L THUYT V THC T

Bnh Anson

Bnh Anson Nh Xut Bn Tn Gio TL. 2008 - PL. 2551 ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 21-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
1 - L thuyt v Thc t Thin s Ajahn Chah 2 - Bn mi lm nm hong php ca c Pht 3 - Tam gii cua bc Thanh 4 - S lc v L Duyn Khi 5 - An c, T t v Vu-lan 6 - Trng lo ni Sanghamitta: V Ni trng u tin ti Sri Lanka 7 - Vesak l ngy l quc t 8 - V bi kinh Kalama 9 - V bi kinh Qun Nim 10 - Sng tnh gic tng ngy 11 - Vi ghi ch khi c kinh in 12 - Tu s v th gii hm nay 13 - Thin trong i sng 14 - Ngi dch kinh Pht 15 - Tu s n lm

---o0o---

1 - L thuyt v Thc t Thin s Ajahn Chah

Ton b l do v sao phi hc tp v Gio Php (Dhamma), nhng li dy ca c Pht, l tm cu mt con ng vt qua kh no, t n an bnh v hnh phc. Cho d chng ta hc v cc hin tng vt l hay tm linh, tm (citta) v cc tm s (cetasika), ch khi no chng ta ly s gii thot khi mi phin no lm mc ch ti hu th chng ta mi i ng con ng, khng c g t hn th. Kh no c nguyn nhn v iu kin gy nn s hin hu ca n. Xin hy hiu tht r rng rng khi tm c tnh lng, l tnh trng t nhin, bnh thng ca tm. H tm va khi ng ln, lp tc, n b iu kin ha. Khi tm b s vt no thu ht, m y b iu kin ha. Khi s him ght khi ln, tm b iu kin ha. mun di chuyn t ni ny n ni khc, cng khi ln do s iu kin ha. Nu s hay bit ca chng ta khng theo kp cc bin chuyn lay ng ca tm linh, tm t s ui theo cc s bin chuyn , v t b iu kin ha bi chng. Khi no tm chuyn ng, vo lc , tm y tr thnh mt thc ti qui c. V th, c Pht dy chng ta phi lun qun chiu cc bin chuyn lay ng ca tm. Mi khi tm di ng, n tr nn bt n v v thng (anicca), bt toi nguyn (dukkha, kh no), v khng th ly lm mt t ng bt bin c (anatt, v ng). V thng, kh, v ng l ba c tnh ph qut ca tt c cc php hu vi. c Pht dy chng ta phi quan st v qun chiu cc bin ng ca tm. * i vi l duyn sinh (paticca samuppda), ta cng nn hc tp nh th: v minh (avijja) l nguyn nhn v iu kin khi sinh cc hnh nghip; cc hnh l nhn v duyn khi sinh cc thc (vina); cc thc l nhn v duyn khi sinh danh (nma) v sc (rpa), v.v., nh ta tng hc trong kinh in. c Pht tch ring ra tng mu cht trong chui di mi hai nhn duyn chng ta d hc, d hiu. y l s m t chnh xc v thc ti. Nhng khi tin trnh ca cc s kin y tht s din ra trong i sng, cc nh hc gi khng c kh nng theo di ng vo lc chng xy ra. Cng nh ta ang t trn ngn cy cao b ri xung t. Chng ta khng bit r c khi ri xung, chng ta xuyn qua bao nhiu cnh l. Nh th y, khi tm bt thn va chm vo mt i tng, nu c s tha thch

trong , tm lin bm theo v to trng thi vui v. Tm y ch bit n s vui v m khng th bit n chui di cc nhn duyn a n trng thi vui v y. Tin trnh cc s kin xy ra ng vi nhng g c m t trong l thuyt, nhng ng thi n vt qu gii hn ca l thuyt . Khng c g c th r rng khi ni: "y l v minh. y l nhng hnh nghip, v l thc,..." Tin trnh nhn duyn khng cho cc hc gi c c hi c ra mt danh sch cc s kin khi chng xy ra. Mc d c Pht phn tch t m v gii thch r rng cc chp tm, nhng i vi ti, tin trnh ging vi s kin mt ngi t trn cy cao b ri xung. Khi chng ta rt phch xung t ri, chng ta khng kp phng tnh t t trn cao bao nhiu mt na. iu m chng ta bit chc l thn ta chm mt t, v au qu! Tm cng nh th y. Khi tm ri vo mt s vic no , iu m chng ta cm nhn c l ni au n. S thng kh, au n, u su, v chn nn t u m n y? Chng khng n t l thuyt trong sch v. Khng thy c ch no vit r cc chi tit ca ni thng kh chng ta. S au kh ca chng ta khng lin quan chnh xc vi l thuyt, nhng c hai, s au kh v l thuyt, li cng i chung mt con ng. S nghin cu qua sch v khng th theo kp vi thc ti c. V l , c Pht dy cn phi o luyn s hiu bit tht r rng v chnh chng ta. Bt c iu g khi sinh ln, iu u khi sinh trong s hay bit . Khi s hay bit ny, hay bit c ng vi s tht, ta s nhn ra r rng rng tm v cc tm s khng phi l ca ta. Mt cch rt ro, tt c nhng hin tng cn phi c dp b qua v vt i nh rc rn. Chng ta khng nn bm nu vo chng v gn cho chng mt ngha no c. ---o0o--L thuyt v thc t c Pht dy v tm v cc tm s thuc tnh ca tm, nhng khng phi cho chng ta bm cht ly cc nim . nh duy nht ca Ngi l gip chng ta nhn chn ra c chng (tm v tm s) u v thng, bt toi nguyn v v ng. Sau , hy bung b chng, gt chng qua mt bn. Hy nhn thc v hiu r chng khi chng khi sinh. Tm ny b iu kin ha t lu. Tm y c tp tnh v chu iu kin ha quay cung v xa ri khi tnh trng ca s hay bit thun tnh. Khi tm y quay cung, n to nn cc hin tng b iu kin ha, ri cc hin tng y tr

li nh hng n tm thm na, khin cho s bin chuyn c tip tc mi. Tin trnh khi sinh cc iu thin, iu c, v cc s vt khc na di nh mt tri ny. c Pht dy ta phi t b chng ht i. Tuy nhin, ngay bui u, cc bn cn phi tp lm quen vi l thuyt, ri mi c th bung b n vo mt giai on sau. l tin trnh t nhin. Tm ch l nh th . Cc tm s cng ch l nh th . Hy ly mt th d, v Bt Chnh o chng hn. Khi tr tu (pa, bt nh) qun st s vt mt cch ng n vi minh qun, Chnh Kin khi ln v a n Chnh T duy, Chnh Ng, Chnh Mng, v cc chi k tip. iu ny c lin h n cc tnh trng tm l khi ln t gic nim thun tnh. Gic nim cng nh mt ngn n soi sng trong m ti cho con ng pha trc. Nu c s hiu bit ng n, ngha l ph hp vi chn l, n s ta lan v soi chiu cho mi bc i khc trn ng Bt Chnh. Bt c iu g chng ta th nghim, iu y cng khi ln trong phm vi ca s hiu bit ny. S hiu bit khng th c nu tm khng hin hu. Tt c l nhng hin tng ca tm. Nh c Pht c ging, tm ch gin d l tm. Tm khng phi l mt chng sinh, khng phi l mt ngi, mt t ng, hoc l chnh bn. Tm khng phi l chng ta, cng khng phi l chng n. Php (Dhamma) ch gin d l Php. l mt tin trnh t nhin, v ng. N khng thuc v chng ta, hay bt c ai khc. N khng phi l mt vt. Bt c nhng g m mt c nhn th nghim u ri vo trong nm nhm cn bn ny (khandas, nm un): sc, th, tng, hnh v thc. c Pht dy chng ta nn bung b chng ht. S qun chiu cng ta nh mt thanh g. Minh qun (Vipassan) u ny ca thanh g, cn An ch (Samatha) th u kia. Khi chng ta cm thanh g ln, c phi mt u hay l hai u cng c nng ln? D nhin, khi cm thanh g ln th hai u u c ct ln c. u no l minh qun, v u no l an ch? Ch no l minh qun tn cng v ch no l an ch bt u? C hai u l tm c. Khi tm tr nn an tnh, th s an nh s khi ln ngay bc u t ni tch tnh, an ch (samatha). Chng ta gom v hp nht tm li trong nhng trng thi an nh (samdhi). Tuy nhin, khi s an bnh v n c ca samdhi phai nht dn, kh s s khi ln thay th. Ti sao vy? Bi v s an bnh do thin an ch a n vn cn cn c trn s bm nu. S bm nu ny c th l mt nguyn nhn gy ra au kh. Tch tnh cha phi l bc cui ca con ng. c Pht nhn thy iu , do chnh kinh nghim ca Ngi, khi cn l v B-tt trn ng tu tp, s an nh ca tm nh th vn cha phi l cu cnh. Cc nguyn nhn nm bn

di tin trnh ca s hin hu (bhava) vn cha c on dit (nirodha). Cc iu kin ca ti sinh vn cn . Cng tc tm linh ca ngi B-tt vn cha t n mc ton ho. Ti sao? Bi v vn cn kh no. Do , cn c trn s an nh ca tch tnh, Ngi tip tc qun chiu, iu tra, v phn tch bn cht hu vi ca thc ti cho n khi Ngi gii thot khi mi s rng buc, ngay c s rng buc vo tch tnh. Tch tnh vn cn l mt phn ca th gii hu vi v thc ti c nh. Bm vo loi an nh l bm vo thc ti c nh. Khi no cn bm vo , chng ta vn cn sa ly trong hin hu v ti sinh. Hn hoan trong s an nh ca tch tnh s a n hin hu v ti sinh k tip. Khi tm bt an v chao ng lng du xung ri, con ngi thng hay bm nu vo s yn tnh tip theo . Th nn, Ngi B-tt quan st cc nguyn nhn v iu kin nm bn di s hin hu v ti sinh. Cho n khi no Ngi cn cha thm nhp hon ton vo vn v hiu r rng c Chn L, Ngi vn tip tc thm st cng lc cng thm su hn, vi mt tm t an nh, chiu ri vo tt c mi s vt, an lnh hay xo ng, mi khi chng khi sinh ln. Ngi tip tc thm st cho n khi Ngi thy tht r rng, minh bch rng, mun php khi khi ln hin hu th cng ta nh mt hn st nng ang nung . Nm un (sc, th tng, hnh, thc) ca chng sinh l hn st nng . Khi mt hn st nung nng , cn c ch no cho ta cm m khng b phng tay chng? C ch no ni hn st nng cn du mt chng? Th s vo bn trn, bn di hoc hai bn, ta c th thy c ch cn ngui lnh chng? Khng th c. Hn st nung hon ton nng chy. Chng ta khng th no bm vo s an tnh. Nu t ng ha vi s an tnh , ri phng on rng cng c k ang c yn n v tch tnh, l v tnh cng c thm ngh sai lm rng c mt linh hn ring bit, mt t ng c lp. tng v t ng ch l mt phn ca thc ti qui c. Khi ngh rng, "Ti bnh an, ti xao ng, ti tt, ti xu, ti sung sng, ti au bun,...", chng ta cng b vng vo hin hu v ti sinh. Li cng thm kh s. Khi hnh phc tn phai, chng ta au kh. Khi s kh s bin mt, chng ta c hnh phc tr li. Vng mi trong vng ln qun , ta tri ln tht xung trin min gia thin ng v a ngc. Trc khi gic ng, Ngi B-tt nhn thy iu ny trong chnh tm ca Ngi. Ngi bit r rng cc iu kin ca s hin hu v ti sinh vn cha tn dit ht. Cng tc ca Ngi vn cha hon tt. Ch tm vo tnh duyn sinh ca cuc i, Ngi qun chiu: "Do nguyn nhn ny m c s sinh; do s sinh ny m c s cht, v tt c cc s bin chuyn ny n v i." Th l Ngi nm ly cc ch qun chiu hu thng hiu S Tht v nm

un. Tt c mi s vt tm linh hay vt cht, mi s vic c quan nim hay suy t n, u do duyn sinh, khng c mt ngoi l no. Khi Ngi hiu r nh th, Ngi dy chng ta nn t chng xung. Khi Ngi hiu r nh th, Ngi dy chng ta nn bung b chng ht. Ngi khuyn khch mi ngi nn thng hiu cho ph hp vi Chn L. Nu khng nh th, chng ta s au kh. Chng ta khng kh nng vt b cc s vt . Tuy nhin, khi chng ta thy r S Tht v vn ny, chng ta s nhn ra rng cc s vt lm m hoc chng ta. Nh c Pht c ni, "Tm khng c thc cht, n khng phi mt vt no c." Tm khng phi sinh ra l thuc v mt ai. Tm khng cht i nh bt c ai. Tm y t do, chiu sng rng ngi, v khng vng mc vo bt c vn no c. L do cc vn kh khn khi ln l v tm y b che m bi cc s vt b iu kin ha, b vn c v quan nim sai lm v t ng. Bi th, c Pht dy ta phi nn quan st tm y. Ngay ti bui u, c g y? Thc s, khng c g c. Tm y khng khi ln cng vi cc php hu vi, v tm y cng khng dit mt theo cc php hu vi . Khi gp mt s vic g thin lnh, tm y khng thay i tr thnh thin lnh theo. Khi gp mt s vic xu c, tm y cng khng xu c theo. Tm y nh th , khi c s minh qun nhn r rng vo bn th ca chnh mnh. Ta s thng hiu rng y vn l mt tnh trng v thc cht. Tr tu minh qun ca c Pht nhn thy mun php u v thng, bt toi nguyn v v ng. Ngi mun mi ngi chng ta phi thng hiu hon ton theo ng li . Do , tr tu bit r nhng g ph hp vi Chn L. Khi tr tu bit n nim an lc hay ni su bi, tm s gi c s an nhin, t ti. Cm gic h lc l mt hnh thc ca s sinh ra. Khuynh hng tr nn bun b l mt hnh thc ca s cht i. Khi c s cht, tt s c s sinh; v nhng g sinh ra ri s cht i. Khi sinh ri suy dit, c mi vng vo vng ln qun ca s hin hu. Khi tm t ca hnh gi t n tnh trng hiu bit nh th , hnh gi khng cn st li cht nghi ng no v s tr thnh v ti sinh na c. Khng cn cn phi hi li ai na c. c Pht thm st y ht tt c cc php hu vi v bung b c chng. Nm un cng c bung b, v s "hay bit" ch n thun l mt quan st vin v t. Nu Ngi th nghim iu chi tch cc, Ngi khng v th m tr thnh tch cc. Ngi ch n thun quan st v tnh gic. Nu Ngi th nghim iu chi tiu cc, Ngi khng h tr thnh tiu cc. V ti sao li nh vy? Bi v tm t Ngi gii thot khi cc nhn duyn y. Ngi thm nhp vo Chn L. Nhn duyn a n ti sinh khng cn

hin hu na. l s "hay bit" chc chn v ng tin cy. l mt tm t tht s hon ton an nh. l nhng g khng h c sinh ra, khng gi lo, khng bnh hon, v khng h cht i. cng khng phi l nguyn nhn hoc hu qu, cng khng ty thuc vo nhn v qu; hon ton c lp i vi tin trnh duyn sinh. Cc nguyn nhn by gi chm dt, v khng cn st li mt duyn no na. Tm t y vt qua s sinh v s cht, vt qua an lc ln u bi, c thin ln c. Cn c th ni g hn na? N vt qua mi gii hn ca ngn t m t n. Tt c cc iu kin h tr chm dt, v n lc no m t n cng s ch a n s bm th. Ngn t c dng by gi ch tr thnh mt trng l thuyt ca tm t m thi. Cc m t l thuyt v tm v cch vn hnh ca tm tuy chnh xc nhng c Pht li xem loi hiu bit tng i v dng. Chng ta dng tr thc hiu bit mt iu g, ri tin tng vo , nhng y khng c cht ch li thc s no. Kin thc khng a n an nh. S hiu bit ca c Pht a n s bung b. Kt qu l s x ly. Bi v chnh ci tm dn ta nhng tay vo c hai, iu phi v iu tri. Nu khn ngoan, chng ta s chn iu phi. Nu qu kh kho, chng ta s dnh dp n iu quy. Tm y l tm th gian, v c Th tn dng cc s vt ca th gian ny quan st chnh th gian . Bit c r rng th gian ny ng nh tht n l nh th, Ngi c tn xng l bc "Th gian gii", ngha l bc hiu c th gian ny rt r rng v minh bch. * Tr li vi vn an ch (samatha) v minh qun (vipassan), iu quan trng nht l phi pht trin cc trng thi ngay trong chnh tm ca chng ta. Ch khi no chng ta tht s pht trin chng ni ta th chng ta mi hiu bit r thc s chng l nh th no. Chng ta c tm hc nhng g trong sch v ni v cc yu t ca tm, nhng loi kin thc tr nng ny li khng c ch li chi cho vic ct t hn cc ham mun v k, sn hn v si m. Chng ta nghin cu l thuyt v tham, sn, si, gin d ch m t cc c tnh khc nhau ca cc lu hoc tinh thn : "Ham mun ch k c ngha l nh th ny; sn hn mang ngha nh th kia; si m c nh ngha nh th n, v.v." Khi ch hiu bit sung qua cc c tnh l thuyt , chng ta c th thuyt ging v chng, nhng ch trn mt mc nng cn. Chng ta thng minh v hiu bit nh th, nhng khi cc lu hoc thc s khi ln trong tm chng ta, chng c hon ton ging ht nh trong l thuyt khng? Th d nh, khi chng ta gp phi vic g bt nh , chng ta

c phn ng chng li v tr nn cau c chng? Chng ta c bm cht ly n khng? Hay l chng ta bung b, cho qua i? Nu s him ght ni ln v chng ta thy c nh th, chng ta c cn m p s him ght mi chng? Hoc khi chng ta nhn din r ra s him ght ri, chng ta c lp tc bung b n khng? Nu t xt mnh khi c iu khng va no m li ni ln s him ght v c gi s him ght mi, tt hn l ta nn quay v hc tp li na. Bi v s c chp khng phi l thi ng n. S thc tp vn cha c hon ho. H khi hon ho ri, t nhin c s bung b xy ra. Cc bn hy nhn li s vic di nh sng ny. Chng ta phi thnh thc nhn su vo chnh tm ca chng ta, nu ta mun th nghim c cc li lc ca s thc tp. C gng m t cc tnh trng tm l, qua cc loi tm s khc nhau v cc c tnh ca chng, cha phi l s thc tp y . Cn nhiu vic khc cn lm hn th na. Nu cn hc tp cc iu y, bn hy tm hiu chng mt cch tuyt i, vi s sng t r rng v s hiu bit thm su. Thiu s trong sng ca minh qun, lm sao ta hon tt c vic hc tp? Chng ta khng bao gi hc tp cho xong c. * V th, thc hnh Chnh Php l mt vic lm rt quan trng. Khi ti thc hnh, l ti ang hc tp. Ti khng bit nhiu v cc tm s, cc bn tnh c th ca tm. Ti ch quan st phm cht ca s hiu bit. Nu mt t tng khi ln, ti lin t hi ti sao. Nu mt hn gin ni ln, ti t hi ti sao. Nu mt yu thng sinh ra, ti t hi ti sao. l phng cch m ti thc hin. Cho d c t tn cc l t tng, l tm s, l yu t tm l, l g g i na, cng c sao? Ch cn i tht su vo im cho n khi no cc cm xc thng hay ght hon ton bin mt khi tm. Khi ti c kh nng chn dng s yu hay ght, trong bt c trng hp no, ti mi c th vt thot khi s au kh. Ri th u cn vic g xy ra thm; tm v tr c gii thot v thoi mi. Khng c g cn lu li. Tt c u dng ng li. Xin hy thc tp nh th. Nu c ai mun thuyt ging v l thuyt, l vic ca h. Nhng d c tranh lun n bao nhiu i na, s thc tp cng ch gom li mt im duy nht ti y. Khi s vic no khi ln, n khi ln ngay ti y. D nhiu hay t, n cng bt ngun t ngay ni y. Khi n chm dt, s chm dt cng xy ra ngay ti y. Cn ch no khc na sao? c Pht gi im ti y l "tr tu". Khi tr tu bit c s vt mt

cch chnh xc, ph hp vi Chn L, chng ta thng hiu c ngha ca tm. S vt lun lun la gt khng ngng. Khi ta hc tp v chng, chng lun di gt ta. Ti cn phi ni cch no na y? Mc d bn bit chng, bn vn b m hoc v chng, ngay ti ni bn bit n chng. y l thc trng. Vn l nh th ny: nh ca c Pht khng phi l mun ta bit cc s vt c gi tn l g. Mc ch gio php ca Ngi l dy ta hy suy gm tm ra con ng gip chng ta thot ra khi cc rng buc ca vn php, xuyn qua s truy tm cc nguyn nhn su xa nm n bn di. Thin Nht & Bnh Anson trch dch ---o0o--2 - Bn mi lm nm hong php ca c Pht Nm u tin (528 TCN): Sau khi thnh o vo m rm thng Vesakha (tc thng T m lch), c Pht n ng ti khu vn nai (Lc uyn), vng Ch thin a x (Isipatana) tc Sa-nc (Sarnath) ngy nay, gn thnh Bana-li (Benares). Ti , Ngi ging bi kinh u tin, kinh Chuyn Php Lun, ha nm anh em o s Kiu-trn-nh (Kodaa) v c s Da-x (Yasa). Nm th 2-4 (527-525 TCN): Ng ti thnh Vng-x (Rajagaha), kinh ca x Ma-kit- (Magadha). Ngi cm ha vua Bnh-sa (Bimbisara). Vua cng dng khu rng Trc Lm (Veluvana), ngoi ca Bc ca thnh Vng-x, lm ni tr ng ca c Pht v ch Tng. Ngi thng n ni Linh Thu (Gijjhakuta) ging o.Trong thi gian ny, Ngi ha Xli-pht, Mc-kin-lin, y s K-bt (Jivaka) v trng gi Tu-t Cp C c (Sudatta Anathapindika). Y s K-bt cng dng khu vn xoi lm tinh x, v trng gi Cp C c cng dng tinh x K Vin (Jetavana). Ngi tr v thm ph vng Tnh Phn (Suddhodana), v nhn hong t Lahu-la (Rahula) vo hng sa di. Nm th 5 (524 TCN): Ng ti V-x-li (Vesali), th ca x Licchavi, v ti thnh Vng-x. Ti thnh V-x-li, c Pht cu dn chng ang b nn hn hn v bnh dch t honh hnh. Vua Tnh Phn qua i trong nm ny. c Pht thnh lp gio on T khu ni theo li thnh cu ca b di mu Maha Pajapati Gotami (Kiu-m-di). Nm th 6 (523 TCN): Ng ti i Mankula, thnh Kiu-thng-di (Kosambi), x Vamsa, Ngi thu phc v gio ha cc ngi ngoi o.

Nm th 7 (522 TCN): Theo Ch gii b Php T v Ch gii kinh Php C (k 181), trong ma h nm ny, c Pht tr ti ci tri ao-li (Tavatimsa). Ngi dy Thng Php (Abhidhamma, Vi diu php) cho ch thin v mu hu Ma-da (Maha Maya). Mi ngy, Ngi tr v ci ngi, ti thnh Sankassa, tm tt li cho tn gi X-li-pht tn gi khai trin v ging rng ra cho hng t. Nm th 8 (521 TCN): Ng ti rng Bhesakala, ni C Su (Sumsumaragiri), x Vamsa, Ngi ging php cho b tc Bhagga. Nm th 9 (520 TCN): Ng ti thnh Kiu-thng-di. Nhn khi b b th hu Magandhiya ca vua Udena on ght v bu xu, c Pht dy tn gi A-nan (Ananda) v hnh kham nhn. Nm th 10 (519 TCN): Ng ti rng Parileyya gn thnh Kiu-thng-di. Khng khuyn gii c cc xung t v tranh ci gia hai nhm tu s, c Pht b vo rng sng c c trong sut 3 thng h, v ha c mt voi cha v mt ch kh. Hai con th ny gip Ngi trong cc cng vic hng ngy. Nm th 11 (518 TCN): Ng ti lng Ekanala, pha nam thnh Vng-x, Ngi ha v in ch Kasibharadvaja. Nm th 12 (517 TCN): Ng ti Veranja, pha nam thnh X-v, c Pht dy tn gi X-li-pht rng Ngi s thit ch gii lut v c hoen pht sinh trong hng Tng chng. Nu khng nh th, Gio Php s khng tn ti lu di. Nm th 13 (516 TCN): Ng ti ni Caliya. Nm th 14 (515 TCN): Ng ti tinh x K-vin, thnh X-v (Savatthi). Tn gi La-hu-la trn 20 tui v th C tc gii, tr thnh mt v T khu. c Pht ha b T-x-kh (Visakha), v sau l v n th ch bc nht trong hng t c s. Nm th 15 (514 TCN): Ng ti thnh Ca-t-la-v (Kapilavatthu) ca b tc Thch-ca. Vua Thin Gic (Suppabhuddha), cha ca cng cha Da-du--la (Yosodhara), bng h.

Nm th 16 (513 TCN): Ng ti vng Alavi, pha bc thnh Ba-na-li. Ngi hng phc qu n tht ngi Alavaka, sau , qu xin quy y Tam Bo v nguyn h tr Chnh Php. Nm th 17 (512 TCN): Ng ti tinh x Trc Lm, thnh Vng-x. Nm th 18 v 19 (511-510 TCN): Ng ti ni Caliya. Nm th 20 (509 TCN): Ng ti tinh x Trc Lm, thnh Vng-x. Vo mt bui sng, trn ng i kht thc, Ngi ha tng cp V No (Angulimala). c Pht b ngoi o vu co l mu st b Sundari. Nm th 21 (508 TCN): Ng ti tinh x Trc Lm, thnh Vng-x. Tn gi A-nan (Ananda) chnh thc nhn li lm th gi hu cn c Pht. Nm th 22-44 (507-485 TCN): Trong thi gian 23 nm ny, c Pht thng ng ti tinh x K-vin. Ngi cng n ng ti tinh x ng vin (Pubbarama), pha ng thnh X-v, do b T-x-kh cng dng. Hai v i trng lo X-li-pht v Mc-kin-lin ln lt tch dit vo nm 485 TCN. Nm th 45 (484 TCN): Ng ti lng Beluva, pha nam thnh V-x-li, Ngi tri qua mt cn bnh rt trm trng. Sau khi bnh phc, vo bui tra ngy rm thng Magha (thng Ging m lch), ti in th Capala, Ngi tuyn b s nhp dit sau 3 thng. c Pht tip tc du hnh qua cc lng khc v nhp dit ti lng Kusinara ca b tc Malla, vo m trng rm thng Vesakha (tng ng vi thng T m lch). * Ghi ch: 1) TCN: Trc Cng Nguyn (Ty Lch) 2) Tham kho: - c Pht v Pht Php (The Buddha and his Teachings), Ha thng Narada, Phm Kim Khnh dch Vit, 1970. - c Pht Lch s (The Historical Buddha), H.W. Schumann, Trn Phng Lan dch Vit, 1997. - Tun bo Gic Ng, s 67, ngy 12-07-1997.

---o0o--3 - Tam gii cua bc Thanh Ngoi vic th tr, tun gi 5 iu gii cn bn trong i sng hng ngy, thnh thong, trong cc ngy trai gii, cc dp l ln, hay trong cc kha tu thin tnh tm, ngi Pht t c s chng ta thng gi thm Bt Quan Trai Gii. Tm gii da vo nm gii cn bn, nhng c khai trin thm gip to mt i sng tnh hnh, n gin, gip to cc iu kin thun li tu dng tm tr. l: 1) Khng st sinh. 2) Khng trm cp. 3) Khng hnh dm. 4) Khng ni di. 5) Khng ung ru v dng cc cht say. 6) Khng n ngoi gi (khng n sau 12 gi tra). 7) Khng tham gia ma ht, thi kn, nh n, xem ma ht, nghe n, kn, v khng trang im, thoa vt thm, di phn v eo trng hoa. 8) Khng nm hay ngi ni qu cao, v ni xinh p. Ngy trai gii cn c tn gi l ngy B-tt, phin m t ch "Uposatha". Uposatha c ngha l i n v lu li ti mt ngi cha hay mt tu vin. Theo phong tc n ngy xa, cc gio s B-la-mn thc hin cc nghi l thanh tnh ha, ri ri gia nh, chn mt ni thanh vng sng c c trn ngy, vo ngy trng trn (ngy rm) v ngy u trng (mng 1). Trong bi cnh , c Pht cho php cc v tu s t ca Ngi hi hp li vo cc ngy tng gii bn Ba-la--mc-xoa (Patimokkha, gii lut tu s) v thuyt ging cho hng t c s khi h n lu li ti cha. Ngoi ra, cng ng Pht t thi cn c 2 ngy B-tt khc l ngy gia tun trng u (mng 8) v ngy gia tun trng sau (ngy 23). l bn ngy B-tt cn bn ca truyn thng Pht gio Nguyn thy, vn cn c p dng cho n ngy nay. Tuy nhin, ti Vit Nam, Pht t c s thng th tr 6 ngy trong thng: 8, 14, 15, 23, 29, 30 (28, 29 cho thng thiu), hoc 8 ngy: 5, 8, 14, 15, 20, 23, 29, 30. 1. Tam gii cua bc Thanh Cc bi ging ca c Pht c lin quan n tm gii cn ban c ghi li trong Tng chi b, Chng Tm Php, Phm "Ngy Trai Gii". c Pht

ging rng ngi no th tr tm gii nghim tc vi tm trong sch, ngi y sng tnh hnh nh mt v thanh A-la-hn. V th, cc t ca Ngi phi c gng gi tm gii trong ngy B-tt. Ngi ging chi tit cho b Visakha (T-s-kh) nh sau: -"Thnh t y, ny Visakha, suy t nh sau: 1) "Cho n trn i, cc v A-la-hn t b st sinh, trnh xa st sinh, b trng, b kim, bit tm qu, c lng t, sng thng xt n hnh phc ca tt c chng sinh v loi hu tnh. Cng vy m nay v ngy nay, ta sng t b st sinh, trnh xa st sinh, b trng, b kim, bit tm qu, c lng t, sng thng xt n hnh phc ca tt c chng sanh v loi hu tnh. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." 2) "Cho n trn i, cc v A-la-hn t b ly ca khng cho, ch ly nhng vt cho, ch mong nhng vt cho, t sng thanh tnh, khng c trm cp. Cng vy, m nay v ngy nay, ta sng t b ly ca khng cho, ch ly nhng vt cho, ch mong nhng vt cho, t sng thanh tnh, khng c trm cp. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." 3) "Cho n trn i, cc v A-la-hn t b t hnh, tnh tu Phm hnh, sng gii thot, t b dm dc hn h. Cng vy, m nay v ngy nay, ta sng t b t hnh, tnh tu Phm hnh, sng gii thot, t b dm dc hn h. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." 4) "Cho n trn i, cc v A-la-hn t b ni lo, trnh xa ni lo, ni nhng li chn tht, y ch ni s tht chc chn, ng tin cy, khng la gt, khng phn li li ha i vi i. Cng vy, m nay v ngy nay, ta sng t b ni lo, trnh xa ni lo, ni nhng li chn tht, y ch ni s tht chc chn, ng tin cy, khng la gt, khng phn li li ha i vi i. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." 5) "Cho n trn i, cc v A-la-hn t b ru men, ru nu lm cho m say, trnh xa ru men, ru nu lm cho m say. Cng vy, m nay v ngy nay, ta sng t b ru men, ru nu lm cho m say, trnh xa ru men, ru nu lm cho m say. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii."

6) "Cho n trn i, cc v A-la-hn n mt ngy mt ba, khng n ban m, khng n phi thi. Cng vy, m nay v ngy nay, ta sng n mt ngy mt ba, khng n ban m, khng n phi thi. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." 7) "Cho n trn i, cc v A-la-hn trnh xa khng xem ma, ht, nhc, din kch, khng trang sc bng vng hoa, hng liu, du thoa v cc thi trang. Cng vy, m nay v ngy nay, ta sng trnh xa khng xem ma, ht, nhc, din kch, khng trang sc bng vng hoa, hng liu, du thoa v cc thi trang. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." 8) "Cho n trn i, cc v A-la-hn t b ging cao, ging ln, trnh xa ging cao, ging ln. Cc v y nm trn ging thp, trn ging nh hay trn m c. Cng vy, m nay v ngy nay, ta t b ging cao, ging ln, trnh xa ging cao, ging ln. Ta nm trn ging thp, trn ging nh hay trn m c. V chi phn ny, ta theo gng cc v A-la-hn v ta s thc hnh trai gii." "Nh vy, ny Visakha, l Thnh trai gii, thc hnh Thnh trai gii, ny Visakha, c qu ln, c li ch ln, c chi sng ln, c nh sng ln." Trong Tng Chi B, Chng Mi Php, c Pht cng khuyn cc c s ca b tc Thch-ca trong cc ngy B-tt phi n lc hnh tr bt quan trai gii, sng tinh cn, nhit tm, khng phng dt trn ngy v trn m. Nhng li lc do cng phu tu tp cn to ln hn ti sn ca ci m h c th tch t c sng sung tc c trm nm; v cng phu s to thin nghip a n ti sinh trong cc ci tri an lc vi tui th c ngn nm. Hn th na, kt qu s gip to iu kin thun li pht trin tu gic, a h nhp dng thnh gii thot, qua cc qu v D lu, Nht lai, v Bt lai. Ngi ni: -" y, ny cc Thch t, t ca Ta, trong 10 nm sng khng phng dt, nhit tm, tinh cn nh li Ta ging dy. Nh vy, v y thc hnh, v y c th sng trm nm, ngn nm, trm ngn nm c cm th nht hng lc. V y c th chng c qu Bt lai, qu Nht lai hay qu D lu khng c sai chy. Ny cc Thch t, u phi l 10 nm! y, t ca Ta trong 9 nm, ... trong 8 nm, ..., trong 1 nm, ... trong 10 thng, ... trong 9 thng, ... trong 8

thng, ... trong 1 thng, ... trong 10 m 10 ngy... trong 9 m 9 ngy... trong 8 m 8 ngy... trong 1 m 1 ngy sng khng phng dt, nhit tm, tinh cn nh li Ta ging dy. Nh vy, v y thc hnh, v y c th sng trm nm, ngn nm, trm ngn nm c cm th nht hng lc. V y c th chng qu Bt lai, qu Nht lai, hay qu D lu, khng sai khc." 2. Tam gii trong i sng tu si Khng chi danh ring cho hang c si, tam gii trn cung ap dung cho i sng xut gia. Tam gii nay c bao gm trong 10 gii cn ban cho hang Sa-di (Tiu tung thuc Tiu b, va Chng I, ai Phm, Tang Lut, T khu Indacanda dch), trong o, gii th bay cua bat quan trai gii c tach ra lam hai: gii khng tham gia ma ht, thi kn, nh n, xem ma ht, nghe n, kn; v gii khng trang im, thoa vt thm, di phn v eo trng hoa. Cng thm vao o la gii khng ct gi vang bac, tng cng thnh 10 gii. Tam gii ny cung nm trong gii bn Ba-la--mc-xoa (Patimokkha) cua cac vi ty khu. - Khng st sinh: trong phn Trit khai bt cng tru va phn ng i tri. - Khng trm cp: trong phn Trit khai bt cng tru. - Khng hnh dm: trong phn Trit khai bt cng tru. - Khng ni di: trong phn Trit khai bt cng tru va phn ng i tri. - Khng ung ru v cc cht say: trong phn ng i tri. - Khng n tri gi: trong phn ng i tri. - Khng nm ngi ni qu cao v xinh p: trong phn ng xa i tri va phn ng i tri. Ring gii khng ma ht, thi kn, an, xem ma ht, nghe an kn tuy khng ghi ro trong gii bn Ba-la--mc-xoa nhng co ghi trong cac iu lin quan n ti Tac ac (dukkata), thuc Tiu Phm (Chng V), cua Tang Lut. Duyn s nh sau: Mt ln no, ti thnh Rjagaha (Vng xa) c l hi trn nh ni. Cc t khu nhm Lc S (lc qun t khu) i xem l hi trn nh ni. Dn chng phn nn, ph phn, ch bai rng: - Ti sao cc sa-mn Thch t li i xem v, ca, lun c tu nhc, ging nh cc k ti gia hng dc vy?

Cc t khu nghe c nhng ngi dn y phn nn, ph phn, ch bai. Cc t khu t ham mun, t bit , khim tn, c hi hn, a thch s hc tp, n trnh s vic y ln c Th Tn. Ngi khin trach nhom Luc S y, ri bo cc t khu rng: - Ny cc t khu, khng nn i xem v, ca, hoc tu nhc; v no i th phm ti dukkata (tc c). Ngay ca n vic ngm nga cac bai k, bai phap vi cac m iu trm bng du dng cung bi c Pht khin trach va ngn cm. Mt ln no, cc t khu nhm Lc S ngm nga giao phap theo m iu ca ht vi s ko di. Dn chng phn nn, ph phn, ch bai rng: - Cc sa-mn Thch t ny ngm nga giao php theo m iu ca ht vi s ko di ging y nh chng ta ca ht vy. Cc t khu nghe c nhng ngi dn y phn nn, ph phn, ch bai. Cc t khu t ham mun, t bit , khim tn, c hi hn, a thch s hc tp, n trnh s vic y ln c Th Tn. Ngi khin trach nhom Luc S y, ri bo cc t khu rng: - Ny cc t khu, y l nm iu bt li khi ngm nga giao phap theo m iu ca ht vi s ko di: Bn thn v y b say m trong m iu, lun c nhng k khc cng b say m trong m iu, hng ti gia phn nn, trong khi ra sc th hin m iu thin nh b phn tn, iu cui cng l dn chng thc hnh theo ng li sai tri. Ny cc t khu, y l nm iu bt li khi ngm nga Php theo m iu ca ht vi s ko di. Ny cc t khu, khng nn ngm nga giao phap theo m iu ca ht vi s ko di; v no ngm nga th phm ti dukkata (tc c). Chng V, Tiu Phm, cung co ghi vic c Pht khin trach va ngn cm cac tu si trang im, thoa vt thm, eo trng hoa, v.v. Duyn s nh sau: Mt ln no, cc t khu trong nhm Lc S thoa du khun mt, xoa bp khun mt, thoa phn khun mt, t im mt bng bt phn , v mu thn th, v mu mt, v mu thn th v mt. Dn chng phn nn, ph phn, ch bai rng: - Ti sao cc sa-mn Thch t li thoa du khun mt, xoa bp khun mt, thoa phn khun mt, t im mt bng bt phn , v mu thn th, v

mu mt, v mu thn th v mt ging nh cc k ti gia hng thu dc lac vy? Cc t khu nghe c nhng ngi dn y phn nn, ph phn, ch bai. Cc t khu t ham mun, t bit , khim tn, c hi hn, a thch s hc tp, n trnh s vic y ln c Th Tn. Ngi khin trach nhom Luc S y, ri bo cc t khu rng: - Ny cc t khu, khng nn thoa du khun mt, khng nn xoa bp khun mt, khng nn thoa phn khun mt, khng nn t im mt bng bt phn , khng nn v mu thn th, khng nn v mu mt, khng nn v mu thn th v mt; v no thc hin th phm ti dukkata (tc c). 3. Ap dung bat quan trai gii trong i sng c si Theo truyn thng, trong ngy B-tt, ngi c s Pht t thc dy sm, sa son thc n, ri cng dng n cc v Tng s i kht thc trong xm lng. Hoc h mang thc n n cha v cng dng n ch Tng . ng thi, cc v Pht t ny xin ch Tng c truyn Tam quy v Bt quan trai gii c th tr trong sut ngy v m hm . C th l sau , h tr v nh, sinh hot bnh thng, nhng vn tun gi tm gii cho n sng hm sau. C th l h thu xp li cha trn ngy v trn m hm . Cn ghi nh y l phi tr gi trn vn cc trai gii trong sut 24 gi. Ty theo np sinh hot ca mi cha, chng trnh c th thay i. C nhng ni Pht t lu li c sch, nghe thuyt php, ng gp vo cc cng tc Pht s, lm cng qu ti cha. C nhng ni ch trng n hnh thin, ngi Pht t dnh trn ngy v m tp sng qun nim, tnh tm, xen k cc bui ngi hnh thin v i kinh hnh, v n gp thin s tham vn ring v cc vn c lin quan n cng phu tu tp ca mnh. C nhng cha t chc m th u , vi tham d vin nguyn khng ng hay nm, tch cc tham gia vo cc bui thuyt php v tho lun v Pht php. Trong m u thng v gia thng, nu ti cha c trn 4 v T khu, ch Tng t hp ti chnh in, ni c kt gii Sima, tng c 227 iu gii bn ca hng T khu, v cuc l ny c th ko di hn mt gi. *

Ngy nay, trong mi trng x hi kinh t hin i, khi chng ta phi sinh hot, lm vic theo lch Ty phng, rt kh tun gi cc ngy B-tt ng theo m lch. Khuynh hng thng thng l di ngy B-tt vo nhng ngy cui tun, khi mi ngi c ngh ngi, d thu xp gp nhau, hay i n cha, n cc tnh tht, thin vin. C nhng nhm Pht t linh hot t chc ngy "Tnh tm" hng thng, vo ngy cui tun k cn vi m trng rm, thng l ngy th By v hnh tr bt quan trai gii trn ngy v trn m cho n sng ngy Ch nht. Nu c ch Tng Ni hin din, chng ta thnh qu vi y truyn quy gii. nhng ni khng c Tng Ni, chng ta c th mi mt v c s ln tui, c uy tn, tuyn c quy gii, v mi ngi cng c theo, v t nguyn th tr vi tm trong sch. Chng trnh sinh hot th ty duyn, c th l t chc cc bui hanh thin, tham cu kinh sch, xen k vi cc bui thuyt php hoc m lun v Pht php, hoc cng tng c cc bi kinh cn bn nh kinh T Bi, kinh Hnh Phc, kinh Chu Bu, kinh Chuyn Php Lun, v.v., hoc cng nghe cc bi ging, cc bi kinh tng thu m trong bng audiocassette hay a CD. Tng t trong tinh thn , nhng ni xa xi, khng c nhiu ban ng tu, khng c cha, khng co Tng Ni, chng ta vn c th t t chc mt ngy trai gii ti nh ring, t c ln li nguyn quy y Tam Bo v hnh tr Tm Gii, ri lp ra mt chng trnh tinh tu cho ring mnh trong trn ngy y. iu quan trng l mi ngi chng ta cn phi tu tp gi tm thanh tnh, nhu ha, khng bn rn, khng lo u tnh ton, v lc no cng c gng tnh gic, chuyn ch, chnh nim, nht tm hng v Pht Php trong sut thi gian th tr bt quan trai gii. ---o0o--4 - S lc v L Duyn Khi Tn Phn ng Pli ca l Duyn khi hay Duyn sinh l "Paticcasamuppda", cn c dch l "Ty thuc Pht sinh", ting Anh l "Dependent Origination". Thuyt ny bao gm 12 thnh t, nn cng c gi l Thp Nh Nhn Duyn. Trong Tng chi b, bi kinh s 92 thuc chng Mi Php, c Pht ging cho trng gi Cp C c:

" y, ny gia ch Cp C c, v Thnh t qun st nh sau: Do ci ny c, ci kia c. Do ci ny sinh, ci kia sinh. Do ci ny khng c, ci kia khng c. Do ci ny dit, ci kia dit." l tm lc l Duyn khi. Ri Ngi ging rng ra: "Tc l do duyn v minh, c cc hnh. Do duyn cc hnh, c thc. Do duyn thc, c danh sc. Do duyn danh sc, c su nhp. Do duyn su nhp, c xc. Do duyn xc, c th. Do duyn th, c i. Do duyn i, c th. Do duyn th, c hu. Do duyn hu, c sinh. Do duyn sinh, c gi, cht, su, bi, kh, u, no. Nh vy, l s tp khi ca ton b kh un ny." Tip theo, c Pht ging v s on dit cc kh un: "Do v minh dit, khng c d tn, nn cc hnh dit. Do cc hnh dit, nn thc dit. Do thc dit, nn danh sc dit. Do danh sc dit, nn su nhp dit. Do su nhp dit, nn xc dit. Do xc dit, nn th dit. Do th dit, nn i dit. Do i dit, nn th dit. Do th dit, nn hu dit. Do hu dit, nn sinh dit. Do sinh dit, nn gi, cht, su, bi, kh, u, no dit. Nh vy l ton b kh un ny dit. y l Thnh l c kho thy v kho th nhp vi tr tu."

Nh th, khi thuyt ging l Duyn khi, c Pht dy cho chng ta thy rng v v minh v b m si m s hin hu v kh au hin ti pht sinh; do s dit tn ca v minh, v t i dit v th dit, m khng cn s ti sinh no tip theo; v nh vy, tin trnh hin hu c dng li, v cng vi s dng li y, l s chm dt mi au kh. * y, xin trnh by s lc tm tt v cc lin h gia 12 thnh t ca l Duyn khi nh sau: V minh duyn hnh: Do v minh (avijj), cc hnh (sankhara) c iu kin sinh ra. Hnh l nhng tm s T (cetan - tc , c ), s a n ti sinh, cn gi l hnh nghip. V minh y ch yu l v minh v T Diu , v minh v l nhn duyn, v minh v qu kh v hin ti ca chng ta. Do v minh, i khi chng ta lm nhng hnh ng thin, nhng phn ln chng ta lm nhng hnh ng bt thin, v thng thng nhng g chng ta lm u bt ngun t tham lam v sn hn. Do v minh, chng ta lm mi loi hnh ng, v chng ta khng bit u l ng, u l sai, hoc chng ta ch hiu i khi rng nhng hnh ng th ny l thin, nhng hnh th kia l bt thin. V m qung bi v minh m chng ta thng lm nhng iu sai lm, d rng i khi chng ta cng lm c nhng vic tt lnh. Hai chi phn ny, V Minh v Hnh, thuc thi qu kh, v y l hai yu t khin ta hin hu th gian ny. Nhng hnh ng thin trong qu kh nh b th, tr gii, c nhng ngh tt p, v.v. l nhng thin nghip (kusala-kamma), gip ta sinh ra trong ci ngi trn th gian ny. Hnh duyn thc: Ty thuc ni hnh nghip, thin v bt thin, chi phn th ba khi sinh, l Thc (vina). Thc thuc thi hin ti, sinh khi nh kt qu ca V Minh v Hnh trong qu kh. y, Thc khng c ngha l tt c cc loi tm m ch l tm tc sinh sau khi cht. Nh vy, khi u ca kip sng hin ti ny, chng ta c kit sinh thc thc ni lin ngha l thc ni lin kip sng hin ti vi qu kh. Khi Thc ti sinh pht khi, ta c ti sinh. y, ta dng ch "ti sinh", m khng dng ch "u thai" vi ngha mt linh hn bt bin i ti sinh, bi v khng c mt linh hn bt t trong quan nim ca o Pht.

Thc duyn danh sc: Ty thuc ni kit sinh thc - thc ni lin, chng ta c tm v thn, tc l Danh (nma) v Sc (rpa), hay s kt hp tm l v vt l. Danh l phn tinh thn, cn Sc l phn vt cht. Danh sc duyn lc nhp: Do c thn v tm, hay danh v sc, ta c su Cn hay su Nhp (yatana). C nm cn bn ngoi (ngoi mn, nm cn vt l): mt, tai, mi, li, v thn, cn gi l "ng mn" hay nm ca. Chng hn qua nhn mn, chng ta tip nhn mt i tng ca s thy, v qua nhn mn, chng ta bung b i tng ; v th, con mt c hai chc nng: thu nhn v bung b. Ch "cn" c dng y vi ngha ca mt "cn c", da vo m tm c th tc ng. Cn th su l cn (cn tm l). y l mt cn thuc bn trong, hay ni mn. N khng nhng ch l mt cn hay mn, m n cng cn l dng tin sinh ca chng ta Phn ng Pli gi l bhavanga hay "hu phn". Chnh dng tin sinh ny dn ta i ht kip sng ny n kip sng khc trong vng sinh t lun hi. Lc nhp duyn xc: Nh c su cn, ta c Xc (phassa). Xc l s va chm hay giao tip gia mt i tng gic quan bn ngoi vi c quan tng ng ca thn, hay ni cch khc, gia cn v cnh (trn). Ty thuc ni nm ca gic quan (ng mn vt l) v cn ( mn), ta c Xc. Th d nh khi hin hu mt cnh sc v phn nhy cm ca con mt vt l (tc nhn cn), trong mt khong cch thch hp v c nh sng thch hp, lc , s tip xc gia cn v cnh sc khi sinh. Hnh sc tip chm vi phn nhy cm ca con mt vt l. Tng t nh vy vi m thanh v nh cn, mi hng v t cn, v.v. Xc duyn th: V c xc nn ta c cm gic, v Th (vedan) pht sinh. Khi c s giao tip vi mt i tng qua cn, ta c cm th. Nu s tip xc l mm mi, ta c mt cm gic d chu; nu s tip xc l th tho, ta c mt cm gic kh chu; hoc i khi, ta cng c mt cm gic trung tnh, khng kh khng lc. Th duyn i: V c th, nn Tham i (tanh) khi sinh. Khi c cm th d chu - qua thy, nghe, ngi, nm, ng chm, v.v., tham i, thch th sinh khi. i cng khi sinh khi c cm th kh chu. Trong b Thanh Tnh o, Ngi Pht m gii thch: "Khi mt bnh nhn c cn au kinh khng, ngi y c cm th kh chu. Lc y, tham i khi ln, v ngi y c c mun thot ra khi cn au , mong mun thot ra khi cm th kh chu . Nh vy, tham i khi ln bng hai cch: khi c cm th d chu v khi c cm th kh chu".

i duyn th: Khi i pht sinh, Chp Th (updna) lin theo sau. i l tham mun nh nhng, Th l bm r thm su, tri buc chng ta vo mt iu g . Tham t n khng dnh mc, khng tin n trng thi chp th, ch l s c mun hay mong mun n thun. Tuy nhin, vi mt phm nhn khng tnh gic, tham i lin dn theo lng chp th. Th duyn hu: Chp th to duyn khi sinh Hin Hu. Hu (bhava) ngha l s tr thnh, thu thp nghip lc mi cho i sng tng lai. Hu c hai mt: nghip hu (kamma-bhava) l hnh ng tch ly ca qu d thc, v sinh hu (upapatti-bhava) l qu d thc hng n ti sinh. Ni cch khc, do duyn i v Th, chng ta hnh ng to nghip, y l nhng hnh ng hin ti (nghip hu), v ng thi, chng ta chun b cho s ti sinh v sau (sinh hu). Hu duyn sinh: Do nhng hnh ng hay nghip hin ti, ta to mm mng cho ln Ti Sinh sp ti (jti), khi u ca kip sng tng lai. Sinh duyn gi cht: Do ti sinh trong th gian ny, nn t s a n Gi Cht (jar-marana). Jar l tui gi, suy yu dn dn, ri cht (marana). V sinh ra nn phi chu bun ru, su bi, kh, u, no, tuyt vng, v.v. * Chng ta thy y c tt c 12 chi phn, thng c cc nh Pht hc phn tch, chia thnh 3 thi: qu kh, hin ti, v v lai. Hai chi V Minh v Hnh thuc v qu kh. Nm chi: Thc, Danh Sc, Lc Nhp, Xc, Th thuc v hin ti, xem nh l qu d thc ca qu kh. i, Th, Hu cng thuc hin ti v lm nhn cho tng lai. Sinh v Gi cht thuc v tng lai, kt qu ca nhng nhn gieo trong hin ti. T Sinh n Gi cht, ch c hai chi c cp thi tng lai; tuy nhin, chng bao hm c nm chi phn trong nhm qu d thc hin ti t Thc n Th. Trong ci ngi, s kt hp ca nm chi phn ny to ra ci gi l n ng hay n b, v chnh nm chi phn ny l nhng g c sinh ra, gi yu, cht i, ri li ti sinh c tip tc mi mi khng ngng, do nhng hnh nghip t qu kh cng nh trong hin ti. * Trong quyn sch "Cy Gic Ng" (The Tree of Enlightenment), Gio s Peter Santina phn chia 12 chi phn thnh 3 nhm:

1) Nhm tai ch ( trc): v minh, i v th; 2) Nhm hnh ng (nghip): hnh v hu; v 3) Nhm kh au: thc, danh sc, lc nhp, xc, th, sinh, v gi cht. Trong nhm th nht, v minh l cn bn. Do v minh m chng ta tham m vo cc dc lc gic quan, vo hng th, vo nhng tng sai lm, nht l tng v ci Ta c lp v thng cn. Do vy, v minh, i v th l nguyn nhn ca nghip (hnh ng). Nhm th hai l nghip (hnh ng), gm c hnh v hu. Hnh bao hm nhng du n, hay thi quen hnh thnh trong dng tm thc, hay s tip din khng ngng ca thc. Nhng du n y c to thnh bi nhng hnh ng lp i lp li t nhiu kip trc, tr thnh thi quen. Nhng thi quen dn dt nhiu hnh ng ca ta trong hin ti. Ngoi ra, cn c nhng hnh ng to tc trong kip sng ny, v c gi l hu. Nhng thi quen vn pht trin t nhiu kip trc cng vi nhng hnh ng to tc trong kip ny dn n ti sinh vi thn ng un, ri gi cht, kh au, v.v. l nhm th ba. Khi hiu c s vn hnh ca l Duyn khi, ta c th ph v vng lun hi sinh t , bng cch thanh lc nhng bt tnh ca tm l v minh, i v th. Mt khi cc bt tnh ny b loi b, cn hnh nghip s khng cn, v ngun thi quen cng khng sinh khi. Khi hnh nghip ngng, ti sinh v kh au cng ngng. * Trong Trng b, kinh s 15, c Pht dy ngi Anand rng: - "Ny Anand, gio php Duyn khi rt thm su, tht s thm su. Chnh v khng thng hiu gio php ny m th gian ging nh mt cun ch ri ren, mt t chim, mt bi rm lau lch, v khng th thot khi cc a x, ci d, phi chu kh au trong vng lun hi sinh t." Trong mt on khc, trong bi kinh s 28 thuc Trung b, Ngi dy rng: - "Ai hiu c l Duyn khi, ngi y hiu Php; v ai hiu c Php, ngi y hiu l Duyn khi". Cho nn, gio l Duyn khi l mt gio l tinh yu, thm su, quan trng, khng phi d dng thc chng v thng hiu. L mt phm nhn c s cn

ang tu hc, y, chng ti ch c th trnh by tm tt s lc theo kin gii th thin ca mnh. ---o0o--5 - An c, T t v Vu-lan C ba dp l ln trong truyn thng Pht gio Nguyn thy. l ngy l Magha Puja, Vesakha Puja, v Asalha Puja. Puja ngha l tn knh, qu knh, cn c ngha l s dng cng, cng dng. y, Puja cn c ngha l ngy l ln. Magha, Vesakha, Asalha l tn cc thng trong lch ca n . So vi m lch Vit Nam, Magha tng ng vi thng Ging, Vesakha tng ng vi thng T, v Asalha tng ng vi thng Su. Magha Puja l ngy l Rm thng Ging, k nim ngy c Pht thuyt k Ovada-Patimokkha, l cn bn cho cc gii lut sau ny. Vesakha Puja l ngy l Rm thng T, tc l ngy Tam Hp, thng c gi l l Pht n. Asalha Puja l ngy l Rm thng Su, k nim ngy c Pht ging kinh Chuyn Php Lun, v sau , ch Tng Nam tng bt u ma An c kit h. Ngoi ra, truyn thng Nam tng cn c cc ngy l khc nh ngy T t (rm thng Chn) kt thc ma An c kit h, v ma l Dng Y Kathina trong mt thng, t ngy 16 thng Chn n ngy Rm thng Mi m lch. 1. Chuyn Php Lun Ngi B tt S-t-ta ri gia nh, tm o gii thot nm 29 tui, v thnh o nm 35 tui, vo m trng Rm thng T. Sau khi Ngi gic ng, c v Phm thin Sahampati cung thnh Ngi v lng t bi thuyt php i. c Pht quan st th gian v nhn li thuyt php. u tin, Ngi ngh n o s Alara Kalama v o s Uddaka Ramaputta, l hai v thy dy o cho ngi khi cn l B-tt tm s hc o, nhng ch Thin bo l hai v ny qua i. Tip n, Ngi ngh n nm ngi bn ng tu l anh em ao si Kondaa (Kiu-trn-nh), Bhaddiya, Vappa, Mahnma v Assaji, lc trc cng tu kh hnh vi ngi, v hin gi h ang vn Lc Uyn, gn thnh Ba-la-ni. T B o trng, ni Ngi gic ng, c Pht i n Lc Uyn, mt cuc hnh trnh khong 210 km, mt khong 2 thng, v n ni vo ng ngy Rm thng Su. Thot tin, khi thy Ngi, anh em Kondaa quyt

nh khng cho hi, cng khng ng ln nh l Ngi, bi v h cho rng lc trc, Ngi t b li tu kh hnh, khng cn l mt bc chn tu na. Tuy nhin, khi Ngi tin n gn, ch v b chinh phc trc v cao qu ca mt bc gii thot, khin h i x vi Ngi v cng knh cn. Ch v cm ly bnh bt v thng y ca ngi, sa son ch ngi cho Ngi, ra chn Ngi v gi Ngi l "Hin gi" (Avuso) theo thi quen. Song c Pht bc b cch xng h ny, v ni: -"Ny ch v, ng gi Nh Lai (Tathagata) l Hin gi nh mt trong cc v. Nh Lai l bc A-la-hn, Chnh ng Gic" - (i Phm, Tng Lut) Li tuyn b khm ph con ng a n bt t tc con ng gii thot, gic ng v chng c Chn L ca Ngi c nm ngi bn ng tu c p li vi v hoi nghi. Ch v hi: - Lm th no mt ngi t b kh hnh chn i sng sung tc, li c th chng c Chn L? c Pht gii thch rng Ngi chng h tham m i sng sung tc. lm sng t mi vic, Ngi thuyt ging bi kinh Chuyn Php Lun, khi u cng trnh hong php ca Ngi. Bi kinh trnh by Php Gii Thot l Trung o, v nu ln Bn Chn L Cao Qu (T Diu ) nh ghi li trong Tng Lut v trong Tng ng b: "C hai cc oan, ny ch v, m ngi xut gia nn trnh. Hai cc oan l g? m mnh vo dc lc, thp km, tm thng, h lit, khng xng ng bc Thnh, khng ch li, l mt cc oan. Cc oan kia l chuyn tm kh hnh p xc, gy kh au, khng xng ng bc Thnh, v cng khng ch li. Ny ch v, Nh Lai trnh xa hai cc oan ny, v tm ra Trung o, chnh l con ng khin cho Ta thy v bit r, con ng a n an tnh, thng tr, gic ng, Nit-bn." Ngi ging tip: "y l Chn l v Kh: Sanh, gi, bnh, cht l kh; su, bi, u, no l kh; thn cn nhng g ta khng thch l kh; xa la nhng g ta thch l kh; cu khng c l kh; tm li, ng th un l kh. y l Chn l v Ngun gc ca Kh: chnh l kht i a n ti sinh, cu hu vi h v tham, tm thy lc th ch ny ch kia: l Dc i, Hu i v Phi hu i.

y l Chn l v Kh Dit: chnh l s on tr, dit tn hon ton kht i , qung b n, chm dt n, x ly n, khng chp th n. y l Chn l v Con ng Dit Kh: l Thnh o Tm Ngnh, tc l Chnh Kin, Chnh T duy, Chnh Ng, Chnh Nghip, Chnh Mng, Chnh Tinh tn, Chnh Nim, v Chnh nh." - (i Phm, Tng Lut; Tng ng B) Nm v tn gi ht sc ch tm lng nghe li Ngi. Khi Ngi thuyt ging, tn gi Kondaa qun trit: "Nhng g c sinh khi u phi chu qui lut hoi dit", v c qu D lu. Sau , tn gi lin xin c Pht nhn lm t. c Pht ni: "n y, ny t khu, Gio Php c kho ging, hy sng i phm hnh on tn kh au" v nhn tn gi lm t t khu. Nh vy, tn gi Kondaa l v t t khu u tin trong lch s Pht gio, nh du khi im s thnh lp Tng on, tn ti cho n ngy nay. Chng bao lu, li dy ca c Pht gip cho tn gi Vappa v Bhaddiya hiu Php v hai v cng c nhn lm t t khu. Trong lc cc ngi Kondaa, Vappa v Bhaddiya i kht thc cung cp thc n cho c nhm, c Pht thuyt ging ring cho tn gi Mahnma v Assaji. Sau , hai v ny c qu bc Nhp lu, v xin lm t. Nh vy, lc c su v t khu trn th gian: c Pht v nm v t u tin ca Ngi. Vi ngy sau, c Pht dy bi php v V Ng ghi li trong bi kinh V Ng Tng, Tng ng B. Khi nm v t t khu nghe li thuyt ging ny ca c Pht, tm ca ch v thot khi mi lu hoc, v tr thnh bc Thnh A-la-hn gii thot. * 2. An c kit h Mt ngy sau l Rm thng Su, ch Tng trong truyn thng Pht gio Nam tng bt u ma An c kit h. Trong Chng "Vo Ma Ma", i Phm, Tng Lut, c ghi: c Th Tn ng ti Trc Lm, thnh Vng X. Lc by gi, vic an c ma ma cha c c Th Tn quy nh cho cc t khu. Cc v t khu

i du hnh trong ma lnh, trong ma nng, v c trong ma ma na. Dn chng phn nn, ph phn, ch bai rng: -"V sao cc sa mn Thch T li i du hnh trong ma lnh, trong ma nng, v c trong ma ma na? Ngay c cc du s ngoi o, d c gio l c thuyt ti t, vn sng c nh mt ch trong ma ma, ngay c nhng con chim sau khi lm t trn cc ngn cy cng sng c nh trong ma ma. Cn cc sa mn Thch T th li i du hnh trong ma lnh, trong ma nng, v c trong ma ma na. Cc v y ang dm p ln cc loi c xanh, ang hm hi mng sng ca loi ch c mt gic quan, v ang gy nn vic git hi hng lot chng sanh nh nhoi." Cc t khu nghe c nhng ngi y phn nn, ph phn, ch bai. V th, cc v y trnh s vic ln c Th Tn. c Pht nhn s vic ny m bo cc t khu rng: -"Ny cc t khu, ta cho php an c trong ma ma. y l hai thi im vo ma an c: thi im trc v thi im sau. Thi im trc l ngy k ca ngy trng trn thng Asalha, thi im sau l vo ngy sau trng trn thng sau." Tnh theo m lch ca Vit Nam nu khng c thng nhun th thi im trc l ngy 16 thng 6, thi im sau l ngy 16 thng 7. Ngi dy tip: -"Ny cc t khu, khng nn ra i du hnh trong ma an c ba thng. V no ra i th phm ti tc c (dukkata)." Tuy nhin, nu c chuyn cn kp v c thnh mi, v t khu c php ri tr x trong thi hn khng qu 7 ngy. c Pht dy: -"Ny cc t khu, ta cho php i khi c thnh mi vi cng vic c th gii quyt trong by ngy; v khng nn i, nu khng c thnh mi." Sut thi k gi ma min bc n , t thng Su n thng Mi, ch Tng sng mt ni c nh trong 3 thng an c. Ch v c th la chn cch t mnh xy mt am tht tr ma, hay trong mt tinh x sn c. Ma an c bt u t ngy rm thng Asalha (rm thng Su). Tuy nhin, c Pht cng cho php bt k mt t khu no khi s chm hn mt thng, vo ngy rm thng By, gi l "hu An c". Vic nh ch du hnh chm dt vo ngy rm thng Chn (Assina). Nu v no khi s chm hn

mt thng, th chm dt vo thng Mi (Kattika). Ch Tng t chc l sm hi B-tt (Uposatha) c bit, gi l l T t (Pavarana), nh du kt thc ma an c. Sau , cc t khu cng b hon tt cc phn s trong Gii Lut, ri ni an c, v bt u du hnh truyn o. Tp tc an c ma ma khng ch c l do c truyn, m cn c l do thc tin na. Khi tri ma o t v cc con sng chy trn b, khi ng x chm trong bn ly, v nhng mnh t khng ngp nc lm thnh ni tr n cho rn rt, b cp, vic du hnh v cm lu ngoi tri hu nh khng th thc hin c. Hn na, kh m bc hi trong thi gi ma to ra nhng tai hi khc cho sc khe; v nu mt t khu b bnh, ch Tng d sn sc v y ti mt tinh x hn l lc di chuyn. Tc l an c ma ma cn c li cho Tng chng theo nhiu cch. Trong sut nhng thng du hnh theo ring ca mi ngi, c th l mt vi t khu no tr thnh bung lung trong np sinh hot. Trong ma an c, cc t khu chung sng sinh hot vi nhau, nn phi ch tm n quy lut x th v theo ng nguyn tc. Ma an c cn tng cng mi o tnh trong Tng on. Cuc sng chung mt ni v cng hc tp li dy ca bc o S, s trao i kinh nghim v kin thc a n s thit lp cc mi quan h thn hu c gi tr gio dc, c c Pht nh gi cao. Ngi ni: "Qu tht tt c i sng ng Phm hnh ca Tng chng ct yu tnh thn hu gia nhng ngi a thch iu thin, tnh ng o, ng ch hng. Mt t khu lm bn vi iu thin, l ngi bn giao du, ngi ng ch hng, c trin vng tu tp v lm sung mn Bt Chnh o, gii thot cho ng bn cng nh bn thn v y." C ln c Pht thy mt t khu b bnh, nm b v khng ai chm sc, Ngi v Trng lo Ananda cng n sn sc v y. Ri Ngi gi Tng chng n v dy: "Ny cc t khu, ch v khng c cha m chm sc mnh. Vy, nu ch v khng chm sc nhau, th ai s lm vic y? Ny cc t khu, bt c ai trong ch v mun chm sc Nh Lai, th v y hy chm sc ngi bn ng Phm hnh." Vic an c ma ma cng quan trng trong vic hc tp ca ch Tng thi . Ch v tng c li cc bi kinh ca c Pht v hc hi nhng li dy mi ca Ngi. Vic hc tp nghe kinh khng ch gii hn vo ma an c, nhng c thun li hn nh s chung sng sut ba thng ca mt hi chng t khu ng o ti cng mt a im. C l Gio Php s khng

c truyn tng n thi i chng ta trong hnh thc chnh xc nh ngy nay, nu Tng chng thi xa khng c c hi duyt li ton th li gio hun ca c Pht trong cc ma an c kit h hng nm y. 3. An c trong cc truyn thng khc Gii lut tu s trong cc truyn thng Pht gio, trn cn bn, rt ging nhau. Cc tng phi u tun theo quy lut an c kit h trong ba thng. Tuy nhin, thi im bt u v kt thc khng ging nhau, ty theo cch tnh ma h trong nm. Nh trnh by trn, theo Lut Nguyn thuy (ai phm, Lut tang, Ty khu Indacanda dich), chng III (Mua ma): An c bt u t ngy 16 thang Asalha (tng ng vi thang Sau m lich), keo dai 3 thang. Hu an c bt u mt thang sau o. Theo Lut Hu B (Ty-nai-da, Cn ban thuyt nht th hu b, Ty khu Tm Hanh dich), quyn An c s: An c bt u t ngy 16 thang Nm m lich, keo dai 3 thang, Hu an c bt u mt thang sau o. Theo Lut Ma-ha-tng-ky (Ha thng Thich Phc Sn dich), quyn 27, Phep An c: An c bt u t ngy 16 thang T m lich, keo dai 3 thang. Hu an c bt u mt thang sau o. Theo Lut T Phn (Ha thng Thich Nguyn Chng dich), quyn 4, chng III (An c): An c trong 3 thang mua ha, khng thy ghi ro ngay thang. Hu an c bt u mt thang sau o. 4. Vu-lan v kinh in nguyn thy Ngy nay, a s Pht t chng ta thng t chc ngy Rm thng By, theo truyn thng Bc tng, l ngy L Vu-lan, mt ngy bo hiu cng n ca cha m. Trong cng ngy , ch Tng Ni Bc tng lm l T t, kt thc ma an c, theo Lut Ma-ha-tng-k. L Vu-lan l da theo tch chuyn trong kinh Vu-lan-bn (Ullambana Sutra, i Chnh Tng, tp 16), trong , c Pht dy Trng lo Mc-kin-lin cng dng thc n n ch Tng trong ngy T t v hi hng phc bu n m l b Thanh- gip b thot khi kh cnh ca kip ng qu. Trong kinh in nguyn thy, khng thy cp n s tch nu trn. Tuy nhin, trong quyn Ng qu s, thuc Tiu b, c ghi li mt cu chuyn

tng t. l chuyn ng qu m ca Ngi X-li-pht (Ch gii Ng qu s, Phm Ubbari, Chuyn s 2, T khu Thin Minh dch). Tm tt nh sau: Mt ngy n, cc ngi Trng lo X-li-pht, Mc-kin-lin, A-nu-lu- v K-tn-na ng ti mt khu rng hoang gn thnh Vng X. Mt n ng qu vi thn hnh gy m, hnh tng gm ghit, n gp cc ngi v cho bit trong tin kip, ng qu tng l m ca Ngi X-li-pht. Do lng keo kit, bn xn, b i x tn t vi cc v tu s, v li sinh c tm chi ra mng nhic cc v y, nn b phi lnh qu bo c, sinh lm ng qu trong kip ny. B xin Trng lo X-li-pht t chc b th cng dng, ri hi hng phc n cho b c thot khi cnh ng qu kh s. Sng hm sau, nhn khi i kht thc trong thnh Vng X, cc ngi n gp vua Bnh-sa, v Ngi Mc-kin-lin thut li cu chuyn y cho vua nghe. Nh vua hoan h pht tm trong sch ha s gip Ngi X-li-pht. Vua truyn lnh cho cc quan dng bn tnh tht trong khu rng ngoi thnh, v sa son vt thc, n, thc ung v y phc. Sau , nh vua chuyn ton b nhng th y n Ngi X-li-pht. Nhn danh m, Ngi X-li-pht b th cng dng n c Pht v Tng on, ri hi hng cng c phc bu n cho b. Nh , b c ti sinh vo ci Tri Phm Thin. Mc d vi chi tit trong cu chuyn ny khng ging nh chuyn ghi trong kinh Vu-lan-bn, vic cng dng n ch Tng, ri hi hng phc bu n cha m qua i, c mt ngha rt r rng, tng hp trong c hai truyn thng chnh ca Pht gio. Perth, Ty c, Thng 8-2007 ---o0o--6 - Trng lo ni Sanghamitta: V Ni trng u tin ti Sri Lanka Lorna Dewaraja Hng nm, vo ngy Rm thng Mi Mt m lch, Pht t khp ni trong o quc Sri Lanka hnh l tng nim Trng lo ni Sanghamitta, l v n tu s cng vi anh trai ca b l ngi Trng lo Mahinda mang Pht gio truyn vo o quc hn 2300 nm trc, trong triu i vua Davanampiya Tissa. Mt iu quan trng ng ghi nhn l khi Ngi Mahinda hong php

ti vng Anuradhapura, a s c s lng tm chuyn ch thnh php l ph n, trong hng hong gia ln hng thng dn. S kin vn tip tc cho n ngy nay, s n c s tham gia vo cc cuc l Pht gio bao gi cng ng hn s nam c s. Sau khi nghe Ngi Trng lo Mahinda thuyt ging, Hong hu Anuladevi, v ca Ph vng Mahanaga, pht tm tn thnh ni li dy ca c Pht, v ng mun xut gia tr thnh mt v T khu ni. Khi c bit nh ny, Ngi Mahinda ni vi vua rng theo ng gii lut tu s, Ngi khng th truyn gii cho ph n. Ngi ngh nh vua gi vn th n vua Asoka (A-dc) ca x Maurya, n , yu cu vua Asoka gi con gi ca vua l Trng lo ni Sanghamitta sang o quc, v em theo mt nhnh ca cy b ti B o trng, ni c Pht thnh o. Lc by gi, bang giao gia hai triu nh rt tt p, nn vua Devanampiya Tissa khng ngn ngi gi mt v quan l ngi Arittha n thnh ph Pataliputra (by gi l Patna) ca x n , gp vua Asoka, chuyn t li thnh cu y. Lc u, vua Asoka ngn ngi, khng mun gi con gi mnh ra i truyn gio nc ngoi, nhng v Trng lo ni Sanghamitta cng quyt yu cu nh vua cho php b xut dng i hong o, nn sau cng, vua Asoka ng cho php. Mt on mi mt v T khu ni cng ln thuyn i vi b Sanghamitta, vt bin sang o quc, mang theo nhnh cy b , vi s hng dn ca quan Arittha. y l mt vic lm dng cm ca b Sanghamitta, v vo thi , khi ngi ta vn cn c thnh kin xem thng ph n, b Sanghamitta c ngh lc v can m thc hin cuc hnh trnh vt bin y nguy him, m khng c ngi trong hong tc cng i bo v b. Ti cng Jambukolapattana (nay l cng Pedro, bn o Jaffna), vua ca o quc cng vi Trng lo Mahinda v rt ng cc tn Pht t ra nghnh n Trng lo ni cng vi Ni chng t n sang, mang theo nhnh cy b . Nh vua t chc bui l tip rc rt long trng, v rt ng dn chng tham gia cng vi phi on truyn gio a nhnh cy ny v kinh Anuradhapura, cuc hnh trnh ko di 14 ngy bng ng b. Nhnh cy ny c trng trong vn Mahamegha ti mt ni tn nghim. T ngy y cho n nay, trong sut 23 th k qua, vua cha v dn chng o quc Sri Lanka tip tc gn gi, bo v v tn qu cy b ny,

nh l mt bo vt quc gia. C th b ngy nay c xem nh l mt trong nhng c th lu nm nht trn th gii. Trng lo ni Sanghamitta thc hin mt cng tc quan trng nht ti o quc l truyn gii v hng dn tu tp cho Hong hu Anuladevi v cc th n sau khi cc v ny xut gia vi B. T , Ni on Sri Lanka c thnh lp v ko di khong 1000 nm. Theo cc ngun s liu Trung quc, vo nm 429 CN, Ni on ny gi 9 v T khu ni do Ni s Deva Sara lnh o, vt i dng, i thuyn n Trung quc truyn gii cho 300 v tu n ti Nam kinh, thnh lp Ni on ti x s ; v t Trung quc, pht trin n cc quc gia khc trong vng ng cho n ngy nay. Trng lo ni Sanghamitta lu li ti o quc, tip tc cng trnh hong php, truyn b o Pht, v vin tch ti , vo tui 59. B l tm gng dng cm cho cc v n tu s, khng ngn ngi ln ng mo him ni xa xi hong dng Chnh Php. B cng l mt v n i s u tin trong lch s ngoi giao cn i, c mt v quc trng gi i theo li mi ca mt v quc trng khc. Cho n ngy nay, ph n Sri Lanka ni ring, v Pht gio Sri Lanka ni chung, u thnh tm ghi n v tn thn cng c ca B. Bnh Anson trch dch Ty c, thng 3-2007 ---o0o--7 - Vesak l ngy l quc t Trong phin hp khong i ngy 15 thng 12 nm 1999, Hi ng Lin Hip Quc (LHQ) thng qua d tho ngh quyt "Cng nhn quc t v ngy L Vesak ti tr s Lin Hip Quc v cc vn phng lin h" (vn bn s A/54/L.59) do i din nc Sri Lanka trnh. Hi ng quyt nh hng nm s c cc cng tc b tr thch hp t chc ngy L Vesak vi s c vn ca cc i din quc gia trong Hi ng. Ngy Vesak ngy trng trn trong thng 5 dng lch mi nm l ngy thing ling nht ca mi Pht t trn ton th gii k nim ngy sinh, ngy thnh o v ngy nhp dit ca c Pht (do , c gi l ngy i l Tam Hp, mc d nhiu ngi vn gi l L Pht n). Sau y l tm tt cc li pht biu trong k hp ny:

ng JOHN DE SARAM, i s Sri Lanka, gii thiu d tho ngh quyt cng nhn Ngy Vesak (vn bn s A/54/L.59), ni rng Hi ng LHQ cng nhn nhiu s quan tm khc nhau trong mt th gii phc tp, v chp nhn rng mi ngi trn th gii mong mi Hi ng ghi nhn s quan tm, lng hy vng v s tn ngng ca h. Trong tinh thn y, Hi ngh Thng nh Pht gio Quc t trng ch LHQ c mt s cng nhn quc t v Ngy Vesak ngy trng trn trong thng 5 dng lch, l ngy hn 150 triu tn Pht gio trn ton th gii lm l k nim ngy sinh, ngy thnh o v ngy nhp dit ca c Pht. ng ku gi Hi ng LHQ cng nhn ngy Vesak l ngy thing ling nht ca Pht gio, v cho php b tr thch hp hnh l ti tr s LHQ v cc vn phng ca t chc ny. ng cng ghi nhn rng i din nc Hy Lp, Mauritius, Na Uy v Th Nh K cng h tr bn d tho ny. ng VORAVEE WIRASAMBAN, i s Thi Lan, ni rng thng ip ph qut v ha bnh, thin v t bi m c Pht truyn ging hn 2500 nm trc cng thm nhiu ngha cho thi i ngy nay. Pht gio lun lun cao cc gii php ha hp cho cc cuc xung t, d gia cc c nhn hay gia cc cng ng. Pht gio l ng ngha vi ha bnh. Thm vo , s bao dung l mt trong cc im chnh yu ca Pht gio. Ti Thi Lan, bao dung, nht l bao dung tn gio, c ghi nhn trong hin php, v l mt li sng ca ngi dn Thi. Pht gio cao ng li trung dung, ng ni. Sng dung ha l cn bn ca mi hnh ng ca mi Pht t, m gip ngn chn cc hnh ng cc oan thng thy xy ra trn th gii. S cng nhn ca quc t v Ngy Vesak l mt hnh ng cn thit cng nhn v tn trng Pht gio v hng triu Pht t trn th gii v ti khng nh s quyt tm ca LHQ tun th nguyn tc tn trng mi d bit. B CHRISTINE LEE, i s Singapore, ni rng cng nhn Ngy Vesak l mt vic lm thch hp tn trng c Pht. y l mt trong bn dp l chnh ti Singapore, ni c mt phn ba dn s l Pht t. B ca ngi bn d tho v n ph hp vi ngh quyt ca i Hi ng LHQ v nm 2000 l Nm Quc t Vn ha Ha bnh v thp k 2001-2010 l Thp k Quc t v Vn ha Ha bnh cho Thiu nhi Ton cu. c im ca li dy ca c Pht l v s ha bnh v bt bo ng. D tho ny

cng gip m ng cho nm 2001 l Nm i thoi gia cc Nn Vn minh. ng SHAIKH RAZZAQUE ALI, i s Bangladesh, pht biu rng ti chu v cc ni khc trn th gii, rt nhiu ngi c hnh Ngy Vesak nh l ngy thing ling nht ca Pht gio. Bangladesh c mt lch s gn b vi vn minh Pht gio, c thnh phn dn chng theo o Pht rt ng k, v c hnh l Vesak cng nh cc l khc. S cng nhn quc t v ngy ny l mt c hi p dng cc li dy qu bu ca c Pht, mang n s thng cm, hnh phc v an vui cho th gii. ng OM PRADHAN, i s Bhutan, ni rng s cng nhn quc t v cc ng gp ca Pht gio v ang cung hin cho th gii s gip tng trng s hiu bit v thng cm v tnh d bit trong cc x hi ngy nay. Nhng li dy ca Pht gio c tnh ph qut, ng ni. l li dy v s chng mc, bt bo ng, hin hu ha bnh v bao dung. l li dy v bo tn cc ngun lc v mi trng thin nhin, tn trng s sng ca mi loi. C rt nhiu nguyn tc ca Pht gio tng ng vi cc tn gio ln khc, v cng tng hp vi cc nguyn tc cn bn ca LHQ. ng JUAN LUIS FLORES, i s Ty Ban Nha, pht biu rng nc ng l mt thnh vin h tr d tho ngh quyt, v tin rng LHQ l mt ngh trng cc tn gio v cc nn vn ha ln gp g v trao i kin. Cng nhn Ngy Vesak l ghi nhn cc ng gp ca nhng tn gio v vn ha khc nhau cho s bao dung v thng cm ln nhau ca mi ngi trn th gii. ng U WIN MRA, i s Min in, ni rng LHQ ku gi mi quc gia thc hnh bao dung v chung sng ha bnh. iu cng nm trong li dy ca c Pht, c hng triu ngi tun theo. o Pht, cng nh cc tn gio ln khc, c nhiu ng gp ng k duy tr ha bnh, v y l mt iu thch hp LHQ to ra mt c hi tt gip mi Pht t gii thiu ngy thing ling ca h n cng ng quc t. Ngy Vesak l ngy l thing ling ca Min in, ni c 90 phn trm dn s theo o Pht. k nim ngy ny, dn chng thng c hnh l ti cy B , l ni c Pht thnh o. ng NARENDRA BIKRAM SHAH, i s Nepal, pht biu rng tinh hoa ca o Pht l cho con ngi, ha bnh, t bi, thng cm, bt bo ng, s bnh ng gia mi ngi, v knh trng cc tn ngng tn gio khc.

Lm-t-ni (Lumbini), ni c Pht n sinh, ngy nay l mt Di sn Quc t. LHQ tng h tr bo tn v pht trin ni . Hi ngh Thng nh Pht gio Quc t c t chc ti Lm-t-ni vo nm trc, v cng b y l ni ci ngun ca ha bnh. Ngy Vaishakh Purnima (theo ting Nepal) hay l Ngy Vesak cn c gi l Ngy Lm-t-ni c cng nhn ti Nepal nh l mt ngy l quc gia, mt ngy chnh thc ca tinh thn bt bo ng. ng INAM-UL-HAQUE, i s Pakistan, ni rng min ty bc ca t nc ng l qu hng ca nn vn minh Pht gio Gandhara, pht trin vo th k th I trc Ty lch. y l thi k ca ngh thut Gandhara, l mt kt ni ca ngh thut Hy Lp - La M vi truyn thng Pht gio. S ng gp ca Pht gio vo vn ha, ngh thut v vn minh ca dn chng Nam v cc ni khc rt quan trng. Thng ip v ha bnh, t bi v chn l ca c Pht c chia s trong cc tn gio v tn ngng khc. Cng nhn ca LHQ v Ngy Vesak l mt ghi nhn thch ng v s ng gp ca Pht gio cho s pht trin tm linh ca nhn loi. ng KAMALESH SHARMA, i s n , ni rng tc ng ln lao ca Pht gio vo cc gi tr ca th gii v tm linh, lun l v o c rt xng ng Hi ng LHQ cng nhn v tn vinh Ngy Vesak. Ct li ca cc li dy ca c Pht tc ng ln i sng ca hng triu ngi trn th gii, vi hy vng v gii thot. Quc gia ca ng s tham gia tch cc vo ngy l ny ti LHQ. Sau , i s cc nc Lesotho, Nicaragua v Hoa K cng quyt nh tham gia h tr d tho ngh quyt ny. Tip theo, ngh quyt c Hi ng LHQ chp thun thng qua, ngy 15 thng 12 nm 1999. ---o0o--8 - V bi kinh Kalama T khu Bodhi Bi kinh Kalama, trong Tng chi b, chng Ba Php, thng c nhiu ngi xem nh l mt "Hin chng Pht gio v T do Trch vn". Mc d bi kinh bc b cc t duy gio iu v lng tin m qung, vn y l bi kinh c tht s mang nhng ngha m ngi ta thng gn ghp vo hay khng? Da vo mt on duy nht ca bi kinh, thng c trch dn

sai lc ra ngoi mch vn, ngi ta thng ngh rng c Pht l mt nh ch ngha thc nghim, bc b mi gio thuyt v lng tin, v gio php ca Ngi ch l cng c ca mt ngi t duy t do t chn l, v mi gi mi ngi chp nhn hay bc b bt c iu g theo s thch ca h. Th nhng, bi kinh Kalama c tht s bin minh cho quan im khng? Hay chng ta thy y ch l mt tp hp cc dng thi khc nhau ca khuynh hng tr trn xa c l nh ng gio php vi nhng g thch hp vi mnh hoc thch hp vi nhng ngi ang nghe mnh thuyt ging? Trong gii hn ca bi vit ngn ny, chng ta hy c li ton b bi kinh Kalama, v cng cn nn nh rng hiu ng li Pht dy, chng ta cn phi tm hiu nh ca Ngi khi ni ra cc li dy . * on kinh thng c nhiu ngi trch dn nh sau: - "Ny qu v Kalama, ng tin v nghe truyn khu, ng tin v l truyn thng, ng tin v nghe n i, ng tin v c ghi trong kinh in, ng tin v l lun, ng tin v suy din, ng tin v t duy trn mi l l, ng tin v da theo kin c cn nhc, ng tin v v y c v c uy quyn, ng tin v ngh rng v y l thy ca mnh." "Khi no qu v t mnh bit r: Cc php ny l bt thin; cc php ny l ng ch; cc php ny b ngi tr ch trch; cc php ny nu c thc hin v chp nhn, s a n bt hnh kh au, qu v hy t b chng. ... Khi no qu v t mnh bit r: Cc php ny l thin; cc php ny l ng khen; cc php ny c ngi tr ca ngi; cc php ny nu c thc hin v chp nhn, s a n li lc hnh phc, qu v hy t n v an tr". on kinh ny, cng nh nhng on khc ghi li trong kinh in, c Pht ni ra trong mt ng cnh c bit cho thnh chng trong mt bi cnh c bit no v v th cn phi hiu trong ng cnh . Cc ngi trong b tc Kalama, c dn ca th trn Kesaputta, c nhiu v o s vi nhng quan im khc nhau n ving thm, mi v cao gio thuyt ca mnh v bi bc gio thuyt ca ngi khc. iu ny lm cho nhng ngi Kalama hoang mang. Khi bit n s Gotama, c ca ngi l bc Gic Ng, n ving th trn, h n yt kin Ngi, vi hy vng rng Ngi s gip gii ta cc s hoang mang, nghi ng ca h. Khi c tip cc on sau ca bi kinh, chng ta thy r rng cc vn lm cho h hoang mang l v s ti sinh v hu qu ca cc hnh ng thin v c.

c Pht bt u bng cch trn an nhng ngi Kalama rng trong tnh hung nh th, h nghi ng hoang mang l ng, v Ngi khuyn khch h nn trch vn. Tip theo, Ngi ni vi h nhng iu nh c ghi trong on kinh trch dn trn, khuyn h nn t b nhng iu h t bit r l bt thin, v thc hnh nhng nhng iu h t bit r l thin. Li khuyn ny c th nguy him cho nhng ai khng c lun l o c, v chng ta c th hiu rng y, c Pht xem nhng ngi Kalama ny l nhng ngi c o c tt. D th no, Ngi cng khng cho h t mnh suy din, m Ngi cn kho lo hi h cho h thy tham sn si a n bt hnh, kh au cho mnh v cho ngi khc, v chng phi c t b. Tri li, tm v tham, v sn, v si s a n an lc, hnh phc, v v th, cn phi c nui dng. Tip theo, c Pht ging rng mt "v Thnh t ly tham, ly sn, ly si" sng tnh gic, chnh nim, an tr v ta rng tm v lng T, Bi, H, X bao trm ton th gii. Vi tm thanh tnh, khng on th, khng c hi nh vy, v y c c "bn s an n" ngay by gi v ti ni y: (i) nu c i sau v nu c kt qu d thc do cc nghip thin c, sau khi thn hoi mng chung, v y s sinh vo ci thin lnh; (ii) nu khng c i sau v nu khng c kt qu d thc, v y vn sng t ti v an lc ti y v ngay by gi; (iii) nu c qu xu tr ra bi nghip c, v y khng chu qu xu; v (iv) nu qu xu khng tr bi nghip c, cng khng nh hng g n v y v ngh ln hnh ng ca v y u trong sch. Sau khi nghe ging nh th, cc ngi Kalama t lng tri n v tn thn c Pht, ri xin Ngi cho php h quy y Tam Bo. * Bi kinh Kalama c ngh, theo quan im ca nhiu ngi, rng mt ngi Pht t c th bc b mi gio thuyt v lng tin, rng ngi y ch cn da theo kinh nghim c nhn ca mnh nh l tiu chun nh gi cc li dy ca c Pht v bc b nhng g m mnh khng th dung hp, hay khng? ng rng c Pht khng i hi nhng ngi Kalama phi chp nhn nhng g Ngi ni v h c lng tin ni Ngi, nhng chng ta cn phi ghi nhn mt im quan trng: nhng ngi Kalama ny, khi bt u bi kinh, cha phi l t ca c Pht. H n gp Ngi v xem Ngi ch nh l mt v c vn, nghe nhng li khuyn kh d gip h xa tan s nghi ng thc mc ca h, nhng h cha xem Ngi l ng Nh Lai, bc Ton Gic, l v c th ch cho h con ng tm linh a n gii thot ti hu.

Bi v cc ngi Kalama khng c nh n gp c Pht tm hiu s mng hong php ca Ngi, tm hiu con ng gii thot, cho nn cha phi l dp c Pht thuyt ging v gio php cao diu ca Ngi, chng hn nh l T Diu , tam tng (kh, v thng, v ng), v cc php qun nim. Gio php ny ch ging c bit cho nhng ai chp nhn c Pht l v Thy dn ng gii thot. Trong cc bi kinh khc, Ngi ch thuyt ging cho nhng ai c "lng tn thnh ni c Nh Lai" v cho nhng ai c y phc duyn thng hiu v thc hnh cc li dy . Nhng ngi Kalama ny, ngay trong on u bi kinh, cha phi l tha t mu m Ngi gieo cc ht ging gio php gii thot. H cn ang hoang mang v cc li tuyn b tri ngc nghe c t cc v o s khc, tm h vn cha r rng, ngay c v nn tng cn bn ca o c. V th, sau khi khuyn h khng nn tin da theo cc truyn thng sn c, da theo l lun tru tng, da theo cc bc o s kho thuyt, c Pht trnh by nhng g c th kim chng tc khc v c kh nng thit lp mt nn tng vng chc cho i sng o c v thanh tnh tm hn. Ngi dy rng cho d c hay khng c ti sinh sau khi cht, mt i sng c o c v c lng t bi vi mi loi chng sinh tt nhin s mang n phn thng qu bu ngay by gi v ni y, l s an bnh v hnh phc ni tm, cao qu hn tt c cc khoi lc mong manh khi con ngi vi phm cc nguyn tc o c v chy theo lng tham dc. Cho nhng ai d cha sn sng chp nhn c i sau, c i sng khc sau khi cht, li dy nh th s m bo s an vui hin ti ca h, v nh th, c kh nng gip h ti sinh v ci thin lnh. Mt khc, cho nhng ai c kh nng hiu bit v chp nhn s hin hu ca chng ta qua ti sinh lun hi, li dy ca Ngi cho nhng ngi Kalama vt qua cc tc ng tc thi v ch thng vo ct li ca Gio Php. Ba trng thi tm tham, sn, si c Ngi em ra thuyt ging khng phi ch l cn bn ca t hnh v u nhim trong tm. Trong khung gio l ca Ngi, l ci ngun ca lu hoc l nguyn nhn chnh ca tt c mi rng buc v au kh v ton th gio php c th xem nh l php hnh dit sch ba ci r c hi ny, bng cch pht trin ton ho ba liu thuc ha gii: x ly, t bi v tr tu. * Nh th, bi ging cho cc ngi Kalama trnh by cch th nghim tt mang li s tn nhim ni gio php ca c Pht nh l mt gio thuyt

kh thi, a n gii thot. Gio php bt u vi mt li dy c th chng nghim tc thi, gi tr ca li dy y c th thy c bi bt c ngi no c o c tt v thc hnh nghim tc cho n kt lun cui cng; ngha l c th thy c: cc lu hoc trong tm gy tai hi v au kh cho mnh v cho x hi, on tr lu hoc s mang n an bnh v hnh phc, v cc php hnh m c Pht dy l nhng phng cch hiu qu on tr cc lu hoc . Bng cch t th nghim li dy ny, ch cn tm thi t lng tin ni c Pht nh hnh trang i ng, cui cng, ta s c c mt s tin tng vng chc, da trn kinh nghim thc chng, ni uy lc gii thot v thanh tnh ha ca gio php. S tin tng ni li dy y s mang li lng tnh tn su xa ni c Pht l v Thy, v t , ta s chp nhn cc nguyn tc hnh tr m Ngi truyn ging gip ta tin bc trn con ng a n gic ng, ngay c khi chng vt ngoi kh nng kim chng ca ta. y chnh l nh du s khai m Chnh Kin, bc u tin ca Bt Chnh o. * Mt phn v phn ng chng li ch ngha gio iu, mt phn v qu ly vo kin thc khoa hc khch quan, khuynh hng thi thng ngy nay l vi vng suy din cho rng c Pht bc b mi lng tin v gio thuyt thit lp, v cho rng Ngi dy chng ta ch chp nhn nhng g ta c th t kim nghim, qua bi kinh Kalama. Tuy nhin, s suy din ny khng chnh xc. Chng ta ng qun rng y l cc li khuyn ca c Pht n nhng ngi Kalama khi h cha sn sng tin Ngi v gio php ca Ngi; cng bi l y, bi kinh khng cp g n Chnh Kin v c bu tri ti sng khi c c mt ci nhn chn chnh. Tri li, bi kinh ch a ra nhng li khuyn hp l nht h c c mt i sng hin thin, khi vn v c tin ti hu c tm thi gc sang mt bn. y, chng ta cn phi hiu rng li c Pht dy trong bi kinh bao gm nhng g m chng ta c th t thc chng trong kinh nghim i sng hng ngy; ri t , s l c s vng chc ta t nim tin vo nhng kha cnh khc ca gio php, vt qua nhng kinh nghim thng thng ca ta. c tin trong Pht Php khng bao gi c xem nh l cu cnh, cng khng bo m gic ng gii thot, m ch l im khi u ca mt tin trnh thng hoa chuyn ha ni tm khai m tu qun. tu qun thc hin c chc nng gii thot, n cn phi c khai m trong bi cnh nm bt chnh xc cc chn l trng yu v v tr ca chng ta trong th gian v v phm vi ca gii thot. Cc chn l ny c c Pht hong

truyn t s hiu bit thm su ca Ngi v bn cht ca con ngi. Chp nhn cc chn l vi lng tn thnh, sau khi xem xt k lng, l t bc u tin trn cuc hnh trnh chuyn ha nim tin thnh tr tu, s tn nhim thnh s chc chn, v a n gii thot khi mi au kh. T khu Bodhi (Buddhist Publication Society, Newsletter No. 9, Sri Lanka, 1988) Bnh Anson lc dch (Perth, Ty c, thng 8-2007) ---o0o--Kinh Kalama (Tng chi III.65) Ti nghe nh vy: Mt thi, Th Tn du hnh trong x Kosala, cng vi i chng t khu i n th trn Kesaputta ca b tc Kalama. Cc ngi Kalama Kesaputta c nghe: "Du s Gotama l bc xut gia ca dng h Thch-ca ang du hnh trong x Kosala, va n Kesaputta. Ting n tt p v Ngi Gotama c truyn i nh sau: Ngi l bc ng cng, Chnh ng gic, Minh hnh tc, Thin th, Th gian gii, V thng s, iu ng trng phu, Thin nhn s, Pht, Th tn. Ngi ging php cao diu, r rng, y t chng u, chng gia, cho n chng cui. Ngi tuyn b chng c o qu ti thng bng chnh tu gic ca Ngi n ton th th gii ca ch thin v nhn loi. Ngi c i sng phm hnh hon ton tinh khit. Lnh thay, nu chng ta c yt kin mt v ng cng nh vy". Ri cc ngi Kalama Kesaputta n yt kin Th Tn. Sau khi n, c ngi nh l Th Tn ri ngi xung mt bn; c ngi ni ln nhng li cho n thm hi thn thin vi Th Tn ri ngi xung mt bn; c ngi cung knh chp tay vi cho Th Tn ri ngi xung mt bn; c ngi xng tn h ri ngi xung mt bn; c ngi im lng ngi xung mt bn.

* Sau khi ngi xung, cc ngi Kalama Kesa-putta tha vi Th Tn: - Bch Ngi, c mt s du s, B-la-mn, n Kesaputta. H thuyt minh v pht huy gio l ca mnh, nhng h bi xch, khinh mit, ch bai v xuyn tc gio l ngi khc. Li c mt s du s, B-la-mn khc n Kesaputta, h cng thuyt minh v pht huy gio l ca mnh, nhng h cng li bi xch, khinh mit, ch bai v xuyn tc gio l ngi khc. Bch Ngi, i vi nhng ngi y, chng con nghi ng phn vn: "Trong nhng du s, Bla-mn ny, ai ni ng s tht, ai ni khng ng s tht?" - Ny qu v Kalama, ng nhin qu v c nhng nghi ng, phn vn. Khi c iu ng nghi ng, ng nhin phn vn khi ln. Ny qu v Kalama, ng tin v nghe truyn khu, ng tin v l truyn thng, ng tin v nghe n i, ng tin v c ghi trong kinh in, ng tin v l lun, ng tin v suy din, ng tin v t duy trn mi l l, ng tin v da theo kin c cn nhc, ng tin v v y c v c uy quyn, ng tin v ngh rng v y l thy ca mnh. * - "Nhng ny qu v Kalama, khi no qu v t mnh bit r: Cc php ny l bt thin; cc php ny l ng ch; cc php ny b ngi tr ch trch; cc php ny nu c thc hin v chp nhn, s a n bt hnh kh au, qu v hy t b chng." Qu v ngh th no? Khi tham lam, sn hn, si m khi ln trong tm ngi no, s em n li lc hay au kh? - em n au kh, bch Th Tn. - Ny qu v, ngi no c tm tham, tm sn, tm si, tm b tham sn si chinh phc v xm chim, ngi y s st sinh, ly ca khng cho, t dm, ni di, v khch l k khc lm c nh vy. Do , c lm cho ngi y bt hnh au kh lu di hay khng? - Tha c, bch Th Tn. - Qu v ngh th no, cc php ny l thin hay bt thin?

- Bt thin, bch Th Tn. - ng ch hay khng ng ch? - ng ch, bch Th Tn. - C ti hay khng c ti? - C ti, bch Th Tn. - B ngi tr qu trch hay khng b ngi tr qu trch? - B ngi tr qu trch, bch Th Tn. - Nu c thc hin v chp nhn, c a n bt hnh au kh khng? y, chng s tc ng nh th no? - Nu c thc hin v chp nhn, bch Th Tn, chng s a n bt hnh, au kh. y, chng s tc ng nh th. - Nh vy, ny qu v, hy ghi nh iu Ta va ni: "Ny qu v Kalama, ng tin v nghe truyn khu, ng tin v l truyn thng, ng tin v nghe n i, ng tin v c ghi trong kinh in, ng tin v l lun, ng tin v suy din, ng tin v t duy trn mi l l, ng tin v da theo kin c cn nhc, ng tin v v y c v c uy quyn, ng tin v ngh rng v y l thy ca mnh. Nhng ny qu v Kalama, khi no qu v t mnh bit r: Cc php ny l bt thin; cc php ny l ng ch; cc php ny b ngi tr ch trch; cc php ny nu c thc hin v chp nhn, s a n bt hnh kh au, qu v hy t b chng". * - "Ny qu v Kalama, ng tin v nghe truyn khu, ng tin v l truyn thng, ng tin v nghe n i, ng tin v c ghi trong kinh in, ng tin v l lun, ng tin v suy din, ng tin v t duy trn mi l l, ng tin v da theo kin c cn nhc, ng tin v v y c v c uy quyn, ng tin v ngh rng v y l thy ca mnh.

Nhng ny qu v Kalama, khi no qu v t mnh bit r: Cc php ny l thin; cc php ny l ng khen; cc php ny c ngi tr ca ngi; cc php ny nu c thc hin v chp nhn, s a n li lc hnh phc, qu v hy t n v an tr". Qu v ngh th no? Khi tham lam, sn hn, si m khng hin hu trong tm ngi no, s em n li lc hay au kh? - em n li lc, bch Th Tn. - Ny qu v, ngi no khng c tm tham, khng c tm sn, khng c tm si, khng b tham sn si chinh phc v xm chim, ngi y s khng st sinh, khng ly ca khng cho, khng t dm, khng ni di, v khng khch l k khc lm c nh vy. Do , c lm cho ngi y li lc hnh phc lu di hay khng? - Tha c, bch Th Tn. - Qu v ngh th no, cc php ny l thin hay bt thin? - Thin, bch Th Tn. - ng ch hay khng ng ch? - Khng ng ch, bch Th Tn. - C ti hay khng c ti? - Khng c ti, bch Th Tn. - B ngi tr qu trch hay khng b ngi tr qu trch? - Khng b ngi tr qu trch, bch Th Tn. - Nu c thc hin v chp nhn, c a n li lc hnh phc khng? y, chng s tc ng nh th no? - Nu c thc hin v chp nhn, bch Th Tn, chng s a n li lc hnh phc. y, chng s tc ng nh th. - "Ny qu v Kalama, ng tin v nghe truyn khu, ng tin v l truyn thng, ng tin v nghe n i, ng tin v c ghi trong kinh in, ng

tin v l lun, ng tin v suy din, ng tin v t duy trn mi l l, ng tin v da theo kin c cn nhc, ng tin v v y c v c uy quyn, ng tin v ngh rng v y l thy ca mnh. Nhng ny qu v Kalama, khi no qu v t mnh bit r: Cc php ny l thin; cc php ny l ng khen; cc php ny c ngi tr ca ngi; cc php ny nu c thc hin v chp nhn, s a n li lc hnh phc, qu v hy t n v an tr". * - Ny qu v Kalama, v Thnh t ly tham, ly sn, ly si nh vy, v y sng tnh gic, chnh nim, an tr v ta rng tm T bao trm phng th nht, phng th hai, phng th ba, phng th t. Cng nh vy, ta khp mi ni, bn trn, pha di, ngang dc, n tt c mi loi chng sinh trn th gii, v y an tr vi tm T cao qu, rng ln, khng gii hn, khng on th. V Thnh t ly tham, ly sn, ly si nh vy, v y sng tnh gic, chnh nim, an tr v ta rng tm Bi bao trm phng th nht, phng th hai, phng th ba, phng th t. Cng nh vy, ta khp mi ni, bn trn, pha di, ngang dc, n tt c mi loi chng sinh trn th gii, v y an tr vi tm Bi cao qu, rng ln, khng gii hn, khng on th. V Thnh t ly tham, ly sn, ly si nh vy, v y sng tnh gic, chnh nim, an tr v ta rng tm H bao trm phng th nht, phng th hai, phng th ba, phng th t. Cng nh vy, ta khp mi ni, bn trn, pha di, ngang dc, n tt c mi loi chng sinh trn th gii, v y an tr vi tm H cao qu, rng ln, khng gii hn, khng on th. V Thnh t ly tham, ly sn, ly si nh vy, v y sng tnh gic, chnh nim, an tr v ta rng tm X bao trm phng th nht, phng th hai, phng th ba, phng th t. Cng nh vy, ta khp mi ni, bn trn, pha di, ngang dc, n tt c mi loi chng sinh trn th gii, v y an tr vi tm X cao qu, rng ln, khng gii hn, khng on th. * V Thnh t y, ny qu v Kalama, vi tm khng on th, khng c hi, vi tm thanh tnh khng u nhim nh vy, ngay by gi v ti y, v y t c bn s an n:

i) "Nu c i sau, nu c kt qu d thc do cc nghip thin c, sau khi thn hoi mng chung, ta s sinh vo ci thin lnh"; y l an n th nht v y c c. ii) "Nu khng c i sau, nu khng c kt qu d thc do cc nghip thin c, ti y v ngay by gi, ta vn sng t ti, an lc, vi tm khng on th, khng c hi"; y l an n th hai v y c c. iii) "Nu c qu xu tr ra cho ngi lm nghip c, nhng ta khng tc lm iu c hi cho bt c ai; do vy, lm sao qu xu c th tc ng n ta?"; y l an n th ba v y c c. iv) "Nu qu xu khng tr ra cho ngi lm nghip c, cng khng tc ng g n ta, v tm ta thanh tnh v thn ta khng lm iu c"; y l an n th t v y c c. V Thnh t y, ny qu v Kalama, vi tm khng on th, khng c hi, vi tm thanh tnh khng u nhim nh vy, ngay by gi v ti y, v y t c bn s an n ny. - S vic l nh vy, bch Th Tn! S vic l nh vy, bch Thin Th! V Thnh t y, bch Th Tn, vi tm khng on th, khng c hi, vi tm thanh tnh khng u nhim nh vy, ngay by gi v ti y, v y t c bn s an n ny. Tht vi diu thay, bch Th Tn! Tht vi diu thay, bch Th Tn! Ngi thuyt ging Chnh Php r rng bng nhiu phng cch, nh ngi dng ng nhng g b x ng xung, hay ph by nhng g b che ph, hay ch ng cho ngi b lc hng, hay cm n sng vo trong ti nhng ai c mt c th thy tng tn. Nay, chng con xin quy y Pht, quy y Php, quy y Tng. Knh xin Ngi nhn chng con lm t c s; t by gi cho n mng chung, chng con xin trn i quy ngng. * Tham kho: 1) "Kinh Kalama", bn dch Vit ng ca Ha thng Thch Thin Chu. 2) "Kinh Kalama" (Tng chi b), bn dch Vit ng ca Ha thng Thch Minh Chu.

3) "The Instruction to the Kalamas", bn dch Anh ng ca Bhikkhu Soma. 4) "To the Kalamas", bn dch Anh ng ca Bhik-khu Bodhi. ---o0o--9 - V bi kinh Qun Nim Bi c trong din n Tm Hiu Kinh in Pali, Paltalk, thng 8-2006 Knh tha qu ch tn c Tng Ni v qu anh ch o hu, My thng trc, chng ti c thng bo l s c mt chng trnh ging bi kinh Satipatthana trong din n Tm Hiu Kinh in Pali, thuc chng trnh trc tuyn Paltalk, trong nhiu tun l. Chng ti rt hoan h v tn thn xut . Khi c ngh c mt bi c nhn bui khai mc thi ging kinh ny, chng ti rt ngn ngi, v vi kin thc hn hp, chng ti hu nh rt t khi vit hay thuyt trnh v mt bi kinh no ca c Pht, m ch chuyn tm dch cc bi Anh ng ca cc v cao tng thc c, hay ch son ra cc bi vit ngn, trong c trch lc cc on kinh trong ngun kinh tng Pali. Tuy nhin, nh du ngy u tin ca thi ging bi kinh Satipatthana, cng nh ng gp, chia s nhng g mnh hc tp, chng ti xin mn php c trnh by vi kin th thin, vi cu hi gi , vi im quan trng m chng ti thng suy gm, c lin quan n bi kinh v s tu hc ca chnh bn thn mnh. * Trc ht, bi kinh Satipatthana l mt bi ging chi tit ca c Pht, m ngi Pht t chng ta cn phi hc tp. C ngi cho rng y l bi kinh quan trng nht, nhng chng ti trnh dng ch "nht" y. Bi kinh no ca c Pht cng u quan trng nh nhau. Trong sut 45 nm hong ha sinh, Ngi li cc bi ging qu bu cho tng cn c, tng nhn duyn, tng hon cnh. Mi bi ging l c bit cho mt loi thnh chng no ha h. Ty theo cn duyn ca mi c nhn, li ging ca c Pht c nhng tc ng khc nhau. V cng ty theo thi im trn con ng tu hc, c khi chng ta c cm nhn su xa v bi kinh ny, v c khi chng ta cm thy gn gi vi li dy ca Ngi trong bi kinh khc. Cho

nn, chng ta khng th cho rng bi kinh ny li quan trng hn bi kinh kia. Thm na, qua nhn xt ca chng ti, c mt s ngi v l do ny hay l do khc, c v qu tn sng mt bi kinh, cho rng l quan trng nht, ch cn hc mt bi kinh thi l , khng cn hc thm cc bi kinh khc. Chng ti e rng l mt thi cc oan, ch quan, c chp, khng li lc trong qu trnh tu hc ca chng ta. Trong Tam Tng, c Pht cp rt nhiu v Chnh Nim v php Qun Nim, c ghi li trong nhiu bi kinh, th d nh cc bi kinh trong Tng ng Nim X ca Tng ng b. Tuy nhin, c hai bi kinh thng c nhiu ngi bit n, nht l trong gii thin sinh: l Satipatthana Sutta Kinh Qun Nim, bi kinh s 10 trong Trung B, v Maha Satipatthana Sutta i Kinh Qun Nim, bi kinh s 22 trong Trng b. Hai bi kinh ny c ni dung ging nhau, ch khc ch bi kinh trong Trng b th di hn, v c thm phn trin khai v T Diu . y, chng ti xin ghi nhn c vi cch dch ta bi kinh. Th nht, chng ta hiu nh th no v ch "Maha" (i) trong ta kinh "Maha Satipatthana Sutta"? N b ngha cho ch Kinh hay ch Nim? Dch l "i Kinh Nim X" hay "Kinh i Nim X"? Theo chng ti, ch Maha y l phn bit bi kinh di hay ngn, do , ta ca 2 bi kinh c th dch l "Kinh Nim X" trong Trung B, v "i Kinh Nim X" trong Trng B. iu ny cng c cc dch gi u M dng khi h dch sang Anh ng (Long Discourse on Mindfulness v Short Discourse on Mindfulness). Th hai, Satipatthana c dch nh th no? Quan nim thng thng dch l Nim X hay Nn Tng Ca Nim, nh l kt hp ca ch Sati v Patthana. Nhng cng c dch gi, nh ngi T khu Bodhi, khng ng quan im, m cho rng nn dch l S Thit Lp Nim (Establishment of Mindfulness) nh l kt hp ca ch Sati v Upatthana, v nh th, ta s l Kinh Lp Nim v i Kinh Lp Nim. T khu Soma trong quyn Con ng Chnh Nim (The Way of Mindfulness), dch l Bi Ging V S Khi Dy Nim, hay Thm Thu Nim (the Dis-course on the Arousing of Mindfulness, the Discourse on Penetrating Mindfulness). V quan trng hn, chng ta hiu nh th no v ch Nim? Theo cch chit t ch Hn, ch Nim l kt hp ca ch Tm v ch Kim (hin ti), ngha l "tm trong hin ti". Ngy nay, trong rng kinh sch pht trin v sau ny, nht l trong truyn thng Thin tng Trung Hoa, ch Nim c l l mt ch

 mang nhiu mu sc, nhiu ngha khc nhau, v t , to nhiu tranh lun v khng cng thng nht v ngha ca ch Nim - Sati. * Bi kinh c c Pht ging cho ngi dn Kuru th trn Kamasadamma, by gi l vng ng Kailash thuc thnh ph Delhi, th ca n . Nu qu v c dp i hnh hng n v gh vo th Delhi, chng ti ngh qu v thu xp th gi n ving ni c Pht ging bi kinh Satipatthana ny, ngy nay ch cn l mt ngn i nh trong vng ng Kailash, vi nhng tng to, c ghi khc li s kin lch s . Theo Ch gii, c Pht ging bi kinh Qun Nim cho thnh chng x Kuru, gm y bn thnh phn: t khu, t khu ni, nam c s v n c s. Cc v ny sng an vui, thn th khe mnh, tm tr ti sng, sng trong chnh php, lc no cng c thc hnh qun nim ngay c trong cc hot ng hng ngy. V vy, nhn thy nhn duyn trn , c Pht mi thuyt ging bi kinh ny vi ngha thm su, gip h i vo dng thnh gic ng gii thot. C l v vy, cc v y c th thu nhn d dng nhng g Ngi truyn dy. V phn chng ta, sau 25 th k t khi Pht Php c qung b, chng ta vn cn ngi y, lun lu trong ci Ta b ny, khng bit chng ta c y phc duyn d dng thng hiu bi kinh nh thnh chng x Kuru hay khng? Thm vo , ng vn Pali ngy nay l mt c ng, khng cn ai s dng, m a s chng ta li khng am tng r rng loi ng vn . V th, ng nhin l ngy nay, chng ta thy nhiu cch din gii v bi kinh. Trong bi kinh, nhiu cm t v thnh ng Pali c th c c chuyn dch theo nhng ngha khc nhau, theo nhng quan kin khc nhau, m chc rng i c ging s s trnh by chi tit chng ta c thng hiu tng tn hn. y, chng ti ch xin chia s thm mt kinh nghim nh, l khi chng ta hc kinh v nghe hoc c nhng gii thch khc nhau, t cc bn Ch gii hay Ph Ch gii hoc t cc bi ging lun ca cc tc gi ng i, ng nhin l chng ta c mt thi knh qu nhng chng ta cng khng nn vi c tin, v nht l khng nn qu chp cht vo mt kin gii no c, d rng l t mt v cao tng thc c. Chng ta cn c mt thi ci m, bao dung nhng c lp, knh trng nhng khng n l, n nhn cc kin khc nhau, t mnh suy t v thnh tm p dng vo i sng

hng ngy, v t rt ta nhng nhn nh cho ring mnh, cho i sng tu tp ca chnh mnh. Chng ta nn thng thn v thnh tht vi chnh mnh: rng mnh ch l mt phm nhn cn nhiu v minh, cho nn, nhng g mnh hiu, mnh bit, nhng kt lun m mnh t tm ra c hay qua ging gii ca ngi khc, tt c ch l nhng tri thc tm b, nht thi, c th cn thay i, chuyn ha theo thi gian, trong tin trnh tu hc ca mnh. Thm vo , theo kinh nghim c nhn, chng ta cng nn tra cu cc bi kinh tng ng, ghi li trong cc b kinh A-hm ca Hn tng. Cc bi kinh A-hm c lc dch sang Hn ng t cc ngun Phn ng ca nhiu tng phi khc nhau, cho nn, i khi, li vn c v c ng hn, v ngy nay c chuyn dch sang ting Vit. Nu chng ta tm c v so snh cc bi kinh t ngun Pali tng ln Hn tng, ngha ca cc on kinh lin quan c th s tr nn r rng hn. Trong trng hp bi kinh Satipatthana Sutta, trong Hn tng c 2 bi kinh tng ng l: (i) Kinh Nim X (Trung A-hm, kinh 98); v (ii) Kinh Nht Nhp o (Tng Nht A-hm, chng XII), m chng ta cng nn tm c v so snh. * Chng ta hc bi kinh ny nh th no? Theo thin , u tin, chng ti ngh ta nn tm c ton b bi kinh, c bng bn dch ting Vit hay c bn ting Anh, hay c hai. y l bi kinh ni ting nn c nhiu bn dch, ng trong cc trang web Pht gio trn Internet. Theo kinh nghim ring, cho mt ngi sinh sng trong mi trng Ty phng v phi s dng ting Anh hng ngy, chng ti phi thnh tht ni rng, nhiu khi, c bn dch ting Anh th li thy d hiu hn bn ting Vit, nht l nu bn ting Vit dng qu nhiu t ng Hn Vit c xa. c chm ri, c to thnh ting hn l c thm trong ming, v theo thin , khi ta c to thnh ting, li kinh d thm nhp vo tm thc hn. Trong giai on s khi ny, c th chng ta cha hiu ht ton th ngha ca bi kinh, nhng t ra, khi chng ta c ton b bi kinh, chng ta cng c mt nim khi qut v cc li Pht dy trong bi kinh . Trong nhng bui ging tip theo, chng ta cng nn lm nh th. Trc bui ging chng 15-20 pht, chng ta nn t c li ton b bi kinh, c t t, chm ri, thong th, iu hng tm ta v bi kinh sp c ging. Trong khi nghe ging, nn c mt cun s tay hay mt tp giy ghi ch. Chng ta khng cn phi ghi chp tt c nhng g ang ging, nhng ch

nh du, ghi nhanh vi ch chnh, c lin h n cc im quan trng khi nghe ging: im no ng lu , im no ta khng ng vi ging s, im no nghe khng r, im no cn thc mc nghi ng. n phn tham vn sau bi ging, ta c th khai trin cc im vi ging s, soi sng thm, hoc ng gp cho khng kh sinh hot ca din n. Sau gi ging, chng ta nn t suy t, nhng g nghe, theo di trong mt gi qua, xem c li lc g cho mnh, gip ch c g cho s tu tp ca mnh. Nn thng thng v thnh tht hi lng mnh v t tr li. C th ta cha tm c cu tr li, c th cc tng cn ln xn trong u, nhng t ra, khi ta t t cu hi nh th, ta hng tm ta vo con ng tm mt li gii thch tha ng. Khng nn tip tc ngi nghe Paltalk bng cch vi vng chy vo cc din n khc nh th mt hnh thc chy show, lng ph th gi theo di bi ging. Hy dng li, ng ln, ri b my vi tnh, i pha mt tch tr, mt ly nc, ung chm ri, ri ra sau vn, hay i b loanh quanh, hay vo mt phng ring, ngi tnh tm, suy gm v nhng g va c nghe ging. * Trong bi kinh, c Pht ging v cch sa son tm trc khi p dng php qun nim. Chng ta c tht lng thc hnh cc bc sa son khng? Trong mi php qun nim, ta cn qun vi thi nh th no? Lm sao tp luyn c nh th? Chng ta c th tm gt b mi chuyn i, tm mt ni thanh vng, hay sa son mt phng ring, mt gc ring, dnh mt t th gi mi ngy, tp qun nim khng? Hiu l mt chuyn, thc hnh li l mt chuyn khc. Chng ta dnh th gi nghe ging, tm hiu bi kinh ny lm g? gia tng kho tng tri thc ca mnh, bn lun sung, khoe khoang, ch dy, tranh ci vi ngi khc, hay l tp p dng, thc hnh trong i sng hng ngy ca mnh? V p dng nh th no khi su cn tip xc lin tc vi su trn, v lm sao gi chnh nim trc nhng i thay lin tc quay cung trong i sng? Trong bi kinh, c Pht a ra 21 mc vi chi tit r rng chng ta tp qun nim. Chng ta cn tm hiu v ghi nhn y ; ri ty thi, ty duyn, ty hon cnh m em ra p dng. Cc mc ny c Ngi tp hp li trong 4 nhm tng qut: thn, th, tm, php, v thng c Ngi ging tm tt trong cc bi kinh khc. y, i vi ngi Pht t Vit Nam, vn c nghe v c nhiu kinh sch t c hai ngun Bc truyn v Nam truyn, c l chng ta thng nghe nhiu ngi ni cu: "Qun t nim

x l qun thn bt tnh, qun th th kh, qun php v thng, qun tm v ng". Cu ny c ngi ta ni i ni li nhiu ln, my mc nh th mt cu thiu. Sau khi nghe lot bi ging v kinh Satipatthana ny, chng ta cng nn t hi: - Cu thiu , tuy nghe c v n gin v ngn gn, c cn ng khng? C ch li g khng? C tm tt c ngha ca bi kinh khng? Hay ch l mt cch ni sung, da theo li bn lun trong Ch gii, gip i tr bn tnh tham lam, sn hn, si m ca mt vi hng thin sinh m thi? Sau khi gii thch t m tng mc, c Pht khuyn chng ta phi qun st, theo di, ghi nhn s sinh khi, hay ghi nhn s tn dit, hay ghi nhn s sinh v dit ca mc. T , khi ln tr tu, thy tnh v thng v v ng ca n, v ri, khi phc duyn trn , s khng cn tham i, chp th vo . y l mc ch chnh ca Chnh Nim, mt chi phn ca Con ng Tm Chnh m c Pht truyn ging. Ni n Con ng Tm Chnh, thnh thong, trong khi tm hiu v bi kinh, chng ta cng nn dng li, v t hi: - Bi kinh ny, vi nhng mc v phng cch qun nim ghi li trong , gip chng ta c g trong cng phu thc hnh Bt Chnh o, trong , Chnh Nim ch l mt chi phn, v lm th no pht trin by chi phn kia? Tc ng h tng gia Chnh Nim v by chi phn l nh th no? Suy din, quy np cc l lun tuy cn thit nhng vn cha , m chng ta cn phi t dn thn, t thc nghim trong i sng ca mnh. C ngi cho rng ch cn tu qun nim l ri, iu c ng khng? Hay l chng ta dng Chnh Nim nh l mt nn tng vng chc pht trin cc chi phn kia? Trong phn cui ca bi kinh, c Pht c cp n Bt Chnh o, v nh th, vai tr ca bi kinh ny l g trong s hnh tr Con ng Tm Chnh ? Con ng Tm Chnh ny l con ng duy nht a n gic ng gii thot, l con ng m cc Bc Chnh ng Chnh Gic u i qua trong cc thi k trc. c Pht ca chng ta cng i theo Con ng Tm Chnh y, v Ngi truyn ging con ng ny trong sut 45 nm hong o, nh ghi li trong rt nhiu bi kinh, t ngay trong bi ging u tin sau khi thnh o v trong bi ging cui cng trc khi nhp dit. c nhiu sch, nhiu ti liu, nhiu bi ging lun ca cc v cao tng thin s m chng ta c th tham kho tm hiu thm, trong c nhiu im tng ng m cng c nhng im bt ng, v chc chn chng ta cng s c nghe ging gii chi tit trong cc bui hc sp ti. Nhng cui

cng ri, chnh mi ngi chng ta phi t nhn nh, c mt chn la thch hp cho s tu tp ca chnh mnh. * y, chng ti ch a ra nhng cu hi m khng a ra cu tr li, v y ch l cc cu hi gi , chng ta cng suy gm, trong tin trnh hc tp bi kinh, sau khi nghe cc v php s ging gii, v sau khi em ra p dng trong i sng hng ngy ca mnh. Chng ti ch l phm nhn c s, cn ang tu tp, cn nhiu v minh, th nhng cu tr li ca chng ti, nu c, cng ch l tm b, nht thi m thi, v v th, khng cn thit y. Trc khi dt li, mt ln na, chng ti rt hoan h v xin tn thn cng c ca i c ging s vi tm t bi, b nhiu th gi v cng sc son tho gio trnh m S s thuyt ging trong thi gian ti, chc chn s em nhiu li lc cho ton th thnh chng trong din n ny. Chng ti xin cu chc S c nhiu sc khe, v xin chc ton th qu v thnh gi mi iu tt lnh, hc v hnh y , vi nhiu thun duyn trn con ng tu tp a n gic ng gii thot, chng t Nit Bn. Nam M Bn S Thch Ca Mu Ni Pht Bnh Anson Ty c, Thng 8-2006 ---o0o--10 - Sng tnh gic tng ngy 1. Sng tnh gic tng ngy "Ma ma ta y..." (Php C, 286) l li ca c Pht dy cho ng i Ph (Mahadhana), mt v thng gia, khi Ngi ng ti tinh x K Vin. Mt ngy n, v thng gia ny dng 500 xe b, cht y vi vc vi nhiu mu nhum ti p, ln ng t thnh Ba-na-li n cc vng xa bun bn. Khi n thnh X-v, ng ta gp mt sng ln. ng suy ngh: "Ngy mai ta s qua sng", ri dng xe li, ci ch cho cc con b, v ngh qua m ti b sng. Trong m , mt trn bo ko n vi ma tm t c

m. Qua by ngy k tip, nc sng dng cao, to lt ln, v ngi dn trong vng u phi nh ch mi s bun bn, i li. Kt qu l v thng gia khng th bn cc kin hng vi ca ng. V th, ng ta ngh rng: "Ta tri qua mt qung ng di, nu ta quay v th li b tr ni. Chi bng ta c y qua ma ma, qua ma xun v ma h, tip tc cc cng vic giao dch v c gng bn cho ht cc loi hng ny..." Khi c Pht i tr bnh kht thc trong thnh ph, Ngi bit c nh ca v thng gia v Ngi mm ci. Thy th, i c A-nan hi Pht v sao Ngi ci. c Th Tn p: "Ny A-nan, thy c bit ng i Ph khng?" "D c, bch Th Tn." "Khng bit rng mng sng ca mnh gn ht, ng ta va quyt nh s li y c nm bn ht cc kin hng ca ng y." "Tht vy sao, bch Th Tn?" "ng th, ny A-nan. ng ta ch sng thm c by ngy na, v nu khng kho, ng ta s b cc loi c n tht." Ni xong, Th Tn tht ln bi k: "Hy tinh tn thi hnh vic cn lm hm nay. C ai bit chc chn ci cht n lc no? C ai chng li c mnh lnh ca thn Cht? An lc thay cho ngi ngy v m tinh tn sng tnh gic tng ngy!" "Bch Th Tn, con s n ni cho ng y bit," ngi A-nan tha vi Pht. "A-nan, thy c vic i," c Pht p. i c A-nan i kht thc n ni ng i Ph tr ng vi on xe bun ca ng. ng ta knh cn dng vt thc n ngi. Sau , i c ni vi v thng gia: "ng nh ng li y trong bao lu?"

"Bch i c, con tri qua mt qung ng di, nu con quay v th li b tr ni. Cho nn con s y trn nm, cho n khi no bn ht vi th con mi ra i." "Ny qu c s, mc d mng sng gn ht m t ai li bit c! ng nn tinh tn!" "Bch i c, ti sao th? C phi i sng ca con gn mn?" "ng vy, qu c s. Mng sng ca ng ch ko di by ngy na thi." ng i Ph rt bng hong v xc ng. Sau khi bnh tm tr li, ng thnh mi c Pht v Tng on n ni ng ng th trai. Trong by ngy k tip, ng cng dng vt thc n ch Tng, v trong ngy th by, ng xin php c ra bt ca c Pht v xin Ngi chc phc. Trong khi chc phc, c Th Tn ging thm: "Ny qu v tu s v c s, mt ngi hin tr khng bao gi nn ngh rng: Ti s li y trong sut ma ma. Ti s lm vic ny, vic kia. Tri li, ngi y lc no cng nn sng tnh gic tng giy khc v lun lun qun chiu v ci cht ca mnh nh th mnh ch sng thm c mt m na thi." Sau , Ngi tht ln cc cu k di y, v sau c ghi li trong kinh Php C (k 286-289): Ma ma ta y, ng, h cng y, ngi ngu tm tng vy, khng t gic him nguy. Ngi tm m say con ci v sc vt, t thn bt ngi y, nh lt tri hng ng. Mt khi t thn n, khng c con che ch, khng cha, khng b con, khng thn thch che ch. Bit r ngha ny, bc tr lo tr gii,

mau l lm thanh tnh, con ng n Nit-Bn. (Php C, 286-289) Sau khi nghe xong bi ging, v thng gia tnh ng, thnh tm xin quy y Tam Bo v c qu D lu, cc tu s trong on cng t c thng tr. Sau , ng i Ph a tin c Pht v tinh x. Khi quay tr li ni tr ng ca mnh, ng ni: "Ti cm thy nhc u, thn th mt mi!", v nm xung ging ngh. Va nm xung th ng cht, v c ti sinh vo ci tri u-sut. * 2. on dit gii thot Trong 45 nm thuyt php sinh, c Pht ging dy v ha cho rt nhiu ngi thuc nhiu thnh phn, cn c v ngun gc khc nhau. Ty c duyn m Ngi s dng nhng phng cch ging trch khc nhau khai m tr tu cho hng t. C khi Ngi dng li du dng khuyn rn nhng ngi ang b hon kh. C khi Ngi dng cc l lun sc bn thuyt phc ngi ti tr. Cng c khi Ngi dng cc n d mnh m gy sng st, khch ng s tu tp qun chiu, khai m tr tu gii thot tri kin. Mt ngy n c mt nhm cc thy T khu t phng xa n nh l Pht. Trong dp , Ngi dy rng: "Sau khi git cha m ri, Git hai vua n, ht i hiu tranh. Chm tn quc kh i thn, Dit lun lnh th, quan qun ty tng. c ri quc mnh mng, Bc V u sng thong dong bn ma." v: "M cha git, chn V hai vua B-La-Mn, chm ngnh. on vin h tng th nm, Bc V u sng ci hng v sinh."

 l hai cu k s 294 v 295 ghi trong Kinh Php C (Dhammapada), do T khu Gii c chuyn dch sang Vit ng (Kinh Li Vng, Nxb Thun Ha, 1995). Ha thng Minh Chu (Kinh Php C, Tiu b) dch bng hai cu k nm ch nh sau: Hy git cha, git m Git hai vua St-L Git vng quc qun thn B-la-mn nh vy, V u sng thoi mi Hy git cha, git m Git hai vua B-Mn Git h tng th nm B-La-Mn nh vy, V u sng thoi mi. Ha thng Thin Siu (Kinh Php C, Thin vin Vn Hnh, 1995) dch ra vn xui t bn dch Hn t: "Hy dit m v cha, dit hai vua dng St--Li, dit vng quc lun c qun thn, m hng v B-La-Mn v u." "Hy dit m v cha, dit hai vua dng B-La-Mn, dit lun h tng 'nghi' th nm, m hng v B-La-Mn v u." Kinh Php C cn c dch sang Anh ng bi nhiu tc gi khc nhau, chng hn nh Ha thng Narada (The Dhammapada, Buddha Educational Foundation, Taiwan, 1995) v T khu Khantipalo (The Path of Truth, Mahamakut Press, Bangkok, 1977). Theo bn dch ca ngi Khantipalo: "One's mother and father having slain and then two warrior kings, a realm and its treasurer having slain, one goes immune, a Brahmana" "One's mother and father having slain and then two learned kings, the fifth, a tiger having slain, one goes immune, a Brahmana"

Tht kh m hiu r c ngha ca cc cu k ny nu chng ta khng c bn Ch Gii ghi chp li trong kinh tng Pali. Theo T khu Khantipalo v Ha thng Narada, ngha ca cc cu k nh sau: "... M l n d cho lng tham i, v cha l n d ca ng mn. Chnh v tham i v ng mn m ta phi ti sinh nhiu i, nhiu kip trong ci Ta b lun hi ny. Hai v vua, lun lun thng tr tm t duy ca chng ta, chnh l hai bin kin ca v minh: thng kin v on kin, thng to ra nhiu tranh ci h lun v ch, cn phi c ph b. Vng quc lnh th kia chnh l thn xc ny, gm su cn (mt, tai, mi, li, thn, ) lun lun giao tip vi su trn (sc, thanh, hng, v, xc, php). V quc kh i thn l ch lng tham m dc lc pht sinh v cht cha t su cn . Sau cng, h tng th nm chnh l con qu th nm lm cn tr s nh tm, khai pht tu minh. l s hoi nghi, l yu t th nm trong nhm nm trin ci: tham dc, sn hn, hn trm, tro c, v hoi nghi. Sau khi on dit tt c cc chng ngi ny th hnh gi mi thong dong, t ti, i n gii thot gic ng ..." Theo li gii thch trong Ch Gii, sau khi lnh hi v qun trit c ngha thm su ca hai cu k trn, cc v T khu y c qu A-la-hn. ---o0o--11 - Vi ghi ch khi c kinh in Di y l vi ghi ch khi c ti liu kinh in, bao gm vi thc mc thng thng ca ngi hc kinh Pht. Cc ghi ch ny c th cn nhiu thiu st, v chng ti s chnh sa, cp nht, b sung theo thi gian. * 1. C 31 hay 32 phn c th? y, cu hi l: - Khi cp n qun thn, c 31 hay 32 phn trong thn th? Cu tr li l ty theo quan nim v "no" (hay "c") c c lit k hay khng. (1) Trong quyn i Nim X, ngi Thin s Silananda dch on kinh i Nim X (Maha Satipatthana Sutta, Trng B 22, T khu Khnh H dch Vit):

"Li na, ny cc thy t khu, t khu qun st trn c th ny t gt chn tr ln v t nh tc tr xung bao bc bi da v y cc loi bt tnh khc nhau. Trong c th ny c: - Tc, lng, mng, rng, da (5) - Tht, gn, xng, ty, thn (5) - Tim, gan, rut, l lch, phi (5) - Pho, bao t, thc phm cha tiu, phn, c (5) - Mt, m, m, mu, m hi, m (6) - Nc mt, nc m (huyt tng), nc ming, nc mi, nc khp xng, nc tiu. (6)" Nh vy, tng cng l 32 phn. Nhng sau , ngi cng c cp l: ... Cn ghi nhn y l trong nhiu bn kinh khi ni n cc b phn ca c th khng cp n "c" hay "no" nhng Ch Gii cho rng c hay no c ni n trong Patisambhidamagga. Nh vy kinh no khng cp n no th ta nn hiu l no c bao gm trong "ty". (2) Gii thch trn cng ph hp vi bn Anh ng ca bi kinh, do Hi Burma Tipitaka Association dch t bn Pli-Min in v n tng nm 1984 (Ten Suttas from Digha Nikaya - Long Discourses of the Buddha). Trong bn Anh ng ny, ch lit k 31 phn, cn "no" (brain) th c in ra trong du ngoc, vi ghi ch l "no" khng c ghi trong bn Pli ca bi kinh, nhng c cp n trong b Patisambhida-magga (V ngi gii o). (3) Trong Thanh Tnh o, chng VIII.44 v php Nim Thn, Lun s Buddhaghosa lit k 31 phn, v gii thch rng "no" c bao gm trong "ty". C l Thin s Silananda da vo on ny c li gii thch nu trn. Theo bn dch ca Ni s Tr Hi: "... Trong thn ny, y l tc, lng, mng, rng, da, tht, gn, xng, thn, ty, tim, gan, honh cch m, l lch, phi, rut, mng rut, phn, mt, m, nim dch, m, mu, m hi, m, nc mt, m da, nc ming, nc mi, nc khp xng, nc tiu. No c bao gm trong ty, nn y ta ch thy c 31 vt." Cng xin ghi nhn y l trong cc on k tip ging v php nim thn, Ngi Buddhaghosa li dng cm t "32 phn", k c "no", bnh lun.

(4) Cc bn dch Anh ng khc ca T khu Nanamoli v T khu Bodhi, ca T khu Nyanasatta, ca T khu Soma, cc on v nim thn ca kinh Nim X (Trung B 10) v kinh Thn Hnh Nim (Trung B 119), v ca T khu Thanissaro v Gio s M. Walshe v i kinh Nim X (Trng B 22), ch lit k 31 phn, khng c phn "no". Trong cc bi kinh nu trn, khng thy ghi con s "31 phn" hay "32 phn", ch thy ghi lit k cc phn ca thn m thi. (5) Trong tp Tiu Tng (Khuddakapatha), thuc Tiu B Kinh, c ghi 32 phn (Dvattimsakara), trong "no" l phn cui cng: "Trong thn ny c: tc, lng, mng, rng, da, tht, gn, xng, ty, thn, tim, gan, honh cch m, l lch, phi, rut, mng rut, bng, phn, mt, m, m, mu, m hi, m, nc mt, m da, nc ming, nc m, cht nhn khp, nc tiu v no trong u" (bn dch ca Ha thng Minh Chu). (6) Trong b A-hm, bn kinh tng ng l kinh Nim X (Trung A Hm 98) v kinh Nim Thn (Trung A Hm 81), c ghi "no", nhng ch lit k 29 phn: "... Trong thn ny ca ta c tc, lng, mng, rng, da dy, da non, tht, gn, xng, tim, thn, gan, phi, rut gi, rut non, l lch, d dy, phn, no v no cn, nc mt, m hi, nc mi, nc ming, m, mu, m, ty, m di, nc tiu" (bn dch ca Thng ta Tu S). Bi kinh Nht Nhp o (Tp A-hm, XII) cng c ghi "no" nhng ch lit k 27 phn: "... Li qun thn ny c lng, tc, mng, rng, da, tht, gn, xng, ty, no, m ming, m nc, rut, bao t, tim, gan, t, thn u qun bit ht, phn, tiu, sanh tng, thc tng, nc mt, m di, huyt mch, m, mt, u nn qun bit, khng c g ng tham m. Nh th, cc T khu qun thn t vui thch, tr b nim c, khng c su lo" (bn dch ca Ha thng Thanh T v Ha thng Thin Siu). (7) Tuy nhin, theo bn dch Anh ng ca b Gii Thot o (Vimuttimagga, The Path of Freedom, T khu Ehara, Soma v Kheminda dch), cng nh cc bn dch Vit ng ca Thin Nht, Thng ta Thch Nh in v Ni s Mn La, dch t bn ting Hn, danh sch 32 b phn

trong thn th c bao gm phn "no" ging nh Thanh Tnh o, d rng c khc th t lit k. * 2. C 9 hay 10 hng danh ca c Pht? Hng ngy, chng ta thng tng nim n c Pht: "Itipi so Bhagava Araham Sammasambuddho Vijjacaranasampanno Sugato Lokavidu Anuttaro Purisadammasarathi Satthadevamanussanam Bud-dho Bhagavati" (Tht vy, c Th Tn c hiu ng Cng, Chnh Bin Tri, Minh Hnh Tc, Thin Th, Th Gian Gii, V Thng S, iu Ng Trng Phu, Thin Nhn S, Pht, Th Tn ). Cu hi y l: - Trong cu nim , c 9 hay 10 danh hiu Pht? Cu tr li l ty chng ta c th gp V Thng S (Anuttaro) v iu Ng Trng Phu (Purisadammasarathi) thnh mt danh hiu hay khng. (1) Trong quyn Kinh Nht Hnh dnh cho c s, Ha thng H Tng tch ri Anuttaro v Purisa-dammasarathi l 2 danh hiu, v v th c 10 danh hiu Pht. V sau ny, cc quyn kinh tng ca cha K Vin Si Gn cng nh quyn kinh tng ca cha Php Lun Hoa K c cng quan im . (2) Ngi Buddhaghosa trong quyn Thanh Tnh o ging c th xem Anuttaro v Purisadamma-sarathi l 2 danh hiu (Chng VII.46 & 47), nhng cng c th gp li thnh 1 danh hiu chung l Anuttaropurisadammasarathi (VII.48), vi ngha "l mt v v thng c th iu phc cc bc trng phu". (3) T khu H Php, trong quyn Tm Hiu Php Mn Nim Pht, gii thch Anuttaro-purisadamma-sarathi l mt danh hiu, v dch l "c V Thng gio ha chng sinh", v nh th, Ngi ch trnh by 9 n c Pht m thi. (4) Trong quyn Kho Tng Php Hc, Chng Chn Php, T khu Gic Gii cp n 9 n c Pht, trong Anuttaro-purisadammasarathi l "bc V thng iu ng trng phu", ngha l bc nh xe v thng, kho iu phc chng sinh nh nhng hng b nga, c loi thun thc, c loi ng ngnh.

Tuy nhin, tc gi cng c ch thch rng v n c Pht, c ch ghi l mi hng danh,v trong hng danh Anuttaro purisadammasarathi, nu tch ra Anuttaro (bc v thng s), v Purisadammasarathi (bc iu ng trng phu) th trnh by n c Pht c 10 hng danh. (5) Hu nh tt c cc bn dch Anh ng v cc bi php Anh ng ca cc v hc gi m chng ti c c qua, u c cng quan im v 9 hng danh Pht, ngha l xem Anuttaro-purisadammasarathi l mt danh hiu. Xin n c vi th d: a- Ngi Nyanatiloka (Sri Lanka), trong quyn Buddhist Dictionary, dch Anuttaro-purisadamma-sarathi l: "Unsurpassed leader of men to be trained" (xem mc t Anussati). b- B I. B. Horner, Hi trng Hi Pli Text Society (Anh quc), trong bi kinh Dantabhumi Sutta (Kinh iu ng a, Trung b 125 ) dch Anuttaropurisadammasarathi l: "The matchless charioteer of men to be tamed" (xem http://www.accesstoinsight. org). Trong bn dch khc ca bi kinh trn, S c Upalavanna (Sri Lanka) dch Anuttaro-purisa-dammasarathi l: "The incomparable tamer of those to be tamed". Gio s M. Walshe cng dch tng t nh th trong bi i kinh Bt Nit Bn (Trng B 16). c- T khu Thanissaro (Hoa K), trong bi kinh Dhajagga Sutta (Tng ng XI.3) t ngun Pli-Thi, dch Anuttaro-purisadammasarathi l: "The un-excelled trainer of those who can be tamed" (xem trang web: http://www.accesstoinsight.org). d- Ha thng Piyadassi (Sri Lanka), trong quyn kinh tng "The Book of Protection" dch Anuttaro-purisadammasarathi l: "The peerless trainer of persons". e- T khu Sayagyi U Kyaw Htut (Min in), trong bi php "The Nine Attributes of the Buddha", ch cp n 9 hng danh, dch Anuttaropurisa-dammasarathi l: "The Incomparable One in taming those who deserved to be tamed" (xem trang web: http://nibbana.com). Tng t, T khu Aung Thein Nyunt (Min in), trong bi php "The Nine Supreme Attributes of the Lord Buddha", dch Anuttaro-purisadamma-

sarathi l: "The peerless charioteer to tame men" (xem trang web: http://nibbana. com). f- Khi dch b Gii Thot o (Hn tng) sang Anh ng, qu ngi T khu Ehara, Soma, Kheminda gp chung V Thng s v iu Ng Trng Phu, v dch l "The matchless guide of men to be tamed". g- Quan trng nht l trong phn cui ca bi kinh Phn bit Su x (Salayatana-vibhanga sutta, Trung B 137), cm t "Anuttaro-purisadammasarathi" c c Pht nhc n ging gii v ba c tnh chnh nim ca mt bc o s din ging cho chng, v nu c nh th, v y c gi l v V thng iu ng s, iu phc hng ngi ng c iu phc (theo bn Vit dch ca Ha thng Minh Chu). Trong bn Anh ng, T khu Bodhi dch l "The incomparable leader of persons to be tamed", v dch gi c ch thch y l mt trong 9 hng danh ca c Pht. (6) Xin ghi nhn y l trong kinh sch ngun Hn Tng, danh hiu "Nh Lai" c thm vo, thnh ra 11 danh hiu (T in Pht hc Hn Vit, H Ni, 1994). Do , c 10 danh hiu th c sch gp V Thng S v iu Ng Trng Phu thnh mt danh hiu (on Trung Cn, T in Pht hc), c sch gp Pht v Th Tn thnh mt danh hiu, chng hn nh trong b kinh i Bt Nit Bn (Hn tng), tp 1, trang 585 (Phm Phm Hnh), Ha thng Tr Tnh dch (1996). Trong b A-hm, bi kinh tng ng vi kinh Dantabhumi Sutta l kinh iu ng a (Trung A-hm, 198), trong c lit k cc hng danh Pht l: "Bc V S Trc, ng Chnh Gic, Minh Hnh Thnh Tu, Thin Th, Th Gian Gii, V Thng S, o Php Ng, Thin Nhn S, Pht, Chng Hu" (bn dch ca Thng ta Tu S). * 3. Ekayano-maggo: Con ng duy nht? Trong on u ca bi kinh Nim X (Sati-patthana Sutta, Trung B 10, Trng B 22), chng ta thng c l: - y l con ng c nht a n thanh tnh cho chng sanh, vt khi su no, dit tr kh u, thnh tu chnh tr, chng ng Nit-bn. l Bn Nim x (Ha thng Minh Chu dch).

Hay: - y l con ng duy nht thanh lc tm chng sanh, chm dt lo u phin mun, ut c than khc, dit kh thn v kh tm, t Thnh o v chng ng Nit Bn. l T Nim X (T khu Khnh H dch). y l bi kinh quan trng, thng c xem l bi kinh cm nang cho nhiu hnh gi thc hnh php thin Minh Qun (Vipassana Bhavana). Cc v thin sinh thng cho rng php hnh ca mnh l "con ng duy nht" hay "con ng c nht" ngha l khng c con ng no khc chng ng Nit Bn. Hiu nh th, t ch "ekayano-maggo", c ng theo tinh thn bi kinh khng? Mc d c nhiu dch gi dng cm t "con ng duy nht, c nht" (the only way, the sole way) dch ch ekayano-maggo, nhng cng c nhng dch gi khc khng ng nh th. Gio s M. Walshe, dch gi bn Anh ng Trng B (The Long Discourses of the Buddha), dch ch ekayano-maggo l "this one way" (y l mt con ng) trong bi i Kinh Nim X (Trng B 22). Trong bn dch u tin ca bi kinh Nim X (Trung B 10), T khu Nanamoli dch l "a path that goes one way only" (con ng ch i theo mt hng). Tuy nhin, trong bn hiu nh, T khu Bodhi sa li l "the direct path" (con ng trc tip, hay con ng thng). Cc dch gi ny u cho rng nu dch l "the only way, the sole way" (con ng duy nht) th n c hm l c nht, loi tr cc con ng khc, v nh th l khng hon ton chnh xc (bn dch Trung b, "The Middle Length Discourses of the Buddha"). Theo T khu Bodhi, Ch gii Trung B bnh lun rng ch ekayano-maggo c th hiu nh l con ng n thun, khng c ng r; nh l con ng m hnh gi phi tin bc mt mnh, khng bn b; v nh l con ng a n mt mc tiu, Nit Bn. Ngi chn dch "the direct path" (con ng trc tip) vi hm phn bit Satipatthana vi php tu tin qua cc tng thin-na (jhanas) hoc qua t v lng tm (t phm tr, brahmaviharas). Mc d php tu tin ny c th a n Nit Bn nhng chng cng c th r qua ng khc, trong khi Satipatthana l a thng n mc ch ti hu.

Trong quyn "Satipatthana - The Direct Path to Realization" (Buddhist Publication Society, Sri Lanka, 2003), T khu Analayo cng c quan nim tng t, v dch ch ekayano-maggo l "the direct path" (con ng trc tip). Ngi gii thch ch ekayano-maggo gm c nhng t eka (mt), ayana (i) v maggo (ng), dch st ngha l "mt con ng i". Truyn thng ch gii thng cp n 5 ngha ca ch ny: Con ng trc tip hay con ng thng, l v n a thng n mc tiu; Con ng phi i mt mnh; Con ng vch ra bi Mt ng (m ch c Pht); Con ng duy nht trong o Pht; v Con ng a n mt mc tiu ( l Nit Bn). a s cc dch gi u chn cch dch th t nu trn, nhng T khu Analayo chn cch dch th nht. Ngi cho rng mun tm hiu r rng ngha ca mt thut ng Pli, chng ta cng cn xem thut ng c dng trong cc bi kinh khc nh th no, i chiu. Trong i kinh S t hng (Maha-sihanada Sutta, Trung B 12), ch ekayano dng ch con ng m mt ngi i theo s i thng xung h, mang ngha l "thng tin, trc tip", khng phi l "c nht, duy nht". Tri li, trong bi kinh Tam Minh (Tevijja Sutta, Trng B 13), khi hai ngi B-la-mn tranh ci v con ng no l "con ng duy nht" a n s ha nhp vi Phm thin th li khng thy dng ch ekayano. R rng hn ht l trong cu k 274 ca kinh Php C, ngha "con ng duy nht" - l Bt Chnh o - c ni n, nhng ch ekayano li khng thy xut hin. V th, T khu Analayo cho rng cch dch th t ca ch ekayano (con ng duy nht) l khng thch hp. Ngoi ra, Gio s R. Gethin (A Buddhist Path to Awakening: A Study of the Bodhi-Pakkhiya Dhamma, Oxford, 2001) c cng quan im dch ch ekayano-maggo l con ng thng tin (the direct path) trong bi kinh Nim X, v ng cho rng: "... cn bn nhng g mun ni on ny trong bi kinh l bn php qun nim (satipatthana) biu trng cho mt con ng trc tip v thng tin n mc ch ti hu". T khu Thanissaro cng dng ch "the direct path" trong bn dch i Kinh Nim X (Trng B 22, xem treng web: http://www.accesstoinsight.org) t bn Pli-Thi. Xin ghi nhn y l trong b A-hm thuc Hn tng, hai bi kinh tng ng vi kinh Satipatthana Sutta l kinh Nim X (kinh 98, Trung A-hm)

v kinh Nht Nhp o (Tng Nht A-hm, XII). Trong bi kinh Nim X ca b Trung A-hm, on kinh tng ng l: "C mt con ng tnh ha chng sanh, vt qua lo s, dit tr kh no, chm dt ku khc, chng c Chnh php. l Bn nim x" (Thng ta Tu S dch). "Mt con ng" l dch t ch "nht o", hon ton khng c ngha "duy nht, c nht", loi tr cc con ng khc. c bit hn na, trong kinh Nht Nhp o thuc Tng Nht A-hm, bn nim x ch l mt li vo o, v "o" y l Bt Chnh o: "C mt li vo o lm trong sch hnh ca chng sanh, tr b su lo, khng c cc no, c i tr tu, thnh tu chng qu Nit-bn. l nn dit Ng ci, t duy T ch (T nim x). Th no l mt li vo? Ngha l chuyn nht tm. l mt li vo. Th no l o? Ngha l con ng tm phm ca Hin Thnh: Chnh kin, Chnh ch (t duy), Chnh nghip, Chnh mng, Chnh phng tin (tinh tn), Chnh ng, Chnh nim, Chnh nh" (Ha thng Thanh T v Ha thng Thin Siu dch). Trong bi kinh trn, khng thy on no ni rng t nim x l "con ng duy nht". * 4. Satipatthana l Nim X hay Lp Nim? Nhn cp n bi kinh Satipatthana Sutta nu trn, chng ta th tm hiu thm: Satipatthana c dch nh th no? Chng ta thng thy dch l Nim X hay Nn Tng Ca Nim (Foundation of Mindfulness). Ngay c bi kinh tng ng trong Trung A-hm (Hn tng) cng c tn l Kinh Nim X. C l li dch ny l da theo quan nim xem ch Satipatthana nh l kt hp ca ch Sati (Nim) v Patthana (X, Nn Tng). Nhng cng c nhiu dch gi nh cc ngi T khu Bodhi, T khu Analayo khng ng quan im, m cho rng nn dch l S Thit Lp Nim (Establishment of Mindfulness). Qu ngi xem Satipattha nh l kt hp ca ch Sati v Upatthana (thit lp), v nh th, ta s l Kinh Lp Nim v i Kinh Lp Nim. T khu Soma trong quyn Con ng Chnh Nim (The Way

of Mindfulness), dch l Bi Ging V S Khi Dy Nim, hay Bi Ging V Thm Thu Nim (the Dis-course on the Arousing of Mindfulness, the Discourse on Penetrating Mindfulness). Tuy nhin, T khu Thanissaro, mc d nghing theo li dch da theo s kt hp Sati v Patthana, cng nhn rng c hai li dch u chnh xc, u phn nh ngha ca bi kinh. * 5. i kinh hay kinh i? Trong kinh tng, chng ta thy c cc cp bi kinh cng mt ta , ch khc nhau ch Maha (i) v Cula (Tiu). Th d nh hai bi kinh: Culasihanada Sutta (Trung B 11) v Maha-sihanada Sutta (Trung B 12). Chng ta dch hai ta nh th no? Kinh Tiu S T Hng v Kinh i S T Hng? Hay l Tiu Kinh S T Hng v i Kinh S T Hng? Nu dch st ngha Hn Vit, Cula-sihanada Sutta v Maha-sihanada Sutta l Tiu S T Hng Kinh v i S T Hng Kinh. y, ch Tiu v i l b ngha cho ch no? Nu dch l Kinh i S T Hng, ta s hiu nh th no v cm t "i S T Hng"? L ting rng ln ca con s t, hay l ting rng ca con s t ln? V th, nu chng ta hiu ta ca hai bi kinh trn c ngha l bi kinh ngn v bi kinh di v ting rng s t, theo thin , ta hai bi c th dch l Tiu Kinh S T Hng v i Kinh S T Hng. iu ny cng tng ng vi ta ca cc bn dch Anh ng ca T khu Bodhi: The Shorter Discourse on the Lion's Roar v The Greater Discourse on the Lion's Roar. Ngi Bodhi ghi nhn rng t "maha" thng c thm vo ta mt bi kinh di phn bit vi bi kinh ngn c cng tn. Tng t nh th cho cc cp bi kinh khc: - i Kinh Kh Un (Maha-dukkhakkhanda Sutta, Trung B 13) v Tiu Kinh Kh Un (Cula-dukkhakkhanda Sutta, Trung B 14); - Tiu Kinh V D Du Chn Voi (Cula-hatthi-padopama Sutta, Trung B 27) v i Kinh V D Du Chn Voi (Maha-hatthipadopama Sutta, Trung B 28); - i Kinh V D Li Cy (Maha-saropama Sutta, Trung B 29) v Tiu Kinh V D Li Cy (Cula-saropama Sutta, Trung B 30);

- Tiu Kinh Tnh Khng (Cula-sunnata Sutta, Trung B 121) v i Kinh Tnh Khng (Maha-sunnata Sutta, Trung B 122).; - Tiu Kinh Nghip Phn Bit (Cula-kamma-vibhanga Sutta, Trung B 135) v i Kinh Nghip Phn Bit (Maha-kammavibhanga Sutta, Trung B 136); - Kinh Nim X (Satipatthana Sutta, Trung B 10) v i Kinh Nim X (Maha-satipatthana Sutta, Trng B 22); v.v. Thm vo , ta bi kinh Maha-parinibbana Sutta (Trng B 16) c l nn dch l i Kinh Bt-nit-bn (dch st ngha l i Bt-nit-bn Kinh), thay v Kinh i Bt-nit-bn nh thng gp trong nhiu ti liu kinh sch. Theo thin , ch Bt-nit-bn (phin m ca parinibbana) t n ngha, khng cn thm t "i". Ch i y c th hiu nh l b ngha cho ch Kinh, i Kinh l bi kinh di. Theo hc gi Maurice Walshe, y l bi kinh di nht trong Kinh tng. Trong bn dch Anh ng, T khu Thanissaro dch l "The Great Discourse on the Total Unbinding". * 6. Bt Chnh o: Con ng Tm Chnh hay Tm Con ng Chnh? Mt vi tc gi Pht t, c s ln tu s, thng suy din Bt Chnh o l tm con ng chnh m c Pht c ging trong bi php u tin, kinh Chuyn Php Lun, cho nm anh em Kiu-trn-nh sau khi Ngi gic ng, t o qu Chnh ng Gic. y l mt s suy din sai lm rt ng tic. C l cc v tc gi quen suy din theo li php s: T Diu l bn s tht cao sang, Ng Un l nm tp hp, Lc Cn l su cn, Tht Gic Chi l by chi phn gic ng, th t hn Bt Chnh o l tm con ng chnh. Mt phn c l l v ch Hn, m sang Hn Vit, khng dng du gch ni phn bit r rng "bt-chnh o" (o bt-chnh, hay con ng tm chnh) vi "bt chnh-o" (tm chnh-o, tm con ng chnh). Tm c kinh in, chng ta s thy ngay rng Bt Chnh o l Con ng Tm Chnh, ngha l mt con ng c tm phn t hay tm yu t chn chnh, c sch dng ch "Thnh o Tm Ngnh", dch t ch Pli "ariya atthangika maggo". y l con ng duy nht a n o

qu gii thot (Php C, 273-274), l con ng c xa m ch Pht u i qua trong cc thi k trc (Tng ng, 12.65). Cng xin ghi nhn y l trong ting Anh, khng thy c s lm ln ng tic ny. Trong khi T Diu dch l "Four Noble Truths" (s nhiu, vi "s"), Bt Chnh o c dch l "Noble Eightfold Path" (s t, khng c "s"). * 7. A-t-m trong Kinh tng? Abhidhamma thng c dch l Vi diu php, Thng php, V t php, bt ngun t ch Dhamma l php v Abhi (hay Adhi) l cao siu, vt tri, ti thng, ti thng. Tu m l A-t-m. C quan nim cho rng c Pht ging gio l A-t-m v c ghi li trong Kinh tng, v ch Abhidhamma c tm thy trong cc bi kinh: - Kinh Phng Tng (Sangiti Sutta), Trng B 33. - i Kinh Rng Sng B (Mahagosinga Sutta), Trung B 32. - Kinh Gulisani (Gulisani Sutta), Trung B 69. Tuy nhin, theo ng Maurice Walshe, dch gi bn Anh ng ca Trng B, ch Abhidhamma (php ti thng) trong bi kinh Phng Tng l c dng chung vi ch Abhivinaya (lut ti thng) ch gio php v gii lut ca Ngi, khng lin h g n gio l kt tp trong tng Vi diu php v sau ny. Nhn xt ny cng p dng trong trng hp bi kinh Gulisani, Trung B. Thm vo , theo T khu Bodhi, dch gi bn Anh ng ca Trung B, ch Abhidhamma trong bi i Kinh Rng Sng B c th hiu l gio l c h thng v c phn tch. Theo T in Pali-Anh (Pali-English Dictionary, Pali Text Society), ch Abhidhamma khng tm thy trong Tng ng B v Tng Chi B, v c l ch ny c dng thm trong giai on cui ca tin trnh trin khai v kt tp bn tng kinh chnh. * 8. c Pht ging Vi diu php u, khi no? y l cu hi thng gp khi chng ta hc Vi diu php (Abhidhamma), v c nhiu bnh lun v ngun gc Vi diu php trong cc sch gio khoa Pht hc v lch s Pht gio.

S kin c Pht ging Vi diu php ch c ghi trong chng u tin ca bn Ch gii b Php t (Atthasln), Ch gii Thuyt lun s (Kathvat-thuppakarana Atthakath), v trong Ch gii kinh Php c (k 181) ca Lun s Buddhaghosa (Pht m) vi nhiu chi tit hn. Trong 3 thng h vo nm th 7 sau khi Thnh o, c Pht n ci tri Ba Mi Ba (Tavatimsa, ao-li) ging Vi diu php cho ch thin, trong c mu hu i Ma-da (Maha Maya) t cung tri u-sut (Tusita) n nghe. Mi ngy, Ngi tr v a cu, ni thnh Sankassa, tm tt li cho tn gi X-lipht. Da vo , Trng lao X-li-pht ging rng ra cho ch Tng gm 500 v t khu, v v sau, kt tp thnh tng Vi diu php. Thnh Sankassa ngy nay l mt lng nh, cn li di tch mt g t, ngi ta tin rng l ni c Pht tr v a cu. Gn c mt ao nh, theo truyn thuyt, l h Anotatta (A-nu-t), ni Ngi ra mt, nh rng. Ngoi ra, cn c di tch tr v mt con voi do vua A-dc dng ln. * 9. C Pht gio c 5 hay 6 mu? Chng ta thng nghe ni c Pht gio l c ng sc, gm 5 mu: xanh dng (nila), vng (pita), (lohita), trng (odata), cam (manjesta). C ngi bnh gii rng l tng trng cho ng cn v ng lc: tn, tn, nim, nh, hu. C ng th khng? Tht ra, c Pht gio c 6 mu, 5 mu u tin c lit k nh trn, v mu th su l mu sng chi (prabaswara), do 5 mu kia kt hp li. Do , c c 6 vch ng, vch th su c 5 phn ngang tng trng cho s kt hp ca 5 mu kia. C ny do Hi ng Bo v Pht gio Colombo, Sri Lanka, cng vi ng H. S. Olcott (Pht t M), thit k v dng trong dp l Vesakha, vo nm 1885. V sau, vo nm 1952, l c ny c Hi Lin hu Pht gio Th gii (WBF, World Buddhist Fellowship) cng nhn l l c Pht gio chung cho cng ng Pht t trn ton th gii. Su mu ny l da theo truyn thuyt ghi li trong quyn Atthasln (Ch gii b Php t). Trong tun l th t sau ngy Thnh o, c Pht ngi thin, chim nghim v Vi diu php, ton thn Ngi pht ho quang gm 6 mu nu trn. *

10. Tm vn bn ngn php mn? Trong sch bo Pht gio, chng ta thng thy cm t "84 ngn php mn" ch tnh a dng, a phi ca o Pht. C nhiu ngi dng cm t "84 ngn php mn" ch cc php mn, cc truyn thng khc nhau trong o Pht, v cho rng bt k php mn no, bt k truyn thng no ri cng a n mc ch cui cng ca gic ng gii thot. c Pht c ging dy nh th khng? Theo s hiu bit th thin ca chng ti, trong kinh in Pli nguyn thy khng thy c cm t "84 ngn php mn" trong ngha nu trn, m ch c mt on vn do Trng lo nanda tr li ng Moggallna ngi chn b, khi ng y hi ngi li dy ca c Pht l g, c tt c l bao nhiu php. Ngi p: "Trong 84 ngn php, chnh ti c nghe c Pht ging 82 ngn, cn 2 ngn kia l do cc v t khu khc thut li" (Trng lo Tng k, 1025, Tiu b). Xin ghi nhn vi im sau y: (1) Con s "84.000" hay cm t "tm mi bn ngn", hay "tm vn bn ngn", l mt thnh ng thng thy trong nhiu bi kinh, nh: 84.000 i kip, 84.000 nm, 84.000 th n, 84.000 c xe, 84.000 con voi, 84.000 con b, 84.000 chn bc, 84.000 thc vi, v.v. y ch l mt thnh ng ph thng ti n trong thi , l cch ni tng qut ch mt s lng rt ln, rt nhiu, khng phi l mt con s chnh xc. (2) Ch "php" (dhamma) trong cu tr li ca ngi nanda c ngha l g? Gio s K. R. Norman, dch gi bn dch Anh ng Theragatha (Trng Lo Tng K), cho bit rng ngi lun s Buddhaghosa, trong Ch gii Trng Lo Tng K, c gii thch "php" y c hiu nh l "php un" (dhamma-khandha), ngha l on vn v gio php. Trong quyn Saddhammasangaha (Diu Php Yu Lc, T khu Indacanda dch) do Trng lo Dhammakitti Mahsmi son ra ti Sri Lanka vo khong th k 13 DL, Ngi c gii thch v Php Un nh sau: ... Th no l c tm mi bn ngn phn khi ni v Php Un? Bi kinh no c nhiu ch th tnh nhiu Php Un. Nh th, vic tnh m Php Un tc l cp n ch . Trong nhng phn K (gth), mi cu hi hay cht vn l mt Php Un v cu tr li l mt Php Un. Trong tng Vi diu php, mi mt phn chia ch gm c mt nh hoc tam v mi

mt phn chia ch theo loi tm c gi l mt Php Un. Trong tng Lut th c phn cu chuyn (vatthu), c phn tiu (mtik), c phn phn tch t ng, c phn phm ti, c phn khng phm ti, c phn phn xt; trong trng hp ny, c mi mt phn c xem l mt Php Un. Nh th, khi cp n Php Un th c tm mi bn ngn phn. (3) Cng trong quyn Saddhammasangaha, ngi Dhammakitti Mahsmi c a ra cc con s thng k v Tam Tng kinh in nh sau: a) Trong 84.000 php un, Tng Kinh c 21.000 php un, Tng Lut c 21.000 php un, v Tng Vi diu php c 42.000 php un. Ngy nay, cc con s ny cng thy c trch dn trong nhiu tc phm Pht hc. y c phi l con s chnh xc v kh tn khng? c v Tng Ni hc gi no nghin cu tng tn chng minh cc con s ny, hay khng? b) Tam Tng Pli gm c mt ngn mt trm tm mi ba (1.183) tng phm (bhnavra). c) Tam Tng Pli c s lng t l hai trm chn mi lm ngn by trm nm mi (295.750). d) Tam Tng Pli c s lng mu t l chn triu bn trm su mi bn ngn (9.464.000). V Tng Kinh, ngi lit k: e) Trng B c 34 bi kinh. f) Trung B c 152 bi kinh. g) Tng ng B c 7.762 bi kinh. h) Tng Chi B c 9.557 bi kinh. Ngoi ra, ngi cng c a ra cc con s thng k v cc b Ch gii v S gii: i) Tt c Ch gii Tam Tng do lun s Buddha-ghosa ging gii c s lng tng phm l mt ngn mt trm su mi ba (1.163).

j) Tt c Ch gii Tam Tng c s lng t l hai trm chn chc ngn by trm nm mi (290.750). k) Tt c Ch gii Tam Tng c s lng mu t l chn triu ba trm l bn ngn (9.304.000). l) S gii ca Tam Tng c ging gii bi cc v thy gio th v s gii, c s lng tng phm l su trm ba hai (632). m) S gii ca Tam Tng c s lng t l mt trm nm mi tm ngn (158.000). n) S gii ca Tam Tng c s lng mu t l nm triu khng trm nm mi su ngn (5.056.000). Cc con s v cc bi ging trong Kinh Tng cng c cp trong quyn Ch gii b Php t (Attha-sln), nhng khng nhiu chi tit. Ngy nay, cc b Tam Tng Pli, Ch gii v S gii c s ha t cc ngun Sri Lanka, Myanmar v Thi Lan, v c ph bin rng ri qua dng a CD-ROM. Chng ti khng bit c nhng cng trnh nghin cu no minh chng cc con s thng k nu trn, bng cch vit cc chng trnh vi tnh x l ngun s ha trn CD-ROM, hay khng? Theo thin , l ti rt th v v cng rt quan trng, rt xng ng cho cc v nghin cu sinh Pht hc lu tm v thc hin trong cc bi lun vn hay lun n tt nghip. * 11. Chanh Phap tn tai bao lu? Trong Chng 10, Tiu Phm, Tang Lut (Ty khu Indacanda dich) co cp n vic ba Mah-pajpati Gotam n gp c Pht xin xut gia ty khu ni, va Ngai chi ng y cho phep nu ba tho nhn Tam Trong Phap (bt knh php). Sau o, Ngai noi vi Trng lao nanda: - Ny nanda, nu n nhn khng t c s xut gia ri nh sng khng nh trong Php v Lut c c Nh Lai cng b, phm hnh c th s c tn ti lu di, Chnh Php c th tn ti mt ngn nm. Ny nanda, bi v n nhn xut gia ri nh sng khng nh trong Php v Lut

c c Nh Lai cng b, gi y, phm hnh s khng tn ti lu di. Ny nanda, gi y, Chnh Php s tn ti ch cn nm trm nm. (S kin ny cng c ghi trong bi kinh Mah-pajpati Gotam, Tng chi VIII.51) Do , ngay nay, 2.500 nm sau khi c Pht bat-nit-ban, nhiu ngi bi quan cho rng chung ta ang trong thi Mat Phap, khng ai co th at giac ng giai thoat na. Tuy nhin, Chu giai Lut Tang va Chu giai Tng Chi B co gii thch: 1000 nm cua Chanh Phap l cp n s dit tn cc lu hoc vi s thnh t v bn Tu Phn Tch. T v sau l 1.000 nm ca s dit tn cc lu hoc do thun ty tu minh st, 1000 nm ca o qu Bt Lai, 1.000 nm ca o qu Nht Lai, 1.000 nm ca o qu Nhp Lu. Nh vy, Chanh Php s tn ti 5.000 nm, va sau o se khng con ai trong coi ngi co th nhp dong thanh giai thoat. Thm vao o, Ty khu Dhammanando (chua Benchamabophitr, Bangkok) cho bit trong ban Chu giai Trng B va Trung B co ghi mt con s khac: thi ky cua ao qua Ala-han co th keo dai n 4.000 nm, sau o mi t t suy tan. Du sao i na, chung ta cung nn ghi nhn rng trong li giang cui cung cho ngai Subhada trc khi nhp dit, c Pht co tuyn b khi nao Bat Chanh ao c tu tp va truyn giang mt cach ung n thi th gii ny khng bao gi trng vng cac ao qua thanh (ai kinh Bat-nit-ban, Trng B). ---o0o--12 - Tu s v th gii hm nay Sinh hot tu vin ti Ty c Bi c trong din n Diu Php, Paltalk, thng 10-2005 * Knh tha qu ch tn c Tng Ni v qu anh ch o hu, Hm nay, chng ti xin mo mui trnh by s lc cc nt chnh v sinh hot ca Tu vin Bodhin-yana (Gic Minh) v Ni vin Dhammasara (Tinh

Php) ti tiu bang Ty c, nh l mt th d v sinh hot tu hc trong mt x hi Ty Phng. Mc d l mt trong nhng hi vin lu nm ca Hi Pht gio Ty c (The Buddhist Society of Western Australia) v c phc duyn c gn gi ch Tng Ni, chng ti ch l c s Pht t v v th, s hiu bit ca chng ti v sinh hot Tng on cn nhiu hn ch. Knh mong qu v hoan h thng cm cho nhng thiu st ca chng ti. 1. Hi Pht gio Ty c Hi Pht gio Ty c c thnh lp nm 1974 do Gio s Jayasuriya, ngi gc Tch Lan, v mt s Pht t ti thnh ph Perth khi xng. Hin nay, tng s hi vin chnh thc l 300 ngi, gm c ngi c gc u M v cc Pht t gc ng nh Thi Lan, Lo, Campuchia, Min in, Tch Lan, M Lai, Singapore, Trung Hoa, v Vit Nam. Lc ban u, Hi mua c mt ngi nh nh vng North Perth lm ni th phng v sinh hot gio l. Thnh thong Hi mi thnh cc danh tng n t Thi Lan, Min in, v Tch Lan ging php v hng dn cc kha tu thin. n nm 1981, Hi thnh c hai tu s Pht gio ngi c nhng tu hc Thi Lan trong nhiu nm, n hong php ti Perth. l T khu Jagaro v Purisso, thuc truyn thng n Lm ca ngi thin s Ajahn Chah, mt v thin s danh ting Thi Lan. "Ajahn" (A-chn) l ting Thi, c ngha l Thy, bt ngun t ting Phn "Acarya" (A-x-l). 2. Tu vin Bodhinyana S c mt ca hai v T khu ny li cun c rt nhiu ngi c n nghe ging php v thc tp hnh thin. Nm 1983, Hi mua c mt tha t rng nguyn sinh trong huyn Serpentine, cch thnh ph Perth khong 70 klmt v hng Nam thnh lp mt Tu vin. Tu vin ny rng khong 40 hcta, nm trn mt ngn i cao, c sui chy ngang, vi nhiu loi cy nguyn sinh, cha khai ph. V tr tr hin nay, v cng l v lnh o tinh thn ca Hi Pht gio Ty c, l ngi T khu Brahmavamso, ngi Anh, nhng rt thng tho ting Thi v Pali. Tu vin c tn l Bodhinyana (Gic Minh), da theo php danh ca ngi Thin s Ajahn Chah, c dnh lm ni tu hc cho cc v T khu. Trong

khun vin ca tu vin c mt chnh in ln cc v T khu t hi tham thin, hc kinh in v gii lut. Pha sau l mt th vin cha cc b Tam Tng bng ting Pali, Thi, v Anh, v cc kinh sch quan trng khc. gn chnh in c mt trai ng, gm 2 tng. Tng trn dnh cho qu ch Tng th trai v tip khch, tng di l nh bp v mt phng a dng dnh cho cc sinh hot ca c s n lm cng qu. Ri rc trong rng l cc tnh tht nh dnh cho cc T khu, mi v mt tnh tht, vi kch thc khong 3x3 mt, va mt ging ng v mt bn vit nh. Bn ngoi mi tnh tht l c mt ng i ngn khong 30 mt, c mi che i kinh hnh. Ngoi ra, cn c mt khu nh 4 phng dnh cho cc gii t tu hc di hn, mt nh 3 phng dnh cho nam c s v mt nh 3 phng dnh cho n c s n tu hc ngn hn. Hin nay, c nhiu Pht t ti Ty c cng nh t cc ni khc trn th gii n xin li ti tu vin th tm gii, hnh thin, v gip iu hnh tu vin; c th xem nh l cc c s h tng, nhng u-b-di (upasika, cn s n) v u-b-tc (upasaka, cn s nam). Thng thng, y l nhng Pht t thun thnh, c sinh hot thng xuyn vi Hi Pht gio Ty c v tng tham gia nhiu kha tu thin n c do Hi t chc. Sau , nu pht tm xut gia, cc v ny xin tr thnh gii t (anagarika), mc y phc trng, co tc, v tun gi 8 gii cn bn. Ngoi cng phu hnh thin v hc tp gio l cn bn, cc v gii t ny cng c hng dn cc nghi thc cn bn v gii lut. Sau mt nm, v gii t xin th gii Sa-di (samanera), gi 10 gii. im cn bn khc vi hng gii t l ngoi vic p y vng nu, cc v Sa-di khng c php ct gi tin bc, khng c php t li xe, nhng vn c th ph vi cc gii t sa son thc n nu cn thit. Tuy nhin, cng nh hng T khu, mi v Sa-di c cp cho mt tnh tht ring bit. L xut gia Sadi thng c t chc ti Trung tm Pht gio Dhammloka (Php Quang) thnh ph Perth. Sau mt nm, nu thch hp, v Sa-di c th xin th i gii tr thnh T khu (Bhikkhu). Tuy nhin, l th i gii T khu th c t chc trong chnh in ca Tu vin Bodhinyana, ni c kt gii Sima, theo ng nghi thc truyn thng ca Pht gio Nguyn thy.

Cc v T khu ti tu vin khng ct gi tin bc hay s hu bt k mt hnh thc ti sn ring t no, hon ton sng nh vo s cng dng t vt dng ca hng c s. Tt c mi vic c lin quan n chi thu ti chnh u do cc c s trong Ban Tr s ca Hi Pht gio Ty c qun l. Trong bi cnh hin i ca nc c, cc v c gi thm mt th y t Medicare do chnh ph cp c khm bnh min ph mi khi au m. Thm vo , cc v tu s hon ton khng tham gia vo cc hot ng chnh tr hay cc th s khc. Mt th d l mc d c c quy ch bt buc mi cng dn phi i bu phiu mi khi c cc cuc tuyn c Quc hi Lin bang v Tiu bang, cc v T khu xin c min, khng tham gia vo cc hot ng . Thng thng, v T khu thc gic khong 4.00 gi sng v hnh thin trong tnh tht ca mnh. im tm ti trai ng lc 6.30 gi, nhng cng c v khng dng im tm. Sau l cc cng tc bo qun v iu hnh tu vin. Ba n chnh vo khong 10.30 gi sng, thc n do cc c s mang n cng dng hay cho cc gii t nu thm. Cc v u n trong bnh bt ring ca mnh, cng ngi chung ti trai ng, hoc n ring ti tnh tht. Phn thi gian cn li trong ngy l n c tnh tu. Hnh thin ti tnh tht, t hc kinh in ti th vin, hoc c nhng gi tham vn ring vi S C hay cc v s cao h khc. Vo bui chiu, khong 18.00 gi, cc v t hi ti chnh in, tng c kha l bui chiu, sau l ung tr, v bn lun v cc vn lin quan n s tu hc. Mi thng 2 ln, vo bui ti, cc v T khu t hi ti chnh in c tng gii bn ca tu s, Patimokkha (Bala--mc-xoa). Thnh thong, mi v li t nhp tht tnh tu bit c, trong khong t 2 tun l n 1 thng hoc lu hn, khng giao tip vi mt ngi no khc. i khi cc v T khu mi xut gia cng c php thp tng theo S C hoc cc v trng lo v thnh ph Perth vo cui tun thuyt php, hoc tham d cc kha l cu siu, cu an ti nh ca c s nu c thnh mi, hoc tham d hng dn cc kha tu thin dnh cho c s, quan st v hc tp kinh nghim v cch thc thuyt ging gio php, cc kha nghi l ph thng, cng nh cch giao tip vi hng c s. Sau khi tu hc y c 5 nm, cc v T khu c gi n cc tu vin khc, thng l n cc ni trong cng truyn thng ca Ngi Ajahn Chah Thi Lan tu hc thm. Ngoi ra, cc v c th n tu hc Min in, Sri Lanka, Tn Ty Lan, v Anh quc. Mi nm vo ma an c kit h, c

thm mt s T khu cc ni khc n tu vin nhp h tnh tu. Hin nay, c tt c l 20 v T khu ang tu hc ti y, gm nhiu thnh phn sc tc khc nhau: c, Anh, M, c, Na Uy, Thi, Sri Lanka, Nepal, Malaysia, v 2 v T khu gc Vit. Vi nhu cu tu hc ngy cng pht trin, Ngi Ajahn Brahm m thm mt tu vin chi nhnh tiu bang New South Wales, min ng nc c, c tn l Tu vin Santi, cng ta lc trong khung cnh ni rng tnh tu. 3. Ni vin Dhammasara cung ng nhu cu tu hc ca cc n Pht t, vo nm 1999, Hi Pht gio Ty c mua thm mt tha t rng nguyn sinh, rng khong 150 hcta, trong huyn Gidgeganup, 60 kilmt v hng ng Bc thnh ph Perth, thnh lp Ni vin Dhamma-sara (Tinh Php). Vin ch hin nay l Ni s Vayama, ngi c, tng tu hc 10 nm vi c Ni s Ayya Khema Sri Lanka. Ni vin Dhammasara c thnh lp to mt mi trng thun li v thch nghi cho vic tu hc n c ca cc v n Pht t, vi nhng iu kin tng t nh Tu vin Bodhinyana dnh cho cc nam Pht t. Ni vin gm c mt nh a dng, trong c mt trai ng rng ln, mt phng khch, nh bp, v 2 phng ng dnh cho gii t. Trong rng su, c 5 tnh tht bit lp dnh cho cc v Tu n. Kin trc tnh tht cng tng t nh tnh tht Tu vin Bodhinyana: mt phng 3x3 mt, v mt li i kinh hnh di 30 mt c mi che. Nhng n Pht t c s c thin tm mun xut gia th c th xin n th tu hc mt thi gian t 3 n 6 thng, mc y phc trng, gi 8 gii. Sau , nu thch hp, c th xin lm gii t, qun y trng, gi 8 gii v co tc. Sau 2 nm, v n gii t c th xin xut gia thnh Tu n, tun gi 10 gii, v p y mu nu. Ngoi 10 gii cn bn, cn c mt s iu l hc gii, da theo gii bn ca T khu ni. Cng nh cc v T khu, cc v Tu n n cm trong bnh bt, khng ct gi tin bc hay s hu bt k mt hnh thc ti sn ring t no, hon ton sng nh vo s cng dng t vt dng ca hng c s. Mi vn ti chnh iu hnh Ni vin u do cc c s trong Ban Tr S ca Hi Pht gio Ty c qun l. Chng trnh sinh hot hng ngy ti Ni vin Dhammasara cng tng t nh lch sinh hot ca cc v T khu ti Tu vin Bodhinyana.

Hin nay, Tu vin c 5 v Tu n: Ni s Vayama v 4 v S c khc. Ngoi ra, tu vin c nhn thm cc v n gii t. Mi thng, Ni s Vayama v thnh ph Perth ging php v hng dn hnh thin cho cc c s hi vin. Theo ni qui ca Hi Pht gio Ty c, Ni s Vayama cng vi Ngi Ajahn Brahmavamso l hai v ng C vn Tinh thn ca Hi. Ngoi tu vin Bodhinyana v ni vin Dhamma-sara c, cn c mt s tu vin khc ca tng s Ty phng trong truyn thng n Lm ca ngi Ajahn Chah, nh tu vin Abhayagiri Hoa K; Anh quc c cc tu vin Amaravati, Ratanagiri, Cittaviveka, Santidhamma; Thy S c tu vin Dhammapala; c tu vin Santacittarama; v Tn Ty Lan c tu vin Bodhinyanarama. Nguyn tc sinh hot ti cc tu vin ny cng tng t nh tu vin ti Ty c. 4. Sinh hot ngy nay Nhn chung, mc d mi trng v hon cnh hin nay trong x hi Ty Phng c phn khc bit so vi thi c Pht cn ti th, nhng trong 20 nm qua, Tng on ti Ty c n lc gy dng mt truyn thng tu hc v gn gi gii lut theo ng tinh thn ca Pht gio Nguyn thy. iu ny ty thuc nhiu yu t, nhng c l c hai yu t quan trng nht: th nht l s quyt tm tu hc v hnh tr gii lut nghim tc ca v lnh o Tng chng v cc thnh vin Tng on; v th hai l s quyt tm h tr ch Tng Ni v lng thnh tm hc tp, nhit tnh ng gp tch cc vo cc Pht s ca cc v c s h tng, h t nng ct ca Hi. Thm vo , chng ti ngh rng Pht gio c qung b v tht s bm r ti mt quc gia u M, cc tu vin, t vin cn phi c m rng, vt qua cc ro cn v vn ha, sc tc, n nhn ngi dn bn a. Hot ng ca Hi Pht gio Ty c v hai tu vin Bodhinyana v Dhammasara c th xem nh l mt th d in hnh. y khng phi l mt hi Pht gio dnh ring cho cng ng ngi Vit, hay ngi Hoa, ngi Thi, ngi Min, v.v... m l hi Pht gio ca ngi c ti x c. Cc thnh vin n t nhiu ngun gc sc tc khc nhau, nhng tt c u dng ting Anh l ngn ng chnh, v cc hnh thc vn ha phong tc l nghi cng kin rm r, khng cn thit, mang n t ng, u c gn lc, ch gi li phn gc tinh ty nht ca o Pht. Cc v tu s ging s hoc l ngi bn a, hoc l ngi c th thuyt ging thng tho bng ting bn x ( y l ting Anh). Cc v ny cng tri qua mt qu trnh tu hc nhiu nm ti mt x hi Pht gio chu (Thi Lan, Sri Lanka, Min

in) thm nhun v thng hiu tng tn cc sinh hot v nghi thc tinh yu ca Pht gio. Thm vo , mt phn cc sinh hot ca Hi cng hng n mc ch cung ng nhu cu tm linh ca gii tr, ging gii Pht php bng nhng ngn t gin d, hin i, thun l v mch lc, hng dn cc kha thin th dn tm tr, v khuyn khch hi vin tch cc tham gia cc cng tc thin nguyn, cu tr x hi, v.v. i sng xut gia l mt i sng thanh cao, l tng. Nhng ngi c s ti gia chng ta cn phi c nhiu ng gp th gi, cng sc, ln tin bc to iu kin thun li cho nhng v no thnh tm tu hc, nam tu s ln n tu s. Qua nhng g chng ti quan st c ti Ty c, chng ta cn khuyn khch gii Pht t tr tham gia Pht s, nghe thuyt php, v hnh thin, to duyn lnh cho h, to nhng c hi tt cho h xut gia nu thch hp. tip ni con ng hong php ca cc v tin bi, chng ta phi hng n vic o to lp tu s tr, sinh ra hoc trng thnh ti bn a. Nu v Pht t c s no pht tm xut gia th cng cn phi kin nhn, thc hin tng bc, qua nhiu giai on. u tin l thng xuyn tham gia cc kha hc Pht php ph thng, cc kha thin cn bn, v cng nn c gng hc tng c cc bi kinh cn bn. i sng ring t ti gia cng cn phi gin d ha, gim thiu mi rng buc, mi nhu cu khng cn thit. Sau , nn thu xp th gi n tu hc ngn hn ti tu vin, ng gp Pht s, gn gi ch Tng Ni, lm quen vi li sng ti . Dn dn, nu cm thy thch hp th c th tin n giai on lu di hn, xin tu hc nh l gii t, ri th gii sa-di, t khu hoc l tu n. Vi nhng ai v gi yu, hay bnh tt, khng th sng c ti tu vin, hoc xa xi, khng th tip cn c mt tu vin thch hp, th vn c th tu n c ti nh, gi 8 gii. Tuy rng phng cch ny c nhiu hn ch, nhng theo thin , cng l mt phng cch tt, mt phng cch tm l xut gia, cng c th a n nhiu kt qu tt lnh v cao qu cho i sng tm linh. * Trong bi ny, chng ti ch mo mui trnh by tm tt cc sinh hot chnh ca ch Tng Ni ti Ty c trong truyn thng Pht gio Nguyn thy. Chng ti c gng trnh by mt cch khch quan, qua s quan st v ghi nhn ca mt ngi c s ti gia. Mi tu vin c ng li v nguyn tc

sinh hot ring, khng hon ton ging nhau, ty theo hon cnh v mi trng x hi, vn ha ca tng a phng. Nhng g trnh by trn y khng phi l mt mu mc chung cho mi ni; m ch c th xem nh l mt th d gp , khng hn c th hon ton thch nghi, p dng c ti cc a phng khc. Trc khi dt li, chng ti thnh tm knh chc qu v thn tm an lc, tu hnh tinh tn trong hng n Tam Bo. Nam M Bn S Thch Ca Mu Ni Pht Bnh Anson, Ty c, thng 10-2005 ---o0o--13 - Thin trong i sng Phng vn i c Bodhesakho * Sau y l mt bi phng vn i c Bodhesakho, mt tu s M, cng tc vin Hi Xut bn Pht gio (Buddhist Publication Society), do i pht thanh Sri Lanka thc hin nm 1986. * Hi: Chng ti rt hn hnh c i c Bodhesakho, mt v tng s ngi M, tham d vo cuc phng vn hm nay. Bch i c, ngi xut gia, tu hc trong hn 5 nm qua, v ngi c nhiu quan tm trong cc lnh vc hc tp, hnh tr, v truyn ging cc li dy ca c Pht. Mt trong nhng ch quan trng v su sc nht ca o Pht l gio thuyt V Ng, m ngi phng Ty thng cm thy rt kh thng hiu cho tng tn. Bch i c, ti sao nh th? p: Trc ht, ti ngh rng bt c ngi no tm kim mt li gii thch cho V Ng cng u tm cch p t gio thuyt ny vo nhng nhu cu v tham mun ca h, cho d li gii thch c ng vi Pht Php hay khng. Con ngi lun lun tm kim li gii p cho cc cu hi, lun lun tm kim phng cch gii quyt cho mi tnh hung. S kin ny khng

phi ch xy ra trong thi i by gi m cng khng phi ch ring cho ngi u M, n xy ra trong mi thi v cho mi ngi. Con ngi lc no cng tm kim cu tr li cho mi cu hi. By gi, nu c ngi no n vi o Pht, h c cho bit c Pht dy rng d h c hoi cng tm kim, h s khng bao gi tm thy bn ng hoc nhng g a n t ng. V h s tm mt li gii thch no m h c th hiu c trong khung kin thc ca h. T , v li dy ca c Pht hon ton khc hn nhng g m cc ngi phng Ty tng quen thuc, h s tm cch bin ci Pht Php lng vo trong khung kin thc ca h. Tht ra, iu h cn phi hc tp l khng bin ci Pht Php thch nghi vi ci nhn ch quan ca h, m ngc li, h phi bin ci ci nhn ca mnh thch nghi vi Pht Php. y l Tn hnh, Saddha lng tin, c ngha l a mnh vo Pht Php mc d Pht Php c th tri ngc li nhng nh kin ca mnh v bn th ca s vt. iu ny c ngha l chng ta, thay v tm li gii p, chng ta cn phi t hi ti sao ta li c nhu cu t cc cu hi . y l nhng g c Pht dy, chng ta phi cn phi khm nghim t thn. Khi chng ta thy c nhu cu t cu hi, chng ta phi tm cho ra ci r ca nhu cu v nhng ng lc no khi sinh nhu cu . Khi chng ta ch tm vo cu hi thay v vo cu gii p, chng ta tht s hnh tr li Pht dy. Hi: V thuyt V Ng, thuyt ny hu nh c nhiu trit gia v khoa hc gia chp nhn, phng ng ln phng Ty, rng khng c mt ci g c th trng tn vnh vin, khng thay i trong ci i ny. Tt c u l nhng con xoy ca nng lng. Cc nh vt l hc cho rng nguyn t c cu to bi nhng ht proton, electron, neutron, positron, ri ti hu, h cho rng ch l tp hp cc ln sng. Mt cch trit l, nhng nh khoa hc ni danh nh cc ng Newton hoc Einstein u cng nhn rng tt c mi s vt u ang thay i. Th nhng, khi tr v bnh din lun l v o c ca o Pht, y l mt vn rt quan trng trong nhng li dy ca c Pht, ti sao con ngi lc no cng kh kh bm th vo s vt? Nhng ngi Pht t thng thng u bit vn vt l v thng, nhng h li khng p dng c iu vo trong i sng gia nh v trong x hi. Xin i c cho bit nguyn do ti sao nh th?

p: D nhin h tng rng cc s vt s tn ti mi mi! Nu ng nhn vo li sng ca h, ng s thy t tng nm su trong tm thc ca h. Th nhng, khi bo h rng mi s vt khng th tn ti mi mi, chc chn l h khng th ph nhn c. Ch cn nhn chung quanh, h s thy ngay s i thay ca vn vt. C nhng s vt thay i nhanh chng, c nhng s vt thay i t t chm chp, nhng khng chng th chy, mi vt u thay i. Con ngi sinh ra, ln ln, trng thnh, ri gi yu. Ngay c mt t ny cng ang thay i. Nhng nn nhn ca cc trn ng t, bo lt, t l, v.v. u thy c iu . Cho nn, chng ta khng nn t nim tin vo s tn ti trng cu ca bt c mt s vt no. Ngy nay, nhiu nh khoa hc c gng tm hiu gio thuyt ny, hc thuyt n, v h cho rng thuyt ny hay thuyt kia c nhng im tng ng vi o Pht. H ni rng: "Vng, chng ti khng th tm c mt ci g c th gi l linh hn, bng cch ny hay cch khc." Th nhng, h li khng chu quan st ngay chnh h. H ang tm kim cc cu tr li, nhng h khng chu nhn thng vo cu hi! L do h khng tm ra c mt ci g gi l "bn ng", khng phi l v h khng nghin cu tng tn, m l v h khng chu thc hnh thin qun, h khng chu quay nhn vo bn trong. By gi, nu h c gng nhn vo bn trong, h s khng tm ra c mt ci g c th gi l "bn ng", nhng s thng hiu ny i hi mt thi hon ton khc hn, mt ci nhn khc hn, thc hin cng tc nghin cu, kho st . lm c iu trn, chng ta cn phi bit r nhu cu ti sao chng phi tm kim mt ci "ng". khng phi ch l mt cu hi l lun, "C hoc khng c mt ci g gi l Ng?", nhng tht ra, chng ta phi t hi rng ti sao ngi ta thy c nhu cu t ra cu hi , t ra mt danh xng, d cho l Thng , l linh hn, l bn ng, l mt tn gi no , ri nu h khng tm ra c ci , chng nhng h khng tha mn vi cu tr li ph nh, m trong thm tm, h cng cm thy bt an! H c th che giu ni bt an bng nhiu phng cch gii tr, chng hn nh xem ht, nghe nhc, xem ti-vi, hoc i ng, hoc mt cch no khc. Nhng ri, h vn cm thy chn nn, cng thng, v lo s. y l mt trong nhng vn nn nghim trng trong x hi tn tin ngy nay, v cng tng c em ra tho lun rt thng xuyn trong cc x hi c xa. Con ngi lc no cng cm thy cng thng, lo u, thiu thn, bi v h lc no cng hoi cng tm kim mt cch v vng.

Hi: Bch S, ngi va ni l c nhiu cng thng v lo u trong x hi ngy nay. Con ngi sng bn rn, vi vng, v i sng by gi ang bin chuyn vi mt tc cc nhanh. Nhn quanh, chng ta thy cc xo trn, thay i nghim trng ang xy ra tng gi pht, v con ngi khng c ngh lc v sc mnh tm linh ng u vi cc s thay i ny. C ngi cho rng trong thi c Pht cn ti th, i sng bnh an v nh tnh hn. S ngh nh th no? p: Khng hn nh th u! Theo ti, chng ta khng th kt n thi i ca chng ta hin nay l xu t hn nhng thi i ngy xa. c li cc ti liu lch s th chng ta s thy c iu ny. Ngy xa, trit gia Plato ca phng Ty tng than th l thi i ca ng khng cn bit knh trng ngi gi v nhiu t oan hn cc th h trc. Nu chng ta c li nhng s kin ghi trong tng Lut ca h Pli, chng ta thy ngay trong thi c Pht cng c cc thy t khu v c s c nhng hnh ng rt ng ch, ng trch. Cho nn, con ngi trong thi no cng nh vy c, vn thiu ngh lc v o c tinh thn khng phi ch c bit c ring trong thi i ca chng ta. Thi i no cng th, by gi cng nh ngy xa, x hi c nhiu cm d v con ngi thng tm kim nhng g c th th hng ngay tc khc m khng chu lm nhng g to ra mt hu qu vng bn. H chn li sng lm tha mn cc gic quan, cc cm tnh nht thi, v h khng thch lm nhng iu kh to an nh trong tm thc, thanh lc tm , thot ra mi rng buc ca tham dc. Bi v, cn phi c mt n lc ln lm c nh th, cn chy theo nhc dc ng trn v lm tha mn chng th d dng v nhanh chng hn. H lc no cng mun c mt i sng d di, li bing, hng th. Hi: Tuy nhin, s tht hin nhin l khc vi thi ca c Pht, i sng ngy nay ang chuyn bin mt cch nhanh chng, thay i rt nhanh. Cc thay i v cng ngh v k thut ang c mt tc ng rt mnh vo i sng ca con ngi, v do , h cm thy rt kh gi c mt s an bnh trong tm thc. S c ngh rng hnh thin c th s gip nhng ngi ny gn gi s thng bng v bnh thn trong tm c khng? p: Trong Tng ng b, c Pht dy rng: "Tm ny sinh trong mt dng v dit trong mt dng khc". C ngha l ngay trong thi , Ngi tuyn b rng tm chng ta thay i cc nhanh, ngy xa cng nh ngy

nay. Cnh vt ngoi vi khng thay i nhanh nh th! Tuy nhin khng phi l vn , bi v tht ra, con ngi khng quan tm n s thay i. i khi, chng ta cn mun c thay i xy ra cho nhanh, nht l khi ta phi i u vi nhng cnh kh chu, bc dc, ta li mun n bin mt i, cng nhanh cng tt. iu lm ta lo ngi, bc dc l s bt nh ca i thay, rng s vt c th thay i bt li cho ta trong bt c lc no. iu lm cho ta lo s v cng thng! Cho d s vt thay i nhanh hoc chm, chng ta u lo s rng n s thay i thnh mc xu t hn, bt li cho ta hn. l v lng tham th, v t sinh ra s s hi, bt an. i vi v A-la-hn, cc v nhp dng Thnh gii thot, cc v cng phi i u vi nhng thay i trong cuc i. Tuy nhin, v cc v y khng cn lng tham th, cc v khng cn lo u, s st na, v t khng cn kh no. Hi: Tr li vn hnh thin. Ngy nay, php hnh thin ca o Pht c nhiu ngi bit n v c nhiu ch tm, nht l cc nc u M. C l l v con ngi ang c nhiu cng thng trong i sng hin i v b nhiu nh hng ca cc phng tin truyn thng i chng. Chng ta thng xuyn b cm d bi cc qung co thng mi, nhng kch ng ng dc qua truyn hnh, truyn thanh, sch bo, hnh nh, v.v. Nhng iu ny khng xy ra trong thi c Pht, 2.500 nm trc. V b kch ng nh th, tm thc con ngi ngy nay b xo trn qu nhiu, rt kh m tp trung, lng ng, v an du. Hnh thin c gip c g khng? p: Ngy nay, con ngi c rt nhiu phng tin gip chy trn thc ti hn ngy xa, v v th, h quen li chy trn nhng s kin thc t hin hu trong chnh h. Khi h th quay v nhn li thc ti, h cm thy khng c nhiu li lc nh thi xa. Con ngi thi xa khng c nhiu phng tin gii tr gip h chy trn s tht, cho nn h khng cn chn la no khc ngoi cch phi duy tr mt s tnh gic nhn vo s hin hu ca chnh h. Tng t nh vy, nu nh h tm n php hnh thin, h c th s cm thy tht vng v n khng c v g hp dn hay kch thch. Hnh thin c mt ngha n gin l tp n lc trc din vi s hin hu ca chnh mnh, sng trong hin ti, khng mnh b cm d bi ngoi cnh, v gip mnh nhn s vt nh tht, thay v nhn qua cc nh n mu rc r, gi to. Mt ngi nu quen vi nhng g hp dn rc r th t hn s khng chp

nhn iu ! Cng nh khi chng ta i xung ph, nhn qua khung knh ca tim trng by hng ha, chng ta thy ngi bn hng thng trang tr thm cc loi giy bng, giy mu ng nh to s ch ca ngi xem. Tuy nhin, i vi mt ngi c ch tm, b li cun vo mt mn hng no , ngi bn khng cn phi trang tr thm cc giy mu rc r, bi v s rc r c sn trong mt ca anh ta, anh ta nhn ci g cng thy rc r c! Hnh thin v pht trin Chnh Nim l gip ta thot khi rng buc ca ci rc r , gip ta bung x, khng dnh mc. Phi hiu nh th th php hnh thin ca o Pht mi mang li li lc v hnh phc tht s cho chng ta. Phng vin: Chng ti knh tri n i c dnh th gi qu bu tham d bui ni chuyn hm nay. Chng ti xin cu chc i c t nhiu kt qu tt p trong s tu hc v trong cng tc hong dng Pht Php. ---o0o--14 - Ngi dch kinh Pht Phng vn T khu Bodhi * T khu Bodhi (Bhikkhu Bodhi) l mt tu s ngi M v l mt dch gi ni ting v kinh in Pli nguyn thy. Cc bn dch Anh ng ca ngi v Trung b (Majjhima Nikya) v Tng ng b (Samyutta Nik-ya) tr thnh nhng quyn sch tham chiu cn bn ca gii Pht hc phng Ty. Vo u nm 2006, chuyn san Pht gio "Inquiring Mind" thc hin mt cuc phng vn c ghi li di y. * Hi: Do duyn c g S ch tm vo vic dch kinh? T khu Bodhi: Khi mi xut gia, ti khng c nh tr thnh mt dch gi. V thy u tin ca ti l mt tu s ngi Vit, v ti vi thy ti California trong thp nin 1960. Thy ch cho ti thy tm quan trng trong vic hc cc loi ng vn ca kinh in Pht gio, bt u l ting

Pli, nh l mt cng c thng hiu Gio Php. Khi ti n Sri Lanka v th gii t khu trong truyn thng Pht gio Nguyn thy (Theravda) vo nm 1972, ti tch cc hc ting Pli c th trc tip c v hiu c nhng bi kinh nguyn thy ca c Pht. Ti quyt nh theo hc vi Ha thng Balangoda Ananda Maitreya, v lc y ngi l mt trong cc v hc gi gii nht Sri Lanka. Ngi cng rt thng tho ting Anh, v l mt ngi rt hin ha v t bi. Vo nm 1974, ti c dp lm vic chung vi v s ngi c, Ha thng Nyanaponika, ch nhim v ch bt ca Hi Xut bn Pht gio (Buddhist Publication Society), thnh ph Kandy. Trong thi gian , ti s dng cun s tay ca Ha thng, do ngi ghi chp t thp nin 1950, tng cng s hiu bit v ting Pli ch gii. Cui nm 1975, ti n Kandy v sng vi ngi Nyanaponika. Ngi xem qua vi bi dch ring ca ti v khuyn ti nn dch bi kinh Phm Vng (Brahmajala Sutta, bi kinh u tin trong Trng b), cng vi nhng ch gii v ph ch gii. Bn dch c xut bn trong tp sch Ch gii kinh Phm Vng (The Discourse on the AllEmbracing Net of View) vo nm 1978, nh du khi im cho "s nghip" dch thut ca ti. Hi: S c nhng nhn xt g v vai tr ca kinh in i vi cc ngi phng Ty theo hc Pht Php? V l do g thc y S ph bin nhng bn dch Anh ng n vi h? T khu Bodhi: Khong nm 1972, trc khi ti ri Hoa K i sang chu th gii t khu, quan tm v o Pht ca gii tr Hoa K c khuynh hng phn tr thc (anti-intellectual) ngha l t ch n vic nghin cu kinh sch. Lc , trong khi a s nhng ngi Ty phng i tu hc v hnh thin ti cc t vin Pht gio Nguyn thy trong vng rng ni Thi Lan hoc ti cc trung tm thin tp Min in; duyn nghip li a y ti n Sri Lanka, n vi nhng v thy c hiu bit thm su v kinh in v sn sng ht lng dy ti. Khi ti bt u tm c cc bi kinh bng ting Pli, ti rt h hi bi tnh cht r rng, l lun su sc, v p t nh v tnh cm tinh t, nm ngay bn di b mt trm lng ca chng. Ti bt u phin dch nhng bi kinh v cc on ch gii vi mc ch duy nht l gip cho mnh thng hiu, ch khng c nh xut bn. Nhng sau mt thi gian, ti nhn thy rng ngi hc Pht phng Ty c mt khong trng rt ln: l thiu mt s hiu bit r rng v nhng li dy ca c Pht. Do , ti ngh rng, iu

cc k quan trng l lm sao dch nhng bi kinh ny ra mt th ngn ng hin i, trong sng, km theo vi nhng ch thch trnh by nhng ngha l thm su v gi tr thc tin. l s nghip ca ti cho n ngy hm nay. Hi: S uyn bc v cng vic nghin cu kinh in gip ch c g trong s hnh tr v pht trin tm linh ca S? T khu Bodhi: Nhiu Pht t phng Ty thng cho rng hnh tr ng mt ngha vi thin tp, v ri h tch bit, phn chia gia hai lnh vc hc hi v thc hnh. H cho rng, khi mt v tu s chuyn tm nghin cu Pht hc, v y khng th no l mt hnh gi nghim tc; nh th cng vic hc Pht l i chi li vi cng phu hnh tr chn tht. Ti phi cng nhn rng s hnh thin ca ti cng cha hon ton nh mong mun, nhng l v iu kin sc kho ca ti (y l tr ngi do nghip qu m ti phi trc din); ch hon ton khng phi v ti ch tm qu nhiu cho vic nghin cu v phin dch kinh in. Chng ta nn nh rng, cc quc gia Pht gio ti chu , t nhiu th k v hu nh trong mi tng phi, cng tc chnh yu ca Tng on l gn gi v qung b Pht php, bng cch nghin cu, hc hi v truyn b gio l v kinh in. Cng vic y dng nn mt nn mng vng chc, t , nhng thnh t cao hn trong vic tu tp c xy p; nh th b xng nng bp tht v cc c quan khc trong thn th Pht php. Mc d trong mi truyn thng u c nhng tch truyn v nhng v thin gi tuy t hc m vn t c nhng thc chng thm su, nhng ni bt nht vn l nhng v c th phi hp c c hai php hc v php hnh. Ta cng c th nghi ng nhng cu chuyn tiu s cc bc hin trit t hc, nh l nhng phng i do tn sng qu ng. Mi tng quan gia s hc Pht uyn bc v s thc hnh, theo ti, l mt vn rt phc tp, m ta khng th no tm c mt cu tr li duy nht c th thch hp cho tt c mi ngi. Mi ngi c mt khuynh hng t nhin thin v mt pha no . C mt iu ta c th ni dt khot rng, kin thc uyn bc m khng c p dng thc t s tr thnh cn ci, v hnh thin tinh tn nhng thiu s hng dn hiu r cc nguyn tc s tr thnh v hiu qu. Ti e rng nu khng c hiu bit su sc v kinh in, ch trong vng vi th h na, truyn thng tu tp ca chng ta s b pha long, ln p, v nut trn bi nn vn ha vy quanh, nht l khi nn vn ha y c tnh duy thn hay c khuynh hng chung vt cht.

Hi: Xin S cho bit kin v gi tr ca vic hc kinh in trong s tu tp ca Pht t u M ngy nay. T khu Bodhi: Trc khi gii thch v gi tr ca vic hc kinh in trong s tu tp ca mnh, ta nn t cu hi: Th no l tu tp? Tu tp c ngha l g? Nu ta khng nhn mnh v nhng cu hi ny, ta c khuynh hng mang nhng gi thuyt khng c xem xt r rng vo mc ch ca s tu tp. T , s tu tp ca ta s d dng tr nn ty tin cho nhng ring t, hoc l nhng thin kin vn ha, thay v l mt phng tin a n mc tiu gii thot m c Pht ra. Theo ti thy, l iu ang xy ra cho Pht gio phng Ty, v cng gii thch c l do v sao Pht gio u M thay i truyn thng, v c ngi xem rng nh th tha hip vi ngnh tm l hc hin i hay vi ch ngha nhn bn th tc. Hc Pht Php khng phi l vic khun vc mt m vn ha t mt x n c xa em v xung sau vn nh mnh. N phi c xem xt, phn tch cn thn. Nu thc hin nghim tc, nghin cu Pht hc l phng cch ta hc hi v hp thu c cu ca Pht Php. y l cch ta c c mt s thng hiu tng tn v cc nguyn l nn tng ca gio php. Quan trng hn na, y l cch ta nui dng nhng ht ging tu gic trong tm mnh. Cng vic u tin ta cn lm khi i theo con ng ca c Pht l phi c Chnh Kin, chi u tin ca Bt Chnh o, l kim ch nam cho sut hnh trnh tm linh ca ta. Chnh kin c bt u bng "vn", gm c c kinh in, nghe v hc hi t nhng v thy c kh nng. K n l "t", ngha l suy t, qun chiu v thc cht ca gio l, lin quan n cuc sng ca chnh mnh. Khi quan kin ca ta c sng t v su sc, nim tin ni c Pht tr nn kin c. Lc , da trn chnh kin v lng tn thnh ny, cng phu hnh thin ca ta, "tu", s tin n ng mc tiu. Tr tu chn tht ch xut hin khi ta thm st nhng g thin v nhng g bt thin, ngha l nhng g a ta n bnh an hnh phc v em an vui n cho ngi khc, v nhng g gy tai hi v au kh cho ta v cho ngi khc. iu ny pht ngun t vic hc kinh in nghim tc, v ch l mt phn nh nhng g ta tm c trong ngun kinh in. Ta cn phi thm tra nhng g ta hc c, suy t v hp thu vo ni tm, v xuyn sut qua tu qun.

Hi: Bng cch no chng ta c th kt hp vic nghin cu cc bi kinh vi s tu tp ca mnh? T khu Bodhi: Trc ht, ta cn phi bit bt u t u. Cho ngi mi bt u hc kinh, ti ngh tm c tp sch trch lc kinh in ca Ha thng Nyanatiloka, "Pht ngn" (The Word of the Buddha). Hoc tm c theo h thng cc bi kinh cn bn trnh by ti trang web "Truy cp Tu qun" (Access to Insight, www.accesstoinsight.org); v ti cng ngh c bi "Lm bn vi kinh in" ("Befriending the Suttas") ca ng John Bullitt, ch bin trang web. K n, bn c th c cun "Nhng Li Dy ca c Pht" (In the Buddhas Words), do ti trch lc t Kinh tng. Sau , cho nhng ai mun c y hn, ti ngh tm c Trung B (Majjhi-ma Nikya). Trang web ca Tu vin Bodhi (Bodhi Monastery, www.bodhimonastery.net) c lu tr cc bi ging kinh Trung b ca ti, thu m trong sut ba nm thuyt ging, c th ti xung nghe. Nh th, s gip ngi no mun tm hiu nghim tc chi tit cc kinh vn ny. Phng php hc tp: Ti ngh l trong ln u, ta gng c lt qua ton bi kinh lm quen vi mch vn. Sau , c li ln th nh cn thn hn v ghi ch cc chi tit. Khi quen vi nhiu bi kinh, lit k mt s cc ti c v vt tri v cc ch trng lp, v dng chng nh l cc mc cho vic hc kinh trong tng lai. Khi ta tip tc c kinh, nn ly ghi ch v sp xp chng theo tng ch , to thm ch mi nu cn thit; nhng lun lun ghi r xut x cc on kinh. Dn dn sau mt nm hay vi nm ta s c c mt ci nhn tng th v Pht Php; cui cng, ta s thy cc bi php y kt hp vi nhau thnh mt khi ng nht, nh th cc mnh hnh nh c kt ni li trong tr chi rp hnh. Ti cng mun nhn mnh y l cc bn kinh Pli bt ngun t thi k c xa nht ca lch s kinh vn Pht gio v v th, l mt di sn chung cho mi truyn thng Pht gio. V vy, hc tp cc bn kinh ny khng phi l cng vic dnh ring cho Pht t Nam tng hay nhng hnh gi thin Minh st; l cng vic, v cng l nhim v, ca mi Pht t thuc tt c cc tng phi, nu h tht tm mun thng hiu ci r ca o Pht. Hi: C nhng cm by hay nguy c no trong vic s dng kinh in khng? T khu Bodhi: C mt iu nguy him trong vic s dng kinh in c c Pht ch ra rt r rng trong bi kinh X d (kinh "Ngi bt rn",

Trung b, 22). c Pht ni v nhng ngi hc kinh in, thay v em ra thc hnh cc li ging dy, li s dng nhng kin thc y ph phn k khc, hoc khoe ti nng ca mnh khi tranh lun vi k khc. c Pht v d h nh ngi bt rn nhng nm ng ui, h s b con rn quay u li cn, gy au n trm trng hoc mt mng. Ti thy nhiu Pht t Ty phng ri vo cm by ny, nhiu lc c c chnh ti. Mc d ta bt u vi nh tt nht, nhng ta li nm bt Pht Php bng thi gio iu c chp, dng hc thc ca mnh tranh ci vi k khc, v ri, dnh mc vo "trn chin din dch" vi nhng ai c s gii thch kinh vn khc vi mnh. Mt nguy him khc l ta bung b kh nng suy xt ca mnh v hon ton tin vo bt c nhng g ghi li trong kinh. Tht ra, cng c nhng iu trong kinh khng cn ng v thch hp na, qua kin thc khoa hc hin i. Ta khng th ph bnh nhng ngi tin theo thuyt sng to ca Ky-t gio ri mnh cng b chp dnh vo nhng thi tng t. Hi: C nhng on kinh no m S a thch nht? T khu Bodhi: Khi ti mi bt u c kinh in Pht gio, lc cn hc i hc, ti cm thy rt hng khi vi nhng li dy ca c Pht v l nhn duyn, ng un, v ng, v.v., v chng a ta thng vo trng tm ca Php. Nhng mt trong nhng bi kinh gy n tng nht cho ti li khng phi l nhng bi kinh ging thm su v hnh thin hoc v thc chng gii thot. Khi c nhng bi kinh ging v l duyn khi v v ng, ti ngh: c Pht qu l mt bc gic ng, nhng c l cng cha ton vn lm. Nhng khi ti c n bi kinh Gio th Thi-ca-la-vit (Sigalovda Sutta, Trng b, 31), nhng nghi ng ca ti hon ton tan bin. Khi ti c bi kinh ny, c bit l on kinh ging v "cch l ly su phng", ti nhn thy rng mc d thu t nhng chn l su xa nht v s hin hu, c Pht vn c th ging dy rt chi tit cho bc cha m v cch dy con ci, cho v chng v cch thng yu tng knh, cho ngi ch v cch chm sc ngi lm ca mnh, v.v.; khi y, ti cht hiu rng, v Thy ny qu l mt bc gic ng hon ton. Trong tm ti, bi kinh ny chng minh rng, c Pht khng nhng t c mt "tr tu siu th" cao qu nht, m Ngi cn c c " tr tu hip th" vi lng t bi bao trm khp th gian, mang s hiu bit ca mnh ha nhp vi trnh ca th tc, dy d v hng dn mi ngi bng nhng phng cch ph hp vi cn c ca h.

Mt trong nhng c im ca kinh in m ti c n tng nht, ngay t khi bt u hc kinh v mi cho n by gi, l cc v d so snh. Dng nh c Pht c th em bt c mt hin tng thin nhin no, hay l bt c mt vic g trong i sng hng ngy, bin thnh mt v d su sc lm sng t mt im quan trng no trong bi ging. Mt tri, trng sao, hoa l, c cy, sng ni, bin h; bn ma thay i; s t, kh, voi, nga; vua, quan v chin s; ngh nhn, y s v o tc danh sch v nhng ti v d ca c Pht hu nh nhiu v tn. i khi chng ta c mt lot nhng bi kinh c v rt kh khan, ri t nhin ta gp mt v d rt ti mi v sng r, v hnh nh y khng bao gi phai nht trong tm ta, ngay c sau nhiu thp nin. Hi: Khi dch kinh in, S gp nhng kh khn c bit no? T khu Bodhi: Ti ngh rng bt c ngn ng no cng c mt cu trc nhn thc c bn ca mi nn vn ha, cha ng nhng n d to dng t ng, v bao gm cc ngha ph thuc v sc thi ring ca t ng. Vi th, khi chuyn dch t ngn ng ny sang ngn ng khc, lc no ta cng gp vn khng ha hp gia hai cu trc nhn thc . iu ny dn n cc xung t m thng thng ch gii quyt c bng cch hy sinh nhng lin h quan trng v khi nim trong ng vn gc chuyn dch sao cho sung s v d hiu. Vn ny tr nn trm trng hn khi ta phi chuyn dch t mt c ng, vi nhng n d c xa, sang ngn ng hin i vi mt nn vn ha rt khc bit. Ta c th thy vn ny ngay nhng t Pli n gin. Th d nh t "samdhi" (nh), ting Anh dch l: concentration - tp trung; composure an tnh; collectedness - t ch, mental unification - hp nht tm, v.v. nhng cc t ny khng chuyn ti c ngha ca samdhi ch mt trng thi luyn tm c bit, hay mt h thng cc trng thi luyn tm, trong h thng hun tp tm ca o Pht (v trong cc o gio n ). Ngay c t "sati" (nim), ting Anh thng dch l "mindfulness", cng khng phi l khng c vn . T ny pht ngun t ng t "sarati", ngha l "ghi nh", v i khi trong ng vn Pli, sati vn c hiu nh c lin quan n ngha v s ghi nh. Nhng khi t ng c dng trong cc php hnh thin, chng ta khng c ch ting Anh no dch cho chnh xc. Mt dch gi no to ra ch "mindfulness", lc cha xut hin trong cun t in ca ti. Ch dch ny cng kh hay, nhng t n khng

bo tn c ngha v s ghi nh, i khi rt cn thit thng hiu mt on kinh. T "satipatthna" thng c dch l "founda-tion of mindfulness" (nim x, nn tng ca nim), nghe c v thanh lch; nhng nu ta hiu Pli, ta c th nghi ng, hp t y khng bt ngun t sati + patthna (t , dch l nim x), m l sati + upatthna, ngha l "establishment of mindfulness" (s thit lp nim). Ri, nu ta hiu kinh vn gc, ta s thy c rt nhiu cu, trong , sati c dng vi nhng t c lin h n upatthna, nh upatthitas-sati (ngi c nim c thit lp), m khng c cu no kt hp sati vi cc t c lin h n patthna. iu ny xc minh cho vic chng ta nn dch sati-patthna l "s thit lp nim - establishment of mindfulness", hn l dch "nn tng ca nim, nim x". Cho d t "nim x - foundation of mindfulness" nghe c v thanh lch, im quan trng y l tin trnh ni tm thit lp chnh nim, ch khng phi l v i tng ca qun nim. Hi: Khi S thy truyn thng Pht gio Nguyn thy ang c cc v gio th Ty phng bin i thch nghi trong thi i mi, nhng iu no S ngh l c ch li v nhng iu no khng c ch li? T khu Bodhi: Ti rt ngn ngi khi ph bnh v vic lm ca cc v thy khc, nhng ti ch xin cp n mt vn quan trng ang xy ra trong vic ging dy thin qun Vipassana, m c th ta khng ch n. Ti c cm tng rng mc ch ca thin qun nim, ang c dy Ty phng, b bin i rt nhiu, khc xa chc nng truyn thng ca n. C l l v a s cc v gio th u M ging dy ra ngoi khun kh ca gio l Pht gio c in. Ngy nay, dng nh php thin qun nim c dy nh l mt cch thc lm tng trng kinh nghim ca ta trong giy pht hin ti. Mc ch ca php hnh l gip ta chp nhn tt c nhng g xy n cho mnh m khng phn bit. Qua s nng cao chnh nim trong giy pht hin ti, ta hc cch chp nhn mi vic nh t bn cht chng l tt p, nhn thy mi vn nh ng hc hi, th nghim mi s nh ng n thng. V vy m ta ch cn an tr trong hin ti, sn sng tip nhn bt c vic g xy ra, hon ton ci m n nhn dng chy ca cc s kin lun ti mi v lun bt nh. mt cp no , ng li ging dy y cho ta nhiu bi hc gi tr. ng nhin, chp nhn bt c nhng g xy n cho ta bao gi cng tt hn l sng m c no nc eo ui lc th v s st trn trnh kh au.

Cng khn ngoan hn nu ta thy c cc bi hc tch cc trong nhng ni au, mt mt v i thay, thay v than van, trch mc cho s phn. Th nhng, theo quan kin ca ti, nu ch trnh by nhng iu ny nh l im chnh ca li Pht dy, th l mt s suy din sai lm v Php. Li dy ca c Pht, ghi li trong cc bi kinh, c nhng lun c khc bit. Mc ch ti hu ca gio php khng phi l chp nhn cuc i, nhng l gip ta vt qua gii hn ca kinh nghim hu vi, thng hoa cuc i, t n trng thi khng c gi, khng c cht, ngha l chm dt mi kh au. Nu ta ch n gin duy tr nhn thc trong hin ti c mt s chp nhn khng rng buc v hin ti, n c th gin tip a ta n s tha hip vi ci Ta-b lun hi (samsara), ngha l s li dnh mc vo Ta-b, ch khng gii thot khi n. Trong gio php truyn thng, qua ch tm tnh gic trong hin ti, ta tp trung qun st tin trnh sinh v dit ca mi hin tng pht trin tu gic v c tnh v thng ca chng. Nhng nu chng ta dng li tnh v thng ca mi vt, th khng phi l cch ta chm dt kh au. Tu gic v v thng (anicca), phi l ca ng a n tu gic v kh (dukkha), c tnh bt chu ton ca mi php hu vi, v v tnh v ng (anatta) ca mi php. Vi tu gic v ba c tnh ny, ta nhm chn v mi php hu vi. Do nhm chn, x ly pht sinh. Do x ly, gii thot pht sinh, a n thc chng Nit-bn ti y v ngay by gi. Ct li ca Pht php khng phi ch l lun thuyt cho rng tho g c s dnh mc s gip ta sng mt cuc i khng c lo s v au bun. Tht ra, lun thuyt ch l mt phn v s lin h ca hai Diu u Kh v Tp , nhng cha su sc. Phn tch thm su hn v T Diu l phi thy r rng dnh mc ca nm un l ngha chnh ca Kh ; phi thy r rng hon kh bt ngun t s thm kht khoi lc ca cc gic quan v s thm kht vo mt s hin hu tip ni; v phi thy r rng hon kh au kh ca dnh mc vo vng sinh t lun hi ch chm dt khi no s thm kht hon ton tn dit. Nu khng thy c nh th, ging dy v T Diu n, trng tm ca Pht Php, s khng y . D nhin, mi v gio th phi t quyt nh lc no l thch hp trnh by y gio thuyt y. c Pht ngy xa, ch ging dy T Diu khi no Ngi bit thnh chng c kh nng lnh hi. Nhng nu ta mun Pht Php c hng thnh, t ra, ta phi chp nhn ngha chn chnh ca cc li dy trn; cho d chng ta quyt nh rng by gi cn phi chun b

trc vi nhng phng cch khc, thch nghi hn, ca con ng a n gii thot. Hi: Chng ti rt ngc nhin khi thy trong kinh in, c Pht khng bao gi ngh ngi no i theo con ng B-tt ca Ngi c qu v Pht, nhng Ngi ch dy v o qu A-la-hn nh l mc ch chnh. Theo S, ti sao nh th? T khu Bodhi: y l cu hi m ti tng suy t rt nhiu, nhng vn cha tm c cu tr li ti hu. C nhiu tng v qu v Pht tm thy trong kinh in nguyn thy hng n gio thuyt ban s v con ng B-tt trong thi c Pht cn ti th. Trong thi , c l cng c nhng ngi hng khi v tm gng ca Ngi nh l mt Bc Gii thot T bi, v h, thay v nhm n qu v A-la-hn, c nguyn c qu v Chnh ng Gic trong mt tng lai no . Cng c th h c n gp c Pht xin Ngi hng dn t mc tiu y, v Ngi ging dy cho h. Tuy nhin, trong trng hp , s pht sinh cu hi sau y: -"Ti sao trong cc bi kinh, chng ta khng tm thy cc li ging r rng v con ng tin n qu v Pht? Ti sao cc li ging y ch c ghi trong kinh vn hu tc nh l Chuyn Tin thn (Jatakas), S tch (Apadnas), v cc b kinh i tha pht trin v sau?" Ti khng c cu tr li chnh xc v cu hi kh khn nhng thch th ny, nhng ti c th tm thi a ra hai gi thuyt tri ngc, mc d ti cng cha hi lng vi gi thuyt no. l: (i) Trong thi k nguyn khai, c Pht c xem nh l v A-la-hn u tin, vt tri hn cc v A-la-hn khc v ti nng ging dy v uy tn c nhn ca Ngi. Phn bin: Nu nh th, gi thuyt ny ngm hiu rng hu nh tt c nhng g ghi li trong cc bi kinh v cc uy lc ca c Pht, cc tu gic cao qu v phm hnh cao thng ca Ngi u c ghi thm vo sau ny, nh th l gin tip lm suy gim gi tr kh tn ca cc bi kinh. (ii) Cc k Kt tp Kinh in u tin l do cc v tu s c khuynh hng i theo con ng A-la-hn t chc trng tuyn; v th, cc v y gt b nhng on kinh khng lin quan n con ng ca mnh, k c cc bi kinh v con ng B-tt. Phn bin: Gi thuyt ny khng c c s, v trong kinh tng nguyn thy lu truyn n ngy nay, c bao gm nhiu bi ging ca c Pht cho hng c s ti gia, cc b ni tr cng nh cc vua quan, chu ton nhim v thng ngy ca h, m khng lin quan g n s hnh tr ca hng tu s; v nh th, nu

c cc bi ging khc cho nhng ai c nguyn theo con ng B-tt th t hn chng cng c trng tuyn. Cho nn, hai gi thuyt trn u khng ng vng. Cu tr li d nht m ti ngh ra mc d khng phi l li gii p m ti hon ton ng qua c hnh ca Ngi, c Pht l mt tm gng cho nhng ngi mun theo ng B-tt, nhng bi v gio php ti hu ca Ngi l a n gii thot, Ngi khng th dy nhng khi nim tranh ua nhau tin n mc tiu cui cng. y, li ging ca Ngi l phi cao nhng v thc chng c mc tiu ti hu, l cc v A-la-hn, v m t con ng a n qu v . D trong bt c trng hp no, con ng A-la-hn nh m t trong kinh tng nguyn thy vn l nn tng cho con ng B-tt pht trin v sau trong thi k Pht gio B phi v Pht gio i tha; cho nn, con ng sau khng th c c nu khng c con ng trc. Hi: Vi ngi nhn nh rng cc bn ch gii, nht l cc ch gii ca Lun s Pht m (Buddha-ghosa), trnh by mt quan kin khc vi cc bi kinh nh l mt s din dch hn hp hn v s hnh tr Php. S ngh th no v s thng hiu cn bn v php ngha ca cc bi kinh, so vi cc gii thch trong ch gii? Chng ging nhau hay khc nhau nh th no? T khu Bodhi: S lin h gia cc bn kinh v cc bn ch gii cc k phc tp v y l mt iu nguy him nu ta c nhng ph phn tng qut cho s lin h . Cc ch gii tht ra khng phi l cc tc phm nguyn gc ca ngi Pht m, m l cc phin bn bin tp ca cc ch gii c xa c gn gi Sri Lanka. Ngun gc lch s ca chng khng r rng, nhng chc l bt ngun t chnh cc bn kinh; ngha l c nhng bn kinh mang ngha ch gii cho cc bn kinh khc (th d: Trung b 141, Tng ng 12:31; Tng ng 22:3,4). Trong thi k ban u ca s truyn khu, cc v trng lo Pht gio t hn c trin khai mt tp hp ch gii i km vi bn vn gc, v t hn cc ch gii ny tch t qua nhiu th h, nh th tri banh tuyt ln trn v ln rng ra vi nhiu lp tuyt dnh vo. Cc c bn ch gii Sri Lanka khng cn hin hu m ngi Pht m da vo bin son, c l l mt kho tng cc t liu tch ly qua nhiu th k, v c l bt ngun t cc v i t ca c Pht. Ngay c trong cc bn ch gii m chng ta tha hng hm nay, c nhng tng lp dng nh hin hu trc c thi k phn chia Tng on thnh cc b phi, v chng c nhng t liu dng chung cho cc bn lun gii ca nhiu tng

phi khc nhau. Nhng t liu mi hn th bt ngun cc v thy t ca tng phi Theravda (Trng lo b) sau khi tng phi ny thnh hnh, v v th, phn nh nhng phng cch din dch ring bit. Ngoi ra, cn c mt khuynh hng trao i t liu din gii gia cc tng phi; tuy nhin, nh tnh bo th, cc v tu s Theravda nghim ngt tch ri cc t liu mi ny ra khi phn kinh vn ghi li c Pht ging. hiu tc ng ca cc ch gii cp gio thuyt, chng ta nn nh rng cc bi kinh tht ra khng phi ch l kinh vn ca tng phi Theravda. y l s truyn ti ca cc tu s Theravda v mt hng kinh in chung cho cc tng phi Pht gio trong thi k nguyn khai, mi tng phi t hn c phng cch din dch ring. Nhng bn ch gii m chng ta c c t Lun s Pht m (v nhiu v khc) tip tc nhim v din gii cc kinh in ny qua quan kin ca tng phi Theravda. V th, quan kin ca cc v y d nhin l phi hn hp hn l cc kinh vn v cn phi c tnh c th: h nhn th gii tm ca cc bn kinh qua lng knh ca cc phng php bnh lun thnh th do cc v thy t Theravda trin khai, dng nhng phng php ny gii thch chi tit v cc bi ging ca c Pht. Nu ta so snh v d cc bn kinh nh l mt vng lnh th t ai rng ln, quan st t trn cao thy cc im chnh ca a hnh nhng chi tit li rt s si; lc , cc ch gii c th v nh mt bo co chi tit v phng hng, v tr ca lnh th . Cu hi y l: Cc ch gii ny ch i n m t phong cnh vi nhiu chi tit, hay chng mang theo cc ton th xy dng v cc d n xy nh, xy thng x v xa l trn vng t hoang s? Cu tr li, theo ti, l kt hp c hai. Tm li, c hai thi cc oan khi chng ta nh gi cc ch gii. Mt cc oan, thng c cc nh Theravda chnh thng chp nhn, l xem chng c gi tr hu nh ngang hng vi cc bn kinh. Mt cc oan khc l hon ton gt b chng, v cho rng chng i din cho s din dch khc vi Pht Php. Ti ngh rng thi cn thn trung dung l chng ta tham kho cc bn ch gii v s dng chng, nhng khng chp dnh vo chng. Cc din gii thng gip lm sng t kinh vn, nhng ta cng nn ghi nhn rng chng ch i din cho mt s h thng ha c th ca cc bi kinh ging nguyn s. i khi, cc bi kinh ny khng cn c thm cc ch gii, v c vi im, cc ch gii c v khng tng thch vi bi kinh ging.

Hi: Rt nhiu bi kinh khi kt thc c ghi rng nhng ngi khi nghe cc li dy ca c Pht, thng hiu, rt hoan h, v i khi c gic ng ch nh nghe v hiu. iu ny qu tht rt k l, rt kh suy ngm! T khu Bodhi: Chnh cc bn kinh cng khng gii thch r, ch ni rng trong khi c Pht ging dy, tm ca ngi nghe tr nn "sn sng, tip nhn, khng cn nhng chng ngi, hoan h v t tin." Nhng thng thng, kinh cng ghi rng, c Pht ging bi kinh c bit cho mt ngi hay mt nhm ngi no trong thnh chng, cho nn c th c Pht bit trc ngi y hay nhm ngi y c kh nng thu t chn l. Theo ti, s nhanh nhn thu t Chn Php ca h l do ba yu t. Th nht, h tch ly c y cc hnh ba-la-mt (paramis), hay cc phm hnh cao qu, trong nhiu kip trc. Ti tin hon ton vo nguyn l ti sinh, v ti tin rng s gic ng l kt qu ca cng phu tu tp qua nhiu kip sng, kin ton nhng phm hnh nh b th, tr gii, nhn ni, tinh tn, thin nh, tr tu, t bi, x ly, cng quyt, v.v. V th, mc d nhng v ny c th cha hnh tr Chnh Php trong i ny trc khi h gp c Pht, nhng h chu ton cc hnh ba-la-mt vi nhiu v Pht trong qu kh. Th hai l mt s kht khao su xa trong tim thc, mong t c s thanh tnh v thu t chn l. S kht khao ny c th khng hin l trn b mt ca tm c th h ang sng nh cc thng gia bn rn, cc b ni tr khim tn, nhng ngi y t bnh d nhng vo nhng giy pht tnh lng, mt s thc y no hng v chn l, v s ton thin v hon m tinh thn chong ngp tm cc v y, to nn mt cm gic bt an su m trong lng, mt ni bc rc ch c dp tt khi h gp c Pht v nghe Ngi ging dy. Th ba, trong vi trng hp, c th cc v y trc din vi mt kh au khc nghit, th tho hay vi t, v kh au y x toang c tm mn v minh trc mt v thc y h i tm mt con ng gii thot ti hu. Khi hai hoc ba yu t ny c trn vn, cc v y nh nhng a hoa sen trn mt h, ch mt tri mc bng n. S xut hin ca c Pht l mt tri mc ln, v Gio Php ca Ngi l nhng tia nng sng chi khai m cc a hoa sen trong tm thc tip nhn chn l ti hu. Bnh Anson dch Ty c, thng 7-2006

---o0o--15 - Tu s n lm Phng vn Ajahn Brahmavamso * Thin s Ajahn Brahmavamso l v tr tr tu vin Bodhinyana (Gic Minh), bang Ty c, Australia. Ngi cng l v c vn tinh thn ca Hi Pht gio Ty c. Ngi tng tu hc ti Thi Lan, trong truyn thng Pht gio Nguyn thy, di s hng dn ca ngi Thin s Ajahn Chah. Sau y l vi on trch dch t mt bi phng vn ca b Rachael Kohn, phng vin i pht thanh c chu, vo thng 3-2003. * Rachael Kohn (RK): Tm s an bnh trong mt th gii vui chi n o qu tht l mt iu him c i vi mt chng trai tr. Sinh ra ti th London ca Anh quc, tt nghip thc s ngnh Vt l L thuyt ti i hc Cambridge, Ajahn Brahma-vamso tr thnh mt tu s Pht gio trong truyn thng n lm ca Thin s Ajahn Chah ti Thi Lan. Ngy nay, ngi l v tr tr Tu vin Bodhinyana, huyn Serpentine, bang Ty c, v l mt ging s c nhiu ni thnh mi, v ni ting v ti k cc mu chuyn ngn rt ngha. Mc d sng n gin l cn bn ca i sng tu s, nht l trong khung cnh ni rng huyn Serpentine, nhng c l im chnh yu ca tu qun Pht gio l tm thy s an bnh trong th gii lon ng. V cng tng t vi s kin ln u tin khi ti gp S Brahmavamso ti Trung tm Thin Pht gio Bodhikusuma ta lc trong khu ni th n o ca thnh ph Sydney, vi cc on xe ti di chuyn rm r ngay trc ca. Bch S, ngi l tu s t nhiu nm qua, hnh nh ngi i tu lc 23 tui? Ajahn Bramavamso (AB): Vng, nm ti 23 tui, ti thy i sng th tc khng c g hp dn, v quyt nh tr thnh tu s. Trc , ti i dy, sau khi tt nghip i hc. Trong thi gian lm gio vin, ti cm thy trong tm c mt cm xc rt mnh m v i sng tu s, hay mt s thi thc tm linh no . Hn na, trong truyn thng Pht gio Thi Lan, ngi ta c thng l xut gia tu gieo duyn, ngha l i tu ch trong mt thi gian ngn.

V th, ti quyt nh xin ngh vic tm thi trong vi nm, du hnh sang Thi Lan, xut gia i tu, tha mn s thi thc trong tm, ri sau , s tr v i sng th tc. Nhng mt khi ti tr thnh tu s, c ci g xy ra rt nhanh chng lm cho ti nhn thc c rng y chnh l iu ti hng mong c, v ti cm thy rt thoi mi trong vai tr ca mt tu s. RK: Xin S ni r hn, v l do tht s lm cho S c mt quyt nh thay i cuc sng nh th? AB: iu lm ti c mt quyt nh rt ro nh th l v ti nhn thc c rng i vi ti lc y, c mt ci g trong i sng tht s quan trng hn l ch i lm vic hay dnh mc vo tnh cm yu ng. C l mt trong nhng kinh nghim rung cm nht trong i ti l kinh nghim c c khi ti tham d cc kha thin khi cn l c s. Ti t c mt mc an nh rt tt, vi nhiu h lc. Cm gic khng bao gi ri khi ti, v ti mun tm hiu ngha tht s ca n, v vai tr ca n trong th gian ny. S an nh trong thin l nhng g lm thay i ci nhn ca ti v ngha ca i sng, v ti mun tm hiu su xa hn v ngha . iu ny ch thc hin c trong i sng xut gia. RK: Th nhng qua nhng g S tng k cho bit, i sng tu hnh ca S cng khng thoi mi lm. ti mun ni l S b nhiu cng sc xy dng cha chin trong sut 20 nm, trong hon cnh rt kh khn... AB: Xy dng t vin qu tht rt cc nhc, nhng cng y th v nu chng ta lm vic trong nim hoan h. Mt trong nhng cu chuyn ti thng k l khi chng ti xy dng chnh in ti tu vin ca thy ti, ngi thin s Ajahn Chah, Thi Lan. Mt ngy n, ngi Ajahn Chah bo chng ti phi di mt ng t ln t ni ny sang mt ni khc, v ngi cho rng nu y th khng p mt. Chng ti lm vic cc kh sut 3 ngy, t 9 gi sng n 10 gi m, khng ngng ngh, ngoi tr lc n. Mi ngy, chng ti ch n mt ba cm, v chng ti lm vic trong thi tit nng bc ca vng nhit i. Sau khi hon tt, chng ti rt vui mng, nhng lc , ngi Ajahn Chah li i ving mt tu vin khc. Sng hm sau, v s ph tr tr n gp chng ti, bo rng chng ti ng t nhm ch v chng ti phi di ng t i ni khc. Th l chng ti phi lm vic thm 3 ngy na, v d nhin ti rt vui sng khi hon tt cng vic y.

Tuy nhin, ngy hm sau, Ajahn Chah tr v, ngi gi chng ti n v bo: "Ti sao cc s li em ng t ch ? Ti dn cc s phi t ti ch ny m?!" Th l chng ti li phi ra sc lao ng di di ng t thm 3 ngy na. D nhin l ti pht cu, ni sn. L ngi Ty phng duy nht trong mt tu vin chu , ti c th lm bm, cu nhu bng ting Anh, khng s ngi khc bit. Nhng cc v s khc vn hiu c, v h c th on qua c ch ca ti. V mt s kin xy ra lm ti lun lun ghi nh. Mt v s n gn ti v du dng ni: "y xe ct kt rt d, nhng cng suy ngh v n li cng to thm kh khn!" Ch mt cu ni thay i ci nhn ca ti v cng vic ti ang lm. Ngay khi ti chm dt cu nhu, than phin, cng vic y xe ct kt t tr nn d dng v nh nhng hn. y l ti hc c mt trong nhng b quyt ca i sng tu s. Cho d ta ang lm bt c vic g, ngi hnh thin gi ny sang gi khc trong tnh tht hay phi lao ng xy ct cha chin, chnh s n o than trch lm cho cng vic tr nn kh khn, cc nhc hn. RK: , nh th c v nh mt trong cc b quyt ca i sng tu s l phi bit tun lnh. Phi chng l mt hnh thc tra tn, kh nhc? Tun lnh lm mt vic ny, ri o ngc li, ri lm li nh trc? AB: Khng hn th. Cng mt s kin qua mt gc nhn ny, ta thy th ny, nhng qua mt gc nhn kia, ta li thy khc. Ta c th thy vic g cng l mt cc hnh kh s, vic n ung c th l mt cc hnh, b phng vn nh th ny cng l mt cc hnh, v.v. nhng thi ca ta i vi cc cng vic y nh th no mi l iu quan trng. V mt trong nhng bi hc qu gi c c trong i sng tu s l cch thc ta x l mt vn no . Thng thng ta c c s la chn. Nu ta tip tc tun theo ng li ngu xun quen thuc nhn cuc i, ta s b kh no. Nhng nu ta tht s thay i cch nhn ca mnh v i sng, hay ni cch khc, khi ta c thm tr tu, ta s thy vn khng cn kh khn, kh s na. RK: Phi chng lc no S cng quan tm n thi ca S i vi mi s vic? Ti c ni l dng nh S lc no cng l mt ngi tm s ton bch, tm kim ci hnh phc tuyt i... Bi v i vi ti, khi ngh n hnh phc, ti thng thy tha mn vi nhng ci hnh phc v khng hnh phc, v l tng hp ca nhng g m i sng thng em n cho chng ta. Nhng S, hnh nh S li n lc tm kim mt gii php huyn diu no thy c hnh phc trong mi s vic.

AB: Vng, ng th. Ti lun lun ngh rng vic tm cu hnh phc l ng lc chnh ca cuc sng. Trong cuc sng, bt c vic g chng ta lm trn th gian ny, lun lun l tm cu mt hnh phc no . Ring ti, mt trong nhng kinh nghim ban u v nim h lc thm su trong thin nh cho ti thy th no l hnh phc xut th. V khi ta thng thc c iu , ta cng n lc tm hiu su xa hn na v ngha ch thc ca hnh phc. ngha ca hnh phc l ngha ca i sng. khng phi ch n thun l ngha hnh phc trong thin nh, m cn l ngha hnh phc ca bt c cng vic no ta ang thc hin. Ngay c khi thn th ca ta ra lnh cho ta: "By gi bn phi i ng", hay "By gi bn phi b bnh", hay "Bn khng th lm c iu bn mong mun". Khng c vn chi, nu c s vic no trong i sng ngn cn, khng cho chng ta lm nhng g chng ta mun lm. Cng nh th l cc mnh lnh ca i sng, lc y, ta c c hi bung x, khng bm vu vo , khi ta khng th lm g khc hn, v ta nn c thi tha lng vi hon cnh hin ti. V l mt trong nhng iu k diu m ti tm thy khi thc hnh Pht php. Ta c th an vui, hnh phc, trong bt c hon cnh no. RK: Ti cn nh S tng k mt cu chuyn khi S n thm ving tri t v thuyt ging cho cc t nhn. Khi S ni cho h bit v i sng tu s, hnh nh h rt ngc nhin, v h ni: "Tri! Th l kh qu! Qu S hy n y sng vi chng ti, i sng y d chu hn l i sng tu s!" l mt trong nhng cu chuyn S thng k chuyn ti mt thng ip no AB: Ta hiu r i sng qua cc cu chuyn, hn l qua cc tng. Cc tng ta h nh th mt bn bo co xa c v nhng g tht s xy ra trong cuc sng. Nu chng ta k cc mu chuyn v i sng chung quanh ta v lng trong cc ngha m ta mun truyn ti, ngi nghe s d thng hiu v hp thu. V th, ti thch k cc cu chuyn nh . Tr li cu chuyn B va nu ra, l khi chng ti n ving mt tri t gn tu vin, v mt v tu s trong on thuyt php cho cc tri vin. Sau thi php, mt t nhn c hi v i sng ca mt tu vin Pht gio phng Ty. Chng ti cho ng y bit l ti tu vin, chng ti thc dy rt sm, khong 4 gi sng, ri cng nhau t tp ti ngi chnh in lnh lo, ngi xp chn trn mt t, hnh thin, v sau , tng kinh cng phu sng. n khong 6.30 sng, chng ti ung tr hoc c ph, ri lm cc cng vic lao

ng bo qun cha, thng rt nng nhc trong 3-4 gi, trc khi n tra. Ba n tra cng khng c chn la, c chi n ny, do s cng dng ca cc c s, v cc loi thc n c trn ln ln vi nhau trong mt bnh bt ca mi tu s. Nh th, hng v thc n cng khng c g hp dn. Sau khi ngh tra, chng ti li phi chp tc lao ng na, v lc , tu vin c nhiu cng trnh xy dng. Chng ti khng xem ti-vi, v cha khng c my ti-vi m cng khng c my radio, nn khng ai xem th thao, khng ai c php chi th thao, khng c php nh n hay nghe nhc, v.v. Vo bui chiu, chng ti khng c xi n phim nh gii tr, m cng khng c n bui chiu. Chng ti li t tp ni chnh in, ngi xp chn hnh thin hng gi trn nn t but lnh, v sau bui thin, mi tu s tr v liu cc ring, sng mt mnh, v nm ng trn nn t lnh lo. Khi nghe chng ti trnh by nh th, cc tri vin rt sng st, ngc nhin, v h khng ng chng ti li c mt i sng nh th. Cho nn, mt tri vin, c l ng ta qun rng ng ang sng trong t, pht biu: "Gh qu! i sng nh th l qu khc kh! Ti sao cc S khng vo y m sng vi chng ti, trong tri ny, sung sng hn?!" Tht l in r v khi hi, v ng ta qun rng ng ang b giam trong t! im quan trng trong cu chuyn ny l: l do chnh m cc v tu s v cc v c s thin sinh khi n ving tu vin u mun li , v h cm thy an lc, tha mn. H khng xem tu vin nh l t giam, bi v h t nguyn, tht lng mun n tu hc ti , cho d cuc sng c phn khc kh. Trong khi y, cc tri vin ti nhn b chnh quyn giam vo mt ni m h khng mun , cho nn i vi h, ni l mt nh t. RK: Bch S, nh th, l s t do, phi khng? l quan kin ca chng ta v s t do, v nhng g to ra t do. Ti c mun ni v nhng g to ra s t do l s la chn, khng g b, khng tri buc. Cn ca ngi th sao? AB: Tht ra, chng ta c hai loi t do: t do ham mun v t do khi ham mun. a s ngi ta trn th gian ny ch bit n loi t do ca ham mun, t do ca chn la. Trong o Pht, nht l trong hnh thin, chng ti nhm n loi t do th hai, l t do khi thot khi s ham mun, t do khi thot khi s chn la. Cho nn, khi ta bng lng ngay trong hin ti, khi tm ta an bnh, cc s ham mun s khng xy ra. Ta c t do, thot khi p lc ca nhng s ham mun vn c khuynh hng p o chng ta v sai khin ta phi lm theo

mnh lnh ca chng. l nhng mnh lnh trong ni tm ca mi ngi chng ta, ra lnh chng ta phi lm sao cho vt tri hn ngi khc, phi lm sao xua ui cn au, phi lm sao t c mt mc ch no , cho d chng ta cng khng bit ti sao cn phi lm nh th, Khi hnh thin, dn dn chng ta s t c s t do thot khi cc mnh lnh . RK: C phi chng S lc no cng bit c l do t mc ch l tr thnh mt tu s Pht gio, v mt v tr tr tu vin? AB: Khng hn th. Tr thnh v tr tr ch l v hon cnh a y. Cn tr thnh mt tu s Pht gio l iu ti m c t khi cn tr. Lc y, chung quanh ti, ti thy c nhiu ngi c rt nhiu ca ci ti sn v danh vng. Hnh nh h c c hi sng vi c m ca h, nhng s mong mun ca h khng bao gi ngng. H khng bao gi thot khi lng mong mun, lc no cng n lc tho mn s mong mun, thm kht iu ny, ri li iu kia, nh l nhng ngi i kht, tht l kh tm. i khi chng ta cng th, chng ta mun chm dt cm gic i kht trong ni tm, mun c tha mn vnh vin, nhng hnh nh iu khng bao gi t c C rt nhiu ngi giu c v thnh cng trn i ny, c nhiu ngi ca tng v bt chc, nhng nu ta hi h: "ng B c tht s t do khng?" Nu h thnh tht, c l ta s nhn c cc cu tr li rt l th! Ri ti gp c vi v tu s Pht gio, v h l nhng ngi an lc nht m ti tng thy trn i ny. Mc d sng trong tu vin vi nhiu gii lut nghim khc, trong mt i sng rt m bc v n gin, nhng ta c th cm nhn c s an lc, thnh thi, t do ca cc v tu s . T , ta mi hiu c s khc bit ca hai loi t do: t do ca ham mun v t do thot khi ham mun. Trong th gii ngy nay, chng ta c qu nhiu phng tin theo ui v tha mn cc ham mun ca chng ta, hu nh ta c th lm c nhng g ta mun. Nhng c my ai tht s cm thy t do? RK: Tt c u ty thuc chng ta mong mun g t cuc sng. Ti bit thng ip ca S thng thng l v s hnh phc, nh th chuyn ti cu: "ng lo u. Hy an vui", lin quan n vic thay i thi ca chng ta, ch khng phi thay i th gian. Th nhng, chc S cng bit, thi cng c th pht sinh mt thi th i vi cuc i? AB: Khng hn th u. Ti khng ngh iu c lin h g n s th lnh m, bi v khi c nhiu ngi thay i thi sng th th gian s thay i theo.

Tuy nhin, chng ta cng nn ghi nhn rng ngy nay, thay v phi gii quyt cc vn trong i sng vi mt thi an vui, ngi ta gii quyt chng vi mt tm sn hn, ging nh thi ca mt chuyn vin dit tr su b. Thay v c gng tm hiu v chung sng ha hp vi thin nhin, ta lc no cng mun khng ch v tiu dit tt c nhng g v ang to ra vn kh khn cho chng ta, v nhng th c th bao gm c nhng ngi thn hoc mt loi th ch no m ta xem nh l su b. Nhng t hn chng ta cng bit rng ta khng th no dit tr tt c cc loi su b trn th gii, m ta cng khng th dit tr tt c cc su b trong thn th ca chnh mnh, nh ung th v cc loi bnh tt khc. i khi, chng ta phi dnh th gi hc cch sng an bnh v hi ha vi thin nhin. RK: o Pht c dy chng ta phi i khng nhng iu nguy him, xu c, qu quyt khng? AB: Vng. Chng ti ging dy v s i khng tm sn hn, v s i khng tm k, v s i khng tm ngu si. l nhng iu chng ta phi tht s i khng, l nhng g lin quan n lng sn hn v cm gic mun tr th, lin quan n s au n bun kh trong tm, s u su, cm gic ti li, v.v, tt c nhng cm tnh tiu cc ca i sng. l nhng g chng ta mun i khng, mun hiu r, vt qua, bng cch bung x. Khi y, chng khng cn hin hu na. RK: Ti thch cu chuyn S thng k v mt v ging vin vo trong lp hc v mang theo mt l cha y cc vin si Ngi c th k ra y khng? AB: Vng. Tht ra, l mt cu chuyn ti hc c t mt v Pht t, c qung b trn Internet. Cho nn, c l nhiu thnh gi ca i pht thanh tng bit qua, nhng l mt cu chuyn hay. Mt ngy n, mt v ging vin i hc n lp ging, thay v c v dy nhng g ghi trong sch nh thng l, ng y mang theo mt l thy tinh to, v t n trn bn vit. Trong khi cc sinh vin thc mc khng bit ng y c nh g, ng bt u m mt ci ti v ly ra cc vin si to v b tng vin vo l cho n khi khng cn b thm c vin no na. ng hi c lp: "L ny y cha?", v mi ngi tr li: "Vng, y ri". ng mm ci, ri ly ra mt ti khc, cha cc vin si nh, v b tng vin si nh vo l, vo trong cc khe gia cc vin si ln, n khi khng cn b thm c vin no. Ri ng hi: "y l cha?". By gi, c l

on c ng, c lp lc u v tr li: "D, cha y". H ci vang, thch th theo di cc ng tc ca ng. ng mm ci, ly ra mt ti khc cha y ct mn, t t ct vo l, va va lc l cc ht ct mn chy vo cc khe trng trong l, cho n khi khng cn ct thm c na. Ri ng li hi: " y cha?" v c lp tr li: "D cha". Ln ny, ng nh sinh vin mang n mt chai nc v t t nc vo l cho n khi y trn. Ri ng hi c lp: "Nhng g ti lm hm nay c ngha g?" y l lp hc v qun l kinh doanh, cho nn, mt sinh vin nhanh nhu a tay ng ln pht biu: "Tha Thy, vic ny c ngha l cho d chng ta c bn rn nh th no, chng ta vn c th thu xp m nhn thm vi vic khc na". C lp v tay thng. Nhng v gio vin ni: "Khng hn th. y khng phi l ngha iu ti mun din t. iu m ti mun trnh by y l nu cc em mun b vo l cc vin si to th cc em phi b chng vo trc tin. ng i n lc cui, v nh th, cc em s khng bao gi b chng vo trong l c." y l mt cu chuyn v th t u tin, v nhng g ta phi dnh u tin trong lch lm vic ca mnh, ca cuc i mnh. Cng vy, c nhng s vic chng ta u bit chng qu gi nh nhng vin qu, nhng vin si to ca cuc i, nh gia nh ta, nh s lin h gia ta v nhng ngi thn thng, nh s an bnh trong tm thc, v.v., nhng nhiu khi, ta li xp chng sang mt bn, xp vo th bc cui cng ca lch lm vic trong ngy, trong tun, trong cuc i ca ta, ri s khng bao gi c c c hi thc hin nhng iu y. l mt trong nhng l do khin chng ta khng tm c hnh phc. Chng ta khng t ng th t u tin nhng g cn phi thc hin cho cuc i mnh. Chng ta phi lun lun nh n cu chuyn b vo l ca v ging vin i hc kia, v thu xp thc hin nhng vic tht s quan trng nht trong cuc i chng ta. Chng ta vn lun lun c c hi lm thm cc vic khc, km quan trng hn, v sau ny. RJ: Bch S, c cn nhng g khc m S mun t thm vo l ca S khng? AB: B vo l ca ti? l s an bnh v hnh phc cho ti v cho ngi khc. Rt cuc, iu quan trng nht trong i ti l lm th no mang li hnh phc cho ti v cho ngi khc. Tuy nhin, sau nhiu nm trong i tu s, ti thy khng th no tch ri hnh phc ca ring ti v hnh phc ca ngi khc. V th, ti sn sng i y i phc v mi ngi, cng

nhiu cng tt, thuyt ging, v k nhiu cu chuyn vui nhng c ngha, mi ngi vui v n nhn v thng hiu. RK: Bch S, chng ta ang ngi y, bn cnh mt bn th rt truyn thng, trn c mt tng Pht v chung quanh c cc a hoa sen. Cu hi cui cng ca bui phng vn hm nay l: cc biu tng ny c ngha nh th no? AB: Vng. Chng ta nhn vo bn th, bt u t v tr cao nht, tng c Pht trong t th hnh thin, mt khp li, ming mm ci, r rng l biu tng ca s an bnh. Khi ta nhn nhng hnh nh nh th, lng ta cm thy thanh thn, nh nhng, t bi. Hai bn tng Pht l cc cy nn, l biu tng ca tr tu, v ta thp nn l mang nh sng, xua tan s ti tm, m m. Qua nhiu th k trong lch s, l biu tng cho s gic ng. Tr tu hin hu, khng ai tht s s hu tr tu, nhng chng ta cn c cy nn thp sng, t mnh thy r rng mi s vic. Ri ta thy cc a hoa sen trn bn th. Hoa sen l mt biu tng quan trng trong o Pht. Hoa sen c nhiu l, v nhiu cnh hoa, hng ngn cnh hoa, v y l mt trong nhng mc hnh thin m ti a thch nht. Trong thin nhin, mun m cc cnh hoa sen, mt tri phi duy tr y cc tia nng m lin tc trn ngn cnh hoa, t cnh hoa th nht ngoi cng cho n cnh hoa th mt ngn nm su bn trong. Phn trong cng ca hoa sen l phn thm ngt nht, t nh nht v m l nht. Nu ta may mn, v nu mt tri vn duy tr c cc tia nng m trong sut thi gian n hoa, lc y, n sen s m ra, v ta s thy c phn quan trng nht, c gi l vin ngc ca hoa sen. y l biu tng ca hnh thin, v chng ta phi duy tr chnh nim lin tc, khng ngng ngh, khng gin on trong sut thi gian lu di, m ra cnh sen th mt ngn nm su bn trong, nh th, ta mi thy c tht s nhng g bn trong, vin ngc trong tm chng ta. RK: Ngi Thin s Ajahn Brahm, chng ti knh tri n Ngi tham d bui phng vn hm nay. AB: Khng c chi. Xin cm n B. Bnh Anson trch dch, Ty c, thng 9-2007

---o0o--HT