, cc Bin ny c rt ra

Nh Nghin cu o lng hay Quan st cc Bin bng cch s dng mt Cng c Thu nhn nh Hnh 7.4 Cch Tip cn Suy din thng c S dng trong Nghin cu nh lng

Xp t V tr cc L thuyt trong Nghin cu nh lng Trong cc cng trnh nghin cu in v t l thuyt vo phn u ca k hoch cho mt nghin cu. Vi mc tiu l kim n l thuyt, nh nghin cu a ra mt l thuyt, thu thp d liu kim nh l thuyt ny khng xc nhn l thuyt ny qua cc kt qu nhn c. L thuyt ni trn tr thnh mt kh cho cc cu hi nghin cu hoc cc gi thuyt v cho th tc thu thp d liu. M hnh su g trnh nghin cu nh lng c trnh by trong Hnh 7.4. Nh nghin cu kim nh hay x gi thuyt hoc cc cu hi nghin cu c rt ra t l thuyt ny. Cc gi thuyt hoc c hng cu trc khi nim) m nh nghin cu cn phi nh ngha. Hay mt cch khc l, nh n rong ti liu c. T y, nh iu tra ch nh mt cng c s dng trong vic o l vo cng trnh nghin cu. K , nh iu tra 115

thu thp nhng s im trn cc cng c ny xc nhn hay khng xc nhn l thuyt ni tr V tr L thuyt trong mt Cng trnh Nghin cu nh lng Nhng im li Nhng im Bt l g cc bi vit tch bit c s l thuyt trn tp san v s quen khi nhng thnh phn thu cu. Cch xp t ny truyn t mt cch tip cn suy din. Trong phn xem xt li ti Cc ti liu, v vic a thuyt ny ring bit, tch cc l thuyt vo phn ri khi ni dung iu v mt hc phn m rng hp l hay thut. mt phn ca ti liu. sau cc gi thuyt h gm c cc cu hi nghin cu l mt phn m rng hp s l l v l thuyt sau l ca cc hin cu nghin cu, v b qun bi v tho lun ny gii phn tho lun m rng thch cc h th no v dng l thuyt. ti sao quan h. Trong mt phn ring bit Cch tip cn ny h r rng l tch bit khi cc thnh thuyt khi cc thnh phn khc ca qui trnh phn kh nghin cu, v lm cho th, mt ngi c c th ngi c c th xc nh khng lin kt phn khc cng trnh nghin cu ca qui trnh nghin cu. Cch Xp t V tr Trong phn gii thiu

Cch tip cn suy din ny i vi nghin cu theo cch tip cn nh lng c nhng ngh g trnh nghin cu nh lng (Xem Bng 7.1). Mt hng dn tng qut l gii thiu l thuy ghin cu. iu ny c ngha l nh nghin cu trnh by l thuyt trong phn gii thiu, t y sau cc gi thuyt hoc cc cu hi nghin cu (nh l c s l l cho nhng lin kt gi bit ca cng trnh nghin cu. Mi cch xp t v tr ni trn c nhng im li v nhn ing bit hn, sao cho ngi c c th nhn ra c mt cch r rng l thuyt tch ra kh Mt on ring bit nh th mang li mt s gii thch v phn tch y v phn l thuy

vic s dng l thuyt, v l thuyt ny lin quan nh th no n cng trnh nghin cu m lng Bng cch s dng cc tng ni trn, m hnh vit phn quan im l thuyt n gii thch mi quan h gia bin c lp v bin ph thuc. Th tc sau y c th c s l thuyt. Nu n v phn tch i vi cc bin l cc c nhn, th hy tm trong ti li tm trong ti liu x hi hc. Nu d n nghin cu xem xt cc c nhn v cc nhm, th h thuyt rt ra t cc l thuyt trong ngnh khc cng c th hu ch (th d, nghin cu ong kinh t hc). 2. Cng phi xem xt cc cng trnh nghin cu trc m c x l t xt. Nhng l thuyt no c cc tc gi khc s dng? Hy gii hn s lng l thuyt ng theory) gii thch cho gi thuyt ch yu hay cu hi nghin cu ch yu trong cng trn hy nu ln mt cu hi cu vng (rainbow question) lm cu ni bc qua cc bin c lp v hng n cc bin ph thuc? 4. Vit ra phn l thuyt. Hy theo cc cu hng u ny: L ca l thuyt). L thuyt ny c xy dng bi ______________ (xc nh ngun gc hay ny c s dng nghin cu ____________ (xc nh cc ti m ta tm thy l nhng li xc nhn hay cc gi thuyt trong l thuyt ny). Khi c p dng vo cng trn rng ti s k vng (cc) bin c lp ca mnh __________ (trnh by (cc) bin c lp) h thuc __________ (trnh by (cc) bin ph thuc) bi v ____________ (a ra c s l l ny). Nh th, nhng ti c bao gm trong phn tho lun v l thuyt nh lng l l nhn ch yu ca l thuyt ny, thng tin v vic s dng l thuyt ny trong qu kh v n iu th hin vic l thuyt ny lin quan n cng trnh nghin cu xut nh th no. M eld (1986) di y. Th d 7.1 Phn trnh by L thuyt nh lng

Crutchfield (1986) vit mt lun n tin s vi nhan Trung tm Kim sot, Lng Tin c g sut Nghin cu Hc thut. iu tra v cc nh gio dc trong ngh chm sc bnh nhn, ch sot v lng tin cy gia con ngi vi nhau c nh hng n mc ti liu xut bn ca tp b a vo trong chng gii thiu mt phn ring 117

bit vi mc l Quan im l thuyt. Phn ny c trnh by sau y, bao gm nhng i thuyt ny Thng tin v ai s dng l thuyt ny v kh nng ng dng l thuyt ny uyt ny vi cc bin trong cng trnh nghin cu ca b bng cch s dng logic (lun l) thuyt trong cng trnh nghin cu ca b, c sao chp ton b. Ti ch thm vo li ch im L thuyt Trong vic hnh thnh mt quan im l thuyt cho vic nghin cu nng sut ging dy, l thuyt hc hi x hi (social learning theory) cung cp mt mu u tin. Kh g hp tht cn i tm l hc v nhn thc vi nhng nguyn tc v s sa i hnh vi (Bowe thuyt thng nht ny tip cn vic gii thch v hnh vi con ngi theo s tng tc (c v nhn thc, hnh vi, v mi trng (Bandura, 1997, trang vii). (Tc gi xc nh l thu ny) Mc d l thuyt hc hi x hi chp nhn vic p dng nhng nhn t tng cng chng hc hi x hi c khuynh hng nhn thy vai tr ca phn thng va l chuyn ti thng ti khch cho mt hnh ng nh trc no v phn thng d kin. Ngoi ra, cc nguyn tc n trng ca qu trnh tri nghim thng qua hnh ng ca ngi khc (xc ng ly, vui ly trnh t iu chnh (Bandura, 1971). L thuyt hc hi x hi khng nhng x l vic hc h cc nng lc c nhn v x hi (ci c gi l nhn cch) c th pht trin dn t cc i g cp n nhng k thut nh gi nhn cch (Michel, 1968), v vic sa i hnh vi tron 1977; Bower v Hilgard, 1981; Rotter, 1954). (Tc gi m t l thuyt hc hi x hi). Hn ca l thuyt hc hi x hi c p dng vo mt dy rng hnh vi x hi, nh l kh n u hng lch lc, v hnh vi bnh hon, phi l (Bandura v Walters, 1963; Bandura, 1977; Mi 6; Miller v Dollard, 1941; Roter, 1954; Staats, 1975). (Tc gi m t vic s dng l thuy thch l thuyt hc hi x hi, Rotter (1954) ch ra rng c bn loi bin cn c xt nforcement), v, tnh trng tm l. Mt cng thc tng qut v hnh vi c xut, cn trong bt c tnh trng tm l c th no l mt hm s ca s k vng rng hnh vi ny s ca s tng cng . (Rotter, 1975, trang 57). 118

S k vng trong cng thc ni trn cp n mc c cm nhn v s chc chn (hay x h vi v phn thng. Cu trc khi nim (bin) ny v s k vng khi qut c nh ngha ontrol) bn trong khi mt c nhn tin rng nhng s tng cng l mt hm s ca hnh vi c bn ngoi khi cc tc ng c qui cho l do may mn, s phn, hay mt iu c sc mnh n qu khng cn phi l cc quan im c tnh tuyt i, m ng ra c khuynh hng thay i thuc vo nhng kinh nghim c trc v nhng im phc tp ca tnh trng (Rotter, 1 l thuyt ny). Trong vic p dng l thuyt hc hi x hi vo cng trnh nghin cu v n bin do Rotter (1954) nhn din s c nh ngha theo cch sau y: 1. Nng sut nghin ng c mong mun. 2. Trung tm kim sot l s k vng khi qut rng nhng phn thng vi c th. 3. Nhng s tng cng l nhng phn thng t cng trnh nghin cu hc thut h gio dc l tnh trng tm l vn cung cp nhiu trong s cc phn thng cho nng sut h ny, cng thc v hnh vi c thit lp bi Rotter (1975) s c iu chnh thch h hc thut xy ra trong phm vi mt nh ch gio dc l mt hm s ca s k vng rng hn thnh vin ca tp th cn b ging dy gn cho cc phn thng ny. Ngoi ra, s tng tc trung tm kim sot phi c xem xt lin quan n s k vng t c cc phn thng th nhng li pht biu tip theo. Cui cng, nhng c im nht nh, chng hn nh s chun in s, bin ch chnh thc, hay vic lm ton thi gian so vi bn thi gian u c th g ca tp th cn b ging dy ngnh chm sc bnh nhn (y t, iu dng) theo cch thc t hc. (Tc gi p dng cc khi nim vo cng trnh nghin cu ca mnh). Li pht biu sau vic thit k v tin hnh cng trnh nghin cu ny. Nu tp th cn b ging dy tin tn trong vic to ra nhng cng trnh nghin cu hc thut s dn n nhng phn thng (trung cy nhng ngi khc s theo ui n cng hon tt nhng li ha ca nhng ngi ny (l thng cho hot ng nghin cu hc thut l xng ng (cc gi tr ca phn thng), v (d nh ch, t chc ca h (mi trng nh ch), th h s t c cc mc nng sut nghi vi logic (lun l) nu . . . th thit lp quan h gia cc bin c lp vi cc bin 119

VIC S DNG L THUYT TRONG NGHIN CU NH TNH S Thay i trong vic S dng L thuyt nh tnh s dng l thuyt trong cc cng trnh nghin cu ca h theo vi cch. H s d ging vic s dng l thuyt trong nghin cu nh lng. L thuyt ny cung cp li gii ny c th hon chnh vi cc bin, cc cu trc khi nim, v cc gi thuyt. Th d, cc h ca vn ha (Wolcott, 1999, trang 113) nghin cu trong cc d n nh tnh ca h. C sot x hi, ngn ng, s n nh v s thay i, hoc t chc x hi, chng hn nh quan 1999 ca Wolcott v phn ni dung chnh ca cc cun sch cp n cc ti vn ha tr cung cp mt lot hnh thnh sn cc gi thuyt s c kim nh t ti liu. Mc d c nhng cc ch ny cung cp nhng li gii thch rng m cc nh nhn loi hc s dng ha ca con ngi. Mt cch khc l cc nh nghin cu nh tnh ngy cng s dng mt lng h v nu ln nhng cu hi v gii tnh, giai cp, v chng tc (hay mt kt hp no c dng a ra l l bin minh rng nghin cu nh tnh ca thp nin 1980 tri qua s chu cu nh tnh bao gm cc lng knh l thuyt ny. y l nhng l thuyt c cp cung cp mt lng knh hay quan im (thm ch l mt l thuyt) hng dn cc nh nghi vic y ra ngoi l, s trao quyn) v nhng ngi cn c nghin cu (th d, ph n, ng trn cng ch ra vic nh nghin cu xc nh v tr ca mnh nh th no trong cng trnh thc hay thin lch do nhng bi cnh c nhn, vn ha, lch s) v vic cn phi vit cc h d, khng y ra ngoi l cc c nhn thm na, bng cch cng tc vi nhng ngi tham ng cc cng trnh nghin cu dn tc hc c tnh ph phn, cc nh nghin cu bt u bng L thuyt lin quan n quan h nhn qu ny c th l l thuyt v s gii phng hay s n v Rallis (1998) th hin, trong vi li, s nhn thc v l thuyt nh l nhng quan i ra nh tnh: Khi th k th hai mi dn dn n hi kt thc, khoa hc x hi truyn thn g tng v nhng ngi tn thnh cc quan im hu hin i v ph phn thch thc cc gi uyn thng i vi vic tin hnh nghin cu. Bn khi nim c quan h vi nhau sau y l ni trn: (a) Nghin cu lin quan mt cch c bn n cc vn v quyn lc; (b) Bo co ra l bo co nghin cu c vit ra bi mt c nhn c chng tc, c gii tnh, c giai cp, v gii tnh l ct t i vi vic hiu c kinh nghim; v (d) nghin cu truyn t h vin ca cc nhm b p bc v b y ra ngoi l nu kin ca mnh (trang 66). 120

Nhng iu Khi qut, hay cc L thuyt c So snh vi nhng Kinh nghim Qu kh v Ti l

Nh Nghin cu Tm Cc M thc Tng qut, nhng iu Khi qut, hay cc L thuyt t cc Ch Nh Nghin cu Phn tch D liu Hnh thnh cc Ch hay cc Phm tr (categories)

Nh Nghin cu Hi nhng Cu hi M i vi nhng Ngi tham gia hay Ghi chp nhng Li Ghi Nh Nghin cu Thu thp Thng tin (th d, cc cuc phng vn, cc quan st) Hnh 7.5 Logic theo php Qui np ca Nghin cu trong mt Cng trnh Nghin cu nh tnh

Khc vi nh hng v l thuyt ny l cc cng trnh nghin cu nh tnh trong l thu kt thc i vi mt cng trnh nghin cu. l mt qui trnh theo php qui np ca vic qut hay l thuyt (hy xem Punch, 1998). Logic ca cc tip cn qui np ny c trnh by hin cu bt u bng vic thu thp thng tin chi tit t nhng ngi tham gia v sp xp t tegories) hay cc ch . Cc ch hay cc phm tr ny c xy dng thnh nhng m thc qut m sau c em so snh vi cc kinh nghim c nhn hay vi ti liu hin hu v hng m thc, nhng l thuyt hay nhng iu khi qut cho thy mt cch gin tip im kt hin cu nh tnh. Th d, trong nghin cu theo phng php nghin cu tnh hung, Stake tion) nh l mt iu khi qut mang tnh cht xc nhn tm tt ca nh nghin cu v nh hay iu g m c thm vo nhng kinh nghim c nhn ring ca nh nghin cu, . Mt th d khc l, l thuyt c c s cung cp mt im kt thc khc. Cc nh iu tra da trn c s thng tin nhn c t nhng ngi tham gia (Strauss v Corbin, 1998). Linco l thuyt m thc (pattern theories) nh l mt li gii thch hnh thnh trong sut ng hay nh tnh. Thay v hnh thc suy din c tm thy trong cc cng trnh nghin cu n ht biu khi qut ny th hin 121

nhng tng hay khi nim lin kt vi nhau hay nhng phn c lin kt vi ton th. W. g tin b sung v cc l thuyt m thc: L thuyt m thc khng nhn mnh n cch l gi hn qu, l thuyt m thc cha ng mt tp hp c lin kt vi nhau ca cc khi nim v quan h nhn qu. Thay vo , l thuyt m thc s dng php n d hoc nhng s tng n hng tng nu r c tnh. Cc khi nim v cc mi quan h trong cc l thuyt m thc thuyt ny nu r mt chui tun t cc giai on hay cc phn lin kt vi ton th (trang hin cu nh tnh khng s dng bt k l thuyt r rng no. Tuy nhin, ta c th a ra in cu nh tnh no bt u t quan st thun ty v rng c cu khi nim c sn trc b uan st (Schwandt, 1993). Tuy th, ngi ta nhn thy c nhng cng trnh nghin cu nh t rng, chng hn nh trong hin tng hc, trong cc nh iu tra c gng xy dng phn c gia (th d, hy xem Riemen, 1986). Trong cc cng trnh nghin cu ny, nh iu tra hnh phong ph v mt hin tng ch yu. Li khuyn ca ti v vic s dng l thuyt trong liu s s dng l thuyt trong n nghin cu nh tnh hay khng. Nu l thuyt s g cng trnh nghin cu, chng hn nh l li gii thch trc, l im kt thc, hay l m thuyt trong n theo cch thc ph hp vi vic s dng l thuyt . Xp t V tr ca ic l thuyt c s dng nh th no nh hng n vic xp t v tr ca l thuyt tron nghin cu vi ch v vn ha hay mt lng knh l thuyt, l thuyt xut hin cc o ni ca iu tra nh tnh, l thuyt c th xut hin phn u v c sa i hay iu Ngay c trong thit k nh tnh hng v l thuyt nht, chng hn nh dn tc hc ph ph s dng l thuyt: Vic xy dng l thuyt c c s da trn thc nghim i hi phi c m iu phi c php to ra nhng li xc nhn theo cch thc bin chng cho php vic s dn nhng li ngn khng cho mt khun kh l thuyt c bit no tr thnh bnh cha m d Th d 7.2 Th d v Vic S dng L thuyt Sm trong mt Cng trnh Nghin cu nh tnh. 122

Murguia, Padilla, v Pavel (1991) nghin cu s ha nhp ca 24 sinh vin ngi M da nc ni ting Ty Ban Nha vo h thng x hi ca mt khu i hc. Cc tc gi ny ham hi nhp x hi, v h bt u bng cch lin h nhng kinh nghim ca nhng ngi tham gia vo Tinto v ha nhp x hi. H cm nhn rng m hnh ny c khi nim ha mt cch khn 433).

Nh th, m hnh ni trn khng c kim nh trong cng trnh nghin cu nh tnh ny nh lng, m c sa i trong cng trnh nghin cu ny. Vo lc kt thc cng trnh nghin sung sa i ca h m m t tnh trng bn r v nhng chc nng ca tnh sc tc. Ng tnh vi im kt thc l mt l thuyt (th d, l thuyt c c s), mt m thc, hay mt trnh nghin cu. L thuyt ny c th c trnh by nh mt th logic, mt s trnh b Th d 7.3 Mt L thuyt vo lc Kt thc Cng trnh Nghin cu nh tnh

Bng cch s dng mt c s d liu ton quc v 33 cuc phng vn vi cc ch tch khoa (t well & Brown, 1992) xy dng mt l thuyt c c s thit lp tng quan gia cc bin ( io s i vi thnh qu nghin cu hc thut ca tp th cn b ging dy. Phn l thuyt mt m hnh trc quan v l thuyt c xy dng theo php qui np t cc phm tr v th ra cc tc gi cng a ra cc gi thuyt nh hng vn l kt qu hp logic ca m hnh cc gi thuyt, cc tc gi so snh cc kt qu ca h vi cc kt qu c tm ra t nh yt khc trong ti liu. Th d, cc tc gi trnh by nh sau: Li xc nhn ny v nhn hng, thm ch tri ngc, vi nhng iu k vng ca chng ta. Tri ngc vi li xc nh hip s tng t nhau khng phi v loi vn m v dy (lot) cc vn . Thay v th, c khi c vo bin ch gio s chnh thc bao trm hu nh tt c vn kh khn kh d nhiu v rng ln hn? Ti liu v nng sut nghin cu gi rng thnh qu nghin cu c bin ch gio s chnh thc (Holley 1997). C l cc mc tiu v s nghip dn tri ca tp h gio s chnh thc m rng cc kh nng ca cc loi vn . Trong bt k trng hp n cha c nghin cu y , m Furniss (1981) nhc nh chng ta, cn phi c xem xt chi

Nh th d ny cho thy, chng ta xy dng mt m hnh trc quan thit lp tng quan gi qui np t nhng kin nhn xt ca ngi cung cp thng tin, v t m hnh ny cui

nhn chnh yu trong m hnh ny c th c i chiu vi cc l thuyt hin hu v ti li HIN CU THEO CC PHNG PHP HN HP Cc cng trnh nghin cu theo cc phng php hn h y din trong vic kim nh v xc minh l thuyt, hay theo php qui np nh trong l thuy ong c hai trng hp, vic s dng l thuyt c th c hng dn bi s nhn mnh vo c hin cu theo cc phng php hn hp. Mt cch khc suy ngh v l thuyt trong nghin g mt lng knh l thuyt hay quan im l thuyt hng dn cng trnh nghin cu. y quan trong vic s dng mt lng knh l thuyt nghin cu v gii tnh, chng tc/tnh v cc c s khc ca s a dng (Mertens, 2003). Tuy nhin, mt s tc gi bt u vi in l Greene v Caracelli (1997), nhng ngi cp n vic s dng mt thit k c tn heo cc phng php hn hp. Thit k ny mang li tnh u vit cho nghin cu hng n h nhng cch tip cn v nghin cu theo bin php khuyn khch s tham gia ca mi ngi v k ny, cc tc gi ni trn ngh vic pha trn nhng cam kt v gi tr ca cc truyn d, tnh khng b thin lch t nghin cu nh lng v tnh b thin lch nng n t nghi , v vic t trng tm vo cc gii php hnh ng trong nghin cu. Tht ng tic, h kh kt hp quan im l thuyt ny vo thc tin nghin cu. Nhiu thng tin hn v cc th t bi cc tc gi Creswell, Plano Chark, Gutman, v Hanson (2003). Cc tc gi ny nhn din an im l thuyt nh cc quan im v gii tnh, theo thuyt nam n bnh quyn; cc quan n im v li sng, cc quan im ph phn, v cc quan im v giai cp v a v x hi. cc quan im ny th hin mt trong nhng quyt nh quan trng phi c a ra trong vi hn hp. Cc tc gi ny xy dng thm nhng m hnh trc quan v cc chin lc ny, i v rnh t, ln cch tip cn theo phng php hn hp xy ra ng thi, v h ch ra mt s an tm n s thay i bt chp vic c t tho lun v cc th tc (xem thm Chng 11 ca 124

Hp 7.1. Cc Cu hi c tnh bin i c tnh gii phng cho cc nh nghin cu theo cc nghin cu. nh ngha Vn v Lc tm Ti liu Anh/Ch lc tm k lng ti liu hn bit i x v p bc hay cha? C phi nh ngha ca vn ny pht sinh t cn php hn hp ca Anh/Ch pht sinh t vic b thi gian qu bu vi cc cng ng ny hay dng mt khun kh l thuyt thch hp khc ngoi m hnh thiu ht? xy dng nhng cu hi cc cu tr li c tnh bin i, nh cc cu hi tp trung vo quyn lc v cc quan h v Xc nh Thit k Nghin cu Thit k nghin cu ca Anh/Ch c t chi vic x l i v ngi tham gia hay khng? Xc nh cc Ngun D liu v Chn la nhng Ngi Tham gia vo m gia vo cng trnh nghin cu c thuc cc nhm gn vi s phn bit i x v s p bc h nghin cu c c gi tn hay m t thch hp hay khng? C vic cng nhn v s a d nhng iu g ci thin kh nng bao gm ca mu gia tng xc sut cc nhm b y ra xc? Xc nh hay Xy dng cc Cng c v cc Phng php Thu thp D liu C phi qui t thp d liu s em li li ch cho cng ng ang c nghin cu? C phi cc kt qu truyn thng, giao tip vi cng ng s hiu qu hay khng? C phi vic thu thp d ic tham gia vo qu trnh thay i x hi? Phn tch, Gii thch, v Bo co cng nh S d nhng gi thuyt mi? 125

 C phi nghin cu ny s xem xt cc nhm ph (ngha l phn tch a cp) phn tch t kt qu ny s gip hiu c v lm sng t cc mi quan h v quyn lc? C phi cc k heo D. M. Mertens (2003), Cch Phng php Hn hp v Quan im Chnh tr ca Nghin cu v i c tnh Gii phng, trong A. Tashakkori v C. Teddlie (Eds.), Sch Hng dn v cc Khoa hc v X hI v Hnh vi. Trch dn c Sa i, vi s cho php ca cc tc gi. Merte rn. Nh c phc tho trong Hp 7.1, b tn thnh tm quan trng ca mt lng knh l thu php hn hp. Trong vic trnh by t m mt hc thuyt c tnh bin i/c tnh gii phn tr trong vic nghin cu cc vn v ng h nam n bnh ng, sc tc/chng tc, v tnh ao qut cho nghin cu c tnh gii phng, chng phn bit i x, c tnh khuyn khch s , nghin cu theo thuyt nam n bnh quyn, chng tc/sc tc, i vi cc c nhn b tn t rtens xc nh nh hng c th c ca nhng l thuyt c tnh bin i ny i vi nghin an n vic kt hp phng php lun c tnh bin i c tnh gii phng vo tt c giai ng Hp 7.1, ta thc c tm quan trng ca vic nghin cu cc vn v s phn bit nhn s a dng trong nhng ngi tham gia vo cng trnh nghin cu. Nhng cu hi ny cn trng thng qua vic tp hp v truyn t v vic thu thp d liu v thng qua vic bo c qu trnh x hi v cc mi quan h x hi. Trong vic s dng l thuyt trong mt n n uyt nh xem liu l thuyt s c s dng hay khng. Hy xc nh vic s dng l thuy . Nu l thuyt c s dng nh trong mt chin lc iu tra c tnh bin i, hy nh cu c xut m trong nhng tng c tnh gii phng s c s dng. Th d 7.4 tnh Gii phng.

Hopson, Lucas, v Peterson (2000) nghin cu cc vn trong mt cng ng b nhim HIV Phi th. Ph hp vi khun kh c tnh bin i c tnh gii phng, cc tc gi ny

ring) ca nhng ngi tham gia b nhim HIV/AIDS trong mi trng x hi ca nhng ngi t gi ny tin hnh 75 cuc phng vn theo cch tip cn dn tc hc vi cu hi m xc quyn s hu, v s chp nhn hay khng chp nhn. H cng thu thp d liu t 40 cuc phn hc, l li lm vic hng ngy, vic s dng ma ty, kin thc v nhng ri ro ca HIV/AID v ma ty. T d liu nh tnh ny, cc tc gi ni trn s dng nhng khi nim v nh vic thit k mt cng c sau can thip (postintervention), nh lng. Cc tc gi ni tr trao quyn trong vic nh gi c th hu ch, vi vic cc nh nghin cu lng nghe ting ng ph hp vi nhng g m nhng ngi tham gia vo chng trnh ni. Thit k trong cn cho cc kha cnh hng v hnh ng v da trn gi tr ca cc truyn thng iu tra kh trang 24) trong mt cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp. Cc tc gi ny huyt cho vic cu trc li ngn ng v li i thoi ca nhng ngi tham gia, v cc tc quyn trong nghin cu.

T M TT Cc nh nghin cu s dng l thuyt trong cng trnh nghin cu nh lng cung h gia cc bin trong cng trnh nghin cu. L thuyt gii thch v vic cc bin quan h uan h, c tc dng nh mt cu ni gia cc bin. L thuyt c th c phm vi rng hoc h ca mnh theo vi cch, chng hn nh mt chui cc gi thuyt, nhng li pht biu theo lo h trc quan. Bng vic s dng cc l thuyt theo cc suy din, cc nh iu tra a ra cc in cu, trong phn xem xt li ti liu. H cng bao gm cc l thuyt vi cc gi thuyt uyt trong mt phn tch bit. Mt bn gc in vo c th gip thit k phn l thuyt cc nh iu tra s dng l thuyt nh mt li gii thch rng rt ging trong nghin cu theo dn tc hc. L thuyt cng c th l mt lng knh hay quan im l thuyt nu ln nh cp, hay chng tc, hay mt kt hp no . L thuyt cng xut hin nh mt quan im kt mt l thuyt c to ra, mt m thc, hay mt iu khi qut xut hin theo php qui np Th d, cc nh l thuyt c c s to ra mt l thuyt da trn c s cc quan im ca lun ca cc cng trnh nghin cu ca h. Mt s cng trnh nghin cu nh tnh khng a ny th hin nghin cu m t v mt hin tng ch yu. Cc nh nghin cu theo cc phn uy din (nh trong nghin cu nh lng) hoc theo php qui np (nh trong nghin cu nh ic s dng cc lng knh l thuyt hay cc quan im l thuyt (th d, lin quan n gii iai cp) trong cc cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp ca h. Mt thit k uan im ny vo, v nhng pht trin gn y 127

xc nh nhng th tc kt hp quan im ny vo tt c cc giai on ca qui trnh nghi it mt phn quan im l thuyt cho k hoch nghin cu ca Anh/Ch, theo st bn gc ( h by trong chng ny. 16. i vi n nghin cu nh lng Anh/Ch ang lp k hoch h uyt bng cch s dng cc th tc i vi thit k theo m hnh nhn qu c a ra trong hin cu nh lng m (a) s dng mt l thuyt tin nghim (a priori) c sa i trong ay xy dng mt l thuyt vo cui cng trnh nghin cu, v (c) th hin nghin cu m t 18. Hy tm mt cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp m s dng mt lng kn ng nam n, sc tc/chng tc hay giai cp. Hy xc nh mt cch c th trong bi vit c bc c thc hin trong qui trnh nghin cu bng cch s dng Hp 7.1 lm mt bn hng

BI C THM Flinders, D.J. v Mills, G. E. (Eds.) (1993). L thuyt v cc khi nim trong : Cc quan im t hin trng. New York: Nh Xut bn Teachers College, Teachers College, a. David Flinders v Geoffrey Mills bin tp mt cun sch v cc quan im t hin tr at work) nh c m t bi cc nh nghin cu nh tnh khc nhau. Cc chng trong cu thun my v vic nh ngha l thuyt v liu l thuyt l iu xu hay iu tt. Hn na, cc l thuyt chnh thc, cc l thuyt v khoa hc lun, cc l thuyt v phng php lun ). Vi s a dng ny, iu tt nht l quan st l thuyt c tht ang hot ng trong cc thc tin t s ph bnh c tnh ch trch, ca c nhn, chnh thc, v thuc ngnh gio d hng php nghin cu trong gio dc v tm l hc: kt hp s a dng vi cc cch tip c h Xut bn Sage. Trong sut cun sch gio khoa v cc phng php nghin cu ny, Donna M uyt c tnh gii phng (emancipatory paradigm) ca nghin cu. Phn tng quan ngn gn im l thuyt ny tht tuyt vi. Theo Mertens, hc thuyt c tnh gii phng ny gn tm c nhn v ang b y ra ngoi l. Hc thuyt ny phn tch s khng cng bng da trn tn tt, v hc 128

thuyt ny lin kt vi hnh ng x hi. Hc thuyt ny s dng mt l thuyt c tnh gi chng trnh hot ng hay ti sao mt vn xy ra. Hc thuyt ny cng lin h l thuy h ng cn thc hin. Thomas, G. (1997). Vic s dng l thuyt l g? Havard Educational R , cc trang 75-104. Gary Thomas trnh by mt bi ph bnh c l v vic s dng l thuyt ghi li cc nh ngha khc nhau v l thuyt v vch ra bn cch s dng tng qut l thu cht ch hn hay lng lo hn, nh l li gii thch thm vo kin thc trong cc lnh trong khoa hc c din t mt cch chnh thc. Sau khi ghi nhn nhng cch s dng l th yt rng l thuyt khng nht thit cu trc v hn ch t tng. Thay vo , nhng tn phi hot ng theo cch c bit, ty c ng bin (ad-hocery) nh Toffler m t c t 129

CHNG TM

CC NH NGHA, NHNG IU HN CH V NGHA CA NGHIN CU Vic s dng l thuyt thc t l n nh gii hn phm vi ca cng trnh nghin cu nu c l thuyt ko cc tham s (thng s) n xung quanh li gii thch nu cc nh nghin cu s cu cn phi n nh gii hn ca n nghin cu sao cho ngi c hiu c cc tham s cc nh ngha (definitions), cc gii hn c n nh (delimitations), nhng iu hn ch gnificance) ca cng trnh nghin cu. Vi nhng ranh gii ny, nh iu tra lm r cc thu ca mt cng trnh nghin cu, gi nhng im yu tim tng, v xc nh tm quan trng c Trong nhiu n nghin cu lm lun vn thc s v lun n tin s, cc sinh vin bao g rt ca n nghin cu. Trong cc bi bo trn cc tp san, cc nh ngha thng c ch cu. Cc nh nghin cu vit cc bi bo trn tp san c th a cc gii hn c n nh tho lun v ngha vo phn gii thiu. Mc d cc thnh phn ny c th khng cn thit hay i trong cch xp t v tr theo cu trc, v c th khng c trnh by trong cc p xt nhng quyt nh thit yu cho vic thit k cc thnh phn ny a vo cng trnh n

NH NGHA V CC THUT NG Cc nh nghin cu nh ngha cc thut ng sao cho ngi c c Chng 5, cc bn gc ca li pht biu mc ch nghin cu c bao gm mt nh ngha ng By gi, cc nh ngha c th c trnh by chi tit hn trong mt phn ring bit ca hng thut ng m cc c nhn ngoi lnh vc nghin cu khng th hiu c v vt ra ng 000). R rng l, liu c nn nh ngha mt thut ng no hay khng l vn v phn ha mt thut ng nu c kh nng xy ra vic ngi c s khng hiu ngha ca thut ng n g xut hin ln u tin, sao cho mt ngi c khng c v din gii trc hot ng ca tc gi ang s dng mt tp hp nh ngha khc ch khng nh mnh ngh. Nh Wilkinson cch r rng cc thut ng m vi cc thut ng ny c th suy ngh mt cch r rng v ngh tng ca h mt cch chun xc. (trang 22). Vic nh ngha cc thut ng cng 130

lm tng thm tnh chnh xc cho mt cng trnh nghin cu khoa hc, nh Firestone (1987) gn ng hng ngy c rt nhiu ngha. Ging nh nhng k hiu khc, sc mnh ca t ng bt c th . . . Ngn ng khoa hc b ngoi l ci b tnh nhiu ngha ny khi cc t ng nh ut ng thng thng c nh r nhng ngha chuyn mn, k thut nhm cc mc ch khoa a tm thy cc thut ng c trnh by sm trong phn gii thiu ca cc bi bo. Trong c ut ng thng c nh ngha trong mt phn c bit ca cng trnh nghin cu. C s l hc, sinh vin phi chnh xc trong cch thc h s dng ngn ng v thut ng. Yu cu ph thc v ng tin cy to nn k nng chuyn mn tt. nh ngha cc thut ng khi cc thu ca k hoch nghin cu. nh ngha cc thut ng m ngi c khng hiu, nh c tm th in cu. Li pht biu mc ch nghin cu. Cc cu hi nghin cu, cc gi thuyt hay ca cng trnh nghin cu. Phn trnh by cc phng php. Nhng thut ng c bit cn cu nh tnh, nh lng v theo cc phng php hn hp. Trong cc cng trnh nghin cu ht trin dn dn, c tnh qui np, cc nh iu tra c th nh ngha t thut ng trong nghin cu cui cng, h nh ngha cc thut ng ny sinh trong sut qu trnh thu thp nh tnh, tc gi c th a ra cc nh ngha tm thi hay thm d (tentative). Th hay cc quan im hay cc kha cnh) mi ni ln (mi c bit n) thng qua vic phn t gi nh ngha cc thut ng khi cc thut ng ny mi ni ln trong cc cng trnh nghin vic nh ngha cc thut ng cho n khi chng xut hin trong cng trnh nghin cu. iu gm vo trong n nghin cu cc nh ngha tin nghim (a priori definitions) trong cc h. V l do ny, cc n nghin cu nh tnh thng khng bao gm cc phn ring bit v ngha nh tnh tm thi m h s dng trc khi h i vo mi trng thc a thu thp 131

Mt khc, cc cng trnh nghin cu nh lng hot ng vi mc nhiu hn trong h ph bao gm cc nh ngha rng ri phn u ca n nghin cu. Cc nh iu tra xp in cu v nh ngha mt cch chnh xc cc thut ng. Cc nh nghin cu c gng nh ngh ngay phn u ca cc cng trnh nghin cu v s dng cc nh ngha c chp nhn tm theo cc phng php hn hp, cch tip cn i vi cc nh ngha ca thut ng c th l bng vic thu thp d liu nh lng. Nu cng trnh nghin cu bt u bng vic thu thp ong sut nghin cu v s c nh ngha phn trnh by nhng iu tm ra hay nhng kt hu thp d liu c nh lng ln nh tnh xy ra ng thi, th u tin c dnh cho cc iu cc nh nghin cu s dng cch tip cn nh lng hay nh tnh i vi cc nh ngh hp u c s dng nhng thut ng c th khng quen thuc i vi ngi c. Th d v cc phng php hn hp l bao gm nh ngha vo phn tho lun v th tc nghin cu (xem Ch lin quan n loi chin lc nghin cu theo cc phng php hn hp c s dng trong c theo trnh t, v tn gi r rng ca chin lc (th d, m hnh tam gic c xy ra g mt cch tip cn no chi phi cch thc ngi ta nh ngha cc thut ng trong mt cng y da vo nhng xut c tm thy trong Locke v nhng ngi khc (2000): Hy nh tin trong n nghin cu. Th d, trong phn gii thiu cng trnh nghin cu, mt thut in cu v cc cu hi nghin cu hay cc gi thuyt trong cng trnh nghin cu. Hy vi . Cc nh ngha hot ng (operational definitions) c vit ra bng ngn ng c th ch hi nim. Bi v phn nh ngha trong mt lun n tin s to c hi cho tc gi trnh by cng trnh nghin cu ca mnh, nn ngi ta a thch cc nh ngha hot ng hn, c bi ng bng ngn ng thng thng hng ngy; thay vo , hy s dng ngn ng c chp n cc thut ng da trn c s ti liu v khng phi c sng ch ra (Locke v nhng ngi hut ng khng c sn trong ti liu v s cn phi s dng cc nh ngha c to ra t n a ra mt nh ngha v s dng nh ngha ny mt cch nht qun trong sut k hoch v . Cc nh nghin cu c th nh ngha cc thut ng vi nhng ch ch khc nhau. Mt hng (th d t chc). Mt nh ngha cng c th c ghp i vi mt iu kin hn ch ng no m Sch 132

Hng dn ca Khu vc Trng hc lit k l c chp thun i vi hc sinh trung hc. ngha c th thit lp mt tiu ch s c s dng trong cng trnh nghin cu, nh l g bnh) tch ly l 3,7 hoc cao hn, trn thang o 4 im. Mt nh ngha cng c th gi an n vic s dng thut ng ny trong cng trnh nghin cu, chng hn nh S tng cng cu lc b vo trong t bo ca trng, cung cp th ra vo hi trng cho cc hi vin, v b ca trng. (Locke v nhng ngi khc, 2000, trang 124). Mc d khng c mt nh d thut ng, nhng c mt cch tip cn l hnh thnh mt phn ring bit (gi l nh ngh ca thut ng bng cch in m hay lm ni bt bng cch t sng mi thut ng. Theo cch n Locke v nhng ngi khc, 2000). Thng thng, phn ring bit nh ngha v cc Thut ng . Hai th d di y minh ha nhng cu trc khc nhau cho vic nh ngha cc thut ng t 8.1 Cc Thut ng c nh ngha trong mt Lun n Tin s theo cc Phng php Hn hp.

Th d th nht minh ha nh ngha di v cc thut ng c trnh by trong mt cng trn ny c t trong mt phn ring bit ca Chng 1, chng ny gii thiu v cng trnh n ) nghin cu v vic 119 nh chuyn mn mi v vn ca sinh vin ti cc trng, vin l mt cch c nhn hoc theo cch cng tc. B va tin hnh cuc iu tra v cc nh chuy chiu su vi h. Bi v b nghin cu s suy tng c nhn v c tnh cng tc gia cc nh gha chi tit v cc thut ng ny trong phn u ca cng trnh nghin cu. Ti xin minh h b di y. Hy lu cch thc b a ra nhng nh ngha ca b vi s tham kho nhng tng C nhn (Individual Reflection) Schon (1983) dnh trn mt cun sch vit v nhng c tnh suy tng, s suy tng-trong-hnh ng, v thc hnh suy tng; cun sch ny c b mt cun sch mt thp nin trc (Argyris & Schon, 1978) gii thiu v nhng kh gha sc tch v cch gii thch ca nh nghin cu ny v suy tng c nhn vn nh gi o trc gic, tht l kh t c. Tuy nhin, nhng c im ni bt nht ca s suy tng sau y: a) mt ngh thut ca thc hnh (Schon, 1983), b) ngi ta thc hnh mt cch c heo trc gic ra sao, v c) mt nh chuyn mn nng cao vic thc hnh nh th no thng qu g tr c. Nh Chuyn mn v nhng Vn ca Sinh vin (Student Affairs Professional) 133

Mt nh chuyn mn c m t theo nhiu cch. Mt cch m t xc nh nh chuyn mn l khi lng ln tng, quan im, thng tin, chun mc, tp qun [v c nhn ny () tha skett v Marsick, 1992, trang 3). Mt nh chuyn mn v nhng vn ca sinh vin th hi ng vic phc v sinh vin mi trng i hc, trong bt c chc nng no trong s cc ch v v chng trnh ging dy chung. Th d 8.2.

Cc Thut ng c nh ngha trong mt Phn trnh by cc Bin c lp ca mt Lun n Ti

Th d th hai ny minh ha mt hnh thc rt ngn ca vic vit cc nh ngha cho mt cn ht minh ha mt nh ngha hot ng c th ca mt thut ng then cht trong cng trnh n v th tc ca mt thut ng then cht. Vernon (1992) nghin cu vic ly hn ca th h goi vi cc chu ni, ngoi ca h nh th no (Vernon, 1992). Cc nh ngha sau y c vi Chu Quan h h hng i vi chu cp n vic ng b l ng b ngoi hay ng b n , 1986) gi rng ng b ngoi c khuynh hng gn gi hn vi cc chu ngoi ca h. Gii ent) l b (grandmother) hay ng (grandfather) c pht hin l mt yu t trong mi qu v b ngoi c khuynh hng gn gi vi chu nhiu hn ng ni v ng ngoi, iu ny c n trong gia nh (th d, Hagestad, 1988). (Vernon, 1992, cc trang 35-36).

GII HN C N NH V IU HN CH i vi mt cng trnh nghin cu cn c thm hai tha nhng iu hn ch vn c trong mi cng trnh nghin cu: l cc gii hn c n nh (Castetter v Heisler, 1977). Nhng tham s ny c tm thy trong cc n nghin cu hp hn hp. Hy s dng nhng gii hn c n nh trc thu hp phm vi ca mt cn g bin c th hay mt hin tng ch yu, c gii hn trong phm vi nhng ngi tham gia trong mt loi thit k nghin cu (th d, nghin cu theo dn tc hc hay da trn th ng

 Hy a ra nhng iu hn ch xc nh nhng im yu tim tng ca cng trnh nghin rnh nghin cu trc khi bt u nghin cu. Tuy nhin, nhng ngi c vn thch sinh vin g trnh nghin cu ca mnh, v sinh vin c th xc nh nhng iu hn ch lin quan n trong nghin cu. Th d, tt c th tc thng k u c nhng hn ch; cc chin lc ngh trnh nghin cu da trn cuc iu tra hay theo l thuyt c c s. Trong nhng tho lun tc gi thng cp n c nhng im mnh ln nhng im yu ca chng (th d, hy xem , cc nh nghin cu kt hp nhng gii hn c n nh vo phn phng php hay th tc, nghin cu ca h. Trong n nghin cu, cc tc gi c th a cc gii hn c n n g thnh hai phn nh, mt trnh by nhng gii hn c n nh v phn nh kia trnh by n tin s v lun vn thc s i hi bao gm cc phn ni trn vo n nghin cu vi mc ong n Nghin cu lm Lun n Tin s.

Sau y l mt th d c ly t mt n nghin cu lm lun n tin s v ngnh y t (R v iu hn ch. Trong on th nht gii hn c n nh Kunes xut cch thc b th hai iu hn ch - b ch ra mt im yu tim tng trong thit k ca cng trnh ngh hn Gii thiu ca n nghin cu. Gii hn c n nh Ban u, cng trnh nghin cu v bnh tm thn mt bnh vin tm thn t nhn vng Midwest ca Hoa K. iu Hn ch cc kt qu tm thy. Cng trnh nghin cu ny s khng th khi qut ha cho tt c cc g trnh nghin cu nh tnh ny, cc kt qu tm thy c th ph thuc vo nhng cch gii g 21-22) NGHA CA C NG TR NH NGHN CU C XUT 135

Trong cc bn lun n tin s, cc tc gi thng bao gm mt phn ring bit trnh by ghin cu i vi cc nhm khn gi chn lc. Bng cch bao gm phn ny vo, tc gi to r cng trnh nghin cu v mt li pht biu v l do ti sao cc kt qu ca cng trnh nghi rin rng nhng nhn nh m u v khn gi trong on trnh by v khn gi phn gii ngn gn n tm quan trng ca vn i vi cc nhm khn gi. Ngc li, phn ngha uan trng v nhng ngha hay nh hng kh d ca mt cng trnh nghin cu i vi cc n v cc nh lp chnh sch. Trong vic thit k phn ngha ca cng trnh nghin cu, ta theo cng trnh nghin cu b sung thm cho nghin cu hc thut v ti liu trong lnh theo cng trnh nghin cu gip ci thin s thc hnh hay hnh ngh. Ba hay bn l do hin cu s ci thin chnh sch. Trong th d sau y, tc gi trnh by ngha ca cng bo trn tp san. Cng trnh nghin cu ny, ca Mascarenhas (1989), xem xt quyn s hu c g nghip. Tc gi xc nh mt cch r rng cc nh lp chnh sch, cc thnh vin ca t c nghin cu ny. Th d 8.4. ngha ca Cng trnh Nghin cu c Trnh by trong Phn Gi

Mt cng trnh nghn cu v quyn s hu ca mt t chc v lnh vc hot ng ca t chc hng khch hng v cng ngh p dng (Abell v Hammond, 1979; Abell, 1980; Perry v Rainey l quan trng v vi l do. Mt l, vic hiu bit cc mi quan h gia quyn s hu v c l logic nn tng ca cc hot ng ca t chc v c th gip cc thnh vin ca t chc c x hi phi i mt lin quan n loi nh ch cn khuyn khch v thc hin i vi v tc ng i vi lnh vc hot ng ca t chc ca cc loi quyn s hu khc nhau ca t nh nghin cu thng nghin cu cc t chc th hin mt hay hai loi quyn s hu, nhng u mc mt cch ngm n cho tt c t chc (Mascarenhas, 1989, trang 582).

T M TT Cc nh nghin cu s dng nhng nh ngha, nhng gii hn c n nh v nhng i vi k hoch nghin cu ca h. Cc nh nghin cu cn phi nh ngha cc thut ng trong n nghin cu. Cc nh ngha ny cn phi xut hin khi t ng c a vo s d nhng nh ngha c chp nhn trong ti liu; nn trnh 136

by cc nh ngha ny cp hot ng, chi tit; nn nu r cc nh ngha ny, chng h hin cu. Trong nghin cu nh tnh, nh iu tra a ra nhng nh ngha tm thi cho ia vo cng trnh nghin cu. Ngoi ra, cc thut ng ny t v thng c nh ngha tron hin cu nh lng, cc nh iu tra nh ngha nhiu thut ng trong cc cng trnh nghi g mt nh ngha chung v nht qun. Trong nghin cu theo cc phng php hn hp, cc thu ph hp vi nghin cu nh tnh hoc nghin cu nh lng, tuy nhin, iu tra theo cc p ca mnh v cc chin lc, v nhng thut ng ny cn c xc nh to thun li cho sang cc gii hn c n nh (deliminations) v iu hn ch (limitations), cc gii hn s c thu hp v phm vi, trong khi nhng iu hn ch xc nh nhng im yu tim tng thay i, t vic tch bch thnh nhng phn ring bit (nh trong mt n nghin cu) by phng php v tho lun (nh trong mt bi bo trn tp san). Cui cng, ngha ca tm quan trng ca cng trnh nghin cu i vi cc nhm khn gi chn lc. Hy xt n vi cng trnh nghin cu i vi cc nh nghin cu, cc nh thc hnh hay hnh ngh, v cc

Cc Bi tp Trau di K nng Vit 19. Hy vit phn nh ngha cho k hoch nghin cu ca cc nh ngha c cung cp bi cc tc gi trong ti liu 20. Hy xc nh cng trnh ngh Hy vit ba hay bn trong s cc l do ny, bao gm vic Anh/Ch s n nh gii hn phm trong cc bin nht nh hoc cc hin tng ch yu, v trong mt tp hp c bit nhng 1. Hy xc nh nhng iu hn ch tim tng ca cng trnh nghin cu ca Anh/Ch. Hy t php lun vn c trong tt c cc thit k nghin cu. 22. Hy vit v ngha ca cng tr cc nhm khn gi khc nhau s hng li t cng trnh nghin cu ny nh th no. Hy bao hin cu khc, cc nh thc hnh, v i vi cc nh lp chnh sch. BI C THM 137

Locke, L. F. Spirduso, W. W., v Silverman, S. J. (2000). Cc n Nghin cu c hiu qu: k hoch cc lun n tin s v cc n c tr cp (n bn th t). Thousand Oaks, CA: N Waneen Spirduso, v Stephen Silverman tho lun v tm quan trng, trong mt n lm lu s dng cc t ng r rng v chnh xc m c nh ngha v ngha khng thay i. Cc tc g thng da vo mt ngn ng h thng ca ngnh hay lnh vc chuyn mn ch khng phi da D cc nh nghin cu s dng cc t ng trong ngn ng thng thng hay trong ngn ng h duy nht i vi cc nh nghin cu v i vi ngi c. Cc t ng phi cp n mt n nghin cu. Vn kh khn i vi cc nh nghin cu thiu kinh nghim ny sinh kh ca h. Locke, Spirduso, v Silverman khuyn ngh rng mt n nn c mt phn dnh cho ong cng trnh nghin cu xut. Punch, K. F. (2000). Xy dng cc n nghin cu hiu e. Keithe Punch tho lun v nhng iu hn ch, nhng giI hn c n nh, v ngha c bng vn bn. ng m t nhng iu hn ch nh l cc iu kin hn ch hay nhng im yu g thit k ca mt cng trnh nghin cu. ng lu rng cc nh nghin cu nn ghi nhn c hng xem thng tm quan trng ca cng vic ny. ng m t ngha ca mt cng trnh nghi , tm quan trng, hay ng gp ca nghin cu ny. Cc lp lun c a ra bin minh ch ca cng trnh nghin cu ny vo kin thc, vo nhng xem xt v chnh sch, v cho nhng , G. B., v Rallis, S. F. (1981). Hc hi ti hin trng: Gii thiu v nghin cu nh t CA: Nh Xut bn Sage. Gretchen Rossman v Sharon Rallis tho lun v tm quan trng ca vi mt cng trnh nghin cu khi lp k hoch nghin cu. H lu rng cc n chnh thc ghin cu nh tnh ch ra ngha tim nng ca cng trnh nghin cu. H khuyn ngh nn ghin cu hc thut v ti liu, cc vn chnh sch x hi tr i tr li, nhng quan ng m gia. Hn na, nu n nghin cu no c gi n c quan hay t chc cp tin, th tc ny vi nhng yu cu v th t u tin ca c quan hay t chc . Wilkinson, A. M. (1991) v vit ti liu khoa hc v lun n tin s, Englewood Cliffs, N5: Nh Xut bn Prentice e Wilkinson dnh trn mt chng trnh by vic s dng thut ng khoa hc. B xut r ha c thch ng t t vng tng qut v kho lo to ra mt nh ngha n nh gii hn h khoa hc x hi s dng ngn ng 138

chun ch khng thay th cc t ng ngha cho cc thut ng. Khi tp hp thng tin thng q bn cu hi, v vic phn tch cc vn bn, ngn ng tr thnh mt cng c o lng trc ti . 139

CHNG CHN

CC PHNG PHP NH LNG i vi nhiu ngi vit n nghin cu, trong tt c cc phn c tho lun t u n cu. Chng ny trnh by cc bc thit yu trong vic thit k mt phng php nh lng cu hay cng trnh nghin cu, vi trng tm c bit c t vo cc phng thc iu tr ho st v da trn cuc th nghim (thc nghim). Nhng phng thc ny th hin nhng li un trong Chng 1. Th d, thuyt quyt nh gi rng vic xem xt cc mi quan h gia cu hi nghin cu v cc gi thuyt thng qua cc cuc iu tra/kho st (surveys) v cc periments). Vic ct gim xung cn mt tp hp rt t cc bin, c kim sot cht ch th cung cp cc thc o hay cc quan st cho vic kim nh mt l thuyt. D liu khch quan n st da trn kinh nghim thc tin. Gi tr (validity) v tin cy ca nhng s im tr cho vic a ra nhng li khng nh tri thc, dn n nhng cch gii thch (din gii) c i nh ny v cc th tc thc hin chng, tho lun ny khng x l mt cch hon ton c cun sch gio khoa chi tit cung cp thng tin v nghin cu iu tra/kho st (th d, x 01; Fink, 1995; Salant v Dillman, 1994). i vi nhng th tc th nghim (thc nghim), m yn thng (th d, D. T. Campbell v Stanley, 1963; Cook v Campbell, 1979), cng nh mt s io khoa mi hn, m rng nhng tng c trnh by y (th d, hy xem Bausell, 1 Lipsey, 1990; Reichardt v Mark, 1998). Trong chng ny, trng tm s c t vo cc th trnh by phng php trong mt n cho mt cuc iu tra/kho st (a survey) v mt cuc eriment).

NH NGHA CC CUC IU TRA/KHO ST V CC CUC TH NGHIM (THC NGHIM) Mt thit k da gn) a ra s m t nh lng hay bng s v cc xu hng, cc thi , hay cc quan im cu mt mu (sample) ca tng th . T cc kt qu ca mu, nh nghin cu khi qut ha g mt cuc th nghim (thc nghim) (an experiment), nh iu tra c th cng xc nh mt h; tuy nhin, ch ch c bn ca mt cuc th nghim l kim tra tc ng ca mt php x ip) i vi kt cc, trong iu kin kim sot tt c yu t khc c th nh hng n kt b tr cc c nhn mt cch ngu nhin vo cc nhm. Khi nhm ny tip nhn mt php x l h tch ri xem liu c phi chnh php x l ny, ch khng phi nhng c im ca cc . CC THNH PHN CA MT K HOCH THEO PHNG PHP IU TRA/KHO ST (A SURVEY METHOD PLAN)

Thit k ca mt phn trnh by phng php iu tra/kho st (a survey method) tun theo m dng ny xut hin trong cc tp san nghin cu hc thut, v nhng th d ny cung cp c tratery of inquiry) ny. Nhng phn sau y ca chng ny trnh by chi tit cc thnh ph hun b thit k cc thnh phn ny a vo n, hy xt n nhng cu hi trn danh m qut.

Thit k iu tra/Kho st Trong mt n hay k hoch nghin cu, mt trong nhng thnh phn hay b phn u tin c iu cho ngi c v mc ch c bn v c s l l bin minh cho nghin cu da trn cuc li mc ch ca cuc iu tra/kho st v c s l l bin minh cho vic chn la cuc i Tho lun ny c th Xc nh mc ch ca nghin cu da trn cuc iu tra/kho st. M ghin cu c th a ra nhng iu suy lun hay nhng kt lun v mt s c im, thi , Cung cp mt on trch dn v mc ch ny t mt trong nhng cun sch gio khoa hay bn g chng ny. Ch ra ti sao cuc iu tra/kho st l loi th tc thu thp d liu c ong c s l l ny, hy xt n nhng li im ca cc thit k da trn cuc iu tra/kh vic thu thp d liu. Tho lun li im ca vic nhn din cc thuc tnh ca mt tng t 990; Fowler, 1988). Ch ra liu cuc iu tra/kho st s l cho (cross-sectional), vi thi im hay cuc iu tra/kho st s l dc (longitudinal), vi d liu c thu thp t thp d liu. Fink (1995) xc nh bn loi: cc bn cu hi t thc hin (t in cu tr h s c cu trc thu thp thng tin v ti chnh, y t, hay hc ng; v nhng s qua th bao gm vic to ra mt cuc iu tra/kho st da trn Web hay Internet v thc hin c yn (Nesbary, 2000). Bt k hnh thc thu thp d liu, hy cung cp c s l l bin minh hn bng cch s dng nhng lp lun da trn nhng im mnh v nhng im yu, cc chi ph Bng 9.1 ________ ________ ________ ________ ________ ________ Bn Danh mc Kim tra (Ch ecklist) v cc Cu hi cho vic Thit k mt Phng php iu tra/Kho st Anh/Ch c pht hng? Anh/Ch c cp n cc l do chn la thit k ny khng? Anh/Ch c xc nh tnh khng? Anh/Ch c cp n tng th v qui m (c) ca tng th khng? Tng th s c p S c bao nhiu ngi trong mu? Anh/Ch chn qui m (c) mu ny da 141

________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ (a) _____ (b) _____ (c) _____ (d) _____ (e) _____ (f) _____

trn c s no? Th tc ly mu cc c nhn ny s l th tc g (th d, ngu nhin, khng tra/kho st ny? Ai xy dng cng c ny? Nhng lnh vc ni dung no c gii quyt t ? Th tc no s c s dng th nghim th im hay th nghim ti hin trng iu tr uc iu tra/kho st ny l bao nhiu? Cc bin trong cng trnh nghin cu ny l g? Cc am kho (cross-reference) cc cu hi nghin cu v cc mc (items) trong cuc iu tra/kh bc c th no s c thc hin trong php phn tch d liu phn tch nhng bn tr l mt php phn tch m t? tch rI v xp gn cc mc vo cc thang o? kim tra tin c uy lun tr li cc cu hi nghin cu?

Tng th v Mu Nhng c im ca tng th (population) v th tc ly mu phi c nu r rng. Cc nh ic nn tng ca l thuyt ly mu (th d, Babbie, 1990, 2001). y, tho lun ny s tp yu ca tng th v mu cn m t trong mt k hoch nghin cu. Hy xc nh tng th (p cu. Hy trnh by qui m ca tng th ny na, nu c th xc nh c qui m, v phng nng tip cn ny sinh y, v nh nghin cu c th cp n kh nng c sn nhng khu danh sch c cng b v nhng ngi tr li (respondents) tim nng trong tng th ny. th ny l mt khu (mt giai on) (singlestage) hay nhiu khu (nhiu giai on) (multist kt chm (clustering)). Th tc ly mu chm (cluster sampling) l l tng khi khng th, hc hnh, thu thp mt danh sch nhng phn t (elements) hp thnh tng th (Babbie, 2001) hu l th tc m trong nh nghin cu tip cn c cc tn gi hay danh tnh trong tn khc) mt cch trc tip. Trong th tc ly mu chm, nhiu khu, nh nghin cu trc tin cc chm), thu nhn danh tnh ca c nhn trong cc nhm hay cc chm, v k ly mu tro trnh chn la i vi cc c nhn. Ti xut chn la mt mu ngu nhin trong mi c hau (mt mu theo h thng hay da trn xc sut). Mu t c mong mun hn l mu phi xc nhng ngi tr li (respondents) c chn la 142

trn s thun tin v kh nng sn c ca h (Babbie, 1990). Vi s ngu nhin ha, mt mu g khi qut ha ra tng th. Hy xc nh liu cng trnh nghin cu c bao gm s phn t ay khng trc khi chn mu. S phn tng c ngha rng nhng c im ring bit ca cc c g mu v mu ny th hin t l ch thc ca cc c nhn c nhng c im nht nh ca t t mt tng th, nhng c im ni trn c th hin din hoc c th khng hin din tron cn s phn tng m bo nhng c im ny c i din vi cng t l nh trong tng th g th (th d, gii tnh, cc mc thu nhp, trnh gio dc). Trong phm vi mi tng (str cha cc c nhn c c im ang xt vi cng t l nh c im ny xut hin trong ton 1991). Hy tho lun v cc th tc chn mu t cc danh sch c sn. Phng php nghim dng bng s ngu nhin, mt bng c sn trong nhiu cun sch gio khoa v thng k nhp m u, 2000). Hy cho thy s ngi trong mu v nhng phng php c s dng tnh con s kho st, ti xut nn s dng mt cng thc v qui m mu c sn trong nhiu sch gio 1990; Fowler, 1988).

S Trang b Cng c Nh mt phn ca vic thu thp d liu k lng v cn thn, ngi xy dng n nghin c a/kho st thc s s c s dng trong cng trnh nghin cu c xut. Hy xt n nh thp d liu trong cng trnh nghin cu. Hy tho lun xem c phi cng c ny l mt cng , mt cng c c sa i, hay mt cng c cn y nguyn do mt ngi no khc xy dng nn c cp php thch hp s dng cng c hay cha. Trong mt s d n iu tra/kho s c khc. Mt ln na, cn phi nhn c s cho php s dng bt c b phn no ca cc cn t gi tr c chng thc (established validity) v tin cy ca cc s im nhn c t l bo co cc n lc ca cc tc gi nhm chng thc gi tr ( gi tr) (validity) ch t cc s im trn cc cng c ny hay khng. Ba hnh thc truyn thng ca gi tr c validity) (ngha l, cc mc (items) c o lng ni dung chng d nh o lng khng?), tr trng hp) (predictive or concurrent validity) (ngha l, cc s im c tin on mt qu c tng quan vi cc kt qu khc khng?), v gi tr v cu trc khi nim (gi tr v ngha l, cc mc 143

(items) c o lng cc cu trc khi nim (constructs) hay cc khi nim (concepts) c tn . Trong nhng cng trnh nghin cu gn y hn, gi tr v cu trc khi nim cn bao gm kt qu tch cc khi c s dng hay khng (Humbley v Zumbo, 1996). Ngoi ra, hy tho l s dng cng c ny trong qu kh c chng t tin cy (reliability) hay khng. Hy tm k v tnh nht qun bn trong hay khng (ngha l, nhng cu tr li ca cc mc c nht qu ?) v nhng tng quan gia kim nh v ti kim nh (ngha l, cc s im c n nh th oi ra, xc nh xem liu c s nht qun trong vic thc hin kim nh v vic cho i bi s bt cn trong vic thc hin kim nh hay vic cho im?) (Borg, Gall, v Gall, 199 c hay kt hp cc cng c s dng trong mt cng trnh nghin cu, th gi tr v t v iu tr nn quan trng l chng thc li gi tr v tin cy trong sut qu trnh ph iu tra/kho st. Hy bao gm cc mc v mu (sample items) t cng c sao cho ngi mt bn ph nh ca n nghin cu, hy nh km cc mc v mu t cng c hay ton b c g trong cng c, nh l th gi km gii thch (Dillman, 1978, cung cp mt danh sch c danh sch ny tht hu ch), cc mc (th d, cc mc v c im nhn khu hc, v thi kt thc. Ngoi ra, hy cp n loi thang o c s dng o lng cc mc trn cn m) v thang o phn hng hay phn loi (th d, c/khng, xp hng tm quan trng t cao k hoch th nghim th im hoc th nghim ti hin trng iu tra/kho st v cung cp nghim ny l quan trng chng thc gi tr v ni dung ca mt cng c v ci thin ngi s th nghim cng c ny v cho bit cc k hoch kt hp nhng kin nhn xt ca ra/kho st bng cch gi th qua bu in, hy xc nh cc bc thc hin cuc iu tra/k t l hi p) cao. Salant v Dillman (1994) xut mt qui trnh thc hin gm bn giai gn gn gi n tt c thnh vin ca mu, v th th hai gi i l bn iu tra/kho st b bo trc. Th th ba gi i gm c mt bu thip theo d i tip c gi n tt c thnh v Th th t gi i gm c mt th gi km gii thch tn v a ch c nhn, vi ch k sn. Th ny c gi n tt c nhng ngi khng tr li. Cc nh nghin cu gi th th g cng, nh nghin cu iu tra/kho st kt thc thi k thc hin bn tun sau khi khi ) p ng cc mc tiu ca d n nghin cu). 144

Cc Bin trong Cng trnh Nghin cu Mc d ngi c n nghin cu bit v cc bin (variables) cc phn trc y ca an h gia cc bin vi cc cu hi c th trn cng c. giai on ny trong k hoch ngh n h gia cc bin, cc cu hi nghin cu, v cc mc (items) trn cng c iu tra/kho s hc nh nghin cu s s dng cc mc trong bn cu hi. Hy c k hoch bao gm mt bng v dn tham kho (cross-reference) gia cc bin, cc cu hi nghin cu hay cc gi thuyt v /kho st c th. Th tc ny c bit hu ch trong cc lun n tin s, trong cc nh minh ha mt bng nh th bng cch s dng d liu c tnh cht gi thuyt. Bng 9.2 Tn Bin Bin c lp #1: Nhng ti liu cng b trc y.

Cc Bin, cc Cu hi Nghin cu, v cc Mc (Items) trn Cng c iu tra/Kho st Cu hi Nghin cu Cu hi nghin cu m t #1: Thnh vin ca tp th cn b ging dy hc v tin s? Mc trn Cng c iu tra/ Kho st (Item on Survey) Hy xem cc Cu hi 11 s m ti liu cng b trc khi nhn hc v tin s, i vi cc bi bo trn tp san, c trong sch. Hy xem cc Cu hi 16, 17 v 18: cc khon tr cp t cc qu ti tr, cc kh on tr cp ca tiu bang. Hy xem Cu hi 19: c c vo bin ch gio s chnh thc khn Bin ph thuc #1: Cc khon tr cp c cp tin.

Cu hi nghin cu m t #3: Thnh vin ca tp th cn b ging dy nhn c bao nhiu hin cu m t #5: Thnh vin ca tp th cn b ging dy c c vo bin ch gio s ch Bin kim sot #1: Tnh trng bin ch gio s chnh thc.

Phn tch D liu Trong n nghin cu, hy trnh by thng tin v cc bc c bao gm trong vic phn t mt chui cc bc, nh sau y: Bc 1 Hy trnh by thng tin v s thnh vin trong mu tra/kho st. Mt bng vi cc con s v cc t l phn trm m t nhng ngi tr li (ng mt cng c hu ch trnh by thng tin ny 145

Bc 2

Hy tho lun v phng php s c s dng xc nh thin lch lin quan n vic tr quan n vic tr li l tc ng ca nhng vic khng tr li i vi cc c lng ca c g tr li tr li, th nhng cu tr li ca h l ra thay i ng k cc kt qu ch tm thin lch lin quan n vic tr li, nh php phn tch sng (wave analysis) hay tr li. Trong php phn tch sng, nh nghin cu xem xt nhng th phn hi i vi nhng cu tr li trung bnh c thay i khng (Leslie, 1972). Da trn cc gi nh rng nhng a/kho st trong cc tun l cui cng ca thi k tr li th hu nh l ngi khng tr l tn ti thin lch lin quan n vic tr li. Mt cch kim tra khc i vi thin lch l vi mt t ngi khng tr li v xc nh xem cc cu tr li ca h qua cuc tip xc n khng. y l cc kim tra ngi tr li ngi khng tr li i vi thin lch lin qua hn tch c tnh m t v d liu i vi tt c cc bin c lp v cc bin ph thuc tro i tr trung bnh, cc lch chun, v min hay khong bin thin ca cc s im cho cc cc thang o hay mt k hoch xy dng cc thang o (kt hp cc mc vo cc thang o), h phn tch yu t (php phn tch nhn t)) hon thnh vic ny. Ngoi ra, hy cp un bn trong ca cc thang o ny (ngha l tr thng k alpha Cronbach). Hy xc nh ph thng k kim nh cc cu hi nghin cu chnh hay cc gi thuyt trong cng trnh nghi cho vic chn la kim nh thng k v hy cp n nhng gi nh gn lin vi tr th cu (th d, ph bin nht l thit lp quan h gia cc bin hay so snh cc nhm), s l hip bin (covariates) (th d, hy xem Newton, 1992). Cng lu rng phng php o ln phn loi, phn hng) v loi phn phi ca cc s im (phn phi chun hay khng chun) swell, 2002). Phn trnh by Phng php iu tra/Kho st Bc 3 Bc 4 Bc 5 Th d 9.1 Di y l mt th d v phn trnh by phng php iu tra/kho st minh ha nhiu bc rn tp san, bo co mt cng trnh nghin cu v cc yu t nh hng n s gim st dn

lng sinh vin ti mt trng i hc v khoa hc nhn vn qui m nh (Bean v Creswell, 1 H Phng php a im ca cng trnh nghin cu ny l mt trng i hc v khoa hc nh ti thnh ph Midwest Hoa K vi dn s l 175.000 ngi (Cc tc gi xc nh a im n

Trong nm trc y, t l b hc na chng l 25%. Cc t l b hc na chng c khuynh h sinh vin nm th hai, v th n lc c thc hin n vi cng nhiu sinh vin nm pht bn cu hi thng qua cc lp hc. Nghin cu v s st gim dn s lng sinh vin c hng v nhiu l do khc nhau (Bean, 1978, trn bo ch; Spady, 1971). V th, ch c ph n rnh nghin cu ny. Trong sut thng T nm 1979, 169 ph n gi tr li cc bn cu hi. Mt mu thun nht a K 25 tui hay tr hn, cha lp gia nh, lm vic ton thi gian, v ngi da trng, gy ln ln hay cn tr (Kerlinger, 1973). Trong s cc ph n ny, 71 ngi l sinh vin n vin nm th hai, v 9 ngi l sinh vin nm th ba. Trong s cc sinh vin ny, 95% nm b thin lch v hng cc sinh vin c kh nng cao hn nh c ch ra bi cc s im tr K (Cc tc gi trnh by thng tin c tnh m t v mu). D liu c thu thp bng c mc ging Likert (Likert-like items), da trn mt thang o, i t mt mc rt nh n n v d kin, nh cc s im trong cuc kim tra ca i hc Hoa K, im xp hng trung in c s dng trong phn tch ny c rt ra t d liu trn bn cu hi. Bn cu hi ti i hc. [Cc tc gi tho lun v cng c]. Gi tr ng thi (trng hp) v hi t ( thc o ny c chng thc thng qua php phn tch yu t (nhn t), v c tm thy lpha. Cc cu trc khi nim (constructs) c th hin bng 25 thc o nhiu mc (it to ra cc ch s v 27 thc o l cc ch bo v mc n l. (Gi tr v tin cy ; Kerlinger v Pedhazur, 1973) c s dng phn tch d liu) Trong m hnh nhn qu c cc bin ng trc n trong chui tun t nhn qu. K , cc bin can thip c quan hc, cc bin v c nhn, cc bin v mi trng, v cc bin v bi cnh, qu trnh o t CC THNH PHN CA MT K HOCH 147

THEO PHNG PHP TH NGHIM (THC NGHIM) (AN EXPERIMENTAL METHOD PLAN) Phn tho lun v phng php th nghim (thc nghim) theo mt hnh thc chun: nhng ng v cc thc o. Bn ch ny nhn chung l . Trong phn ny ca chng chn ny, ti x v thit k da trn th nghim v thng tin v php phn tch thng k. Nh vi phn trn nhng ch then cht phi c cp trong mt n theo phng php th nghim. Hng trn danh mc kim tra c trnh by trong Bng 9.3. Bng 9.3 ________ ________ ________ ________ ________ Danh mc Kim Th tc Th nghim tra Cu hi cho vic Thit k mt ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________

Nhng ngi tham gia (participants) vo cng trnh nghin cu ny l ai? Nhng ngi tham g g th no? Nhng ngi tham gia c chn nh th no? C phi phng php chn la ngu cch ngu nhin nh th no? C phi h s c lm cho tng xng? Bng cch no? C bao n experimental group) v trong nhm kim sot (control group)? Bin ph thuc hay cc bin ph ng cng trnh nghin cu ny l g? (Cc) bin ny s c o lng bng cch no? (Cc) bi x l l g? iu kin x l c a vo hot ng ra sao? C phi cc bin s hip bin ( in ny s c o lng bng cch no? Thit k nghin cu da trn th nghim no s c Cng c hay cc cng c no s c s dng o lng kt cc (kt qu) trong cng trnh ny? Cng c ny c gi tr c chng thc v tin cy c chng thc hay khng? (th d, vic ch nh (b tr) ngu nhin nhng ngi tham gia vo cc nhm, vic thu thp hin kim nh trc (pretest), vic thc hin (cc) php x l, vic thc hin kim nh s tng i vi gi tr bn trong v bn ngoi (internal and external validity) ca thit k d h tc th nghim ny l g? Nhng mi e da s c gii quyt nh th no? C phi th no s c s dng phn tch d liu ny (th d, c tnh m t v c tnh suy lun)? Nhng Ngi Tham gia (Participants) [Trc y c Gi l cc i tng (Subjects)] Ngi c cn bit v vic chn la, vic b tr hay ch nh, v s lng ngi tham gia, xt n nhng ngh sau y khi vit phn trnh by phng php cho mt cuc th nghim:

Hy m t qui trnh chn la nhng ngi tham gia, nh l ngu nhin hay khng ngu nhin ( Nhng ngi tham gia c h c chn la bng phng php chn la ngu nhin hay phng ph nhin hay ly mu ngu nhin, mi c nhn c xc sut c chn bng nhau t tng th, bo l, 1991). Tuy nhin, trong nhiu th nghim, ch c mu thun tin (convenience sample) l bi v nh iu tra c th s dng cc nhm c hnh thnh mt cch t nhin (th d, mt tnh nguyn lm nhng ngi tham gia vo cng trnh nghin cu. Mu thun tin cng lm cho c nhn vo cc nhm tr nn kh khn, m vic ch nh mt cch ngu nhin ny l nt c ngu nhin c thc hin, th hy tho lun v vic d n s bao gm vic ch nh mt c nhm chu x l (treament group). iu ny c ngha l trong i ng nhng ngi tham gia #1 i vo nhm 1, c nhn #2 vo nhm 2, v tip tc nh th, sao cho khng c thin lch c hn. Th tc ny loi b c kh nng xy ra nhng khc bit c h thng gia nhng ngi hng n cc kt cc, do bt c khc bit no trong cc kt cc u c th qui cho l d nh nhng bin php kim sot khc trong thit k da trn th nghim m s kim sot mt Mt cch tip cn l la chn tng xng (match) cc c nhn tham gia xt theo mt nt c tp hp c la tng xng. Sau , ch nh mt c nhn t mi tp hp c la t trc (kim nh s b) c th c thu nhn. K cc c nhn c th c ch nh vo c ong cuc kim nh trc ni trn, nh tt c cc nhm khc. Mt cch khc l, cc tiu ch h nng hay cc bin nhn khu hc. Tuy nhin, mt nh nghin cu c th quyt nh khng l bi v vic ny tn km v mt thi gian (Salkind, 1990), v dn n nhng nhm khng th s ri b cuc th nghim (Rosenthal v Rosnow, 1991). Cc phng php khc a c ch ki lin quan n vic s dng cc bin hip bin (covariates) (th d, cc s im trong kim k, vic chn cc mu thun nht, hay vic sp xp nhng ngi tham gia hnh thnh nhng tch tc ng ca mi tiu nhm i vi kt cc (Creswell, 2002). Hy trnh by cho ngi v cc th tc c h thng xc nh qui m hay c ca mi nhm. i vi nghin cu da lc (power analysis) (Lipsey, 1990) xc nh qui m mu hay c mu thch hp cho cc nh gm Vic xem xt mc ngha thng k cho cuc th nghim, hay alpha. Mc nng lc c thng c th hin nh l cao, trung bnh, hay thp i vi kim nh thng k v gi ra l sai. 149

Qui m hiu qu (effect size), l nhng khc bit k vng trong cc gi tr trung bnh g him c th hin thnh s n v lch chun. Cc nh nghin cu n nh cc gi tr ch 8, v qui m hiu qu = 0,05) v c th xem trong mt bng lit k tm qui m cn thit 77; Lipsey, 1990). Theo cch ny, cc cuc th nghim c lp k hoch th no qui m c l) to ra nhy ln nht, do tc ng i vi kt cc thc s l do s vn dng th n

Cc Bin Hy xc nh r rng cc bin c lp trong cuc th nghim (hy nh li ni dung tho lu lp l bin x l (treatment variable). Mt nhm hay nhiu hn mt nhm tip nhn s vn d al manipulation), hay php x l (treatment), t nh nghin cu. Cc bin c lp khc c t khng c s x l hay vn dng th nghim no xy ra (th d, cc thi hay cc c c cc bin c lp khc c th c kim sot theo thng k trong cuc th nghim, nh cc Phn trnh by phng php phi lit k v xc nh r rng tt c cc bin c lp trong huc trong cuc th nghim. Bin ph thuc l bin p ng hay bin tiu ch m coi nh l in x l c lp (v bt c bin c lp no khc). Rosenthal v Rosnow (1991) a ra b g cc cuc th nghim: chiu ca thay i quan st c, s lng ca thay i ny, v s d d, i tng (ngi tham gia) iu chnh li c c p ng ng nh trong thit k m

S Trang b Cng c v Ti liu Trong sut mt cuc th nghim, ngi ta tin hnh nhng quan st hay thu nhn cc s o b kim nh trc hay kim nh sau (hoc c hai) ca cc th tc th nghim. Nh vi vic c phi c s tho lun k lng v cng c hay cc cng c vic xy dng cc cng c ny, v tin cy v gi tr (validity) ca cc s im trong nhng s dng trong qu kh. Nh (materials) c s dng cho vic x l th nghim trong cng trnh nghin cu (th d, ch cho nhm th nghim). Hy m t cng c hay cc cng c m nhng ngi tham gia hon tt on tt trc khi th nghim bt u v vo lc kt thc th nghim. Hy ch ra gi tr v nhn xy dng cc cng c ny, v bt c s cho php no cn phi c s dng chng. 150

 Hy tho lun k lng v cc ti liu c s dng cho vic x l th nghim. Th d, m tr ca my tnh, k hoch ny c s dng bi mt gio vin trong lp hc. K hoch ny c nhng hng dn bng vn bn c bit gip sinh vin trong nhm th nghim ny hc hi c s dng my tnh. Mt th nghim th im v cc ti liu ny cng c th c tho lun, c ti liu ny theo cch thc chun mc. Ch ch ca th nghim th im ny l nhm bo , cho nhm tip nhn s x l.

Cc Th tc Th nghim Nh nghin cu cng cn phi xc nh cc th tc thit k da trn th nghim c th. Tho tng qut, vic dn chng cc l do chn la thit k ny, v vic a ra mt m hnh trc thit k da trn th nghim s c s dng trong cng trnh nghin cu c xut. Cc xperimental designs), th nghim ch thc, gn nh-th nghim, v thit k mt i tng d him, nh nghin cu xem xt, nghin cu mt nhm n l v a ra mt s can thip trong s nhm kim sot so snh vi nhm th nghim. Trong gn nh-th nghim (ta th nghim) nh h nghim nhng khng ch nh mt cch ngu nhin nhng ngi tham gia vo cc nhm (th d c sn cho nh nghin cu). Trong th nghim ch thc, nh iu tra ch nh mt cch ng tip nhn s x l. Thit k mt i tng duy nht hay thit k N bng 1 bao gm vic qua (hay mt s t c nhn) theo thi gian. Hy xc nh nhng g c so snh trong cuc th g th nghim thuc loi c gi l cc thit k gia cc i tng (between-subject design ay nhiu hn hai nhm (Keppel, 1991; Rosenthal v Rosnow, 1991). Th d, th nghim c thi t hay thit k dng tha s (factorial design), mt bin th ca thit k gia cc i t hai, hay nhiu hn hai, bin x l xem xt nhng tc ng c lp v ng thi ca cc b k nghin cu v hnh vi c s dng rng ri ny kho st khng nhng cc tc ng ca m dng kt hp, bng cch mang li mt cch nhn a chiu phi by nhiu thng tin v y h nghim khc, nh nghin cu ch nghin cu mt nhm trong mt thit k c gi l thit group design). Th d, trong thit k theo cc s o lp i lp li (repeated measures desi tham gia c ch nh tip nhn cc php x l khc nhau cc thi im khc nhau trong s trong phm vi mt nhm l mt cng trnh nghin cu v hnh vi ca mt c nhn duy nht the ghim va cung cp mt php x l va km li khng cung cp php x l ny, nhng thi tc ng ca php x l ny. Cung cp mt th hay mt hnh v minh ha thit k ngh dng mt h thng k hiu chun. Ti 151

xut s dng mt h thng k hiu kinh in, y l cc k hiu do Campbell v Stanley (196 g k hiu ny nh sau: X biu hin vic mt nhm tip cn mt bin th nghim hay mt s ki quan st hay o lng c ghi nhn trn mt cng c. Cc ch X v cc ch O trn mt hng th. Cc ch X v O trn cng mt ct, hay c xp t theo ng thng ng (theo chiu d sang phi ch ra th t theo thi gian ca cc th tc trong cuc th nghim (i khi c ho bit vic ch nh ngu nhin (ch nh ngu nhin cc c nhn vo cc nhm). S tch bi h cch khong nm ngang ( ) ch ra rng cc nhm so snh khng ngang bng (hay ngu nhin. Vic khng c ng gch cch khong nm ngang gia cc hng song song ca cc c nhn vo cc nhm tip nhn x l. -

Trong cc th d sau y, h thng khi nim ni trn c s dng minh ha cc thit k hc, v mt i tng duy nht. Th d 9.2 Cc Thit k Tin-Th nghim

Nghin cu Tnh hung Mt ln Duy nht Thit k ny bao gm vic mt nhm tip nhn mt ph . Nhm A X O

Thit k Kim nh Trc-Kim nh Sau Mt Nhm (One-Group Pretest-Posttest Design) Thit k im nh trc, tip theo sau l thc hin php x l v kim nh sau i vi mt nhm duy Nhm A O1 X O2

So snh Nhm Tnh hay Ch Kim nh Sau Vi cc Nhm Khng Tng ng (Static Group Compar with Nonequivalent Group) Cc nh th nghim s dng thit k ny sau khi thc hin mt ph on tt php x l, nh nghin cu chn mt nhm so snh v tin hnh kim nh sau cho c h Nhm A Nhm B X O O 152

Thit k Ch Kim nh sau Vi cc Nhm Khng Tng ng, Php X l khc (Alternative Tre onequivalent Groups Design) Thit k ny s dng cng mt th tc nh S So snh Nhm Tnh, h khng tng ng tip nhn php x l khc Nhm A Nhm B X1 X2 O O

Th d 9.3. Cc Thit k Gn nh-Th nghim Thit k Nhm Kim sot Khng Tng ng (Kim nh trc v Kim nh sau) (Nonequivalent ol-Group Design) Trong thit k ny, y l cch tip cn ph bin vi cc th nghim gn n v nhm kim sot B c chn m khng theo vic ch nh ngu nhin. C hai nhm u c tip nhn php x l Nhm A Nhm B O O X O O

Thit k Chui Thi gian Gin on cho Nhm n (Single-Group Interrupted Time-Series Desig thit k ny, nh nghin cu ghi chp cc s o cho mt nhm n l c trc v sau khi th Nhm A OOOOXOOOO

Thit k chui Thi gian Gin on vi Nhm Kim sot (Control-Group Interrupted Time-Serie 153

Thit k ny l s sa i thit k Chui Thi gian Gin on, Nhm n trong hai nhm c c quan st theo thi gian. Php x l ch c thc hin cho mt trong hai nhm (ngha Nhm A Nhm B OOOOXOOOO OOOOOOOOO Th d 9.4. Cc Thit k Th nghim ch thc

Thit k Nhm Kim sot Kim nh trc-Kim nh sau (Pretest-Posttest Control-Group Desig ruyn thng, th tc ny bao gm vic ch nh ngu nhin nhng ngi tham gia vo hai nhm im nh sau, nhng php x l ch c cung cp cho nhm th nghim, l Nhm A. Nhm A Nhm B R R O O X O O

Thit k Nhm Kim sot Ch Kim nh sau (Posttest-Only Control-Group Design) Thit k ny gy ln ln hay cn tr no ca mt kim nh trc v l mt thit k th nghim thng dn cc nhm, php x l ch c cung cp cho nhm th nghim, v c hai nhm c o lng t Nhm A Nhm B R R X O O

Thit k Bn Nhm Solomon (Solomon Four-Group Design) L mt trng hp c bit ca mt th tha s 2 x 2, th tc ny bao gm vic ch nh ngu nhin nhng ngi tham gia vo bn n vi bn nhm ny. Tt c cc nhm u nhn c kim nh sau. Nhm A Nhm B Nhm C Nhm D R R R R O O X X O O O O 154

Th d 9.5. Cc Thit k Mt i tng Duy nht

Thit k Mt i tng Duy nht A-B-A (A-B-A Single-Subject Design) Thit k ny bao gm nh nhn duy nht. Hnh vi mc tiu ca mt c nhn duy nht c xc lp theo thi gian v h nh nghin cu p dng php s l. Cc quan st tip tc theo thi gian sau khi php x A XXXXXX OOOOOOOOOOOOOOOO

NHNG MI E DA I VI GI TR (THREATS TO VALIDITY) C vi mi e a i vi gi tr (validity) m s lm ny sinh nhng vn tim tng v k ng n kt cc. Cc nh nghin cu da trn th nghim cn nhn din nhng mi e da an h gia cc mi e da ny vi loi thit k c xut cho cng trnh nghin cu. Cc idity threats) l cc th tc th nghim, cc php x l, hay nhng kinh nghim ca nhng n g ca nh nghin cu rt ra nhng kt lun ng t d liu trong mt cuc th nghim. Nhng tc khng thch hp (th d, thay i cng c trong cuc th nghim) hoc nhng kha cnh h dng cc php x l (th d, tn ti tc ng khuch tn khi cc thnh vin ca nhm th ng Cc mi e da cng c th ny sinh t cc c im ca nhng ngi tham gia (th d, nhng uc th nghim v thay i cc quan im ca h hay tr nn khn ngoan hn v giu kinh ngh ghim cng phi nhn din nhng mi e da tim tng i vi gi tr bn ngoi. Cc mi e y threats) ny sinh khi cc nh th nghim rt ra nhng kt lun khng ng, t d liu mu trng khc v nhng tnh hung trong qu kh hay trong tng lai. Th d, mt mi e da nh nghin cu khi qut ha, vt qu cc nhm trong cuc th nghim ca mnh, ra cho cc ghin cu. Cc mi e da khc c th c cp trong phn trnh by phng php nghin c ical conclusion validity). Cc mi e da i vi kt lun thng k ny sinh khi cc nh th un khng chnh xc t d liu bi v nng lc thng k khng hay c s vi phm cc gi hay gi tr v khi nim (contruct 155

valididy) xy ra khi cc nh iu tra s dng cc nh ngha v cc thc o khng ph hp n nghin cu, cng nh cc mi e da i vi gi tr bn trong v gi tr bn ngoi, h tham kho cc sch gio khoa v cc phng php nghin cu nh Cook v Campbell (1979) ha h c tm thy trong Reichardt v Mark (1998). Nhiu cun sch v cc phng php nghin da ny (th d, Creswell, 2002; Tuckman, 1999).

Th tc (Procedure) Nh nghin cu cn phi m t tht chi tit v th tc tin hnh cuc th nghim. Ngi c v k hoch thi gian hay gii hn thi gian ca cc hot ng. Hy tho lun v mt cch nghim. Th d, Borg v Gall (1989, trang 679) pht tho su bc thng c s dng tr im nh trc-kim nh sau vi vic la cho tng xng cc c nhn tham gia vo cc nhm: thc o, v bin ph thuc, hay mt bin c tng quan cht ch vi bin ph thuc, i v h nh nhng ngi tham gia vo cc cp tng xng trn c s cc s im ca h trn cc hnh vin ca mi cp ni trn vo nhm th nghim v thnh vin kia vo nhm kim sot. 4. th nghim v khng thc hin php x l no hoc thc hin mt php x l khc cho nhm ki thuc i vi nhm th nghim v nhm kim sot bng cch s dng cc thc o. 6. So snh g kim nh sau hay cc kim nh sau bng cch s dng cc kim nh v ngha thng k.

Phn tch Thng k Hy trnh by cho ngi c bit v cc loi phn tch thng k s c s dng trong sut cho cc quan st v cc s o giai on kim nh trc v kim nh sau ca cc thit k bnh, lch chun, v min (khong). Ch ra cc kim nh thng k suy lun c s dn cu. i vi cc thit k da trn th nghim vi (cc nhm) thng tin phn loi hay phn in ph thuc, th cc nh 156

nghin cu s dng cc kim nh t hay php phn tch n bin v phng sai (univariate an VA)), php phn tch ng phng sai (hip phng sai) (ANCOVA), hay php phn tch a bin iu thc o ph thuc). Trong cc thit k theo yu t hay dng tha s (factorial designs hnh ca ANOVA c s dng. Khi d liu trong kim nh trc v kim nh sau cho thy c cc kim nh thng k phi tham s (nonparametric). i vi cc thit k nghin cu mt ho cc quan st c s v cc quan st trong khi php x l c thc hin, vi honh (tr (trc tung) biu th hnh vi mc tiu. Mi im d liu c v mt cch ring bit tr (th d, hy xem S. B. Neuman v McCormick, 1995). Thnh thong, cc kim nh v ngha t kim nh t, c s dng so snh trung bnh gp chung (pooled mean) ca cc giai on c phm gi nh v cc thc o c lp (Borg v Gall, 1989).

Th d 9.6. Phn Trnh by Phng php Th nghim Sau y l mt on chn lc ( xin php s dng) t mt cng trnh nghin cu gn nhth nhiu trong s cc thnh phn trong mt thit k da trn th nghim. Cng trnh nghin cu lm cho tng xng cc li ch ca khch hng v nh c vn dc theo nhng kha cnh v th i ny a ra gi thuyt rng nhng ngi tham gia trong nghin cu m ng h phong tro vi nh c vn ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n theo phi cp tin so vi n m khng ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n, v rng nhng ngi tham gia tro ro i quyn bnh ng cho ph n s d lnh hi hn i vi nh c vn ng h phong tro bit gii tnh. Ngoi tr phn tho lun v php phn tch d liu cn hn ch, cch tip c ghin cu bao gm cc thnh phn trong mt phn trnh by phng php tt ca mt cng t Phng php Nhng ngi tham gia Nhng ngi tham gia trong nghin cu ny l 150 ph n h danh vo cc kha hc thuc nhm thp hn ln nhm lp cao hn v x hi hc, tm l hc, v ng, c hai u vng duyn hi pha ty ca Hoa K . . . . [Cc tc gi m t nhng ng Thit k v s vn dng (x l) th nghim Cng trnh nghin cu ny s dng thit k theo ca nh c vn (theo ch ngha nhn bn khng phn bit gii tnh, ng h phong tro i , hay ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n theo phi cp tin) X Li Pht biu y r rng) X S ng cm vi thuyt nam n bnh quyn ca nhng ngi tham gia (ng h phon khng ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n). D liu thnh thong b 157

thiu i vi cc mc c th c gii quyt bng mt th tc xa b theo cp (Cc tc g nhn bn khng phn bit gii tnh, ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n the cc on bng video di 10 pht v mt bui c vn th hai gia mt nh c vn n v mt k gi tr ngm n ch s dng phng vn mu, v th, cc gi tr c nh c vn chp nhn i tr r rng c to ra bng cch thm vo mi iu kin trong ba iu kin c vn n h c vn ang trnh by cho khch hng v phng php c vn ca b v cc gi tr gn li l ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n ca b, theo phi t do hay theo phi vo dnh cho hai iu kin v ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n ni trn. Ba khc bit gia trit l theo ch ngha nhn bn khng phn bit gii tnh, trit l ng h heo phi t do v trit l ng h phong tro i quyn bnh ng cho ph n theo phi cp t g li pht biu ca khch hng v kt cc ca mi cuc phng vn c gi khng i, tro heo phng php c vn . . . . (Cc tc gi m t ba bin v cc iu kin x l c vn d Instruments) Cc Kim tra v s vn dng hay x l th nghim. Nh mt phng tin kim tra gia v s vn dng hay x l th nghim v nh mt phng tin nh gi v mc tng t hang o ph ca Thang o Nhng Thuc tnh c qui cho Thut ng Ngi ng h phong tro ons of the Term Feminist (ATF)) ca Berryman-Fink v Verderber (1985) c ci tin v s cng trnh nghin cu ny nh l Bn Cu hi v S M t ca Nh C vn (Counselor Descript Bn Cu hi v S M t ca Tng C nhn (Personal Description Questionnaire (PDQ)). . . Be v Verderber (1985) bo co tin cy v tnh nht qun bn trong l 0,86 v 0,89 cho ai thang o ph ny . . . . (Cc tc gi tho lun v cc cng c v tin cy ca cc tha cng trnh nghin cu ny). Th tc Tt c cc bui c vn th nghim u c tin hnh t s v tm l hc t vn, cho hi mi i tng nghin cu, gii thch mc ch ca cng t hot ng c vn, v phn pht ATF. Sau ATF c thu li v cho im trong khi mi i t v xem xt li mt b nhng iu ch dn v vic xem bng video. Mt na th nht ca mu ai bng video (3 phng php x 2 Li Pht biu x 2 Nh C vn), v s trung v c tm ra ht ca mu c s dng phn loi na th hai ca nhm ny nh l ng h phong tro i uyn bnh ng cho ph n, v ngi cn lI trong s nhng ngi tham gia c ch nh mt hng v thuyt nam n bnh quyn bo m cc c cell bng nhau. S trung v i vi m loi li bng cch phn chia theo s trung v cui cng, iu ny dn n vic mi cell c khi xem cun bng video ng theo s ch nh theo th nghim cho h, nhng ngi tham gia v c phng vn sau khi va hon tt (cc trang 35-36) (Cc tc gi m t th tc c 158

NGUN: Enns v Hackett (1990). Bn quyn nm 1990 ca Hip hi Tm l hc Hoa K. In li

T M TT Chng ny xc nh nhng thnh phn thit yu trong vic thit k mt th tc v phng ph tra/kho st hay da trn cuc th nghim. Phc tho cc bc cho mt cng trnh nghin c vic tho lun v mc ch ca cuc iu tra/kho st. Cc bc tip theo s l xc nh t tra/kho st s c s dng, mi quan h gia cc bin, cc cu hi nghin cu v cc mc in trong vic phn tch d liu c c t cuc iu tra/kho st ny. Trong thit k ca ngi tham gia vo cng trnh nghin cu, cc bin ( l cc iu kin x l v cc bin v sau v cc ti liu s c s dng trong cc php x l. Thit k ny cng bao gm loi th tin th nghim, gn nh-th nghim (ta th nghim), th nghim ch thc, hay thit k m nh ha thit k ny bng cch s dng h thng k hiu thch hp. Tip theo l nhng li nh bn trong v bn ngoi (v c th c gi tr thng k v gi tr v cu trc khi nim) li tch thng k c s dng kim nh cc gi thuyt v cc cu hi nghin cu.

Cc Bi tp Trau di K nng Vit 23. Hy thit k mt k hoch v cc th tc s c s dng trong mt cng trnh nghin c danh mc kim tra trong Bng 9.1 sau khi Anh/Ch vit phn k hoch ny xc nh xem tt Hy thit k mt k hoch v cc th tc cho mt cng trnh nghin cu da trn cuc th n hi Anh/Ch vit xong k hoch ca mnh xc nh xem tt c cc cu hi c c gii quy

BI C THM Babbie, E. (2001). Cc phng php nghin cu da trn cuc iu tra/kho st. Ln Xut bn h Xut bn Wadsworth. Earl Babbie cung cp mt cun sch gio khoa chi tit v ton din v k nghin cu da trn cuc iu tra/kho st. ng xem xt li cc loi thit k nghin c d v cc thit k nghin cu. ng cng tho lun v vic hnh thnh khi nim v mt cng Sau , ng cung cp nhng tng hu ch v vic p dng bn cu hi v x l cc kt qu , c tp trung vo vic xy dng cc bng v hiu c cc bng v vic vit mt bo co

iu tra/kho st. Cun sch ny l mt cun sch y chi tit, c nhiu thng tin hu rung v cao cp v nghin cu da trn cuc iu tra/kho st. Campbell, D. T., v Stanley, Cc thit k nghin cu da trn th nghim v gn nh-th nghim. Trong N. L. Gage (Ed.), ging dy (t trang 1 n trang 76). Chicago: Nh Xut bn Rand-McNalley. Chng ny trong ca Gage l phn trnh by c in v cc thit k nghin cu da trn th nghim. Campbell cho cc th nghim c s dng ngy nay; h cng a ra cc loi thit k da trn th validity) bn trong v bn ngoi, k n l cc loi thit k tin th nghim, cc th nghi , v cc thit k tng quan v hu suy (sau khi s kin xy ra: expost-factor) . Chng n hon ho v cc loi thit k, cc mi e da i vi gi tr do cc loi thit k ny gy hng thit yu i vi cc sinh vin bt u hc v cc cng trnh nghin cu da trn th tra/Kho st (Tp 1). Thousand Oaks, CA: Nh Xut bn Sage. y l tp u tin ca b sch it (Trn b v iu tra/Kho st) do Arlene Fink bin tp. Nh l phn gii thiu cho c cnh ca nghin cu da trn iu tra/kho st, bao gm vic nu cc cu hi nh th no, v no, lm sao tin hnh cc cuc phng vn qua in thoi, ly mu bng cch no, o lng g . Phn ln ni dung tho lun hng n nh nghin cu da trn cuc iu tra/kho st mi vi lm cho b sch ny tr thnh mt trn b hu ch hc hi nhng kha cnh c bn c F. J. (2002). Cc phng php nghin cu da trn iu tra/kho st (Ln Xut bn th 3). T ut bn Sage. Floyd Fowler cung cp mt cun sch gio khao hu ch v cc quyt nh vn t d n nghin cu da trn iu tra/kho st. ng cp n vic s dng cc th tc ly m hng tr li (t l khng hi p), vic thu thp d liu, thit k cc cu hi tt, vic s b bo co iu tra/kho st phn tch, v cc vn v o l trong cc thit k nghi ). Thit k v phn tch: Cm nang ca nh nghin cu (Ln Xut bn th 3). Englewood Cliff ntice-Hall. Geoffrey Keppel cung cp mt ni dung tho lun ton din, chi tit v vic thi im, t cc nguyn tc thit k n vic phn tch thng k d liu th nghim. Nhn chung, thng k trnh trung n cao cp, nhng ngi c gng hiu bit v vic thit k v vi trnh by phn tng quan mang li nhiu thng tin b ch v cc thnh phn trong thit k c 160

Lipsey, M. W. (1990). nhy ca thit k: nng lc thng k cho nghin cu da trn th n CA: Nh Xut bn Sage. Mark Lipsey l tc gi ca mt cun sch quan trng v cc ti v ghim v nng lc thng k ca cc thit k . Tin c bn l mt cuc th nghim cn p Cun sch ny xem xt k nng lc thng k v bao gm mt bng gip cc nh nghin cu cuc th nghim. Neuman, S. B., v McCormick, S. (Eds.) (1995). Nghin cu da trn th ngh uy nht. Nhng ng dng i vi vic nghin cu tnh trng bit c bit vit. Newark, DE: ssociation. Susan Neuman v Sandra McCormick bin tp mt cun sch hng dn thc tin, nghin cu mt i tng duy nht. H trnh by nhiu th d v cc loi thit k khc nhau s) v cc thit k nhiu c s hay nhiu ng gc (multiple-baseline designs), v h nu r trong vic phn tch d liu trong nghin cu mt i tng duy nht. Th d, c mt chn c i vi vic th hin d liu trn cc th ng thng. Mc d cun sch hng dn it c bit vit, nhng phng php nghin cu da trn th nghim mt i tng duy nht hn vn. 161

CHNG MI

CC TH TC NH TNH Cc th tc nghin cu nh tnh trong tnh trng tng phn r rt vi cc phng php n inquiry) s dng nhng li khng nh tri thc khc, cc chin lc iu tra khc, cc ph . Mc d cc qui trnh tng t nhau, nhng cc th tc nh tnh da vo d liu vn bn v dng cc chin lc iu tra a dng. Thc ra, cc chin lc iu tra c chn trong mt h. Cc th tc nh tnh ny, ngay c trong phm vi cc chin lc iu tra chn, vn ho rng chnh ca cc th tc nh tnh cho thy cc quan im i t t tng hu hin i (De h (Lather, 1991), n cc quan im v trit hc (Schwandt, 2000), n nhng nguyn tc h (Creswell, 1998; Strauss v Corbin, 1998). Tt c cc quan im thi ua ginh v tr trung ch trong m hnh v iu tra ang bc l r rng hn ny, c gi l nghin cu nh c th ng , cung cp nhng th tc tng qut, v s dng nhiu th d minh ha nhng un ny s dng nhng tng c a ra bi nhiu tc gi vit v thit k n nghin c ossman, 1999; Maxwell, 1996; Rossman v Rallis, 1998). Nhng ch trong phn trnh by c mt n nghin cu nh tnh l cc c im ca nghin cu nh tnh, chin lc nghin hp v phn tch d liu, cc chin lc m bo hay chng thc gi tr (strategies for val qu c tm thy, v cu trc tng thut. Bng 10.1 trnh by mt danh sch kim tra v c nh tnh.

NHNG C IM CA NGHIN CU NH TNH Trong nhiu nm qua, mt tc gi vit n nghin cu nh tnh phi tho lun v nhng b ging dy v cc khn gi v tnh hp l ca nhng c im ny. By gi th dng nh c nh th khng cn cn thit (Flindero v Mills [1993], chc l bt ng kin v im ny mt n nghin cu l nh sau: 162

Bng 10.1 ________ ________

Danh sch Kim tra v Cc Cu hi cho vic Thit k mt Th tc nh tnh ca Nh Nghin c trnh nghin cu nh tnh khng? Nh nghin cu c cp n loi chin lc iu tra ha ca chin lc , nhng ng dng i vi chin lc c c cp khng? C phi n ny (nhng kinh nghim trong qu kh, nhng mi quan h c nhn vi cc a im nghin c g qu trnh thm nhp, v cc vn o l nhy cm) hay khng? Nh nghin cu c xc nh nghin cu c cp n nhng hnh thc thu thp d liu chuyn bit v c a ra c s l ? Cc th tc ghi chp thng tin (chng hn nh cc bin bn hay bn nghi thc) trong sut hng? Nh nghin cu c xc nh cc bc trong php phn tch d liu khng? C bng chng cho vic phn tch hay khng? Nh nghin cu xem xt li d liu mt cch tng qut cha? C phi s m ha c s dng vi d liu trong nghin cu ny? Cc m c x ch vi nhau cho thy mt mc cao hn v phn tch v tru tng ha hay khng? Nh n by nh l cc bng, cc th, v cc hnh hay khng? Nh nghin cu nu r cc c ti liu trong qu kh, cc cu hi, chng trnh hnh ng) hay cha? Nh nghin cu (xy dng mt l thuyt? cung cp mt bc tranh phc tp v cc ch ?) C phi nhiu chi g) ca cc kt qu tm thy? ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________

Hy xem xt li nhng yu cu ca cc nhm khn gi tim nng i vi n nghin cu a khn gi c hiu bit tng tn v nhng c im ca nghin cu nh tnh phn ny trn ca h, th hy trnh by nhng c im c bn ca nghin cu nh tnh trong n ghin cu nh tnh (hay mt cng trnh nghin cu nh tnh) gn y s dng lm th d Vi bn lit k cc c im ca nghin cu nh tnh c th c s dng (th d, Bogda v Rossman, 1999), nhng ti thch nhng c 163

im ca nghin cu nh tnh do Rossman v Rallis (1998) a ra bi v nhng c im ny nhng quan im v tuyn truyn vn ng, khuyn khch s tham gia ca mi ngi, v t suy ca Rossman v Rallis (1998), ti xut nhng c im ca nghin cu nh tnh sau y: rng t nhin. Nh nghin cu theo phng php nh tnh thng i n a im (nh , v nghin cu. iu ny lm cho nh nghin cu c kh nng hnh thnh mt mc chi tit v c n cao vo nhng tri nghim thc s ca nhng ngi tham gia vo cng trnh nghin cu. N c tnh tng tc v c tnh nhn o ch ngha. Cc phng php thu thp d liu ang ng am gia tch cc ca nhng ngi tham gia vo nghin cu v s nhy cm i vi nhng ngi cu theo phng php nh tnh trng i s tham gia vo vic thu thp d liu ca nhng n cch xy dng mi quan h thng cm v mt thit cng nh s tn nhim vi cc c nhn tron ny khng lm xo trn a im nghin cu nhiu hn mc cn thit. Ngoi ra, cc phng p yn thng da vo nhng quan st m, nhng cuc phng vn m v ti liu bng vn bn, by dng, nh m thanh hay ting, th in t, tp lu (scrapbooks), v nhng dng mi xut hi v thu thp d liu sau trong chng ny). D liu c thu thp bao gm d liu vn bn s) hay hnh v (picture). Nghin cu nh tnh mang tnh mi ni ln (emergent) ch khng p st sao. Nhiu kha cnh mi ni ln trong sut mt cng trnh nghin cu nh tnh. Cc c ci tin khi nh iu tra bit c cn phi hi iu g v nn hi ai iu . Qui trnh li i vi vic thu thp d liu (khi c kh nng thc hin v khi khng c kh nng thc tra bit c nhng a im tt nht m ti h c th hc hi v hin tng ch yu (h hiu bit s ni ln khi n bt u bng nhng m (codes) ban u, pht trin thnh cc ch ay mt li gii thch tng qut. Nhng kha cnh ny ca mt m hnh nghin cu bc l dn l) lm cho vic hnh dung trc nghin cu nh tnh mt cch st sao giai on lm n tr nn kh khn. Nghin cu nh tnh v c bn mang tnh gii thch hay din gii (interp in cu a ra s gii thch (s din gii) v d liu. Vic gii thch ny bao gm vic x phn tch d liu tm hay hnh thnh cc ch hoc cc phm tr, v vic cui cng ha ca d liu theo quan im c nhn hay theo l thuyt, vic pht biu v cc bi hc ln (Wolcott, 1994). Nghin cu nh tnh v c bn mang tnh gii thch cng c ngha l n 164 -

mt lng knh (quan im) c nhn ca mnh vo mt thi im chnh tr-x hi v lch s c a vo php phn tch d liu nh tnh. Nh nghin cu theo phng php nh tnh n ao cc cng trnh nghin cu nh tnh c v nh l nhng cch nhn ton cnh, tng qut ch tng thut cng phc tp, cng c tnh tng tc, v cng bao hm nhiu iu, th cng tr uan v nhiu kha cnh ca mt qui trnh hay mt hin tng ch yu h tr trong vic thit d, xem Creswell v Brown, 1992). Nh nghin cu theo phng php nh tnh suy ngm mt c ai trong hot ng iu tra ny v nhy cm vi tiu s ca c nhn mnh v cch thc tiu S t vn ny v s tha nhn cc thin lch, cc gi tr, v cc mi quan tm (hay reflexi nghin cu nh tnh ngy nay. Ci ti c nhn tr nn khng th tch ri khi ci ti ca hc v s m ca i vi nghin cu, tha nhn rng tt c vic iu tra u cht y cc g iu v s suy ngm c nhn xut hin trong phn vai tr ca nh nghin cu (hy xem tho ay trong phn kt (hy xem Asmussen v Creswell, 1995), hay n su vo khp n nghin c hin cu. Nh nghin cu theo phng php nh tnh s dng l lun phc tp c nhiu kha thi. Mc d l lun ch yu l theo php qui np, nhng c qu trnh qui np ln qu trn y cng c tnh lp i lp li, vi chu k lui v ti t vic thu thp v phn tch d liu ny l cc hot ng ng thi thu thp, phn tch, v vit ra d liu. Nh nghin cu theo nhiu hn mt chin lc iu tra hng dn cho cc th tc trong cng trnh nghin cu cn s dng mt chin lc iu tra v xem trong cc cun sch vit v th tc gn y t h cc th tc ca chin lc . -

CC CHIN LC IU TRA Ngoi nhng c im tng qut ni trn l nhng chin lc iu tra chuyn bit hn. Cc c liu, phn tch d liu, v vit lch, nhng cc chin lc ny bt ngun t cc ngnh hc trnh nghin cu (th d, cc loi vn nghin cu, cc vn v o l quan trng) (Cre hu, chng hn nh 28 cch tip cn iu tra c nhn din bi Tesch (1990), 19 loi iu otts tree) (2001), v 5 truyn thng v iu tra do Creswell (1998) a ra. Nh tho ti xut rng cc nh nghin cu theo phng php nh tnh chn trong s nm kh nng, ghin cu tnh hung, v l thuyt c c s. Ti khng c c s chnh thc v ng tin cy kh nng ny c s dng thng xuyn hin nay, v chng th hin mt trng tm bao gm t v cc c nhn (theo tng thut, theo hin tng hc); tm hiu cc qu trnh, cc hot

s kin (theo nghin cu tnh hung, theo l thuyt c c s); hay hc hi v hnh vi xut ca cc c nhn hay cc nhm (theo dn tc hc). Trong vic vit th tc cho mt n nghi Hy xc nh chin lc iu tra chuyn bit s c s dng. Hy cung cp mt s thng t hc thut ca chin lc ny, cc ng dng v mt nh ngha ngn gn ca chin lc ny (h ). Hy tho lun ti sao chin lc ni trn l mt chin lc iu tra thch hp s d g chin lc ni trn s nh hnh cc loi cu hi c nu ln (hy xem Morse, 1994, v c thc thu thp d liu, cc bc trong phn tch d liu, v bi tng thut cui cng.

VAI TR CA NH NGHIN CU Nh cp trong phn lit k cc c im ca nghin cu nh tnh, nghin cu nh tn a thng tham gia vo s tri nghim xuyn sut vi n lc cao v c duy tr lu di vi a mt lot cc vn c tnh chin lc, o l v c nhn vo qui trnh nghin cu n uan tm ny trong u, cc nh iu tra xc nh mt cch r rng cc thin lch, cc gi t n tm c nhn ca h v ti nghin cu v qui trnh nghin cu ca h. Vic thm nhp g thnh phn trong vai tr ca nh nghin cu. Hy a vo nhng li trnh by v cc kin thng qua khn gi c th hiu c r hn v ti, mi trng, hay nhng ngi tham vi nhng ngi tham gia v bnh lun v cc a im nghin cu. Nghin cu sn sau (Gl vic nghin cu t chc, hay bn b, hay mi trng lm vic trc tip ca chnh nh nghin s tha hip trong kh nng tit l thng tin ca nh nghin cu v thng gy ra nhng vn vic thu thp d liu c th thun tin v d dng, nhng cc vn v bo co d liu b ngi bit n. Nu vic nghin cu sn sau l cn thit, th hy s dng nhiu chin l ity) (nh s c tho lun sau) lm cho ngi c tin tng vo tnh chnh xc ca cc Duyt xt v Th ch (Institutional Review Board) (xem Chng 1) bo v cc quyn ca n n ngi. Hy nh km, nh mt bn ph nh, th chp thun t Hi ng Duyt xt v Th ch cho php. 166

 Hy tho lun v cc bc c tin hnh thm nhp c mi trng nghin cu v xin gia vo nghin cu) hay nghin cu tnh hnh (Marshall v Rossman, 1999). iu quan trng l cu hay a im lu tr ti liu bng vic xin c s chp thun ca nhng ngi gc c cho nhng ngi gc cng duyt xt. Bogdan v Biklen (1992) a ra cc ti c th c Nhng hot ng g s din ra a im ny trong sut cng trnh nghin cu? Nghin cu nh th no? Ngi gc cng s c li g t cng trnh nghin cu ny?

Hy bnh lun v cc vn o l nhy cm c th ny sinh (hy xem Chng 1 ca cun s v vic cng trnh nghin cu s gii quyt vn nh th no. Th d, khi nghin cu y tn gi ca ngi, a im v hot ng. Trong trng hp ny, qui trnh che giu thng

CC TH TC THU THP D LIU Nhng bnh lun v vai tr ca nh nghin cu chun b cho vic tho lun v cc vn li bc trong vic thu thp d liu bao gm n nh cc gii hn hay ranh gii cho cng trnh in qua nhng quan st v cc cuc phng vn phi cu trc (hay bn cu trc), cc ti liu b visual materials), cng nh thit lp nghi thc ghi thng tin. Hy xc nh cc a i u quyt (purposefully selected) cho cng trnh nghin cu xut. tng ng sau nghin qu quyt nhng ngi tham gia vo nghin cu v nhng a im (hay ti liu vn bn hay ghin cu hiu c vn v cu hi nghin cu. iu ny khng nht thit xut phng ngi tham gia hay a im, nh thng tm thy trong nghin cu nh lng. Phn tho lu bn kha cnh c xc nh bi Miles v Huberman (1994): mi trung (setting) (ni nghin actors) (nhng ngi s c quan st hay c phng vn), cc s kin (nhng iu cc tc (tnh cht tin ha ca cc s kin c thc hin bi cc tc nhn trong mi trng ni tr d liu s c thu thp. Trong nhiu cng trnh nghin cu nh tnh, cc nh iu tra th thi gian trong mi trng t nhin thu thp thng tin. Cc th tc thu thp d liu tr bn loi c bn, nh c trnh by trong Bng 10.2. 1. Cc Quan st (Obervations), trong g bn ghi chp ti hin trng (nht k hin trng) v hnh vi v hot ng ca cc c nh

im nghin cu. Trong cc bn ghi chp ti hin trng ny, nh nghin cu ghi li, theo m cu trc (bng vic s dng mt s cu hi c sn trc m nh nghin cu mun bit), cc c th ng cc vai tr khc nhau, t vai tr mt ngi khng phi l ngi tham gia trong ) n vai tr mt ngi tham gia trong nghin cu hon ton (complete participant). 2. Cc nterviews): Trong cc cuc phng vn, nh nghin cu tin hnh phng vn mt i mt vi nh hng ngi tham gia bng in thoi, hay tham gia vo cc cuc phng vn nhm trng tm (fo gi c phng vn trong mi nhm. Nhng cuc phng vn ny bao gm cc cu hi phi cu tr moi hi nhng cch nhn v nhng quan im ca nhng ngi tham gia trong nghin cu. 3. T ents): Trong sut qui trnh nghin cu, nh iu tra nh tnh c th thu thp cc ti liu l cc ti liu cng khai (th d bo ch, cc bin bn bui hp, cc bo co chnh thc) h k ca c nhn, th t, th in t). 4. Ti liu nghe nhn (m thanh v hnh nh) (audio a iu ny c th di hnh thc cc nh chp, cc vt th ngh thut, cc bng video, hay bt v cc hnh thc thu thp d liu, hy trnh by c th v cc loi hnh (types) v bao gm nhng im yu ca mi loi hnh, nh c tho lun trong Bng 10.2. Hy bao gm nhn st thng thng v cc cuc phng vn thng thng. Nhng hnh thc khc thng ny lm c g thng tin hu ch m nhng s quan st v cc cuc phng vn c th b qua. Th d, hy x ng Bng 10.3, bng tm tt ny c th dng m rng tr tng tng v cc kh nng thu t hay v, hoc s dng cc mc c p moi hi nhng kin nhn xt trong sut mt cuc Bng 10.2 Cc LoI hnh Thu thp D liu nh tnh, cc Phng n Chn la, nhng u im, vi Loi hnh Ngi tham gia hon ton: nh nghin cu che giu vai tr ca mnh. Nh qu ai tr ca nh nghin cu c bit n. Ngi tham gia nh l nh quan st: vai tr quan ia. Nh quan st hon ton: nh nghin cu quan st Nhng u im ca Loi hnh ny Nh hng ngI tham gia trong cuc nghin cu. Nh nghn cu c th ghi chp thng tin khi th h bt thng c th c ch trong sut qu trnh quan st Hu ch trong vic thm d, ch ca Loi hnh ny Ngi ta c th cho l nh nghin cu xm phm. Thng tin ring . Nh nghin cu c th khng c cc k nng tham d v quan st tt. Mt s ngi tham nhng vn kh khn c bit Cc Loi hnh Thu thp D liu Quan st 168

m khng tham gia Phng vn Mt-i-mt (trc tip): phng vn ch thn trc tip, ch g Qua in thoi: nh nghin cu phng vn bng in thoi. Nhm: nh nghin cu phng vn

tho lun th c th khng thoi mi. Hu ch khi khng th quan st nhng ngi tham gia gia c th cung cp thng tin trong qu kh. Cho php nh nghin cu kin sot phng

trong vic to ra c mi quan h mt thit. Cung cp thng tin gin tip c lc g tin mt ni c ch nh ch khng phi hin trng t nhin. S hin din ca n khng c kh nng din t t tng, cm xc r rng v c kh nng nhn thc ngang nhau. hai hay ring t. i hi nh nghin cu tm ra thng tin trong nhng ni kh tm. i ng) hay vic qut quang (optically scanning) nhp vo my tnh. Ti liu c th khng vn bn) c th khng thc hay chnh xc. Ti liu (bng vn bn)

Nhng ti liu cng khai nh bin bn bui hp, v bo ch. Nhng ti liu ring t nh th in t.

Gip cho nh nghin cu thu nhn c ngn ng v li din t ca nhng ngi tham gia. in cu mt ngun thng tin kn o Th hin d liu c suy ngh chn chn, theo ngha su tp. L bng chng bng vn bn, n gip nh nghin cu khng mt thi gian v chi ph bing) t li ni, bn tc k v.v thnh vn bn. C th l mt phng php kn o v thu gia chia x mt cch trc tip hin thc ca h. C tnh sng to theo ngha l n thu

Cc bc nh Ti liu nghe nhn Bng video (Audiovisual materials) Cc vt th hay tc my tnh. Phim nh

C th kh din gii. C th l khng th tip cn c mt cch cng khai hay ring t ip nh) c th gy cn tr v nh hng n s tr li.

GHI CH : Bng ny bao gm mt s ni dung hay tng ly t Merriam (1998), Bogdan v Bikl swell (2002). CC TH TC GHI D LIU (DATA RECORDING) 169

Trc khi i vo hin trng, cc nh nghin cu theo phng php nh tnh lp k hoch v nh nh nghin cu s ghi d liu v cc th tc ghi d liu. Hy s dng mt bn ng ervational protocol) ghi d liu quan st c. Cc nh nghin cu thng tin hnh nhi rnh ca mt cng trnh nghin cu nh tnh v s dng mt bn nghi thc hay mt biu mu st ny c th l mt trang n l vi mt ng phn chia nm khong gia trang ny t s) (nhng m t v nhng ngi tham gia, vic dng li cuc i thoi, m t v mi trng nhng hot ng c th) khi cc ghi chp c tnh suy ngm (reflective notes) (nhng suy ng , nh l s suy on, nhng cm nhn, nhng vn , nhng tng, nhng linh cm, nhng 1992, trang 121). Ngoi ra, trn bn nghi thc hay biu mu ny cng c th vit thng tin gian, ni chn, v ngy, thng hoc nm ca mi trng thc a, ni vic quan st xy ra. bn phng vn (interview protocol) ghi thng tin trong sut cuc phng vn nh tnh. B bn phng vn ny bao gm nhng thnh phn sau y: mt u , nhng iu ch dn cho ng in cu then cht, nhng thm d theo sau cc cu hi nghin cu then cht, cc thng ip trng ghi nhng li bnh lun ca ngi phng vn, v ch trng nh nghin cu ghi in cu ghi thng tin t cc cuc phng vn bng cch s dng cc bn ghi chp vit tay, gh ideo. Trong sut cuc phng vn, nh nghin cu cn phi thc hin vic ghi chp trong tr Vic lp k hoch trc liu s s dng mt ngi sao chp li (ngi va nghe va nh my liu bng vn bn v cc ti liu nhn (th gic) c th da vo cu trc ghi chp ca nh nh thng tin v ti liu bng vn bn v ti liu di dng khc cng nh nhng tng c iu hu ch l lu liu thng tin th hin t liu hay d liu s cp (primary material nhng ngi hay tnh hnh c nghin cu) hoc t liu hay d liu th cp (secondary mate ay tng trnh gin tip v nhng ngi hay tnh hnh cho nhng ngi khc vit ra). BNG 10.3 Bng Lit k nhng Cch Tip cn Thu thp D liu nh tnh

Thu thp nhng li ghi chp theo quan st bng cch tin hnh vic quan st vi t cch l nghin cu. Thu thp nhng li ghi chp theo quan st bng cch tin hnh vic quan st v Tin hnh mt cuc phng vn m, phi cu trc (an unstructured, open ended interview) v ung cuc phng vn. Tin hnh mt cuc phng vn m, phi cu trc, ghi bng m thanh ni 170

v sao chp li (transcribe) ni dung cuc phng vn (t bng m thanh thnh vn bn). Gi ) trong sut cng trnh nghin cu. Sp xp cho mt ngi tham gia gi mt s nht k tro Qut bng my qut quang cc bi m t trn bo ch. Thu thp th t c nhn t nhng ng khai (th d, nhng bn ghi nh chnh thc, cc bin bn, cc h s, ti liu lu tr) Xe tiu s. Sp xp cho mt ngi tham gia trong nghin cu vit t truyn ca ngi y. nghin cu). Sp xp cho nhng ngi tham gia trong nghin cu chp nh hay ghi bng vide ). Xem xt bng chng v du vt vt cht (th d, nhng du chn trn tuyt). Ghi bng c nhn/mt nhm. Nghin cu cc bc nh hay cc bng video. Thu thp m thanh (th d, ci ca mt a tr, ting ci xe hi). Thu thp th in t hay cc thng bo in t. rong sut cuc phng vn. Thu thp mi, v, hay cm gic thng qua vic chm nh. GHI CH (1998) v Creswell (2002).

PHN TCH V GII THCH (DIN GII) D LIU Tho lun v k hoch phn tch d liu c th c nhiu thnh phn. Qui trnh phn tch d v hnh nh. Qui trnh phn tch d liu bao gm chun b d liu sn sng cho vic phn t nhau, tin su hn ri su hn na vo s hiu bit d liu, trnh by d liu, v a ra ca d liu. Vi qui trnh chung c th c trnh by trong n nghin cu m chuyn ti d liu nh tnh, chng hn nh qui trnh sau y. Qui trnh ny c rt ra t nhng suy n v Rallis (1998). Qui trnh ny l mt qui trnh tip din bao gm vic suy ngm lin t hng cu hi theo phn tch (analytic question), v vic vit cc bn ghi nh (memos) trong nghin cu. Qui trnh chung ny khng c tch ra mt cch r rt khi cc hot ng khc nh vic thu thp d liu hay vic hnh thnh cc cu hi nghin cu. Qui trnh chung n d liu m. iu ny i hi vic nu ra nhng cu hi tng qut v xy dng mt php phn ng nghin cu cung cp. 171

 Cc nh nghin cu cn phi iu chnh php phn tch d liu, vt xa hn nhng cch ti lc nghin cu nh tnh chuyn bit (hy xem thm Creswell, 1998). Th d, l thuyt c ss v Corbin, 1990, 1998). Cc bc ny bao gm vic to ra cc phm tr v thng tin (s m ong nhng phm tr ni trn v t phm tr ny vo trong mt m hnh l thuyt (s m ha yn t s lin kt cc phm tr ny (s m ha chn lc). Nghin cu tnh hung v nghin c v mi trng hay cc c nhn, tip theo l vic phn tch d liu tm hay hnh thnh c ; Wolcott, 1994). Nghin cu theo tng thut s dng vic k li cc cu chuyn ca nhng hin cu bng cch s dng cc phng tin v cu trc nh ct truyn hay tnh tit, bi c andinin v Connelly, 2000). Nh cc th d ny minh ha, cc qui trnh cng nh cc thut n phn tch ny sang chin lc phn tch khc. Bt k nhng khc nhau v phn tch ty thuc , cc nh iu tra nh tnh thng truyn t mt qui trnh chung v phn tch d liu vo cho ha hp cc bc theo qui trnh chung vi cc bc theo thit k nghin cu chuyn bi hung l cc bc sau y: Bc 1 T chc (organize) v chun b sn sng d liu cho vic p transcribing) ni dung cc cuc phng vn, qut ti liu bng my qut quang, nh my cc ay chn la ra v sp xp d liu thnh cc loi khc nhau ty thuc vo cc ngun thng ti l c c mt nhn thc tng qut v thng in thu c v suy ngm v ton b ngha c ia vo cuc nghin cu ang ni l nhng tng g? n tng chung v ton b su, tnh in l g? i khi cc nh nghin cu theo phng php nh tnh vit nhng li ghi chp hay hay bt u ghi nhng suy ngh tng qut v d liu giai on ny. Bt u vic phn tc ing process). S m ha (Coding) l mt qui trnh t chc ti liu thnh nhng khc (chu nhng khc . (Rossman v Rallis, 1998, trang 171). S m ha bao gm vic ly d liu khc cc cu (hay cc on) hay cc hnh nh thnh cc phm tr (categories), v dng mt t mt thut ng da trn ngn ng thc t ca nhng ngi tham gia (c gi l thut ng tro Bc 2 Bc 3

Trc khi tin n Bc 4, hy xt n mt s li nhn xt m s a ra s hng dn chi ti 2 n trang 145) cung cp mt phn tch hu ch v qui trnh m ha trong tm bc: 172

1. Hy lm sao c c mt nhn thc v ton b. Hy c tt c cc bn sao chp li (trans nh mt s tng khi chng ny sinh trong u. 2. Hy chn ly mt ti liu (ngha l, mt iu ngn nht, ti liu nm trn cng ca chng ti liu. Hy c ht ti liu ny, ri t thng tin m hy ngh n ngha nn tng ca thng tin. Hy vit nhng suy ngh ca mnh h hon tt cng vic ni trn i vi vi ngi cung cp thng tin (ngi tham gia tron cc ti (ch ). Gom cc ti tng t vo mt nhm hay cm (cluster). Xp cc ti ti cn li. 4. By gi hy nm danh sch ni trn v tr li vi d liu ca Anh/Ch. cc m ny k bn cc on hay khc thch hp ca vn bn. Hy th k hoch t chc s b n nhng m mi xut hin hay khng. 5. Hy tm li din t c tnh m t nht cho cc ti Hy tm nhng cch lm gim ton b danh sch cc phm tr bng cch tp hp cc ti li ia cc phm tr ca Anh/Ch cho thy nhng mi lin h ln nhau. 6. Hy a ra quyt tr v sp xp cc m ny theo th t trong bng ch ci. 7. Hy tp hp ti liu ca d l ic phn tch s b. 8. Nu cn thit, hy m ha li d liu hin hu ca Anh/Ch. Tm b qui trnh c h thng v phn tch d liu vn bn. C nhng s thay i trong qui trnh n hu ch khi lp m mu cho cc phm tr khc nhau trn cc bn sao chp li hay ct nhng thip ghi chp (notercards). Ti khuyn khch cc nh nghin cu theo phng php nh tn iu m c th mang li nhng m (codes) x l cc ti m ngi c chc l k vng s t l thuyt rng ln hn trong cuc nghin cu. Bogdan v Biklen (1992, t trang 166 n tran sch ring ca h v cc loi m c th thc hin: Cc m v mi trng v bi cnh. C g cch suy ngh v ngi v cc vt th ca cc i tng nghin cu. Cc m qui trnh 17

 Cc m hot ng Cc m chin lc Cc m v mi quan h v cu trc x hi Cc ch h c nng cao bng vic s dng cc chng trnh phn mm nh tnh trn my tnh. Cc c sagepub.com i vi cc sn phm phn mm), v cc chng trnh ny hu ch khi c s d li hp li) v khi nh nghin cu mun nhanh chng tm ra v tr ca nhng iu trch dn hu mt ch . Nh vi bt k chng trnh phn mm no, cc chng trnh phn mm nh tnh d cc cun sch hc cc chng trnh ny ang c sn rng ri (th d, Weitzman v Mil ha to ra mt s m t v mi trng hay nhng ngi cng nh nhng phm tr hoc ch gm vic din t thng tin v nhng ngi, nhng ni, hay nhng s kin trong mt mi tr ho s m t ny. Phn tch ny hu ch trong vic thit k nhng s m t chi tit cho cc ung, theo dn tc hc, v theo tng thut (k chuyn). K , hy s dng s m ha ny hm tr (categories), c l t nm n by ch hay phm tr cho mt cng trnh nghin c qu tm thy (findings) ch yu trong cc cng trnh nghin cu nh tnh v c trnh by ca cc cng trnh nghin cu. Nhng ch ny cn th hin nhiu quan im t cc c nh nhau v bng chng c th. Vt xa hn vic xc nh cc ch trong sut qui trnh m ha ch ny xy dng cc tng hay lp (layers) b sung ca php phn tch phc tp. Th d cc tnh tit hay ct truyn (nh trong cc nghin cu theo tng thut) hay pht trin cc (nh trong nghin cu theo l thuyt c c s). Cc ch c phn tch i vi mi tr hung khc nhau (nh trong cc nghin cu tnh hung), hay c nh hnh thnh mt s m t o hin tng hc). Nhng cng trnh nghin cu nh tnh phc tp v sc bn i xa hn s m 5 Hy a ra cch thc th hin s m t v cc ch trong bi tng thut nh tnh. Cc kt qu tm thy ca php phn tch. y c th l mt tho lun cp n th t thi gia hon chnh vi cc ch ph, nhng minh 174

ha c th, nhiu quan im t cc c nhn v nhng li trch dn), hay mt tho lun vi c theo phng php nh tnh cng s dng cc hnh nh (nh, bn , phim v.v), hnh (figure ho cc tho lun ni trn. H trnh by mt m hnh qui trnh (nh trong nghin cu theo l nghin cu c th (nh trong nghin cu theo dn tc hc), hoc h chuyn ti thng tin m bng (nh trong cc nghin cu tnh hung v nghin cu theo dn tc hc). Bc 6 Bc cui an n vic a ra s gii thch (din gii) v d liu hoc ngha ca d liu. Nhng b coln v Guba, 1985). Cc bi hc ny c th l s gii thch c nhn ca nh nghin cu, em vo cng trnh nghin cu t vn ha, lch s, v nhng kinh nghim ca ring mnh. B so snh cc kt qu tm thy vi thng tin c thu thp t ti liu hay cc l thuyt hin o rng cc kt qu tm thy xc nhn thng tin trong qu kh l ng hoc khc vi thng ti nhng cu hi mi cn c hi l nhng cu hi c nu ln bi d liu v php phn in cu ca mnh. Wolcott (1994) ni rng mt cch thc m cc nh dn tc hc c th kt t cu hi mi. Cch tip cn t cu hi cng c s dng trong nhng cch tip cn theo ph m gia ca mi ngi trong nghin cu nh tnh. Hn na, khi cc nh nghin cu theo phng an im) l thuyt, th h c th hnh thnh nhng li gii thch i hi cc chng trnh trong nghin cu nh tnh c th di nhiu hnh thc, c iu chnh cho thch ng vi c inh hot chuyn ti ngha c nhn, ngha da trn nghin cu, v ngha v hnh n

CHNG THC TNH CHNH XC CA CC KT QU T M THY (VALIDATING THE ACCURACY OF FINDINGS) Mc d vic chng thc tnh chnh xc hay chng thc gi tr (validation) ca cc kt qu t ra c, thng tin pht hin c, hay quan im c hnh thnh sau khi thc hin nghin nghin cu, phn tho lun ny tch ring vic chng thc tnh chnh xc ny ra nhn m g n nghin cu cn truyn t cc bc h s tin hnh trong cc cng trnh nghin cu dibility) ca cc kt qu h tm thy. Trong nghin cu nh tnh, thut ng gi tr (valid hm thm nh thut ng gi tr (validity) trong nghin cu nh lng, thut ng ny cng 1

khng phi l thut ng ng hnh ca thut ng tin cy (reliability) (xem xt tnh n nh c tho lun trong Chng 9 v phng php nh lng) hoc kh nng khi qut ha (g rng mi, nhng ngi hay nhng mu mi, m cng c tho lun trong Chng 9). Theo m hng php nh tnh c th s dng tin cy kim tra v cc m thc nht qun ca vi h nghin cu theo phng php nh tnh cng c th khi qut ha mt s kha cnh ca ph ra cho cc tnh hung khc. Tuy nhin, nhn chung th tin cy v kh nng khi qut ha ra nh tnh. Mt khc, gi tr (validity) c hiu l sc mnh ca nghin cu nh tnh, liu cc kt qu tm thy c chnh xc, nhn trn quan im ca nh nghin cu, ca ngi t khng (Creswell v Miller, 2999). C nhiu thut ng (ting Anh) trong ti liu v nghin c ting Anh) ni v tng ny, cc thut ng nh tnh ng tin cy (trustworthiness), (credibility) (Creswell v Miller, 2001, v y l mt ti c tranh lunrt nhiu (L quan im v th tc m ti xut cho cc n nghin cu l xc nh v tho lun mt, cc kt qu tm thy. C tt c l tm chin lc ch yu, c sp xp theo th t t nh lc thnh thong mi c s dng v kh thc hin: Qui ra tam gic (triangulate) cc ng bng cch xem xt bng chng t cc ngun ny v s dng n xy dng s bin minh c m h vin (member-checking) xc nh tnh chnh xc ca cc kt qu nh tnh thng qua vi m t c th hay cc ch tr li cho nhng ngi tham gia vo nghin cu v xc nh li h xc hay khng. S dng s m t sc tch v c b dy (rich, thick description) truy cho ngi c hnh dung hay cm thy nh mnh trong mi trng c nghin cu v mang l g. Lm r s thin lch (bias) m nh nghin cu em vo cng trnh nghin cu. Vic t s tht v ci m m s gy ting vang tt i vi ngi c. Ngoi ra, cng trnh by thn discrepant information) c ni dung tri ngc vi cc ch tm ra. Bi v cuc sng u m nhng quan im ny khng lun lun thng nht vi nhau, nn vic tho lun v thng t ca mt bo co i vi ngi c. B ra thi gian di (prolonged time) hin trng. T iu bit su v hin tng c nghin cu v c th truyn t chi 176

tit v a im nghin cu v nhng ngi c nghin cu m mang li tnh ng tin cho b debriefing) nng cao tnh chnh xc ca bo co. Qui trnh ny lin quan n vic tm m xt li v hi cc cu hi v cng trnh nghin cu nh tnh ang xt sao cho bo co s g nghin cu. S dng mt nh kim tra nh gi bn ngoi (external auditor) xem xt li hng vn ng ng, nh kim tra nh gi ny l ngi mi n, cha quen vi nh nghin c trnh nghin cu hay phn kt thc ca cng trnh nghin cu. Vai tr ca nh kim tra ton vin ti chnh, v c nhng cu hi c bit m cc nh kim tra nh gi c th nu l

BI TNG THUT NH TNH (QUALITATIVE NARRATIVE) K hoch i vi mt th tc nh tnh cn phi kt thc bng mt s kin nhn xt v bi thut khc nhau, v nhng th d t cc tp san nghin cu hc thut s minh ha cc m h hin cu, hy xt n vic a ra mt s im v bi tng thut. Trc ht, hy cho bit n thc ny c th l mt bo co khch quan, nhng kinh nghim, v cng vic ti hin trng sp xp cc s kin theo th t thi gian, mt m hnh v qui trnh, mt cu chuyn m rng ung hay gia cc tnh hung, hay mt chn dung m t chi tit (Creswell, 1998). cp c ay i vic s dng nhng on trch dn di, ngn, v gn cht vo vn bn. Vit kch b oi theo ngn ng (cch din t) khc phn nh nhy v vn ha. Trnh by thng ti li din t hay ngn t trnh by ca nhng ngi tham gia trong nghin cu. an xen nh (ca tc gi) S dng nhng on in tht vo hay cch nh dng c bit khc ca bn th trch dn t nhng ngi tham gia trong nghin cu. S dng ngi th nht, s t Ti ha ti, Chng ta trong hnh thc tng thut. 177

 S dng cc php n d (th d, hy xem Richardson, 1990, tc gi ny c tho lun mt s hng php tng thut thng c dng trong phm vi mt chin lc iu tra nh tnh (th cu theo dn tc hc, mt cu chuyn chi tit trong nghin cu tng thut). Ngoi ra, hy snh nh th no vi cc l thuyt v ti liu tng qut v ti ang c nghin cu. Tr cu tho lun v ti liu trong qu kh vo cui ca cng trnh nghin cu (hy xem ni dun Th d 10.1 Cc Th tc Nghin cu nh tnh

Sau y l mt th d v mt th tc nghin cu nh tnh uc vit nh mt phn ca mt ca Miller l mt d n nghin cu theo dn tc hc v nhng kinh nghim nm u tin ca 4 nm. Khi ti trnh by tho lun ny, ti s tham chiu tr li nhng phn dc cp in ny bng cch in ch m. Ngoi ra, trong tho lun di y, ti vn gi nguyn vic s informant) ca Miller, mc d ngy nay chng ta nn s dng mt thut ng thch hp hn, nghin cu (participant). Hc thuyt Nghin cu nh tnh Hc thuyt nghin cu nh tnh c ngun gc ngnh nhn loi hc v vn ha (cultural ant Kirk & Miller, 1986). Hc thuyt nghin cu nh tnh ch mi c cc nh nghin cu v gi Gall, 1989). Ch ch ca nghin cu nh tnh l hiu bit c mt tnh hnh x hi, mt mt s tng tc c th no (Locke, Spirduso, v Silverman, 1987). Nghin cu nh tnh tm hiu, iu tra trong nh nghin cu hiu ra c mt cch t t mt hin tng x h h, sao chp hay m phng, lp danh mc v phn loi i tng nghin cu. (Miller v Huberm v Rossman (1989) cho rng iu ny i hi s m mnh vo cuc sng hng ngy ca mi tr in cu i vo th gii ca nhng ngi cung cp thng tin (ngi tham gia vo nghin cu) cho c nhng quan im ca nhng ngi cung cp thng tin v nhng ngha t h. (Tc g kin rng chng ta c th phn bit nghin cu nh tnh vi h phng php nghin cu nh nh tnh. Sau y l tng hp v nhng gi nh thng c din t r rng lin quan Nghin cu nh tnh din ra trong nhng mi trng t nhin, ni m hnh vi ca con ngi h da trn nhng gi nh rt khc vi cc thit k nghin cu nh lng. L thuyt hay c iori). 3. Nh nghin cu l cng c ch yu trong vic thu thp d liu thay v mt c ch isner, 1991; Frankel v Wallen, 1990; Lincoln v Guba, 1985; Meriam, 1988). 178

4. D liu mi ni ln t mt cng trnh nghin cu nh tnh mang tnh cht m t. l, ham gia) hay cc hnh nh, ch khng phi bng s (Fraenkel v Wallen, 1990; Locke v nhng ; Marshall v Rossman, 1989; Merriam, 1988). 5. Trng tm ca nghin cu nh tnh c t kinh nghim ca nhng ngi tham gia vo nghin cu, v cch h hiu bit c i sng ca cke v nhng ngi khc, 1987; Merriam, 1988). V th cho nn s c gng l nhm hiu bit hin thc (Lincoln v Guba, 1985). 6. Nghin cu nh tnh tp trung vo qu trnh ang x qu) hay kt cc. Cc nh nghin cu c bit quan tm n vic hiu bit c s vic xy ; Marriam, 1988). 7. Cch din gii theo k hiu tng (ideographic) c s dng. Ni c nhng iu chi tit ca mt tnh hung; v d liu c gii thch lin quan n nhng iu khi qut. 8. Nghin cu nh tnh l mt thit k c tnh mi ni ln trong cc kt cc h c dn xp vi cc ngun d liu ca con ngi bi v chnh nhng hin thc ca cc ch ba, 1985; Merriam, 1988). 9. Truyn thng nghin cu ny da vo vic s dng kin thc g (kin thc theo trc gic v cm nhn) bi v thng th nhng sc thi ca nhiu hin th Lincoln v Guba, 1985). V th, cho nn, d liu trong nghin cu nh tnh l khng th ca thut ng ny. 10. Tnh khch quan v tnh xc thc l ht sc quan trng i vi c h lng. Tuy nhin, nhng tiu ch cho vic nh gi mt cng trnh nghin cu nh tnh khc nghin cu c t c tnh c th tin c, da trn s c kt, s thu hiu v s hu dn v Guba, 1985) thng qua mt qui trnh chng thc hay xc minh ch khng phi thng qua c lidity) v tin cy truyn thng (Cc c im ca nghin cu nh tnh c cp).

Thit k Nghin cu theo Dn tc hc Cng trnh nghin cu ny s s dng truyn thng nghin cu theo dn tc hc. Thit k ny nhng bi bo v hc thut ca Bronislaw Malinowski, Robert Park v Franz Boas (Jacob, 1987 k v Miller, 1986). Ch ch ca nghin cu theo dn tc hc l c c mt bc tranh bao q m t nhng kinh nghim hng ngy ca cc c nhn bng cch quan st v phng vn h v nh llen). Nghin cu theo dn tc hc bao gm vic phng vn su v vic quan st v mt tnh tip din v lin tc (Jacob, 1987) v n lc nm bt ton b bc tranh cho thy ngi ta (Fraenkel v Wallen, 1990). (Tc gi s dng cch tip cn theo dn tc hc)

Vai tr ca Nh Nghin cu c bit trong nghin cu nh tnh, vi tr ca nh nghin cu nh l cng c ch yu cho nh cc gi tr c c nhn nh nghin cu chp nhn, cc gi nh, v cc thin lch ng ra vo mi trng nghin cu c th l hu ch v tch cc ch khng phi l phng hi (Lo ca ti v gio dc i hc v chc v hiu trng trng i hc c nh hnh bi nh 90, ti phc v nh mt ngi qun l i hc ti mt khu i hc t nhn c t 500 n 5.0 179

Trng B phn ph trch i sng ca Sinh vin ti mt trng i hc nh tI Midwest Ho ti lin h n tt c cc hot ng v cc quyt nh v qun l ca hi ng cp ca ong hi ng ca Hiu trng, ng hiu trng v hi ng qun tr. Ngoi vic chu trch n ng m nhn chc v hiu trng. Ti tin rng s hiu bit ny ca ti v bi cnh v vai v s nhy cm ca ti i vi nhiu trong s cc thch thc, cc quyt nh v cc vn trong vic lm vic vi ngi cung cp thng tin (ngi tham gia) trong nghin cu ny. T ghin cu ny kin thc v c c cu ca gio dc i hc ln vai tr ca chc v hiu tr rng mi trong vic khi ng s thay i, xy dng quan h, a ra quyt nh, v mang l nghim trc y trong vic lm vic cht ch vI mt v hiu trng mi i hc, nn ti Mc d mi n lc s c thc hin m bo tnh khch quan, nhng nhng thin lch ni thu thp c v cch thc ti gii thch (din gii) nhng kinh nghim ca mnh. Ti bt o rng chc v hiu trng trng i hc l mt chc v a dng v thng kh khn. Mc d bao nhiu quyn lc khi ng s thay i v mang li nng lc lnh o v tm nhn. Ti nhng s iu chnh, nhng iu chn nn, nhng iu bt ng v nhng thch ngoi d ki trnh nghin cu).

n nh Ranh gii cho Cng trnh Nghin cu Mi trng Cng trnh nghin cu ny s c tin hnh khun vin ca mt i hc cp ti g thn min Midwest. S sinh vin ca trng i hc ny l 1.700 ngi. Dn s ca th tr h 1.700 sinh vin ca trng lm tng tng s ngi th trn ny ln gn gp ba ln khi ai nm, bng c nhn v bng thc s trong 51 chuyn khoa. Tc nhn hay ch th (Actors) Ng (ngi tham gia) trong cng trnh nghin cu ny l ng Hiu trng mi ca trng i hc thng tin ch yu trong cng trnh nghin cu ny l ng Hiu trng. Tuy nhin, ti s qu uc hp ca hi ng ph trch qun l. Hi ng ca Hiu trng bao gm ba Hiu ph (ph t v hai Trng Khoa (ph trch o to Trn i hc v Gio dc B tc, Tu nghip hay dnh c phng php nghin cu theo dn tc hc, trng tm ca cng trnh nghin cu ny s l nhn xy ra ca ng hiu trng mi ca trng i hc, v nhng nhn thc v ngha gn vi nh . iu ny bao gm vic tip thu nhng s kin hay thng tin ng ngc nhin, v hiu ra ny sinh. Qui trnh 180

S ch c bit s c tp trung vo vai tr ca ng hiu trng mi trong vic khi n g li nng lc lnh o v tm nhn (Tc gi cp n nhng ranh gii hay gii hn ca vi

Nhng iu Cn nhc v o l Hu ht cc tc gi tho lun v thit k nghin cu nh tnh u cp n tm quan trn 2; Marshall v Rossman, 1989; Merriam, 1988; Spradley, 1980). Trc ht v trn ht, nh ng c ngha v phi tn trng cc quyn, cc nhu cu, cc gi tr v nhng mong mun ca (nhn am gia trong nghin cu). Trong mt chng mc no , nghin cu theo dn tc hc lun lun quan st trong vai tr ngi tham gia xm phm n cuc sng ca ngi cung cp thng tin hng tin nhy cm thng b tit l. iu ny c quan tm c bit trong cng trnh nghi ung cp thng tin rt d c ch . Nhng bin php bo v an ton sau y s c s dng mc ch nghin cu s c din t bng ming v bng vn bn r rng sao cho ngi cung phn m t v vic d liu s c s dng nh th no), 2) nh nghin cu s nhn c s g trnh nghin cu nh din t r rng trn, 3) mt mu n v min tr lin quan n ard (IRB: Hi ng Duyt xt v Th ch) (Cc Ph nh B1 v B2), 4) ngi cung cp thng t hu thp d liu, 5) ngi cung cp thng tin s c nh nghin cu cung cp nhng bn sao h bng vn bn cng nh cc bo co, 6) cc quyn, li ch v mong mun ca ngi cung cp nhng chn la v vic bo co d liu, v 7) quyt nh cui cng v tnh trng nc danh ty thuc hon ton vo ngi cung cp thng tin. (Tc gi x l cc vn v o l v

Cc Chin lc Thu thp Thng tin D liu s c thu thp t thng Hai n ht thng Nm, nm 1992. Vic ny s bao gm ti thng tin c ghi m, ko di 45 pht, hai ln mt thng * (cc cu hi phng vn ban u, hp hi ng ph trch qun l hai ln mt thng, cc quan st v nhng hot ng hng ngy hn tch hai ln mt thng v lch lm vic v ti liu ca ng hiu trng (ti liu bao g liu cng b hay xut bn). Ngoi ra, ngi cung cp thng tin ng ghi m nhng n t uy ngh v nhng iu cm nhn trong mt nht k c ghi bng (nhng hng dn i vi s ip theo hon tt vic phng vn s c sp xp tin hnh vo cui thng Nm, 1992 (Hy hot ng c xut). (Tc gi xut s dng cc cuc phng vn mt-i-mt, tham gia c nhn). h tr trong giai on thu thp d liu, ti s s dng mt s ghi tin ti g cch ti s dng thi gian ca mnh khi ti ti a im nghin cu, v ti cng s dn phn tch d liu (cng so snh s ghi ny vi cch thi gian c tht s s dng trn th it lin quan n nhng s quan st ca ti trong mt s ghi chp hin trng v gi mt cu thi gian suy ngh, cm gic, kinh nghim v nhng nhn thc ca ring ti trong sut qui t ghi thng tin c tnh m t v thng tin c tnh suy ngm). *

Ghi ch v dch thut: (bi-monthly: c ngha l hai ln mt thng hoc hai thng mt ln, gian thu thp d liu ch c 4 thng). 181

Cc Th tc Phn tch D liu Merriam (1988) v Marshall v Rossman (1989) nu kin l vic thu thp d liu v vic ph qui trnh ng thi trong nghin cu nh tnh. Schatzman v Strauss (1973) khng nh rn h ch yu i hi vic phn loi vt, ngi, s kin v cc tnh cht biu th c trng c tch d liu, cc nh dn tc hc lp k hiu hay lp m cho d liu ca h bng cch s d 7). H tm cch nhn din v m t cc m thc v cc ch , nhn trn quan im ca (nhn iu v gii thch cc m thc v cc ch ny (Agar, 1980). Trong sut qui trnh phn tc o phm tr hay loi v theo th t thi gian xy ra, c xem xt lp i lp li, v c m mi xut hin s c ghi theo th t xy ra (nh c xut bi Merriam, 1988). Cc cuc ham gia s c sao chp li ng nguyn vn. Nhng mc ghi vo cc s ghi chp hin trng cc bc trong qui trnh phn tch d liu) Ngoi ra, qui trnh phn tch d liu s c t h v phn tch d liu nh tnh c gi l HyperQual. Raymond Padilla (i hc Tiu bang vo nm 1987 s dng vi my tnh Macintosh. HyperQual s dng phn mm HyperCard v gi d liu vn bn v th c d dng. Nhng ngn xp (stacks) c bit c ch nh al, nh nghin cu c th trc tip nhp d liu hin trng vo, bao gm d liu phng v hin cu, v cc phn minh ha . . . (v) gn nhn (hay lp m) ton b hay mt phn ca d y on d liu c th c ly ra v sau c ti kt hp theo mt cu hnh mi, r rng khc hay on d liu c ngha c th c xc nh, truy tm, cch ly, tp hp thnh nh y cc tn m c th c nhp vo ngay t u hay vo mt thi im sau . M c th c vn bn c th c tm kim c c cc phm tr, cc ch , cc t ng hay cm t. (T

S Chng thc hay Chng minh Gi tr (Verification) m bo gi tr bn trong (internal validity), cc chin lc sau y s c s dng: 1 s c thu thp thng qua nhiu ngun bao gm vic phn tch ti liu, v cc cuc ph thnh vin Ngi cung cp thng tin s phc v nh mt cng c kim tra trong sut qui trn lin quan n nhng li giI thch ca ti v thc t v nhng ngha ca ngi cung cp Nhng quan st lp li v di hn a im nghin cu Nhng quan st u n v lp li v ong thi k bn thng; 4. S xem xt ca ngi ng ng mt tr l tt nghip i hc v em xt ng ng. 5. Nhng phng thc nghin cu c tnh khuyn khch s tham gia ca i am gia vo hu ht cc giai on ca nghin cu ny, t vic thit k d n nghin cu n un; v 6. S lm r thin lch ca nh nghin cu Ngay t lc u ca nghin cu ny, thi rong n nghin cu lm lun n tin s ny di mc Vai tr ca Nh Nghin cu. 182

Chin lc ch yu c s dng trong d n ny m bo gi tr bn ngoi (external vali b dy sao cho bt c ngi no quan tm n kh nng sao chp sang ni khc s c mt khu 88). Ba k thut m bo tin cy s c s dng trong cng trnh nghin cu ny. Th it v trng tm ca cng trnh nghin cu, vai tr ca nh nghin cu, v tr hay a v c ia trong nghin cu) v c s ca vic chn la ny, v bi cnh t d liu s c thu i, php qui ra thnh tam gic hay a phng php v thu thp v phn tch d liu c s d bn trong (Merriam, 1988). Cui cng, cc chin lc v thu thp v phn tch d liu s ranh r rng v chnh xc v cc phng php c s dng trong cng trnh nghin cu ny. xem xt k lng ca mt ngi kim tra nh gi bn ngoi (external auditor), ngi ny gi in cu nh tnh (Tc gi cp n cc chin lc v m bo hay chng thc gi tr (str h nghin cu ny)

Bo co cc Kt qu Tm thy (Reporting the Findings) Lofland (1974) cho rng mc d cc chin lc thu thp v phn tch d liu l tng t gi cch thc bo co cc kt qu nghin cu th li khc nhau. Miles v Huberman (1984) c a mt hnh thc biu hin d liu v xut rng vn bn tng thut l hnh thc biu hi nghin cu theo thuyt t nhin. V th cho nn, cc kt qu s c trnh by di hnh th co khoa hc. S m t c b dy s l cng c truyn t mt bc tranh bao qut v nh ng cuc s l s kin to nhng kinh nghim ca ngi cung cp thng tin v nhng ngha m nhng kinh nghim . iu ny s cho php ngi c tri nghim thng qua kinh nghim ca phi v cung cp mt lng knh (quan im) thng qua ngi c c th nhn nhn th gii T M TT

Chng ny tm hiu cc bc trong vic xy dng v vit mt th tc nghin cu nh tnh. ong cc cng trnh nghin cu nh tnh, chng ny a ra bn hng dn tng qut v cc t hng c im tng qut ca nghin cu nh tnh trong trng hp cc nhm khn gi cha qu g c im tng qut ny l nghin cu nh tnh din ra trong mi trng hay bi cnh t n c tnh mi ni ln ch khng phi c hnh dung trc, da trn nhng li gii thch (di o qut, c tnh suy ngm, s dng c qui trnh lp lun qui np ln qui trnh lp lun suy a. Bn hng dn ny khuyn ngh nh nghin cu cp n mt chin lc iu tra, chng h hc), vic tm hiu hay kho st t m cc qui trnh, cc hot ng v cc s kin (nghin ic xem xt hnh vi cng chung vn ha ca cc c nhn v cc nhm (dn tc hc). Vic chn Hn na, n nghin cu cn cp n vai tr ca nh nghin cu: nhng kinh nghim tron nhn vi a im nghin cu, cc bc c php i vo hay thm nhp a im nghin c

nhy cm. Phn tho lun v thu thp d liu cn phi bao gm phng php ly mu c mc nhng s quan st (i tng nghin cu), cc cuc phng vn, cc ti liu (t liu) bng v iu hu ch l ch ra nhng loi bin bn hay bn nghi thc ghi d liu (data recording p phn tch d liu l mt qui trnh tip din trong sut cuc nghin cu. Phn tch d liu t nhng ngi tham gia, v cc nh nghin cu thng s dng cc buc phn tch c tm bit. Cc bc c c tnh chung hn bao gm vic t chc v chun b sn sng d liu cho tin, vic m ha d liu, vic xy dng t cc m ni trn s m t v s phn tch lin qu hc cc bng, biu, th, v hnh. Cc bc c c tnh chung ny cng bao gm vic gii rt ra c, vic so snh cc kt qu tm thy vi ti liu trong qu kh v l thuyt chng trnh hnh ng nhm ci cch. n nghin cu cng cn c mt phn trnh by v c bc quan trng b sung trong vic lp k hoch mt n l cp n cc chin lc s

Cc Bi tp Trau di K nng Vit 25. Hy vit mt k hoch v th tc s c s dng trong cng trnh nghin cu nh tnh dng Bng 10.1 lm danh sch kim tra xc nh s ton din ca k hoch ca Anh/Ch. 26 trong mt ct v pha tri, nhng bc Anh/Ch d nh thc hin phn tch d liu ca m bc nh chng c hiu lc trc tip i vi d n ca Anh/Ch, cho thy chin lc nghin hp c. 184

BI C THM Bogdan, R. C., v Biklen, S. K. (1992). Nghin cu nh tnh cho gio dc: Gii thiu v l hp. Boston: Nh Xut bn Allyn and Bacon. Robert Bogdan v Sari Biklen cung cp cc chng by v vic thu thp d liu nh tnh, vic phn tch d liu, v vic vit ra cc kt qu it cc th tc lin quan trong vic su tp cc bn ghi chp ti hin trng: cc loi, n mt chng khc, cc tc gi ny xut cc k thut b cc hu ch trong vic vit nghin rch dn, vic pha trn phn tch v nhng th d, nhng li gii thch, v vic s dng nh C., v Rossman, G. B. (1999). Thit k nghin cu nh tnh (ln xut bn th ba). Thousand Xut bn Sage. Catherine Marshall v Gretchen Rossman gii thiu cc th tc cho mt n goi vic cp n cc vn lin quan n vic chn mu, cc tc gi ny nu r vai tr quan h c qua c li, tiu s c nhn, v nhng nguyn tc v o l. Vi chng b sung x cp v thu thp d liu, cng nh a ra cc th tc chung trong vic phn tch d liu n hiu tuyt vi v nghin cu nh tnh cng nh v vic son tho n nghin cu. Tesch, hp phn tch v cc cng c phn mm. New York: Nh Xut bn Falmer. Reneta Tesch bin v phn tch d liu nh tnh m bao trm cc ti rng nh l cc loi thit k nghin h phn mm my tnh c sn s dng cho vic phn tch vn bn. Chng sch ca b v C an bng th v 20 loi thit k nh tnh, trnh by bn phm tr v thit k nh tnh tnh u n hay hp qui tc, kh nng lnh hi ngha ca vn bn/hnh ng, v s suy ngm hi c. Chng sch ca b v Cc H thng T chc v Lm sao Xy dng cc H thng ra phn tho lun hu ch v cc chng trnh phn mm nh tnh cho vic phn tch d liu 185

CHNG MI MT _______________________________

CC TH TC TRONG NGHIN CU THEO CC PHNG PHP HN HP Vi s pht trin v s hp l cm nhn c ca c nghin cu nh lng ln nghin cu theo cc phng php hn hp, s dng qui trnh thu thp d liu gn lin vi c hai dng Cun sch mi m vi nhan Sch Hng dn v Cc Phng php Hn hp trong cc Ngnh Kho eddlie, 2003) v cc tp ch bo co v qung b nghin cu theo cc phng php hn hp (t Methods) hin hu nh l cc phng tin din t nhng ni dung tho lun v nghin cu cng tng, cc bi vit c cng b ang xut hin trn cc tp ch khoa hc x hi v nh r liu (Lysack & Krefting, 1994), giao tip gia cc c nhn (Boneva, Kraut, & Frohlich, 2 ), phng nga AIDS (Janz v cc tc gi khc, 1996), chm sc ngi b chng mt tr (Weitz ), v khoa hc v trng phi trung dung (Houtz, 1995). Hin nay, c nhng cun sch ton b tin hnh nghin cu theo cc phng php hn hp mt thp k trc y khng c nhng cu 7; Newman & Benz, 1998; Reichardt & Rallis, 1994; Tashakkori & Teddlie, 1998). N hng th tc ny pht trin nhm p ng nhu cu lm sng t ch ch ca vic pha trn ghin cu n l (hay mt chng trnh nghin cu). Vi vic a vo nhiu dng d liu v thit k nghin cu ny i hi phi c nhiu th tc r rng hn. Nhng th tc ny cng to ra cc thit k d hiu t d liu phc tp v cc php phn tch. Chng ny m rng t thuyt thc dng, cc chin lc iu tra, v vic s dng nhiu phng php c gii thi in cu trong bao gm nhu cu thm d, kho st ln gii thch (Chng 4). Chng ny th v cc cu hi nghin cu tp trung vo vic hiu mt vn bng cch s dng c phng ph o vic s dng nhiu hnh thc thu thp v phn tch d liu (Chng 5 v 6). 186

Bng 11.1

Danh mc Kim tra (Checklist) v cc Cu hi cho vic Thit k Th tc trong nghin cu the h nghin cu c a ra mt nh ngha c bn ca nghin cu theo cc phng php hn hp k cu theo cc phng php hn hp khng? Nh nghin cu c xc nh cc tiu ch chn m lc nghin cu c c xc nh cha, v cc tiu ch chn la chin lc ny c c in lc nghin cu ny hay cha? Nh nghin cu c s dng mt h thng k hiu thch hp Nh nghin cu c cp n cc th tc thu thp v phn tch d liu khi chng c lin qu chin lc ly mu i vi vic thu thp c d liu nh tnh ln d liu nh lng hay kh y khng? Nh nghin cu c ch ra cc th tc phn tch d liu chuyn bit hay khng? Chn ni trn hay khng? Nh nghin cu c tho lun v cc th tc chng thc gi tr ca c d rc tng thut c c cp khng, v n c quan h vi loi chin lc nghin cu theo

CC THNH PHN CA CC TH TC TRONG NGHIN CU THEO CC PHNG PHP HN HP (COMPONENTS OF EDURES) Mt danh mc kim tra (checklist) v cc cu hi cc nh nghin cu t hi mnh khi h t o cc phng php hn hp c trnh by trong Bng 11.1. Cc thnh phn ny i hi phi n hn hp v loi chin lc c xut cho cng trnh nghin cu. Chng cng bao gm s c ny, cc th tc chuyn bit v thu thp d liu v phn tch d liu, vai tr ca nh ngh cng v cng trnh nghin cu. Tip theo sau phn tho lun v mi thnh phn ny, chng t th tc trch t mt cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp p dng cc t 187

BN CHT CA NGHIN CU THEO CC PHNG PHP HN HP Bi v, vi t cch l mt cch tip cn nghin cu khc bit, nghin cu theo cc phng p hc x hi v nhn vn, cho nn trong mt n nghin cu, vic truyn t mt nh ngha tht l hu ch. Phn ny c th bao gm nhng iu sau y: Hy m t ngn gn lch s ti liu xc nh qu trnh pht trin ca cch tip cn ny trong tm l hc v trong ma t ske (1959) n s quan tm i vi vic lm hi t (lm tng ng) v qui ra tam gic cc ck, 1979) v tip n s m rng cc l do v cc th tc cho vic hn hp cc phng php Tashakkori & Teddlie, 1998). Hy nh ngha nghin cu theo cc phng php hn hp bng vo, nh ngha ny tp trung vo vic thu thp v phn tch c d liu nh tnh ln d li o ti sao cc nh nghin cu s dng thit k theo cc phng php hn hp (th d m r kia, lm hi t hay xc nhn cc kt qu tm thy t nhng ngun d liu khc nhau. Cn phm vi mt nghin cu hay gia vi nghin cu trong mt chng trnh iu tra. Cng nhn g gi cch tip cn ny, nh l hp nht (integrating), tng hp (synthesis), cc phng tive and qualitative methods), a phng php (multimethod), v h a phng php (multimet , tuy nhin cc tc phm gn y li s dng thut ng cc phng php hn hp (mixed me 03). Hy tho lun ngn gn v s quan tm ngy cng tng n nghin cu theo cc phng cc bi bo ng trn tp ch, cc ngnh khoa hc khc nhau, v cc d n nghin cu c

Hy lu n cc thch thc m hnh thc nghin cu ny t ra cho nh iu tra. Nhng thch thc ny bao gm s cn thit phi thu thp d liu c phm vi rng, tnh cht cn nh liu s ln d liu vn bn, v vic i hi nh nghin cu phi quen thuc vi c hai hnh CC Cc iu ong

LOI CHIN LC THEO CC PHNG PHP HN HP (TYPES OF MIXED METHODS STRATEGIES) Cc Ti nh xy dng n nghin cu cn phi truyn t mt chin lc chuyn bit i vi vi ch h dng chn chin lc ny. Gn y cc tc gi tho lun chi tit v cc ti s nhiu cch tip cn c sn s dng. Morgan (1998) xc nh vi tiu ch, nhng

trng cn phi c xem xt (Greene & Caracelli, 1997; Tashakkori & Teddlie, 1998). Mt ma h c trnh by trong Hnh 11.1, minh ha bn quyt nh dng chn mt chin lc iu ll v cc tc gi khc, 2003): 1. Trnh t thc hin vic thu thp d liu nh tnh v n thu thp v phn tch d liu nh tnh v nh lng s c sp xp theo th t u tin n trong d n nghin cu? 4. C phi mt quan im l thuyt tng qut (th d nh gii tnh, chng tc/dn tc, li sng, giai cp) s c s dng trong nghin cu ny? S thc hin Khng c Trnh t ng thi Theo Trnh t nh tnh trc tin u tin Ngang nhau S hp nht giai on thu thp d liu Quan im l thuyt

R rng nh tnh giai on phn tch d liu giai on gii thch d liu nh lng V Hnh 11.1 NGUN: Cc Chn la Quyt nh nhm Xc nh mt Chin lc iu tra theo cc Ph (2003). c in li vi s chp thun ca Nh Xut bn Sage (Sage Publications) Theo Trnh t nh tnh trc tin Ngm n

S thc hin (Implementation) S thc hin c ngha l hoc cc nh nghin cu thu thp d liu nh tnh v d liu h thu thp c hai cng mt lc (ng thi). Khi d liu c thu thp theo tng giai on h c sn trc tin. iu ny ph thuc vo ch ch ban u ca nh nghin cu. Khi d li cu vi nhng ngi tham gia ti cc a im nghin cu. Sau , nh nghin cu, trong gi bit thng qua giai on hai trong d liu c thu thp t nhiu ngi (thng l tiu lng ln d liu nh tnh c thu thp cng mt lc trong d n v s thc hin l ng 189

u tin Yu t th hai c dng chn la mt chin lc l liu u tin cao hn hay tm quan tr tnh, c bit l vic s dng d liu v php phn tch nh lng. S u tin c th nga nh lng. S u tin i vi loi d liu ny hay loi d liu kia ty thuc vo cc mi nghin cu (th d nh hi ng khoa, hip hi ngh nghip), v nhng g nh iu tra c g . Theo thc tin, s u tin din ra trong mt cng trnh nghin cu theo cc phng php h h liu thng tin nh lng hay nh tnh c nhn mnh trc tin trong nghin cu ny, s dng mt l thuyt nh l khun kh quy np hay suy din cho nghin cu ny. Trong n b ut ng c u th v km u th c s dng din t th t u tin. Vic c mt cng trnh nghin cu do sinh vin trn i hc m nhn.

S Hp nht S hp nht hai loi d liu nh lng v nh tnh c th xy ra vi giai on trong qu , gii thch d liu, hay mt kt hp no ca cc v tr (places) trong qui trnh nghin cu pha trn hay hn hp d liu, chng hn nh, trong vic thu thp d liu, vic hn m trong mt cuc kho st vi cc cu hi ng trong cuc kho st ny. Vic hn hp gia gm vic bin i cc ch hay cc m nh tnh thnh cc con s nh lng v so snh t cng trnh nghin cu. V tr trong qui trnh nghin cu thc hin s hp nht dng nh i on (trnh t) hay mt giai on duy nht (ng thi) trong vic thu thp d liu. 190

Thit k Gii thch theo Trnh t (11.2a) NH LNG nh tnh Thu thp D liu NH LNG Phn tch D liu NH LNG Thu thp D liu nh tnh Phn tch D liu nh tnh Gii thch Ton b Phn tch Thit k Kho st theo Trnh t (11.2b) NH TNH nh lng Thu thp D liu NH TNH Phn tch D liu NH TNH Thu thp D liu nh lng Phn tch D liu nh lng Gii thch Ton b Phn tch Thit k c tnh Bin i theo Trnh t (11.2c) NH TNH nh lng Tm nhn, S Tuyn truyn Vn ng, H t tng, Khun kh Khi nim NH LNG nh tnh Tm nhn, S Tuyn truyn Vn ng, H t tng, Khun kh Khi nim Hnh 11.2. Cc Chin lc theo Trnh t

Mt quan im l thuyt Yu t cui cng phi xt n l liu mt quan im l thuyt bao qut hn c hng dn to h l mt quan im t cc ngnh khoa hc x hi hay t mt lng knh tuyn truyn vn ng d nh gii tnh, chng tc, giai cp). Mc d tt c cc thit k u c cc l thuyt ng theo cc phng php hn hp c th lm cho l thuyt tr nn r rng nh l mt khun kh h ny s c hiu lc bt k s thc hin, s u tin, v cc c im v hp nht d liu CC CHIN LC THAY TH KHC NHAU V CC M H NH TRC QUAN 191

Cc nh nghin cu theo cc phng php hn hp c th a ra cc quyt nh v bn yu t tho lun sau y s khng bn ht mi kh nng, nhng su chin lc quan trng c xc hin cu. Phn ny phng theo phn tho lun ca Creswell v cc tc gi khc (2003). Mt in lc v mt m hnh trc quan v chin lc ny, cng nh bao gm cc th tc c bn m ny. Mi chin lc s c m t ngn gn v c minh ha trong cc Hnh 11.2 v 11.3 (h Chin lc Tam gic c ng thi (11.3a) NH LNG Thu thp D liu NH LNG + NH TNH Thu thp D liu NH TNH Phn tch D liu nh lng So snh cc Kt qu t D liu Phn tch D liu nh tnh Chin lc Lng ghp ng thi (11.3b) nh tnh NH LNG nh lng NH TNH

Phn tch cc kt qu tm thy Chin lc C tnh Bin i ng thi (11.3c) NH LNG + Tm nhn, S Tuyn truyn vn ng, H t tng, Khun kh Khi nim Phn tch cc kt qu tm thy nh lng NH TNH Tm nhn, S Tuyn truyn vn ng, H t tng, Khun kh Khi nim

Hnh 11.3. Cc Chin lc ng thi H thng k hiu trong cc hnh ny phng theo Morse (1 dlie (1998), cc tc gi ny ngh nh sau: K hiu + biu th hnh thc thu thp hc thu thp d liu theo trnh t. 192

 Ch vit hoa ch ra s nhn mnh hay u tin i vi d liu nh tnh hay nh lng v Quan (l) v Qual (t) ln lt l ch vit tt ca nh lng v nh tnh v h h l cc th tc chuyn bit v thu thp, phn tch, v gii thch d liu gip ngi bt vic thu thp d liu nh lng v nh tnh.

Chin lc Gii thch theo Trnh t (Sequential Explanatory Strategy) Chin lc gii thch theo trnh t l cch tip cn n gin nht trong su cch tip cn trng ca chin lc ny l trc tin thu thp v phn tch d liu nh lng, ri sau in, v hai phng php nh lng v nh tnh c hp nht trong giai on gii thch c ong Hnh 11.2a. Chin lc ny c th c m cng c th khng c mt quan im l thuyt ch thch theo trnh t l s dng cc kt qu nh tnh tr gip trong vic thuyt minh v rnh nghin cu ch yu l nh lng. iu ny c th c bit hu ch khi cc kt qu bt . Trong trng hp ny, vic thu thp d liu nh tnh tip theo sau c th c s dn . Bn cht n gin ca thit k ny l mt trong nhng im mnh chnh yu ca n. Thit k i on ring bit, r rng. Ngoi ra, c im thit k ny lm cho vic m t v bo co d gian ( di thi gian) cn cho vic thu thp d liu, vi hai giai on ring bit. iu n iai on ny c u tin ngang nhau.

Chin lc Kho st theo Trnh t (Sequential Exploratory Stratery) Chin lc kho st theo trnh t c nhiu c im tng t nh chin lc gii thch theo trong giai on u thng c u tin, v c th m cng c th khng c thc hin Tri ngc vi cch tip cn gii thch theo trnh t, c trng ca m hnh ny l giai theo sau l giai on thu thp v phn tch d liu nh lng. V th, kha cnh nh tnh hy ca hai giai on ni trn c hp nht trong giai on gii thch. mc c bn nh lng tr gip trong vic gii thch cc kt qu nh tnh tm thy. Khng ging nh cc hn vi vic thuyt minh v gii thch cc mi quan h, trng tm ch yu ca m hnh kho tng. Morgan (1998) cho rng thit k ny thch hp s dng khi kim nh cc yu t c v thit k ny cng c th c s dng khi qut ha cc kt qu nh tnh ra cc mu

mt mc ch khi chn cch tip cn ny: nhm xc nh phn phi ca mt hin tng trong p st theo trnh t thng c a ra tho lun nh mt m hnh c s dng khi nh nghin well, 1999). Chin lc kho st theo trnh t ny c nhiu u im ging nh ca m hnh g hai giai on lm cho vic thc hin chin lc ny d dng hn v vic m t v bo co c mt nh nghin cu khng nhng mun kho st t m mt hin tng m cn mun khai trin r c ch khi nh nghin cu ang xy dng mt cng c mi. Ngoi ra, m hnh ny c th lm c tr nn d c chp nhn hn i vi mt nh c vn, mt hi ng, hay cng ng nghin c tra theo ch ngha t nhin. Cng nh vi cch tip cn gii thch theo trnh t, m hnh ong thi gian di ng k hon tt c hai giai on thu thp d liu, y c th l mt nghin cu c th nhn thy kh trin khai t vic phn tch nh tnh sang vic thu thp d

Chin lc C tnh Bin i theo Trnh t (Sequential Transformative Strategy) Cng ging nh m hnh theo trnh t c m t trn y, chin lc c tnh bin i theo giai on ny tip theo sau giai on kia (xem Hnh 11.2a). Tuy nhin, trong thit k ny, phng php nh lng v nh tnh c th c s dng trc tin, v u tin c th dnh ai giai on nu c sn ngun lc. Hn na, cc kt qu ca hai giai on ny c hp n cch tip cn kho st v gii thch theo trnh t, m hnh c tnh bin i theo trnh t cu. D l mt khun kh khi nim, mt h t tng c th, hay mt quan im tuyn truyn quan trng ln hn trong vic hng dn cuc nghin cu so vi vic ch s dng cc phng heo trnh t l s dng cc phng php theo cch thc s phc v tt nht cho quan im l hai giai on, nh nghin cu theo chin lc c tnh bin i theo trnh t c th c kh truyn vn ng tt hn cho nhng ngi tham gia trong nghin cu, hay hiu r hn mt hi i do ang c nghin cu. M hnh c tnh bin i theo trnh t c cng cc im mnh phng php hn hp theo trnh t kia. Vic s dng cc giai on ring bit trong m hnh ia s cc kt qu d dng hn, mc du m hnh ny cng i hi phi c thi gian ho thit k ny t nghin cu theo cc phng php hn hp vo trong mt khun kh c tnh b d c chp nhn hn i vi nhng nh nghin cu no s dng mt khun kh c tnh bi nghin cu nh tnh. Tht ng tic, bi v cho n thi im ny, c t ti liu vit v th no s dng tm nhn c tnh bin i 194

hng dn cc phng php. Tng t, cch thc chuyn t vic phn tch ca giai on th n hai cng c th khng r rng.

Chin lc Tam gic c ng thi (Concurrent Triangulation Strategy) Cch tip cn tam gic c ng thi c l l m hnh quen thuc nht trong su m hnh the Hnh 11.3a). Cch tip cn ny c chn lm m hnh khi mt nh nghin cu s dng hai ph chng thc cho, hay cng c cc kt qu tm thy trong mt cng trnh nghin cu n l (G rgan, 1998; Steckler, McLeroy, Goodman, Bird & McCormick, 1992). Nhn chung m hnh ny s dng cc phng php nh lng v nh tnh ring bit nh l mt phng cch b tr c kia. Trong trng hp ny, vic thu thp d liu nh lng v nh tnh c thc hin n nghin cu. L tng th hai phng php u c u tin ngang nhau, nhng trong ng dng c th c u tin hn. Chin lc ny thng hp nht cc kt qu ca hai phng php tro ghi nhn s hi t ca cc kt qu tm thy nh l cch thc cng c nhng li khng n bt k s thiu hi t no c th xy ra. M hnh theo cc phng php hn hp truyn thn hu ht cc nh nghin cu v c th mang li cc kt qu c chng minh vi y bng c d liu ng thi dn n khong thi gian thu thp d liu ngn hn so vi mi cch tip c mt s im hn ch. N i hi n lc rt nhiu v ti chuyn mn thnh tho c th snh cc kt qu ca hai php phn tch s dng d liu c dng khc nhau cng c th kh chc lm th no gii quyt nhng s cch bit pht sinh trong cc kt qu.

Chin lc Lng ghp ng thi (Concurrent Nested Strategy) Ging nh cch tip cn tam gic c ng thi, m hnh lng ghp ng thi c th c nh hp d liu, trong c d liu nh lng ln nh tnh u c thu thp ng thi (xem g, cch tip cn lng ghp c mt phng php chim u th hng dn cho d n nghin cu. lng hay nh tnh) ny c gn vo hay lng ghp vo trong mt phng php (nh tnh h phng php c gn vo hay lng ghp vo gii quyt mt cu hi khc so vi phng php c s tng ng vi php phn tch theo h thng cp bc trong nghin cu nh lng rt c akkori v Teddlie, 1998). D liu c thu thp t hai phng php c hn hp vi nhau tr in cu. Chin lc ny c th c m cng c th khng c mt quan im l thuyt hng dn 195

M hnh lng ghp ng thi c th c s dng p ng nhiu mc ch khc nhau. Thng im bao qut hn do s dng nhiu phng php khc nhau ch khng phi s dng ch ring (1991) ghi nhn rng mt thit k ch yu l nh tnh c th c lng ghp mt s d liu m gia trong mu. Tng t, b trnh by cch s dng d liu nh tnh nh th no m t goi ra, mt m hnh lng ghp ng thi c th c dng khi mt nh nghin cu quyt nh ay cc cp khc nhau. Chng hn nh, nu nghin cu mt t chc th nhn vin, cng nhn vn nh tnh, cc b phn, n v trn vn c th c phn tch vi d liu nh lng v ny nh mt thit k a cp. Cui cng, phng php ny c th c s dng trong khun kh thit k v tin hnh mt cuc th nghim nhng li s dng phng php lun nghin cu tn M hnh theo cc phng php hn hp ny c nhiu im mnh. Mt nh nghin cu c th thu g sut mt giai on thu thp d liu duy nht. M hnh ny mang li cho mt cng trnh ngh tnh. Hn na, bng cch s dng hai phng php khc nhau theo cch thc ny, mt nh ngh t cc loi d liu khc nhau hay t cc cp khc nhau trong cng trnh nghin cu ca m khi chn cch tip cn ny. D liu cn c bin i theo mt cch no , sao cho c th ca cuc nghin cu. Ti thi im ny, c rt t ti liu c vit ra hng dn cho nh yn c tm thy v vic mt nh nghin cu nn gii quyt nh th no nhng s cch bit nh lng v nh tnh c dnh u tin khng ngang nhau, nn cch tip cn ny cng a in cu, y c th l mt im bt li khi gii thch cc kt qu cui cng.

Chin lc C tnh Bin i ng thi (Concurrent Transformative Strategy) Nh vi m hnh c tnh bin i theo trnh t, cch tip cn c tnh bin i ng thi nh nghin cu (hy xem Hnh 11.3c). Quan im ny c th da trn cc h t tng nh l ghin cu c s tham gia ca ngi dn, hay mt khun kh l thuyt hay khi nim. Quan i cu hi nghin cu ca cng trnh nghin cu. Quan im ny l ng lc ng sau tt c cc ghin cu, xc nh thit k v cc ngun d liu, phn tch, gii thch v bo co cc kt la mt m hnh ng thi (liu n l thit k tam gic c hay lng ghp) c a ra k ny c th c lng ghp sao cho nhng ngi tham gia khc nhau trong nghin cu c qu h thay i ca mt t chc ang c nghin cu ch yu theo nh lng. Thit k ny c th hng tin mt cch hu hiu nht nhm cung cp bng chng v mt s bt bnh ng trong cc

Nh th, m hnh c tnh bin i ng thi ny c th c c cc c im thit k ca c tnh v nh lng c thu thp cng mt lc trong sut mt giai on thu thp d liu v au. Vic hp nht cc d liu khc nhau ny s rt thng xy ra trong giai on phn tch, on gii thch cng l mt bin th c th xy ra. Bi v m hnh c tnh bin i ng t cn lng ghp, cho nn cng c cng cc im mnh v im yu vi hai cch tip cn ny. T hin cu theo cc phng php hn hp vo trong mt khun kh c tnh bin i, iu ny c in cu nh lng hay nh tnh no s dng mt khun kh c tnh bin i i hng

CC TH TC THU THP D LIU Mc du m hnh trc quan v phn tho lun v cc chin lc chuyn bit cung cp mt bc g trong mt n nghin cu, vic tho lun v cc loi d liu c th s c thu thp c chin lc ly mu v cc phng php c s dng chng thc gi tr ca d liu. H thp trong cng trnh nghin cu c xut. Hy tham kho Bng 1.3, bng ny cho thy d u xt theo cu tr li m so vi cu tr li ng. Mt s hnh thc d liu, chng hn nh hay nh tnh. Mc du vic rt gn thng tin thnh cc con s l phng php c s dng ng nghin cu nh tnh. Cng nhn rng d liu nh lng thng i hi phng php ly mu ny c th c khi qut ha ra mt tng th ln hn. Trong vic thu thp d liu nh c nhn c chn bi v h tri qua hin tng chnh yu. Hy lin h mt cch c th Hnh 11.2a, trong m hnh gii thch theo trnh t, cc th tc tng qut bn di hnh n nh, mt phn tho lun v cch tip cn ny c th bao gm m t vic s dng php thu th h d liu m t ln suy lun trong giai on u tin. Sau , cc quan st nh tnh, vic thit k theo dn tc hc c th c cp i vi giai on th hai. CC TH TC PHN TCH D LIU V CHNG THC Phn tch d liu trong nghin cu theo cc Do vy, trong mt n nghin cu, cc th xy ra trong phm vi phng php nh lng h hay vn bn theo 197

GI TR (DATA ANALYSIS AND VALIDATION PROCEDURE phng php hn hp lin quan n loi chin l tc ny cn c xc nh trong phm vi thit k (php phn tch con s m t v suy lun) v ph

ch ), m cn thng xy ra gia hai phng php ny. Th d nh, mt s trong nhng cch li & Greene, 1993; Tashakkori & Teddlie, 1998): Bin i d liu: Trong cc chin lc cu c th nh lng d liu nh tnh. iu ny bao gm vic to ra cc m v cc ch vn bn (hay c th mc tho lun v mt m hay mt ch bng cch m s dng hay s ghin cu c th so snh cc kt qu nh lng vi d liu nh tnh. Mt cch khc l nh php phn tch yu t v d liu t mt thang o trn cng c, nh nghin cu c th to r g vi cc ch t c s d liu nh tnh. Tm hiu nhng im nm ngoi (outliers): Tr liu nh lng trong giai on u tin c th cho thy nhng trng hp thi qu hay im tnh i vi nhng trng hp im nm ngoi ny c th mang li s hiu bit thu o v g c: Trong cch tip cn theo trnh t, hy thu nhn cc ch v nhng li pht biu c iai on thu thp d liu nh tnh ban u. Trong giai on tip theo, hy s dng nhng l h cho cc thang o ca cng c to ra mt cng c iu tra/kho st da trn cc qua cu. Mt giai on ba, giai on cui cng, c th l phi chng thc gi tr ca cng c n Xem xt nhiu cp : Trong mt m hnh lng ghp ng thi, hy tin hnh mt cuc iu tr hp cc kt qu nh lng v mt mu. Cng lc , hy thu thp cc bin bn phng vn n c th trong cc h gia nh. i vi nghin cu theo cc phng php hn hp, mt kha cn n l mt lot cc bc c thc hin kim tra gi tr (validity) ca d liu nh it v nghin cu theo cc phng php hn hp tn thnh vic s dng cc th tc chng th ho c giai on nh lng ln giai on nh tnh ca cng trnh nghin cu (Tashakkori & cu tho lun v gi tr v tin cy ca cc s im t nhng ln s dng trong qu kh Ngoi ra, cc mi e da tim tng cho gi tr bn trong (xem Chng 9) i vi cc cuc th c ghi nhn. i vi d liu nh tnh, cn phi cp n cc chin lc s c s d ao gm vic qui ra tam gic cc ngun d liu, vic kim tra ca thnh vin, vic m t chi nh c ghi nhn Chng 10. CU TRC TRNH BY BO CO 198

Cu trc ca bn bo co, cng ging nh php phn tch d liu, ty theo loi chin lc cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp c th khng quen thuc i vi cc nhm v vic bn bo co cui cng s c cu trc hay b cc nh th no. i vi mt cng cc phng php hn hp thng sp xp bo co v cc th tc theo th t trc tin l vi theo sau l vic thu thp v vic phn tch d liu nh tnh. K n, trong cc kt lun h g trnh nghin cu, nh nghin cu bnh lun v cch thc cc kt qu nh tnh tm thy u nh lng. Mt cch khc l vic thu thp v vic phn tch d liu nh tnh c th tch d liu nh lng. Trong c hai cu trc ni trn, thng thng tc gi s trnh by cc mc ring bit cho mi giai on. Trong mt cng trnh nghin cu ng thi, vic trong cc phn tch bit, nhng vic phn tch v gii thch s kt hp hai hnh thc d l v nh tnh. Cu trc trnh by bo co ca loi nghin cu theo cc phng php hn hp lng v nh tnh. Trong mt cng trnh nghin cu c tnh bin i, cu trc trnh by ng phn u ca cng trnh nghin cu v sau s dng cu trc theo trnh t hoc c g ca cng trnh nghin cu. cui ca cng trnh nghin cu, trong mt phn tch bit, nh thay i hay ci cch hnh thnh nh mt kt qu ca cuc nghin cu ny. NHNG TH D V CC TH TC TRONG NGHIN CU THEO CC PHNG PHP HN HP Sau y l nhng th d minh ha v cc cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp t v ng thi. Th d 11.1 Chin lc iu tra Theo Trnh t

Kushman (1992) nghin cu hai dng thc ca s tn ty (s cam kt) vi ni lm vic ca gi ty vi vic hc tp ca hc sinh 63 trng tiu hc v trng trung hc nht cp (l cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp gm hai giai on, nh c trnh by tr Gi thuyt chnh yu ca cng trnh nghin cu ny l s tn ty vi t chc v s tn ty it nhng quan trng ngang nhau ca gio vin i vi mt trng hc c hiu qu v mt t ti liu hin c nhng i hi vic chng thc gi tr da trn thc nghim thm na. Giai uan h thng k gia s tn ty ca gio vin vi cc tin l v mt t chc v cc kt qu theo sau phn phn tch cp v m ny, Giai on 2 xem xt trong phm 199

vi mt s trng hc c th, s dng cc phng php nghin cu tnh hung/nh tnh hi 992, trang 13).

Li pht biu mc ch nghin cu ny minh ha s kt hp ca mt mc ch nghin cu vi c cc loi d liu c th c thu thp trong cng trnh nghin cu. Phn gii thiu nhn mn vin vi t chc v s tn ty ca gio vin vi vic hc tp ca hc sinh dn n u tin ng cc phn nh ngha s tn ty vi t chc v s tn ty vi vic hc tp ca hc sinh v hai khi nim ny. Tip theo sau l mt khun kh khi nim (y vi c m hnh trc quan h. iu ny cung cp mt u mi l thuyt cho giai on nh lng ca cng trnh LNG nh tnh (QUAN qual) trong cng trnh nghin cu hai giai on ny. Tc gi i on, vi giai on u cc kt qu nh lng th hin v tho lun cc mi tng qu VA) hai chiu. Sau cc kt qu nghin cu tnh hung c trnh by theo cc ch v c nht cc kt qu nh lng v cc kt qu nh tnh tm thy din ra phn tho lun cui qu nh lng v nhng iu phc tp xut hin r rt t cc kt qu nh tnh. Ngoi ra, ong cng trnh nghin cu ny. Th d 11.2 Chin lc iu tra ng thi.

Vo nm 1993, Hossler v Vesper tin hnh mt cuc nghin cu kho st cc yu t c qua dnh cho con ci chng theo hc cc trng i hc. Bng cch s dng d liu dc (chui nh vin v cc bc cha m trong mt thi k ba nm, cc tc gi kho st cc yu t c q m dnh cho vic gio dc sau bc trung hc ca con ci. Cc kt qu h tm c cho thy io dc, s hiu bit v cc ph tn hc i hc l cc yu t quan trng. Quan trng nht, thng tin t cc bc cha m v cc hc sinh, sinh vin da trn 182 cuc iu tra/kho st hin cu ca h cho thy s quan tm n vic qui ra tam gic c cc kt qu tm thy: Trong mt n lc nhm lm r hn vic tit kim ca bc cha m, bi vit ny kho st nhng h dng d liu v hc sinh, sinh vin v bc cha m t mt nghin cu dc (chui thi gian) trong mt thi k ba nm, php hi qui lgictc c p dng xc nh cc yu t c o vic gio dc sau bc trung hc ca con ci. Ngoi ra, nhng hiu bit thu o nhn c nh cc hc sinh, sinh vin v cc bc cha m, c s dng kho st k hn tin tit nm ln trong thi k ba nm ni trn (trang 141).

D liu thc t c thu thp t 182 thnh phn tham gia l hc sinh, sinh vin v bc c ong mt thi k 4 nm v t 56 hc sinh, sinh vin v bc cha m ca h trong cc cuc phn ghin cu ni trn, chng ta c th nhn thy rng cc tc gi thu thp d liu mt cch

th c th thy chin lc thc hin l chin lc ng thi. Hn na, cc tc gi a ra n tra ny, bao gm tho lun v vic o lng cc bin v v cc chi tit ca php phn tch g cp n cc hn ch ca php phn tch nh lng v cc kt qu hi qui v kim nh tch d liu nh tnh v ghi nhn vn tt cc ch pht sinh trong tho lun. Trong cn hn hp ny, cc tc gi dnh u tin cho vic thu thp v vic phn tch d liu nh l l: QUAN + qual (NH LNG + nh tnh). Vic hp nht hai ngun d liu ny xut hin p g vn (trang 155), giai on gii thch ca qui trnh nghin cu. Trong phn ny, cc t n trng ca cc yu t gii thch tin tit kim ca bc cha m, tiu biu cho cc kt qu d liu phng vn. Tng t nh trong Th d 11.1, khng c lng knh l thuyt no hng d trnh by ti liu v cc cng trnh nghin cu kinh t lng v nghin cu v vic chn l Tit kim ca cc Bc Cha m. Nh th, chng ta c th m t c trng vic s dng l thu php hn hp ny l theo phng php qui np (nh trong vic iu tra nh tnh), rt ra t cu nh lng), v cui cng l c hnh thnh trong sut qu trnh nghin cu.

T M TT Khi thit k cc th tc cho mt cng trnh nghin cu theo cc phng php hn hp, hy b cu theo cc phng php hn hp. iu ny bao gm vic m t lch s pht trin, a ra m cc phng php hn hp trong nhiu lnh vc nghin cu. Sau , xc nh r v s dng bn ph hp. Ch r chin lc thc hin vic thu thp d liu (ng thi hay theo trnh t). g c dnh cho phng php nh lng hay nh tnh trong cng trnh nghin cu, chng hn y d liu nh lng hoc d liu nh tnh c u tin. cp n giai on nghin cu ( nht cc phng php s din ra. Cui cng, hy xc nh xem c mt khun kh hay mt lng cu hay khng, chng hn nh mt l thuyt t cc ngnh khoa hc x hi hay mt lng knh t d nh thuyt nam n bnh quyn, quan im chng tc). Bn yu t ni trn h tr trong vi theo hng liu d liu c thu thp theo trnh t (gii thch v kho st), ng thi (t h c tnh bin i (theo trnh t hay ng thi). Mi m hnh u c nhng im mnh v nh hin nht. Vic chn la chin lc cng c th c th hin bng mt hnh minh ha trong bit vi hnh minh ha ny gip ngi c hiu c dng hot ng trong mt d n. Nh hp cng nh cc th tc phn tch d liu. Thng thng, vic phn tch d liu bao gm vi xt nhiu cp . Cc th tc chng thc gi tr cng cn c m t mt cch r rng. Bo cc phng php hn hp, do c th cha quen thuc i vi cc nhm khn gi, cng c th loi chin 201

lc theo trnh t, ng thi, v c tnh bin i u c mt phng php cu trc rin cc phng php hn hp.

Cc Bi tp Trau di K nng Vit 27. Thit k mt nghin cu nh lng v nh tnh hn hp s dng hai giai on theo trn sao cc giai on li c sp xp theo trnh t m Anh/Ch xut. 28. Thit k mt nghi cao hn cho vic thu thp d liu nh tnh so vi vic thu thp d liu nh lng. Tho l hiu, li pht biu mc ch nghin cu, cc cu hi nghin cu, v cc hnh thc thu thp an v cc th tc c th minh ha vic s dng mt lng knh l thuyt chng hn nh mt qu rong nghin cu. S dng cc th tc ca mt m hnh theo trnh t hoc ng thi cho vic k hiu ph hp trong hnh v ni trn.

BI C THM Creswell. J. W. (1999). Nghin cu theo phng php hn hp: Gii thiu v ng dng. Trong Ed.). Sch hng dn v chnh sch gio dc (cc trang 455-472). San Diego: Nh Xut bn H , ti trnh by mt tng quan v cc tho lun v nghin cu theo cc phng php hn hp. cc thut ng dng din t loi nghin cu ny, m t ngn gn lch s pht trin ca n rong vic thit k mt cng trnh nghin cu. Nhm tr gip cho vic thit k mt n ngh rnh by phin bn ban u ca khun mu thit k n c gii thiu trong Chng 3 c h nghin cu theo cc phng php hn hp v minh ha vic cc tc gi tham gia vo cc hp hn hp nh th no. Greene, J. C., Caracelli, V. J., & Graham, W. F. (1989). Hng n khi nim cho cc thit k nh gi theo phng php hn hp. Phn tch Chnh sch v nh ifer Greene v cc ng nghip thc hin mt cng trnh nghin cu v 57 nghin cu nh gi 980 n 1988. T phn tch ny, h xy dng c nm mc ch khc nhau ca cc phng p theo cc phng php hn hp da trn c s tm kim s hi t (php tam gic c), kho s s b tr), s dng cc phng php theo trnh t (s pht trin), pht hin cc nghch l mc v phm vi ca mt d n (s m rng). H cng tm thy rng cc nghin cu khc 202

nhau xt theo cc gi nh, cc im mnh v cc hn ch ca phng php; liu cc phng p gii quyt cng mt hin tng; liu chng c thc hin trong phm vi cng mt hc thuyt s bng nhau hay khc nhau trong cng trnh nghin cu; v c thc hin c lp, ng th cc mc ch v cc c im thit k ni trn, cc tc gi xut vi thit k theo c cn i vi php tam gic c theo h phng php nh tnh nh lng. Nghin cu trong enice Morse cho rng vic s dng cc phng php nh tnh v nh lng gii quyt cn phng php v trnh t ca chng trong mt cng trnh nghin cu. Da trn cc tng ny hng php: ng thi, s dng c hai phng php cng mt lc; v theo trnh t, s dng c hp k tip. Hn na, hai dng thc ny c m t bng cch s dng mt h thng k hiu g rng hay trng s tng i c gn cho mt phng php cng nh trnh t ca cc phng p ic c c tho lun cn c vo mc ch, cc hn ch v cc cch tip cn. Tashakkori, A phng php hn hp trong cc ngnh khoa hc x hi v hnh vi. Thousand Oaks, CA: Nh Xu hng dn mi m ny, do Abbas Tashakkori v Charles Teddlie bin tp, l kt qu ng k n tp hp cc tc gi hng u vit v nghin cu theo cc phng php hn hp. Trong 27 ch gi c v cc phng php hn hp, minh ha cc vn v phng php lun v phn tch t ong cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn, v vch ra cc hng tng lai. Th d, nhiu ch hin cu theo cc phng php hn hp trong vic nh gi, qun l v t chc, cc ngnh kh io dc. 203