Professional Documents
Culture Documents
Vt thng mch mu. I. i cng 1. Vt thng mch mu l 1 trong nhng cp cu ngoi khoa thng gp k c trong thi bnh v thi chin. Tuy nhin vic chn on v x tr cn nhiu sai st ng tic, nht l v chn on, v vt kt qu iu tr khng tt. 2. Kt qu iu tr ca tn thng mch mu ph thuc trc ht vo thi gian can thip sm ngay sau khi pht hin, sau l vic hi sc, v cui cng mi l phu thut. Trong trng hp nghi ng cn lm mi cch chn on: Siu m doppler, chp mch, m thm d. 3. Trc y i a s cc tn thng mch mu u l tht, hin nay a s l khu phc hi lu thng mch mu. Kt qu kh quan hn do: k thut m, phu thut vin v phng tin tt, vn chuyn nhanh, s cu tt, khng sinh ph rng ngay sau khi s cu. II. Gii phu bnh: 1) Lp ni mc: trong cng, bao gm cc lin bo lt, c tc dng ngn tiu cu bm vo thnh mch. V cc lin bo lt nn rt d nt v bong ra khi lp gia. 2) Lp gia: l lp c nhn, c ny co theo hai hng: hng chu vi v hng theo trc. 3) Lp v ngoi: l lp m lin kt, c dy thn kinh giao cm. Lp ny kh b thng tn hn. 2. Nhng trng thi tn thng mch mu c th gp: 1) Trong thi bnh: vt thng mch mu phn ln l tn thng do vt sc nhn m vo do thng tn gn, khu tr. Ngoi ra cn do gy xng chc vo, ng dp, thng tn lc ny dp nt rng hn. 2) Trong thi chin ch yu do ho kh (n, mnh). C 2 loi: loi c tc thp (di 1000m/s) nh kiu sng sn, v 1 1. Mch mu (ng mch v tnh mch) bao gm 3 lp:
tnh mch t thn ghp, t khi dng on mch nhn to. b. Hi sc: tt nht l truyn mu, khi khng c iu kin mi dng cc dch thay th mu, gi c huyt p s bo v tt hn on chi b tn thng. c. Chng nhim khun: Trc ht l ct lc sch vt thng: Ly ht d vt, loi b ht khi mu t, ct lc ht m dp nt, cm mu tt. Phi ct lc cho tt ri mi t vn khu phc hi dng mu, nu khng chc chn s tht bi. Khng sinh ch l gii php h tr. d. X tr cc tn thng phi hp: cc tn thng phi hp s lm nng n v phc tp hn cho vt thng mch mu, nhiu khi chnh nhng tn thng phi hp ny l yu t quyt nh chnh dn n loi b chi. i vi gy xng nn dng np v inh bt ng ngoi gy trnh d vt vng vt thng. i vi thn kinh nn khu ni sau 1 vi thng nu khng c iu kin k thut.Vi vt thng tnh mch ln (khoeo, i, cnh tay, di n) cn phi
3. Ch nh ct ct th u: Cn pah nhn nh cho ng trc khi quyt nh khu phc hi lu thng dng mu, nu khng s lm nghim trng hn n tnh mng bnh nhn hoc cui cng vn l ct ct chi. Trong nhng trng hp sau cn ch nh ct ct th u: 1) Shock nng d dn n khng hi phc nu ko di cuc m. 2) Vt thng phi hp nng: s no, ngc, bng 3) Vt thng ti ch nng: vt thng tnh mch, thn kinh, xng, phn mm (c dp nt nhiu), mt da ln. 4) Garo qu 5h: thng thng garo qu 2 h gy nhng bt thng ca chi. 5) Thiu mu khng hi phc: xut hin cc nt phng da, c cng au, gim (mt) vn ng, cm gic. VII. Theo di sau m: Trong khong 24 48h gi u: do sai st v k thut: 1. Chy mu: c th c 2 thi gian khc nhau: ming ni qu cng, c nh xng khng tt, chy mu ming ni. 8
3) Vt thng cht, vt thng xuyn. 4) Vt thng bt, vt thng cn ang h. 6. Trong vt thng ngc h, phi l tng hay b tn thng nht, ngoi ra cn tn thng cc mch mu ln, tim, thc qun. II. Cc hnh thi lm sng ca vt thng ngc h: 1. Vt thng ngc h n thun (vt thng phi mng phi). 1) Vt thng cn ang h: Khoang mng phi cn thng vi mi trng bn ngoi. y l loi vt thng rng, mt nhiu t chc v thng do ho kh. Thng bnh nhn n ngay, cha kp s cu. a. Lm sng: Ni bt ln l nhng triu chng kh th v shock (do ri lon h hp, mt mu, au phn x) c th t vong nu khng kp cp cu. Ton thn: + Tm ti, ht hong, th nhanh nng, cnh mi php phng, co ko c h hp ph, kh th d di. + V m hi, chi lnh, mch nhanh nh, huyt p tt. C nng: + au chi ngc. + Ho khc m ln mu. Thc th: + L vt thng toc rng, c ting ph ph, bt kh mu bn ra mi khi th. c bnh, trn kh di da. + Nghe phi: r ro ph nang gim, mt, rung thanh gim, g vang. du hiu ng: kh kh, ral m, n. 10
+ Tc nghn ng h hp, gy suy h hp cp, thiu O2 mu. + Mu mng phi ng lm hnh thnh cn mng phi, dy dnh mng phi, m mng phi, phi m tch lp v mng phi. 3) Vt thng trn kh mng phi van: trn kh mng phi di p lc. y l 1 trng hp ti cp phi x tr kp thi mi trnh c im ca loi ny l c hin tng to van ti vt thc t vong. ng, khng kh vo mng phi c m khng ra c. V vy khng kh vo khoang mng phi ngy cng nhiu lm cho phi co rm li khng n ln c, trung tht b y sang bn i din gy nguy c xp phi cho c bn lnh, suy h hp rt nhanh. Lm sng: + Tnh trng rt nng, du hiu ni bt l tnh trng kh th d di ngy cng tng ln nhanh chng. + Tm ti, chong, cnh mi php phng. + Ngc cng to, g vang, tim b lch hn sang bn i din, r ro ph nang gim, mt. + C th: trn kh di da, trn kh trung tht: tnh mch c ni to, s lp bp mm trn xng c. Cn lm sng: sau s cu: Xquang: thng trn kh mng phi ton b, trung tht b y sang bn i din, c th trn kh mng phi trung tht. 12
th chy vo khoang mng phi, qua vt thng ngc chy ra ngoi. Hi chng chn p tim cp do vt thng ngc h Xquang: Bng tim m, b tim nt. Siu m: Dch khoang mng phi. in tm : in th ngoi bin gim. c bt li.
3. Vt thng kh, ph qun gc (thng km theo vt thng mch mu): phn chn thng ngc. 4. Vt thng thc qun (thng km vt thng tim, mch mu, ct sng): rt nng: phn chn thng ngc. 5. Vt thng mch mu: phn chn thng ngc. 6. Vt thng ngc bng: 1) L loi vt thng xuyn t ngc xung bng (hoc ngc li lm rch c honh). 2) Tu v tr ca vt thng m ta c nhng ch sau: Vt thng c c l vo v l ra:d chn on. Vt thng ngc t xng sn 4 tr xung: cn lu xem Vt thng t bng km triu chng ngc hoc ngc li c im: c honh b thng lm thng thng gia
c vt thng ngc bng khng. cn lu vt thng ngc bng. lng ngc v bng: tng trong bng b tn thng , mu v dch trong bng b huyts ln khoang mng phi. Nu rch to cc tng trong bng c th chui ln ngc: tn thng v nhng ri lon gy ra phc tp hn: m ngc cp cu. 13
14
kinh lin sn, giao cm c bnh nhn d th, d ho, khc c m. Vn chuyn sm ti ni iu tr thc th.. Mc ch : 2) iu tr thc th: + Gii phng khoang mng phi. + Lp li p lc m khoang mng phi. + Lm cho phi n tt. C th: + Vt thng h: m ngay, ct lc, khu kn vt thng. Chc ht dn lu khoang mng phi. + Vt thng kn: phn ln bo tn: chc ht dn lu khoang mng phi. + Vt thng c van: m ct lc v khu kn, dn lu. khoang mng phi. Van trong: dn lu khoang mng phi ht lin tc. + Cc thng tn khc i km: x tr nh chn thng ngc kn. Tn thng cc tng trong chn thng ngc. I. Thng tn khoang mng phi: 1) L bin chng hay gp trong chn thng ngc. Mu chy vo khoang mng phi t 3 ngun: phi, thnh ngc, mch mu trung tht. 1. Trn mu mng phi:
15
3) Din bin: Nu trn kh mng phi t th t khi sau vi ngy. Nu trn kh mng phi di p lc: khng kh 16
17
phi.
da nn c.
2 bn. ng v suy h hp cp d dn n t vong. nng. 5. Chn on xc nh: Soi ph qun l mt thm khm quan trng xc nh v tr, mc tn thng. Trong lc cp cu khng nn chp ph qun, khi n nh c th chp. 6. X tr: Rch ph qun nh: x tr bo tn, soi ph qun theo di s lin. M kt qu thng khng c tc dng.
19
20
3. X tr: ln hi sc. phng ng mch ch: c th gi chun b v c th dng my tim phi h tr trong khi cp ng mch ch. V. Khu ni trc tip hoc qua 1 on ghp. Tim v mng ngoi tim: do dp v, l thng tn nng nht. 1. Tn thng tim: Du hiu gi : vt thng vo vng tam gic tim, c gy Triu chng lm sng: biu hin 2 hi chng l hi xng c. chng mt mu v hi chng chn p tim cp: + Tru mch km theo mch khng gii thch c bng suy h hp v tun hon. + Ting thi km tim to hay suy tim, lon nhp. + Trn dch, trn kh mng ngoi tim. + Nghi ng th chc d mng ngoi tim. Khi chn on xc nh th m cp cu ngay khu li. 2. Tn thng mng ngoi tim: VI. Thng nh v khng chy mu. Trng hp rch mng ngoi tim rng: tim thot v gy Thng tn cc thnh phn trong trung tht:
21
Nu trn kh trung tht di p lc (kh t ph qun): m cp cu . Cn lm sng: Xquang: mng phi trung tht b tch ra bng 1 ng vin nh. 3. Tn thng ng ngc: Chc thm d khoang mng phi thy dng chp. X tr:
+ Ht khoang mng phi. + Dinh dng tnh mch, king m. + Sau 10 ngy khng khi th m . 4. Thc qun: nng 1) Lm sng: Thc n, dch tiu ho b ht ln ngc gy hoi t mng au d di, nht l khi nut, khng n c. Kh th. Tru tim mch. Trn kh c v trung tht. Trn kh mng phi , trn mu mng phi . Xquang: phi nhanh, tru tim mch, t vong.
2) Cn lm sng: + Phi m do trn dch. + Ung thuc cn quang tan trong nc s thy ch d. + Soi thc qun. Chc d khoang mng phi: dch c ln dch d dy, thc n hoc xanhmethylen cho bnh nhn ung trc chc. 22
1. L vt thng xuyn t ngc xung bng qua c honh, hoc theo chiu ngc li. y khng bao gm loi c vt thng ngc v bng ring bit, ngha l c honh khng b thng. 2. V c honh b thng nn 2 ngc v bng thng vi nhau, p lc trong khoang mng phi ht ln mu, dch trong lng ng tiu ho, hay c cc tng trong bng. 3. Chn on: V mt chn on, cn phi ch khi b st thng tn bn kia: i vi vt thng bng xuyn ln ngc, d st thng tn trong ngc v ngc li. Ngoi vic nh hng m xuyn, v tr vt thng, mt s du hiu sau y cn phi ngh n: + Vt thng vo ngc nhng bng c du hiu vim phc mc v chy mu trong bng: i khi cc du hiu ny kh khm v mu hoc dch tiu ho b ht ln phi, hoc ch c vt thng ngc m lm na bng co cng. + Vt thng ngc nhng c lim hi trong bng khi chp Xquang . + Vt thng bng c kh th, Xquang c trn kh mng phi , trn mu mng phi mng phi, thot v bn ngc. + vt thng bng hoc vt thng ngc nhng khng c du hiu thot v bn ngc. 4. X tr: Bao gi cng dn lu khoang mng phi, sau quyt nh x tr u tu vo tn thng u tin: sau khi dn 23
(sau khi bt kn). 1. Trn mu mng phi khng cm: sau khi dn lu mng phi, lng mu chy ra > 300ml/h trong 3h lin tc, hoc chy mu d di qua vt thng. Tuy nhin khng th my mc da vo con s ny m quyt nh. Th d: do mu cc lm tc dn lu, tr nh. Cn phi da c vo triu chng ton thn, Xquang ngc. 2. Trn kh mng phi khng cm: d tng p lc ht m phi vn khng n ln c, lng kh x qua ng dn lu li tng ln, i khi tng p lc ht li lm cho bnh nhn kh 24
mch i vi vt thng tim: du hiu gi l v tr vt thng vo tam gic tim. i vi chn thng kn: du hiu gi l gy xng c. 5. Vt thng ngc rng, mt nhiu thnh ngc. 6. Mu cc mng phi. 7. D vt ln. X. Dn lu mng phi: 1. dn lu mng phi l mt th thut rt thng lm trong chn thng cng nh vt thng ngc. y l mt th thut c bn trong iu tr. Cn phi thc hin ng nhng nguyn tc nu khng tai bin em li cn tc hi hn l khng lm. Trong thc t thng thy nhng dn lu mng phi sai quy cch. 2. ng dn lu: L ng nha, khngc cng qu nhng cng khng mm qu s b bp, pha trong trng silicon trnh mu cc hnh thnh. C ng l 18 32 Fr i vi ngi ln, tr em dng c nh hn (1Fr = 1/3mm) . ng di khong 40cm, 25
phi khng, phi n ln khng. 6. Cn lun vut ng dn lu trnh mu cc lm tc. Nu ng dn lu tc cn pht hin ngay thng li hoc thay ng. Du hiu tc l: mc nc trong ng khng cn ln xung khi th (cn tho khi mu quan st). 7. Khi gii phng ht khoang mng phi khi mu v kh, phi n ln hon ton th phi rt ngay dn lu, khng nn lu s bi nhim khoang mng phi. Nhng thng tn thnh ngc ca chn thng ngc kn. I. Gy xng sn: 1) Xng sn b gy l 1 trong nhng thng tn thng gp trong chn thng ngc kn. Bn thn gy xng sn l mt tn thng nh, t li di chng cho d c iu 26 1. i cng.
tng khi ht th su. 2) Ti ch tn thng: im lo xo xng, im au chi: + n dc xng sn tn thng. + p nh lng xng c. + p tay ln ngc, yu cu bnh nhn ho s thy lo xo. Trng hp c trn mu, trn kh: + Bnh nhn kh th, au tc ngc nhiu. + Trn mu mng phi = hi chng ng c. + Trn kh mng phi = hi chng 3 gim. 3) Cc thng tn phi hp khc do gy xng sn: 27
8,9). n, m ri thn kinh cnh tay): gy xng sn1, 2: Cc xng sn ny c che ph pha trc bi xng n, pha sau l xng b vai nn him khi gy. Tro qua b trn xng sn 1 t trong ngc ra l ng mch di n, i km l tnh mch di n t ngoi vo v b dy thn kinh cnh tay. Phi c mt lc rt mnh mi c th lm gy 2 xng sn ny, do cc thnh phn trn d b tn thng. 4) Cn lm sng: Xquang lng ngc: T th: thng, nghing tri , phi, chch 3/4 (nh gi Hnh nh: cung bn). + gy xng sn: n gin, phc tp + cc thng tn phi hp: trn kh mng phi , trn mu mng phi. + tn thng cc sn sn: kh thy. 5) Siu m: (?) bng: tn thng phi hp. 3. x tr: 1) Nguyn tc: Khng t kt hp li xng sn nu khng l mng sn Gim au ti ch l ch yu. m bo h hp thng sut. chng nhim khun. 28 di ng. Lng ngc: trn mu mng phi, trn kh mng phi
29
+ mng sn di ng gy nn 2 hi chng l h hp o ngc v trung tht di ng, gy thiu O2, toan mu. + mng sn c nh: thng do cc u xng gy ci vo nhau. V vy c th gy di ng th pht do thay i p lc th pht khoang mng phi (ho), thng xy ra trong 2 3 ngy u. Cng c th lm dn vo trong do p lc 30
bng Xquang, siu m. 3. X tr: 1) Nguyn tc: Chn on sm, khi pht hin mng sn c nh cn X tr s cu ngay khi chn on mng sn di ng theo di st phng di ng th pht. nhm khng cho mng sn ny di ng trc khi chuyn vin hoc x tr tip theo. Duy tr h hp thng sut. Dn lu mu, kh khoang mng phi. Hi sc tch cc: b mu mt, iu chnh cc ri lon Phu thut c nh mng sn. Khi nhiu xng sn gy, nhu m phi thng b tn th-
khc.
ng, gy trn mu, trn kh mng phi. Nhiu khi do nhng tn thng ny m bt buc phi m iu tr. 2) C th: S cu: khng cho mng sn di ng bng cch t 1 cun bng vng mng sn ri ly bng khc vng quanh ngc sao cho mng sn lun t th tht vo khng phng ln c. Cch lm ny s trnh c nhng ri lon v tun hon v h hp nhng tt nhin l hn ch h hp. iu tr thc th: + Duy tr ng th thng sut (duy tr kh mu n nh). Ht mu kh trong khoang mng phi. 31
xng c. 3. Xquang: chp xng c nghing. 4. X tr: 1) Khng di lch: Bt ng, gim au, phong b ti ch. K cao b vai 1 ti ct nh trn gy 2 3 tun.
2) Di lch: Gi tay ln u, n ngc ra trc n nh ch gy. Nu khng kt qu th m buc ch kim loi. Chn thng lng ngc. I. i cng: 1. Chn thng ngc v vt thng ngc l cc thng tn thng gp trong cp cu hng ngy. Nguyn nhn thng gp l do tai nn giao thng, tai nn lao ng, tai nn sinh hot, dao m. Cn trong chin tranh phn ln l do n, bom.
33
35