Nhng thin ti ca th k 21

Ngy nay, mi pht hin l mt bc tin. Nhng k c khi n ni ting, th n cng ch l mt vin gch trn bc tng cao. Nhng thin ti nh Einstein lm hi khc: h ly ra t bc tng c vi vin gch, quan st k ri xy dng ta nh mi. Cng thc ca Einstein em n cho nhn loi bom nguyn t v h thng nh v ton cu, nhng bn thn nh thin ti ch to ra cng thc, em sng kin vo th gii v m rng tm nhn. Tm gng ca Einstein a ra nhng ch dn lm cch no con ngi tr thnh thin ti. Quan trng nht, l phi c mt nh l thuyt vi tm nhn xa - cng ging nh Charles Darwin, cha ca thuyt tin ha, nh thin ti v i ca th k 19. Darwin lm mt chuyn du hnh nghin cu vng quanh th gii, sau v sng min nam nc Anh v pht trin suy tng ca ng v thnh s hnh thnh ca cc loi. Nhng khi t tng ca Einstein v Darwin lm thay i t tng ton cu. T "bc tng hiu bit", nhng thin ti nh Einstein ly ra mt vi vin gch, quan st k bn thit k ri bt tay vo xy dng mt ta nh mi. Khi nhng thin ti t nn mng th ngy cng c nhiu th xy n v cng xy cn nh mi. Khoa hc bc sang mt hng mi. Thin ti ca nhn loi a ra nhng vin cnh. H hiu bit chuyn mn v tip xc thoi mi vi ng nghip. Nhng ng ch l h khng thuc vo "dng chy chnh". Phn ln h cha y 30 tui v thm ch cn thch th khi i ngc li vi nhng quan im c thit lp.

Eric Drexler - ngi sng lp ca th gii nano

Nano ngha l g? My nano c cu to t nhng b phn ch ln khong vi nano mt (nm). 1nm = 10-9 mt. Trn khong cch v cng nh b ny cha va bn nguyn t. Gi s mi con c ch ln 1nm th tt c c trong i dng c th cng bi trong mt git nc. Eric Drexler sinh nm 1955 California v hc Hc vin k thut Massachusetts, M. Nm 1986 ng cng v Christine Peterson thnh lp vin Foresight v cng hin nhng sng kin v nano. Eric Drexler l phin bn ca mt thin ti vin nh. T lu ng khng cn nghin cu trong phng th nghim na. Thay vo , ng to nn mt ngnh hon ton mi ca khoa hc. Trong nhng nm u ca thp k 80, Drexler cho ng nhiu ti trn nhng tp ch chuyn mn v nm 1986 l cun sch ph bin rng ri "Engines of Creation (My sng to).

 l gi khai sinh ca ngnh cng ngh nano. Ngy nay "nano" l mt t ph bin, nhng lc Drexler bt u ni v n th th gii nano hy cn l mt vt trng trn bn tri thc. tng ca ng nghe c v nh hon ton khng tng: Chng ta s s dng nguyn t v phn t nh l Bits v Bytes trong my vi tnh. Ngi ta s c th lp rp nhng nguyn t mt cch tin tng v nhanh thnh nhng kiu mu mi. Ch to my t nhng nguyn t n chic? Trong thp k 80 th iu ging nh l s tht v a bay. Tham vng ca Drexler cn i xa hn: ng m n nhng chic my phn t nh l my vn nng, c gi l Assembler: l nhng chic my nano, c th ch to c bt c vt g v ti to chnh chng. Assembler c th c lp vo nhng chic my ging nh my in. "Nhng hp mc in" kiu mi s cung cp cho "my in" nhng nguyn t ca tng nguyn t. V nh vy, s khng c gii hn i vi Assembler. Ngi ta c th ra lnh cho chng sn xut in thoi di ng theo bn thit k mi, chng c th ch to mt chic xe hi hay l c mt con b.... Sau khi Drexler a vo th gii nhng tng ca mnh, ngy cng c nhiu nh nhin cu tham gia vo chuyn ngnh mi ca cng ngh nano. Nm 1986, gn nh cng lc vi quyn sch ca Drexler, nh vt l ngi c Gerd Binning pht minh knh hin vi lc nguyn t, khng nhng c th "nhn thy" tng nguyn t m cn chuyn ng c c chng na. Nh to ra c bc i u tin vo th gii nano. Ngy nay "nano" khc vo cuc sng hng ngy ca chng taCng ngh ny n trong nhng cng ca my vi tnh v kem chng nng. Ch c Assembler l vn cha bit khi no mi c. Ti thiu th nhng ng c thch hp c, c ch to bi nh cng ngh sinh hc Carlo Montemagno. Trong ci my ca ng, nhng phn t protein lm chuyn ng mt cnh qut t hon bng Nickel. Mt sng ch m nu khng c tm gng ca Drexler th Montemagno c l khng bao gi thc hin c. Tt nhin, khng phi tt c cc vin nh u thc hin c. Ai lm vic vi cc nguyn t u ng phi cc lc v hnh trong th gii khng l ca chng ta. V v thin nhin vn thng to ra nhiu vn rc ri trong t bo c th, nn bc tip theo ca cng ngh nano s phi l ha nhp vi cng ngh sinh hc. Drexler nhn xa rng "trong 30 nm na, cng ngh sinh hc s to ra nhng bc tin khng l. Bng s phi hp vi k thut nano, s c th iu tr bnh trong tng t bo. Tui th ca chng ta s tng khng lng c.

Lisa Randall - Ngi gii thch lc hp dn

Lisa Randall sinh nm 1962 v ln ln New York. Sau khi tt nghip i hc Harvard b c nhn gh ging dy ti i hc Princeton v Hc vin k thut Massachusets. B l ngi ph n u tin trong v tr ny ti nhng trng i hc danh ting trn. Ngy nay b li ging dy i hc Harvard. Randall sng c thn v khng c con. Phm vi nghin cu ca b gi l "l thuyt vt l nng lng cao". Trong vt l c mt th c gi l m hnh tiu chun, dng m t cc ht ca vt cht v cc lc t nhin c bn. Nhng nh khoa hc nh Randall mun tm hiu v sao vt cht v cc lc li c nt c trng nh hin nay. Thnh thong Lisa Randall li c vn vi vt l, trc ht l vi lc ht tri t: "L ra iu khng th n gin xy ra c", b ni v c ng khi tro ni. "L trnh th n gin v ti c ct dy cn thn". Th nhng b vn rt xung v b b gt chn. Trong bnh vin b vit cun sch "Nhng v tr n mnh". Theo t New York Times th l mt trong nhng cun sch quan trng nht trong nm. Randall gii quyt c nhiu iu b n xung quanh mt trong nhng hin tng phc tp nht ca t nhin: lc ht tri t hay l lc hp dn. C phi v tr ca chng ta l lng trong khng gian 5 chiu? Lisa Randall trnh by mt l thuyt c th tr li c nhng cu hi ca vt l. iu lm cho cc nh vt l lu nay au u: Lc hp dn yu hn nhng lc c bn khc rt nhiu. N c th lm gy mt bn chn, th nhng mt thi nam chm, khi ht mt ci inh trn bn, thng c lc ht tri t.. "Nhng iu ch ra rng, ngi ta c th gii thch lc hp dn hon ton mi, nu ngi ta cho rng, c nhiu hn 3 chiu khng gian", Randall ni. i vi hnh nh v tr ca b th cn ti 5 chiu khng gian. Theo b, V tr ca chng ta tng t nh mt l c hoc mt ci mng 3 chiu, dao ng t do trong mt khng gian v tn, c nhng chiu c bit cho ci khng gian . Gn ngay bn cnh c mt V tr song song nh l ci mng th hai. C hai u khng lin kt vi nhau, ch c lc hp dn c th t Th gii song song "nh git" vo th gii ca chng ta. Trong V Tr song song th lc hp dn cng mnh nh tt c cc lc t nhin c bn khc. th gii chng ta n yu hn, bi v n n t bn ngoi. N c l l mt lc hn c lc ngoi tri t, c l n l lc ngoi v tr.

L thuyt ny mang tnh cch mng n ni, n lm cho Randall tr thnh mt ngi sao trong ngnh vt l. Trong 5 nm qua nhng cng trnh ca Randall c cc ng nghip ca b trch dn hn 10.000 ln trong nhng ti ca h. V mc d l thuyt ca Randall c nhiu iu cha c chng minh, nhng n vn mang nhng chui t tng rt lgic, v em n cho cc nh thc hnh trong phng th nghim hng nm tri lm vic. Nhng nh l thuyt khc cng da theo l thuyt ca Randall v xy ln nhng ta nh t tng mi. Mt nhm nhng nh nghin cu t M v Anh t ra cu hi, iu g xy ra nu cc mng chm nhau? H pht hin ra trong cng thc ca Randall mt cu tr li kh d: S va chm gy ra v n nguyn thy v t to ra s khi u cho tt c nhng g ang tn ti trong v tr ca chng ta ngy nay. "Khi chng ti tnh ton iu g xy ra mt v va chm nh th, chng ti i n nhng kt qu trng hp kh chnh xc vi nhng d liu ca v n Big Bang", ng Burt Ovrut i hc Pennsylvania ni. "Nhit , tc lan ta, s hnh thnh ca vt cht, tt c dng nh l khp vi nhau". Nh th Randall cung cp tin gii thch ngun gc v tr ca chng ta. Trong khi Randall cng tr thnh mt i din quan trng nht trong ngnh khoa hc ca b, b vit nhng quyn sch bn chy nht v xut hin trn truyn hnh. [Sa]

Craig Venter - Ngi gii m b gene ca i dng

Craig Venter sinh nm 1946 Salt Lake City, M. ng tham gia Hi qun v l lnh qun y phc v ti Vit Nam. Venter nghin cu sinh ho, tm l v dc phm. Sau ng lm vic cho mt vin nghin cu sc khe quc gia. Ti y ng pht trin ra mt tin trnh mang tnh cch mng gii m gene. Vi s hiu bit ny ng t lp cng ty ring. Ngy nay mc tiu ca ng l s sng nhn to. Vi phn t ADN, Craig Venter to ra bc t ph mi nhn ca vic nghin cu sinh hc. ng gii m b gene ca ngi v mun s dng nhng kin thc ny to ra nhng loi thuc hon ton mi. "Ngy nay, mt a tr vi s gip ca nhng dng c hin i nht c th pht hin trong 1 ly nc bin nhiu gene v loi hn c phn cn li ca th gii trong nhng thp k qua". Craig Venter ni, v trong cu ni l nn tng cho tm nhn tng lai ca ng. Vi chic thuyn

bum "Sorcerer 2" ng i vng quanh th gii ly nhng mu nc. ng a cc mu vt qua nhng c my phn tch khng l vin nghin cu ca mnh. Nhim v ca nhng c my l: tm kim gene cha c bit n. ng tp hp c 1,2 triu gene. Kt lun ca Venter: "99% sinh vt sng bin vn cha c pht hin". Phn ln chng c th l nhng n bo, nhng nhng thng tin v gene c th lm chng tr thnh kho vng. Venter c m to ra cuc sng nhn to. Bc u tin, ng to ra mt ngn hng d liu gene khng l: B gene ca i dng. Venter khng nh sng to ra chic xe hon ton mi. Thay vo , ng mun lp t mt ng c mi vo mt khung xe c. Ci khung xe l mt vi khun s cp. N em li cho sinh vt ca Craig v bc. Khi ng git cht gene t nhin ca n, ng s s dng n ngn hng d liu ca mnh v lp ghp mt b gene hon ton mi trn my vi tnh t nhng gene ring l. Cht liu s sng mi ny s c t vo v vi khun. Kt qu l mt sinh vt hon ton mi. "Khi chng ti c mt sinh vt tng hp vi nhng gene ti thiu, chng ti c th to nhng gene mi v quy nh tht c th, cc gene thay i sinh vt ca chng ti nh th no". Gi s Venter c mt cng c nghin cu mu nhim mi no , c l ng s a mnh ln mt bc ngang vi thng . "Mc tiu ca ti l cu hnh tinh", Craig Venter ni y tham vng. Nu sinh vt ca Venter lc no m sng c, n s phi hc, sn xut nhng nhin liu mi, ch to ra cc dc phm hoc l tiu dit kh thi gy ra hiu ng nh knh. [Sa]

David Deutsch - ngi khm ph ra a v tr

David Deutsch sinh nm 1953 Israel, nhng n Anh nm 3 tui. ng say m ton hc khi cn l thiu nin v ch to mt chic my tnh in nm 13 tui. Ngy nay ng sng rt khp kn. S tham d cc i hi lm cho ng c lc b l thuc vo vic n nng v ung tr vo lc na m. Deutsch nghin cu ton v vt l i hc Oxford, Cambridge v Austin, Texas. ng nghin cu c nhng phng din trit hc cc l thuyt a v tr ca ng. V trong mt cun sch ca ng vi nhan "Vt l v s hiu bit th gii", ng bn tm vi nhng nn tng vt l v s hnh thnh cuc sng v vi thuyt tin ha. Mt tr tu thin ti lm vic khng v tin

David Deutsch c xem l mt trong nhng nh vt l gii nht th gii, ng c th chn cho mnh s t do c bit. ng tha thun vi i hc Oxford l ng khng phi ging dy na, c php lm vic nh v khng nhn lng. Deutsch sng bng tin nhun bt. Ai mun gp David Deutsch th phi n thm ng t trc ti i hc Oxford. Nh vt l l thuyt thin ti gn nh khng bao gi ri khi nh bi ng l ngi ng rt nhiu. Ngi ta ch c th thc s tn hng cuc gp g vi ng, v khi ngi Anh ny c l, th cuc gp g s din ra v tn trong v s nhng v tr song song vo cng thi im. Tuy nhin a v tr ca Deutsch cho php s chnh lch. Trong mt v tr song song ny c th n ra mt cuc tranh ci, nhng trong mt v tr song song khc th cuc bn lun li hon ton ho hp. L thuyt v a v tr xy dng nn tng cho s pht trin siu my tnh cc nhanh mi. "L thuyt ca ti kh c bit, tt c chng ti u thng nht nh th", Deutsch ni. Tuy nhin ng c th dn chng bng cc thc nghim m n c v nh chng thc cho nhng tng ca ng. Nhng vt th cc nh, c gi l lng t nh photon, electron hay nhng ht c bn khc ca nguyn t, nhy qua li thnh cng gia cc v tr song song. iu c chng minh nh sau: Khi mt ngi trong mt cn phng c hai cnh ca, anh ta c th bc vo th gii ca chng ta qua mt cnh ca. Ch c iu khng ai nhn ra c iu . Nhng nu ngi ta bn mt ht nh sng vo mt bc tng c hai ci l, th pha bn kia bc tng c nhn thy nh th ht nh sng i qua hai l cng mt lc vy. Chuyn xy ra trong nhng v tr song song. S ti hp ca cc ht n t v tr ca chng ta vi cc ht n t v tr song song li mt du vt c th o c. iu ny nghe c v nh mt tr chi tr c phc tp cho mt bui hc vt l. Nhng l thuyt ca Deutsch v v tr song song rt c quan tm. Da trn nn tng ca l thuyt, ng to ra tng pht trin my vi tnh lng t. Trong nhng chic my nh vy, cc lng t lm vic song song trong nhiu v tr v mt vn v gii quyt n vi mt tc khng th tng tng c. Cng vic ch to ra mt my vi tnh nh th c t lu, v thm ch c nhng phin bn mu gii quyt c nhng nhim v kh n gin. Cuc nghin cu ny c bit tn km v phc tp. Nhng tin vo t nhng ngn sch nghin cu ca cc c quan tnh bo v qun s gn nh l khng gii hn. V l thuyt chng minh rng, mt my vi tnh lng t c kh nng gii m c tt c mi m kho trn th gii. Nu tng ca Deutsch c thc hin th s khng cn cc b mt na. Th nhng Deutsch khng h quan tm n nhng ng dng thc t nh vy: "Ti theo di vic ch to my vi tnh lng t nh mt ngi khng chuyn mn c hng th". ng tm hiu nhiu hn n nhng kt qu cho ci gi l L thuyt a v tr cho vic du lch theo thi gian ca ng. ng tin rng, khng c g cn tr v mt l thuyt c. Mt ngi du lch theo thi gian c l s p xung qu kh ca mt v tr song song, m n thi im cng ging ht nh vi v tr ca chng ta, nhng bng mt con ng khc. Tt c nghe nh c v in r chng? L thuyt ca Deutsch vn cha c chng minh dt khot, nhng n to kh nng cho my vi tnh lng t u tin. "Ti c lng rng, mt

phn trong l thuyt lng t ca ti s b bc b", Deutsch ni. "Nhng mt l thuyt mi s duy tr nhng v tr song song hoc cn a ra nhng iu k quc hn th na" [Sa]

Eric Kandel - Ngi gii m tr nh

Eric Kandel sinh nm 1929 Wien (Vienna). 10 nm sau gia nh ng trn chy sang M. C sc ca cuc di c khc su vo i sng ca ng. ng mun tm hiu lch s v ngh ca con ngi. Kandel l ngi yu thch ngh thut, bi vy ng cng th tm hiu nn tng thn kinh v s cm nhn v p ca chng ta. Ngy nay ng ging dy ti New York v nghin cu trong cng ty ring ca ng v mt loi thuc chng mt tr nh. Nm 2000 ng c trao gii Nobel Y hc. Mt trong nhng k nim thi th u m nt nht ca Eric Kandel l mt chic xe chi iu khin t xa. ng nhn c mn qu vo dp sinh nht ln th 9, v ng chi c hai ngy. Th ri pht xt p vo cn h ca cha m ng, vn l ngi gc Do thi. Chic xe b tht lc, nhng cng ca k nim ny lm thay i vnh vin cuc i ca Kandel. "Lm th no ti c th ngc tr v nm 1938 v sng li thi th u ca mnh?" Kandel hi. ng u t hn 50 nm nghin cu v vic gii m b mt ca k c - v tm ra cu tr li. Con ngi c th hiu c b no ca h lm vic nh th no khng? Khng c g trong v tr li phc tp hn b no ca chng ta. Mt thi gian di ngi ta cho rng khng th nhn xuyn thu c cng vic ca no. Nghin cu ca Kandel gn b vi mt con vt nhy nha: c bin Aplysia. N ln gn bng con mo, v t bo thn kinh ca n hin r. Kandel tin rng, nhng t bo thn kinh ny l n v c bn ca ngh v tr nh ca chng ta. ng tm hiu Aplysia s hc hi hot ng nh th no. Hu ht cc nh nghin cu ng nghip cho rng ng b in, bi ng chn mt con vt s khai nh th. H hoi nghi vic con c c th hc v nh. Th nhng Kandel tin tng vo trc gic thin ti ca ng. ng kch thch con vt tht lu mt v tr trn da, cho n khi n hc c l n khng b tn thng v vic . ng thi Kandel cng o trc tip trn cc t bo thn kinh ca con c xem nhng tn hiu in c tip tc truyn i nh th no.

Nhng kt qu tht bt ng: "Ti chng minh c tr nh lu di l kt qu ca tr nh ngn hn trong cc t bo thn kinh hc hi ln nhau bng nhng lin kt b sung", Kandel ni. ng cng pht hin ra mt protein iu khin qu trnh ny n ging nh mt cnh ca, dn thng tin n tr nh lu di. Khi chng minh c rng b no ca con ngi lm vic cng ging ht nh b no ca con c th s kin cng gy chn ng. Ngy nay vic nghin cu no l phm vi c sc li cun nht ca th gii khoa hc. Vi nhng my mc nh my chp cng hng t, cc nh nghin cu c th quan st trc tip tr nh ca con ngi. Hng nghn nh nghin cu hng ngy c nhng pht hin m rng s hiu bit v c quan phc tp nht ca v tr. Mt trong nhng hy vng ln nht ca h: tm ra thuc c th ngn chn s tn tht tr nh ca tui gi. Mc d Eric Kandel 77 tui, ng vn khng ngi yn nhn nhng ngi khc tip tc cng vic ca ng. "Ti pht hin ra mt protein ng mt vai tr quan trng trong vic to ra nhng lin kt mi ca cc t bo thn kinh. N c th thay i c hnh dng v buc tt c nhng protein xung quanh cng thay i hnh dng. Mt hin tng m cho n nay chng ti mi ch c bit n mt loi protein gy ra cn bnh b in. Kandel c tnh, ng phi cn t nht 5 nm na gii c b n ca protein tr nh ny.