CHUYN I.

3. CNG C A L C I N TR I N TH , HI U I N TH : ng: ng ng

NG.

Cng c a l c i n t

1. Kh o st cng c a l c i n tr Xt chuy n

ng c a m t i n tch i m trong i n tr t

p u E

c t o ra

gi a hai b n kim lo i hnh v .

i di n song song v i nhau v tch i n tri d u nh

Gi s d i tc d ng c a l c i n tr ng i n tch kh o st chuy n ng t v tr M t i v tr N theo m t trong cc con ng trong hnh. By gi ta i tnh cng c a l c i n tr ng trn cc con ng . Theo Theo ng MN ng MPN: AMN = qE.MN.cos(E) = qEd(*) AMN = AMP+ APN AMP = qE.MP.cos()=qEd1 APN = qE.PN.cos()=qEd2 V y: AMN=qEd1+qEd2=qEd(**) T (*) v (**) suy ra: AMN = AMPN T ng qut cho 2. K t Lu n - Cng c a l c i n tc d ng ln m t i n tch khng ph thu c vo d ng c a i n tch m ch ph thu c vo v tr c a i m u v i m cu i c a trong i n tr ng. - T ng t nh trong tr ng tr ng. Tr l c i n tr ng l m t tr ng th . II. i n th - Hi u i n th 1. Th n ng c a i n tch trong i n tr ng Nh n xt: Ta nh n th y c m t s t ng ng c bi t gi a tr ng tr ng l c v i n tr ng l: Chng u l tr ng l c th hay cn g i l tr ng th . C n c vo ta c th nghin c u tr ng th t nh i n nh nghin c u v i tr ng th h p d n. Trong tr ng h p d n c a tri t ta c: Cng c a tr ng l c hi u th n ng t i v tr u v v tr cu i: c bi u di n qua ng i ng i ng MxN ta c ng thu M E

+ + + + + + + +

p E

P d1 d2 d ng t . N

c k t qu t

ng t nh i n v i tnh ch t trn v cng c a

ApMN= P(ZM - ZN)=m.(gZM - gZN)=WM - WN. V i th n ng W = mgZ(J) M t cch t ng t trong tr ng t nh i n m t i n tch i m q (Nh ch t i m kh i l ng m) c m t th n ng v c:

AMN= F(rM - rN)=q(EM.rM - EN.rN) = q( K v i th n ng WM ! q.k i m xt trong i n tr a. i n th t: VM ! k

Q Q -K )= WM - WN (1) rM rN n M, W (J): l th n ng t i

Q (2); (rM: l kho ng cch t Q rM

ng)

2. i n th v hi u i n th .
Q (3) (VM(V) g i i n th t i m t i m M do i n tch Q gy ra) rM Q ! q.VM (4) rM

Khi ta c: WM ! q.k

S ch ng ch t i n th :
V ! V1  V2  V3  V4  ~ (5)

b. Hi u di n th T (1) v (4) ta c: AMN =WM - WN = q(VM - VN) suy ra: VM - VN = AMN q t: UMN= VM - VN(6) (UMN g i l hi u i n th gi a hai i m M,N) v y ta c: Hi u i n th gi a hai i m trong i n tr ng:
U MN ! VM  VN ! AMN (V) q

(7) ng lm q di chuy n t M n N)

(AMN: cng l c i n tr Hay: AMN = q.UMN (8)

Ta th y v i cng m t i n tch q hi u i n th gi a hai i m M,N cng l n th AMN cng l n v ng c l i. V y: Hi u i n th gi a hai i m trong i n tr ng l i l ng c tr ng cho kh n ng th c hi n cng c a i n tr ng khi c m t i n tch di chuy n gi a hai i m . 3. Li n h gi a c V y:
E! U MN (9) (V/m) d

ng

i n tr

ng v hi u i n th :
)& E

Ta c: AMN = q.UMN = q.E.d : M

N N'

(9) l cng th c lin h gi a c ng i n tr ng v hi u i n th trong i n tr ng u, v i d = MN: l hnh chi u c a M, N ln ph m t ng s c b t k .

ng c a

II. BI T P. Bi 1. Hy tnh cng c a l c i n tr ng lm d ch chuy n i n tch q =10-8C theo cc c nh c a tam )& ))) & gic u ABC c nh a=20cm trong m t i n tr ng u, c vc t c ng i n tr ng E // BC v c c ng E= 3000V/m S: AAB= -3.10-6 J, ABC= 6.10-6 J. ACA= -3.10-6 J. Bi 2. Trong v t l ng i ta th ng dng n v n ng l ng l electron vn, k hi u l eV. Electron vn l n ng l ng m m t electron thu c khi n i qua m t o n ng c m t hi u i n th 1V. a) Tnh n ng l ng eV ra J. b) Tnh v n t c c a electron c n ng l ng 0,01MeV (1MeV=106 eV) S: a. 1eV=1,6.10-19-J; b.5,9.107 m/s Bi 3. M t Electron bay trong i n tr ng. Khi qua M c i n th VM=240V th c v n t c vM =107(m/s). Khi qua i m N n c v n t c vN=6.106(m/s). Tnh i n th i m N. S: VM =422V Bi 4. M t electron bay v i v n t c v =8.106 m/s t m t i m c i n th V1=600V theo h ng c a ng s c i n. Hy xc nh i n th V2 c a i m m t i electron d ng l i S: V2 =418V Bi 5. M t h t b i c kh i l ng m=1mg tch i n d ng q =5.10-8C ang l l ng chnh gi a hai t m kim lo i ph ng n m ngang, tch i n tri d u v cch nhau m t kho ng d = 20cm. Cho g=10m/s2. a) Xc nh hi u i n th U gi a hai t m kim lo i ph ng. b) H t b i s chuy n ng nh th no n u ta i d u hai b n kim lo i. Tm th i gian h t b i ch m vo m t b n kim lo i. S: U=40V, t =0,1s Bi 6. Hai b n kim lo i ph ng n m ngang, song song v cch nhau d=10cm. Hi u i n th giu hai b n l U=910V. M t electron c v n t c ban u v0= 64.105 m/s chuy n ng d c theo ng s c v pha b n tch i n m. a) Tnh gia t c c a electron. b) Electron chuy n ng nh th no. Bi t r ng i n tr ng gi a hai b n l u v b qua tc d ng c a tr ng l c. S: a. a=16.1014m/s2; b. Chuy n ng ch m d n, i c 1,28cm th d ng l i, d i chi u v chuy n ng ND v i cng gia t c Bi 7. Hai b n kin lo i ph ng cch nhau d=5cm c tch i n tri d u cho n khi hi u i n th gi a hai b n l U=157V. gi a b n t tch i n d ng c m t l nh , ta b n qua l nh m t electron theo chi u c a ng s c i n tr ng vo gi a hai b n. a) Tm i u ki n c a v n t c ban u v0 c a electron b n vo n c th t i c b n m. B qua tc d ng c a tr ng l c. b) Gi s c m t electron c b n nh th v v a d ng l i khi n st b n m r i quay tr l i. Tm ng n ng c a electron lc ra kh i hai b n kim lo i v th i gian chuy n ng c a electron gi a hai b n kim lo i. S:a. v0 u 7,43.106 m/s; b.W =2,512.10-17 J, t=2,7.10-8s Bi 8. Cho hai b n kim lo i ph ng c di l=5cm t n m ngang, song song, cch nhau m t kho ng d =2cm. Gi a hai b n kim lo i c m t hi u i n th U=910V. M t electron bay theo ph ng n m ngang vo gi a hai b n v i v n t c ban u v0 = 5.104 km/s. Tnh l ch c a electron kh i ph ng ban u khi n v a ra kh i hai b n kim lo i. Coi i n tr ng gi a hai b n kim lo i l u v b qua tc d ng c a tr ng l c. S: h = 0,4cm Bi 9. Hai b n kim lo i ph ng c chi u di l =16cm, t song song cch nhau m t kho ng d=10cm, c tch i n cho n khi hi u i n th gi a chng l U=9kV. M t electron bay vo i m cch u hai t m kim lo i v theo ph ng vung gc v i ng s c i n tr ng v i ng n ng l W0 = -31 18keV. Kh i l ng c a lectron l m = 9.1.10 kg. B qua tc d ng c a tr ng l c. a) Vi t ph ng trnh qu o c a electron theo m, d, U v v0. b) Tm l ch ngang h c a lectron khi ra kh i hai t m kim lo i. c) Xc nh vct v n t c c a lectron khi ra kh i hai t m kim lo i ( l n v gc l ch)

d) Tm i u ki n c a hi u i n th U lectron thot ra kh i t . eU S: a. y ! x 2 ; b. h=0,032m, t=2.10-9s; c. 85,67.106 m/s, E ! 210 46 ' ; d. U<14kV. 2 2mdv0 Bi 10. M t lectron c b n vo i n tr ng u trong lng gi a hai b n kim lo i ph ng v i v n 6 t c ban u v0=4.10 m/s, h p gc E ! 300 so v i tr c song song v i hai b n kim lo i. Bi t chi u di c a cc b n kim lo i l 50cm, t cch nhau 30cm. Tm hi u i n th U gi a hai b n kim lo i lectron bay ra kh i hai b n kim lo i theo ph ng song song v i cc b n. B qua tc d ng c a tr ng l c. S: U=23,7V