SNG CHT, THI GIAN, V PHT TNH HNG DNG Ngun http://thuvienhoasen.

org Chuyn sang ebook 28-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org ---o0o--Trong cuc sng hng ngy, ta thng bm nu vo giy pht hin ti bt c lc no tng nh giy pht hin ti l c nh v khng bao gi bin mt. Nhng mt khc, ta li cm nhn y lo u tt c nhng giy pht hin ti tin hnh khng ngng, tip ni nhau rt nhanh chng. Mi bin c xy ra trong thi gian u khng thot khi s kim sot ca thi gian. Cc giy pht hin ti ni kt thnh hng, t ng di chuyn theo mt chiu m thi, tuy khng th chn ng c nhng c th o lng vi mc chnh xc cng ngy cng tinh vi. Thng bo "thi gian bay qua" tht ra l ch ni ln s chu ng ca con ngi tht bi trong cuc phn u v tm cch khng ch thi gian. Cng lo s s tc hi ca thi gian bao nhiu, con ngi cng bm cht hn by nhiu vo nhng giy pht hin ti, khng hay bit ch l nhng sn phm ca vng tng phn bit. Chnh nhng chp trc m lm nh vy ngn tr s th nghim ci m o Nguyn gi l "o l hu-thi" (uji no dri). Theo Duy thc, ci Bit c nhn thc c i tng. y, nhn thc l i tng ha nhn thc, v i tng l nhn thc ha i tng. Nhn thc c i tng ha tr thnh "Ti", ch th nhn thc. Ci "Ti" ny cng l mt tc dng, ti v n biu hin ci Bit. Tc dng hm Chuyn ng, v Chuyn ng, Chiu hng. Chiu hng hm Khng gian. Do , khi nim Thi gian hiu theo ngha thng thng pht hin t Chuyn ng trong Khng gian, v ch do o lng Chuyn ng trong Khng gian thi mi nhn bit c Thi gian. Bi vy Thi gian l mt hm s ca Chuyn ng trong Khng gian. l phng cch tm thc nm bt Thi gian. Thng Thi gian c quan nim lu chuyn theo tuyn, t mt khi nim v v lai tri qua mt hin ti ch c trn phng din l thuyt n mt khi nim v qu kh. Theo cch ni thng thng, Thi gian tri qua, thi cc hin tng c th gi l Bin c tip ni xy ra. Nh th, ta c th bo rng

Bin c l hm s ca Thi gian. Ch no c Thi gian thi ch y c Bin c. Ch no khng c Thi gian, thi khng th c hin tng. Th no l hin ti? Trong thc t, ta hay dng ch "by gi" (now) ni n hin ti. Nhng nu phn tch em chia ch "by gi" ra nh dn thi cui cng trn phng din l thuyt n tiu bin mt. iu ny cho thy "by gi" hin hu l bng vo qu kh v v lai. Tuy nhin, qu kh v v lai, c hai u khng tht, qu kh ch l c nim v v lai ch l d phng. Vy khi qu kh v v lai b ph nh thi ci cn li l ci m ta gi l "hin ti". Hin ti nh vy khng c quan h no khc ngoi quan h vi ci Bit tc thc chuyn. Ch trng n bn tnh ca thc chuyn, ngi An Hu gii thch thc chuyn l tng hp hai chuyn bin nhn qu ng thi v nghch chiu, kraa <==> krya. Hin ti chnh l st na trin chuyn: hin tng <==> chng t, nhn chuyn (hun tp: hin tng ==> chng t), v qu chuyn (hin hnh: chng t ==> hin tng) nghch chiu v xy ra ng thi. V tnh st na l tng tc, nn hin ti vn hnh bt tuyt, bi vy qu kh l hin ti, v lai cng l hin ti. Khng c Thi gian lin tc nh kinh nghim thng thng nhn bit, m ch c Hin ti min vin, ci hin ti ngn i khng ngt gy bao cm hng ni thi s v trit gia. Cc nh vt l hc hin nay cng i n kt lun nh vy: thi gian ch hin hu ch no c tm thc nhn bit c huyn tng ca n. o Nguyn v s hiu bit thng thng v thi gian nh mt ngi sng trong mt thung lng, bng sng, tro ni i n mt cung in trn nh. Khi mc tiu t, t nhin c khuynh hng dep b ni v sng vo qu kh xem nh khng cht lin h vi cuc sng trong hin ti. ng vit: "Mc du ni v sng qu tht by gi cn ti y, ti [ti y l quan im nhn thc thng thng] ngh rng ti b chng ng sau xa v hin ti ti ang sng huy hong trong mt cung in hng ngc. Ti cm thy gia ti v ni v sng c mt s cch bit rng ln nh gia tri v t. Nhng s tht khng phi ch nh th. Thi gian ti ang leo ni v ang bng sng, ti hin hu ti y (trong thi gian), vy thi gian phi trong ti. Chng no ti ang l ti thi khng th no thi gian tri qua c." [Chnh php nhn tng, Hu-thi (Uji)] ng mun ni l khng tm thi gian u ra trong s di ng t thung lng (t1) n sng (t2) n ni (t3) v cui cng n nh (t4). Thi gian chnh l hu th hin sinh ca ta v hu th hin sinh ca ta chnh l thi

gian. Khng nhng tri qua v bt tng ly vi hu th ca ta, thi gian ng thi an tr ngay y trong ta ti mi v mi giy pht hin ti. l nhng im hin ti ca hu-thi ca ta. Mi im hin ti hu-thi ca ta lun lun l mt im trong dng thi gian tri qua v lun lun bao gm tt c mi im qu kh v v lai khc. Quan nim hu-thi ca o Nguyn bt ngun t nhng kinh nghim tm linh c nhn sng ng v thc th v tnh v thng ca vn hu. Nht l ci cht ca song thn lc ng cn th u, mt cha nm ln hai v mt m nm ln by. Bn Kin t k (Kenzeiki) ghi tiu s ca o Nguyn thut li rng v cng xc ng trc cc ln khi ta bay t nhng nn hng tang l ca m, ng nhn chn tnh cch on tm ca i ngi, s lun chuyn khng ngng ca qu trnh sinh t lm tiu hao mi s vt, v bn cht duyn sinh ca mi kinh nghim u, bi, kh, no. ng vit trong bn t thut Ty vn k (Zuimonki): "S chng ng tnh v thng ca th gii ny lay ng chuyn hng tm ti tm ng gii thot." ng thng lp i lp li rng i ngi ngn ngi nh git sng, ci cht khng cha ai, t vua cha cho n k bn cng, v khng c thi gi ph phm vo nhng chuyn v b lm chng ngi s chng o. Theo ng, thu trit ngha ca qu trnh sinh t l vn ti quan trng i vi mi con Pht. C bn im ng lu khi tm hiu quan nim ca o Nguyn v vn sinh t. im th nht, theo o Nguyn cng nh theo Pht gio ni chung, sng v cht hay sinh v t khng phi l hai thc th ring bit. Trong Phm Sinh t (Shji), o Nguyn nhn mnh Tht l sai lm nu hiu sinh chuyn bin thnh t. Nhn thc cuc sng tri qua t sinh n t l nhn thc ca mt k bng quan ng ngoi m vng tng nhn vo cuc sng ca mnh. Ging nh mt hnh khch nhy ra khi on tu ang di chuyn ri nhn vo v m t s di chuyn ca on tu y tng nh c mnh ang ngi trong . Theo o Nguyn, an tr trong tam mui (zazen; Ta Thin) m qun st qu trnh sinh t thi hnh gi thy sng v cht ng thi cng xy ra mt lc. Khng c sng ngoi cht v cht ngoi sng. ch l hai cch pht biu khc nhau v cng mt hnh thi hy dit siu thng thng c gi l bin dch sinh t. Ngha l sinh khi v hy dit trong tng st na v c nh vy lin tc tip ni nhau t v th n v chung, Hnh thi hy dit nh nhim su kn ny l bn th ca thc ti, cn c gi l lun hi. Nh vy, lun hi chnh n l Cht theo ngha tuyt i. V ngay by gi nu c hnh gi no thc chng tht tng ca qu trnh lun hi v th v chung l tht Cht thi s chng ng y chuyn ha thnh s thc chng tht tng ca nit bn l tht Sng. Bi th o Nguyn mi ni: Cc ngi phi thc nghim sinh t chnh trong n v t

n l nit bn. o Pht khng bao gi cch ly nit bn v sinh t. (Bin o thoi) Lun hi l mt vn bm sinh ca hu th hin sinh ca con ngi. Hnh gi c gii thot khi lun hi tc nit bn, nu ngay by gi thnh tu chng ng ngha ca trng thi bin dch sinh t. Nh th, thc chng qu trnh sinh t v th v chung tc l c gii thot khi lun hi, ngha l vn lun hi c gii quyt. Din t li ngha ca phn va trnh by v vn sinh t, ta c th ni thng tnh mng sng con ngi c nhn thc nh ci g phi cht, cho nn b hn nh bi mt khi im v mt chung im. Khng quan tm n im khi u hay im chm dt mng sng con ngi, Pht gio xem sinh mnh hin ti l mng sng ang nhn th sinh t trong mt qu trnh sinh dit v hn, v th v v chung, chung cho ht thy hu tnh ch khng ring g cho loi ngi. Chnh trong chiu kch sinh dit hu tnh m khi nim lun hi v gii thot khi lun hi tc nit bn c thi thit. o Nguyn cn i xa hn na. ng t chiu kch sinh dit ca hu tnh vo trong chiu kch v thng khi dit hay c khng chung cho ton th vn vt trong v tr. Trong chiu kch v thng, s lun chuyn bt tuyt trong cc no lun hi tng ng vi thc trng bin dch sinh t. Theo ng, khi no vt thot ra khi m ng thi tr li chiu kch v thng c khng ca Hin tng, thy c tt c mi hin tng chng qua cng ch l nhng biu tng khc nhau ca Chn nh m thi, thi ch khi y mi gic ng trc nhn thc ti nh tht, ng thi thc chng v thng tc th Pht tnh v Pht tnh tc th v thng. im th hai, khi ni Tht l sai lm nu hiu sinh chuyn bin thnh t, o Nguyn cng mun nhn mnh sng (sinh) l tuyt i sng v cht (t) l tuyt i cht. on k tip ni r chung cng khng c s qua li no gia sinh v t: Sinh l nht thi v (hitotoki no kurai; tr ni mt thi), t n l mt biu hin trn y thi (lc) ny vi y thi trc v thi sau ca n. Bi th, trong php Pht, sinh l bt sinh. T l nht thi v, t n l mt biu hin trn y thi (lc) ny vi y thi trc v thi sau ca n. Bi th, t l bt t. Trong sinh, khng c g ngoi sinh v trong t, khng c g ngoi t. Nh vy, khi sinh n, hy trc din v hin thnh sinh, v khi t n, hy trc din v hin thnh t. ng on ght chng, cng ng ao c chng. Nhng trn cng c trnh by rt r rng trong Phm Hin thnh cng n (Genjkan): Mt khi ci t ra tro, tro khng th thnh ci tr li. Tuy th, ch cho rng tro n sau v ci n trc. Qu v phi thng hiu

mc du ci php v ci bao hm y v lai v qu kh, ci siu qu v lai v qu kh. Tro php v tro bao hm y v lai v qu kh. Ging nh ci khng tr li thnh ci mt khi t ra tro, con ngi khng sng tr li sau khi cht. V vy Pht php khng ni sinh chuyn bin thnh t m ni l bt sinh, khng ni t chuyn bin thnh sinh m ni l bt t. Sinh l nht thi v, t l nht thi v, ging nh ng v Xun. Qu v ch c ngh rng ng tr thnh Xun hay Xun tr thnh H. i vi o Nguyn, trong thc t khng c s tr thnh t ci ra tro, t ng sang Xun, v t sinh n t. Quan nim tr thnh pht xut t tp tnh khi nim ha v i tng ha quan h gia hai hin tng hay bin c nh ci v tro, ng v Xun, sinh v t. ch l phng nh ca tm thc, gi o, khng tht. Thay v t duy theo i tng v chu s bin dch theo s thay i ca i tng nhn thc, o Nguyn khuyn Ta Thin chng h ri tuyt i v sai bit ca Pht tnh m vn c th chng kin mi s sai th, mi bin ng ca th gii nh nguyn. y l nhn s vt t bn trong. Trn phng din bn th, ci tr php v ci, tro tr php v tro. Ci cng nh tro l y tnh duyn khi. Sinh t cng vy. Trn phng din thi gian, sinh bao hm qu kh v v lai ca sinh, nhng siu qu qu kh v v lai, nn sinh l bt sinh. T bao hm qu kh v v lai ca t, nhng siu qu qu kh v v lai, nn t l bt t. Chnh v th o Nguyn mi ni sng (sinh) l nht thi v v cht l nht thi v. Nht thi v c ngha l st na trin chuyn, tc trng hung phi thi gian, thi gian khng thi gian, t n l mt biu hin trn y ngay by gi, thi (lc) ny, vi y qu kh v v lai ca n. im th ba l tr li nhng cu hi nh Lm th no kh hp hai bin c phi nht phi d, sng (sinh) v cht (t)?, Php v v nht thi v c ngha l g? Theo o Nguyn, thc chng s kh hp hai hin tng khng mt khng khc, sng v cht, l do gii thot (tdatsu) khi vng sinh t hay thnh tu thn tm tan r, tan r thn tm (shinjin-datsuraku, datsuraku-shinjin). Php v v nht thi v l nhng kinh nghim tm linh nhn thc bng hin lng. Chng trc tip, v ch thng tt c nhng g cm nghim, khng cn nh n biu tng hay tr nng. Chng khng b miu t trong nhng gii hn ca sng v cht, ca hin n v mt i, ca n trc v theo sau. L diu dng ca tnh Khng, chng c thc chng trong cch th hin thnh (genj) ca chng do gii thot (tdatsu) khi khung thi khng v thnh tu thn tm tan r, tan r thn tm. V vn gii thot v gic ng, o Nguyn gii thch trong Phm Ton c (Zenki) nh sau.

o ln ca ch Pht, tu chng vin mn, l o Gii thot v Gic ng. Gii thot c ngha l sinh tc gii thot khi sinh v t tc gii thot khi t. Nh th, c s ci b rng buc ca sinh t v s trm mnh ln ln trong sinh t. C hai u l o tu chng n ch vin mn. C s ra khi sinh t v s khng x sinh t. l tu chng o n ch cng cc. Gic ng l sinh, sinh l gic ng. Vo giy pht gic ng, thi khng c g ngoi s chng c sinh hon ton hin thnh v t hon ton hin thnh. Tc l sng vi th tnh ca Tm, thy mi s vt, k c sinh v t, ng nh thc, khng hai tng, khng phn bit, khng phn i. Do , trn quan im sinh, mi hin tng k c t u l s hin thnh ton th ca sinh; trn quan im t, mi hin tng k c sinh u l s hin thnh ton th ca t. Bi th, o Nguyn nhc li li ca Vin Ng: Sinh l ton c hin, cht l ton c hin. Theo gii thch ca t in Pht quang, c ch cho dng. Ton c, tc hot ng t ti v ngi ca Thin gi. Khi sinh, bng c dng tuyt i c lp ca s sinh m cu cnh php gii. Khi cht, bng c dng tuyt i c lp ca s cht m cu cnh php gii. l, Sinh l ton c hin; cht cng ton c hin. Tc l ni, ton c ton hin, ton c hin, ton c hin tin. Hiu theo trit l Hoa nghim, thi ton c mang ngha ca l s v ngi, cn bn cn thit thi thit php gii s s v ngi. S s v ngi php gii l yu ch ca Kinh [Hoa nghim]... L do mi s sai bit mi mi s khc m khng b cc s khc ngn ngi l v L (tnh Khng) chu bin hm dung khp mi s. ... Bi v S xut sanh t L, nn mt v nhiu hin khi nng ta ty thuc nhau. ... S s v ngi thnh tu ch v l kt qu ca l s v ngi. ... Gi nh S khng tc L, thi S khng xut sanh t L v s ny ngn ngi s kia. Tuy nhin, bi S tc L, nn s s v ngi. ... V S xut sanh t L nn s s h tng nhip nhp v ngi. (Taisho T36.9a28-b7). Theo cng thc Duyn khi l Khng ca B tt Long Th, trn phng din sinh hay duyn khi, tt c l Hu, trn phng din t hay Khng thi tt c l Khng. Hu v Khng l hai mt ca Ton th. Vy ton c ch cho S trong cu sinh l ton c hin, v ch cho L trong cu cht l ton c hin. Cu ni ca Vin Ng, Sinh l ton c hin, cht l ton c hin, cho thy s chng ng bao hm bn din: (1) ton th v tr khng ngn ngi sinh hay dit, v sinh v dit bnh ng, c hai u l

ton c hin thnh ca ton th v tr; (2) sinh khng ngn ngi dit v dit khng ngn ngi sinh; (3) ton th v tr v ton c ca n pht khi v hin thnh ng ng trong sinh v dit; v (4) ton c ca ton th v tr pht hin trong bt sinh v trong bt dit. Din (4) l quan trng nht, v o Nguyn do t gii thot m thc chng sinh l bt sinh v dit l bt dit, tc nhn chn t tnh ca sinh v dit vn Khng. Do suy ra ba din kia, (1), (2), v (3), sinh v dit l hin thnh ng ng ca ton c v h tng nhip nhp v ngi, sinh v dit v ton th v tr bt tc bt ly. Chnh trong ton c ca ton th v tr m thc chng php v v nht thi v ca mi v mi php. im th t l theo o Nguyn nit bn khng th thc chng ngoi vng sinh t. Chng sinh t lun hi l nit bn ngay khi t gii thot v lnh ng tnh Khng. Bi vy, o Nguyn ni: Sinh t m ngh l ci g phi on tr, nh vy l phm ti on ght Pht php." (Bendwa; Bin o thoi) "i vi k i tm Pht ngoi sinh t thi chng khc no iu ng xe trc ch v pha Bc i x Vit min Nam, hay day mt hng Nam nhn sao Bc u; tch ly nhn sinh t cng nhiu thm v lc mt ng dn n gii thot. Ch hiu n gin rng sinh t chnh l nit bn thi khng c g gii b nh sinh t v khng c g tm cu nh nit bn. Thy nh vy thi mi c th ci b mi rng buc ca sinh t." (Shji; Sinh t) o Nguyn khng ngt nhn mnh sinh t v nit bn l ng nht: "Sinh t l tu hnh Pht o hng ngy." (Gybutsu igi; Hnh Pht uy nghi) "Sinh t kh lai l thn ca Chn nhn. Ngha l, mc du l ni chn lun hi ca phm phu, sinh t l ni chn gii thot ca i Thnh." (Shinjin gakud; Thn tm hc o) "Sinh t ny chnh l i sng ca Pht. Nu th ght m tm cch x b sinh t, thi s b mt i sng ca Pht. Nu chp trc v bm tr vo sinh t, thi cng b mt i sng ca Pht, v cn li ch l hnh tng ca Pht m thi. Ng nhp Pht tm ch khi no khng ght b v khng chp trc bm tr." (Shji; Sinh t) Tm li, quan im v sinh t ca o Nguyn do thc chng thn tm tan r, tan r thn tm bao gm bn kha cnh tng quan lin h vi nhau: (1) tnh bt nh ca sng v cht hay ca sinh v t hiu theo ngha lun hi; (2) sinh cng nh t mi ci tuyt i c php v v nht thi v ring ca n;

(3) gii thot khi vng sinh t thi nhn chn sinh v t tng tc, t tnh khng hai; (4) sng v cht hay sinh v t l i sng ca Pht: lun hi l nit bn. V thng khng phi l nguyn nhn hin thc s gic ng mi ngi, cng khng phi l l do tm gii thot ngoi nhng gii hn ca qu trnh sinh t. ch mun thng sut ngha ca v thng thc y mnh lit o Nguyn qun chiu s quan h gia thi gian v sinh mnh, gia v thng vi Pht tnh. o Nguyn khng bc b thi gian quan nim theo th tc . Tt c nhng khi nim nh giy pht hin ti, ba thi, bin thin v chuyn ng, hay lin tc v tn ti, u ch l s tht theo cng c, khng din t ng v y tnh v ng v v thng ca cc php. o Nguyn tm cch thuyt ging o l hu-thi hon ton cn c trn s hnh tr tn "da, tht, xng, v ty" ca Chn nhn l k ng nhp vin mn tnh cch v thng ca vn php [B tt Long Th c ln ni: "Gii hnh l da, thin nh l tht, tr hu l xng, cn diu tm l ty." Diu tm l ci Pht mt ph cho hng con trong o (php t). Tr Khi i Ty coi tm nh ch ca ch Pht, nh trung o, bt ht phn bit, chng phi mt chng phi tt c, m cng khng ngn t no ph din cho tha ng c.] o Nguyn bt thip him nguy tm n tu hc di s hng dn ca Thin s Nh Tnh Trung Hoa l do thc y mnh lit bi mt nghi tnh ln: Lm th no Pht tnh c gii thch l thc ti tuyt i, v vi, thng tr bt bin m li bng nhin hin chng c trong ci th gii cc php hu vi vo giy pht gic ng? ng khng hiu ni v sao trong khi Pht tnh c trnh by vt ngoi thi gian, khng ban u v khng v sau, thi tin trnh tu tp hin thc gic ng li c miu t nh mt chui ni tip nhng giy pht hin ti, v vi thi gian dn n mc tiu l Pht tnh trong tng lai. o Nguyn tn dng cu ni "v thng l Pht tnh" c xem l ca T Hu Nng, nhng li nghi ng thuyt kin tnh khng th l ca T nh a s chp nhn. Theo ng, thuyt ny c th gy hiu lm Pht tnh khng g khc hn l mt thc cht thng hng m ngoi o ch trng. [Chnh php nhn tng. Phm T thin b khu (Shizen-biku)] ng ch trch ch trng ca Tin Ni ngoi o (senniged) m t Pht tnh l siu th, vnh cu, v bt bin. Phi ny hnh dung tc dng ca thi gian i vi Pht tnh nh cn nh ang chuyn bin m ch nhn vn y nguyn khng thay i. l lp trng ph nhn s cn thit phi dy cng tu tp, thnh tm chuyn nht, tinh tn hnh thin ng nhp Pht tnh.

V quan h gia tu hnh v Pht tnh, o Nguyn kn o din by kin ca ng trong Phm Hin thnh cng n (Genjkan), qua mt cu chuyn nh sau. Trong lc Thin s Ma Cc Bo Trit ang t qut mt, c ng Tng mon men n gn v hi: "Tnh ca gi l thng hng. Khng ni no m gi khng thi n. Ti sao li dng qut?" Ma Cc tr li: "ng ch bit tnh gi l thng hng m thi. Nhng ng cha thu trit ngha gi thi n khp ni." ng Tng hi li: "Th no l ngha gi thi n khp ni?" Ma Cc tip tc qut. ng Tng ci ly v b i. Trong cu chuyn trn, ng Tng l theo kinh in thi ai ai cng c Pht tnh (tnh ca gi). Do cn g phi tu tp (dng qut) thnh Pht. Nhng ng Tng khng bit chnh v tnh gi thng hng nn dng qut thi gi mi thi ln. Nu khng qut thi tnh thng hng ca gi u c hin thnh. Tin rng gi vn thi ln khng cn dng qut chng khc no tin rng hin chng Pht tnh m khng cn phi tu hnh. M u tp Ph khuyn ta thin nghi (Fukanzazengi), tc phm u tin vit vo nm 1227 t Trung Hoa mi tr v, o Nguyn t cu hi: "Pht o, bn nguyn l ton thin v ph cp. Lm th no c th ty thuc tu hnh v chng nghim?" Nu o ang, , v s lun lun hin thc ti y v by gi, thi ti sao ch T phi tri qua bao nhiu kip tu hnh, chu ng bao nhiu gian kh mi tu thnh Pht o? o Nguyn khng tin gia Pht tnh thng hng v th gii v thng gi tm c chng ngi cch bit. ng khng tin Pht tnh thng trong tim th v hin thnh ty thi tit nhn duyn. V quan im ny, trong Phm Pht tnh (Bussh), ng trch dn mt on kinh i bt Nit bn tuy khng hn ng nguyn vn: Dc tri Pht tnh ngha ng quan thi tit nhn duyn Thi tit nhc ch Pht tnh hin tin. Dch: Nu mun bit ngha Pht tnh, thi phi qun iu kin thi gian. Nu thi n, Pht tnh s t hin. on vn hiu theo mi ngi l trong thi gian tu tp, phi i mt lc no Pht tnh s hin tin. Tr phi lc xy ra, Pht tnh khng hin chng c du tch ly cng c nhiu n u. o Nguyn khng chp nhn cch hiu nh vy, xem Pht tnh tim th ca mt ht ging, theo lun iu ca t nhin ngoi o (jinen-ged) on nh Pht tnh ty thi tit m t hin khng dnh dp lin can n cng phu hnh tr Chnh php. ng sa li cch c v gii thch: "'Nu thi n' c ngha l 'thi ti y ri' v khng c g phi nghi ng iu ny". ng bo: "Ni 'nu thi

n' cng nh ni 'thi n ri'". Khng giy pht no l khng thi tit nhn duyn hin chng Pht tnh. Theo ng, Ta thin khng khc vi gic ng. Tu l tu ni s chng, gi l bn chng diu tu (honsh myshu). Trong php Pht, tu tp v chng ng ng nht. Bi ti tu tp trong hin ti l tu tp ni s chng, cho nn s pht tm B t n l ton gic, l tu gic vn c (Bn gic). (Bendwa; Bin o thoi) Pht tnh h m tng giy pht mt, trong tng nim mt. Yu quyt tu chng nht ng ca o Nguyn ni kt hai khi nim tng phn, thi gian v vnh cu. Mt khc, trong t tng o Nguyn, pht biu Tt hu l Pht tnh hm ng khng gian tnh v V-thng tc Pht-tnh hm ng thi gian tnh. Theo o Nguyn, vn sinh t ca con ngi tht s c hon ton gii quyt ch khi no vt ln trn chiu kch sinh dit ca hu tnh m t n vo trong chiu kch khi dit hay c khng chung cho ton th vn vt trong v tr. Nh vy l t c s gii thot con ngi trong chiu kch bin dch ca v tr bao la. Nhng khng c ngha l trc ht c thi gian, ri trong thi gian Xun n. Cng khng c ngha l c mt thi gi l Xun, ri trong , hoa n. Ni cho ng thi hoa ang n chnh l s ang n ca Xun, tc thi gian gi l Xun. Khng c Xun tch ring ra ngoi nhng s kin hoa n, chim ht, c ln cao, gi hiu hiu thi. Khng c thi gian tch ring ra ngoi nhng hin tng ha dch trong v tr. o Nguyn bo rng, Cc thi c mu sc nh xanh, vng, , v trng. (Kge; Khng hoa) o Nguyn ng nht hu v thi, tc hu tc thi. Ngay u Phm Huthi, ng xc nh: "'Hu thi' c ngha l, thi gian chnh n l hu, v tt hu l thi gian." Hu v thi tng tc tng ly, hai th la nhau v tc nhau. Bt c hu no v ht thy mi hu u l thi gian, v bt c thi no v ht thy mi thi u khng th cch ly hu. Ni l thi gian v bin l thi gian. Nu khng nh th, thi khng c ni khng c bin. Vy ch c ni khng c thi gian trong hin nay (nikon; nhi kim) ca ni v bin. Nu thi gian b hy dit, ni v bin cng b hy dit. Nu thi gian bt nng hy dit, ni v bin cng bt nng hy dit. Trong Chnh php, sao mai hin n, Nh Lai hin n, mt hin n, tay hoa hin n. Mi mi l thi gian. Nu khng thi gian thi s vt u hin thnh nh vy. (Uji; Hu-thi)

Hu v thi c thy ng nht khng phi do ci nhn ch quan ca t ng. Cng khng phi do kin gii trit hc. Tnh ng nht ca hu v thi c chng ng ngay lc ngi xung, Ta thin, trong ngoi thn tm tt c u x, v nh h khng, khng c ch th trc, thn tm tan r, tan r thn tm. S sai bit gia hu v thi tiu bin trong trng thi tm linh ca ngi chng ng. y l ci thy ca o nhn, thu r rng hu v thi c hai u bnh ng nh nhau ng ha t mt nguyn l duy nht. i vi o Nguyn, o l Hu-thi tc tnh ng nht ca hu v thi l diu dng hin tin ca "T Ky ca trc Khng kip" (Sansui ky; Sn thy kinh). Khng kip l cha c th gii; y, T Ky l (Chn) Ng, bn tnh ca chng sinh trc Khng kip, tc Chn tm, khng hn cuc trong mi thi v trong tt c nhng ni chn. Nh vy, o l Hu-thi pht sinh t Chn Ng, ch khng phi t t ng. Chn Ng siu thot thn v tm, chng sinh chng dit, phi hu phi v, thng sut c kim, bin khp tt c ton th khng gian v bin v ton th thi gian v hn. Bi th, o Nguyn nhn mnh, "Chn Ng l thi gian" (Uji; Hu-thi), v "ton th gii khp mi phng l Chn Ng" (Kmy; Quang minh). Do gic ng Chn Ng m o Nguyn thc chng o l Hu-thi. Tuy nhin, o Nguyn khng ch ng nht hu v thi. c tnh chung ca hu v thi l tnh bin dch, l tnh v thng. i vi o Nguyn, ht thy mi hu u bin dch, tt c hu u v thng. Vy tt hu l Pht tnh, v ng phn bc mt Pht tnh bt bin vt ngoi tnh v thng, tri ngc vi cch hiu thng thng ca mi ngi. V thi gian cng vy, cch nhn thc ca ng khc hn vi li nhn thng tc. ng vit: Cc ngi ch c ngh rng thi gian ch bay qua. ng c cho rng bay qua l tc dng duy nht ca thi gian. Nu thi gian ch bay qua thi n lu li nhng khong trng. L do khng kinh nghim tnh tng tc (kyryaku; kinh lch) ca hu-thi v khng thng hiu o l hu-thi l v cc ngi khi ngh n thi gian thi ch ngh n s bay qua. Trn phng din bn th, mi v mi hu trong ton v tr ti mi thi l mt thi v (c lp), mc du chng ni tip thnh chui lin tc. Chng no chng l hu-thi, chng l hu-thi ca ti. Hu-thi c tnh tng tc. (Uji; Huthi) Trn quan im cho rng thi gian ch bay qua, qu kh v v lai tt phi xa la hin ti v nh vy to khong trng khp ni. Kyryaku, Nht vit ch Hn phin m l kinh lch, y dch l tng tc. Lun s Masao Abe theo ngha, dch ting Anh l "passageless-passage", qua phi qua, tc l bay qua m khng bay qua. Vy tng tc hay qua phi qua lun lun l hin ti, giy

pht Pht tnh h m. Ni cch khc, Pht tnh lun lun hin by nh thi gian, hay ni chnh xc hn, nh thi hin ti. Cu "chng l hu-thi ca ti" hm rng ti l hu-thi, tt c s vt hin hu nh thi v u l huthi trong ti, ti c thi gian (ng dng thi vi, i ng i Ty, n cm mc o, ...). Cu "chng l hu-thi ca ti" m ch on vn m u Phm Hu-thi: "C Pht ni: C khi (hu thi) ng trn nh ni cao cao (cao cao phong nh lp). C khi i di y bin su su (thm thm hi hnh). C khi ba u tm tay. C khi trng su, tm thc. C khi tr trng pht t. C khi ct mc lng n (l tr ng long). C khi Trng Tam L T. C khi i a h khng." Taisho vol. 83. S 2582, tr. 45b; Tu S dch Vit] Hy lu ch "hu thi" trong on vn trn c dch l "c khi" (Nht: aru toki). C Pht, y l Dc Sn Duy Nghim, ni: c khi ti ng dng nh th ny, c khi nh th kia, ... Dch nh th l i tng ha thi gian, cch ly thi gian vi hu, lm nh th "c khi" n t v lai v bin mt trong qu kh, v hu l s vt hin hu hn cuc trong mt khong ngn ca dng thi gian v tn. lm sng t ngha bt tc bt ly ca hu v thi, o Nguyn c ring hai ch l "hu-thi", gii thch ngha tim n trong ch nguyn thy hu thi (c khi) l mi thi "c khi", bt k khi no v mi khi, l mt biu hin trc tip ca hu hin thnh, v ngc li. Theo on vn trn, o Nguyn do chng nghim tnh bin dch, tnh v thng m thy hu v thi ng nht. Nhn cc php th gian thy c tnh v thng v thu thot tnh v thng thi nhn chn dng sinh dit o mng ca vn php trong php gii, S L dung thng, khng gian tnh v thi gian tnh hp nht. V v tt hu l Pht tnh cho nn mi thi l Pht tnh. nim ny c Vn Mn i s kho lo din t ni l "Ngy no cng l mt ngy ep." Tr li vi hai cu Dc tri Pht tnh ngha ng quan thi tit nhn duyn; Thi tit nhc ch Pht tnh hin tin., thay v c: "Nu mun bit ngha Pht tnh, thi phi qun iu kin thi gian. Nu thi n, Pht tnh s t hin.", o Nguyn ngh cch c mi: "'Nu mun bit ngha Pht tnh' c th c l 'Ngay by gi bit ngha Pht tnh.' 'Phi qun iu kin thi gian' c ngha l 'Ngay by gi chng iu kin thi gian.' Nu mun bit Pht tnh, thi phi thc chng chnh ngay iu kin thi gian l Pht tnh, ch khng g khc. Ni 'Nu thi n' c ngha l 'Thi ti y ri, v khng c g phi nghi ng iu ny.'" (Bussh; Pht tnh)

Ch "ng qun" (tkan) thng dch l "phi qun". o Nguyn cho rng dch nh th l phn bit mt ch th ang coi chng hay ch i mt ci g v xem hin ti ch l mt phng tin hay qu trnh t n mt im no trong tng lai. Bi th, ng c l 'chng ngay by gi'. Cu "thi tit nhc ch", ting Nht c l jisetsu nyakushi, v thng dch l "nu thi n". Nhng ch Nht nyaku ngoi ngha "nu" cn c mt ngha na l "ri, ri". o Nguyn dng ngha t thng dng ny v c l "thi ti y ri". Qu tnh o Nguyn khng chp nhn bt c d liu hay k vng no nhm chng ng trong tng lai. Theo yu quyt tu chng nht ng ca ng, Ta thin l gic ng ngay by gi, ti y, trong tng nim mt. Khonh khc chng o l vnh cu, nh Tng Xn ni, nht nim vn nin, vn nin nht nim, Tng Tr gi l nc Pht bt ng, v Hu Nng gi l st na tam mui. o Nguyn khng chp nhn thi gian lin tc, khng chp nhn c linh hn bt t, hay i sng vnh hng sau khi cht. Sng l tuyt i sng, cht l tuyt i cht; Xun l tuyt i Xun, H l tuyt i H; mi mi l th (nh th), n nh vy t ci g. Xa t tr ni xa, nay t tr ni nay, xa chng n nay, nay chng n xa. Khng n cho nn chng qua li, chng tr thnh. l quan nim "ng qun" tc chng iu kin thi gian ca o Nguyn. Khi chng iu kin thi gian ti mi v mi thi, tt nhin thy khng c g vt qu thi gian, khng c g tch bit thi gian. Theo o Nguyn, qun iu kin thi gian l qun xuyn qua iu kin thi gian. Chng thi gian nh thi gian tc chng nhp Pht tnh. Thi gian l Pht tnh, v Pht tnh l thi gian. l l do v sao o Nguyn khng c "nu thi n" m c l "thi n ri". Thi c thnh thc khng hin n vo mt thi no ring bit ca lch s; bt k thi no ca lch s u l thi ca thi c thnh thc. Quan nim ny dnh kt vi nim ca ng v tnh gin on ca thi gian v tnh c lp ring bit ca mi thi. Ch khi no ph nh thi tnh, ngha l chng s hon ton gin on ca thi gian v tnh c lp ca mi thi, thi thi gian mi l tht thi gian. Khng thi no khng l ca thi c thnh thc. ng vit: "'Nu thi n' tc l 'thi n ri'. Nu thi n ri, ti y, thi Pht tnh khng cn phi n. Do , chnh thi by gi n ti y l biu hin tc thi ca Pht tnh. Hay, 'k l t chng', ngha l ci o

l ny sng r, bt chng t minh. Cha bao gi c thi no m chng n ri. Khng c th c Pht tnh no khc vi Pht tnh ang hin chng ngay by gi v ti y." (Bussh; Pht tnh) Thi gian tuy nhin lu chuyn mc du hon ton gin on v cc thi c lp ring bit. o Nguyn gi l tnh tng tc (kyryaku; kinh lch), ngha l qua phi qua, chuyn ng tung nh bay qua m k tht khng bay qua. V th, chuyn ng ca thi gian l hai chiu qua li kh o. "Huthi c tnh tng tc: tng tc t hm nay n ngy mai, t hm nay n ngy qua, t ngy qua n hm nay, t hm nay n hm nay, t ngy mai n ngy mai. l ti v tng tc l mt tnh ca thi gian. Thi qu kh v thi hin ti khng ph lp ln nhau, hay sp xp thnh hng. Thanh Nguyn l thi, Hong B l thi, M T v Thch u cng l thi, v t v tha c hai u l thi. Tu chng l thi. Lm bn vng v thm nc t cng l thi. [C ngha l hu-thi khng ch gii hn ni hu v phi hu]" (Uji; Hu-thi) nim tng tc hay qua phi qua l do s hin chng ng thi qu kh v th v v lai v chung cng trong st na tam mui thy c Pht tnh: tr li l i qua, i qua l tr li, hay chng qua chng li, chng n chng i. Thy c tnh v thng ca v tr v tnh tng tc ca thi gian khng mt khng khc l do hnh tr tu chng khng ngng ngh. Theo o Nguyn, Ta thin l phng php duy nht thc chng o l hu-thi v thi c thnh thc ti mi v mi thi. Cc im ca Ta thin l giy pht chng tt hu l Pht tnh, mi hu trong v tr u gic ng v mi thi trong lch s u hin thnh vnh cu. l khonh khc by gi v ti y trong hin ti tuyt i. Khng th c gic ng tr phi Ta thin ngay by gi v ti y, tr phi thnh tu thn tm tan r, tan r thn tm trong hin ti. Thi gian lu chuyn t hin ti n hin ti. S vt trong v tr tng dung tng nhip, mi hu u bnh ng, mi hu va l mt cho ring n v va l tt c trong n. l cnh gii hin chng Pht tnh. khng phi cu cnh m l im khi u ca i sng con Pht.

---o0o--HT