You are on page 1of 124

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V

Danh mc cc ch vit tt K hiu DNN&V DNNN DNTN TNHH NHNN State Bank NHTMQ State commecial Bank D NHTM Commercial bank NHNON Bank for agriculture and rural development ICB VCB BIDV HTPT BLTD GTGT TNDN WTO GATT Scm World trade organization General agreement on trade and tariffs Agreement on subsidies and countervailing Value Added Ting anh Small and medium Enterprise State-owned Enterprise Private Enterprise Ting vit Doanh nghip nh v va Doanh nghip Nh nc Doanh nghip t nhn Trch nhim hu hn Ngn hng Nh nc Ngn hng thng mi quc doanh Ngn hng thng mi Ngn hng nng nghip v pht trin nng thn

Industrial and commecial Ngn hng cng thng Bank Vietnam commecial Bank Ngn hng ngoi thng Vit Nam Bank for invesment and development of Vietnam Ngn hng u t v pht trin H tr pht trin Bo lnh tn dng Gi tr gia tng Thu nhp doanh nghip T chc thng mi th gii Hip nh v thu quan ca WTO Hip nh v tr gi v cc bin php i khng ca

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 1

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


measures WTO

Li m u
1. Tnh cp thit ca ti. Mt trong nhng nt ni bt ca kinh t th gii v quan h kinh t quc t t sau chin tranh th gii th II tr li y, c bit l trong khong mt thp k qua, l s pht trin mnh m ca xu th ton cu ho, khu vc ho v hi nhp kinh t quc t m mt trong c trng c bn l s gia tng ca thng mi quc t. Trong xu th , y mnh thng mi quc t, tng cng xut khu hng ha l mt yu cu cp thit trong qu trnh qu trnh ch ng hi nhp vo nn kinh t th gii. Qu trnh hi nhp thng mi quc t ca Vit Nam c thnh cng hay khng ph thuc ch yu vo nng lc sn xut xut khu ca cc doanh nghip, m trong hn 90% l cc doanh nghip nh v va (DNN&V). Pht trin khu vc doanh nghip nh v va Vit Nam c Chnh ph v cc t chc ti tr nc ngoi xc nh l ng lc tng trng trong thin nin k mi. Pht trin DNN&V khng nhng s gp phn quan trng vo s pht trin kinh t, khuyn khch xut khu m cn to s n nh x hi thng qua to nhiu vic lm gii quyt vn lao ng v phc li x hi. mt nc m phn ln lao ng lm nng nghip nh nc ta th chnh DNN&V l tc nhn v ng lc thc y s chuyn i c cu kinh t theo hng cng nghip ho, hin i ho hng v xut khu. Thi gian qua, ng v Nh nc ta c nhiu ch trng, chnh sch bin php i mi v pht trin kinh t x hi. Lut Doanh nghip ban hnh nm 2000 tho g kh khn v to iu kin d dng cho thnh lp doanh nghip, s lng doanh nghip khng ngng tng ln. Nm 2001, Chnh ph ban hnh Ngh nh 90/2001/N-CP v Tr gip pht trin doanh nghip nh v va (Nghi nh 90) ng thi thnh lp Hi ng khuyn

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 2

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khch pht trin DNN&V v Cc Pht trin DNN&V lm c quan u mi thc hin cc chng trnh h tr DNN&V. Nh nhng chnh sch ch trng ng n ca ng, DNN&V Vit Nam bc u c hot ng trong mt mi trng kh thun li v cng t c nhng kt qu nht nh. Tuy nhin, nhng kt qu cha tng xng vi v tr v vai tr ca DNN&V. Phn ln cc DNN&V va mi ra i cn non tr, hn ch v nhiu mt khng ch l nng lc ti chnh m cn nng lc cng ngh, ngun nhn lc, tn tui thng hiu v kh nng tip cn th trng nhn chung cng rt yu km. Nhn thc c iu , ngi vit chn ti: Mt s bin php ti chnh khuyn khch xut khu hng ha ca cc DNN&V lm ti Kho lun tt nghip ca mnh vi hy vng cng cc cng trnh nghin cu chung gp phn xy dng cc gii php ti chnh h tr hiu qu hot ng xut khu ca cc DNN&V. 2. Mc tiu nghin cu ca ti: Trn c s nghin cu c im l lun cng nh thc tin hot ng sn xut kinh doanh xut khu ca cc DNN&V, t xy dng, kin ngh nhng gii php ti chnh ph hp nhm khuyn khch, h tr xut khu cho khu vc DNN&V, thc hin mc tiu ra trong Ngh nh 90 ni ring v chin lc pht trin kinh t x hi chung ca t nc. 3. i tng v phm vi nghin cu ca kho lun i tng nghin cu ca kho lun l cc DNN&V c nh ngha theo Ngh nh 90 N-CP trong mi quan h vi cc gii php ti chnh h tr hot ng xut khu ca cc doanh nghip ny nh: Thu, t gi, tn dng v u t . 4. Phng php nghin cu t c cc mc tiu t ra v lm r ni dung ca kho lun, tc gi s dng cc phng php tng hp, phn tch nh tnh, phn tch nh lng, cc phng php so snh suy lun logic trong qu trnh thc hin kho lun. 5. ng gp ca kho lun Nghin cu l lun v thc tin h tr xut khu cho cc DNN&V bng cc gii php ti chnh c ngha thit thc khng ch trong vic nh hng cc chnh sch h tr ca Chnh ph m cn l c s cc Nh ti tr, cc c quan B ngnh lin

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 3

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


quan hiu v thc hin theo hng ngy cng to iu kin thun li hn cho pht trin DNN&V, m bo cho cc doanh nghip ny ch ng v hi nhp thnh cng vo nn kinh t khu vc v th gii. 6. B cc ca kho lun Ngoi Li m u v kt lun, kho lun c chia thnh 3 chng: Chng I: L lun chung v thc y xut khu hng ha ca DNN&V bng cc bin php ti chnh Chng II: Thc tin p dng cc bin php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V Chng III: nh hng v mt s kin ngh gp phn hon thin hot ng h tr xut khu cho DNN&V bng bin php ti chnh. Do iu kin thi gian v ngun lc c hn, Kho lun tt nghip khng trnh khi nhng hn ch v thiu st. V vy tc gi rt mong nhn c kin ng gp cu Thy c v bn c nhm gip cho Kho lun c y v hon thin hn. Qua y, em xin by t lng bit n su sc ti TS. Nguyn Hu Khi tn tnh hng dn em hon thnh Kho lun ny. Em xin chn thnh cm n tp th ging vin Khoa kinh t ngoi thng, Trng i hc ngoi thng; cn b Cc Pht trin DNN&V, B K hoch v u t; cn b Th vin Quc gia, Vin Qun l kinh t th gii... gip em hon thnh xut sc kho lun ny. 2003. H Ni ngy 20 thng 12 nm Sinh vin thc hin Bi Xun Thng

Chng I l lun Chung v thc y xut khu hng ho ca doanh nghip nh v va (DNN&V) bng cc bin php ti Chnh I. Khi qut v doanh nghip nh v va (DNN&V)

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 4

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V

1. Khi nim v tiu ch xc nh doanh nghip nh v va


1.1 . Tnh hnh pht trin v tiu ch xc nh doanh nghip nh v va (DNN&V) mt s nc trn th gii. Doanh nghip nh v va (DNN&V) tuy c mt rt nhiu nn kinh t trn th gii, nhng li khng c mt im chung thng nht gia cc quc gia v khi nim cng nh tiu thc xc nh DNN&V. iu ny th hin s khc nhau v hon cnh lch s, iu kin chnh tr, kinh t x hi gia cc quc gia, ng thi th hin s khc nhau trong cc chnh sch u i, to iu kin thun li cho s pht trin ca cc DNN&V. Tuy nhin, vic xc nh th no l mt DNN&V li c ngha rt quan trng xc nh ng i tng h tr. Nu xc nh rng th cc chnh sch u i li khng sc bao qut, tc dng h tr theo gim i rt nhiu. Ngc li, nu xc nh hp khi nim DNN&V th hiu qu ca s h tr li t c tc dng n nn kinh t. Qua thc tin nhiu nc, trong c mt s nc c iu kin kinh t v trnh pht trin tng t Vit Nam, c th thy rng cc nc ny s dng hai nhm tiu thc ph bin l tiu ch nh tnh v tiu ch nh lng xc inh DNN&V. Tiu ch nh tnh da trn c trng c bn ca cc DNN&V nh chuyn mn ho thp, s u mi qun l t, mc phc tp ca qun l thp... Cc tiu ch ny c u th l phn nh ng bn cht ca vn nhng thng kh xc nh trn thc t. Do , nhm tiu thc ny thng ch c dng lm c s tham kho, kim chng m t c s dng lm c s xc nh quy m doanh nghip. Tiu ch nh lng c th bao gm cc tiu ch nh: s lao ng, tng gi tr ti sn (hay tng vn), doanh thu hoc li nhun. Trong vn v s lao ng c p dng nhiu nht, lm tiu ch xc nh DNN&V . Di y l cch xc nh DNN&V mt s khu vc v quc gia trn th gii. (Ph lc 1.1)

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 5

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


a. Khu vc EU Lin minh chu u l khu vc pht trin rt mnh cc DNN&V (80% s doanh nghip EU c s lng di 100 ngi). Tiu ch xc nh DNN&V EU cn c vo 3 yu t chnh l: s lao ng c s dng thng xuyn, doanh s bn hng nm v vn u t cho sn xut. Bng 1: Phn loi DNN&V ca khu vc EU Tiu thc phn loi S lao ng ti a Doanh thu/ nm ti a Tng kt ti sn/nm ti a Doanh nghip Doanh nh va 50 7 triu EURO 5 triu EURO 250 40 triu EURO 27 triu EURO nghip

Ngun: DNN&V definition, www.modcontractsuk.com S phn nh nh vy cha xc ng v khng phn bit cc doanh nghip gia cc ngnh trong khi c mt thc t l c im kinh t gia cc ngnh nhiu khi quyt nh qui m doanh nghip. b. Khu vc ASEAN Ti cc nc ASEAN, khi nim v DNN&V cn c s khc nhau. Song nhn chung cc nc Singapore, Malaixia, Innxia, Thi lan, Philippin u da vo 2 tiu ch c bn phn nh mt doanh nghip thuc quy m va, nh hay ln, l: s lng lao ng c s dng v tng vn u t. Singapore quan nim DNN&V l nhng doanh nghip c s lng lao ng di 100 ngi v vn u t di 1,2 triu la Singapore. Vi Malaixia, DNN&V l nhng doanh nghip c s lao ng di 200 ngi v vn u t di 2,5 triu riggit. Cn vi Innxia, Thi Lan v Philippin th c s phn loi chi tit hn thnh doanh nghip va, doanh nghip nh v doanh nghip siu nh (micro-enterprise) trong doanh nghip siu nh thng l nhng h kinh doanh gia nh. Nh vy, quan nim th no l mt DNN&V mt s nc ASEAN cn c s khc nhau, ng thi s phn nh ny ch

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 6

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


mang ngha tng i v ch yu cn c vo quy m v vn v lao ng. Do cch xc nh DNN&V cng mc phi mt s nhc im nh cch phn loi mt s nc trong khu vc EU, tc l cha xt n yu t c im kinh t ngnh. c. M Ti M, ni m khi nhc ti, ngi ta ngh ngay n nhng tp on kinh t hng mnh th vai tr ca cc DNN&V cng rt c cao. Vic phn loi cc DNN&V cng tnh n s khc bit gia cc ngnh. Bn cnh nhng tiu ch nh lng nh: Li nhun vi mc tng trng hng nm di 150.000 USD trong tt c cc lnh vc sn xut, dch v v thng mi hay cc tiu chun v lao ng, DNN&V cn c phn loi theo tng ngnh ring bit nh sau: - Trong lnh vc sn xut cng nghip: T chc c t 250 lao ng tr xung c coi l doanh nghip nh. - Trong ngnh cng nghip, dch v v thng mi bn l: doanh nghip c di 100 lao ng th c coi l nh; t 1001.000 lao ng c coi l va v t 1.000 lao ng tr ln c coi l ln v rt ln. Lut DNN&V ca M cn c thm mt s tiu chun nh tnh nh: DNN&V l mt x nghip c lp, khng vo a v chi phi trong ngnh ca mnh lin quan. Theo khi nim ca M, cc DNN&V khng phi l cng ty con hoc x nghip v tinh ca nhng cng ty ln. iu ny khc hn vi cc DNN&V Nht, cc cng ty con hoc x nghip v tinh thuc cng ty ln vn c hng nhng c quyn nh cc DNN&V. Qua y, chng ta c th a ra nhn nh rng khi nim v DNN&V ch c th hiu mt cch tng i, bi quan nim v cc DNN&V cc quc gia v cc khu vc trn th gii l khng hon ton ng nht do nh hng ca cc nhn t vn khng h ging nhau gia cc khu vc v quc gia, l trnh pht trin kinh t x hi, kh nng h tr (v vt cht) ca Chnh ph trong tng thi k, tnh cht ngh nghip, c cu vng lnh th, Hn na, ngay trong cng mt nc, cc tiu ch ny cng khng phi l c nh. Tiu ch xc nh mt doanh nghip iu kin nhn h tr ca mt t chc

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 7

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


no khng phi bao gi cng trng hp vi tiu ch ca t chc khc hoc trng hp vi tiu ch xc nh chung ca Nh nc. Xem xt cc tiu ch xc nh DNN&V cc nc, chng ta c iu kin thun li tham kho khi nghin cu a ra nhng tiu ch xc nh DNN&V ph hp nht vi bi cnh c th ca Vit Nam. 1.2. Khi nim v tiu ch xc nh doanh nghip nh v va Vit Nam Cho n trc nm 1998, cha c mt vn bn php l no quy nh khi nim v DNN&V. Quan nim v DNN&V Vit nam v vy rt khc nhau. Trn thc t, ch ng trong cng vic ca mnh, mt s c quan Nh nc, cc t chc h tr DNN&V ca Vit Nam a ra tiu ch xc nh ca ring mnh. Nhn chung, cch la chn tiu ch cng nh quy m ca tng tiu ch do cc c quan, t chc ny a ra khng sai lch nhiu so vi tiu chun ph bin chung ca khu vc v trn th gii. Tuy nhin, cc tiu ch ca cc c quan a ra v DNN&V li khc nhau ng k. C th l: + Ngn hng cng thng Vit Nam a ra qui nh DNN&V l doanh nghip c gi tr ti sn di 10 t ng, vn lu ng di 8 t ng, s lao ng thng xuyn di 500 ngi v doanh thu hng thng di 20 t ng. + B Lao ng - Thng binh - X hi v B Ti chnh quy nh tiu ch xc nh DNN&V ti Thng t lin b s 21/LTT ngy 17/6/1993. Theo , DNN&V l doanh nghip c s lao ng thng xuyn di 100 ngi, doanh thu hng nm di 10 t, vn php nh di 1 t. + Thnh ph H Ch Minh xc nh doanh nghip qui m va l doanh nghip c vn php nh trn 1 t ng, lao ng c trn 100 ngi, doanh thu hng nm trn 10 t ng. Doanh nghip qui m nh c cc tiu thc di mc trn. + D n VIE/ US/ 95/ 004 h tr DNN&V Vit Nam do UNIDO ti tr coi doanh nghip nh l doanh nghip c s lao ng di 30 ngi, vn ng k di 0,1 triu USD. Doanh nghip va l doanh nghip c s lao ng t 30 ngi n 200 ngi v vn ng k di 0,4 triu USD. Ngoi hai tiu thc ny, cc DNN&V

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 8

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


theo tiu chun ca UNIDO l cc doanh nghip t nhn ng k kinh doanh theo Lut cng ty v Lut doanh nghip. cng l cc doanh nghip khng thuc din siu nh nh cc h gia nh, c nhn c ng k kinh doanh. + Qu h tr DNN&V thuc chng trnh Vit Nam - EU coi DNN&V l nhng doanh nghip c s lao ng t 10 n 500 ngi v vn iu l t 50.000 USD n 300.000 USD tc t khong 650 triu ng n 3,9 t ng Vit Nam1. v cn nhiu cch quan nim khc na. Nh vy, mi t chc, mi d n u a ra nh ngha ring v DNN&V. iu ny to ra s thiu nht qun v kh khn cho Chnh ph trong vic a ra cc chnh sch u i mt cch cng bng v hiu qu v cng gy kh khn cho chnh cc DNN&V c hng cc chnh sch h tr . Ngy 20/6/1998, Cng vn s 681/CP-KTN ca Th tng Chnh ph tm thi quy nh thng nht tiu ch xc nh DNN&V Vit Nam. Theo tiu ch ny, cc DNN&V phi c vn iu l di 5 t ng (387.600 USD) v c s lao ng di 200 ngi. Tiu ch da vo tng gi tr vn gp cng ph hp vi tiu ch phn loi ca Tng cc qun l vn v ti sn. Tiu ch phn loi da vo lao ng cng ph hp vi cc quy nh trong Lut khuyn khch u t trong nc. Tuy mi ch l tiu ch quy c tm thi mang tnh hnh chnh xy dng c ch chnh sch h tr DNN&V nhng c th coi y chnh l bc i u tin ca Chnh ph trong vic xy dng mt c s php l chnh thc, hoch nh v trin khai cc chnh sch v bin php pht trin DNN&V Vit Nam. Theo Cng vn ny, Doanh nghip nh l doanh nghip c s lao ng di 30 ngi v vn di 1 t VND. Doanh nghip va l cc doanh nghip c vn t 1 t VND n 5 t VND. i vi cc doanh nghip cng nghip th doanh nghip nh c vn t 1 t VND tr xung, cc doanh nghip thng mi v dch v th s lao ng di 30 ngi. Cng vn cng nu r: trong qu trnh thc hin, cc B, ngnh, a phng c th cn c vo tnh hnh kinh t x hi c th m p dng ng thi c hai tiu ch vn v lao ng hoc mt trong hai
1

() - Viet Nam Economic Times, Issue 43, Sep 1997.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 9

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ch tiu ni trn, quy ch ny ch l quy c hnh chnh xy dng c ch chnh sch h tr DNN&V. Do nhu cu ca s pht trin ngy cng mnh m ca khu vc DNN&V, xut pht t tnh hnh kinh t x hi c th ca nc ta trong giai on mi, sau khi tham kho kinh nghim ca nhiu nc trn th gii v khu vc, ngy 23 thng 11 nm 2001, Chnh ph ban hnh Ngh nh 90/2001/CP-N v vic tr gip v pht trin DNN&V. Theo ngh nh ny, DNN&V c hiu l: Nhng n v sn xut, kinh doanh c lp, ng k kinh doanh theo php lut hin hnh, c mc vn ng k khng qu 10 t VND v/hoc s lao ng trung bnh hng nm khng qu 300 ngi. Tuy nhin, cc chnh sch v chng trnh h tr ca Chnh ph i vi cc DNN&V vn gp kh khn v y thc s vn cha phi l mt nh ngha ton din v DNN&V. nh ngha c cp trong Ngh nh 90 tuy a ra hai tiu ch quan trng nht l lao ng v vn ng k xc nh DNN&V, nhng nh ngha ny s hon chnh hn nu n bao hm c tiu ch v doanh thu v tng ti sn. Bi l, vn tn ti mt thc t l cc doanh nghip trong lnh vc thng mi v dch v v bn cht c doanh thu cao hn nhng tng vn ng k nh hn so vi cc doanh nghip sn xut. Mt tr ngi khc lin quan n nh ngha hin ti v DNN&V, l trong nh ngha hin nay khng quy nh cc tiu ch phn chia cc DNN&V thnh doanh nghip va, doanh nghip nh v siu nh. iu ny gy kh khn cho Chnh ph trong vic xc nh trng tm h tr da trn quy m doanh nghip trong ni b khu vc DNN&V. 2. Vai tr ca Doanh nghip nh v va trong nn kinh t quc dn v trong hot ng xut khu. Trc y, vi s tri dy ca cc tp on kinh t khng l cc cng quc Anh, M, Nht nh Dupont, General Motor, Ford, IBM khin nhiu ngi cho rng hiu qu ng ngha vi qui m ln, mt doanh nghip vi quy m va v nh ch c xem nh mt doanh nghip km hiu qu, tin cng thp v c s sn xut lc hu.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 10

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Nhng cng vi s pht trin ca x hi thng tin, s i ln ca thi i tr thc, trong mi trng cnh tranh gay gt v khng ngng bin i nh hin nay, khi nim ln l hiu qu c thay bng khi nim nh l p(small is beautiful). Nn kinh t th gii cng ln v rng m th cc cng ty nh v trung bnh s cng thng tr nhiu hn(Theo Nghch l ton cu John Naisbitt, trang 27-28). iu th hin qua vic cc DNN&V cung cp phn ln vic lm cho x hi, chng hot ng vi mt c cu t chc linh hot, em li hiu qu trong quan h hp tc, cnh tranh vi cc doanh nghip ln v DNN&V cng c th xem nh nhng vn m ca kh nng i mi, l ht ging hnh thnh cc ngnh cng nghip tng lai. Vi s lng doanh nghip ng o mi thnh phn kinh t, DNN&V v ang c nhng ng gp khng th ph nhn vo s pht trin kinh t, thc y xut khu ca t nc v gii quyt cc vn x hi. ngha kinh t, x hi to ln ny khng ch cc nc pht trin m c nc ang pht trin cng u thy r. Vit Nam cng nh nhiu nc trn th gii, hot ng ca cc DNN&V ng mt vai tr quan trng trong vic thc y s pht trin kinh t x hi v xut khu. Vai tr ni bt ca cc DNN&V Vit Nam th hin nhng im sau: 2.1. ng gp mt phn ng k vo GDP v tng trng kinh t. Cc DNN&V chim a s trong cc loi hnh doanh nghip v tng s lao ng trong nn kinh t. Vi kh nng thch nghi cao v nhiu li th quy m khc, DNN&V phn b trong hu ht mi lnh vc sn xut kinh doanh v c mt trn mi khu vc lnh th. T , DNN&V cung cp mt khi lng ln, a dng v phong ph v sn phm, ng gp mt phn ng k v thu nhp quc dn v tng trng kinh t. nc ta, theo bo co v tnh hnh trin khai ngh nh 90/N-CP ngy 23/11/2001 v tr gip pht trin DNN&V ca B K hoch v u t, DNN&V nc ta hin nay chim khong 96%

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 11

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


tng s doanh nghip trn ton quc2, trong phn ln l doanh nghip t nhn. DNN&V ng gp khong: 26% tng sn phm x hi (GDP), 31% gi tr tng sn lng cng nghip, 78% mc bn l, 68% tng lng vn chuyn hng ho3. Tnh n thng 6/2003, tng s DNN&V ng k kinh doanh vo khong 20 vn doanh nghip (Cha k gn 2 triu h kinh doanh c th), trong DNNN chim gn 3,5% cn li ch yu l doanh nghip ngoi quc doanh chim xp x 97%. Cc DNN&V hot ng trong lnh vc sn xut cng nghip, tiu th cng nghip (17%); xy dng (14%), nng nghip (14%); s cn li l lnh vc dch v (55%). ng gp thng qua np thu ca DNN&V nm 2001 chim 6,4% tng ngn sch Quc gia, tng ln hn 7% trong nm 2002 (tng 13% so vi nm 2001), vt ch tiu do Quc hi ra l 3,6%. Qu I/2003, thu np ngn sch ca DNN&V chim khong 11% tng s thu GDP, tng 28,7% so vi cng k v t 26,7% ch tiu do Quc hi ra. Bng 2. ng gp vo GDP ca khu vc DNN&V giai on 1998-2002 ( n v: T ng)
Khu vc DNNN Doanh nghip ngoi quc doanh Doanh nghip c vn u t nc ngoi 1998 144.406 1999 154.927 2000 170.141 2001 186.958 2002 200.045

180.396

196.057

212.879

234.011

250.392

36.214

48.958 399.94 2 39%

58.626 441.64 6 39%

63.524 484.49 3 39%

67.971 518.40 8 39%

Tng s DNN&V 361.01 6 DNNN Doanh nghip ngoi quc doanh Doanh nghip c vn u t nc
2 3

40%

50% 10%

49% 12%

48% 13%

48% 13%

48% 13%

() - Nin gim thng k nm 2002 NXB Thng k () - Bo co 3 nm thc hin Lut doanh nghip Vin nghin cu qun l kinh t TW

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 12

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Khu vc ngoi Tng(%) 100% 100% 100% 100% 100% 1998 1999 2000 2001 2002

Ngun: Tng cc Thng k, 2001, 2002, Nin gim thng k 2.2. Gp phn quan trng vo vic gii quyt vic lm v tng thu nhp cho ngi lao ng, to s n nh x hi. Tng trng kinh t lun i km vi vic gii quyt nhng kh khn, bc xc trong x hi m trong s khng th khng k n kh khn v tht nghip trong nn kinh t. T thc t pht trin kinh t nhiu quc gia khc nhau trn th gii, c th thy rng s lng lao ng trong cc DNN&V chim mt t l ng k trong tng s lao ng ca cc doanh nghip. Ti hu ht cc quc gia, mc d quy m nh nhng theo quy lut s ln, DNN&V c bit n nh mt khu vc thu ht nhiu lao ng, gp phn quan trng vo vic gii quyt vic lm, chnh khu vc kinh t ny to ra khong 70% vic lm trong x hi. DNN&V c tc thu ht lao ng cao hn nhiu so vi cc doanh nghip ln. iu ny c th hin qua vic cc DNN&V c th thu ht lao ng thuc nhiu thnh phn, nhiu trnh chuyn mn, tay ngh khc nhau. Trong khi cc doanh nghip ln nhn chung thng thu ht cc lao ng lnh ngh th mt b phn khng nh (nu nh khng mun ni l phn ln) lao ng cha lnh ngh khc li c c hi pht huy kh nng ngh nghip cc DNN&V. Tng t, trong khi cc doanh nghip ln thng thu ht lao ng trong mt s lnh vc ph bin, vi nhng i hi khc nghit v kh nng th cc DNN&V li khng bt buc phi c (ch khng phi khng cn thit) nhng lao ng nh vy. Cc DNN&V c th thu ht nhiu thnh phn lao ng nhiu lnh vc khc nhau t cng ngh hin i n th cng truyn thng, nhng lao ng cha qua o to hoc qua o to, nhng lao ng c nhiu kh nng hay thm ch c cc lao ng c kh nng cn hn ch. Thm vo khi s sa thi nhn cng cc doanh nghip ln xy ra do kt qu ca khng hong kinh t hay nhng nguyn nhn tng t nh vy th lc ny cc DNN&V li chnh l

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 13

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ni thu ht lc lng lao ng d tha to th cn bng v m bo s n nh cho nn kinh t x hi. S tng trng lu di v n nh v s lng vic lm do cc DNN&V to ra gp phn lm cho mc thu nhp ca ngi dn ni chung c gi vng hoc nng cao, sc mua x hi c duy tr v ci thin, tng cng tnh linh hot v thch ng vi nn kinh t, lm du bt nhng kh khn, to iu kin cho nn kinh t pht trin n nh v bn vng. Vit Nam, hng nm c thm khong 1,2 - 1,4 triu ngi n tui lao ng; ngoi ra, s lao ng nng nghip c nhu cu chuyn sang lm vic trong cc ngnh phi nng nghip cng khng nh. Yu cu mi nm phi to thm c hng triu vic lm ang l mt p lc x hi mnh i vi Chnh ph v cc doanh nghip. Vic to thm vic lm mi khng ch gii quyt vn x hi, m l gii quyt vn c bn ca pht trin hin nay nc ta. Trong nhng nm qua, cc DNN&V mi thnh lp v m rng quy m, a bn kinh doanh theo Lut Doanh nghip 2000 thc s l ngun cung ch yu v ch lm vic mi cho x hi. Theo bo co iu tra ca Vin Nghin cu Qun l kinh t Trung ng cho thy i vi cc doanh nghip t nhn trung bnh 70 - 80 triu vn u t to ra c mt ch lm vic; trong khi i vi DNNN, th s vn tng ng l 210-280 triu (Tc l cao hn gn gp 3 ln). Trong gn 4 nm qua, cc s liu thng k cho thy c khong 1,6 n 2 triu ch lm vic mi c to ra nh cc DNN&V, a tng s lao ng trc tip lm vic trong cc doanh nghip dn doanh xp x bng tng s lao ng lm vic trong cc DNNN4. C khng t DNN&V to cng n vic lm trc tip v gin tip cho hng nghn lao ng, cng ty TNHH nh Vng (Hi Phng): 6500 lao ng, cng ty TNHH Kim Anh (Sc Trng): 3400 lao ng l nhng v d. Cc s liu cng cho thy s lng lao ng trong cc DNN&V chim gn mt na (49%) lc lng lao ng trong tt c cc loi hnh doanh nghip. Trong lnh vc c bn ca ngnh cng nghip ch bin, cc DNN&V tuyn dng 355.000 lao ng, chim 36% tng s lao ng trong ngnh. Trong ngnh cng nghip ch bin, s lao ng trung bnh ca doanh nghip nh
4

() - S lao ng trong DNNN n 1/7/2002 l 1845200 ngi

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 14

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


l 16 ngi, ca doanh nghip va khong 102 ngi, v ca doanh nghip ln khong 543 ngi. Trong ngnh xy dng, DNN&V to ra ch lm cho 155.000 lao ng, chim 51% tng s lao ng trong ton ngnh, trong ngnh thng nghip v dch v sa cha: 110.000 lao ng, chim 56% tng s lao ng trong ton ngnh, lnh vc khch sn nh hng: 51.000 lao ng, chim 89% tng s lao ng trong ngnh, hot ng kinh doanh ti sn v dch v t vn: 27.000 lao ng, chim 72% tng s lao ng ngnh. Hn na cc s liu thng k cng cho thy rng DNN&V thu ht mt t l lao ng ch yu trn phm vi ton quc; duyn hi min trung s lao ng lm vic ti cc DNN&V so vi tng s lao ng lm vic tt c cc doanh nghip chim t l cao nht l 67%; ng Nam B c t l thp nht l 44%; v nh nu trn t l ny trn ton quc l 49%. Cc DNN&V nhn chung nng ng v thch ng nhanh vi nhng thay i ca th trng, gp phn gi gn v pht trin cc ngnh ngh truyn thng, to nhiu vic lm v thu nhp cho ngui lao ng, gp phn xo i gim ngho v n nh x hi. V quan trng hn c, y l trng hc kinh doanh thc s u tin ca s ng doanh nhn trc khi tin ti cc quy m kinh doanh ln hn nh kinh nghim ca nhiu nc. Nu t chc tt, cc DNN&V l ni p dng cc cng ngh tin tin, hin i, gp phn xy dng mt nn sn xut ln. 2.3. Tn dng cc ngun vn, pht huy sc mnh tng hp ton x hi Vn l nhn t c bn trong qu trnh sn xut, c vai tr quan trng trong pht trin kinh t ca ton b nn kinh t ni chung cng nh ca doanh nghip ni ring. Vn l yu t tin t c th kt hp vi cc yu t khc nh lao ng, t ai, cng ngh qun l. Vn c vai tr ln trong vic u t trang thit b, ci tin cng ngh, nng cao tay ngh cho ngi lao ng v m rng quy m sn xut. Tuy vy, thc t li cho thy rng mt s nn kinh t trong c Vit nam, DNN&V hin ang rt thiu vn trong khi c mt ngun vn nhn ri ln tim n trong nn kinh t cha c huy ng v khai thc mt cch hiu qu. Vic khi s doanh nghip vi li th vn nh, kh

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 15

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


nng thu hi vn nhanh, tnh cht phn tn ri rc i su vo nhiu vng, nhiu lnh vc trong nn kinh t nh DNN&V l c hi huy ng c cc ngun vn nh l, nhn ri trong cc tng lp dn c vo sn xut kinh doanh. Chng hn hnh thc doanh nghip t nhn, cc h gia nh, hp tc x va huy ng ngun vn t c ca c nhn va tn dng c cc ngun u t a dng trong nn kinh t. T dn dn to ra tp qun dng tin vo u t cho sn xut kinh doanh thay v ch tin nhn ri. Hn na, vi quy m nh gn ca mnh, cc DNN&V thng s dng nguyn vt liu ti a phng lm xut pht im tin hnh sn xut kinh doanh, iu ny rt thit thc i vi cc ngnh th cng truyn thng, tiu th cng nghip, DNN&V v th c th gp phn huy ng ngun lc ton x hi. Theo thng k hin nay Vit nam c trn 1.400 lng ngh truyn thng ra i t hng trm nm nay, khng ch l mt phn bn sc vn ho dn tc m c l c s c th pht huy hiu qu kinh t vng v ca c t nc. Xut pht t thc t l cc ngnh ngh truyn thng thng khng tp trung mt vng nht nh no m n hnh thnh v pht trin nhiu a phng khc nhau, s a dng v tnh linh hot trong hot ng ca cc DNN&V c th p ng tt nht iu kin ny. Sn phm truyn thng khng c sn xut hng lot m ch yu l sn xut theo quy m nh. Nhiu sn phm truyn thng ch c th c to ra bng nhng i bn tay kho lo vi s sng to ca cc ngh nhn mang tnh cht cha truyn con ni. Theo thng k hin nay Vit nam c trn 1.400 lng ngh truyn thng ra i t hng trm nm nay, khng ch l mt phn bn sc vn ho dn tc m c l c s c th pht huy hiu qu kinh t vng v ca c t nc. Xut pht t thc t l cc ngnh ngh truyn thng thng khng tp trung mt vng nht nh no m n hnh thnh v pht trin nhiu a phng khc nhau, s a dng v tnh linh hot trong hot ng ca cc DNN&V c th p ng tt nht iu kin ny.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 16

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Sn phm truyn thng khng c sn xut hng lot m ch yu l sn xut theo quy m nh. Nhiu sn phm truyn thng ch c th c to ra bng nhng i bn tay kho lo vi s sng to ca cc ngh nhn mang tnh cht cha truyn con ni. Hn na, vn u t vo hot ng pht trin thng l khng nhiu nn ph hp vi quy m sn xut, quy m vn cng nh cch thc t chc qun l ca DNN&V. Vn u t vo hot ng pht trin thng l khng nhiu nn ph hp vi quy m sn xut, quy m vn cng nh cch thc t chc qun l ca DNN&V. 2.4. To lp s pht trin cn i, tng bc chuyn dch v hon thin c cu, tng tnh nng ng, linh hot v kh nng cnh tranh ca nn kinh t Vit Nam cng nh cc nc khc, cc doanh nghip c quy m ln thng tp trung cc thnh ph, trung tm cng nghip. Xu hng ny gy mt cn i nghim trng v trnh pht trin kinh t, vn ho, x hi gia thnh th v nng thn, gia cc vng trong mt quc gia, t gy nh hng nghim trng n s pht trin kinh t. Pht trin cc DNN&V l phng tin quan trng trong vic to lp s cn i gia cc vng, gp phn chuyn dch c cu kinh t gia cc thnh phn kinh t, gia cc ngnh v cc vng lnh th. Hn na, vic pht trin cc DNN&V cng c ngha to ln c bit trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t cc vng nng thn theo hng cng nghip ho, hin i ho, thc y cc ngnh thng mi dch v pht trin. Tc ng chuyn dch c cu kinh t ca DNN&V th hin : - C cu thnh phn kinh t thay i: Mi quan h gia cc thnh phn kinh t c tng cng, doanh nghip quc doanh c sp xp li, kinh doanh c hiu qu hn. Doanh nghip ngoi quc doanh tng trng c v s lng ln cht lng. - C cu ngnh thay i: DNN&V phn b trong hu ht cc ngnh trong nn kinh t, c ngnh ngh hin i v ngnh ngh truyn thng theo phng thc ly hiu qu lm thc o, a c cu ngnh chuyn dch theo hng tch cc.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 17

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


- C cu lnh th thay i: DNN&V phn b hu ht mi khu vc lnh th, c bit ti cc vng, cc a bn m cc doanh nghip ln b qua hay cc vng km li th. DNN&V gp phn ng k vo qu trnh th ho phi tp trung thng qua vic pht trin DNN&V nng thn cho php gim dn lc lng lao ng trong nng nghip chuyn sang lnh vc cng nghip v dch v m khng c hin tng di dn ln khu vc th. Song song l xu hng hnh thnh nhng khu vc tp trung cc c s cng nghip v dch v nh ngay ti khu vc nng thn, tin ti hnh thnh cc th ngay trong lng nng thn, chnh l hiu qu th ho phi tp trung m vic pht trin cc DNN&V mang li. Tuy nhin, DNN&V Vit Nam cha pht huy li th ny m vn cn tp trung qu nhiu mt lnh vc, mt a bn hot ng, ch yu cc khu th. Bn cnh , pht trin DNN&V, vi li th l mt loi hnh doanh nghip nng ng, linh hot v sng to trong kinh doanh, gp phn a s lng cc doanh nghip tng ln ng k, lm tng tnh cnh tranh, gim bt mc ri ro trong nn kinh t. DNN&V cng to ra s lng ln v a dng cc chng loi hng ha, dch v vi gi c hp l p ng nhu cu a dng, nht l cc nhu cu nh l ca ngi tiu dng ph hp vi th hiu v tp qun ca tng a phng. Ngoi ra, cc DNN&V c kh nng thay i mt hng, cng ngh v chuyn hng kinh doanh nhanh gip cho nn kinh t nng ng hn. S c mt ca cc DNN&V trong nn kinh t mt mt c tc dng h tr cho cc doanh nghip ln kinh doanh c hiu qu hn thng qua cc hp ng ph lm i l, v tinh cho cc doanh nghip ln, gip sn xut v tiu th hng ha, cung cp nguyn liu, thm nhp vo cc ng ngch ca th trng m cc doanh nghip ln khng th lm c. Mt khc, vi s lng ng o DNN&V to ra s cnh tranh mnh m trong nn kinh t, gim bt kh nng c quyn ca cc doanh nghip ln. DNN&V vi mng li rng khp m bo phn b doanh nghip hp l hn, gim bt sc p v dn s cc thnh ph ln.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 18

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


2.5. Cc DNN&V l ni gieo mm cho cc ti nng kinh doanh DNN&V chnh l ni o to, rn luyn cc nh doanh nghip v bn thn ngi lao ng. Kinh doanh vi quy m nh l mi trng o to tt nht cho cc nh doanh nghip tng bc tip cn n kinh doanh vi quy m tm c hn. Khi s t hot ng kinh doanh vi quy m nh v thng qua qu trnh iu hnh qun l kinh doanh vi quy m nh, cc nh doanh nghip s trng thnh ln thnh nhng nh doanh nghip ti ba, bit cch lm th no doanh nghip ca mnh i ln v pht trin. y l vn c tnh thc tin kh cao khng ch i vi nhiu nc trn th gii m ngay c i vi Vit nam, trong nhiu nm chm trong c ch quan liu bao cp vi hng lot cc nh doanh nghip cha c kinh nghim vi c ch th trng. S pht trin ca cc DNN&V c tc dng o to, chn lc, th thch qua thc t nhng ngi c nng lc thc s tr thnh nhng nh lnh o ti nng cho s nghip pht trin kinh t cho c quc gia cng nh cho mc tiu ring ca tng doanh nghip. 2.6. DNN&V ng gp mt phn ng k trong tng kim ngch xut khu v gp phn a dng ho c cu mt hng xut khu: Trong cc vai tr ca DNN&V i vi nn kinh t, c mt vai tr quan trng m chng ta khng th khng cp n, l nhng ng gp ca cc DNN&V vo hot ng xut khu. Hin nay, hu ht cc nc trn th gii, k c cc nc pht trin v cc nc ang pht trin u thy r v tr, vai tr to ln ca DNN&V trong cng cuc pht trin kinh t ca mi nc. Nu xt ring v hot ng xut khu, cc DNN&V cng c nhng ng gp khng nh, nht l trong xu hng quc t ho nn kinh t ang din ra mnh m hu ht cc quc gia trn th gii.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 19

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


cc nc thnh vin OECD, vai tr ca DNN&V trong hot ng xut khu c th hin r nt. Hin nay, khong 25% DNN&V trong ngnh cng nghip ca cc nc thnh vin OECD c kh nng cnh tranh trn th trng quc t. Con s ny chc chn s tng ln trong tng lai. Khu vc DNN&V cc nc ny ng gp 25-35% tng kim ngch xut khu ca nhm hng cng nghip trn ton th gii v chim mt t l nh hn mt cht trong u t trc tip nc ngoi. Bng 3 di y cho thy r hn s ng gp ca khu vc DNN&V vo xut khu ca mt s nc trn th gii. Bng 3: ng gp vo xut khu ca ca khu vc DNN&V mt s nc trn th gii Nc A. 1. 2. 3. 4. 5. 6. B. 1. 2. 3. 4. Cc nn kinh t pht trin M (2001) Nht bn (2000) Php (2000) Hn Quc (2000) i Loan (2001) Xingapo (2000) Cc nn kinh t ang pht trin Thi Lan (2000) Philippin (1999) Innxia (1998) Trung Quc (1998) T l xut khu (%) 31 13,5 26 43 47 16 50 60 28,4 40-60

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 20

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Ngun: H s DNN&V ca APEC. APEC, 2001, Pht trin DNN&Vca cc nc ang chuyn i, UN-ECE, 2000 v OECD

SME Outlook, 2000. Vit nam, vai tr ca DNN&V trong hot ng xut khu cng c th hin rt r nt. Trong nhng nm qua, khu vc DNN&V c nhng ng gp khng nh vo hot ng xut khu chung ca t nc. S tham gia th trng quc t ca cc DNN&V khng ch thng qua c cu sn phm xut khu a dng, th trng xut khu khng ngng c m rng m cn th hin gi tr kim ngch xut khu ang tng ln ca cc doanh nghip. Nhiu sn phm xut khu ca cc DNN&V c gi tr cao, nng lc cnh tranh mnh, tng bc ginh c nhng th trng xut khu truyn thng. S tham gia ca cc DNN&V vo hot ng xut khu gp phn pht huy sc mnh tng hp, tn dng mi ngun lc ca t nc cho xut khu. iu ny c ngha c bit quan trng khi m nn sn xut ca Vit Nam vn mang nng nhng c im ca mt nn sn xut nh. Vi li th nh gn, nhu cu vn t, d dng khi s v nng ng nhy bn vi th trng, DNN&V c nhiu iu kin thm nhp th trng mi, pht huy sc mnh trn th trng hin ti. y chnh l li th gip cc DNN&V c iu kin m rng th trng xut khu ca mnh, khng ch b hp trong nhng th trng sn c.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 21

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Cc DNN&V, vi c tnh l quy m v vn u t nh, thng ch tin hnh mt vi cng on ca qu trnh sn xut, hoc gia cng theo n t hng ca nc ngoi, hay sn xut nhng sn phm yu cu cng ngh khng qu cao nh cc sn phm th cng truyn thng, hng tiu dng. Tuy nhin, vi th mnh v s lng, cc DNN&V c th kt hp vi nhau sn xut ra nhng sn phm c gi tr xut khu cao hn. Bn cnh , DNN&V c kh nng thch ng, pht trin rng khp trn nhiu vng, min to nn s nng ng trong kinh doanh xut khu. Nh quy m va v nh ca mnh, DNN&V c th pht trin khp mi ni, mi vng ca t nc, lp vo khong trng thiu vng cc doanh nghip ln. Do , c th pht huy li th v ti nguyn, khong sn, kh hu, v tr a l... sn xut ra nhng mt hng xut khu c o, chi ph sn xut thp, c gi tr xut khu cao m cc doanh nghip ln khng th lm c. Vy s ra i DNN&V nhng ni l ht sc cn thit tn dng ti a mi ngun lc ca t nc, to nn mt c cu xut khu a dng v nng ng. i vi cc doanh nghip c quy m ln, cc DNN&V cng c nhng h tr khng nh cho khu vc ny trong hot ng sn xut khu. Cc DNN&V thng cung ng cc u vo cho cc doanh nghip ln sn xut hng xut khu, to ngun hng cho cc doanh nghip ln xut khu trc tip. DNN&V cng l c s kinh t ban u pht trin thnh doanh nghip ln trong hot ng xut nhp khu. DNN&V ng vai tr l ni o to v sng lc cc nh doanh nghip. C th ni y l trng o to nh doanh nghip hu hiu nht. Mt khc, qu trnh pht trin DNN&V cng l qu trnh tch t vn, tm kim m mang th trng... pht trin thnh nhng doanh nghip ln hot ng c hiu qu hn trong kinh doanh xut khu. Nhn li lch s, phn ln cc doanh nghip ln cc nc pht trin u tri qua quy m nh v va. Vi li th nng ng, linh hot, d khi nghip, cc DNN&V gp phn pht trin kinh t nng thn, khi phc hot ng sn xut xut khu nhng mt hng truyn thng vn c coi l th mnh ca nc ta nh my tre an, g, hng th cng m ngh, hng nng sn, thu sn Trong thi gian qua, s lng

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 22

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


DNN&V Vit Nam khng ngng tng ln, theo , ng gp vo hot ng xut khu ca khu vc ny cng tng ln ng k. Ni tm li, hot ng kinh doanh xut khu ca DNN&V Vit Nam cng nh nhiu quc gia trn th gii ht sc si ng v a dng. N phn nh mt iu l DNN&V c vai tr quan trng trong hot ng xut khu ca cc nc, c bit l cc nc pht trin v ang pht trin c chin lc hng v xut khu. Chnh v vy, vic nghin cu cc bin php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V c ngha thc tin rt ln. II. Mt s Bin php ti chnh thc y xut khu hng ho ca DNN&V Ph hp vi quy nh ca Wto.

thc hin mc tiu thc y xut khu cho cc DNN&V, chng ta cn c mt h thng cc chnh sch hoc gii php ng b, gn b hu c vi nhau cng nh c ch r rng, hiu qu thc hin cc chnh sch v gii php , va m bo gii quyt nhng nhim v chin lc lu di, va thc hin tt nhng mc tiu trc mt, ngn hn. Trong cc bin php h tr xut khu, bin php ti chnh lun c xem l bin php nng ng, hiu qu, c tc ng trc tip ti xut khu. Tuy nhin, y cng c xem l bin php h tr nhy cm nht. Do vy, khi xy dng cc bin php ti chnh nhm thc y xut khu cho khu vc DNN&V khng th khng quan tm ti cc quy nh ca WTO, sn chi chung v bnh ng cho tt cc quc gia tham gia thng mi quc t. C nhiu bin php ti chnh khc nhau, mi bin php c tc ng nht nh n hot ng xut khu. Trong khun kh lun vn ny, ngi vit ch xin cp ti mt s bin php ph hp vi bi cnh Vit Nam, khng tri vi cc quy nh do WTO ra nh bin php v thu, t gi, tn dng, u t, ti tr, bo lnh xut khu

1. Bin php thu h tr xut khu.


Bin php ti chnh l mt trong nhng cng c quan trng Chnh ph iu tit v m nn kinh t. Trong nn kinh t th trng, cc gii php ti chnh l trung tm ca h thng chnh sch. Do , gii php ti chnh c tc ng mnh m v

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 23

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


quyt nh i vi s pht trin khu vc kinh t ngoi quc doanh ni chung v DNN&V ni ring. Trong cc bin php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V, thu l mt trong nhng cng c quan trng nht, c bit trong xu th hi nhp mnh m nh hin nay. Thu l cng c bo h duy nht cho sn xut trong nc khng tri vi quy nh ca WTO (WTO a ra mt nguyn tc l cc ch c thc hin bo h thng qua thu quan, ch khng c s dng cc bin php phi thng mi khc). Thu l khon ng gp mang tnh bt buc, c Nh nc qui nh thnh lut ngi dn v cc t chc kinh t phi thc hin np vo Ngn sch Nh nc theo tng thi k nht nh, nhm p ng nhu cu chi tiu ca b my Nh nc. Hay ni cch khc, thu l hnh thc ng vin phn phi, phn phi li sn phm x hi, thu nhp quc dn do cc t chc kinh t v ngi dn to ra hnh thnh qu tin t tp trung nhm p ng nhu cu chi tiu ca Nh nc. Vit Nam hin nay, thu va l bin php ti chnh huy ng ngun thu cho ngn sch, to vn u t, hng dn, iu tit sn xut kinh doanh, xut khu va l b phn cu thnh ca chnh sch ti kho quc gia. C nhiu loi thu, mi loi c tc ng trc tip hay gin tip n hot ng xut khu ca cc doanh nghip, trong phi k n thu xut nhp khu, thu GTGT v thu tiu th c bit, thu thu nhp doanh nghip 1.1. Thu xut nhp khu Thu xut nhp khu l thu gin thu nh vo hng ho mu dch, phi mu dch c php xut nhp khu qua bin gii ca mt quc gia. i vi loi thu ny, ngi chu thu l ngi tiu dng, ngi np thu l cc t chc, c nhn c hng ho xut nhp khu. Chnh sch thu xut nhp khu l mt b phn quan trng cu thnh chnh sch kinh t ni chung, chnh sch kinh t i ngoi ni ring ca mt quc gia. Nhim v c bn ca n l iu tit hot ng xut nhp khu, t iu tit th trng. ng thi thu xut nhp khu l bin php quan trng nht

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 24

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


qun l hot ng ngoi thng, gp phn thc hin chnh sch kinh t i ngoi, bo m an ton v kinh t v cng ngh ca t nc, gii quyt cc mc tiu pht trin kinh t, ti chnh. Vic nh thu xut nhp khu khng nhng nh hng ti gi ca chnh hng ho xut nhp khu m cn tc ng n gi c hng ho c lin quan, n cung cu hng ho trn th trng. Bng cng c thu ny, thng qua vic thay i thu sut trong Biu thu xut nhp khu, Nh nc s khuyn khch hay hn ch xut nhp khu mt mt hng nht nh ph hp vi tnh hnh pht trin kinh t ni chung v hot ng sn xut, xut khu ca cc doanh nghip ni ring. Thu sut thp s khuyn khch cc DNN&V tham gia xut khu, ngc li thu sut cao s lm nn lng cc DNN&V trong vic m rng sn xut, y mnh xut khu hng ho. Tuy nhin, vic p dng thu xut khu u i nhm tng cng xut khu hng ho cho cc DNN&V cn tun theo hip nh v thu quan GATT ca WTO. Mc tiu ca hip nh ny m bo s minh bch trong vic h tr v gim thiu nhng bp mo thng mi pht sinh. WTO khuyn khch cc nc thnh vin s dng thu theo gi tr hng v loi thu ny mang tnh r rng hn cc loi thu khc. Nhng qui tc ca GATT cho php cc nc gim cc khon sau i vi mt s sn phm xut khu : + Thu quan v cc loi thu khc thu u vo c s dng v tiu hao trong ch to sn phm xut khu + Thu gin thu i vi sn phm xut khu + Thu gin thu trong sn xut v phn phi sn phm xut khu bao gm thu tiu th c bit, thu doanh thu, thu GTGT, thu mn bi, ng b, chuyn tin, thu hng kho v thit b. Cc qui nh ny khng b coi l tr cp hng xut khu. Do , y c th c xem l nhng cn c quan trng trong vic xy dng v hon thin cc chnh sch thu theo hng thc y xut khu cho cc DNN&V. 1.2. Thu gi tr gia tng (GTGT)

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 25

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Thu gi tr gia tng l loi thu gin thu tnh trn khon gi tr tng thm ca hng ho, dch v pht sinh tng khu t sn xut, lu thng n tiu dng. Theo khi nim ny, thu gi tr gia tng l yu t cu thnh gi bn sn phm hng ho, dch v. Do , mc d i tng np thu l cc nh sn xut kinh doanh nhng ngi tiu dng li l ngi chu thu thng qua vic tr tin hng ho, dch v. Tuy nhin, u im ca thu GTGT l trnh trng hp thu trng ln thu nh thu doanh thu trc y. iu ny c ngha rt quan trng, n s to iu kin khuyn khch hot ng xut khu, thc y sn xut kinh doanh, kch thch cnh tranh, to sn chi bnh ng cho cc doanh nghip khng phn bit doanh nghip khu u, khu gia, khu cui ca qu trnh kinh doanh. C th khng nh vic la chn p dng thu GTGT l mt ci cch c bn v cn thit trong h thng chnh sch thu ca Vit Nam nhm to ra mt h thng thu ph hp vi c ch th trng, t gp phn a nn kinh t tng trng mt cch nhanh chng v n nh. i vi hng ho sn xut xut khu, thu GTGT lm tng gi nguyn liu u vo do cng lm cho gi ca hng ha xut khu tng ln tng ng. Vic p dng thu GTGT vi cc mc thu sut khc nhau to iu kin thun li cho cng tc h tr i vi cc mt hng c khuyn khch xut khu. Vic p dng ng lot mc thu sut 0% cho tt c cc mt hng xut khu l mt bc tin quan trng trong l trnh ci cch h thng thu quan ca Vit Nam, khng tri nhng quy nh tr cp thng qua chnh sch thu ca WTO nh cp trn nhm thc y hot ng xut khu hn na. Cng vi nhng u i trong lut thu xut khu, mc thu sut thu GTGT 0%, hng ho xut khu ca Vit Nam ngy cng c nng cao nng lc cnh tranh, v th trn trng quc t. Thu GTGT cn gp phn c cu li nn kinh t t sn xut thay th nhp khu chuyn mnh sang sn xut hng xut khu. Nhng doanh nghip khi tham gia sn xut hng xut khu cng c th chia s li nhun vi cc doanh nghip xut khu. Do c hon thu, cc doanh nghip xut khu sn sng mua hng ho vi s lng ln v hoc vi gi cao hn m khng s b l v gi.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 26

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


1.3. Thu tiu th c bit (TTB) Thu tiu th c bit l mt loi thu gin thu nh vo mt s hng ho, dch v cha tht cn thit, xa x i vi nhu cu thit yu ca nhn dn, hoc cn tit kim nhm hng dn tiu dng mt cch hp l. Thu tiu th c bit p dng thng nht i vi hng ho nhp khu v hng sn xut trong nc. Cn i vi hng ho do cc c s sn xut, gia cng xut khu, hng ho bn, gia cng cho khu ch xut, hng mang ra nc ngoi d hi ch, trin lm, hng ho do c s sn xut bn hoc u thc cho c s kinh doanh xut khu xut khu theo hp ng kinh t, hng tm nhp khu ti xut khu trong thi gian cha phi np thu nhp khu khng phi np thu tiu th c bit. Hng tm nhp khu np thu tiu th c bit khi ti xut khu c hon li s thu tiu th c bit tng ng vi s hng ti xut khu, thu tiu th c bit i vi nguyn vt liu sn xut gia cng hng xut khu s c hon li khi xut khu thnh phm. Nh vy, chnh sch thu tiu th c bit c nhng u i nht nh i vi hot ng xut khu. 1.4. Thu thu nhp doanh nghip (TNDN) Thu thu nhp doanh nghip (TNDN) l mt loi thu trc thu nh vo li nhun thu c ca cc n v sn xut kinh doanh. Thu thu nhp doanh nghip5 p dng cho cc i tng: DNNN; doanh nghip trong nc thnh lp theo Lut doanh nghip; cc hp tc x; doanh nghip c vn u t nc ngoi (FIEs), cc cng ty v cc t chc nc ngoi hot ng Vit Nam khng thuc phm vi iu chnh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam; cc cng ty nc ngoi kinh doanh thng tr Vit Nam; cc c nhn tin hnh hot ng kinh doanh (tr mt s ngoi l). Theo quy nh hin nay, cc thnh phn sau khng thuc i tng iu chnh ca Lut thu thu nhp doanh nghip (BIT)6: hp tc x; cc nhm v cc t chc kinh t tp th c ngun thu t hot ng trng trt, nng nghip v ng nghip;
5

() - Thng t s 18/2002/TT-BTC ngy 20/2/2002 ca B Ti chnh hng dn thi hnh Ngh nh s 26 ngy 4/6/2001 v Ngh nh s 30 ngy 13/5/1998 ca Chnh ph hng dn chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip (Thng t s 18), Phn A.I. 6 () - hng t 18, Phn A.II.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 27

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


h kinh doanh c th nng thn v cc c nhn tin hnh sn xut nng nghip cc a phng c kim ngch bun bn nh di 90 tng/nm v thu nhp di 36 t ng/ nm. Cc c nhn v h kinh doanh c th nng thn tham gia cc hat ng trng trt, nng nghip v ng nghip vi doanh thu ln hn cc gii hn k trn tm thi khng chu s iu chnh ca Lut thu thu nhp doanh nghip7. Thu thu nhp doanh nghip c xem l khon ng gp tch cc ca cc doanh nghip i vi ngn sch Nh nc ti u t pht trin c s h tng, k thut to ng lc cho s pht trin kinh t bn vng.Vic quy nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip nh hin nay c xem l tng i ph hp, to mi trng kinh doanh n nh v cng bng, h tr kp thi cho cc doanh nghip, c bit l nhng u i i vi cc DNN&V mi thnh lp. Vic min, gim thu thu nhp doanh nghip cho cc doanh nghip mi thnh lp khuyn khch cc nh u t b vn thnh lp doanh nghip, tham gia sn xut kinh doanh hng xut khu. 1.5. Cc loi thu khc. Bn cnh mt s loi thu ch yu trn, hin nay, Vit Nam cn tn ti nhiu loi thu khc nh: thu thu nhp c nhn, thu ti nguyn (NRT), thu mn bi, thu i vi cc c nhn v t chc nc ngoi hot ng kinh doanh Vit Nam v nhiu loi ph v l ph khc. trong , thu ti nguyn nh vo cc ngnh khai khong, du m v kh t, khai thc g v nh bt hi sn vi mc thu sut t 2% n 40%. Thu thu nhp c nhn l loi thu trc thu nh vo thu nhp i vi ngi c thu nhp cao t 3 triu tr ln vi thu sut lu tin theo tng mc thu nhp, tr cc c nhn np thu theo lut thu thu nhp doanh nghip. Thu mn bi l mt khon tin c nh hng nm nh vo cc t chc v cc nhn tham gia hot ng sn xut kinh doanh v c giy php kinh doanh. Nhn chung, vi nhiu loi hnh thu, ph v l ph nh vy, h thng thu ca Vit Nam vn cn l tr ngi khng nh
7

() - Thng t 18, Phn A.III.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 28

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


cho hot ng sn xut kinh doanh, xut khu ca cc doanh nghip. Tuy nhin, trong thi gian qua, h thng thu ca Vit Nam khng ngng c ban hnh v sa i theo hng hon thin hn, nhm pht huy mc tiu ca chnh sch thu, h tr tch cc cho cc doanh nghip, va m bo ngun thu cho ngn sch Nh nc, va khuyn khch, to lp mi trng kinh doanh thun li thc y sn xut kinh doanh xut khu cho cc doanh nghip, c bit l khu vc DNN&V.

2. Bin php h tr vn sn xut hng xut khu cho DNN&V


2.1. Gii php v u t. Trong cc bin php h tr v ti chnh, chnh sch u t lun c Nh nc s dng nh mt cng c quan trng nh hng pht trin cc DNN&V. Chnh sch u t thng bao hm hai ni dung ch yu l khai thc huy ng vn v phn phi s dng vn. Ngun vn cho u t pht trin nn kinh t quc dn gm hai ngun ch yu l vn trong nc v vn nc ngoi. Ngun vn ny c th c huy ng thng qua hai hnh thc u t l u t trc tip v u t gin tip. y, chng ta ch xem xt mt s bin php u t quan trng, ng gp tch cc vo vic h tr xut khu cho cc DNN&V c s dng ph bin hin nay l Qu u t mo him, Qu h tr pht trin v cc hnh thc u t thng qua th trng chng khon. 2.1.1. Qu u t mo him Vn mo him theo ngha thng thng nht c th hiu l phn u t vo c phn mang tnh kin nhn v chp nhn ri ro cao trong cc doanh nghip mi ra i, mang tnh i mi cao, hoc nhng doanh nghip c tim nng tng trng nhanh. Yu t then cht i vi qu trnh u t vn mo him l cc nh u t t nhn. u t vn mo him (cn gi l c phn t nhn) thng c thc hin di hnh thc u t trc tip vo mt cng ty t nhn, vi mt cng ty mo him u t song song vi c ng sng lp v/hoc qun l mt cng ty tip nhn vn u t. Bng vic cung cp vn c phn di hn cho DNN&V khng nim yt trn

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 29

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


sn giao dch chng khon, cc qu vn mo him c thnh lp nhm gip doanh nghip ny pht trin ln mnh m rng sn xut, tham gia tch cc vo hot ng xut khu. Vic u t c th tin hnh cc giai on khc nhau trong qu trnh hot ng ca cc cng ty: Giai on khi nghip, giai on m rng quy m sn xut, u t trong qu trnh qun l mua vo, bn ra, u t trc khi doanh nghip bn c phiu ra cng chng, hoc cng c th thc hin trong n lc cu vn, xoay chuyn tnh th khi doanh nghip lm n thua l. Thng qua qu vn mo him, cc nh u t t nhn c th yn tm u t, gp vn vo cc DNN&V, gip cc doanh nghip ny yn tm v vn sn xut xut khu. C th ni, qu vn mo him l cu ni lu thng vn gia nh u t v doanh nghip. Vn mo him c th ng mt vai tr quan trng trong vic gii quyt ngun vn cho hu ht DNN&V, khng ch vn di hn m c h tr sau u t. Cng ging nh hot ng FDI vi tim nng mang li u vo phi ti chnh ng k cho nc ch nh, u t vn mo him vo cc cng ty trong nc mang li cho cc cng ty ny nhiu b quyt v bi hc, kinh nghim8. Khng ging tn dng ngn hng thng thng, u t vn mo him ang c din ra nh mt qu trnh to gi tr m quy m nh hng ca n vt ra khi cam kt tn dng n thun. Trong qu trnh cung cp vn v h tr k thut, cc nh u t vn mo him u t vo DNN&V tm kim cc doanh nghip c k nng qun l, tim nng tng trng cao vi t tng kinh doanh pht trin v gip h tr thnh cc cng ty va v ln c kh nng cnh tranh quc t. Thay v cho vay, cc nh u t mo him cp vn ginh c quyn s hu mt lng c phn nht nh trong doanh nghip m h u t ti chnh v hy vng khon u t vo c phn thnh cng s b p ri ro, tht bi t cc khon u t khc v hn na c th thu li nhun u t. hn ch ri ro trong u t, cc nh u t mo him kim tra mt cch thn trng nhng xut, k hoch kinh doanh v thc hin vai tr tch cc trong vic qun l doanh nghip c u t. Cc nh u t mo him cung cp mt s tr gip ti chnh, kinh nghim
() - Cc h tr ny c th bao gm: h tr hot ng marketing, chin lc kinh doanh, k nng tc nghip, kim sot ti chnh, qun tr cng ty v thm ch h tr tip cn cc ngun vn khc.
8

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 30

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


qun l rt ng k cho cc DNN&V bng s tham gia tch cc ca mnh vo qun l v t vn doanh nghip. 2.1.2. Qu h tr pht trin. H tr xut khu l nhng u i v mt ti chnh m nh nc dnh cho nh xut khu khi h y mnh xut khu ra bn ngoi. Nhng u i ny c th l tin thng xut khu, tr gi xut khu, b l xut khu hoc l nhng khon vay vi li xut thp dnh cho nh xut khu trong nc hay bn hng nc ngoi. y l cng c m Chnh ph s dng trong chnh sch qun l xut, nhp khu nng , nng cao nng lc cnh tranh, to thm sc mnh cho hot ng xut khu. Tr cp xut khu c th c thc hin di cc hnh thc trc tip v gin tip khc nhau thng qua ngun ti chnh ca Qu h tr xut khu, Qu h tr pht trin Qu h tr xut khu c thnh lp nhm thc hin vic h tr v ti chnh bao gm cc khon: h tr ton b hoc mt phn li sut vay ngn hng, cho vay vn, thng xut khu... mc ch l khuyn khch cc doanh nghip pht trin kinh doanh xut khu, tm kim v m rng th trng tng sc cnh tranh ca hng ho xut khu. Trong xu hng chung hin nay, tr cp xut khu trc tip c xu hng b thu hp do nhng i hi ca qu trnh hi nhp kinh t ton cu. Ngc li, tr cp gin tip ngy cng c s dng nhiu hn, mm do v linh hot hn. Theo hip nh tr cp v cc bin php i khng (SCM) cc khon tr cp nh: Tr cp trc tip da vo kt qu xut khu, chng trnh gi li tin lin quan n thng xut khu, cung cp u vo c tr cp sn xut hng xut khu, tn dng xut khu di mc ph i vay ca Chnh ph l hon ton b cm. Tuy nhin, hip nh ny cng a ra nhng hnh thc tr cp c th p dng l nhng tr cp khng mang tnh c bit. Theo , nhng khon tr cp xut khu m Chnh ph dnh cho cc DNN&V c xc nh theo quy m vn hay lao ng l c chp nhn. Mc tr cp ca Nh nc i vi cc doanh nghip, cc mt hng l khng ging nhau. iu ny ph thuc vo: Quy m

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 31

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


doanh nghip, mt hng cng nh th trng xut khu. Xut khu ngy cng pht trin th cng c nhiu Qu h tr ra i hot ng di cc hnh thc khc nhau nhng cng chung mt mc ch l thc y hot ng ny pht trin hn na. i vi DNN&V nc ta, hot ng h tr xut khu c thc hin thng qua Qu h tr pht trin. Mc ch hot ng ca Qu H tr Pht trin l huy ng vn trung di hn, tip nhn v qun l cc ngun vn ca Nh nc ginh cho hot ng h tr u t, h tr li sut sau u t, h tr tn dng xut khu ngn hn, trung hn, di hn, Bo lnh tn dng u t, bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng. Hin nay, Qu ch trng ti hot ng cp tn dng ngn hn h tr xut khu i vi cc doanh nghip, c bit l cc DNN&V, i mi cng ngh sn xut, xut khu. Hot ng h tr xut khu c th ca Qu bao gm: h tr ton b hoc mt phn li sut vay vn ngn hng mua hng nng sn xut khu khi gi c th trng th gii gim khng c li cho cc doanh nghip sn xut trong nc; d tr hng nng sn xut khu ch xut khu theo ch o ca Chnh ph, h tr ti chnh c thi hn i vi mt s mt hng xut khu b l do thiu sc cnh tranh, hoc gp ri ro do nguyn nhn khch quan gy ra, thng v tm kim v m rng th trng xut khu, mt hng mi sn xut ln u tin tham gia xut khu, xut khu sn phm t cht lng cao c cc t chc quc t cng nhn, t kim ngch xut khu ln v hiu qu. i tng h tr xut khu ch yu ca Qu h tr pht trin l cc DNN&V c nhu cu vn u t pht trin sn xut hng xut khu, cc doanh nghip mi tham gia xut khu, cc doanh nghip c nhiu ng gp, t kim ngch xut khu cao Phn ln cc DNN&V Vit Nam u thuc i tng cn nhn c h tr t Qu ny. Tuy nhin, nhn c h tr xut khu, cc doanh nghip ni chung v DNN&V ni ring cn tho mn nhng iu kin nht nh tu thuc vo loi hnh, quy m, uy tn ca doanh nghip, ngnh ngh, kt qu kinh doanh, chng loi v cht lng hng ho.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 32

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


2.2. Cc bin php ti chnh tn dng 2.2.1. Tn dng ngn hng i vi cc DNN&V, vn ch yu l t ba ngun chnh: vn t c, vn lin doanh lin kt v vn tn dng. Trong ngun vn t c ca bn thn doanh nghip b ra u t vo sn xut kinh doanh l rt hn ch. Do , ngun vn tn dng l cc khon vn m doanh nghip c th vay t cc t chc ngn hng thng mi, cc cng ty ti chnh hoc cc t chc ti chnh trung gian khc gi vai tr ht sc quan trng, quyt nh hiu qu sn xut, xut khu ca doanh nghip. So vi cc DNNN th DNN&V t nhn khng c ngun vn do nh nc cp, do vy m vn tn dng li cng c ngha hn trong vic pht trin sn xut kinh doanh, tng cng xut khu ca doanh nghip ny. Nh c ngun vn tn dng ca cc ngn hng, cc DNN&V c th m rng ngun vn u t sn xut hng xut khu vi chi ph thp thay v ch c ngun vn t c hn hp, gi vn cao. Tn dng ngn hng gp phn hnh thnh c c cu vn ti u cho doanh nghip. S sn c ca cc khon cho vay khin cc doanh nghip yn tm hn v vn lu ng, thm ch c th vay di hn u t vo ti sn c nh, c s h tng, i mi thit b cng ngh, c iu kin sn xut nhng mt hng c hm lng k thut cao, cht lng n nh xut khu. Doanh nghip ch c th tnh n chuyn m rng hot ng khi kinh doanh c li v c tim lc tng i. iu ny c th c gii quyt bng cc khon tn dng ngn hng. Tn dng ngn hng c thc hin trn c s hiu qu kinh t, ch khng phi l vn cp pht, ti tr. y cng l mt u im na ca tn dng ngn hng i vi hot ng sn xut kinh doanh ca cc DNN&V. Trong hot ng tn dng, ngn hng ng vay tr ngi cho vay nn phi ch ng gim st cht ch tin v mc ch s dng vn ca ngi i vay, gip cc doanh nghip i theo ng hng chn nhm t mc tiu li nhun cao nht. Chnh vic lm ca ngn hng gp phn gip cc doanh nghip lm n nghim tc, c hiu qu hn. Thng qua tn dng ngn hng, bng s kim tra gim

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 33

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


st ca ngn hng, v hnh chung cc doanh nghip phi thc hin nghim chnh ch hch ton k ton,va gip cho nh nc trong khu qun l, va gip bn thn doanh nghip hot ng hiu qu hn, c li hon tr ngn hng, to uy tn tip tc vay vn. i vi cc doanh nghip hot ng trong lnh vc xut khu, mt hnh thc tn dng quan trng na l tn dng ti tr xut khu trc tip, v tn dng bo lnh thc hin hp ng. Tn dng ti tr xut khu do cc ngn hng, cc t chc ti chnh cp cho cc doanh nghip xut khu di hnh thc tin t. Tn dng ti tr xut khu nhm m bo v mt ti chnh gip nh xut khu hon thnh ngha v giao hng i vi ngi nhp khu nc ngoi, khuyn khch xut khu. Ti tr xut khu hin nay c p dng ch yu di cc hnh thc sau: i) Ti tr vn lu ng thu mua, ch bin, sn xut hng xut khu theo hp ng ngoi thng k kt. Hnh thc ny c tin hnh trc khi giao hng, ngn hng ti tr thng l ngn hng thanh ton L/C. ii) Chit khu chng t hng xut khu: Chit khu chng t xut khu l hnh thc ngn hng ti tr cho doanh nghip xut khu thng qua vic mua li hoc cho vay trn c s gi tr b chng t xut khu hon ho c ngi xut khu xut trnh. Ti tr xut khu gip cc DNN&V thc hin nhng thng v ln: C nhng thng v ngoi thng i hi ngun vn rt ln sn xut, trong trng hp ny, vn lu ng ca doanh nghip khng chun b hng xut khu, ti tr ca ngn hng cho php doanh nghip thc hin thnh cng nhng hp ng nh vy. Ti tr xut khu lm tng hiu qu kinh doanh xut khu ca DNN&V. Thng qua ti tr ca ngn hng, doanh nghip nhn c vn thc hin nhng thng v ngoi thng nh vy. i vi cc DNN&V, cc khon ti tr ca ngn hng l thc s c ngha, gip doanh nghip c vn thu mua, sn xut, ch bin, giao hng ng thi im. Nh , cc DNN&V c th t tin tham gia hot ng xut khu, ngy cng nng cao uy tn ca mnh trn trng quc t.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 34

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Hot ng chit khu ca ngn hng nhm ti tr vn lu ng cho ngi xut khu m bo vn sn xut kinh doanh lin tc, khng b gin on trong thi gian ch ngi nhp khu nc ngoi thanh ton tin hng. Thng qua nghip v chit khu b chng t thanh ton, ngn hng cp mt khon tn dng cho nh xut khu, to iu kin cho doanh nghip ny thc hin cc hp ng xut khu mi, khng b l cc c hi kinh doanh, ma v kinh doanh... Mt u im na ca nghip v ny l gip doanh nghip xut khu tng li th cnh tranh. Bng cch chit khu b chng t ti ngn hng, cc doanh nghip xut khu c th bn hng tr chm cho ngi nhp khu, mt iu kin thng mi ht sc hp dn i vi bn mua, thc y xut khu hng ho. 2.2.2. Cho thu ti chnh (Leasing). Cho thu ti chnh l hot ng tn dng trung v di hn thng qua vic cho thu my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc trn c s hp ng cho thu gia bn cho thu vi bn thu. Bn cho thu cam kt mua my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc theo yu cu ca bn thu v nm gi quyn s hu i vi cc ti sn cho thu. Bn thu s dng ti sn thu v thanh ton tin thu trong sut thi hn thu c hai bn tho thun. Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua li ti sn thu hoc tip tc thu theo cc iu kin tho thun trong hp ng cho thu ti chnh. Tng s tin thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng cho thu ti chnh, t nht phi tng ng vi gi tr ca ti sn ti thi im k hp ng. Thc cht cho thu ti chnh l mt hot ng tn dng trung v di hn nhng so vi hot ng tn dng trung v di hn ca ngn hng cho thu ti chnh vn mang nhng im khc bit. Trong hot ng tn dng trung v di hn, ngn hng ti tr cho doanh nghip trc tip bng tin v doanh nghip s s dng s tin mua my mc thit b phc v hot ng sn xut ca mnh. Nhng i vi cho thu ti chnh, bn cho thu ti tr cho doanh nghip bng cc ti sn nh my mc, thit b... Nh vy, so vi ti tr tn dng trung v di hn ca ngn hng, cho thu ti chnh m bo cho bn ti tr l khon tin

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 35

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


b ra c s dng ng mc ch. Tuy nhin, ph cho thu i vi hot ng cho thu ti chnh thng cao hn so vi li sut cho vay trung v di hn do ph cho thu c tnh trn c s li sut cho vay trung v di hn cng vi chi ph pht sinh i vi ti sn v chi ph qun l ca cng ty cho thu ti chnh. Hot ng cho thu ti chnh cn m bo an ton i vi nh ti tr so vi tn dng trung v di hn ca ngn hng. Trong tn dng ngn hng, khi ngi i vay c ngn hng cho vay th ngn hng thng rt kh kim sot vic s dng tin vay nu nh h khng tinh thn trch nhim hay d n ca h gp kh khn. Nhng trong cho thu ti chnh, th bn cho thu gi quyn s hu i vi ti sn thu nn khi bn thu c nhng biu hin vi phm hp ng nh khng thanh ton tin thu, hoc c du hiu thua l, gii th th bn cho thu c th thu hi ti sn cho thu v ngay lp tc. 2.2.3. Bo lnh tn dng Bo lnh tn dng l hnh thc bo lnh ngn hng do t chc pht hnh cho bn nhn bo lnh, v vic cam kt tr n thay cho khch hng trong trng hp khch hng khng tr n hoc khng tr n y , ng hn. Trong iu kin kinh t pht trin, cnh tranh quyt lit th nhu cu vn tn dng cng khng ngng tng ln. c bit, i vi cc DNN&V, nhu cu v vn lun l nhu cu thit yu i vi mi hot ng sn xut, kinh doanh xut khu. Mc d c nhu cu rt ln v tn dng, nhng uy tn ca cc doanh nghip ny i vi cc t chc tn dng l cha cao nn rt kh tip cn vi cc ngun vn, c bit l cc ngun vn u i ca ngn hng v cc t chc ti chnh. Thc tin ny thi thc s ra i v pht trin ngy cng mnh m ca nghip v bo lnh tn dng. Hin nay, nghip v bo lnh tn dng vay vn cho cc DNN&V Vit Nam c thc hin thng qua Qu Bo lnh tn dng (BLTD) cho DNN&V. Bo lnh tn dng khng ch to iu kin thun li cho DNN&V tip cn cc khon vay ca ngn hng, cc t chc ti chnh m hn th nghip v ny cn gip doanh nghip c th tm kim, m rng th trng mi, tng th phn do c iu

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 36

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


kin m rng sn xut kinh doanh. ng thi bo lnh tn dng cn gp phn tc ng n vic tng cng ch hch ton kinh doanh ca cc doanh nghip v tuy Ngn hng ng ra bo lnh nhng doanh nghip vn phi tr vn, li v ph bo lnh do n kch thch doanh nghip s dng vn ng mc ch, c hiu qu, thc hin y ng hp ng.

3. Bin php s dng chnh sch t gi hi oi h tr xut khu


Hu ht cc quc gia trn th gii u c ng tin ring ca mnh. Thng mi, u t v cc quan h ti chnh quc t i hi cc quc gia phi thanh ton vi nhau. Thanh ton gia cc quc gia dn n vic trao i cc ng tin khc nhau, ng tin ny i ly ng tin kia. Hai ng tin c trao i vi nhau theo t l nht nh, t l ny gi l t gi hay gi c ca ng tin ny c biu th qua ng tin khc. Vy chng ta c th nh ngha t gi hi oi nh sau: T gi l gi c ca mt ng tin c biu th thng qua mt ng tin khc. T gi c ngha quan trng i vi mi ch th tham gia vo cc giao dch i ngoi cho d l cc thng gia hoc cc nh u t. T gi cng ng vai tr trung tm trong hot ng ca chnh sch tin t, s thay i ca t gi c nh hng n hu ht cc kha cnh ca i sng kinh t x hi, c bit l hot ng u t quc t v thng mi quc t. T gi hi oi l mt loi gi, ging nh tt c cc loi gi c khc, c ch tc ng ca t gi i vi xut nhp khu c thc hin thng qua s tng tc ca mi quan h cung - cu v hng ha, dch v xut nhp khu vi t gi trn th trng. Trc ht, t gi v nhng bin ng ca t gi c nh hng trc tip n mc gi c hng ho, dch v xut nhp khu ca mt nc. Khi t gi thay i theo hng lm gim sc mua ca ng ni t (gi tr ca ng ni t gim), th gi c hng ho, dch v ca nc s tng i r hn so vi hng ho, dch v ca nc ngoi c th trng trong nc v th trng quc t. Hng ho, dch v nc c kh nng cnh tranh tt hn dn n cu v xut khu hng ho, dch v ca nc s tng, cu v nhp khu

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 37

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


hng ho, dch v nc ngoi ca nc s gim v cn cn thng mi dch chuyn v pha thng d. Kt qu s ngc li khi t gi hi oi bin i theo hng lm tng gi ng ni t. S tng gi ca ng ni t c tc dng lm tng gi tng i hng ho, dch v ca mt nc so vi nc ngoi s dn n lm gim xut khu, tng nhp khu v cn cn thng mi chuyn dch v pha thm ht. T gi hi oi c nhiu quc gia coi l mt cng c hu hiu, nhanh nhy v kh hiu qu tng cng xut khu v ci thin cn cn thng mi. Hiu qu ca cc hot ng xut khu ph thuc rt nhiu vo t gi hi oi bi v gi tr lng ngoi t thu v t cc hot ng ph thuc vo quan h so snh gia nhng ng ngoi t ny vi ng ni t hoc ngoi t khc. C ch t gi hi oi cng gi mt vai tr quan trng trong vic thc y xut khu ca Vit Nam. Trong c ch t gi thin v c nh th t gi c duy tr n nh s gim thiu c nhng ri ro t gi c trn th trng hng ha dch v v do gp phn duy tr c trng thi cn bng tng i trong cn cn thng mi ca mt nc thng qua vic n nh xut nhp khu. C ch t gi c nh cng khng cho php mt nc c th thng qua c ch gi lm tng li ch t thng mi quc t cho mnh khi c c hi. Tuy nhin, s n nh tuyt i cng ng ngha vi s tr tr v mt i c hi tng trng nhanh, c bit l i vi cc nc chm pht trin mun rt ngn s tt hu so vi cc nc pht trin. Tri ngc vi c ch t gi hi oi c nh l c ch t gi hi oi th ni, biu hin s bin i thng xuyn ca t gi lm tng nhng ri ro v yu t gi c i vi hot ng xut khu, tc l c tc ng tiu cc n xut khu. C c ch t gi c nh v th ni u c rt nhiu u v nhc im tri ngc nhau. Thc t ny mt ln na khng nh s u vit ca mt chnh sch t gi linh hot - kt hp hai cc c nh v th ni c th mang li nhiu li ch cho ngoi thng ni ring v nn kinh t ni chung ca mt nc. Trong chnh sch t gi ny t gi hi oi s c xc nh v bin

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 38

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ng theo quan h cung cu trn th trng, nhng nh nc s can thip iu tit t gi theo hng c li cho cc mc tiu pht trin xut khu v ngoi thng ni chung trong tng thi k. III. Vai tr ca cc bin php ti chnh trong vic thc y xut khu ca Vit Nam pht trin kinh t i hi phi khai thc v s dng mi tim nng ca t nc. Chnh sch pht trin kinh t nhiu thnh phn l mt trong nhng ni dung quan trng trong s nghip gii phng sc sn xut, khai thc mi ngun lc rng ri trong ton x hi bao gm cc ngun lc lao ng, vn, ti nguyn v c bit l tr tu, k nng, kinh nghim ca mi ngi dn trong nn kinh t. Mt trong nhng vn quan trng ca vic thc hin chnh sch pht trin kinh t nhiu thnh phn l phi a dng ho cc hnh thc u t, cc loi hnh doanh nghip tt c mi ngi c th tham gia u t. Trong iu kin hin nay ca Vit Nam, pht trin DNN&V l hnh thc ph hp nht kch thch u t c hiu qu nhm pht trin kinh t, thc y xut khu. h tr cc DNN&V tng cng u t, m rng sn xut, tham gia tch cc vo hot ng xut khu, trong thi gian qua Chnh ph Vit Nam s dng hng lot cc cng c h tr: cng c hnh chnh, php lut, cng c kinh t, cng c ti chnh, trong cng c ti chnh c xem l cng c hiu qu v linh ng hn c. Cc bin php ti chnh c bit l chnh sch thu, tn dng, chnh sch u t, ti tr xut khu ng vai tr quan trng, c ngha tch cc trong vic h tr xut khu cho cc DNN&V.

1. Kch thch thc y cc tng lp dn c b vn u t trc tip thnh lp doanh nghip mi tham gia th trng xut khu hoc m rng quy m xut khu ca cc DNN&V hin c.
Bng chnh sch u i thu, min gim thu i vi cc doanh nghip mi thnh lp, nh nc kch thch cc tng lp dn c b vn thnh lp doanh nghip mi, tng cng u t, sn xut hng xut khu. Cc gii php v thu thc y xut khu cn c vai tr c bit quan trng trong vic nng cao sc

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 39

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


cnh tranh ca hng xut khu Vit Nam. Hng ho xut khu c p dng thu sut thu GTGT 0% v hu ht hng ho xut khu khng chu thu tiu th c bit v thu xut khu, thu GTGT u vo m doanh nghip np khi mua hng ho, nguyn liu.. sn xut hng xut khu s c nh nc hon tr ton b. iu ny gip cho hng ho Vit Nam c c u th cnh tranh v gi trn th trng th gii. Bn cnh chnh sch tn dng u i, chnh sch u t, ti tr nh cho vay, gp vn thnh lp doanh nghip gp phn thc y s ra i ca hng lot cc DNN&V. Cc nghip v tn dng c p dng rng ri gip cho cc nh xut khu, cc DNN&V y nhanh qu trnh quay vng vn, gip h c ngun vn tip tc kinh doanh, m rng sn xut. Bin php bo lnh tn dng cng gp phn thc y xut khu pht trin. Cng c tn dng ny khng ch gip cho DNN&V m rng vn kinh doanh, c bit l vn trung v di hn, ch ng hn v vn trong sn xut kinh doanh m cn gip doanh nghip c ngun u vo n nh, phong ph hn, phc v tt hn cho sn xut v kinh doanh xut khu. Bn cnh , nghip v bo lnh xut khu cng gp phn nng cao uy tn ca cc doanh nghip Vit Nam trong xut khu, gip cc doanh nghip, c bit l cc DNN&V ca chng ta t tin k kt cc hp ng gi tr ln, mang li hiu qu khng nh cho bn thn doanh nghip v nn kinh t. i vi cc DNN&V ang hot ng, cc bin php ti chnh h tr ca Nh nc thng qua chnh sch min gim thu, hon thu thu nhp nu doanh nghip s dng li nhun sau thu ti u t, chnh sch tn dng u i, bo lnh tn dng cng gip cc doanh nghip m rng quy m sn xut kinh doanh, xut khu. Vic p dng thu sut thu xut khu 0% cho hu ht cc loi hng ho, ch tr hng xut khu l ti nguyn thin nhin, khuyn khch cc doanh nghip u t thit b cng ngh, tng cng sn xut hng ch bin, c hm lng cng ngh cao, nng cao hiu qu xut khu.

2. Gp phn tng kh nng t tch lu v huy ng vn t bn ngoi, gip DNN&V tng cng nng lc ti
Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 40

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V

chnh pht trin sn xut kinh doanh, m rng th trng xut khu.
Tr ngi ln nht ca cc DNN&V hin nay l quy m vn hn hp, t hn ch vic u t my mc, thit b v cng ngh tin tin m bo yu cu sn xut hng ha cht lng cao p ng nhu cu th trng nc ngoi, c bit l nhng th trng nhp khu kh tnh nh EU, Nht Bn, M... Bng cc chnh sch tn dng u i, Chnh ph v cc t chc h tr gip DNN&V m rng vn u t sn xut kinh doanh. Vic Nh nc cho vay vn vi li sut thp trn thc t l thc hin mt khon tr cp ti chnh cho DNN&V. Mt khc cho vay vn vi li sut thp c xem nh mt cch gim chi ph u t, nng cao kh nng thu li nhun, kh nng t tch lu ca doanh nghip. Vi ngun vn u i ny, DNN&V c iu kin u t cng ngh, nghin cu pht trin sn phm mi, o to lao ng, tham gia cc hot ng xc tin xut khu, hi ch trin lm, nng cao nng lc cnh tranh ca hng xut khu trn th trng quc t. Mt bin php ti chnh khng km phn quan trng trong vic h tr xut khu ca cc DNN&V hin nay l nghip v cho thu ti chnh. Cho thu ti chnh mc d cn kh mi m Vit Nam, song nh tnh u vit ca mnh, cng c h tr xut khu ny sm c p dng. Cng c ny rt c li cho cc doanh nghip xut khu ca Vit Nam do n c th gii quyt vn thiu ht v vn, mt vn lun c xem l tr ngi ln nht ca DNN&V i vi nhu cu i mi cng ngh, nng cao tnh linh hot trong hot ng xut khu. thc hin hot ng kinh doanh, cc doanh nghip phi s dng vn ch s hu ng thi phi huy ng ngun vn t bn ngoi. Nhng i vi cc DNN&V, kh nng vay vn t cc ngn hng thng mi, cc t chc tn dng rt hn ch. Mt mt, do vn ch s hu ca cc DNN&V thng rt nh, hn na cc ngn hng thng mi v t chc tn dng rt nghi ng v kh nng tr n ca cc doanh nghip ny. Mt khc, mt trong nhng iu kin bt buc vay vn l phi c ti sn th chp, trong khi phn ln cc DNN&V khng c ti sn th chp. Khc phc nhng kh khn ng thi nhm to iu kin thun li v b sung kh nng vay vn cho DNN&V, Chnh

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 41

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ph nhiu nc thc hin hnh thc bo m tn dng cho DNN&V. Theo hnh thc ny, Chnh ph ng ra thnh lp qu bo m tn dng cho DNN&V. Qu hot ng vi t cch l mt t chc ti chnh ca Nh nc. Ngun vn hnh thnh qu ny l t vn ngn sch ca Chnh ph v ngun ti tr ca cc t chc ti chnh. Qu bo m tn dng ra i gp phn khi thng thm ngun vn tn dng, tng kh nng vay vn cho cc DNN&V, gip cc DNN&V thc thi c hiu qu cc phng n u t, tng cng nng lc ti chnh pht trin sn xut kinh doanh.

3. Gp phn quan trng hng dn v iu tit hot ng xut khu ca cc DNN&V, hng cc hot ng vo cc ngnh ngh v khu vc cn pht trin theo nh hng ca Nh nc.
Tng trng kinh t l mc tiu hng u ca mi quc gia. Nh nc l ngi hoch nh chnh sch, chin lc pht trin kinh t x hi v trn c s s dng cc cng c qun l v m iu hnh nn kinh t vn hnh theo nh hng ra. Trong cc cng c qun l v m, chnh sch ti chnh ca Nh nc l phng tin quan trng thc hin mc tiu pht trin kinh t ca mi nc. Nh nc c th s dng chnh sch u i, min gim thu, chnh sch tn dng u i hng cc DNN&V vo nhng ngnh ngh u tin pht trin, nhng vng hi o, min ni xa xi, ho lnh khai thc tim nng ca tt c cc vng min. Cc gii php v thu cn c vai tr gp phn chuyn i c cu xut khu, c th l vic p dng thu xut khu i vi cc mt hng xut khu l nguyn liu th, sn phm s ch bc u iu tit hot ng xut khu ca DNN&V theo hng gim xut khu hng nguyn liu th, tng xut khu hng qua ch bin nhm em li hiu qu xut khu cao hn cho thay v ch quan tm n gi tr xut khu. Bn cnh chnh sch thu, chnh sch u t cng c nh nc s dng nh mt cng c quan trng nh hng pht trin cc DNN&V. Chnh sch u t thng bao hm hai ni dung ch yu l khai thc huy ng vn v phn phi s dng vn.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 42

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Ngun vn cho u t pht trin nn kinh t quc dn gm hai ngun ch yu l vn trong nc v vn nc ngoi. V lu di, ngun vn cho s pht trin kinh t trong nc mt cch bn vng v n nh l ngun vn trong nc. Vic huy ng vn trong nc c thc hin thng qua u t trc tip v u t gin tip, trong u t trc tip vo sn xut kinh doanh l mt hng quan trng, to ra hiu qu trc tip cho s tng trng kinh t ca mi t nc. khuyn khch u t trc tip, ngoi cc bin php u i u t i vi ngi b vn trc tip, cn p dng chnh sch ti chnh hp l v cc bin php khc khuyn khch nhn dn chuyn t u t vo bt ng sn, d tr, ngoi t, vngsang u t trc tip vo sn xut kinh doanh, tham gia xut khu chng hn nh bin php nh thu cao vo thu nhp t bun bn bt ng sn. Vic phn b s dng vn u t gi mt v tr quan trng trong vic thc hin chnh sch u t to ra c cu kinh t hp l v ngnh ngh v khu vc trong mt chnh th thng nht ca nn kinh t quc gia. Trong nn kinh t k hoch ho tp trung, Nh nc l ngi u t ch yu. Trong nn kinh t th trng, Nh nc ch yu gi vai tr l ngi iu hnh nn kinh t thng qua cc cng c qun l v m, m trc tip l chi u t ca nh nc. Vn u t pht trin ca Nh nc c xem nh mt cng c nhm khuyn khch, to iu kin, mi trng v nh hng u t cho cc ngun vn khc, m trc ht l u t cho vic xy dng v ci thin c s h tng. Bn cnh , u t Nh nc l u t c tnh cht chm ngi. Ngoi vic u t vo vic pht trin c s h tng, Nh nc tp trung u t vo cc ngnh mi nhn , nhng doanh nghip c tm quan trng. Kt qu l to ra s pht trin ca mt khu tp trung kinh t ln, ko theo s to lp v pht trin ca hng lot cc doanh nghip m ch yu l cc DNN&V c tnh cht l doanh nghip v tinh xung quanh.

4. Tng hiu qu ca hot ng kinh doanh xut khu v nng lc cnh tranh ca cc DNN&V trn th trng trong nc v quc t.
Cng vi chnh sch u i v thu, tn dng, xy dng c s h tng, to mi trng sn xut kinh doanh thun li, Nh nc ta

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 43

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


cn s dng cc chnh sch ti tr trc tip v gin tip cho hot ng kinh doanh ca cc DNN&V nh tr gi xut khu, h tr o to cn b qun k v cng nhn k thut, h tr v cng ngh, xc tin thng mi... nhm gip cc DNN&V nng cao nng lc xut khu v kh nng cnh tranh trn th trng. Trong tr gi xut khu c xem l bin php quan trng trc tip thc y xut khu hng ho ca DNN&V. Tr gi xut khu l bin php ti tr trc tip ca Nh nc cho cc doanh nghip lm hng xut khu khi gi hng xut khu trn th trng th gii c xu hng xung qu thp. Bin php ny c nhiu nc thc hin nhm gip cho cc doanh nghip vt qua kh khn khi th trng xut khu hng ho bin ng theo hng bt li cho doanh nghip xut khu. Bin php tr gi ca Chnh ph em li t tin cho cc doanh nghip, c bit l cc DNN&V, khi tham gia vo hot ng xut khu, mt hot ng mang li nhiu li ch cho cc doanh nghip v nn kinh t, song cng cha ng khng t ri ro. l nhng ri ro lin quan n bin ng ca th trng xut khu, ri ro v kh nng thanh ton ca nh nhp khu, ri ro do nhng thay i v t gi, cng nh chnh sch ca cc Quc gia nhp khu. Cng nh c tr gi ca Chnh ph, cc DNN&V Vit Nam c iu kin h thp gi bn hng xut khu, tng cung kh nng thm nhp ca cc loi hng ho vo nhng th trng mi, ng thi cng c, nng cao v tr ca cc doanh nghip trn th trng hin ti. H tr v o to l bin php ti tr c tnh cht gin tip nhm gip cho cn b qun l trong cc DNN&V nng cao trnh qun l, trnh tay ngh ca ngi lao ng. Chnh ph nhiu nc thc hin cc chng trnh o to, bi dng min ph hoc ti tr mt phn. Thng qua cc chng trnh o to ny, tay ngh ca ngi lao ng trong cc DNN&V c nng ln v cng vi vic p dng cc cng ngh qun l tin tin, hin i doanh nghip c iu kin nng cao cht lng v h gi thnh sn phm, tng cng kh nng cnh tranh trn th trng th gii. Lao ng v cng ngh lun c xem l hai yu t quan trng, trc tip quyt nh cht lng ca hng ha xut khu. Nng cao tay ngh lao ng, mt mt gip i ng lao ng c th p ng yu cu ca cng ngh mi, mt mt nng cao cht l-

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 44

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ng hng ho xut khu p ng nhu cu ca khch hng cc th trng xut khu khc nhau. H tr v cng ngh ch yu c thc hin thng qua cc trung tm khoa hc cng ngh quc gia. Chnh ph thng thng qua cc trung tm ny h tr ti chnh cho cc DNN&V, gip cc doanh nghip ny i mi, u t cng ngh mi, trong mt s trng hp, cc DNN&V cn c chuyn giao cng ngh min ph hoc vi mc gi u i do c chnh ph b gi, tr cp ti chnh. i vi DNN&V, vn cng ngh lun c xem l vn nan gii v kh khn nht. tng cng xut khu, cc DNN&V thc s cn c trang b h thng cng ngh, k thut mi, nhm nng cao cht lng hng xut khu, em li hiu qu xut khu cao hn na. Vi s h tr ti chnh ca Chnh Ph, cc doanh nghip c iu kin i mi cng ngh, nng cao nng lc sn xut kinh doanh, chim lnh th trng nc ngoi.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 45

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Chng II Thc tin p dng cc bin php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V vit nam I. Thc trng hot ng xut khu ca DNN&V Vit Nam trong giai on 1998-2003

1. nh gi chung v c cu, nng lc sn xut kinh doanh ca DNN&V


Trong giai on t 1998 - 2000, s lng DNN&V ca Vit Nam khng ngng tng ln, Theo bo co ca Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam, tnh n cui nm 1998, c nc c khong trn 96% tng s doanh nghip c quy m nh v va. Cc doanh nghip ny tn ti di rt nhiu hnh thc s hu nh DNNN, DNTN, cng ty c phn v cng ty TNHH, hot ng trn nhiu lnh vc ngnh ngh khc nhau t thng mi dch v n sn xut cng nghip. K t nm 2000 s lng doanh nghip mi ng k lin tc tng nhanh vi tc cao, cho n ht thng 9 nm 2003 c 72601 doanh nghip mi ng k (Trong 9 nm 1991-1999 c 45000 doanh nghip ng k); a tng s doanh nghip ng k ca khu vc t nhn nc ta ln khong 120 ngn doanh nghip. S doanh nghip ng k trung bnh hng nm hin nay bng 3,75 ln so vi trung bnh hng nm ca thi k 19911999. S doanh nghip mi ng k trong 4 nm (2000-2003) c cao gp gn 2 ln so vi 9 nm trc y. DNN&V nc ta hin nay chim khong 96% tng s doanh nghip trn ton quc, trong phn ln l cc doanh nghip t nhn. V c cu loi hnh doanh nghip c s thay i tch cc theo hng gim dn t trng doanh nghip t nhn, tng t trng cng ty TNHH, cng ty c phn. T trng doanh nghip t nhn trong tng s doanh nghip ng k gim t 64% trong giai on 1991-1999 xung cn 34%, t trng cng ty TNHH tng t 36% ln 66%, cng ty c phn tng t 1,1% ln 10%. c bit trong gn 4 nm qua c khong 7000 cng ty c phn ng k, gp 10 ln so vi giai on 1991-1999. Thay i ny to iu kin cho h thng cc DNN&V Vit Nam pht trin n nh hn khng hn ch v quy m v thi hn hot ng.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 46

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Vi nhng u im ni bt v s nng ng, v kh nng to nhanh v nhiu vic lm, ng gp tch cc vo GDP, DNN&V lun gi vai tr trung tm, ch o trong qu trnh pht trin kinh t t nc. Do vic tm hiu, phn tch, nh gi nhm xy dng cc bin php h tr ton din cho cc DNN&V v nng lc u t, sn xut, kinh doanh lun l mt trong nhng nhim v quan trng nhm thc hin chin lc pht trin kinh t x hi v cng nghip ho, hin i ho t nc. 1.1. Nng lc vn ca DNN&V. Cc DNN&V l bc trung gian ln cc doanh nghip c quy m ln. Trong qu trnh pht trin ca mnh cc DNN&V cng cn c ngun lc nui sng chnh c th mnh, vn l mt trong nhng ngun lc quan trng nht m bt c doanh nghip no cng cn ti n. Hin nay, cc DNN&V ang gp kh khn ln v vn m rng sn xut kinh doanh trong khi nhu cu vn cho u t ca ton x hi ang ngy mt gia tng. So vi cc doanh nghip Quc doanh, cc DNN&V t nhn gp rt nhiu kh khn trong vic tip cn vi ngun vn tn dng chnh thc v c l do khch quan v ch quan. Hu ht cc doanh nghip cha c thi quen i vay vn ngn hng kinh doanh v thng huy ng vn t cc ngun vn phi chnh thc nh h hng, bn b, ngi thn... Cc ch doanh nghip cho rng vay vn t cc ngun phi chnh thc n gin hn t ngn hng do h khng cn th chp v khng cn vt qua cc ro cn hnh chnh cng knh ca h thng ngn hng. Ngoi mt s t cc doanh nghip tip cn c vi cc d n h tr vn ca nc ngoi di dng thu mua ti chnh, th hu ht cc DNN&V t nhn rt kh c th tip cn c cc ngun vn h tr ca cc t chc nc ngoi v cc ngun vn u i ca Nh nc. Do , nhn chung, hin nay cc DNN&V vn ang gp rt nhiu kh khn v vn do th trng thu mua ti chnh ca Vit Nam cha tht s pht trin ng vi yu cu ca nn kinh t. Trong cuc iu tra v hot ng sn xut kinh doanh ca cc DNN&V Vit Nam nm 19999, 53% s gim c doanh
9

(9) - Hemlin M, Ramamurthy B v Ronnas P, 1998, "C cu v ng lc ca ngnh sn xut t nhn quy m nh Vit Nam", Trng Kinh t Stockholm, Ti liu v kinh t v ti chnh s 236.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 47

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


nghip c phng vn tr li thiu kh nng tip cn vn u t, v 39 % cho rng thiu vn lu ng l nhng tr ngi chnh i vi s tng trng doanh nghip. Theo bo co mt cuc iu tra khc vo nm 1998 cho thy 32 % doanh nghip t nhn thnh th v 42 % doanh nghip t nhn nng thn cho rng thiu vn l tr ngi chnh i vi qu trnh tng trng. Qua , c th thy rng, i vi cc DNN&V, nhu cu v vn u t, m rng sn xut kinh doanh, xut khu ang l nhng kh khn ch yu. Trn thc t, cc DNN&V, c bit l cc DNTN vn ang hot ng bng ngun vn t c, v tng vn ch yu bng bng cch gi vn gp t li nhun khng chia, t cc ngun vay khng chnh thc, iu ny nh hng trc tip n hiu qu s dng vn v hot ng ca doanh nghip. Vic thiu vn phn no lm cc doanh nghip tn nhiu thi gian v mt cc c hi kinh doanh tt. Bn cnh , do khng vn u t cho cng ngh v trang thit b hin i dn n tiu hao nhiu nguyn liu, tng gi thnh sn xut, gim sc cnh tranh ca hng ho xut khu ca DNN&V trn th trng quc t. V vy, vic p dng cc bin php ti chnh nhm to vn, tng cng kh nng tip cn cc khon tn dng u i cho cc DNN&V hin nay l thc s cn thit. 1.2 . Trnh cng ngh ca DNN&V Trong bi cnh cnh tranh quc t din ra gay gt, qu trnh i mi cng ngh ca DNN&V Vit Nam vn ang din ra rt chm chp. Sn xut kinh doanh mang nng tnh th cng, trnh qun l yu km, trnh tay ngh ca th v cng nhn thp, quy m sn xut nh, manh mn. Theo nh gi ca B Khoa hc v Cng ngh, trnh khoa hc k thut v cng ngh ca DNN&V rt lc hu, tr mt s t cc doanh nghip mi thnh lp, cn phn ln s dng cng ngh lc hu ti 20 - 50 nm so vi cc nc trong khu vc, thm ch, cha bit n nhng cng ngh hin i m cc quc gia khc ang s dng vo sn xut (nh cng ngh Nano, cng ngh lazer, cng ngh t ng ha,). Mt khc, t l i mi trang thit b cng rt thp, ngay c trong nhng nm tng trng cao va qua. Mt s nghin cu cho thy t l i mi my mc cng ngh ti cc DNN&V thnh ph H Ch Minh, trung tm cng nghip ca

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 48

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


c nc, cng ch t khong 10% mt nm tnh theo vn u t. Nh vy phi mt 10 nm mi i mi hon ton c my mc thit b. Trong khi , nhiu sn phm cng ngh hn nay nh in t, vin thng, thng tin c chu k sng rt ngn, thng tr nn lc hu rt nhanh. T l cng ngh lc hu trong cc doanh nghip l rt cao. iu ny th hin qua bng sau: Bng 4. Trnh cng ngh ca cc doanh nghip Thnh ph H Ch Minh nm 2000 (%).
Loi DN DNNN DN ngoi QD Cng ty CP v TNHH DNTN HTX T hp, c th Tnh chung Trnh cng ngh my mc thit b Hin Trung Qu lc hu i Bnh 11,4 53,1 35,5 6,7 27,0 66,3 19,4 54,8 25,8 30,0 16,7 3,6 10,0 30,3 33,3 22,8 38,0 50,0 50,0 73,6 52,0

Ngun: Tp ch Pht trin Kinh t, Thnh ph H Ch Minh, nm 2000. Theo kt qu iu tra ca nhm nghin cu ti phn tch nng lc cng ngh ca cc DNN&V phc v CNH, HH t nc trong ba ngnh ch o: Dt may, ch bin nng sn, v in dn dng do PGS. L Vn Hoan lm ch tr cho thy nng lc nghin cu trin khai to sn phm mi ca cc DNN&V l km nht, sau l n nng lc ci tin quy trnh sn xut sn phm. Nguyn nhn dn n tnh trng ny l thiu vn u t vo nghin cu v pht trin sn phm. Do vy, sn phm ca cc doanh nghip c gi tr cng ngh thp, hm lung cht xm t, gi tr thng mi v sc cnh tranh thp so vi cc sn phm cng loi ca cc quc gia trong khu vc v th gii. 1.3. V cht lng sn phm nh gi v cht lng sn phm ca cc DNN&V, a s kin cho rng cc sn phm ny nhn chung c cht lng cha cao, nht l cha sc cnh tranh vi hng ngoi nhp v cnh

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 49

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


tranh trn th trng quc t. Mc d vy, nu xt ring cc DNN&V Vit Nam th trong thi gian qua cht lng v mu m sn phm ca cc doanh nghip ny c ci thin ng k. l s pht trin tt yu v tt c cc doanh nghip ny ang hot ng theo c ch th trng, trong mi trng cnh tranh gay gt. C mt s doanh nghip t ra khu hiu cho mnh l Cht lng hay l cht". C th khng nh th trng v cht lng sn phm c mi quan h sng cn vi nhau. Thiu cht lng th khng c th trng v ngc li khng c th trng th cht lng l ci g tru tng, khng c nhu cu thc s p ng. Trong s 2010 doanh nghip cng nghip nh nc ch c khong 20-30% doanh nghip c b phn v t chc cng tc qun l cht lng t yu cu. Cn tuyt i a s b phn, c bit l nhng doanh nghip c qui m va v nh u thiu khu ny theo ng ngha ca "qun l cht lng". L do th c nhiu nhng ch yu l do qui m nh, s dng cng ngh lc hu, vn t, doanh s khng nhiu, li khng ln, cc DNN&V qun l cht lng khng tt. Ni n cht lng sn phm khng th khng ni n cc tiu chun, iu kin k thut Nhng Vit Nam, khi mua hng rt t ngi bit v ngh ti sn phm c ph hp vi tiu chun Vit Nam hay ISO khng. Mt thc t cn tha nhn l hin nay cc DNN&V ca Vit Nam sn xut ch yu da vo phn ng ca th trng thc hin cng tc qun l cht lng theo kiu va v nh ca mnh. Nhng bn cnh , khng th ph nhn c bc tin b ca mt b phn cc DNN&V trong khu ci tin mu m, nng cao cht lng sn phm. Thc t l chng ta c giy da xut khu sang th trng Chu u, Chu , sn phm bnh ko Hi H cnh tranh c vi sn phm ca cc nc Chu do c bao b p, cht lng cao. Sn phm hp ca Nh my hp H Long xut sang EU, thu sn xut khu sang Nht Bn, ASEAN, EU, M. Sn phm giy dp ca Biti's chim c lng tin ca ngi tiu dng trn th trng M Nhiu mt hng mang m bn sc dn tc truyn thng nh th cm, hng th cng m ngh, my tre an c v tr xng ng trn th trng quc t. Hn na, th trng trong nc mt s DNN&V c sn phm cnh tranh c vi hng ngoi nhp, chim c lng tin

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 50

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ca ngi tiu dng Vit Nam do c cht lng ph hp vi yu cu ca ngi tiu dng trong nc. 1.4. V tc pht trin sn xut V tc pht trin sn xut trong khu vc DNN&V, cc chuyn gia u nh gi rt cao kt qu sn xut kinh doanh ca khu vc doanh nghip ny. Tuy nhin, s pht trin ca cc DNN&V ch yu l tng theo chiu rng. iu c ngha l do tng s lng doanh nghip nn dn n tng gi tr sn lng. u t pht trin chiu su cn nhiu hn ch. Theo s liu thng k, mc pht trin cc DNN&V trong nn kinh t cha phi l cao: 59% s doanh nghip khng tng quy m sn xut, ch c 6,2% s doanh nghip c quy m vn tng gp i. Mc pht trin chiu su ca khu vc dn doanh (ch yu l DNN&V) li cng thp hn: gn 70% doanh nghip t nhn v 61% s HTX khng tng quy m vn. Con s doanh nghip m rng vn c gp hai ln l rt t. 1.5. V hiu qu hot ng Hiu qu hot ng sn xut kinh doanh ca cc DNN&V Vit Nam trong thi gian qua cn nhiu hn ch. Nu ch tnh ring cc DNNN quy m nh v va th cc ch s trn thp hn nhiu. Trong lnh vc cng nghip, trung bnh 1 nm mi lao ng trong DNNN quy m nh to ra 14,6 triu VND doanh thu v 0,4 triu VND tin li. S liu tng ng i vi DNNN quy m va l 23 triu VND doanh thu v 0,7 triu VND tin li. Nh vy doanh thu v li bnh qun trn mt lao ng ca doanh nghip ch bng tng ng l 37,4% v 26,7% so vi ton b doanh nghip quc doanh. S liu tng ng ca mt lao ng doanh nghip va l 59,5% v 46,7%. Trong lnh vc thng mi, bnh qun mt lao ng trong cc doanh nghip nh to ra 236,7 triu VND doanh thu v 3,9 triu VND li, tc l ch bng 32% v doanh thu v 12,8% v tin li so vi ton b thng nghip quc doanh. i vi doanh nghip quy m va, s liu tng ng l 148,8 triu VND doanh thu v 1,3 triu tin li, bng 62,9% v doanh thu v 33,3% v li so vi ton b thng nghip quc doanh. V nu so ring vi

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 51

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


cc doanh nghip ln trong thng mi th cc ch s trn cn thp hn. Qua cc ch tiu bnh qun cho thy kt qu hot ng sn xut kinh doanh giai on 1998-2000 ca cc DNN&V t nhn thnh th c xu hng tng, nhng cc s tuyt i v doanh thu v li nhun th qu b nh. Hin nay c ti 46-59,3% s doanh nghip c mc doanh thu nh hn 5000 USD. Cng giai on hin nay c ti 43-57,5% doanh nghip lm n khng c li hoc li mc thp. Song, n nm 2000 tr i tnh trng lm n km hiu qu c khc phc tng bc, nhng vn c ti 414,7% doanh nghip lm n khng c li hoc li di 1000 USD/ nm. Nm 1999 doanh thu ca cc DNN&V t nhn nng thn nh hn rt nhiu so vi thnh th. Doanh thu bnh qun ca mt doanh nghip l 13.548 USD, nhng tnh thp nht ch t bnh qun 1883 USD (tnh Ph Th) v cao nht l 3111 USD (Cu Long). Gi tr tng thm hng nm cn thp, bnh qun mt doanh nghip l 3306 USD, nhng tnh thp nht l 947 USD, tnh cao nht l 5994 USD. Li nhun bnh qun l 2122 USD, tnh thp nht 471 USD v cao nht l 4448 USD. Nhn chung vng nng thn, cc ch tiu v vn, doanh thu, li nhun c mi quan h kh cht ch. T l kh cht ch ng lu l t sut li nhun ca cc doanh nghip nng thn cao hn thnh th. C th gii thch iu ny l do thnh vin h gia nh nng thn lao ng khng hng lng ln hn thnh th, dn n t sut li nhun cao hn. Nh vy, nu xt hiu qu kinh t n thun trn mt tiu thc truyn thng th hiu qu cc DNN&V cn thp. Tuy nhin nu xt v tng th th hiu qu kinh doanh ca khu vc DNN&V l ng k. iu th hin qua vai tr ngy cng to ln ca cc DNN&V.

2. Tnh hnh xut khu ca cc DNN&V


Vi tc pht trin nh v bo, cc DNN&V ngy cng ng gp vo tng trng kinh t t nc ng thi khng nh c v tr ca mnh trong hot ng xut khu. Pht trin DNN&V chnh l pht trin ni lc ca t nc, pht huy li th cnh tranh ca quc gia trn th trng quc t. Theo T cng tc thi

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 52

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


hnh Lut Doanh Nghip, tnh n nay c nc c gn 80.000 DNN&V. Cc Doanh nghip ny hot ng kh hiu qu v mang li ngun li ln cho t nc thng qua hot ng sn xut kinh doanh ca mnh c bit l hot ng xut khu. Nh vy c th ni cc DNN&V s l lc lng ch o trong hot ng xut khu, gp phn hin thc ho Chin lc xut khu n nm 2010 ca Vit Nam: - m bo tc tng trng bnh qun ca xut khu hng ho v dch v l 13% mi nm. a kim nghch xut khu hng ho mc 13,5 t USD vo nm 2000 ln n mc trn 50 t USD vo nm 2010 v gi tr dch v mc 2 t USD vo nm 2000 ln n mc gn 7 t USD vo nm 2010. - Ci tin c cu hng ho xut khu theo hng tng cc sn phm ch bin c GTGT cao ch trng cc sm phm c hm lng cng ngh cao, gim dn t trng hng th. Nhm hng ch bin s chim trn 52% n 53% tng kim ngch xut khu. Nhm hng nguyn liu v nng sn chim 19- 20%; hng ho khc chim 23-25%. Xut khu dch v bao gm: xut khu lao ng, du lch vn ti v mt s ngnh khc nh Ngn hng, Bu chnh vin thng cng s tng ln. - Chin lc th trng ca Vit Nam l cng c th trng c, m rng th trng mi, ch cc th trng c sc mua ln nh: khu vc Chu , bao gm: Nht Bn, Trung Quc v ASEAN. y l nhng th trng c nhng im tng ng vi Vit Nam v tp qun tiu dng. Th trng Chu u bao gm EU, cc nc ng u v cc nc Lin X c, th trng Bc M, trong ch yu l th trng M. 2.1. Kim ngch xut khu Hin nay, kim ngch xut khu ca cc DNN&V Vit Nam, nu khng tnh n xut khu du th trong nm 2003 chim ti 60% kim ngch xut khu ca c nc. Mc d cha c s liu c v th tnh xut khu ni chung ca tt c cc DNN&V hin nay, song qua cc s liu iu tra ti mt s DNN&V cng phn nh c hot ng v mc ng gp ca cc doanh nghip ny trong lnh vc xut khu. Theo kt qu iu tra 52 DNN&V v HTX 19 tnh, thnh ph mi y ca Hi ng trung ng

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 53

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Lin minh HTX Vit Nam, tr gi xut khu ca cc doanh nghip ny nm 2002 l 96.736 nghn USD trong xut khu trc tip l 39.413 nghn USD (chim 40,74 %) tng kim ngch xut khu; tr gi gia cng l 1433 nghn USD (chim 1,48 %). Tr gi hng ho bn ti ch ca cc DNN&V ln ti 13.611 nghn USD (chim 14,07 %). Cc mt hng xut khu ca cc DNN&V nh: Hng th cng m ngh, dt may, hi sn, rau qu, giy dp... cng chnh l nhng mt hng xut khu ch yu ca Vit Nam. Theo s liu tng hp t B Thng mi (Thng tin Thng mi s ra ngy 06/01/2003), trong nhng nm qua, khu vc doanh nghip ngoi quc doanh, trong a s l cc DNN&V ng gp tch cc vo hot ng xut khu: t trng ca khu vc ny trong xut khu ca cc doanh nghip 100% vn Vit nam ln ti 48,5% vo nm 2002, xp x bng khu vc quc doanh. C mt s DNN&V c xp hng 10 doanh nghip c kim ngch xut khu cao nh cng ty TNHH Kim Anh (Sc Trng) c kim ngch xut khu hn 100 triu USD nm 2002, ng u trong c nc v xut khu thu sn. Bng 5. Kim ngch xut khu ca DNN&V Vit Nam giai on 2000-2003 (n v triu USD) Nm 2000 2001 2002 2003 Kim ngch 8.669,4 9.016,2 10.023,6 11.944 Tc tng 4% 11,17% 19,16% trng Ngun: S liu thng k Bn tin Thng tin Thng mi - B Thng mi 2.2. C cu mt hng xut khu ch yu Theo s liu thng k, cc ngnh hng xut khu ca cc DNN&V kh a dng, v c mc tng kh cao. Trong , kim ngch xut khu c ph t u nm n nay t trn 225 triu USD, tng 42%; cao su t 176,2 triu USD, tng 27,6% so vi cng k nm trc. Tuy nhin, th trng v gi hng xut khu ca DNN&V vn cha n nh, hiu qu thp, sn xut, xut khu vn mang tnh nh l, khng c nh hng r rt.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 54

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Nhng mt hng cng nghip do cc DNN&V kinh doanh xut khu hin nay ch yu l sn phm cn t vn v cng ngh n gin nhng s dng nhiu lao ng nh sn xut xut khu hng cng nghip nh, hng th cng m ngh, thc phm ch bin Gn y do qu trnh ci cch kinh t v m ca, h tr v khoa hc cng ngh, cc DNN&V c mt s mt hng sn xut mang tnh cht cng nghip, nhng vn thuc loi cng ngh cha cao v s dng nhiu lao ng. S doanh nghip c kh nng tip cn vi nhng ngnh ny rt t. Do vy, tr nhng mt hng sn xut theo qui trnh cng nghip nh hng dt may, da giy cht lng, phm cht ca hng ho nhn chung khng ng u, khng n nh, c bit l hng th cng m ngh, hng mang tnh cht, yu cu thm m cao. i vi loi hng sn xut cng nghip nh dt may, da giy, l hng ho c mu m thay i nhanh theo mt v theo th hiu ca ngi tiu dng, cc DNN&V vn rt thiu nhng k nng thit k mu m, kiu dng sn phm cha a dng. V vy, h thng th ng sn xut theo mu m, quy cch phm cht do khch hng a ra, ch yu l gia cng cho nc ngoi. i vi cc doanh nghip Vit Nam, sn xut v xut khu hng th cng m ngh vn lun l mt th mnh khng th ph nhn. c bit, i vi cc DNN&V, nhng doanh nghip c nng lc vn kinh doanh hn ch, quy m sn xut nh, th pht trin sn xut xut khu hng th cng m ngh lun l mt hng i thch hp, mang li hiu qu kinh t cao. Tuy nhin, ngy cng c nhiu sn phm th cng m ngh c chp nhn v a chung trn th trng quc t, cc doanh nghip sn xut loi mt hng ny cn p dng cng ngh mi c sn phm cht lng cao, kiu dng a dng, c o, hp dn, ph hp vi th hiu ca ngi tiu dng. ng thi cc nh kinh doanh hng th cng m ngh phi mnh dn thm nhp th trng nc ngoi, trc tip giao dch vi khch hng xut khu t hiu qu cao. Trong nm 2002, kim ngch xut khu hng th cng m ngh ca Vit Nam t khong 265 triu USD, cao gp hn 3 ln kim ngch xut khu ch.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 55

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Bng 6. C cu mt hng xut khu ch yu ca DNN&V Vit Nam giai on 2000-2003. Mt hng C ph (Tn) Cao su (Tn) Ch (Tn) Hi sn (Ng USD) Rau qu (Ng USD) Dt may (Ng USD) Giy dp (Ng USD) Vi tnh in t (Ng USD) 2000 2001 2002 431.145 269.187 n 9/2003 298.961,4 174.036,6 24.867,6 1.213.69 2,6 120.693, 6 1.650.94 3,2 1.120.20 7,8 295.174, 8 975.999 71.605,8 1.730.826 994.494,6 292.320,6

440.40 558.718,8 0 164.04 184.843,8 0 33.396 887.40 1.066.800 0 128.10 0 198.000

1.135.2 1.185.000 00 879.00 0 381.60 0 936.000 271.200

Ngun: S liu thng k Bn tin Thng tin Thng mi - B Thng mi C cu cc mt hng xut khu chnh ca cc DNN&V hin nay bao gm cc loi hng, nhm hng ch yu sau: - Hng th cng, m ngh ( g trm, khc, hng thu ren, my tre, hng m ngh, la t tm) - Hng cng nghip nh (giy dp, may mc, thm) 2.3. Th trng xut khu ch yu. Thi gian qua, hng ho xut khu ca cc doanh nghip Vit Nam ni chung v cc DNN&V ni ring c mt hu khp cc th trng nc ngoi. Bn cnh nhng th trng xut khu truyn thng nh Nht Bn, i Loan, c, Hng Kng, H

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 56

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Lan, Hn Quc, hng ho ca Vit Nam c xut khu sang nhiu th trng mi, ha hn kim ngch xut khu ln, gp phn thc y kinh t nc ta pht trin vi tc cao v n nh. Biu 2: Th trng xut khu ca DNN&V Vit Nam 9 thng u nm 2003 n v tnh: triu USD

Bn cnh nhng ng gp to ln khng th ph nhn ca khu vc DNN&V vo hot ng xut khu, hot ng xut khu ca khu vc doanh nghip ny khng phi khng tn ti nhng hn ch cn khc phc. Hu ht cc DNN&V hin nay ch sn xut hng ho bn trn th trng trong nc l ch yu. Theo ti liu B Nng nghip v Pht trin nng thn, 98,7% lng hng ho do cc DNN&V khu vc nng thn sn xut ra c tiu th ti th trng trong nc v ch xut khu qua u thc 1,3%. Bn cnh , cc doanh nghip cng nghip khc li ch yu tp trung sn xut mt s mt hng tiu dng thu ht nhiu lao ng nh may mc, giy da. Theo s liu iu tra 12 tnh, thnh ph ca Phng TM&CN Vit Nam, 51% s DNN&V lm hng gia cng theo cc n t hng sn xut ca nc ngoi c cp theo quota ch cha t tm kim th trng xut khu ring ca mnh. Rt nhiu DNN&V ch nhn c cc hp ng gia cng t cc DNNN c quota ch khng gia cng v xut khu trc tip. Do rt l thuc vo doanh nghip giao gia cng v b ng vi s thay i ca th trng xut khu.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 57

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Ngoi ra, do mt thi gian di p dng qui nh nh nc l ch cho php nhng doanh nghip c vn t 200 nghn USD tr ln tham gia xut khu trc tip nn phn ln cc DNN&V, c bit l cc DNN&V t nhn phi xut khu u thc qua cc DNNN. Mc d n nay quy nh ny c bi b nhng hu ht cc DNN&V vn thiu thng tin v nhiu mt, thiu kh nng ci tin mu mt, vic xut khu u thc lm tng chi ph sn xut ca cc DNN&V sn xut hng xut khu. Kh khn trong hot ng xut khu hn ch kh nng pht trin c v s lung v cht lng cc DNN&V. Hin nay, cc doanh nghip rt d dng xin c giy php xut khu nhng li gp cc kh khn khc trong tip cn th trng cng nh cnh tranh v cht lng v gi c trn th trng quc t. II. Thc tin p dng cc bin php ti chnh h tr xut khu cho cc DNN&V Vit Nam. Tn ti v pht trin ngay trong th trng ni a l mt kh khn, tip cn th trng th gii li cng l vn nan gii i vi tt c cc doanh nghip, c bit l i vi cc DNN&V. Chnh v vy Chnh ph cn c nhng ch trng, bin php c th nhm h tr hot ng xut khu cho cc doanh nghip. Trong cc bin php h tr xut khu c s dng, c th ni nhng bin php ti chnh lun c xem l gii php linh hot v hiu qu nht, to iu kin cho cc doanh nghip m rng sn xut, nng cao nng lc cnh tranh, tip cn th trng quc t. Xut pht t tnh hnh pht trin thc t ca cc DNN&V, vn dng nhng kinh nghim ca cc quc gia trong khu vc v trn th gii, bn cnh vic ban hnh c ch chnh sch ti chnh, Chnh ph, cc B ngnh v cc t chc ti chnh tng bc xy dng v hon thin cc bin php ti chnh h tr hot ng xut khu ca cc DNN&V. Cc bin php ti chnh ny c th tc ng trc tip hay gin tip ti hot ng xut khu, song nhn chung u gp phn m rng sn xut, tng cng nng lc hi nhp ca khu vc DNN&V vo nn kinh t th gii.

1. H tr xut khu thng qua bin php thu.


K t khi pht trin nn kinh t th trng c nhiu thnh phn kinh t tham gia, c hai cuc ci cch thu nhm to iu kin thun li cho cc thnh phn kinh t cng tham gia

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 58

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


hot ng sn xut, kinh doanh. Phng hng i mi c ch qun l kinh t c xc nh l xo b tp trung, quan liu bao cp, xy dng c ch ph hp vi quy lut khch quan ca kinh t th trng, thc hin i mi ton din h thng chnh sch v b my qun l thu. Ci cch thu giai on I (19911995) vi nhim v l thit lp s bnh ng v ngha v thu gia cc khu vc kinh t. Ci cch thu giai on II (1995 n nay) nhm tip tc xo b cc phn bit i x v thu. Hin nay, Vit Nam tn ti cc lut thu ch yu sau: Thu thu nhp doanh nghip (TNDN) nh vo li nhun thu nhp c c ca cc n v sn xut kinh doanh bao gm cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, doanh nghip trong nc, hp tc x, h gia nh, v cc c nhn tham gia kinh doanh. Thu GTGT l mt loi thu tng i mi, ch c p dng mt cch c h thng Vit Nam k t nm 199910. Thu xut nhp khu nh trn hng ho xut nhp khu, bao gm nhiu mc khc nhau v hin nay ch cn thu xut khu i vi mt s nhm mt hng ch yu l ti nguyn thin nhin. Thu ti nguyn (NRT) nh vo cc ngnh khai khong v nh bt thu sn vi mc thu sut t 2- 40%, thu tiu th c bit nh vo mt s hng ho, dch v khng khuyn khch tiu dng. Ngoi ra cn mt s loi thu khc nh thu thu nhp c nhn, thu mn bi, thu chuyn li nhun ra nc ngoi ... + Thu xut khu : Vi c th ca Vit Nam, thu xut khu khng c ban hnh ring m c quy nh chung trong Lut thu xut nhp khu. Hin nay, thu xut khu ca Vit Nam c quy nh cho mt s nhm mt hng vi 12 mc thu sut t 0%-45%. Theo Quyt nh 1802 ca B Ti chnh biu thu xut khu ca Vit Nam hin gm trn 60 dng thu bao gm hn 60 mt hng thuc din chu thu xut khu. Trong , nhng mt hng chu thu sut 0% nh go, ch, than , du m, m cao su t nhin, nhm, ch, thic, niken, ng, st, thp... Mt
10

() - Lut thu GTGT do Quc hi ban hnh ngy 10/5/1997 (Lut thu GTGT 1997). T 1/1/2004, Lut ny s c thay th bi Lut s 07/2003/QH11 v sa i b sung mt s iu ca Lut thu GTGT nm 1997 do Quc hi thng qua ngy 17/6/2003, d kin s c p dng k t 1/1/2004.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 59

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


s mt hng chu thu sut bnh thng t 1-5% nh cc loi qung (st, ng, nhm, thic, du th, qu...) Mt s hng ho chu thu sut iu tit 10%; 15%; 20% hoc 40%; 45% nh: song my cha ch bin, da sng (10%), kim loi ph liu (40-45%). Ring g, thu xut khu phn bit rt chi tit, ch yu nh thu sut cao i vi g trn, g x, g vn sn... Vic p dng thu sut 0% i vi hu ht cc mt hng xut khu nh hin nay to iu kin ht sc thun li cho cc doanh nghip sn xut v xut khu cc mt hng ny. Gim thu xut khu ng ngha vi vic cc doanh nghip gim c chi ph xut khu, c iu kin h gi bn, nng co nng lc cnh tranh ca hng xut khu. Thc tin xut khu ca cc mt hng c hng thu sut 0% nh go, ch, c ph cng phn no chng t tc ng tch cc ca chnh sch thu xut khu i vi hot ng xut khu ca cc doanh nghip ni chung v DNN&V ni ring. Trong 9 thng u nm kim ngch xut khu go ca Vit Nam t 3.340.932 tn, gip Vit Nam ginh li v tr th hai trong cc nc xut khu go ln nht. Cng vi go, cc mt hng c min thu xut khu khc nh c ph, ch cng t c kim ngch xut khu rt ng t ho, c th l kim ngch xut khu c ph trong 9 thng u nm 2003 l 498.269 tn, ch l 41.446 tn. Tuy nhin, quy nh v thu xut khu nh hin nay vn tng i phc tp, cha th hin r mc tiu chin lc hng v xut khu ca nn kinh t. Trong thi gian ti, cn thc hin gim ti a din chu thu xut khu, ch nh thu xut khu i vi mt s t mt hng v dch v m chng ta khng mun xut khu, vi mc tiu bo v ngun ti nguyn trong nc, c bit l ti nguyn khng ti to c . + Thu GTGT Thu GTGT ban hnh nm 1997 thay th thu doanh thu, b coi l thu chng thu, l sc thu n gin hn, cng bng hn. Thu GTGT ang tng bc i vo cuc sng, tuy mi ch p dng nhng cng gp phn gii quyt vn trng lp thu, thay i c cu phn phi ngun lc x hi, tho g

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 60

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


kh khn cho sn xut, lu thng hng ho, khuyn khch u t, xut khu, tng cng hch ton kinh doanh. y l loi thu tin tin, gp phn thc y s pht trin ca x hi, to lp cng bng cho cc i tng tham gia sn xut kinh doanh, do nhn c s ng tnh ca cc doanh nghip. i vi hot ng xut khu, thu GTGT va c nh hng trc tip va c nh hng gin tip. Vai tr khuyn khch xut khu ca thu GTGT c th hin c bit r nt thng qua c ch p dng thu sut 0% i vi tt c c loi hng ho v dch v xut khu, ton b thu GTGT u vo doanh nghip np khi mua hng, nguyn vt liu... sn xut hng ho, hoc dch v xut khu s c nh nc hon tr ton b. V bn cht, y l mt hnh thc tr gi hp l ca nh nc i vi hot ng xut khu. Ch tnh ring trong nm 1999, tng s thu GTGT c hon tr cho cc doanh nghip ln ti 1.800 t VN. Vic cho php hon tr ton b thu u vo i vi hng ho, dch v xut khu nh trn s khuyn khch y mnh sn xut hng xut khu. Tuy nhin, Lut thu GTGT cn gy mt s vng mc cho DNN&V. Theo quy nh ca Lut thu GTGT hin nay th mi hng ho nhp khu u phi np thu GTGT trong vng 30 ngy sau khi nhp cng. Mc d v nguyn tc thu GTGT l loi thu thu trc, song trong tnh hnh hin nay, khi cc doanh nghip c bit l DNN&V ang kh khn v vn th cng mt lc phi thanh ton tin mua hng, thu nhp khu v thu GTGT l mt tr ngi ht sc ln. Hn na, vic quy nh hon thu GTGT trong vng 3 thng l iu nhiu doanh nghip t ra khng ng tnh v n nh hng nhiu n hot ng kinh doanh ca doanh nghip, c bit l DNN&V c ngun vn eo hp. Mt khc, trn thc t khng phi tt c cc doanh nghip u c hon thu ng thi gian quy nh. Qua phiu iu tra 457 doanh nghip ca CIEM nm 2002, t l doanh nghip c hon thu trong vng 1 thng ch chim 14,7%, cn t 1 n 3 thng ch chim 28%. + Thu thu nhp doanh nghip

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 61

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Lut thu thu nhp doanh nghip ban hnh nm 1997 thay th Lut thu li tc p dng thng nht cho cc loi hnh doanh nghip trong c nc gp phn thc y pht trin sn xut kinh doanh. Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao sa i nm 2001 m bo cng bng hn i vi cc i tng np thu. Php lnh ph v l ph c sa i b sung nm 2001 theo st vi thc t v tng bc bi b nhng chi ph trung gian, khng cn thit gp phn vo ci cch th tc hnh chnh nc ta trong thi gian ti to iu kin thun li cho cc doanh nghip ni chung v DNN&V ni ring trong hot ng sn xut kinh doanh cng nh xut khu. Theo quy nh hin nay, cc doanh nghip sn xut, kinh doanh hng ho, dch v cho xut khu t gi tr trn 30% gi tr hng ho sn xut, kinh doanh trong nm c hng u i v thu thu nhp doanh nghip nh sau: - Min 2 nm v gim 50% s thu phi np cho 2 nm tip theo. - c p dng mc thu sut 25%. c bit p dng mc thu sut 20% trong thi hn 10 nm vi cc doanh nghip c t l hng ho xut khu mc 5% tr ln v thu sut 15% trong thi hn 12 nm i vi cc doanh nghip c t l hng ho xut khu mc 80% tr ln. Nhng u i v thu thu nhp doanh nghip nh vy gp phn khuyn khch cc doanh nghip, c bit l cc DNN&V, tng cng u t sn xut, coi xut khu l hot ng kinh doanh ch yu. Tuy nhin, h thng thu thu nhp doanh nghip hin hnh ca Vit Nam vn cn nhiu bt cp, phc tp, v thu sut qu cao. Thu sut thu thu nhp doanh nghip i vi doanh nghip ni chung v DNN&V ni ring 32% l qu cao. Mt khc, theo Ngh nh s 26/2001/N-CP, sau khi np thu thu nhp doanh nghip theo thu sut 32% m phn thu nhp cn li so vi vn ch s hu hin c cao hn 20% th s vt trn 20% phi chu thu thu nhp b sung vi thu sut 25%. Do thu sut cao nh vy nn khng to iu kin doanh nghip tch lu tng vn u t chiu su, m rng sn xut, xut khu nht l cc DNN&V lun thiu ngun b sung vn cho hot ng sn xut kinh doanh. Vic cc DNN&V trong nc vn phi np

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 62

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khon thu ph thm trn khon li nhun thu c dn n thu sut bin cao so vi chun mc th gii (c khi ln n 50%) do lm gim nng lc cnh tranh ca DNN&V v kch thch trn thu. Bn cnh , theo quy nh ca lut thu hin hnh vn tn ti s phn bit v thu sut thu thu nhp doanh nghip gia doanh nghip trong nc v doanh nghip c vn u t nc ngoi (FIEs). Thu sut Thu thu nhp doanh nghip theo quy nh p dng cho cc doanh nghip trong nc hin nay l 32% so vi 25% i vi doanh nghip c vn u t nc ngoi. V vic u i thu thu nhp doanh nghip cng c s khc bit gia hai loi hnh doanh nghip ny. Thu sut u i Thu thu nhp doanh nghip p dng cho cc doanh nghip trong nc l 25%, 20% v 15% (i vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi mc thu sut tng ng l: 20%/15%/10%). S mt cng bng trong cc chnh sch u i v thu dn n mu thun ln i vi cc doanh nghip sn xut ni chung v cc doanh nghip nh hng xut khu ni ring vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. iu ny gy bt li ln cho cc doanh nghip sn xut v xut khu trong nc trong cnh tranh vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. + V chnh sch u i thu Theo cc doanh nghip th cc chnh sch u i thu p dng i vi cc DNN&V hin nay c nh ngha qu m h, chng cho, phc tp v mu thun. Trong thc t, rt t cc doanh nghip mi thnh lp c th c hng nhng u i min gim thu trong 2 nm u hot ng nh quy nh ti Lut thu thu nhp doanh nghip v Lut khuyn khch u t trong nc. Mt trong nhng l do dn n tnh trng ny l cc doanh nghip thiu hiu bit v cc chnh sch u i thu cng nh cch thc c hng u i thu. Mt s quy nh v thu hin hnh cng gy kh khn cho doanh nghip trong hot ng kinnh doanh xut khu, v d nh thi hn np thu nhp khu nguyn liu l 3 thng nhng thc t c nhng nguyn liu nhp v sn xut trong vng 1 nm hoc 6 thng. Bn cnh , cc chnh sch u i thu vn b nh hng nng n bi c ch Xin - cho, i ngc li tinh thn ca Lut doanh nghip. Chng hn c min thu, cc doanh nghip phi tm kim thng tin v sau xin u i thu thay v c xc nh

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 63

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


iu kin hng u i v c min thu. iu ny c ngha l vi tnh hnh hin nay, vic thc hin Lut Thu thu nhp doanh nghip mi cha th gii quyt trit s bt bnh ng trong cc u i thu. Cng vi nhng hn ch nh nu trn, nhng tr ngi lin quan n quy trnh thu thu, bo co thu, bo co ti chnh cng gy ra khng t kh khn cho hot ng kinh doanh ca DNN&V. Nhng k h trong quy nh v bo co ti chnh dn n vic cc DNN&V tm cch khai sai lch tnh hnh ti chnh nhm trn, gim s thu phi np. Hu qa ca s thiu minh bch ti chnh ca cc DNN&V gy kh khn cho cc doanh nghip ny trong vic huy vn di hnh thc c phn hoc vay n, v lm gia tng chi ph huy ng vn ca h. Do , iu ny hn ch nng lc huy ng vn cho tng trng v pht trin trong tng lai ca cc DNN&V. y s l tr ngi ln cho vic pht trin th trng vn, th trng chng khon Vit Nam bi v cc t chc ti chnh kh c th u t vo hoc cho cho cc doanh nghip ny vay vn.

2. Cc bin php h tr vn cho hot ng xut khu ca DNN&V


2.1. Cc bin php v u t. 2.1.1. Qu vn mo him Lnh vc vn mo him nc ta khi u khng my hiu qu vi 8 qu c thnh lp nhng hin ch cn 2 qu hot ng. Hai qu cn hot ng l Qu u t doanh nghip Vit Nam (VEIL) thnh lp nm 1995 vi tng vn l 53 triu USD do tp on Dragon Capital qun l v Qu doanh nghip Mkong (MEF) c tng vn 18,5 triu USD, c thnh lp thng 4/2002 u t vo Cm-pu-chia v Cng ho Dn ch Nhn dn Lo do Qu Mkong qun l. C hai qu ny u ang tm kim c hi u t vo cc DNN&V ln hn ca Vit Nam. VEIL thc hin u t c phn vo c cc cng ty c phn v cc cng ty t nhn thun tu, trong khi MEF tp trung c bit vo cc cng ty t nhn. Hot ng u t ca 2 qu ny c thc hin trn tt c cc lnh vc kinh doanh, vng lnh th v cc loi hnh doanh nghip (c cc doanh nghip nh hng xut khu ln cc doanh nghip hng vo th trng trong nc).

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 64

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Tnh n thi im hin nay, hai qu ny huy ng c tng vn l 71,5 triu USD. So vi cc nc v khu vc trn th gii, s vn ny vn cn rt khim tn song vi iu kin hin nay Vit Nam, con s ny li c xem l hp l hn so vi con s 400 triu USD c huy ng trong thi k na u nhng nm 90. Nguyn nhn l phn ln DNN&V Vit Nam khng kh nng tip cn hiu qu cc ngun vn u t mo him do quy m ti chnh ca h qu nh b. S lng cc DNN&V t nhn bao gm c cc Ngn hng c phn c thc lc tip nhn vn mo him c l ch cha y 400 doanh nghip ti thi im hin nay. Vi tc tng trng mnh m ca khu vc kinh t t nhn hin nay, chc chn s c mt s qu u t nc ngoi mi u t vo Vit Nam trong vi nm ti11. Cc qu ny c th tm kim c hi u t vo cc DNN&V hoc khu vc t nhn Vit Nam, c bit l nhng lnh vc c cc nh ti tr quan tm. Mt ngun u t c phiu t nhn na trong tng lai l cc cng ty bo him trong nc v nc ngoi hin ang hot ng Vit Nam, h c th u t mt phn ph bo him vo cc DNN&V khng nim yt v cc doanh nghip t nhn khc12. Ngun vn ca cc qu d kin mi v ngun vn huy ng thm ca cc qu hin c cho thy trong tng lai gn c th huy ng thm khong hn 200 triu USD, mt phn trong s ny s c u t vo cc DNN&V. Mc d, Qu vn mo him bt u hnh thnh Vit Nam vo u thp k 90 vi s ra i ca Qu mo him u tin ca quc gia, xong hot ng ca cc qu ny vn cn nh b
11

() - Mt s qu vn mo him ang hot ng hoc c d kin thnh lp gm c: (i) Qu Vietnam Enterprise Investments Ltd (VEIL) (ca Drangon Capital) ang tin hnh pht hnh c phiu t 4 v d kin huy ng 50 triu USD; (ii) Qu PXP Vietnam (thuc PXP Vietnam Asset Management) ang tm cch huy ng 25 triu USD dnh u t vo cc chng khon nim yt ti Trung tm giao dch chng khon; (iii) Qu u t ASEANChina (trc thuc UOB Capital Partners) ang tm cch huy ng 125 triu USD u t vo cc DNN&V Trung Quc v ng nam vi Ngn hng pht trin Chu l nh u t ch cht; (iv) Mt s qu u t khc lin quan DNN&V ng Nam v Vit Nam gn y cng c a ra bn bc gm c cc qu ca SEAF v Aureos Capital. Bn cnh , qu u t trong nc u tin c ph chun bi U Ban chng khon nh nc gia nm 2003 v mt s qu khc ang c d kin ph chun. Tuy nhin vn phi xem xt chnh xc loi ti sn no nhng qu ny s c php (v mong mun) u t vo. Chc chn rng mt vi qu u t s ch tp trung hoc ch yu tp trung vo cc cng ty nim yt v/ hoc cc ti sn d thanh khon (nh l cc chng khon hng li sut c nh), nhng ch yu cc qu ny mun u t vo c phiu t nhn. () - Prudential Vietnam hin c mt nhm c phn t nhn nh ang hot ng ti Vit Nam.
12

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 65

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


v c v quy m v hnh thc u t. Cc qu ny tuy ch u t vo cc cng ty nim yt trn th trng chng khon nhng phi n gia nm 2000, Th trng chng khon Vit Nam mi c hnh thnh. Kt qu l phn ln hot ng u t c phiu u c thc hin bi khu vc t nhn. Hn na, hot ng u t thng qua cc qu mo him vn kh mi m vi th trng ti chnh Vit Nam. Hin nay, Vit Nam vn cha c mt vn bn php l no iu chnh trc tip hot ng u t vn mo him. Trn thc t, cc hot ng u t vn mo him hin nay c thc hin theo lut v thng mi v u t nh Lut Thng mi, Lut doanh nghip, Lut u t nc ngoi (i vi nh u t nc ngoi) v Lut Khuyn khch u t trong nc. Mi trng u t kh khn, s thi phng cc c hi u t vo cc qu vn mo him, s lng hn ch nh qun l nc ngoi, s mt gi ca ng tin Vit nam, tt c cc yu t ny dn n tnh trng cc qu u t mo him ln lt rt vn u t vo nm 2001. Vic khng ch t l ti a c phiu cc nh u t nc ngoi c th nm gi cng hn ch quy m pht trin ca ngnh ny. Bn cnh , cc ngnh ngh kinh doanh c php pht hnh c phiu cho cc nh u t nc ngoi ( mc no ) rt hn ch13. Do , tng khi lng u t ca cc qu vn mo him vo DNN&V trong nc l rt nh. 2.1.2. Qu h tr pht trin. Qu h tr pht trin (HTPT) l t chc Nh nc c thnh lp v hot ng theo Ngh nh s 50/1999/N-CP ngy 8/7/1999 ca Chnh ph. Qu c mc vn iu l khi u l 3000 t VND. thc hin mc ch tp trung ton b vn tn dng ca Nh nc vo mt u mi, gim dn s can thip ca Chnh ph vo hot ng ca cc ngn hng thng mi, tch hot ng chnh sch ra khi ngn hng v i tng phc v ca qu h tr pht trin, Chnh ph quyt nh khng thnh lp ring mt qu h tr xut khu m giao nhim v tn dng ti tr xut khu cho Qu h tr pht trin thc hin theo Quyt
() - Hin nay c 35 ngnh ngh kinh doanh cc cng ty trong nc c php pht hnh c phiu cho nh u t nc ngoi. Danh mc ngnh ngh ny c quy nh ti Quyt nh s 260/2002/Q-BKH v quyt nh sa i b sung s 36/2003/Q-TTg, tuy nhin cc hng dn thc hin bao gm danh sch mi cc ngnh ngh c chp thun vn cha c ban hnh.
13

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 66

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


nh s 133/Q-TTg ngy 10/9/2001. Sau khi c giao nhim v h tr xut khu, nh nc tng mc vn iu l ca Qu ln 5000 t ng. Qu HTPT c cp vn t ngn sch nh nc, t cc khon vay t Qu tch lu tr n nc ngoi, Cng ty Tit kim Bu in Vit nam, Cng ty Bo him x hi, cc tri phiu v cc ngun khc. i tng khch hng ca Qu HTPT l cc DNNN v cc DNTN, ch yu l cc DNN&V, thuc cc lnh vc ch bin nng lm thu sn v cc doanh nghip sn xut hng xut khu Qu h tr pht trin cung cp cc nghip v ch yu nh: Cho vay u t trung v di hn vi li sut u i v cp b li sut i vi cc d n u t c s bo tr ca Nh nc, cung cp tn dng xut khu ngn hn cho cc mt hng nng nghip qua ch bin, hng th cng v gm s; ng thi cn u thu v pht hnh tri phiu v bo lnh tn dng bo lnh tn dng u t, cho vay cc d n s dng vn ODA, tn dng h tr xut khu ngn hn. Bn cnh , Qu HTPT c giao chc nng qun l Qu BLTD cho DNN&V, c thnh lp nm 2000 (theo Ngh nh s 50/1999/N-CP thng 7/1999 ca Chnh ph) vi vn ng k l 5 ngn t ng (khong 333 triu USD). Qu HTPT hot ng vi mc tiu phi li nhun v c ngha v huy ng vn trung, di hn v s dng ngun vn ny cp tn dng u t trong chng trnh h tr theo chnh sch ca Nh nc. Tuy ra i cha lu v mi c thc hin nghip v tn dng ti tr xut khu (10/9/2001) nhng Qu HTPT khng nh c v tr ca mnh trong vic cp tn dng trung v di hn, khuyn khch, y mnh sn xut, ch bin, kinh doanh hng xut khu cho cc DNN&V. Trong nhng nm qua, Qu tng bc khc phc kh khn nhm thc hin thng li nhim v Chnh ph giao, n lc cao nht cho s nghip u t v tn dng h tr xut khu, gp phn tch cc thc y pht trin xut khu, tng trng kinh t. Trong nm 2002 Qu h tr pht trin thc hin cho vay h tr xut khu cho cc doanh nghip, trong phn ln l cc DNN&V, vi tng doanh s t 1.302.655 triu ng, chim 3,1% tng d n cui nm. C th ni y khng phi l mt tn hiu xu v Qu mi ch tin hnh h tr xut khu t thng 10/2001. Cng trong nm 2002, Qu u t gn 2.000 t ng vo hn 600 d n sn xut nng, lm thu hi sn, trong

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 67

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


c 167 d n ch bin, 164 d n nui trng gp phn quan trng vo vic chuyn dch c cu kinh t v tng t trng hng ho xut khu. Qua ba thng cui nm 2002, Qu h tr cc DNN&V quc doanh thc hin 84 hp ng tn dng cc mt hng c ph, go, thu sn, rau qu, tht ln sang th trng 15 nc, vi doanh s cho vay trn 160 t ng. Bc u gp phn to iu kin gip cc doanh nghip duy tr th trng truyn thng, thm nhp th trng mi. Cng vi quyt nh ca Chnh ph v vic pht trin kinh t ng bng sng Cu Long v Ty Nguyn, Qu u t vo 155 d n trong cc lnh vc ch bin sn phm nng nghip, lm nghip, nui trng, ch bin thu sn khu vc ny, trong c nhng d n ln nh cc nh my thu sn ng lnh xut khu Sa c, Long An, Sc Trng, C Mau, Kin Giang, Bn Tre nh my ch bin rau qu hp xut khu Tin Giang, vng nui tm s cng nghip Bn Tre gp phn ci thin kinh t, tng kh nng cnh tranh, tim lc sn xut xut khu cho cc doanh nghip khu vc ny. Tng ngun vn ca Qu nm 2002 ginh cho hot ng cp tn dng xut khu ngn hn cho cc DNN&V l 18.868.671 triu ng. Trn c s k hoch cho vay ngn hn h tr xut khu c Th tng Chnh ph giao, cn c vo quyt nh ca B Thng mi v vic ban hnh danh mc 18 mt hng c vay vn ngn hn h tr xut khu, ngay t u nm 2003, Qu sa i, b sung cc quy trnh, quy ch cho vay to iu kin thun li cho cc doanh nghip tip cn nhanh nht i vi cc ngun vn ny. Vic phn cp cho cc Chi nhnh gip cho hot ng cho vay c m rng hn gii quyt kp thi nhu cu h tr xut khu ca cc doanh nghip, trong c cc DNN&V ng thi vn m bo an ton ca cc khon vay. Tnh n ngy 30/9/2003, Qu k hp ng tn dng cho vay khong 1600 khon, vi tng s vn theo hp ng tn dng l 5300 t ng, trong gii ngn 5000 t ng, t 167% k hoch nm 2003 do Chnh ph giao. Tng s thu n t u nm n nay t 4200 t ng gc v 43 t ng li. N qu hn ch chim 0,6% so vi tng s d n. D kin nm 2004, Qu s phn u cho vay khong 7000 t ng, tng 12% so vi nm 2003 (Tnh n 2/12/2003, Qu gii ngn c 6200 t ng) tip tc h tr cho cc doanh nghip m ch yu l

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 68

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


DNN&V tng kim ngch xut khu. C cu cho vay theo ngnh hng, th trng v cc loi hnh doanh nghip trong nm 2003 ca Qu nh sau: * Cho vay theo mt hng Hin nay, Qu ang tp trung cho vay i vi cc mt hng thuc din khuyn khch xut khu ca Chnh ph. Mt hng chim t trng ln nht l thu hi sn, go, ht iu, dt may, Mt s mt hng mi nh ng, t tm, dy cp in, sn phm c kh ang c trin khai tch cc. Ring mt hng my vi tnh nguyn chic xut khu tr chm sang th trng Cu ba, Qu ang trin khai cho vay theo c ch c bit do Th tng Chnh ph quy nh. C th s vn v t trng cho vay theo cc mt hng nh sau: Bng 7. Cho vay theo c cu mt hng nm 2003 (n v: Triu ng)
STT

Mt hng

1 2 3 4 5 6 7

Thu sn Go iu Dt may Dt kim C ph Mt hng khc Tng s

S khon vay hi 1.097 423 168 88 54 82 379 2.292

Doanh s cho vay 2.595.199 2.047.145 358.805 233.619 175.132 169.839 619.991 6.200.000

T trng 41,86% 33,02% 5,79% 3,77% 2,82% 2,74% 10,00% 100%

T/h TB 63 43 146 110 117 106

65,7 3

Ngun: Bo co tnh hnh thc hin nhim v nm 2003 trnh Th tng Chnh ph ca Qu h tr pht trin. * Cho vay theo th trng Hin ti Qu ang cho vay cc hp ng xut khu sang 28 th trng, trong c th trng M, Nht, vn chim t trng ln nht. C th nh sau: Bng 8. Cho vay theo c cu th trng nm 2003 (n v: Triu ng)

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 69

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


STT 1 2 3 4 5 6 Th trng Bc M ASEAN Nht EU Trung Quc Tr un g ng ng u Th trng khc Tng cng S khon vay 529 517 484 238 218 17 Doanh s 1.535.853 1.534.092 1.010954 535.974 416.596 144.379 T trng 24,77% 24,74% 16,31% 8,64% 6,72% 2,33%

7 8

48 241 2.292

74.864 947.287 6.200.00 0

1,21% 15,28% 100%

Ngun: Bo co tnh hnh thc hin nhim v nm 2003 trnh Th tng Chnh ph ca Qu h tr pht trin. * Cho vay theo loi hnh doanh nghip Trong thi gian qua, Qu HTPT hon thnh tt chc nng h tr tn dng cho cc doanh nghip, cc t chc kinh t v c nhn thuc mi thnh phn kinh t. Tuy nhin, ngun vn h tr xut khu vn ch yu tp trung vo cc DNNN, h tr cho cc DNTN cn rt nh hp. T l cho vay ca Qu i vi cc thnh phn kinh t l cha hp l, cha coi trng cng tc h tr cc DNN&V khu vc t nhn, gip cc doanh nghip ny chim lnh th trng, nng cao tim lc trong hot ng xut khu.
Bng 9: Kt qu hot ng tn dng xut khu ti Qu htpt nm
2003

ST T
1 2 3 4

Loi hnh doanh nghip


DNNN Cng ty TNHH Cng ty C phn Doanh nhn nghip t

S khon vay
1.348 600 266 66

Doanh s cho vay (VN)


4.415.723 1.179.429 437.368 143.405

T trng
71,22% 19,02% 7,05% 2,31%

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 70

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


5 6 Doanh nghip HTX Doanh nghip khc Tng cng 7 5 2.292 7.554 16.520 6.200.000 0,12% 0,27% 100%

Ngun: Bo co tnh hnh thc hin nhim v nm 2003 trnh Th tng Chnh ph ca Qu h tr pht trin. Qua phn tch nh gi tnh hnh tn dng h tr xut khu ti Qu HTPT cho thy: T ch ch cho vay trung v di hn u t vo cc d n khuyn khch u t ca Nh nc, h thng qu v ang ngy cng pht trin ln mnh, thc hin y cc nhim v h tr xut khu: Cho vay h tr xut khu ngn hn, h tr li sut sau u t... Tip tc duy tr tc tng trng cao v quy m tn dng, nm 2002 tng cao so vi nm 2001 l 69% v t tng d n l 40.303.379 t ng. Vn tn dng trung v di hn ca Qu v ang tham gia vo 295 d n ln nh trn phm vi c nc, ca c Trung ng v a phng vi tng mc vn 1.142.602 t ng. Tuy nhin, hot ng ca Qu HTPT hin nay khng phi l khng tn ti nhng hn ch. Vi vai tr ca mt qu h tr xut khu, sau hai nm hot ng Qu HTPT c nhng ng gp nht nh vo vo hot ng h tr xut khu cho cc DNN&V, nhng c hi tip cn cho cc doanh nghip ngoi quc doanh khng nhiu. Mt khc quy m hot ng ca Qu cn nh l, ngun thu t, nng lc v hiu qu hot ng cha c nh mong mun. Hin ti Qu mi ch tp trung h tr mt s i tng nht nh, v th vai tr ca Qu i vi hot ng h tr xut khu khng r nt. Theo s liu thng k mc thu ca Qu h tr xut khu hin nay ch p ng c 26% nhu cu thc t14. Qu HTPT cha thc hin c 100% k hoch, cho vay ch t 83.3%, nghip v bo lnh tn dng vn cha c trin khai thc hin ti qu, kt qu t c cha cao, ch yu tp trung vo hot ng cung cp tn dng cho cc d n trong mt s ngnh sn xut, ch bin nng lm, thu hi sn, hng dt may, giy da, c kh xut khu Cc hnh thc tn dng h tr xut khu cn n iu, Qu mi ch yu cho vay trung v di hn, cha y mnh cho vay ngn hn, bo lnh tn dng bi
() - Theo Tn dng xut khu Mt s gi php ti chnh phc v cho hot ng xut khu ca Vit Nam hin nay Tp ch ti chnh, s 8/2001
14

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 71

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ri ro ca nghip v ny cao, nht l vi cc DNN&V mi tham gia vo hot ng xut khu, vn t, khng c ti sn tin vay. Cc hnh thc bo lnh v h tr li sut sau u t th n nay vn ch mi bt u c trin khai15. Hn na, Qu HTPT c rt t kinh nghim v bo lnh tn dng. T khi thnh lp, Qu mi ch thc hin bo lnh 5 d n c tr gi 30 t ng (khong 2 triu la M). Gn y, Qu HTPT ban hnh cc quy ch hot ng kiu mu v bo lnh tn dng cho DNN&V. Su tnh s bt u thc hin hot ng ny trong nm 200416. V phm vi hot ng, hin nay, Qu HTPT mi trin khai nghip v h tr xut khu ti cc Tnh, Thnh ph ln, c hot ng xut khu din ra mnh m, do vy, cc doanh nghip cc khu vc khc t c iu kin tip cn vi cc khon tn dng u i ca Qu. Bn cnh , hin nay vn tn ti mt hn ch trong hot ng h tr tn dng ca Qu l v ng tin cho vay. Theo quy nh ca Chnh ph, Qu ch cho vay bng ng Vit Nam m khng thc hin cho vay bng ngoi t. iu ny gy tr ngi khng nh cho cc doanh nghip trong vic nhp khu nguyn vt liu sn xut hng xut khu. 2.2. Bin php ti chnh tn dng Tn dng l hnh thc to vn ch yu c p dng ph bin hu ht cc quc gia trn th gii. nc ta hin nay, cc gii php to vn qua hnh thc tn dng cho cc DNN&V ch yu l hnh thc tn dng ngn hng u i (Cho vay vi li sut u i), tn dng thu mua (Cho thu ti chnh) v tn dng bo lnh. 2.2.1. Tn dng ngn hng Tn dng u i l mt hnh thc h tr ti chnh thng qua vic cho vay vn vi mc li sut thp (u i). Hu ht cc nc u s dng tn dng u i nh mt cng c ti chnh quan trng h tr v iu tit s pht trin ca cc DNN&V. Vit
() - Theo tn dng h tr xut khu Trung Hng Long & Nguyn c Chi Tp ch Ti chnh thng 8/2002. 16 () - Qu BLTD u tin c thnh lp bi UBND TP H Ch Minh. Qu ny c s vn ban u l 30 t ng, bao gm 10 t t ngn sch nh nc, 10 t ng gp t cc ngn hng, v 10 t t cc hip hi doanh nghip v cc cng ty a phng. Cc hnh thc bo lnh s tun theo quy nh trong Quyt nh 193/2001/Q-TTg ca Th tng Chnh ph (thng 12/2001) v Thng t s 42 (thng 5/2002) ca B Ti chnh.
15

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 72

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Nam, Nh nc y mnh thc hin tn dng u i khuyn khch u t v gii quyt nhng vn x hi thng qua vic hnh thnh v pht trin h thng ngn hng thng mi, cc qu h tr nh qu xo i gim ngho, qu cho vay gii quyt vic lm v qu h tr pht trin. H thng ti chnh tn dng ny cc mc khc nhau u c tc ng n vic pht trin DNN&V. Sau gn bn nm thi hnh Lut doanh nghip 2000, h thng cc doanh nghip Vit Nam, c bit l khu vc DNN&V, pht trin n r c v s lng cng nh loi hnh doanh nghip. Nhm p ng mt cch tt nht nhu cu v vn, mt nhu cu khng th thiu ca bt k mt DNN&V no, Nh nc ta c nhng chnh sch c th v tn dng u i cho cc doanh nghip. Lut t chc tn dng cho php a dng ho cc t chc tn dng nhm p ng nhu cu vn cho khch hng. C ch tn dng ngy cng c ni lng cng gp phn lm tng c hi tip cn vn ngn hng ca khu vc DNN&V t nhn. Lut doanh nghip 2000, Lut DNNN, Lut khuyn khch u t nc ngoi v cc vn bn hng dn vch ra cho cc DNN&V nhiu hng khai thc c hiu qu cc ngun vn u t trong x hi. Hin nay, hot ng tn dng Vit Nam ch yu do bn ngn hng thng mi quc doanh (NHTMQD) l Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn (NHNON), Ngn hng Cng thng (ICB), Ngn hng u t v Pht trin Vit Nam (BIDV), v Ngn hng Ngoi thng Vit Nam (VCB) chi phi. Bn cnh l h thng ng o gm 34 ngn hng thng mi c phn, cc chi nhnh v vn phng i din ca 26 ngn hng nc ngoi, v 4 ngn hng lin doanh. Thi gian qua, cc NHTMQD bt u qu trnh chuyn i t hot ng cho vay chnh sch sang cc trung gian ti chnh mang tnh thng mi nhiu hn17 bao gm vic m rng hot ng cho vay i vi cc doanh nghip trong nc, ch yu l khu vc t nhn gm cng ty v cc h kinh doanh c th ng k. Trong khi cc ngn hng nc ngoi tp trung cung cp dch v cho cc t chc a quc
() - Ngn hng th gii, 2002, Bo co pht trin Vit Nam - Thc hin ci cch tng trng nhanh hn v gim ngho, Ngn hng Th gii, H Ni.
17

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 73

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


gia hn l cung cp dch v cho cc doanh nghip trong nc. Cn i vi phn ln h kinh doanh c th, cc dch v ti chnh tn dng u do mng li Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn (NHNoN), Qu Tn dng trung ng/Qu Tn dng a phng (CCF/PCF) v Ngn hng Chnh sch x hi (NHCSXH) p ng. Ngn hng Chnh sch x hi mi c thnh lp do nh nc bao cp k tha chc nng ca Ngn hng cho ngi ngho trc y, mi bt u hot ng t u nm 200318. C ba t chc ch yu cho cc h kinh doanh c th vay v mc ch sn xut, ch c NHNoN phc v cc DNN&V khng hot ng trong ngnh th cng. Khng ch gia tng v s lng, trong nhng nm va qua, cc t chc ti chnh ni lng nhng quy nh v i tng, tiu chun, iu kin cho vay ca cc khon tn dng gp phn nng cao kh nng tip cn cc ngun vn tn dng cho cc doanh nghip. Thng t s 06/2000/TT-NHNN hng dn vic cho vay i vi khch hng vay khng c m bo bng ti sn m ra c hi vay vn cho cc doanh nghip c nhu cu thc s v vn sn xut kinh doanh nhng li khng c ti sn th chp. Quyt nh s 324/1998/Q-NHNN ngy 30/9/1998 v quy ch cho vay ca cc t chc tn dng cho khch hng, Quyt nh s 418/2000/Q-NHNN v m rng i tng c vay ngoi t, Thng t s 10/2000/TT NHNN ngy 31/8/2000 tip tc tho g v bo m tin vay cho cc t chc tn dng, phn nh r tin trnh ni lng cc iu kin ca cc ngn hng trong quy nh cho vay i vi cc DNN&V, c bit l khu vc kinh t t nhn. Tuy nhin, trn thc t, th trng ti chnh Vit Nam thi gian qua vn cn nhiu khim khuyt, cha thc s p ng y nhu cu pht trin, m rng hot ng sn xut kinh doanh,
() - Thng 10 nm 2002, Chnh ph ban hnh Quyt nh thnh lp Ngn hng Chnh sch x hi (Quyt nh 131/2002/Q-TTg ban hnh ngy 4/10/2002). NHCSXH bt u hot ng t 1/1/2003, k tha cc khon vay c bao cp ca Ngn hng cho ngi ngho v vi 20 phn trm ca th trng tn dng nng thn. Cho n 30/6/2003, cc c ch cho vay u i khc do B KH&T, B LTB&XH, B NN&PTNT, UBND cc cp, cc NHTMQD v cc t chc khc thc hin c chuyn giao cho NHCSXH. Nh vy, cc khon vay c tr cp s tip tc thng qua knh ny trong tng lai, v cc NHTM khc, c bit l NHNoN s c gim nh gnh nng chi ph (ch khng nht thit c trch nhim thc hin) nhng chng trnh vay c tr cp. Hin ti, NHNoN vn tip tc h tr thc hin cc dch v ca NHCSXH.
18

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 74

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


xut khu cho cc doanh nghip ni chung v DNN&V ni ring. l: th trng ti chnh ca chng ta vn tip tc b bin dng, hot ng ca cc NHTMQD km hiu qu, cc ngn hng cha c nh hng phc v cc DNN&V, khu vc ti chnh vi m phc v cc doanh nghip siu nh cha c quan tm, pht trin ng mc. Hot ng cho vay ch yu do cc NHTMQD chi phi, cc ngn hng ny chim 70% th phn ca th trng cho vay. Cc NHTMCP chim 12 %, ngn hng nc ngoi chim 15% v ngn hng lin doanh chim 3%19. Cc NHTMQD vn tip tc cho cc DNNN vay l ch yu. Vo cui nm 2002, cc DNNN do Chnh ph nm gi 100% vn chim khong 40% tng mc tn dng ca nn kinh t20. Mc d t l gia tng tn dng cho DNNN gim dn, song nm 2002 t l ny vn cao hn t l tng trng ca nn kinh t mc d s lng DNNN gim. Trong khi , cc DNN&V Vit Nam li thng xuyn phi i mt vi kh khn trong vic vay vn ngn hng. Nguyn nhn lm cho DNN&V thiu kh nng tip cn khon vay ti chnh l: ngn hng khng sn lng cho DNN&V vay vn bi v h cho rng DNN&V nhiu ri ro v d b tn thng khi th trng b suy sp, bng chng l t l doanh nghip ngng hot ng cao. Ngn hng thch lm vic vi nhng khch hng l doanh nghip ln hn v cc doanh nghip ny c an ton cao hn v chi ph hnh chnh trn mi ng cho vay tng i thp hn; DNN&V thng khng th cung cp thng tin k ton theo yu cu ca ngn hng phn tch tnh hnh ti chnh ca cc doanh nghip ny; DNN&V cng khng th p ng c yu cu v ti sn th chp; v DNN&V thng l khch hng ln u v khng a ra c nhng bo co cn thit m bo cho mc tin cy v kh nng tr n. V mt im quan trng na l cc NHTMQD thiu cc k nng v tn dng v kh nng nh gi cc khon u t di hn v thiu cc cng c thch hp nh cc h thng chm im tn dng.

() - Ngn hng Th gii, 2002, "Vit Nam - Thc hin cam kt, Bo co Pht trin 2003", Ban Qun l kinh t v gim ngho, Ngn hng Th gii, Washington. 20 () - Ngn hng Th gii, 2002, "nh gi Khu vc Ngn hng Vit Nam"
19

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 75

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Bn cnh , nhng thin v cng khai v khng cng khai m Chnh ph dnh cho DNNN hn ch kh nng tip cn tn dng ca cc DNN&V t nhn. Mc d cc ngn hng hin nay c php cho DNN&V vay m khng cn c bo m nhng vn yu cu DNN&V phi c hai nm lin tc kinh doanh c li. iu ny hin nhin ngn cn vic huy ng vn cho cc DNN&V mi thnh lp. Cc DNN&V mi thnh lp khng c u i, do khng th vay c vn nu khng c ti sn m bo, k c khi DNN&V c mt phng n u t tt v chc chn c hiu qu. Cnh tranh t cc ngn hng nc ngoi tip tc b hn ch do cc th tc cp php kh khn v cc yu cu phin h v vn so vi cc t chc khc. Hip nh thng mi song phng gia M v Vit Nam (BTA) v vic gia nhp WTO ca Vit Nam u yu cu bi b cc quy nh mang tnh phn bit i x i vi cc ngn hng nc ngoi. iu ny cui cng s c li cho DNN&V bi v ngn hng nc ngoi c cc k nng cho vay dnh ring cho DNN&V m cc NHTMQD hin khng c. V li sut cho vay, theo lut ca Vit Nam, NHNN l c quan quy nh v iu chnh li sut. Trc thng 8/2000, NHNN quy nh c li sut tin gi v li sut cho vay. Thng 8/2000, NHNN ban hnh nhng quy nh mi, theo li sut cho vay b khng ch trong mt bin chnh lch c nh so vi li sut tin gi. Thng 6/2002, NHNN sa i thm chnh sch li sut l xo b bin chnh lch li sut ny i vi tt c cc t chc tr Ngn hng cho ngi ngho, nay l NHCSXH. Bin php ny k vng s thay i cc thng l ca NHTM, cho php cc ngn hng nh gi ri ro, t cho h c hi ln hn pht trin th trng dnh cho DNN&V. 2.2.2. Hot ng cho thu ti chnh Cho thu ti chnh Vit Nam c xc nh l "mt hot ng tn dng trung v di hn trn c s hp ng cho thu ti sn gia ngi cho thu, c th l mt t chc hoc mt c nhn, v ngi i thu. Theo thi hn hp ng cho thu, ngi i thu s mua hoc tip tc thu ti sn theo iu kin k kt trong hp ng. Trong thi gian hp ng c hiu lc, cc bn

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 76

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khng c n phng hu b hp ng". Hot ng ca cng ty cho thu ti chnh (FLC) c quy nh trong Ngh nh s 16/2001/N-CP ca Chnh ph ban hnh thng 5/2001 v Thng t s 08/2001/TT-NHNN ca Ngn hng nh nc thng 9/2001. Cc cng ty cho thu ti chnh l t chc phi ngn hng thuc phm vi iu chnh ca Lut cc t chc tn dng. Vit Nam, cc cng ty ny c th thuc s hu Nh nc, c th l cng ty c phn (JSC), chi nhnh ca mt hoc nhiu t chc tn dng trong nc v nc ngoi, hoc cng ty lin doanh gia cc t chc tn dng trong v ngoi nc. Hin nay cc cng ty cho thu ti chnh c php huy ng tin gi c k hn trn 1 nm; huy ng vn ngn, trung v di hn t cc t chc tn dng Vit Nam v nc ngoi; pht hnh tri phiu v chng ch tin gi (CODs) vi thi hn trn 1 nm (ph thuc vo s cho php ca Ngn hng nh nc Vit Nam)21; v bng cc hnh thc khc c Ngn hng nh nc thng qua. Cc cng ty cho thu ti chnh khng c php huy ng tin gi ngn hn hoc tin tit kim. Vit Nam, cho thu ti chnh l mt lnh vc tng i mi, cng ty cho thu ti chnh u tin Vit nam c thnh lp vo nm 1996. Hin nay, nc ta c 8 cng ty cho thu ti chnh ang hot ng. l: * 5 cng ty cho thu ti chnh thuc cc NHTM ca Nh nc bao gm : - Cng ty cho thu ti chnh thuc Ngn hng Ngoi thng Vit Nam, c thnh lp vo nm 1998, vi s vn ng k l 75 t ng (tng ng vi 5 triu la M) v ti sn cho thu khong 300 t ng (tng ng 20 triu la M); - Cng ty cho thu ti chnh thuc Ngn hng u t v Pht trin Vit Nam, c thnh lp nm 1998 vi vn ng k l 105 t ng (7 triu la M) v tr gi ti sn cho thu khong 700 t ng (46,7 triu la M); - Cng ty cho thu ti chnh thuc Ngn hng Cng thng Vit Nam c thnh lp nm 1998, s vn ng k l 75 t ng (t21

() - V d, nm 2000, VILC pht hnh chng ch tin gi vi tng tr gi l 15 t ng v 35 t ng tri phiu p ng nhu cu vn ngy cng tng. Cc cng ty bo him ti a phng l nh u t chnh vo nhng tri phiu ny. Nm 2002, Cng ty cho thu ICB pht hnh tri phiu vi tng gi tr l 20 t ng v 2 cng ty bo him ng ra u t vo ton b tri phiu ny.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 77

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ng ng vi 5 triu la M) v ti sn cho thu tr gi trn 400 t ng (26 triu la M); - Cng ty cho thu ti chnh I (ALC I) thuc Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn Vit Nam c thnh lp nm 1998, s vn ng k 100 t ng (6,7 triu la M) v ti sn cho thu tr gi khong 400 t ng (26,7 triu la M); - Cng ty cho thu ti chnh II (ALC II) thuc Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn Vit Nam c thnh lp nm 1998, s vn ng k 100 t ng (6,7 triu la M) v ti sn cho thu tr gi khong 1.500 t ng (100 triu la M); * Mt cng ty lin doanh nc ngoi: - Cng ty cho thu Quc t Vit Nam (VILC), c thnh lp nm 1996, vn ng k 5 triu la M v ti sn cho thu tr gi 21 triu la M;22 * Hai cng ty 100% vn nc ngoi : - Cng ty cho thu ti chnh V-Trac ca Ngn hng ANZ, c thnh lp nm 1999, vn ng k 5 triu la M v gi tr ti sn cho thu khong 60 triu la M v - Cng ty TNHH Cho thu ti chnh Kexim, c thnh lp nm 1996 vi 10 triu la M vn ng k, tr s t ti Thnh ph H Ch Minh. Trc y, Vit Nam c mt cng ty cho thu ti chnh di hnh thc lin doanh l cng ty TNHH cho thu Vit Nam (Vinalease), nhng n nm 2001, cng ty b sp nhp vo cng ty cho thu ti chnh ca Ngn hng ngoi thng Vit Nam23. Tm cng ty cho thu ti chnh hin nay Vit Nam c vn ng k tng ng khong 53 triu la M, v do vy v nguyn tc c th cung cp hn 1 t la M ti sn cho thu. Tuy nhin, tng gi tr hp ng cha thanh ton c tnh khong
() - Cc nh u t vo Cng ty cho thu ti chnh VILC gm : Ngn hng Pht trin Hn Quc (32 phn trm), Ngn hng Cng thng (19 phn trm), Natexis (17 phn trm), Aozura (17 phn trm) v T chc Ti chnh Quc t (15 phn trm) . 23 () - Cng ty trch nhim hu hn cho thu ti chnh Vit Nam (Vinalease), mt cng ty lin doanh gia Ngn hng Ngoi thng Vit Nam v 2 i tc Nht Bn : Ngn hng tn dng di hn Nht Bn (LTCB) v Tp on cho thu ti chnh Nht Bn (JLC) tr thnh cng ty 100 phn trm vn Vit Nam khi i tc Nht Bn chuyn ton b c phn cho Ngn hng ngoi thng Vit Nam. T 1/4/2001, Vinalease c sp nhp vo cng ty cho thu ti chnh ca Ngn hng ngoi thng Vit Nam.
22

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 78

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


400 triu la M; tng ng gn 1% tng d n qu hn ca cc NHTM Vit Nam. Hot ng ca loi hnh tn dng ny c ngha rt ln i vi s pht trin ca khu vc DNN&V do kh nng cung cp ngun vn trung v di hn ca n. Nhng hot ng ca hnh thc tn dng ny Vit Nam ging nh vn cn nhiu hn ch. l hn ch v cc khon n ng, phm vi hot ng ca cc cng ty cho thu ti chnh, sn phm cho thu, nhng kh khn trong vic huy ng vn di hn, v thiu nhng quy nh, s khuyn khch loi hnh tn dng ny pht trin t pha Chnh ph. Do hot ng cho thu l mt cng c cung cp ti chnh ch yu cho DNN&V nn nhng tr ngi i vi ngnh cng nghip ny cng hn ch s tip cn ti chnh ca cc DNN&V, hn ch kh nng sn xut kinh doanh xut khu ca h. Tnh n cui nm 2002, gi tr ti sn cho thu cha thanh ton ca cc cng ty cho thu ti chnh ln ti xp x 300 triu la M24. Xe c, tu thu v cc thit b xy dng chim phn ln ti sn cho thu. Phn cn li lin quan ti cc thit b sn xut trong ngnh cng nghip nh. Lnh vc cho thu cn tng i nh l. Trong khi cc cng ty cho thu ti chnh nc ngoi cho bit h c khch hng trn c nc th cc cng ty trong nc li c s lng hn ch chi nhnh hoc vn phng i din25 cc a phng, m ch ch yu tp trung H ni v Thnh ph H Ch Minh. V d, cng ty VILC II, ch thc hin hp ng vi cc cng ty c tr s gn Thnh ph H Ch Minh. Cng ty cho thu ti chnh c chi ph huy ng cao hn so vi cc ngn hng thng mi, iu ny dn ti li sut cho thu cao hn so vi li sut tn dng ngn hng, v/hoc li tc thp hn so vi cc ngn hng. Cc iu kin v ti chnh ca cng ty cho thu t ra km hp dn hn so vi iu kin v cc khon vay ca ngn hng thng mi nn c xu hng r rng l khch hng ca cc cng ty cho thu ti chnh l cc doanh nghip nh v/hoc cc doanh nghip tr c quy m nh v va,
() - Theo cc chuyn gia, mc c tnh v quy m tng th trn bng cn i k ton ca lnh vc cho thu bin ng rt mnh, thng dao ng t di 200 triu la M ln ti 400 triu la M. 25 () - V d, ALC II c chi nhnh hot ng Cn Th v Nng, v s m chi nhnh th 3 ti Bnh Dng.
24

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 79

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khng th vay vn ca ngn hng, v h s chuyn hng sang cc cng ty cho thu v coi cc cng ty ny l ngun ti tr thay th, song cc cng ty cho thu ti chnh hin nay li cha thc s p ng y nhu cu ca khu vc ny. Theo cc tiu chun ca khu vc, cc quy nh c th v cc cng ty cho thu ti chnh Vit Nam c nc ngoi nh gi tng i tt. Tuy nhin, hin nay, cc cng ty cho thu ti chnh vn phi i mt vi mt s tr ngi tng t nh nhng tr ngi i vi cc t chc tn dng Vit Nam. Cc tr ngi ny gm nhng kh khn lin quan ti vic thc thi hp ng (nh trng hp cc khch hng khng nhn c bo him v ti sn cho thu, m iu khon bo him c cp ti trong hp ng cho thu) v cc kh khn lin quan ti vic thu hi ti sn khi khch hng khng c kh nng thanh ton. Vic thiu cc quy nh lin quan n hot ng bn v cho thu li hin ang hn ch cc cng ty cho thu ti chnh tin hnh hot ng ny. V hnh thc ca tn dng cho thu, theo quy nh hin nay ch cho php cng ty cho thu thc hin hot ng cho thu ti chnh. Trong khi , Chnh ph v NHNN u cho rng vic cho php cho thu vn hnh l cn thit thu ht vn cho khu vc DNN&V, ng thi to iu kin cho cc cng ty cho thu cung cp y hn cc sn phm theo nhu cu ca th trng. Thc hin hot ng cho thu vn hnh cho php cc hp ng cho thu c k kt thp hn gi tr y ca ti sn. Ngoi vic thc hin cho thu vn hnh, cn to iu kin hn na cho vic cung cp sn phm cc khon thanh ton c c cu sao cho ph hp vi dng tin mt ca bn cho thu. iu ny bao gm vic thc hin cho thu vi cc hnh thc thanh ton tng khi ht thi hn hp ng. Bn cnh , khung kh php l v nhng quy nh hin hnh cn thiu quy nh v t l khu hao nhanh ti sn cho thu ( cc quc gia khc, t l ny c coi l yu t nh hng quan trng cho lnh vc thu mua ti chnh26); hn ch v
26

() - Theo Quyt nh s 166 ca B Ti chnh, cc cng ty hin nay ph hp vi phng php khu hao nhanh, mc d ch c mt s cng ty t c tiu chun ca Tng cc thu a ra. Theo Lut Thu thu nhp doanh nghip c hiu lc t thng 1/2004, cn c mt thng t lm r v hng dn cc doanh nghip qu trnh tnh khu hao nhanh. Tuy nhin, trong trng hp hin nay, t l khu hao nhanh s khng c li cho cc ti sn cho thu bng ti sn c mua sm thng qua tn dng.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 80

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ngun ti tr do Ngn hng nh nc p t i vi cc cng ty cho thu ti chnh; v yu cu ci thin qu trnh ng k cc ti sn cho thu v li sut bo m xc lp s u tin ca bn cho thu i vi bn thu27. Hin nay, Chnh ph vn cha quan tm y ti mi trng hot ng tng th ginh cho cc cng ty cho thu ti chnh, c bit l quyn ca cc nh ti tr v cc nh cung cp vn cho cc cng ty cho thu. Trong xu hng quc t hin ang hng ti vic cho php khu hao nhanh trong lnh vc cho thu ti chnh v nh vy thu li tc s c gim, th hin nay Vit Nam vn khng c mt k hoch chc chn no khuyn khch c bit vic khu hao ti sn cho thu. Ngun vn di hn r rng l mt vn i vi mt s cng ty cho thu trong nc. Cc cng ty cho thu ti chnh gp phi kh khn trong vic thu ht tin gi c k hn trn 1 nm vi mc li sut ph hp, v ch tng i t cng ty thnh cng trong vic huy ng ngun vn n nh28. Trong khi , cho ti nay, khng mt cng ty cho thu no thc hin c cu v thanh l cc hp ng cho thu qu hn nh mt phng php tng vn hot ng. Khi nim chng khon c m bo bng ti sn (ABS) cha c hiu r v cha c th nghim Vit Nam, trong c lnh vc cho thu v cc lnh vc ti chnh khc. Tuy nhin, trong khun kh php l hin ti, c th c cu cc hp ng cho php mt hay nhiu nh u t tham gia vo cc danh mc cho thu c cht lng tt, t ti cp vn cho cc cng ty cho thu v dn hng cc khon vn cho DNN&V. Trong chng mc no , cc cng ty cho thu ti chnh khng cnh tranh trc tip vi cc NHTM, nhng li ang cung cp mt dch v b sung ph hp. i vi mt s DNN&V, cc cng ty cho thu cung cp ngun vn di hn mua cc ti sn c nh v NHTM cung cp ngun ti tr ngn hn p ng nhu cu vn lu ng ca doanh nghip. Pht trin loi hnh u t ny s gp phn nng cao kh nng huy ng vn u t cho sn xut kinh doanh xut khu ca cc DNN&V, thc y hot ng xut khu ca khu vc doanh nghip ny pht trin hn na.
() - Mt cuc tranh lun gia bn cho thu v bn thu v kh nng khng thanh ton c hp ng cho thu ca bn thu c a ra to xy ra vo nm 2001. 28 () - C l cng ty tin phong v thnh cng nht trong vic tm ngun ti tr di hn l cng ty VILC, cng ty ny pht hnh tri phiu v nhn tin gi c k hn 3 nm t cc t chc trong nc nh cc cng ty bo him.
27

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 81

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


2.2.3. Bo lnh tn dng Theo Ngh nh 90 (thng 11/2001), Qu Bo lnh tn dng (BLTD) cho DNN&V, hp tc x v cc qu tn dng, cc h gia nh c thnh lp nhm khuyn khch cc t chc tn dng m rng khon vay cho cc DNN&V khi cc doanh nghip ny khng ti sn th chp. Vic thnh lp v hot ng ca Qu BLTD c quy nh trong Quyt nh 193/2001/Q-TTg (thng 12/2001) ca Th tng Chnh ph, v Thng t hng dn s 42/2002/TT-BTC ra ngy 07/05/2002 ca B Ti chnh. Cc Qu BLTD c chc nng hot ng khng v mc tiu li nhun v khng c ngha v np thu trong hot ng bo lnh cho DNN&V. Theo quy nh, mc vn iu l ti thiu ca mt Qu BLTD l 30 t ng (khong 2 triu la M). Ti a l 30% vn iu l ca Qu c huy ng t ngn sch a phng, phn cn li l khon ng gp ca cc t chc tn dng, doanh nghip v cc hip hi doanh nghip. Qu BLTD c php huy ng vn t cc ngun h tr pht trin chnh thc, v tng vn t li nhun li. Cc t chc tn dng c php gp vn vo Qu BLTD t cc qu huy ng di hn theo Ngh quyt 02/2003/NQ-CP (thng 01/2003) ca Chnh ph. Thng t s 06/2003/TT-NHNN (thng 04/2003) ca NHNN hng dn cc chi nhnh NHNN v cc t chc tn dng v vic h tr Qu BLTD a phng v mc gii hn vn gp ca cc t chc ny vo Qu. Theo Thng t, mc vn gp gii hn vo Qu BLTD l 6% i vi ngn hng v 10% i vi cc t chc tn dng phi ngn hng. c xt bo lnh cc DNN&V phi c cc d n u t kh thi, cc k hoch kinh doanh v kh nng thanh ton. Cc DNN&V cng buc phi th chp ti thiu 30% gi tr khon vay ti t chc tn dng xin vay. Cc Qu BLTD s cp bo lnh ti a l 80% khon chnh lch gia gi tr khon vay vi gi tr ti sn th chp (tng ng vi 56% gi tr khon vay). i vi khch hng l c nhn, Qu BLTD ch c php bo lnh khng qu 15% vn ca Qu BLTD. Khi cc khon vay o hn m cc DNN&V khng c kh nng hon tr, theo yu cu bo lnh, Qu BLTD s tin hnh thanh ton n cho t chc tn dng v bn xin

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 82

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


bo lnh s phi nhn n i vi Qu v hon tr n vay c vn ln li (li sut qu hn). BLTD l hnh thc h tr rt mi Vit Nam i vi cc DNN&V, tuy nhin hot ng ny hin nay vn gp nhiu tr ngi v khung kh chnh sch v lut php. Mt l, trong trng hp Qu BLTD khng huy ng c vn t ngn sch Nh nc v cc NHTM hoc t chc ti chnh phi ngn hng, hin cha c quy nh r rng v t l ti a (c th l 60% hoc hn) ngun vn iu l huy ng t doanh nghip v hip hi doanh nghip. Hai l, vic hn ch t l ng gp ca cc NHTM mc 6% s khng khuyn khch cc ngn hng ny tham gia s hu" Qu. Ba l, quy nh v mc ph bo lnh trong Thng t hng dn s 42 ca B Ti chnh, c th l ph thm nh h s bo lnh tn dng n nh mc 50.000 ng (khong 3,3 la M) v ph bo lnh hng nm l 0,8 phn trm tnh trn s tin c bo lnh tn dng, buc cc Qu BLTD khng c t tng ph v r rng quy nh khng da trn bt c k hoch kinh doanh hay ti chnh no cho 61 qu trn 61 tnh, thnh. Bn l, yu cu th chp ti thiu 30% gi tr khon vay i vi khch hng ti t chc tn dng c th s dn ti tnh trng gi tr thc ca ti sn th chp cn thp hn so vi yu cu. Nm l, Thng t a quy nh trch 10% li nhun b sung vo Qu d phng ri ro. Nu s phn b ny c thc hin gia 3 bn th Qu s phi i mt vi ri ro ln hn l khng thanh ton c. Nu nhng iu khon ny c thc hin mt cch p t th Qu s gp ri ro ln hn l mt kh nng thanh ton. Mt hn ch na l Qu BLTD mc d do UBND thnh lp v gim st nhng UBND khng c chuyn mn v hot ng ti chnh ngn hng. Cho d vic qun l iu hnh c u thc cho Qu HTPT nhng bn thn Qu ny cng c rt t kinh nghim v bo lnh tn dng. Mt Qu BLTD i hi cht lng thm nh nh i vi mt khon vay v phi hiu bit v qun l ri ro tn dng. Vi cch thc hin nh quy nh hin nay, cc Qu BLTD s phi i mt vi cc tnh hung ri ro m bn thn cc nh qun l iu hnh cng khng th nh gi v qun l mt cch hiu qu.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 83

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V

3. Thc trng h tr xut khu DNN&V bng chnh sch t gi


Cuc khng hong ti chnh, tin t ng chnh l kt qu ca chnh sch t gi hi oi thiu linh hot, n nh mt hi chung cnh tnh i vi Vit Nam khi cng ang p dng mt ch t gi hi oi nh vy, mc d VND khng b buc phi gim gi ngay nh cc ng tin ca cc nc trong khu vc v ri vo vng xoy ca cuc khng hong, nhng nhng hu qu m cuc khng hong gy ra cho nn kinh t khu vc ng , cng nh i vi kinh t Vit Nam khin chnh ph v Ngn hng Nh nc nhn thy tnh nghim trng ca vn v c nhng thay i hp l trong iu hnh chnh sch t gi ca mnh kp thi ngn chn nhng c sc ln i vi nn kinh t, vn dng t gi hi oi nh mt cng c nhm thc y xut khu cho cc doanh nghip. Nhm iu chnh t gi mt cch linh hot hn, NHNN tng dn bin giao dch gia t gi chnh thc vi t gi giao dch ti cc th trng lin ngn hng. Ban u ngy 13/10/1997 bin tng ln 10% v cui cng l 7% ngy 7/8/1998. Bin rng to iu kin t gi th trng thay i theo hng gim VND, v thc t cng din ra ng nh vy, t gi hi oi tng dn t 11000 (mc t gi c) ln 11800, ri li 12520, c khi li 14000 USD/VND, 1500 USD/VND, ng thi NHNN quyt nh nng t gi chnh thc t 11175 ln 11800 ngy16/2/98, v 12998 vo ngy 7/8/98. Vic mnh dn iu chnh t gi theo hng ny mang li nhiu li ch cho hot ng xut khu, nng cao kh nng cnh tranh ca hng xut khu cho cc DNN&V, ng thi khuyn khch cc nc y mnh nhp khu t Vit Nam. Bng 10. tc ng ca t gi n kim ngch xut khu ca DNN&V giai on 1997 - 1999
Ch tiu T gi Xut khu (T USD) 1997 11176 5511 +26.6% 1998 12987 5.616,6 +1.9% 1999 13974 6.919.2 +23.56%

Ngun: Bo co ca Ngn hng Nh nc

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 84

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Tc ng tch cc do t gi tng l kim ngch xut khu ca cc DNN&V tng. T gi tng kch thch xut khu tng khng ch v kim ngch, m cn to iu kin m rng th trng xut khu ca cc DNN&V Vit Nam. Nu nh nm 1996, c cu kim ngch xut khu ca khu vc ny ch yu tp trung vo Chu v ng Nam , chim khong 77%, cc th trng Chu u v Bc M chim 17%. n nm 1998-1999 nh tng t gi khin hng ha xut khu ca DNN&V c sc cnh tranh trn th trng Chu u v Bc M, ni cc ng tin kh n nh, trong khi c VND v cc ng tin ASEAN u mt gi 25% tr ln. n nm 2000 c th ni nn kinh t ca cc nc trong khu vc khng hong hon ton phc hi v mt sc sng mi ang tri dy ti cc nc ny. Mt thch thc t ra i vi hot ng xut khu ca cc DNN&V l kh nng cnh tranh ca hng xut khu trong nc cn nhiu yu km so vi hng ho nc ngoi vi cht lng, mu m hn hn. Do , trc mt, khi vn v cht lng, mu m sn phm cha th gii quyt trong ngy mt, ngy hai, h tr xut khu cho cc doanh nghip, m ch yu l DNN&V, th Chnh ph phi s dng ngay cng c t gi nhm lm gim gi hng Vit Nam nhm tng sc cnh tranh so vi hng ho ca cc nc khc trn th trng th gii, cng nh trn th trng trong nc. Trong nm 2000, t gi gi tng trung bnh c nm vi mc 2,3% trong khi ng tin cc nc trong khu vc Chu lin tc mt gi mnh so vi ng USD vi mc gim gi t 8-25% (nh THB, SGD,RUB). ng USD lin tc tng gi do Cc d tr Lin bang M (FED) tng mnh li sut ln ti mc cao nht l 6,5% nn nhu cu v USD trn bnh din quc t ngy cng gia tng, chng t s gim gi ca VND so vi USD l mt s iu chnh t gi hp l tho g kh khn cho hot ng xut khu hng ho ca Vit Nam sang Chu u v Nht bn (hai th trng hng u ca hng ha xut khu ca cc DNN&V Vit Nam) khi phi cnh tranh vi hng ha cc nc Chu khc. Bng 11. Tnh hnh tc ng ca t gi ti xut khu dnn&v Giai on 2000-2002
Ch tiu 2000 2001 2002

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 85

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


T gi(US D/VND ) Xut khu (Triu $) 14463 8.669,4 15043 9016,2 15345 10.023

Ngun: Bo co caNgn hng Nh nc Vit Nam C th ni t c kt qu ny c mt phn khng nh ca chnh sch t gi hi oi. Ngoi vic cho th trng t iu tit t gi theo xu hng tng (khong 1,3%), th trong thi gian ny phi k n hai hnh ng tch cc trong chnh sch t gi ca NHNN l h t l kt hi ngoi t 40% xung cn 30%, v m rng bin t gi giao dch gia ng VND vi ng USD t 0,1% ln 0,25% so vi t gi bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng. Vi bin rng ny th chnh lch gia t gi trn th trng ngoi t lin ngn hng v t gi trn th trng t do gim t 35-50 ng/1USD xung ch cn 10-20 ng. Ln iu chnh ny l mt bc m rng dn iu hnh gin tip v gim bt tnh hnh chnh Trong iu hnh t gi. Ngay sau khi p dng bin mi, t gi do cc ngn hng cng b ln ti st mc v to iu kin khuyn khch xut khu, kim sot nhp khu. Tm li, trong thi gian qua, chng ta ch ng iu chnh t gi mt cch linh hot ph hp vi iu kin quc t, hon cnh ca Vit Nam theo hng tng t gi USD/VND mt cch hp l. T gi, mt nhn t nhy cm nh hng rt mnh n hot ng xut khu ca cc doanh nghip ni chung, c Chnh ph v NHNN Vit Nam x l linh hot, ng quy lut v c tc ng tch cc n hot ng xut khu. Nh vy ch ng iu chnh t gi tng r rng l mt vic lm ng hng kch thch xut khu cho cc DNN&V. V nhng thnh qu xut khu m cc DNN&V Vit Nam t c khng nh tnh hp l ca iu hnh chnh sch t gi thi gian qua. Tuy nhin, vic vn dng chnh sch t gi hi oi h tr xut khu cho cc doanh nghip ni chung trong c cc DNN&V ca Vit Nam hin nay vn cn nhng hn ch cn

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 86

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khc phc cho ph hp vi quy nh chung ca WTO, c bit trong bi cnh hi nhp din ra mnh m nh hin nay. Chnh sch t gi hi oi, mc d c nhng thay i c bn trong iu hnh t gi theo hng t do ho tng bc v c nh gi l kh thnh cng, ph hp vi iu kin i mi ca Vit Nam thi gian qua, song xt mt cch tng qut trong mi trng kinh t v m iu hnh t gi hi oi cha tht linh hot, vic xc nh t gi cn cng nhc, cha s dng ph bin v c hiu qu cc cng c gin tip iu hnh t gi trong khi vn c s can thip kh su ca NHNN bng cc cng c hnh chnh trc tip. theo ui mc tiu h tr xut khu cho cc doanh nghip i hi s la chn chnh sch t gi phi ph hp, gp phn lm thay i c cu kinh t, c cu sn xut v xut nhp khu c th khai thc c nhng li th mi v to mt nn mng pht trin xut khu vng chc cho tng lai lu di.

I.

Chng III Mt s kin ngh nhm hon thin hot ng h tr xut khu cho cc DNN&V bng cc bin php ti chnh nh hng pht trin dnn&v ca vit nam trong giai on 2000-2010 v kinh nghim h tr xut khu cho DNN&V mt s nc

1. nh hng chung pht trin DNN&V.


Nhm t c mc tiu pht trin kinh t x hi n nm 2010, mt trong nhng nhim v mang tnh chin lc c Nh nc ta khng nh l pht trin DNN&V. H tr khu vc DNN&V nhm t c mc tiu: nng cao cht lng v hiu qu, tng kh nng cnh tranh ca hng ho trn th trng trong nc v

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 87

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


quc t, thu ht vn u t cho pht trin, to nhiu vic lm gp phn ci thin i sng ca i b phn lao ng, gim mc chnh lch pht trin kinh t gia cc vng trong c nc. To mi trng thc y pht trin DNN&V s to thm ng lc cho vic ci cch i mi cc DNNN, y mnh cng nghip ho, hin i ha theo nh hng x hi ch ngha, a Vit Nam c bn tr thnh nc cng nghip vo nm 2020. Qua phn tch bi cnh quc t v tnh hnh c th ti Vit Nam cng mt s vn bn c lin quan n khung kh php lut v chnh sch pht trin doanh nghip trong nc, c th nhn thy, t c mc tiu: t t trng 28% GDP, 29% lao ng, 34% gi tr sn xut cng nghip ca c nc vo nm 2010, cn c mt s quan im v nh hng pht trin DNN&V trong thi gian ti: 1.1. Pht trin DNN&V l mt nhim v quan trng trong chin lc pht trin kinh t x hi nc ta. Ngh quyt TW 14- NQ/TW ca Ban chp hnh trung ng ng Cng sn Vit Nam khng nh: DNN&V l mt b phn quan trng ca nn kinh t quc dn. Pht trin khu vc DNN&V l vn chin lc lu di trong pht trin kinh t nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha v ng gp quan trng vo vic thc hin thnh cng cc nhim v trng tm ca pht trin kinh t cng nghip ho, hin i ho v nng cao nng lc quc gia trong hi nhp kinh t quc t. Pht trin DNN&V gp phn m rng vic lm cho ngi lao ng mi, v gii quyt lao ng di d do ci cch DNNN, v duy tr tng trng kinh t mc cao. iu ny l ht sc quan trng i vi mt nc ang pht trin c tim nng v lao ng ng thi li l mt gnh nng x hi nh nc ta hin nay. Hn na h tr pht trin DNN&V cn nhm m bo v nng cao kh nng cnh tranh trong nn kinh t, gp phn huy ng mi ngun vn u t trong nn kinh t nhm thc hin ch trng pht trin kinh t nhiu thnh phn c chiu su. H tr pht trin DNN&V to ra s nng ng, linh hot cho ton b nn kinh t, c bit l to mi lin kt cng nghip trong chc nng h tr cc doanh nghip quy m ln (pht trin cc ngnh cng

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 88

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


nghip b tr), trong vic thch nghi nhanh vi nhng thay i ca th trng trong nc v quc t. Theo kinh nghim ca nhiu nc th s thng nht v mc tiu gia chin lc pht trin DNN&V v chin lc pht trin kinh t x hi chung l mt trong cc yu t cc k quan trng pht huy cc tim lc kinh t ca t nc. 1.2. DNN&V cn c u tin pht trin trn c s th trng trong mt s ngnh c la chn Trong iu kin nn kinh t hin nay ca nc ta, cc ngun lc cn hn ch do khng th u t trn lan. Hn na, mi mt nc, mt quc gia ch c nhng im mnh trong mt s ngnh nht nh. gip cc DNN&V tr nn nng ng, nhanh chng theo kp nn kinh t khu vc v th gii, cn c mt nh hng cho DNN&V la chn pht trin trn mt s ngnh ngh l th mnh ca Vit Nam theo hng u tin pht trin doanh nghip trong hot ng sn xut cng nghip i vi mt s lnh vc c th, ng thi to ra mi lin kt cng nghip bn vng, va lin kt va cnh tranh trong qu trnh pht trin. Cc ngnh cng nghip c la chn bao gm: - Cc ngnh sn xut hng tiu dng, hng thay th nhp khu v hng xut khu c kh nng cnh tranh. - Cc ngnh to u vo cho cc doanh nghip ln, cng nh trong cc lnh vc phc v u ra cho cc sn phm ca doanh nghip ln (mng li phn phi, gia cng bn thnh phm, ch bin su) - Cc ngnh thuc cng nghip nng thn, bao gm cc sn phm truyn thng thuc v cc lng ngh. 1.3. u tin pht trin DNN&V nng thn c trong nng nghip v cc ngnh dch v; coi cng nghip nh v va l b phn quan trng nht ca chin lc cng nghip ho, hin i ho nng nghip v nng thn. hi nhp vo nn kinh t th gii, trnh nguy c tt hu v kinh t, phi tp trung thc y DNN&V theo hng CNH-HH, c ngha l tng bc chuyn i cn bn ton din phng thc sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip t lao ng th cng sang lao ng bng my mc, thit b hin i l ch yu, to ra nng sut lao ng x hi cao. Trong iu kin ca nc ta

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 89

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


hin nay, pht trin DNN&V l mt m hnh thch hp nht chuyn i c cu kinh t nng thn. S d nh vy l v, hin nay, nc ta c khong 70-80% dn s sng nng thn. Qu trnh pht trin nhng nm gn y to ra s chnh lch nht nh v thu nhp ni ring v v trnh pht trin ni chung gia thnh th v nng thn. Kinh nghim t nhiu nc ng dn Chu cng cho thy i vi cc nc ng dn th chin lc pht trin i t cng nghip nng thn l khn ngoan v c hiu qu do mt s l do (1) Tp trung pht trin nng thn s lm tng thu nhp ca phn ln dn c sng nng thn, gp phn lm gim ng k nhu cu di c vo cc thnh ph ln v cc trung tm cng nghip, to s n nh x hi; (2) Thu nhp dn c nng thn tng ln lm cho sc mua ca x hi tng ln gp phn kch thc sn xut, lm tng mi lin kt gia thnh th v nng thn; (3) S dng c ngun lao ng di do trong khu vc nng thn; (4) Pht trin DNN&V trong lnh vc lu thng hnh ho nng thn l gp phn thc y th trng hng ho nng thn pht trin, thu ht c s lng lao ng nhn ri. Pht trin mng li phn phi nhiu cp rng khp nng thn s to diu kin tiu th hng ho cng nghip tt hn. Pht trin cc DNN&V trong lnh vc cng nghip nh ch bin lng thc, thc phm, sn xut vt liu xy dng, cc sn phm kim loi, c kh, may mc, th cng m ngh gp phn p ng nhu cu tiu dng ti ch, tn dng trit ngun ti nguyn sn c, lao ng di do khu vc nng thn. Vic pht trin DNN&V nng thn cn gp phn nng cao thu nhp, ci thin i sng, cn bng pht trin gia thnh th v nng thn. 1.4. Khuyn khch pht trin DNN&V trong mt s ngnh, a bn nht nh m doanh nghip ln khng c li th tham gia. Cn c vo l thuyt li ch kinh t theo quy m th trong mt s ngnh nht nh, sn xut theo quy m ln , sn xut hng lot c hiu qu hn sn xut nh xt v mt kinh t. Tuy nhin, nu xt v hiu qu kinh t x hi v hiu qu ca ton b nn kinh t ni chung, ch khng phi ca mt doanh nghip

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 90

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


no, th khng phi hon ton nh vy. Th trng c nhiu phn on: phn on ginh cho cc sn phm c s lng tiu th ln, phn on ginh cho cc sn phm n chic, p ng nhu cu ht ring ca mt b phn khch hng. Chnh DNN&V thch hp vi phn on th hai ny. Thng thng, nu khng c s can thip ca Nh nc th doanh nghip ln thng c xu hng tm cch chim lnh mi th trng. V vy, Chnh ph cn c khung kh php lut r rng quy nh loi sn phm no, ngnh sn xut no, vi t trng bao nhiu c u tin dnh cho DNN&V m nhn, doanh nghip ln khng c chim mc t trng cao hn mc quy nh . iu ny va chng c quyn trong nn kinh t va bo v li ch ca cc DNN&V trong nhng giai on nht nh v em li hiu qu kinh t x hi cao hn. Bn cnh , c rt nhiu khong th trng (m ngi ta thng gi l th trng ngch) li khng hon ton ph hp vi quy m ca cc doanh nghip ln hoc doanh nghip ln khng bao gi mun u t th Chnh ph cn to iu kin cc DNN&V khai thc, thm ch trong mt s trng hp Chnh ph phi c cc khon u i u t trong giai on u cho cc DNN&V, c nh vy mi thc s khuyn khch khu vc doanh nghip ny pht trin. 1.5. Pht trin DNN&V trong mi lin kt cht ch vi doanh nghip ln. DNN&V v doanh nghip ln c mi quan h cht ch vi nhau trong qu trnh pht trin kinh t ca mt nc, n h tr c lc cho nhau trong hot ng sn xut kinh doanh. V vy, trong nh hng chin lc pht trin DNN&V Chnh ph cn xc nh nhng doanh nghip ln pht trin l ht nhn ng v tr trung tm, DNN&V l nhng v tinh ng xung quanh, l c s ban u hnh thnh cc tp on kinh t ln, c sc cnh tranh trn cc th trng. Mi lin kt cht ch c th hin thng qua vic phn cng chuyn mn ho gia DNN&V v doanh nghip ln mt cch hiu qu, DNN&V va to u vo va gp phn tiu th u ra ca doanh nghip ln. i li, doanh nghip ln h ti chnh, o to tay ngh, trao i thng tin, chuyn giao cng ngh cho cc DNN&V, giao thu li cho DNN&V nhng phn vic m doanh nghip ln k vi Nh nc

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 91

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


trong cc hp ng ln hoc trong mt s trng hp cho php DNN&V t nhn cng hp tc vi doanh nghip ln u thu cc cng trnh ln ca Nh nc. 1.6. Tin ti thnh lp khu cng nghip tp trung dnh ring cho cc DNN&V. Kinh nghim ca cc nc cho thy, s ra i ca cc khu cng nghip dnh ring cho DNN&V s c tc dng to iu kin thun li cho cc DNN&V v c s h tng: in, nc, thng tin lin lac, tip cn th trng, gi quyt kh khn v mt bng sn xut vi chi ph thp hn cc khu cng nghip tp trung nh hin nay, hu nh ch c cc doanh nghip ln mi c kh nng tham gia. Hn na, vic hnh thnh cc khu cng nghip tp trung cho cc DNN&V cn gip Nh nc d dng thc hin chnh sch u i v h tr cho khu vc doanh nghip ny.

2. Kinh nghim ca mt s nc (M, Nhtj, CHLB c, Hng Quc, Malaysia) trong vic s dng bin php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V.
Hin nay, hu ht cc nc trn th gii, DNN&V u ng vai tr quan trng trong vic thc hin cc mc tiu pht trin kinh t x hi, c bit l hot ng sn xut hng xut khu, mt hot ng trung tm ca nn kinh t. Mt khc, s pht trin ca cc DNN&V tu thuc rt ln vo s h tr ca Chnh ph. Trong thi gian gn y, Chnh ph nhiu nc ginh nhiu s quan tm, khuyn khch v gip cc DNN&V thng qua cc chnh sch v cc chng trnh h tr trn cc phng din khc nhau nhm to iu kin thun li v thc y s pht trin ca cc DNN&V. Mi nc c iu kin v trnh pht trin kinh t khc nhau, v do chnh sch ca Chnh ph mi nc i vi hot ng h tr xut khu cho DNN&V cng c nhng im khc nhau. Tuy nhin, c th thy, cc nc nc u s dng chnh sch ti chnh nh l mt cng c quan trng khuyn khch s tng trng, pht trin cc DNN&V, c bit h tr cc doanh nghip ny nng cao nng lc cnh tranh v thc y xut khu hng ha. Cc nc pht trin hin nay nh M, Nht Bn, CHLB c... v cc nc trong khu vc nh Malaysia, Hn Quc u tp trung vo mt s vn ch yu sau:

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 92

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


2.1. Min gim thu thc y u t. Chnh sch thu l mt trong nhng cng c ch yu c nhiu nc s dng thc y pht trin DNN&V. M, sau cuc ci cch thu nm 1986 p dng thu sut khc nhau i vi thu thu nhp cng ty: Bng 12: Thu sut thu thu nhp ca M Thu nhp T 50.000 USD tr xung T 50.000 USD n 75.000 USD Trn 75.000 100.000USD Trn 100.000 335.000 USD Trn 335.000 USD USD USD n n Thu sut 15% 25% 34% 39% 34%

Ngun: Ti chnh h tr DNN&V, Vin KHTC, Hc vin Ti chnh, 2002. Theo bng trn, nhng cng ty c tng thu nhp 335.000 USD tr ln th mc thu sut thu thu nhp cng ty l 34%. Nh vy, i vi nhng cng ty c thu nhp di 335.000 USD m thng l nhng DNN&V ch phi chu thu sut trung bnh thp hn l 34%. y chnh l cch gim thu i vi DNN&V ca Chnh ph M. CHLB c, t thng mt nm 1990, cc DNN&V khng phi np thu doanh thu (Nu doanh thu hot ng sn xut kinh doanh hng nm khng qu 25.000 DM v nu thu nhp hng nm ca doanh nghip di 2 triu DM, doanh nghip c gim 50% s thu phi np. Ti Nht Bn, Chnh ph c nhiu gii php h tr cho cc DNN&V. Chnh sch thu thu nhp cng ty ca Nht quy nh: Nhng DNN&V c mc thu nhp di 8 triu YN/nm th ch phi np thu thu nhp vi thu sut l 28%, trong khi

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 93

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


cc cng ty ln phi np thu thu nhp cng ty vi thu sut l 37,5%. h tr DNN&V mi thnh lp, Chnh ph Hn Quc quy nh DNN&V c min gim thu thu nhp doanh nghip t 50% n 100% trong bn nm u hot ng v min gim 20% n 30% thu thu nhp trong hai nm tip theo. i vi cc DNN&V hot ng vng nng thn, Chnh ph c hnh thc khuyn khch nh min ton b thu thu nhp doanh nghip trong vng 3 nm u v gim 50% thu thu nhp trong 2 nm tip theo. Malaysia, h thng u i th c tnh mm do, ph hp vi ng li pht trin kinh t ca Chnh ph trong tng thi k. T nm 1971 n nm 1985, vic min thu c thc hin trn c s khuyn khch doanh nghip s dng nhiu lao ng. T nm 1986 n nay, vic min gim thu c thc hin theo lut v khuyn khch u t nm 1986. Ni dung quan trng nht trong o lut khuyn khch u t l quy ch i tin phong. Chnh ph nh k cng b danh sch cc sn phm, ngnh ngh cn khuyn khch u t. Cc doanh nghip c thnh lp v u t vo lnh vc ny c min thu 5 nm u. Vic min gim thu thu nhp doanh nghip nh vy gip cc DNN&V c vn ti u t, pht trin sn xut, xut khu. 2.2. Cho php khu hao nhanh ti sn c nh gip cc DNN&V tng kh nng ti chnh v to iu kin cho cc doanh nghip ny nhanh chng i mi cng ngh, nhiu nc thc hin chnh sch hon thu cho DNN&V bng cch cho cc doanh nghip thc hin khu hao nhanh ti sn c nh. Theo lut ci cch thu nm 1986 ca M, cc DNN&V c php khu hao nhanh khi tnh thu thu nhp doanh nghip. Tng t nh M, cc quc gia thnh vin EU cng cho php DNN&V c khu hao nhanh khi tnh thu. i vi Hn Quc, chnh ph p dng nhng chng trnh khu hao u tin i vi cc loi u t v cc doanh nghip khc nhau nh doanh nghip c thu nhp ngoi t, doanh nghip khai

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 94

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khong, doanh nghip c s dng cng ngh mi, u t cho nghin cu v pht trin. 2.3. Chnh sch tn dng u i Ngoi cc chnh sch u i v thu, hu ht cc nc trn th gii u rt ch trng n cc bin php cung cp tn dng cho cc DNN&V. Nhiu nc thc hin tn dng u i i vi cc DNN&V ng thi vi vic thnh lp cc t chc tn dng ca Nh nc to ra mt knh cung ng ring v vn cho DNN&V. M l nc c nn kinh t mnh vo bc nht trn th gii, nhng cc DNN&V vi nhng c tnh vn c ca mnh vn gp rt nhiu kh khn trong vic vay vn ca cc ngn hng thng mi. gip cc DNN&V, Chnh ph thnh lp Ngn hng cho doanh nghip nh" nhm cung cp tn dng cho cc doanh nghip vi li sut u i v thc hin cc dch v v tn dng cho cc doanh nghip ny. Vi tim lc ti chnh mnh, Chnh ph CHLB c thc hin c hiu qu chnh sch tn dng u i v tr cp cho cc DNN&V. Chnh sch ca chnh ph h tr cho cc DNN&V trc ht nhm m bo cho cc doanh nghip ny c tim lc v ti chnh. Chnh Ph c c nhiu chng trnh tn dng u i cho cc DNN&V. Ngn hng ti thit c (KFW) c chng trnh tn dng u i cho cc DNN&V thuc lnh vc cng nghip v thng mi. Cc DNN&V thuc lnh vc ny c doanh s di 1 t DM/nm c vay ti a 10 triu DM trong thi hn 10 nm vi li sut 5,25% /nm vi hai nm u khng phi tr li. Ngn hng cn i c c chng trnh tn dng u i dnh cho cc DNN&V mi thnh lp. cc nc EU khc, cc DNN&V c th c vay u i trong khun kh chng trnh ti thit Chu u. Bn cnh , Chnh ph cc nc EU cng thnh lp cc t chc tn dng ca Nh nc thc hin cung cp tn dng cho cc DNN&V nh Php c Qu tn dng v trang thit b cho DNN&V, Qu tn dng Quc gia cng thc hin cung cp mt phn tn dng u i cho cc DNN&V. Ti Nht Bn c 3 t chc tn dng ca Chnh ph chuyn cung cp tn dng cho cc DNN&V: T chc ti chnh nhn

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 95

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


dn, T chc ti chnh Nht Bn cho cc DNN&V, Ngn hng cng thng. T chc ti chnh nhn dn vi chc nng ch yu l cho cc DNN&V vay, c bit l cho vay i vi cc doanh nghip nh gia nh. T chc ti chnh Nht Bn cho cc DNN&V vay ch yu cung cp b sung vn di hn cn thit cho cc DNN&V, ng thi cung cp cc dch v v t vn v qun l, dch v trung gian v i tc Ngn hng cng thng ch yu cung cp b sung tn dng cho cc DNN&V nhm thc hin chnh sch ca a phng trong vic pht trin DNN&V. i vi Hn Quc, Chnh ph cng thnh lp t chc ti chnh chuyn m nhn vic cung cp tn dng u i cho cc DNN&V v cc doanh nghip mi thnh lp. Ngn hng cng nghip nh v va (SMIB) do Chnh ph thnh lp nhm chuyn mn ho cho cng tc ti tr cho DNN&V. Qu pht trin cng nghip nh v va c hnh thnh t ngun vn ngn sch Nh nc, chu s qun l ca ngn hng cng nghip nh v va cung cp tn dng vi li sut u i cho cc doanh nghip c nh gi l c tim nng tng trng cao v thuc ngnh cng nghip u tin theo quy nh ca Chnh ph. Malaysia, mt s t chc ti chnh v cc chnh sch ca Chnh ph c thit lp nhm cung cp tn dng nhiu hn cho cc DNN&V. Cc t chc ti chnh l Ngn hng cng nghip, Ngn hng Pembangunan Malaysia Berhard (BPMB), t chc ti chnh pht trin cng nghip Malaysia. pht trin hn na cc DNN&V, Qu k thut cng nghip dnh cho DNN&V c thnh lp nm 1990 vi s vn ban u l 50 triu USD, Qu ny cung cp v trn c s xem xt tnh thch hp ca nhng c s cng nghip c th nhm gip nghin cu kh thi, pht trin v thit k sn phm cng nh cc hot ng nghin cu v pht trin khc. 2.4. Bo m v bo lnh tn dng Cc DNN&V vi kh nng ti chnh hn ch thng gp rt nhiu kh khn trong vic vay vn ngn hng. Chnh ph nhiu nc p dng cc bin php m bo tn dng cho cc DNN&V. Anh chng trnh bo m tn dng cho cc DNN&V c trin

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 96

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khai t nm 1981. T nm 1985, H Lan thc hin k hoch m bo 100% tn dng thng mi cho cc DNN&V nc ny. Ti Nht Bn, cc bin php nhm b sung kh nng vay vn ngn hng cho cc DNN&V c khi xng t nm 1931. V n nm 1958 hnh thnh h thng bo him v bo m tn dng cho cc DNN&V. H thng ny gip cho cc DNN&V c kh nng pht trin nhng khng c ti sn th chp, c th vay vn t cc ngn hng thng mi. Trong h thng , Hi bo m tn dng DNN&V v t chc ti chnh cng cng ng ra bo lnh cho cc DNN&V vay vn cc ngn hng thng mi. H tr cho hot ng ca Hi bo m tn dng l Hi ng bo him tn dng DNN&V do Chnh ph lp ra. Hi ng bo him tn dng hot ng nh ngi ti bo him cho khon tn dng m Hi bo m tn dng ng ra bo lnh cho cc DNN&V. Nh h thng bo m v bo him tn dng nh vy, cc DNN&V ca Nht Bn m rng c kh nng vay vn t cc ngn hng thng mi. Vic thiu cc khon th chp l mt trong nhng l do chnh lm cho kh nng vay tn dng ca cc DNN&V b hn ch, do vy, CHLB c, cc Ngn hng bo m tn dng cho DNN&V c thnh lp vi cc khon cho vay cng ng. Cc t chc m bo tn dng ca c v ang hot ng kh thnh cng bi v h thng ny khng gy kh khn v nguy him cho chc nng hot ng ca cc th trng vn t nhn. Vic bo m, mt hnh thc p dng khi thiu cc khon th chp, ch c th b p cho mt s nhng bt li nht nh ca cc DNN&V. Vic m bo mn vay chnh l t l phn trm ca mn vay c bo m bi mt t chc bo m. Nh vy, trong trng hp xy ra sai phm, phn mt mt m ngn hng phi gnh chu ch l mt phn trong tng s tin cho vay. Tuy nhin, i li th mc li sut ca cc mn vay ny p dng i vi bn i vay l cao hn nhiu so vi mc li sut bnh thng. S hin hu ca vic mn vay c th (cn) thuyt phc ngn hng cung cp cc khon vay vi mc li sut thp hn, do c th b p c phn no hay ton b nhng ri ro. Mc tiu l tng ngun ti tr cho cc doanh nghip nh h c th to thm nhiu cng n vic lm cho nn kinh t.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 97

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


H thng m bo tn dng cho cc DNN&V c hu ht cc nc Chu nh Hn Quc, i Loan, n , Npan, Srilanca, Indonesia, Malaysia, Thi Lan, Philippin thc hin. Nm 1976, Hn Quc thnh lp Qu bo m tn dng do Chnh ph v cc th ch ti chnh ng ti tr. Qu ny bo m cho cc DNN&V vay vn cc Ngn hng thng mi. Malaysia, cng ty bo m tn dng c thnh lp nm 1972. Cng ty ny thc hin nhng chng trnh quan trng nhm ci thin kh nng cc DNN&V c th vay vn ca h thng Ngn hng. Ngoi bin php bo m tn dng, tng khi lng tn dng cung cp cho cc DNN&V, Chnh ph mt s nc cn p dng bin php quy nh bt buc cc t chc tn dng phi dnh mt t l nht nh v tn dng cung cp cho cc DNN&V. Hn Quc, Chnh ph quy nh t l bt buc i vi Ngn hng thng mi Quc gia l phi dnh 45% tn dng cho cc DNN&V vay, cn i vi cc ngn hng thng mi a phng th t l ti thiu phi l 80%. Ngay cc chi nhnh ca cc ngn hng nc ngoi cng b yu cu phi dnh 35% tn dng cho cc DNN&V vay. i vi mt s t chc trung gian ti chnh khc nh cng ty ti chnh v u t, cng ty bo him cng l cc i tng b bt buc phi cung cp tn dng cho cc DNN&V. Ngoi ra, Ngn hng TW Hn Quc c th thc hin vic ti tr hoc ti chit khu cc cho cc khon vay . Indonesia, t nm 1990, Chnh ph cng p dng cc bin php quy nh bt buc i vi cc ngn hng thng mi phi dnh t nht 20% tng s tn dng cho cc DNN&V vay. V lu di, ngun vn cho s pht trin kinh t trong nc mt cch bn vng v n nh l ngun vn trong nc. Vic huy ng vn trong nc c thc hin thng qua u t trc tip v u t gin tip, trong u t trc tip vo sn xut kinh doanh l mt hng quan trng, to ra hiu qu trc tip cho s tng trng kinh t ca mi t nc. Trong nn kinh t k hoch ho tp trung, Nh nc l ngi u t ch yu. Trong nn kinh t th trng, Nh nc ch yu gi vai tr l ngi iu hnh nn kinh t thng qua cc cng c qun l v m, m trc tip l chi u t ca nh nc. Vn u t pht trin ca Nh nc c xem nh mt cng c nhm khuyn khch, to iu kin, mi trng v

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 98

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


nh hng u t cho cc ngun vn khc, m trc ht l u t cho vic xy dng v ci thin c s h tng. Bn cnh , u t Nh nc l u t c tnh cht chm ngi. Ngoi vic u t vo vic pht trin c s h tng, Nh nc tp trung u t vo cc nganh mi nhn , nhng doanh nghip c tm quan trng. Kt qu l to ra s pht trin ca mt khu tp trung kinh t ln, ko theo s to lp v pht trin ca hng lot cc doanh nghip m ch yu l cc DNN&V c tnh cht l doanh nghip v tinh xung quanh. II. Mt s kin ngh gp phn nng cao hiu qu h tr xut khu cho cc DNN&V bng bin php tI chnh.

1. iu kin thc hin hiu qu cc bin php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V.
Cc gii php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V s thc s pht huy tc dng trong vic khuyn khch, nh hng v thc y xut khu ca cc doanh nghip ny nu chng c thc hin trn c s c c mt s iu kin thun li v n nh kinh t x hi, khung chnh sch v m hp l 1.1. Duy tr s n nh kinh t - x hi. Mt trong nhng iu kin c bn ngi dn b vn u t trc tip tin hnh sn xut kinh doanh l s n nh kinh t v m, trong n nh v ti chnh tin t l rt quan trng. Nu lm pht mc cao v khng c kh nng v khng c kh nng kim sot c s lm tng ri ro trong u t v do , dn chng s khng dm b vn thnh lp doanh nghip. Ngc li, duy tr c n nh x hi s to nim tin cho dn chng vo chnh sch pht trin lu di ca nn kinh t nhiu thnh phn. S tin tng vo tng lai l iu kin tin quyt cho quyt nh u t di hn ca dn chng. V vy, cn to mi trng kinh doanh bnh ng gia cc thnh phn kinh t tng s tin tng ca dn chng v khi s khuyn khch u t, pht trin sn xut, kinh doanh hng xut khu thng qua cc gii php ti chnh mi t c hiu qu cao.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 99

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


1.2. Kt hp ng b cc gii php ti chnh vi cng c qun l v m. thc hin cc gii php ti chnh h tr xut khu DNN&V cn kt hp ng b vi vic thc hin cc cng c qun l v m khc nh hon chnh h thng php lut, h thng qun l hnh chnh, chnh sch xut khu Hon thin h thng php lut to mi trng php l y khuyn khch v bo v cc DNN&V. Ngoi vic hon chnh h thng php lut ni chung, cn ban hnh cc vn bn quy nh cc tiu thc, quyn v ngha v ca cc DNN&V lm cn c thc hin cc gii php ti chnh h tr xut khu cho DNN&V. Mt khc cn sm ban hnh lut cnh tranh v chng c quyn thc hin cnh tranh lnh mnh, v ng thi l cn c quan trng xem xt h cho cc DNN&V vt qua kh khn, tng cng kh nng cnh tranh, xc tin xut khu sang cc th trng mi. Xy dng nh hng xut khu, chin lc pht trin DNN&V, v chng trnh tng th h tr pht trin DNN&V lm c s xy dng chnh sch, phi hp ng b cc gii php h tr xut khu cho DNN&V v c bit l phi hp vi cc chng trnh, cng c v m khc thc hin thnh cng chin lc xut khu ca Vit Nam giai on 2001-2010. Bn cnh , cc gii php ti chnh h tr xut khu DNN&V ch em li hiu qu thc s khi nh gi ng n tnh hnh sn xut kinh doanh xut khu v tnh hnh ti chnh ca cc DNN&V. V vy, cn tng cng cng tc kim tra, gim st cc DNN&V trong vic thc hin php lut, trong cn c c ch, chnh sch bt buc cc DNN&V thc hin nghim chnh ch k ton, thng k, bo co ti chnh ca Nh nc. 1.3. Hon thin c ch v t chc qun l Nh nc, t chc i din DNN&V. Theo xut ti hi ngh Ban t vn d n H tr doanh nghip cng nghip nh v va Vit Nam do t chc pht

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 100

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


trin cng nghip Lin hip quc UNIDO v B k hoch u t t chc nm 2000, Chnh ph ban hnh Ngh nh 90 / 2001/N-CP v tr gip pht trin DNN&V. Thc hin ngh nh ny, cc t chc xc tin h tr DNN&V nh Cc pht trin DNN&V, Hi ng khuyn khch pht trin DNN&V, Trung tm h tr k thut DNN&V c thnh lp. Cc pht trin DNN&V l n v trc thuc B k hoch v u t c chc nng qun l Nh nc v xc tin h tr DNN&V, Hi ng khuyn khch pht trin DNN&V lm nhim v t vn cho Th tung Chnh ph v c ch chnh sch khuyn khch pht trin DNN&V, Trung tm h tr k thut DNN&V thuc Cc pht trin DNN&V, c chc nng t vn cho Cc pht trin DNN&V v l u mi t vn v cng ngh v k thut, ci tin trang thit b, hng dn qun l k thut v bo dng trang thit b, to iu kin tip cn cng ngh trang thit b mi, phc v hot ng sn xut xut khu cho DNN&V. Bn cnh , Nh nc khuyn khch vic thnh lp v cng c cc t chc h tr pht trin ni chung v h tr xut khu ni ring cho DNN&V thuc cc c quan, t chc nhm thc hin chng trnh tr gip xut khu cho DNN&V mt cch thit thc v c hiu qu, khc phc tnh trng va chng cho va phn tn va bung lng qun l. 1.4. Cc iu kin khc Cng vi vic xy dng chin lc pht trin cc DNN&V lm c s cho vic c th ho thnh h thng ng b cc chnh sch v c ch qun l, h tr DNN&V cn c nhng chng trnh ph bin su rng v php lut, trin khai chng trnh h tr cc DNN&V theo chuyn : Kin thc qun tr doanh nghip, php lut ti chnh, k ton h kh nng ng vng trong c ch th trng, tip thu tt cc chng trnh ti tr, u i ca Nh nc, y mnh xut khu. Cn phi c th ho, hon thin Lut doanh nghip, Lut ph sn, Lut khuyn khch u t trong nc cho ph hp vi tnh hnh thc t ca tng a phng. Lut doanh nghip tuy mi ra i nhng c nhng bc hon chnh nht nh, to s

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 101

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


thng thong cho vic thnh lp v hot ng sn xut kinh doanh tuy nhin hin nay bc l nhng thiu st ca n nh : Thiu ch ti thnh lp doanh nghip v qun l hot ng ca doanh nghip sau ng k, hng dn thc hin cn nhiu ch trng lp cn hon thin thm m bo va khuyn khch kinh doanh, va c s kim sot ca Nh nc. V to lp v m rng th trng cho DNN&V, trch nhim chnh l cc doanh nghip. Cc DNN&V phi tp trung vn i mi cng ngh, tng nng sut, h gi thnh sn phm th mi mong cnh tranh c trn th trng k c trong nc v ngoi nc. Bn cnh , Nh nc phi c chnh sch, c ch h tr v th trng cho cc DNN&V. Nh nc s nh hng th trng trong nc v khi thng th trng ngoi nc thng qua hp tc kinh t vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Vic k kt cc hp ng mua bn s to iu kin cho cc DNN&V thm nhp vo th trng nc ngoi mt cch thun li hn. Ngoi ra, cc DNN&V phi pht trin hp tc vi cc doanh nghip ln m rng th trng. Vic tm cc th trng ngch - l cc th trng m cc doanh nghip ln khng mun m nhn do sn lng t, khng c nhu cu thng xuyn hoc th trng m doanh nghip ln cha kp u t - l vn DNN&V cn c bit quan tm. Vic pht trin DNN&V vo cc bin php thc hin trong ni b doanh nghip. Trong iu kin hin nay, cc DNN&V cn xy dng cho mnh chin lc kinh doanh hp l trong iu kin chuyn i sang nn kinh t th trng, nng cao nng lc v vn, tng tc lun chuyn cc loi vn. Mun vy cc DNN&V phi i mi phng thc thanh ton, y mnh sn xut, xut khu sn phm. Cc DNN&V cn la chn phng thc khu hao ti sn c nh thch hp, a dng ho cc hnh thc huy ng vn, c bit l vn nhn ri trong dn c. y mnh xut khu, cc DNN&V cng cn ch trng ti cng tc nghin cu th trng v marketing thc y sn phm nhanh hn, hiu qu hn.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 102

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V

2. Mt s kin ngh gp phn nng cao hiu qu h tr xut khu cho cc DNN&V Vit Nam bng bin php ti chnh.
Trong thi gian qua, hu ht cc chnh sch, bin php ti chnh ca Chnh Ph c a ra vi mc tiu khuyn khch pht trin, tng cng hiu qu hot ng xut khu cho cc DNN&V. Tuy nhin, mt mt do cc bin php ny cn thiu ng b, vic thc hin cn nhiu hn ch, mt mt do nng lc sn xut, xut khu ca cc DNN&V cn yu km, do , cc mc tiu, tc ng tch cc ca cc bin php ti chnh cha thc s pht huy tc dng. Trong thi gian ti, Chnh ph, cc B, Ngnh, cc t chc ti chnh, cng nh chnh bn thn cc DNN&V cn c nhng bin php ph hp nhm nng cao hn na tc ng ca cc bin php ti chnh i vi hot ng xut khu ca cc DNN&V. Cc bin php ny khng ch dng li vic m rng nng lc sn xut, kinh doanh, kim ngch xut khu ca cc DNN&V m cn nng cao nng lc cnh tranh, to lp uy tn ca cc DNN&V trn th trng quc t v khu vc thng qua nhng chnh sch, bin php h tr ti chnh hp l. 2.1. i mi v hon thin h thng thu Vit Nam Trong thi gian qua, thu c s dng khuyn khch u t v gp phn vo vic pht trin sn xut, khuyn khch xut khu. Tuy nhin, h thng thu ca Vit Nam, c bit l thu VAT, hin nay vn ang l mt thch thc, cha thc s c tc ng tch cc cho hot ng sn xut xut khu hng ho cho cc DNN&V. Hin nay, thi gian min gim thu cho cc DNN&V vn cn qu ngn so vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, thu sut v cch tnh thu vn cn phc tp, thu thp nhng l ph nhiu gii quyt nhng bt cp v hon thin hn na bin php thu h tr xut khu cho cc DNN&V cn tp trung vo mt s gii php sau: (i) Th nht, chnh sch thu thu nhp doanh nghip cn c n gin ho v loi b cc trng hp min gim tin ti thng nht mc thu sut i vi cc loi hnh doanh

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 103

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


nghip nhm to ra mi trng cnh tranh bnh ng cho cc DNN&V, khuyn khch cc doanh nghip u t m rng sn xut kinh doanh, xut khu hng ho. iu ny cng s xo b c tnh trng c hng lot cc quy nh v min gim thu trong cc b lut nh Lut u t nuc ngoi, Lut khuyn khch u t trong nc, loi b cm gic thu khng cng bng. Hn na, hu ht cc doanh nghip ni chung v DNN&V ni ring u cho rng mc thu sut thu thu nhp doanh nghip nh hin nay l qu cao. Do , c th pht trin xut khu cho cc DNN&V, Chnh ph cn thc hin chnh sch u i thu nh gim 50% thu sut thu GTGT cho nguyn liu u vo sn xut cho cc DNN&V ang gp kh khn trong chuyn i c ch thu. Mt khc, h tr pht trin DNN&V cn nghin cu p dng thu lu tin tng phn i vi thu nhp ca cc doanh nghip thay cho mc thu thu nhp doanh nghip 32% hin nay. Theo kin ngh ca Vin Khoa hc ti chnh, biu thu lu tin tng phn i vi DNN&V c th c p dng nh sau:
B c Thu nhp/nm (Tr) Di 100 100 300 300 500 500 1000 Trn 1000 Thu sut tng phn (%) 20 25 30 38 32 S thu phi np (Tr ) 20 50 60 190 S thu lu tin (Tr) 20 70 130 320 Thu sut lu tin 20 23,3 26 32 32

1 2 3 4 5

y chnh l gii php rt hiu qa cho cc DNN&V hin ang p dng ti M. p dng biu thu sut ny s gp phn kch thch u t, thnh lp doanh nghip v ch yu l DNN&V. Cng vi vic nghin cu p dng thu lu tin tng phn i vi thu nhp doanh nghip, Nh nc cng cn h tr DNN&V

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 104

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


thng qua cc quy nh v cc khon chi ph c tr khi xc nh li tc chu thu thu nhp doanh nghip. V chi ph vay vn, Nh nc nn cho php khu tr s chi ph vay vn theo mc chi tr thc t trn c s c y chng t. V chi ph tin lng, tin cng nn ly tin lng ghi trong hp ng lao ng l cn c xc nh chi ph tin lng c tr khi xc nh thu nhp chu thu. Cc DNN&V rt thiu vn u t chiu su, i mi trang thit b cng ngh, m rng quy m hot ng sn xut kinh doanh xut khu nhng trn thc t, cc DNN&V li rt kh tip cn vi cc khon tn dng u i c li sut thp. Chnh v vy, phn ln cc DNN&V ngoi quc doanh thng bt u cng vic kinh doanh m rng quy m sn xut xut khu bng vn t c v cc ngun tn dng khng chnh thc vi li sut v chi ph rt cao, chnh v vy Nh nc cn h tr cc doanh nghip ny bng cch cho php h khu tr s chi ph vay vn theo mc chi tr thc t trn c s c y chng t, hp ng vay vn. ii) Thc hin chnh sch thu nhm y mnh xut khu v bo h c iu kin hng ha ca cc DNN&V. Thc hin chnh sch m ca, hi nhp, Vit Nam ang m rng quan h hp tc vi cc nc trong khu vc v y mnh tin trnh hi nhp vi th gii. Cng vi vi vic tham gia vo khu vc mu dch t do ASEAN (AFTA), thc hin hip nh chung v u i thu quan (CEFT) s to iu kin cho Vit Nam y mnh xut khu, trao i hng ho, dch v vi cc nc trong khu vc ca cc DNN&V. Trong tnh hnh , cn tip tc ci thin h thng thu cho vi ph hp vi vic m rng quan h kinh t i ngoi v y mnh pht trin kinh t, tng cng xut khu. Thc hin gim bt v tin ti xo b cc hng ro phi thu quan i vi tt c cc hng ho v dch v (Tr nhng hng ho v dch v nm trong danh mc cm xut khu) y mnh ti a hot ng xut khu, to iu kin v thc y DNN&V tham gia hn na vo hot ng xut khu. i vi thu xut khu: B ti chnh cn nghin cu, xem xt gim ti a cc mt hng xut khu phi chu thu xut khu, ch p dng thu xut khu i vi nguyn liu th cha

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 105

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


qua ch bin khuyn khch xut khu hng qua ch bin, nht l ch bin su. Tip tc hon thin hn na Lut thu GTGT, p dng thu sut thu GTGT 0% v hon thu nhp khu nguyn liu u vo i vi c cc i tng l hng ha v dch v xut khu ti ch. Bn cnh , cn y nhanh vic hon thu GTGT i vi hng xut khu ca cc DNN&V v cc doanh nghip ny lun trong tnh trng thiu vn m rng sn xut hng xut khu. Tuy nhin, thc hin gii php ny s c kh khn trong qun l, ngh Chnh ph sm c quy nh, hng dn c th v cc trng hp v n v c coi l xut khu (ngoi xut khu trc tip) c c s p dng thng nht, minh bch, trnh ty tin. Cng vi vic thc hin chng trnh ct gim thu quan trong tin trnh hi nhp khu vc v quc t, Nh nc cn m rng din nh thu tiu th c bit thc hin bo h hp l i vi ngnh sn xut cn non tr cng nh i vi cc DNN&V mi tham gia vo hot ng xut khu, to iu kin cho cc doanh nghip ny c thm thi gian cng c, pht trin v tng cng nng lc cnh tranh, vn ra th trng nc ngoi. Khng nh xut khu l hng pht trin kinh t mi nhn, l th mnh trong cng cuc cng nghip ho, hin i ho t nc, Nh nc nn c chnh sch khuyn khch cc DNN&V xut khu trc tip v thc hin tt cc chnh sch h tr xut khu cho cc DNN&V trong bui u tham gia xut khu cn nhiu kh khn do thiu kinh nghim. Bn cnh , min gim thu nhp khu i vi cc trang thit b my mc, phng tin vn ti, cng ngh, nguyn liu u vo s to iu kin xy dng c s vt cht k thut, cng ngh cho cc DNN&V, tng cng nng lc sn xut, gim chi ph, gi c v nng cao cht lng sn phm xut khu cho cc DNN&V, to iu kin cho hng ho ca cc DNN&V c th ng vng trn th trng. iii) Tng cng v m rng din u i thu i vi cc DNN&V mi thnh lp.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 106

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khuyn khch, h tr cc doanh nghip mi thnh lp, c bit l cc DNN&V, vic u i thu vn l rt cn thit vi cc ni dung sau: Mt l u i min gim thu i vi tt c cc c s sn xut kinh doanh mi thnh lp. iu ny cng ph hp vi yu cu hin nay l khuyn khch cc nh u t t nhn tham gia thnh lp doanh nghip mi. Vic min gim thu s to iu kin cho tt c cc doanh nghip mi thnh lp, trong c cc DNN&V, c iu kin pht trin, tng trng, tng bc tham gia tch cc vo hot ng xut khu. Hai l, u i min gim thu i vi tt c cc doanh nghip u t vo cc ngnh ngh, khu vc Vit Nam c th mnh, c khuyn khch pht trin. Vic u i thu nh vy s gp phn a dng ho mt hng xut khu ca cc DNN&V, cho php cc doanh nghip ny khai thc ti a li th so snh ca t nc, cnh tranh tt trn th trng quc t. Ba l, u i min gim thu i vi doanh nghip mi thnh lp c s dng cng ngh hin i. u i ny s khuyn khch cc DNN&V ch trng u t cng ngh mi, mt yu t c tnh cht quyt nh ti cht lng hng ho, t nh hng su sc ti kh nng cnh tranh ca hng ho DNN&V khi tham gia xut khu. vi) Cho php cc DNN&V khu hao nhanh ti sn c nh Khu hao ti sn c nh l mt vn ht sc quan trng trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, c lin quan trc tip n ngun vn ti u t cho sn xut. Nu mc khu hao nhanh th c th thu hi vn nhanh cn ngc lai, mc khu hao chm th thu hi vn chm v c th mt do hao mn v hnh ca ti sn c nh gy ra. Mt khc, mc khu hao cao hay thp cn lm thay i s thu thu nhp doanh nghip phi np trong nm. V l thuyt, tng thu nhp chu thu v thu thu nhp doanh nghip phi np ca doanh nghip trong mt thi k di l khng thay i khi p dng cc phng php khu hao ti sn c nh khc nhau. Tuy nhin, trong thi gian ngn, nu doanh nghip khu hao nhanh ti sn c nh th mc thu thu nhp

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 107

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


doanh nghip phi np thp v do c th tng cng tch t vn cho doanh nghip, c bit c li cho DNN&V. V vy, h tr pht trin cc DNN&V, Nh nc nn cho php cc DNN&V thc hin khu hao nhanh ti sn c nh mt mt, cc DNN&V c iu kin tch t tp trung vn, mt khc thu hi nhanh vn c nh s gip cc DNN&V c iu kin u t chiu su, i mi my mc, trang thit b, cng ngh hin i pht trin sn xut xut khu. 2.2. Gii php to vn p ng nhu cu ngy cng cao cho hot ng sn xut xut khu ca cc DNN&V. 2.2.1. To vn qua hnh thc tn dng. Nh trnh by trong cc chng trc, i vi cc DNN&V, nhu cu v vn cho hot ng u t, m rng sn xut kinh doanh lun c xem l ht sc bc xc. Do vy, vic p dng cc bin php ti chnh, nhm nng cao hiu qu hot ng tn dng h tr vn cho cc DNN&V cn c xem l bin php trng tm trong thi gian ti. nng cao tc ng ca chnh sch ny v thc s khuyn khch DNN&V pht trin thc y xut khu, Chnh ph, cc B ngnh, t chc h tr nn xem xt thc hin cc gii php theo th t u tin sau: Th nht, y nhanh vic thnh lp v vn hnh Qu bo lnh tn dng vay vn, tn dng h tr xut khu, gip DNN&V c th vay vn khi gp kh khn v ti sn th chp. Qu bo lnh tn dng c th bo lnh tn dng cho cc khon vay trung v di hn vi li sut u i i vi cc d n kinh doanh c hiu qu. Tuy nhin, Qu ny hot ng tt cn c cc quy nh r rng v trch nhim ca Qu vi c quan tn dng v doanh nghip cng nh lm r c ch qun l iu hnh qu trnh tnh trng lm ny sinh mt lot khu trung gian gia DNN&V v ngn hng trong qu trnh thc hin cc giao dch kinh doanh. Thng 12 nm 2001, Chnh ph ban hnh cng vn v vic thnh lp Qu ny, nhng n nay Qu vn cha c ra i m mi ch hot ng thng qua Qu HTPT v thc s vn l iu mong mi ca cc DNN&V. qu ny c th nhanh chng ra i v i vo hot ng, Chnh ph cn c cc bin php tm kim ngun vn cho Qu. Vn c th huy ng t cc

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 108

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


ngun tr cp hoc gip ca cc t chc nc ngoi nh JBIC (Nht Bn), SNV, SDC, UNDP, ADB, Th hai, iu chnh chnh sch ti sn th chp i vi cc khon vay, tn dng h tr xut khu cho cc DNN&V. Hin nay, rt nhiu DNN&V ni chung v DNN&V hot ng trong lnh vc xut nhp khu ni ring, khng th vay vn ngn hng v khng c ti sn th chp. Do , cc ngn hng p dng cho doanh nghip dng ti sn c hnh thnh t cc khon vay, hoc dng hng ho sn xut xut khu lm ti sn th chp. Tuy nhin, nhiu doanh nghip vn khng th p ng c cc yu cu ca ngn hng v ti sn th chp. Trong nhng trng hp nht nh, cc ngn hng v gi tr ca cc d n kinh doanh tt cho vay v cng vi doanh nghip gim st vic thc hin sn xut, kinh doanh v hp ng xut khu k kt gim thiu ri ro cho cc khon tn dng, ng thi doanh nghip vn c vn u t, sn xut, thc hin ng hp ng vi bn nc ngoi. Trong trng hp ny, ngn hng s coi bn k hoch kinh doanh tt nh mt ti sn th chp, thay cho ti sn khc. Th ba, m rng hnh thc tn dng thu mua (Cho thu ti chnh). M rng hnh thc tn dng cho thu ti chnh l gii php hu hiu gip cho cc doanh nghip khc phc kh khn v vn u t, i mi cng ngh m rng sn xut kinh doanh hng xut khu. Vi hnh thc tn dng ny, cc ngn hng thng mi s tho g c tnh trng ng bng v vn u t v m bo an ton tn dng hn hnh thc th chp ti sn. Cho thu ti chnh l mt hnh thc tn dng trung gian di hn, ngi c nhu cu vay vn khng nhn tin mua sm thit b cho mnh m trc tip nhn ti sn ph hp vi nhu cu s dng do c th m bo cc khon tn dng s c s dng ng mc ch u t. Trong iu kin hin nay ca nc ta, do mi trng kinh doanh cha n nh, cc ngn hng gp nhiu ri ro trong kinh doanh, vic cho vay trung v di hn gp nhiu kh khn. Cc ngn hng c th thc hin cho vay trung v di hn thng i hi cc ch u t lm n c hiu qu v phi c ti sn th chp. y l iu kin m khng phi ch u t no cng c

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 109

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


th p ng. Vi hnh thc tn dng cho thu ti chnh, iu kin tin quyt l phng n kinh doanh c hiu qu, iu kin ti sn th chp c t hng th v bn cht hp ng cho thu ti chnh bao hm ni dung th chp. Bin php ny i hi cc doanh nghip kinh doanh c hiu qu hn, s dng vn hp l hn thay v ch tm cch c c ngun vn . Song, thc hin hnh thc tn dng ny, i hi pha ngn hng phi tho mn mt s iu kin nht nh, m quan trng nht l phi am hiu nhu cu ca cc doanh nghip, th trng ti sn, v phi c tim lc vn ln. Th t, Nh nc cn khuyn khch cc ngn hng thng mi cung cp tn dng hoc gp vn vo cc DNN&V cng hp tc kinh doanh bi lun tn ti mt thc t l cc DNN&V m c bit l cc doanh nghip nh t c cc ngn hng thng mi quan tm n vic cho vay vn. thc y pht trin cc DNN&V, Nh nc cn quy nh cc ngn hng thng mi phi ginh mt t l nht nh vn tn dng cho cc DNN&V vay. Tuy nhin, do vn v ti sn ca cc DNN&V khng ln nn mc m bo an ton cho cc khon vay l khng cao, do vy, mt gii php c xem l hp l v hiu qu hn l khuyn khch cc ngn hng thng mi cng gp vn vo cc DNN&V cng hp tc kinh doanh. Khi , cc ngn hng s pht huy mt cch tt nht vai tr t vn cho doanh nghip, ng thi theo di gim st vic s dng vn ca cc doanh nghip. Cc DNN&V khi c ngn hng thng mi gp vn cng s gp thun li l d dng c ngn hng cho vay khi thiu vn hoc ngn hng bo lnh cho vay vn ca t chc tn dng khc. khuyn khch cc ngn hng gp vn vo cc DNN&V, nh nc cn c cc c ch nh cho php cc ngn hng s dng thu nhp trc thu gp vn vo cc DNN&V, min gim thu thu nhp t khon gp vn . Th nm, cc bin php ti chnh c p dng cn m bo cc DNN&V khu vc t nhn c i x bnh ng nh cc loi hnh doanh nghip khc trong vay vn ngn hng. Trong qu trnh a ra v thc hin cc quy nh m bo s an ton ca ng vn, khng nn ng nht rng buc cht ch vic chp hnh ng quy nh, nguyn tc vi thi ca

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 110

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


quyn gy phin toi i vi khch hng. gip cc DNN&V khc phc kh khn v vn sn xut, xut khu, ng thi m bo an ton vn cho ngn hng, th cc ngn hng cn nm bt c thng tin ca khch hng t nhiu knh khc nhau. Qua , c th t vn cho cc DNN&V cch thc xy dng v thc hin cc k hoch kinh doanh, xut khu kh thi, qun l tt ng vn, to uy tn ln i vi khch hng nc ngoi, m bo trnh c nhng ri ro c th ny sinh trong hot ng xut khu. Lc , ngn hng mi thc s tr thnh ngi bn ng hnh cng chia s kh khn, ri ro trong kinh doanh xut khu ca DNN&V, trnh tnh trng ngn hng khng gii ngn c vn, trong khi cc DNN&V li thiu vn u t sn xut, y mnh xut khu nh thi gian qua. 2.2.2. Gii php u t. 2.2.2.1. Xy dng v thc hin cc chnh sch khuyn khch hot ng xut khu ca cc Qu u t mo him. khu vc ng Nam ni chung v Vit Nam ni ring, vn mo him l mt hin tng kinh t cn kh mi m, nhng nhn chung t c nhng thnh tu ng k trong vic khuyn khch khu vc t nhn pht trin. Tuy nhin, qu vn mo him thc s tr thnh cng c hu ch trong qu trnh huy ng vn u t cho cc DNN&V, trong thi gian ti Chnh ph cn thit lp mt khung kh lut php, th ch n nh cho hot ng ca cc t chc ti chnh phi ngn hng trong nc v quc t, xy dng, hon thin v nng cao hiu qu ca th trng chng khon. Mt th trng chng khon pht trin y v mt h thng ton din cc quy nh v pht hnh c phiu ra cng chng s to c hi cho cc DNN&V ca Vit Nam huy ng vn c phn di hn thng qua pht hnh c phiu ln u ra cng chng (IPO) v nim yt trn th trng chng khon. iu ny s gip cc cng ty kh nng tip cn ngun vn di hn cho u t hn l ngun vn sn c thng qua tn dng ngn hng thng thng (vn c xu hng ch yu l vn ngn hn, do ph hp hn vi cc nhu cu vn lu ng), v gip h duy tr cn bng n v vn c phn. Bn cnh , vic hnh thnh v pht

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 111

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


trin sn giao dch ring cho DNN&V s l cng c hiu qu gip cc c nhn v t chc u t c phiu trong v ngoi nc u t vo cc DNN&V ln Vit Nam. Vic thc y cc loi hnh vn c phn tr thnh phng thc huy ng vn di hn cho DNN&V ln s gip gii phng tn dng ngn hng cho cc DNN&V nh hn. Trong tng lai gn, U ban Chng khon Nh nc cn sa i Ngh nh 48 v th trng chng khon ban hnh nm 1998, 2 nm trc khi Trung tm giao dch chng khon ra i. Sa i ny bao gm quy nh r rng v pht hnh c phiu ra cng chng ca cc Vit Nam29, i vi c nhng cng ty nim yt ti Trung tm giao dch chng khon chnh thc v nhng cng ty c c phiu giao dch trn th trng OTC phi chnh thc. Ngh nh sa i s gp phn lm gim tnh hp dn ca pht hnh c phiu thng qua th trng phi chnh thc OTC so vi pht hnh c phiu ti Trung tm giao dch chng khon. Ngh nh sa i cng s cho php tt c doanh nghip c nhu cu v p ng cc tiu chun c th t do tham gia nim yt ti Trung tm giao dch chng khon m khng cn bt k s ph chun khng chnh thc no ca U Ban chng khon nh nc v cc c quan khc ca Chnh ph. Tng t nh vy, Ngn hng nh nc nn cho php cc ngn hng c phn kh nng tham gia nim yt c phiu ti Trung tm giao dch chng khon nu mun. iu ny s gip cc ngn hng c phn huy ng nhiu hn vn c phn h tr nhu cu cho vay ngy cng tng ca cc DNN&V. U ban chng khon nh nc cng cn cho php cc DNN&V c quy m ln Vit Nam pht hnh chng khon trn th trng vn nc ngoi nu c iu kin v U ban cn ban hnh cc hng dn r rng v quy trnh nim yt ti th trng chng khon nc ngoi. iu ny s cho php cc cng ty ln ca Vit Nam tip cn ngun vn ng k trn th trng vn hin i v do gii phng ngun vn trong nc cho DNN&V, nhng doanh nghip phi ph thuc nhiu vo cc ngun ti chnh trong nc. Cng vi cc gii php hon thin hot ng ca th trng chng khon nhm to iu kin thun li cho hot ng ca cc
29

() - Bao gm mt nh ngha r rng v th no l pht hnh c phiu ra cng chng.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 112

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


Qu u t mo him, mt mi trng u t c ci thin v minh bch hn cng s gip Vit Nam tr thnh mt nc hp dn i vi dng u t c phn t nc ngoi v trong nc. Nhng dng u t ny s l mt yu t ngy cng quan trng i vi qu trnh pht trin khu vc DNN&V Vit Nam trong di hn, c bit trong vic h tr DNN&V tng trng v hot ng hiu qu c th cnh tranh c trn th trng quc t v trong th trng ni a t c bo h hn. Nhm ci thin mi trng u t theo hng lnh mnh hn, trong ngn hn, B K hoch v u t nn xem xt v sa li ch u i ti chnh cho doanh nghip v nh u t Vit Nam, hng ti: (i) xo b (hoc t nht l phi iu chnh) mi ch u i ti chnh p dng cho cc doanh nghip c vn u t nc ngoi m doanh nghip DNN&V trong nc khng c hng trong cc lnh vc ch to nh hng xut khu; (ii) thay th h thng khuyn khch ti chnh rc ri v mu thun hin ti bng mt h thng n gin hn, p dng chung cho c hai loi hnh doanh nghip30; v (iii) sa i ch u i hin ti cho doanh nghip mi thnh lp theo Lut Doanh nghip, xo b nhng khim khuyt ny sinh31. 2.2.2.2. Hon thin hot ng tn dng u t v tn dng h tr xut khu ca Qu h tr pht trin i) Khn trng xy dng chin lc huy ng vn p ng nhu cu ngy cng cao cho xut khu ca cc DNN&V. Theo quy nh ca Chnh ph, Qu HTPT c php tin hnh huy ng vn t cc a phng, cc c quan nh bo him x hi Vit Nam, Cng ty tit kim bu in, hoc t cc ngun khc nh tri phiu Chnh ph. Trong thi gian qua, Qu HTPT p ng y , kp thi nhu cu vay vn ca cc doanh nghip, cc hp ng xut khu, v hon tr ng, y cc khon n n hn. Tuy nhin, thi gian ti, vic huy ng vn ca Qu s gp rt nhiu kh khn, nht l trong bi cnh Nh nc v cc Tnh, Thnh ph pht hnh nhiu loi tri phiu
30

() - iu ny nn theo mt phn tch trc y v cc u i ti chnh hin ti, v mt nh gi chi tit v cc nh hng thun li c th tnh ton c (nu c). 31 () - V d, cc doanh nghip ang tn ti mun lp ra nhng php nhn kinh doanh mi hn l ti u t vo cc php nhn hin ti, tn dng c cc u i dnh ring cho cc cng ty mi.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 113

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


vi li sut hp dn hn li sut tri phiu Chnh ph m Qu ang thc hin. c ngun lc vn thc hin nhim v ti tr tn dng xut khu trung v di hn nh cho vay u t trung v di hn, h tr li sut sau u t, bo lnh tn dng u t, h tr tn dng xut khu ngn hn nh cho vay vn ngn hn, bo lnh thc hin hp ng cho cc doanh nghip, c bit l cc DNN&V, Qu cn tin hnh ngay cc bin php huy ng vn. Trong thi gian ti, Qu HTPT cn a dng ho cc hnh thc huy ng vn nh m rng pht hnh tri phiu Chnh ph vi li sut hp dn hn, tng cng huy ng vn t nhiu knh khc nhau. Bn cnh vic m rng cc knh huy ng vn, th li sut huy ng vn cng cn linh hot hn, va m bo hi ho quyn li ca cc bn, kh nng ca Ngn sch nh nc, va khai thc ti a mi ngun lc cho pht trin t nc ng thi m bo an ton cho hot ng ca Qu. Hn na, Chnh ph cng cn cho php Qu HTPT c huy ng vn ngn hn thc hin nhim v h tr xut khu ngn hn c bit trong bi cnh nhu cu xut khu ngn hn ca cc DNN&V hin nay l rt ln. ii) Nng cao cht lng hot ng tn dng h tr xut khu ngn hn ca Qu Nm 2003, Qu HTPT tin hnh nhiu gii php p ng nhu cu vay vn xut khu ngn hn trn a bn. Tuy nhin, hot ng h tr tn dng xut khu ngn hn ti Qu HTPT vn cn nhng tn ti cn khc phc. Hin nay Qu HTPT vn cha c h thng thng tin v gi c, uy tn ca cc n v vay vn, ca nh nhp khu, thng tin phng nga ri ro, do cha c kh nng nh gi y ri ro tim n i vi cc khon vay. Mt s chi nhnh ca Qu cha tch cc thc hin nhim v h tr xut khu cho cc doanh nghip a phng, cha p ng ht nhu cu vay vn xut khu ca cc DNN&V. Bn cnh d, vic ban hnh cc mt hng thuc i tng c h tr tn dng xut khu hng nm cha c tnh n nh trong thi gian di do cha thc s to iu kin thun li cho cc doanh nghip, trong c cc DNN&V tham gia xut khu.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 114

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


khc phc nhng hn ch trn, tng bc m rng v nng cao c v s lng v cht lng tn dng h tr xut khu, Qu HTPT cn b sung cc hnh thc tn dng h tr xut khu nh cho vay hp ng bao tiu nng sn, bo lnh d thu, bo lnh thc hin hp ng. Qu cng cn khn trng phi hp vi B Thng mi xc nh danh mc cc mt hng thuc i tng vay vn ngn hn h tr xut khu trong thi gian ti, danh mc ny cn c tnh n nh trong thi gian di (t nht l 3 nm) nhm to tm l n nh, tin tng cho cc doanh nghip xut khu, c bit l cc DNN&V vi vn kinh nghim t i v nng lc xut khu cn nhiu hn ch. Bn cnh , nghip v h tr tn dng xut khu t hiu qu hn, Qu nn tng bc trin khai nghip v thanh ton trong nc v quc t ti Qu, thnh lp trung tm thng tin phng nga ri ro, gip cc DNN&V c h tr tn dng xut khu d dng hn trong vic gim st tnh hnh m, thay i L/C, thanh ton tin hng ca nh nhp khu. i vi cht lng cng tc thm nh cc khon vay cng cn c nng cao nhm nh gi ng nhu cu thc s ca tng doanh nghip, hp ng xut khu pht huy tt nht hiu qu ca nhim v tn dng h tr xut khu, h tr ng ngi, ng doanh nghip. 2.3. Cc gii php v t gi v chnh sch t gi h tr xut khu Thc tin pht trin v la chn, iu hnh chnh sch t gi ca nhiu nc trong gn 30 nm qua khng nh khng c chnh sch t gi no hin nay c xem l c u th tuyt i. Mi chnh sch t gi hi oi u c nhng im mnh v im yu nht nh. Nhng kinh nghim ca cc nc cho thy: mt chnh sch t gi hi oi c s dng uyn chuyn ph hp vi iu kin ca tng giai on s c nhiu tc ng tch cc n qu trnh tng trng v pht trin kinh t, nng cao nng lc cnh tranh cho hng ho xut khu trong nc. Xt trn nhiu gc khc nhau, vic x l chnh sch t gi ca Vit Nam trong thi gian gn y l tng i hp l v do c nhng ng gp tch cc vo qu trnh tng trng kinh t cng nh xut khu. Tuy nhin, cng phi nhn thy rng

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 115

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


vic iu chnh t gi hin nay vn cn bc l t nhiu nhc im: - Th nht, vic xc nh t gi cn mang tnh cng nhc, cha thc s linh hot, cn c lc chm, b ng v cha mc - Th hai, tn ti song hnh t gi th trng t do bn cnh t gi chnh thc, t gi ca cc ngn hng thng mi v hin tng la ho ngy cng trm trng hn. - Th ba, cha s dng c hiu qu cc cng c iu chnh t gi hi oi. - Th t, c ch qun l ngoi hi cn rt lng lo. Trong xu th nn kinh t, th trng ti chnh ngy mt hi nhp mnh hn v yu cu phi iu chnh li c cu xut nhp khu sang nhng hng ha, dch v c co gin ln hn trong tng lai (hng ha c chi ph k thut v cht xm ngy cng cao), Vit Nam cn phi tip tc c mt chnh sch t gi hi oi c la chn v iu chnh linh hot hn thay v duy tr mt t gi c nh, thiu nng ng, khng phn nh ng bin ng ca th trng. Mt chnh sch t gi c x l linh hot s c kh nng gim sc cho nn kinh t tt hn l mt chnh sch t gi iu hnh mt cch cng nhc. Trong khun kh c ch t gi hin hnh, Ngn hng Nh nc Vit Nam phi lun iu chnh t gi hi oi danh ngha, phn nh c nhng chnh lch gia t l lm pht trong nc v th gii tip tc iu chnh chnh sch t gi hi oi trn c s khuyn khch xut khu, ly s tng trng ca xut khu lm mt trong nhng ng lc quan trng thc y qu trnh pht trin kinh t. Chnh sch t gi khuyn khch xut khu l chnh sch t gi c iu chnh nhm bo m li ch ca nh xut khu, c ngha l phi duy tr t gi hi oi sao cho nhng ngi cung cp hng ha, dch v trong nc c li khi bn sn phm ca h trn th trng th gii. iu ny i hi t gi hi oi danh ngha phi c iu chnh gi nguyn hoc tng sc cnh tranh ca hng ho, dch v Vit Nam trn th trng th gii. Ngn hng nh nc cn tng tnh linh hot ca t

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 116

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


gi hn bng cch tng mc dao ng cho php. Tuy nhin, do t gi l mt nhn t rt nhy cm, nn vic iu chnh ny cn thc hin theo tng giai on, c th l: - Trc mt, c th ni bin dao ng t mc 0,25% hin nay ln 0,4%. iu ny c hai tc dng: th nht, to iu kin cho cc ngn hng thng mi yt gi cnh tranh; th hai, nh l bin php thm d mc khch quan ca t gi. - V lu di, Ngn hng nh nc nn chuyn hng s dng mnh cng c li sut iu tit th trng ngoi t. Bn cnh , Ngn hng Nh nc cng cn tin hnh mt s bin php c th nhm hon thin hn na th trng ngoi hi ca nc ta, t gi n nh cho VN, pht trin kinh t, v thc y xut khu: - Ngn hng Nh nc cn phn bit r chc nng i din cho Nh nc v chc nng can thip bnh n th trng. Vi chc nng i din cho Nh nc, Ngn hng Nh nc thc hin cc giao dch nhm thanh ton cc khon thu chi ca Nh nc v gia tng tch lu theo mc tiu nh. Trong khi , chc nng can thip th trng l nhm mc tiu iu chnh t gi hi oi trn th trng t gi phn nh c quan h cung cu. Vic khng phn nh r rng tnh c lp ca hai chc nng ny s lm gim i hiu qu qun l v iu tit ca Ngn hng Nh nc trn th trng. - Ngn hng Nh nc nn hn ch ti a vic s dng cc bin php hnh chnh can thip th trng v khng nn can thip qu su vo cc nghip v mang tnh k thut ca th trng. Thc tin cho thy i lc Ngn hng Nh nc c nhng tc ng can thip su vo nghip v, chng hn quyt nh 65/1999/Q-NHNH ngy 25.02.1999 ca Thng c Ngn hng Nh nc Vit Nam quy nh v nguyn tc xc nh t gi mua bn ngoi t ca cc t chc tn dng c php kinh doanh ngoi t. - Chn chnh v kin ton hot ng ca th trng ngoi t lin ngn hng, thc y s pht trin ca th trng ngoi hi. Vi phng thc t chc nh hin nay, th trng ngoi hi cha pht huy c hiu qu, cc giao dch trn th trng ngoi hi chim t

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 117

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


l khng ng k trong tng giao dch ca cc ngn hng nn hu ht cc ngn hng u hot ng theo nguyn tc t cn i ngoi t. Hin tng vi phm quy nh ca Ngn hng Nh nc l kh ph bin. Do vy, Ngn hng Nh nc cn pht trin th trng ni t vi y cc nghip v hot ng, to iu kin iu ho gia hai khu vc th trng ngoi t v th trng ni t mt cch thng sut. M rng s lng thnh vin tham gia th trng, cho php cc nh mi gii tham gia th trng. - Qun l cht ch hot ng vay v tr n nc ngoi. Theo quy nh hin hnh vic qun l vay tr v tr n nc ngoi c giao cho 3 c quan: B K hoch v u t, B ti chnh v Ngn hng Nh nc vi s phn bit r trch nhim ca mi c quan, nhng trong thc t hin nay cha c s thng nht v phi hp ng b gia cc c quan ny. Chnh ph nn thnh lp mt c quan chc nng chuyn trch vi cc thnh vin i din ca B K hoch v u t, B Ti chnh, Ngn hng Nh nc, B t php v cc c quan c lin quan khc xy dng k hoch v qun l vic vay, tr n nc ngoi ca tt c cc khon vay n nc ngoi ca khu vc nh nc ln khu vc t nhn. - Tip tc nghin cu, hc hi kinh nghim thc t ca nc ngoi trong cc lnh vc, nghip v mi nh: xc nh t gi qua r tin t nhm gim bt s ph thuc ca VND vo la M, cc nghip v ca th trng ngoi hi tng bc xy dng v hon thin c cu t chc v hot ng ca th trng ngoi hi Vit Nam. - Chnh sch t gi cn quan tm kp thi n ng tin ca cc nc ASEAN v t gi hi oi gia chng vi VND, to iu kin cho s pht trin xut khu sang th trng cc nc trong khu vc trong thi gian ti. - tm v m, Nh nc mt mt phi nm bt thng tin chnh xc kp thi v bin ng t gi hi oi trn th trng quc t, mc lm pht, li sut trong nc v quc t, xu hng bin ng cung v cu ngoi t trn th gii c th lm tt cng tc d on bin ng t gi. Mt khc, Nh nc cn phi m bo tnh bnh ng v thng tin cho mi thnh vin ca x hi

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 118

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


thng qua vic thng bo t gi cng nh cc s liu kinh t v m nh lm pht, tc tng trng... Bn cnh cc bin php ch yu trn, Ngn hng Nh nc cn hn ch v i n chm dt vic cho vay trc tip bng ngoi t, tin n thng nht s dng ng Vit Nam trn lnh th Vit Nam. Bn cnh cn phi c s phi hp ng b gia chnh sch t gi v cc bin php ti chnh khc t c hiu qu cao trong cng tc h tr xut khu cho cc doanh nghip.

Kt lun
Ngy nay, hu ht c cc quc gia t cc nn kinh t pht trin mnh nh c, M, Nht Bn, EU, cc nn kinh t cng nghip mi nh i Loan, Hn Quc, Singapore n cc nc ang pht trin trong khu vc nh Trung Quc, Thi Lan, Malaysia, n v mt s quc gia Chu Phi khc u ng vi quan im cho rng DNN&V v ang ng vai tr ht sc quan trng trong pht trin kinh t mi quc gia. Vai tr ny khng ch th hin ng gp ca khu vc DNN&V vo tng trng kinh t, to vic lm v tng thu nhp cho ngi lao ng, khai thc mi tim nng ca t nc, tng ngun hng xut khu m vai tr ca khu vc DNN&V cn c khng nh thng qua thc

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 119

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


y chuyn dch c cu kinh t, l lc lng b sung quan trng cc l hng kinh t, vi vai tr l cc doanh nghip v tinh gp phn cng cc doanh nghip ln a nn kinh t quc dn ngy mt ln mnh hn trn trng quc t. Nhn thc c vai tr v tm quan trng ca khu vc kinh t t nhn ni chung v khu vc DNN&V ni ring, Chnh ph Vit Nam trong thi gian qua tin hnh ci cch m ca nn kinh t vi vic ban hnh nhiu b lut quan trng nh Lut Thng mi (1997), Lut Khuyn khch u t trong nc, Lut Doanh nghip (2000)... vi mc tiu to ra mt mi trng kinh doanh ngy cng thun li cho s pht trin bnh ng ca tt c cc thnh phn kinh t, cc loi hnh doanh nghip trong x hi nhm pht huy ti a cc ngun lc a t nc ta pht trin nhanh chng, bn vng theo nh hng th trng c s qun l ca Nh nc. Vi s ra i ca Ngh nh 90 v Cc Pht trin DNN&V trc thuc B KH&T, Chnh ph khng nh Pht trin DNN&V l mt nhim v quan trng trong Chin lc pht trin kinh t x hi, y mnh cng nghip ho, hin i ho t nc. c bit ch trng ca Nh nc trong vic khuyn khch DNN&V tng cng xut khu, to iu kin thun li cho cc DNN&V lin kt hp tc vi nc ngoi, m rng th trng xut khu hng ho, dch v. Thng qua cc chng trnh tr gip xc tin xut khu, tr gip mt phn chi ph cho DNN&V kho st, hc tp, trao i hp tc v tham d hi tr trin lm gii thiu sn phm, tm hiu th trng nc ngoi. (iu 10 Ngh nh 90/2001/N-CP) cho thy Chnh ph Vit Nam ang y mnh h tr DNN&V tham gia cc hot ng xut khu, m rng th trng v tng bc tr a DNN&V tr thnh ch th quan trng ca qu trnh hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam. Mc d vi vai tr khng th ph nhn ca DNN&V trong nn kinh t cng nh trong hot ng xut khu nh vy, hin nay c h thng chnh sch, h thng th ch h tr cng nh cc chng trnh tr gip DNN&V Vit Nam xem ra cn qu nh b so vi nhu cu ca bn thn DNN&V ch cha ni n so vi chin lc h tr ca cc quc gia trn th gii. gii quyt c vn ny, bn cnh cc gii php tm v m nh: xy dng h thng khung kh lut php v quy nh minh bch, cng bng, h thng th ch hu hiu, cc chnh sch v chng trnh h tr DNN&V v tip cn t ai, cng ngh, th trng, h tr o to, ... mt h thng bin php ti chnh hiu qu (thu, ti chnh, tn dng, u t...) c nhiu nh nghin cu v hoch nh chnh sch pht trin DNN&V xem l mt bin php tng

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 120

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


i quan trng v cn thit, c bit vi c trng ca khu vc DNN&V, khu vc cn nhiu yu km v kh nng ti chnh. Vi vic phn tch thc trng ca khu vc DNN&V trong hot ng xut khu, thc trng v tc ng ca cc bin php ti chnh trong vic h tr xut khu cho cc DNN&V Vit Nam thi gian qua, Kho lun bc u khi qut bc tranh chung v khu vc DNN&V, nhng thnh tu t c cng nh kh khn cn tn ti ca khu vc trong hot ng xut khu ni ring v pht trin kinh t ni chung, c th l kh khn lin quan n lnh vc ti chnh, t a mt s kin ngh chung, gp phn cng vi cc chng trnh h tr khc a khu vc DNN&V ngy cng pht trin, m bo thc hin thnh cng chin lc pht trin kinh t x hi ca Vit Nam. Vi xu th pht trin nh v bo hin nay ca khu vc DNN&V Vit Nam c v cht lng v s lng (th hin s lng DNN&V ngy cng tng ln vi cc ng gp ngy cng ln vo hot ng xut khu, vo GDP v cng n vic lm m khu vc ny to ra) cng vi chnh sch v ch trng ng n ca ng v Nh nc, ngi vit tin tng su sc rng khu vc DNN&V Vit Nam ang v s nhanh chng hon thin mnh, xng ng l nhng Chin s xung kch thi bnh i u trong vic to ra ca ci, vt cht, vic lm v ng gp cho ngn sch nh nc, a t nc Vit Nam tr thnh nc cng nghip vo nm 2020 nh mc tiu ca ng v Nh nc ra.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 121

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V

Danh mc ti liu tham kho


Ti liu ting vit
1. Bi Xun Lu, Gio trnh kinh t ngoi thng, Trng i hc

Ngoi thng H Ni, NXB Gio dc, 2000 2. inh Xun Trnh, Gio trnh l thuyt ti chnh tin t, Trng i hc Ngoi thng, NXB Gio dc, 2001 3. inh Xun Trnh, Gio trnh thanh ton quc t trong ngoi thng, NXB Gio dc 2002. 4. L Vn T, Tn dng ti tr xut nhp khu, NXB Thng k, 2000. 5. Bi Xun Lu, Gio trnh thu v h thng thu ca Vit Nam, Trng i hc Ngoi thng, 1998. 6. Ngn hng pht trin Chu (ADB), L trnh pht trin DNN&V, D n chun b Chng trnh pht trin DNN&V TA 4031 VIE, Thng 7/2003. 7. Phng thng mi cng nghip Vit Nam (VCCI), DNN&V thc trng v gii php, NXB Thng k, 2002. 8. Hc vin Ti chnh Vit Nam, Vin Khoa hc Ti chnh, Ti chnh h tr pht trin DNN&V, NXB Ti chnh H Ni, 2002. 9. Nguyn Cc, i mi c ch chnh sch h tr pht trin DNN&V Vit Nam n nm 2005, NXB Chnh tr Quc gia, 2000. 10. c Thnh, Pht trin DNN&V mt s nc trn th gii, NXB Thng k, 1999. 11. Chng trnh d n M Kng, Hnh thnh mt Qu u t mo him Vit Nam, Chuyn nghin cu t nhn s 4, nm 1999.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 122

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


12. Trn Kim Ho, Tiu Tin Dng, Trnh c Chiu, Kinh

nghim h tr DNN&V ti Cng ho Lin Bang c, Vin nghin cu qun l kinh t Trung ng, 2000. 13. Phm Th Tut, Bo co quan im v nh hng xy dng Qu bo lnh tn dng cho cc DNN&V Vit Nam, B ti chnh, 2001. 14. Vin Nghin cu Thng mi, xc tin xut khu ca Chnh ph cho DNN&V, NXB lao ng thng binh x hi H Ni, 2003. 15. Hi ng lin minh HTX Vit Nam, Bo co v n Qu bo lnh tn dng cho DNN&V, 2001. 16. Vin nghin cu Qun l Kinh t Trung ng, pht trin DNN&V kinh nghim nc ngoi, NXB Thng k H Ni, 2001. 17. Phm Thu Hng, To vic lm tt bng cc chnh sch pht trin DNN&V, Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam. 18. V Quc Tun, Kinh nghim pht trin DNN&V ca mt s nc v bi hc kinh nghim cho Vit Nam. 19. Bo co s kt 4 nm thc hin Lut doanh nghip 4/11/2003. 20. Ngh nh s 90/2001/N-CP ngy 23/11/2001 v vic tr gip v pht trin DNN&V. 21. Ngh nh s 43/1999/N-CP ngy 29/6/1999 v tn dng u t pht trin ca Nh nc. 22. Ngh nh s 50/1999/N-CP ngy 8/7/1999 v t chc hot ng ca Qu h tr pht trin. 23. Bo co ca Qu h tr pht trin v tnh hnh thc hin nhim v nm 2003 (Ngy 22/9/1003) 24. Thi bo kinh t, Tp ch kinh t pht trin, Bo u t, Tp ch ngn hng, cc s nm 2000-2003, Ti liu ting Anh:
1. Yoshiyuki Oba, Finance for small Business in Japan, March

1999, 2. James Riedel and Chuong S.tram (1997), The emerging Private sector and Industrialization of Vietnam, Private sector discussion No. 1, Mekong project Development Facility (MPDF), 4/2002, Hanoi. 3. UNDP, Job creation and private sector in Vietnam, 2001.

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 123

Mt s bin php ti chnh nhm thc y xut khu hng ho ca DNN&V


4. Bhargavi Ramamurthy, The private Manufacturing Sector in

Vietnam, Stockholm School of Economics, 2000. 5. UFJ Institute, Soft Infrastructure Development for Better financial Access of small and Medium Enterprise in Vietnam, October 2003

Bi Xun Thng Anh 6 K38 KTNT 124

You might also like