CNG YU GII LUT Nh Xut Bn Tn Gio 2002

HT.Thin Siu ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 7-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
LI NI U 01 - Cng yu Gii lut (01-17) 1. Th tnh ng nht. 2. Tm hng T kheo 3. nh cng gii v o cng gii 4. Nguyn nhn Pht ch gii Bit gii thot 5. Mi li ch ca vic ch gii 6. Gii th nht: bt dm 7. Gii th hai: bt o 8. Gii th ba: bt st 9. Gii th t: bt vng ng 10. Gii lut 11. Bn khoa ca gii 12. Bit gii, thng gii 13. Th Tn dit 14. Tn T-kheo Bt-nan- vui mng 15. Kit tp ln I 16. Tn gi A-nan chng A-la-hn 17. Tn gi A-nan sm hi 02 - Cng yu Gii lut (18-45) 18. Tn gi Kiu-phm-ba- dit 19. Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin tm o 20. Trng tro Phm ch lun chin 21. Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin xut gia 22. Tn gi X-li-pht b vu oan

23. Tn gi Mc-kin-lin b hi 24. Kit tp Kinh v Lut 25. Tn gi u-ba-li tng Lut 26. Nguyn nhn phn ha Lut. 27. Nm b Lun gii thch Lut 28. Ni dung T phn lut 29. Ch tr, tc tr 30. Chuyn xy ra Cu-dim-di (Kosambiya) 31. c Pht n trong rng 32. Pht dy php Lc ha Kosambiya 33. Pht cm dng thn thng thu bt. 34. Phn tch gii bn 35. Gii thch 4 Ba-la-di 36. Gii thch 13 Tng tn 37. Gii thch 2 Bt nh 38. Gii thch 30 X a 39. Gii thch 90 Ba-dt- 40. Gii thch 4 hi qu php 41. Gii thch 100 hc php 42. Gii thch 7 Dit trnh 43. Tnh gii v gi gii 44. Cc yu t kt thnh ti 45. Su trng hp c bit i th sm ti Tng tn 03 - Cng yu Gii lut (46-50) 46. Su trng hp sm dit ti Tng tn. 47. Sm hi ti Ba-la-di v Tng tn 48. Sm hi ti Thu-lan-gi 49. Sm hi ti Ba-dt- -x-Ni t-kit-la 50. Mi tm vic a n ph ha hp Tng 04 - Cng yu Gii lut (51-56) 51. Th no l Tng? 52. i gii 53. Gii trng 54. Tht dit trnh 55. Kit-ma 56. iu kin ca kit-ma 05 - Cng yu Gii lut (57-85) 57. Tp Tng tc 58. Th hu tc 59. Kit-ma phi tng 60. D dc 61. Nhn d dc 62. D dc khng thnh 63. Kit i gii bn Tng v bn Ni 64. Xut gia th gii 65. T-kheo

66. i sng A-la-hn 67. Ha thng 68. Y ch 69. Nn hc v khng nn hc 70. A-x-l 71. Nguyn nhn thuyt gii 72. B-tt 73. Mc ch B-tt 74. Trung gian B-tt 75. Cch thuyt gii 76. Gi thuyt gii 77. Khng t cch ngn thuyt gii 78. t cch ngn thuyt gii 79. Trin ngy thuyt gii 81. Tin An c - hu An c 83. T t 84. Cu thnh 85. Y ng Lut s tr lut 06 - B-TT GII I. Phm Vng II. Tm a gii III. Tam tnh gii IV. Th gii B-tt V. Mt gii B-tt B-TT DANH V THIT 1. Th no l gi danh B tt? 2. Th no l tht ngha B-tt? 07 - XUT GIA HONG PHT O 08 - GII L BC THY CAO C NHT (*) 09 - KHAI O GII T TH B TT GII 10 - TH GII L LM CHO PHT PHP MIN TRNG GIA TH GIAN

---o0o---

LI NI U
Ba mn v lu hc Gii nh Tu l con ng duy nht a n Nit bn an lc. Mun n Nit-bn an lc m khng theo con ng ny th ch loanh quanh trong vng lun hi ba ci. Nhn Gii sinh nh, nhn nh pht Tu ba mn hc lin kt cht ch vo nhau, nh vy mi sc dit tr tham i, y li v minh, m ra chn tri Gic ng. Nhng Gii hc mnh mng, nh hc mng mng, Tu hc mnh mng; nu khng nm

c Cng yu th kh b hiu bit chu o, ng n. Khng hiu bit ng n th khng sinh tm tnh tn; khng c tm tnh tn th s khng c tnh hnh, nh vy, con ng gii thot b b tc. Nh mt ngi hc hoi m vn khng hiu, tu ho m vn khng cm nhn c cht li ch an lc no. to thm s d dng cho vic hiu v hnh tr Gii hc, ngay sau Gii n nm 1994 ti cha Bo Quc - Hu vin mn, ti ging cng yu Gii lut cho Tng, Ni, nht l nhng v tn th gii ti Ging ng cha T m trong 7 hm. Li ging ny c ghi chp v sa cha, b sung thm cc bi lin quan Gii lut m ti ging cc ln khc, chung li thnh tp Cng yu Gii lut ny m hm nay c duyn gi n qu v c gi. Hy vng n s gip ch c phn no trong vic thc hnh Gii hc ca nhng v ho tm xut gia. Pht lch 2540, Cha T m Ma An c nm Bnh T - 1996. HT. Thch Thin Siu --- o0o --01 - Cng yu Gii lut (01-17) 1. Th tnh ng nht. T-kheo, T-kheo-ni du tn du cu v mt gii lut, th tnh ng nht. ---o0o--2. Tm hng T kheo 1. Danh t T-kheo: L tn do th gian gi, ch khng phi T-kheo, v khng th gii C tc. 2. Tng t T-kheo: L co b ru tc m khng th gii. Gi b hnh tng xut gia nhng thc ch l c s trc u.

3. T xng T-kheo: L co b ru tc ri mc o ca-sa tr trn trong hng ng xut gia, t xng Thch t. Trong Pht gio gi l tc tr. Hng ny cn phi ui ra khi ngi nh Pht php v khng cho th gii. 4. Kht thc T-kheo: Cng mc o ca-sa kht thc, lm xng Thch t, nhng k thc l ngoi o hay c s, khng c gii lut. 5. Thin lai T kheo: L khi Pht cn ti th, bc li cn n xin xut gia. Pht gi Thin lai T-kheo tin tu phm hnh dit kh, tc thi ru tc c php t rng, y ca-sa dnh vo mnh ng Lut, tr thnh T-kheo. 6. Trc ca-sa T-kheo: L 3 y ca T-kheo ct dc tng ming may li v nhum mu hoi sc m mc, nh ngoi o ngi th tc cng xng l T-kheo, k thc khng phi T-kheo. 7. Ph kit s T kheo: Tt c phin no rng buc, lm cho chng sinh phi tri ln trong 3 ci. Nu xut gia c th on tr c phin no y th chng qu A-la-hn, lin ng C tc gii. 8. Bch t kit-ma T-kheo: Nu c ngi mun xut gia, h i trc chng Tng ba phen cu khn. Chng Tng mi mt ln bch, 3 ln kit-ma truyn gii C tc, gi l bch t kit-ma. Mt ln tha, ba ln hi (biu quyt). Trong 8 hng T-kheo ni trn, tr Thin lai T-kheo, l chng Tkheo ch c trong khi c Pht cn ti th. Trong nhng nm u khi cha ch gii, nhng thin nam no n vi Ngi v xin phl tm xut gia th gi l Thin lai T-kheo. Ngay khi Ngi gi Thin lai T- kheo th mc nhin gii th c y . Trong kinh cn ni r thm l: Y php c tc, tu pht t lc l y phc c y , ru tc t rng. T rng y khng phi l n t rng lin u, nhng n c php ct, co ng Lut. Cm t Thin lai T-kheo ch c trong thi c Pht cha ch gii v cng ch c Pht mi dng ting Thin lai T-kheo m thi. Cn sau khi c Pht ch gii ri th ch c th gii trong gii n v phi bch t kit ma mi thnh Tkheo. By gi cn li 7 hng T-kheo. Trong 7 hng T-kheo , ty hnh gi t chn. Nu chn hng Danh t T-kheo th ch c ci tn sung. Nu chn hng Tng t T-kheo th cng na n nh Danh t T-kheo. Tm li, ai mun chn loi no th ty . Nhng y, ti ch nhn mnh, hng Tkheo on tr kit s, tc Kin T-kheo. Bc T-kheo ny do tu hnh

on tr phin no kit s m tr thnh T-kheo. y l mt trng hp c bit. Nu ngi no tu hnh on tr c kit s th h cng gi l Kin T-kheo. Nhng chnh thc nht l ni hng bch t kit-ma T-kheo. Khi tr thnh T-kheo th phi bit php ca T-kheo. Nu khng bit php T-kheo th ch c danh m khng c thc. Nhng php T-kheo nhiu lm. Theo Lut tng, gi cho ng th tht kh v cng. Nu chng ta sut c i m hc Lut th cha chc hiu ht ci ngc ngch, t m ca n. S d c nhiu ngc ngch cng ch tr tm bnh ca chng sinh. Ci nghip ca chng sinh n ngc ngch nh vy nn Pht phi ch gii t m tr n. Th d, ngi trong chng nh hng to ting, Pht cng ch gii. Cuc sng ca ngi t xy ra lm chuyn cho nn Pht cng ch lut tng ng. V vy, hc cho ht lut cng khng d. Tuy vy, mc du chng ta khng th ni nc bin qu ln khng th ung ht nn khng ung. Pht dy, nc trong bn bin l nhiu nhng cng mt v mn. Lut ca Pht cng th, d a dng nhng chng ta khng th khng hc. Hc mt phn trong 250 gii cng bit c mi v an lc ca n, l mi v gii thot. Mun nm c mi v gii thot ca gii lut, nn nay ti xin ni tm tt v gii lut. ---o0o--3. nh cng gii v o cng gii Ngoi Bit gii thot gii c nh cng gii v o cng gii. Nh ngy xa c mt Thin s lm mt ci cc tu trn ni. C mt b th ch pht tm ng h bng cch, hng ngy sai c con gi em cm ln cng cho S sut 3 nm. Trong thi gian y, mi s u tt p. Mi ln em cm cng dng tr v, b u hi con v s tu hnh ca S. Ngi con gi tr li v S ny tu hnh tinh nghim, b m nghe cng thch. Ti nm th 3, b bo con: Ny con, ba nay phi th lng tu ca S, coi c thc tu hay khng. Con em cm ln dng cho S, th thc xong, con gi b m S coi S phn ng ra sao?. Ngi con gi lm theo li m dn, m S, S tr li: Kh mc hn nham, tam nin v lnh non, ngha l: Cy kh trn ni ba nm khng bit lnh nng. Khi v nh, b m hi con, ngi con gi thut li cho b nghe li S tht ra. B nghe xong ng ng ni gin. Tc qu, b ln chm la t cc ca S. Va t va dm chn ku ln: T ra 3 nm ny ung cng ph ca

 cung cp cho mt ci cy kh. Tht l ung cng, ung ca qu tri?. V S thy th ly lm xu h, bn i tm ni khc. Ch nguyn tu hnh ca S vng vng, nn S tm ch khc tu. Khi nghe S lm cc tu li, b cng pht tm ng h v S cng b qua chuyn c. Ngi con gi cng hng ngy cm nc cng cho S. B hi con v cch tu hnh v hnh ng ca S, ngi con tr li cng khng thy c g c. Sau ba nm, b biu con cng lm y nh trc, coi S phn ng th no. Mt hm, ngi con gi ln cc cng dng xong v m S hn. S ni vi c rng: Ta bit, ngi bit, Pht bit nhng ng cho b y bit. Ngi con v thut li cho m nghe. B mng qu v ni: C th ch!. Khi y b khn o t chnh, ln cc xin sm hi vi S v xin ng h tip. chnh l gii. V sao? V l nh cng gii. V s y khng th gii trong gii n bch t kit-ma, nhng do nh lc m nhip tm gii ht sc nghim tc khng i B-tt nhng gi y gii lut. Cho nn chng ta hc lut l gi gii, v cng ng ngh rng, ch c nhng ngi i B-tt mi l ngi gi lut, cn nhng ngi tu thin, khng i B-tt l khng gi gii. Chnh nhng ngi nh tu thin, h gi gii v tr gii hn ai ht, l nh cng gii. nh cng gii l nhip c tam nghip vo nh. Khi nhip ba nghip ri th c ci nghip no d m i lm by u! Thn, khu, nhip vo trong nh th nh y l thn, khu, , ngoi ra khng c ci thn, khu, th hai m i lm chuyn sai quy. Cho nn trong lut ni v gii, th l nh cng gii. Nn ngy no tu thin nh th ngy c gii. Tm c tu ngy no th ngy c nh, nu tm khng tu m lon tng th khng c gii. C v T s ngy xa cng c bi k phn nh cho tm nh nh sau: Tch tch tinh tinh th, V tnh tch tch phi, Tinh tinh tch tch th, Vng tng tinh tinh phi. Ngha l:

Tch tch tinh tinh th: l yn lng trong s thc tnh, th ng. V tnh tch tch phi: l v tnh m yn lng, l sai. Tinh tinh tch tch th: l thc tnh trong yn lng mi ng Vng tng tinh tinh phi: l thc tnh trong vng tng, l sai. Cu chuyn ca b gi cho con gi m S, ba nm u m S p: Ta nh gc cy kh da vo tng lnh, qua 3 ma ng khng bit lnh nng, nn b gin. Ba nm sau, c con gi cng m S, S ni: Pht bit, ngi bit, ta bit nhng ng cho b y bit, b mng r. V s lc u tu thnh nh gc cy kh l v tnh m vng lng, nn sai. Ba nm sau, Pht bit, ta bit, ngi bit l ni vng lng m sng sut, l ng. Nn b gi mng r. Khi c Pht cha ch gii, cc v t ti gia v xut gia nghe c Pht thuyt php ri th tm h c vin trn, li cu (xa la trn cu m c con mt php thanh tnh). Php nhn l con mt phpcon mt y thy php T . Cng cn ni thm l, con mt hm trc c m, khng thy php T kh, tp, dit, ocon mt y cha thanh tnh. By gi con mt y thy r php T ri, cho nn php nhn thanh tnh, chng c qu v Tu--hon. Chnh l gii, mc du h khng tri qua 3 ln kitma th gii. Gii ca cc v l o cng gii. Vy o cng gii l g? Chnh l nh hiu c l T m pht sinh cc tm v lu nn khng cn lm chuyn sai quy. Nhng ai c tm v lu, chnh h khng ni mnh tu gii, m h ch qun php T , qun v thng, v ng... v chnh trong khi qun, h ng c o, khng lm nhng chuyn sai quy nn h cng c gi l ngi gi gii tinh nghim, nn gi l o cng gii. c Pht Thch-ca thnh o, 12 nm u, cc hng t ca Pht ch theo php m tu hnh, trong tu thin nh l chnh, tu tr tu l th. o cng gii thuc v tr tu; nh cng gii thuc v thin nh. Tu hai php y m vn ngn c ti c thnh tu c gii. 12 nm u Ngi cha ch gii, nh trong lut ni c Thch-ca c mt bi k, l: Thin h khu ngn,

T tnh k ch , Thn mc tc ch c, Th tam nghip o tnh, Nng c nh th hnh, Th i tin nhn o. Ngha l kho lo m gi ming li li ting, t mnh lm sch tm tr ca mnh v thn th na cng ng lm c, l ng sch ca ba nghip; kh nng t c ng sch nh vy, chnh l ng i ca bc i tin. Hay ni mt cch ngn gn l: Kho gi gn thn, ming, ; ng ngh by, ng ni by, ng lm by. l gii kinh ca c Th Tn. ---o0o--4. Nguyn nhn Pht ch gii Bit gii thot T v sau mi phn bit ni rng ra l v c mt ln, Tn gi Xli-pht tha Pht: Bch c Th Tn, lm sao Chnh php ca c Nh Lai, sau khi Nh Lai dit ri, Chnh php y vn c tn ti lu di? Th Tn dy: c Pht no m c ni Gii, ni Php th chng t nh tu hnh, lm cho Chnh php c cu tr sau khi Nh Lai dit . Khi y Tn gi X-li-pht tha vi Ngi rng: Bch Th Tn, ti sao con khng thy Th Tn ch gii m ch ni php?. Ngi dy: Ny Tn gi, Ta bit thi phi lm g, nay cha ti thi nn Ta cha ch gii. Khi no trong Tng chng c vic v danh li, v hu lu xy ra th Nh Lai mi ch gii. V th, 12 nm u cha xy ra chuyn g cu u nn Ngi cha ch gii. ---o0o--5. Mi li ch ca vic ch gii 1. Nhip th Tng: v kin ton Tng-gi thnh chng thanh tnh. 2. Linh Tng hoan h: V tu hnh phm hnh nn thin tm Tng trng khin c hoan h i vi nhau. 3. Linh Tng an lc: v hoan h c an lc ni thin nh, trong t tm.

4. Linh v tn gi tn: khin ngi cha c lng tin Tam Bo, thy ch Tng tu hnh phm hnh m sinh lng tin. 5. D tn gi linh Tng trng: i vi ngi tin ri khin lng tin ca h Tng trng. 6. Nan iu gi linh iu thun: ngi kh iu phc khin h c iu thun. 7. Tm qu gi c an lc: khin ngi bit h thn c an vui. 8. on hin ti hu lu: v on dit phin no hin ti. 9. on v lai hu lu: v on dit ht phin no v lai. 10. Linh chnh php cu tr : v tu phm hnh m chnh php c tn ti lu di. Trong lut T-kheo ca Nam tng cng y nh vy: 1. Samaghasutthutya: v kin ton ca Tng-gi. 2. Samghaph sutya: v an tr ca Tng-gi. 3. Dummankuman puggalnam niggahya: v c ch k khc. 4. Pesalnam bikknam phsuvihya: v an tr ca thin T-kheo. 5. Dittha dhammikanam asavanam samvarya: v on phin no hin th. 6. Samparyikanam savanam patightya: v on dit phin no v lai. 7. Appasannnam pasdaya: v khin cha tin sinh tin. 8. Passannnam bhiyyobhvya: v ngi tin, lng tin thm kin c. 9. Saddhammatthiliy: v Chnh php cu tr. 10 Vinay nuggahya: v yu chung, knh trng Lut.

 l 10 iu ch li cho vic ch gii. Mi khi xy ra mt vic, Ngi ch mt gii v km theo 10 li ch ca n. l l do ch gii. Mi iu ny trong Lut gi l 10 c ngha. ---o0o--6. Gii th nht: bt dm n nm th 13 c Pht mi ch gii. Chuyn ch gii l do Tn gi Na--t. Tn gi l mt ngi giu c, sau t b gia nh xin theo Pht xut gia. Trong thi gian sau, v mt ma, dn tnh i km, chng T-kheo phi phn chia nhau i cc vng chung quanh kht thc. Tn gi Na- cng vi mt s T-kheo i n vng Tn gi kht thc. Khi n, Tn gi lin v qu v vo nh kht thc. B m thy Tn gi tr v, mng r, nu ko, khc lc, van xin Tn gi ng i xut gia na. Nhng Tn gi khng chu. B m khuyn ln nhiu ln nhng Tn gi c khng khng t chi. Cui cng b ni vi Tn gi: Con i, nh ta giu c, con i tu ri khng ai ni nghip gia nh lo hng khi cho t tng ng b. M cng gi ri, khng c ai tm s hm sm. Thi th con c i th i, nhng hy li cho m mt a chu ri hy i. Thng m nn Tn gi nh chu m, v ngh: cng vi v c n i mt cht c sao u!. Th l b dt con du ti cho Tn gi v Tn gi cng thy khng c g rc ri c. Tn gi ngh: i tu th c i, min l cho b mt cht chu ni cho b yn lng l c. Xong chuyn l Tn gi ra i, thm ch sau sinh con Tn gi cng ch hay. T khi xy ra chuyn gia Tn gi v v c ri, mt thi gian sau thy cc v T-kheo khc khng c chuyn n i, sao mnh li cho chuyn v c rng buc? Tn gi bc rc trong lng v t ra kh chu, n hn. Cc v T-kheo hi: ti sao thi gian u hin gi hoan h, sc din ti tt m nay thy r qu vy?. Tn gi em chuyn k cho cc v T-kheo hay. Cc v T-kheo em chuyn ca Tn gi bch ln c Th Tn. Th Tn ku ln qu trch. Bt u t Pht mi ch gii th nht l hng xul gia th khng c dm dc. V trc khi ch gii, Ngi n r mi cng c ln ca vic ch gii. ---o0o---

7. Gii th hai: bt o Nguyn do l c mt v T-kheo n-ni-ca, nguyn l con th gm, lm ci chi bng tranh trn ni . Nhng ngi i lm ci, h thy chi vng nn h n d i v ly ci tranh v nu cm. Khi v thy chi b d, Tn gi bn ngh l nn lm bng vt liu chc chn hn. Suy ngh nh vy, Tn gi lin lm chi kin c bng t nung chi. c Pht trng thy hi, cc T-kheo khc bch cho Ngi hay. Ngi lin sai ngi ku v T-kheo y li v hi c vic thy lm chi kin c trn phi khng? V Tkheo y xc nhn. c Pht bo thy nn d b i, nhng Tn gi tr tr khng mun d b. c Pht sai cc T-kheo n d b cn chi . Tn gi khng phn ng g nhng li c lm ci cc khc. Tn gi bn n nh ngi gi cy cho vua v ni rng: Ny anh kim lm, vua Bnh Sa c ha cho ti dng cy ny li lm cc tu. Anh kim lm ni: nu c lnh vua th thy c ly Th l Tn gi vc ru n n cy v x lung tung. Cy b n ng nghin thnh tng khonh. Hm sau c quan triu nh i kim tra thy cy ci cht b lung tung, ku anh kim lm n hi duyn c, anh kim lm bn thut li u ui cu chuyn. Quan triu nh cho mi Tn gi ln v hi v ti n cy qu ca nh vua m khng c php ca quan triu nh. Tn gi bn tr li rng: Trc khi ln ngi vua, nh vua c ni rng, nhng g c trong nc chng ti, cc v xut gia tu hnh bit thiu dc tri tc nu c cn dng th c ly dng. Vua c tuyn b nh vy nn ti mi ly dng. Quan triu nh ni rng: Vua chng ti c ni vy tht, nhng m nhng vt khng c ch gi kia, cn nhng vt c ch, th vua chng ti khng cho php. Cu chuyn rc ri c cc T-kheo v bch Pht. Pht mi ch gii bt d nhi th, (ngi ta khng cho th khng ly). Khi y Th Tn quay qua hi mt v T-kheo, trc khi xut gia, nguyn l quan triu nh rnh php lut ca vua, theo lut vua, ly n ngang no th b ti v ngang no th khng b ti? Tn gi p: Theo con bit, th nh lut php trong nc ny, nu ly nm tin th b t hnh, cn nu di th ty xt x di mc t ti. T Pht ch gii: nu n cp, ly trm ca ngi khc 5 tin th b trng ti. ---o0o--8. Gii th ba: bt st Pht dy cc T-kheo tu php qun bt tnh dt lng i dc. Mt s T-kheo ti vn bn sng B Cu chuyn tu theo php qun bt tnh. Khi qun thn bt tnh, thy thn th ca mnh hi hm chu khng ni, l mt

vi trng sng nhung nhc li cng nhm chn hn, cho nn mun hy dit thn, mi ni: ai gip cho ti gii thot thn ny th c phc ln. Tkheo Vt-lc gi-nan- nghe ni vy lin cm dao st gip. Khi st xong ri, ng ta lin cm dao xung sng ra. Khi ra dao, thy bng mnh phn chiu di nc d tn qu nn ng ta m ra n hn ngh rng: my v Tkheo kia c ti tnh g m mnh ra tay tn st cc ng, mc du c li yu cu. Lc y Ma vng bit lin hin ln ng trn nc v ca ngi rng: Hin gi, lnh thay, Hin gi lm cho ngi cha c ; Hin gi lm mt vic i phc c, l mt cng c ln. Hin gi hy ra tay cu cho nhng ai mun gii thot thn ng un hi hm ny, cng c tht v lng. Nghe vy ng yn tm, xch dao v v h to: Hi cc Hin hu, ai mun la thn ng un gii thot, mun thot sinh t, n y ti cho. Th l ng ph lun mt s na! Thng l, sau ma An c, cc v T-kheo ko nhau v vn an sc khe c Th Tn, nh con v thm cha sau 3 thng xa nh. Khi v hu Pht, bao gi Pht cng nim n n tip t v Ngi hi An c c an lc khng, c ha hp khng, i ng c tr ngi g khng... nh cha thn mt hi con. Nhng ma An c ny, Ngi thy t cc ni v tha tht qu. Ngi i mi i hoi khng thy h tr v. Pht sai cc v T-kheo i thm d nghe ngng coi h c b g khng? Cc v T-kheo i ra khi tinh x, th ngoi ng, thin h n m c ln rng: Khng bit my ng thy tu theo php mn no m git nhau nm la lit c khu rng, hi thi khng ai chu ni. Cc v nghe ni lin n ni xem th thy c chuyn nh vy. Cc Tkheo v bch Pht. Pht bo, Ta dy chnh php, h hnh t php. T Ngi khuyn cc v T-kheo i php qun bt tnh ra qun s tc dp tr phin no, ch khng nn qun bt tnh m ra bi quan m hy hoi thn mnh nh cc T-kheo kia lm. T Ngi ch ra gii bt st. Tm li, hc Pht php, hnh Pht php, nu lm khng ng, hiu khng ng cng d a n kt qu tai hi. Tri li, khng hiu Pht php, khng p dng Pht php vo cho bn thn v x hi, cng l mt thit thi ln. V nh ngi bt rn trong kinh X D c k: Mt ngi bt rn m khng bit cch bl n, c c bt ng ui, hay gia thn rn, n c th quay u li cn v c th gy t vong. Mun bt rn, cn phi ly ci nng i u cho cng l rn chu php, mc cho ui quy sao th quy, khng nh hng g. Cng vy, tu hc

Pht php cng phi bit phng php, nh cch bt rn vy. Hoc nh trong kinh Bch D k chuyn n trm o vua". C mt anh chng ngho n trm o vua. Triu nh cho quan qun i lng sc khp ni v bt c n. N ku oan v ni l o ca t tin li. Quan ni nu o ca t tin anh li th anh mc vo xem. o vua qu rng nn n khng bit mc. Thy tay o rng nh ng qun, n lin a chn vo hai tay o. Mc hoi khng xong nn li ra ni lo. Quan hi, o t tin sao anh khng bit cch mc? Nh vy, nu khng bit s dng th du c o vua i na cng mang ha vo thn m thi. Php v Lut ca Pht c vi diu n u, nu khng bit tu tp v hnh tr ng th cng ch c ch li g! ---o0o--9. Gii th t: bt vng ng Ti sao Pht ch gii ny? Trong thi c Pht, n cha phi l nc y lung thc cho dn chng ht u. Gp lc mt ma hn hn, ch Tng kht thc kh khn nn nh phi phn tn nh kht thc. Ti mt thn n, c mt nhm T-kheo, bn bc v tm cch nh la tn ch bng cch, mt ngi ni mnh chng A-la-hn, c thng nhn php, thn thng t ti, cn ngi kia ph ha vo ni l vic ti bit ng ta c thn thng... nu cng dng cho ng th c phc v lng. Th l h ca ngi nhau, nn bn o thi nhau cng dng. Mt ma h tri qua c no . Sau ma An c, t ln lt v hu Pht, ai cng xanh xao, duy c nhm my thy T-kheo thn n, khi v hu Pht th bo tt, Pht hi: Cc thy An c c an lc khng?. H tr li an lc. Cn kht thc ra sao? H tr li kht thc d lm. Ngi ngc nhin hi: ti sao Th Tn thy my thy n trc v thm Ta, Ta hi kht thc th h tr li kh lm, nhng vn gi thiu dc tri tc, cn cc thy sao li kht thc d qu vy? Th l h nh phi th nhn s ni di ca mnh. Th Tn qu trch nhm t n v Ngi ch ra gii ny. Cm cc hng T-kheo t ca Nh Lai i vng ng; cha chng ni chng, cha thy ni thy php. C nh th, h xy ra ml chuyn, Pht ch ra mt gii v Ngi ch ra 250 gii cho T-kheo, 350 gii cho T-kheo-ni, kt thnh b Lut gi l Lut tng. Nhng gii ca Pht ch ra cng gi l Bit gii thot gii hay Ba-la--mc-xoa. V sao gi l Bit gii thot? V ai th gii no th c s gii thot ca gii , c s li ch ca vic th gii y. Th d, c s ti gia

th 5 gii th s em li li ch ca 5 gii do mnh th. Mi gii c li ch ca mi gii, 250 gii c li ch ca 250 gii, nn gi l Bit gii thot. Khc vi nh cng gii, o cng gii tc l bit bit gii thot gii, tc l gii Ba-la--mc-xoa. Chnh Ba-la--mc-xoa kt li thnh mt b Lut, gi l tng Lut. ---o0o--10. Gii lut Ch gii lut thng thng c dnh cho hng xut gia v ti gia t ca c Pht th tr em n an lc cho bn thn v cho x hi, cng c ca n v lng. Vy ngha ca n l g? Ch Lut c 4 tn gi: 1. T-Ni (tc T-ni-da Vinaya), dch l Lut hay iu phc. iu phc nhng s sai tri ni thn, khu, . N cng c ngha l dit (tc phin no). Dit c ngha l nh gii ny m chng c dit , dit qu. 2. Mc-xoa, tc Ba-la--mc-xoa (Prti-moksa), dch l Bit gii thot. 3. Thi-la (Sla), dch l Gii. 4. Upalaksa, dch l Lut. Thng thng ta hiu gii l lut, lut l gii. Nhng ti sao mt ch m ni ra hai nh th? Nu gii l lut, lut l gii, sao khng gi l Gii tng m li gi l Lut tng? V gii cha hn c lut m lut th phi c gii. Gii lut y nh l mt thang thuc l v gii l dc tnh, lut l phng thang. Bt st nh l thc a, bt o l kit cnh, bt dm l trng... mi gii nh l mt v thuc. Dc tnh c tnh cch ng, mu ca n en, c mi thm, c tnh cch dn ha, c tnh cng ph v bi b tng bnh ring, l dc tnh ca n. Trong o, chnh l gii, cn lut l phng thang. Chnh lut to ra tng phng thang mt, c thang ng v dnh cho c s ung (nm gii), c thang bt v c s tu thm (Bt quan trai gii), c thang thp v my v Sa-di dng (mi gii dnh cho Sa-di), c thang 250 v cho my v T-kheo dng (250 gii ca T-kheo). Nu ung thuc vo m tr bnh th sao? X l cch no? Tm li, gii l

dc tnh, lut l phng thang. Gii l iu rn, lut l qui lut thi hnh gii. Khng c lut th gii khng c cch thi hnh. ---o0o--11. Bn khoa ca gii Gii c 4 khoa ln: gii php, gii th, gii hnh v gii tng. a. Gii php: Gii cng l mt php do c Pht ch ra nn gii cng gi l Php, lut cng l Php; do Pht ch nn l Php ca Pht. V vy khi ta ni Pht php l gm c gii trong na, ch khng phi ni php l php T , Thp nh nhn duyn, Bt chnh o... m thi u. Php c ngha nh vy nn gi l gii php. b. Gii th (np th php thnh th): Khi Php c c tam s, tht chng, bch t kit-ma, a n vo trong ngi gii t th n bin thnh gii th ca ngi gii l, gi l gii th. Th d: Nh l trong khi th gii, v thy kit-ma bch t kit-ma rng, ti xin hi cc v ngy hm nay, c v tn nh vy, nh vy... xin theo Ha thng tn nh vy, nh vy th C tc gii. Nu Tng chng ai bng lng cho v y th gii C tc th c im lng, ai khng bng lng th ni ln. Ba ln kit-ma nh th l gii th c thnh tu ni ng gii t. l th th, tc th nhn ci gii th nn gi l th th gii, gii c thnh tu ni ng gii t c Gii hnh. T ni gii th m pht ra c ch, hnh ng, ni nng u y nh php, tc l ty thun gii th m cc hnh vi ca 3 nghip thn, khu, u hnh ng y nh php. Chng ta quan st k, mt ngi khi h cha th gii th ni nng, hnh ng khc; khi h th gii ri, hnh ng, ni nng li cng khc hn. L v do c gii hnh nn hnh tng v oai nghi khc i, gi l gii hnh. d. Gii tng.

Hnh tr gii lut c oai nghi hin tng ra bn ngoi, ai trng thy cng bit c, gi l ngi c gi gii. Ni v gii th th c 3 quan im: a. Theo quan im ca cc b phi Pht gio ngy xa, ch quan nim gii th chung chung th thi. Phi Nht thit hu b ch trung gii th thuc sc php, ly sc php lm gii th; bi l, mt ngi thnh tu c gii l phi i trc tam s, tht chng, chnh t mnh thn qu ly, ming ni, tr li cu hi mi thnh c. Nu khng ly, khng qu, khng dng ci thn n t by ci tng lnh th gii iu th khng thnh gii th c. M thn ny l g? L t i sc thn. Ly t i sc thn i trc tam s, tht chng m th gii th, cho nn gii th thuc v sc php. l quan im ca Hu b. V vy, quan im ca Hu b cho gii th thuc v V biu sc. V biu sc l mt th sc khng biu hin cho ngi ta thy c, n l mt php v hnh nhng thuc v sc. Theo Hu b, n thuc v sc m, sc un ch khng phi thuc cc un khc. Gii th theo Hu b l sc php. b. Theo i tha Duy thc th gii th thuc v tm php, v sao? V theo Duy thc, ngi ta c hai th nghip, l t nghip v t d nghip. T nghip l nghip ca . Th d, mnh ngh phi b th cho k ngho, s suy ngh n ang cn trong tm ch cha hin ra ngoi. Chnh s suy ngh cng l ci nghip sau khi suy ngh, n pht ra ming ni, tay cm vt cho k ngho, nh vy gi l t d nghip. T c ba l Thm l t, tc suy ngh, tnh ton; Quyt nh t, tc quyt nh, v Pht ng t, l t quyt nh pht ng ra ngoi, gi l Pht ng t. V vy, theo i tha Duy thc th khi mt ngi no pht ng ra trc tam s, tht chng, v d ni: Ti xin gi c gii y... ci pht ng y chnh l do ci t, ci m anh suy ngh v ni ra, nu khng c ci t y th lm sao anh n ti xin gi c? Cho nn, i tha Duy thc ni gii th thuc v tm php ch khng thuc v sc php. c Phi Thnh tht lun cho rng, gii th phi sc phi tm, bi n khng trng thy, lm sao ni l sc? Th na, n khng c duyn l, lm sao ni tm c, nn ni l phi sc phi lm. N ch l mt ci nng lc ngm ngm bn trong, c tc dng ngn chn vic lm sai tri ca ngi nh lm. Th d, ngi th gii C tc ri, mi nm n ma An c phi nhp h, song c lc c ngi khng mun An c, nhng sc mnh ngm ngm ca gii biu h phi An c, l chuyn nn lm. Tm li, l mt nng lc phi sc

phi tm. D ni cch no, nh ch trng n thuc sc php, du thuc tm php, du thuc phi sc phi tm th cng l mt ci nng lc v hnh c nng lc phng phi ch cngn iu quy, dt iu c. Tm li, 250 gii nhn th nhiu, nhng ch c ngha l phng phi ch c. Ni cch khc, mun p dng gii trong i sng hng ngy th phi hiu cch thc hnh ca n, l ch tr v tc tr Ch tr gii l gii ngn dt, khng lm. Th d, pht nguyn gi 5 gii, l do t pht nguyn. Nu khng st sinh hi mng th l tr gii, ngc li, st sinh l phm. 250 gii ca c Pht ch, tr chng hc php ra, c mt phn tr, mt phn ch. Tc tr gii tc l nhng iu ng phi lm m lm th gi l tr; ngc li khng lm l phm. V d: Khi n ma An c m An c l tr, khng An c l phm, nn gi l tc tr. ---o0o--12. Bit gii, thng gii Gii ca Pht ch c bit gii v thng gii. a. Bit gii l gii ca hng xut gia, gii ca hng Thanh vn. Th d: Hng xut gia nu l T-kheo th phi th 250 gii, Sa-di l 10 gii, cn c s l th 5 gii... C phn bit r rng nh vy gi l bit gii. C s khng th th 250 gii. Ring i vi Ni cng vy. Sa-di-ni cng th 10 gii, khng c qu. Thc-xoa-ma-na 6 gii, khng c qu. T-kheo-ni 350 gii m thi, nn gi l bit gii. b. Thng gii tc l B-tt gii, ai th cng c. Sa-di, c s, Tkheo, T-kheo-ni, Thc-xoa, Sa-di-ni, c bnh khng bnh, d thn cn khng hon chnh th cng c. iu kin th l nghe ting, hiu ngha Php s truyn l c th; tri li, trong lut T-kheo, nu b d tt th khng c th. V vy, B-tt gii gi l thng gii, cn lut T-kheo, Sadi... gi l bit gii. Thng gii c tnh cch vnh cu, cn bit gii ch c tn hnh th m thi. Gi s hoc c cht, hoc thay i nam thnh n tnh th t nhin mt gii, mc d tm khng mt, nhng hnh tng mt th gii cng mt, l khng k x gii. Cn gii B-tt th tng kim thn cho ti Pht thn, tc cho n thnh Pht, gii khng mt. Ch mt gii khi no b B- tm, b B-tt hnh, phm trng gii mi mt. Cn c phm khinh gii vn c sm hi. V vy, ngi gi B-tt gii du c a a ngc, c ln thin ng, c phm nm ln by lt u c th sm hi, min l chng tr B- tm vn cn.

Lc c Pht sp Nit-bn, cc hng t t lo lng, s c Th Tn nhp Nit-bn ri khng ai du dt chng t. c Pht mi dy rng, Php v Lut m Ta dy cho cc ngi, chnh l o s ca cc ngi. Trong kinh Di Gio, c Pht dy: Nh ng T-kheo, ng dit hu, ng tn trng trn knh Ba-la--mc-xoa, nh m ng minh, nh bn nhn c bo. ng tri th tc th nh ng i s. Nhc ng tr th, v d th d. Ngha l: Cc thy T-kheo, sau khi Ta dit , cc thy phi tn trng tn knh tnh gii, nh ch m ti m c nh sng; ngho nn m c vng ngc. Phi bit tnh gii l c thy cao c ca cc thy. Nu Ta i th cng khng khc g vy. l li dy th hai. Li dy th ba l: Cc ngi hy tinh tin ln gii thot. Ni v li dy Php v Lut trong gio l c Pht, chng ta phi bit Php l g v Lut l g? Php tc l gio php. Th nh Ngi dy v l v thng, v ng, T , Thp nh nhn duyn, Bt chnh o, Gii, nh, Tu... gi l Php. Php y c mc ch hng dn cho chng sinh tu hnh thnh o, gic ng. Lut l g? Lut l nhng iu rn cm, nhng quy tc, nhng lut l hnh tr, p dng cho i sng c nhn v tp th. Php kt tp li thnh Kinh tng, Lut kt tp li thnh Lut tng. Sau khi c Pht nhp dit, ln kit tp u tin l kit tp Kinh tng v Lut tng. By gi chng ta ni kit tp Tam tng l ni chung, nhng lc u ch kit tp l thnh Kinh tng v Lut tng, hai ch ny n mang mt ngha rt ln. C Kinh tng lm li trong mt ch Php m thi; c Lut tng thnh mt ch Lut m thi. Cho nn Ngi khng ni Ta li Kinh tng Lul tng cho cc ngi, m Ngi ni Ta li Php v Lut cho cc ngi. Cc ngi hy ly lm bc o s ca mnh. Ta c i cng khng khc. ---o0o--13. Th Tn dit Khi c Pht nhp Nit-bn ti rng Kusinara gia Ta-la song th, Tn gi Ma-ha Ca-dip cng mt s T-kheo rt ng ang i du ha v hnh o phng xa. S t ny do Pht sau 45 nm hnh o v thuyt php, mt s khc do cc t Ngi thu nhn vo nhp chng cng kh ng. Cc t ca Ngi ri rc khp mi ni. Ring Tn gi Ma-ha Ca-dip vi mt s T-kheo phng khc nh x Pava, nhn ngy cng i v thnh Kusinara. Gia ng, gp mt ngi ngoi o cm mt ci hoa ni tay, Tn gi lin hi: Hin gi t u i li? ng tr li: ti t

Kusinara n. Vy Hin gi c bit Nh Lai, Th Tn ca chng ti u khng? Nh Lai, Th Tn ca cc ng nhp dit ri. Chnh ti ni ch nhp dit ca Ngi m lm ci hoa ny y. Nghe ni nh vy, cc v A-la-hn th bnh tnh yn lng, nhng cc v cha t n qu v A-la-hn tm l xc ng mnh. C v u phin, c v r ln, m ngc khc lc. ---o0o--14. Tn T-kheo Bt-nan- vui mng Trong s ny c mt thy T-kheo tn l Bt-nan- khi nghe tin Th Tn dit , mng r lin ni: Ny cc Hin gi, l ng ra khi nghe tin ny, cc Hin gi phi vui mng, sao li khc lc? Khi ng i Sa-mn cn sng, ta c b rng buc theo ng. ng c bo nn lm nh th ny, th n; khng nn lm nh th ny, nh th n. ng i Sa-mn c nhc nh hoi, phin toi qu ? By gi ng i Sa-mn qu vng ri, th chng ta c sng t do. Ci g ta ng th ta lm, ci g ta khng thch th ta khng lm. Chng ta c sng t do theo chng ta. Ti c cun Vn minh n ca Durand, ng c nhc chuyn Tkheo Bt-nan- v c nhn xt thm: Tng lai trong hng t ca Pht, nhng ngi tu theo Bt-nan- ng hn theo Pht, c l cng ng! ---o0o--15. Kit tp ln I Chng kin chuyn nh vy, nn khi v thnh Kusinara d l Tr t kim thn c Th Tn xong, Tn gi i Ca-dip mi ny ra mt gio php ca Pht khi b ri rt, cho chng Tng sau ny ghi nh m hnh tr, nn Tn gi mi cc v A-la-hn m mt cuc kit tp Kinh v Lul. Cuc kit tp ln th nht do Tn gi ch tr c m ra ngay trong nm c Pht dit . Ngay trong 3 thng h ny, cuc kit tp ln th nht c bt u gm c 500 v A-la-hn thnh T-x-li di s bo tr ca vua Ax-th. Trong s d kin 500 v A-la-hn, c 449 v, cn thiu mt v na. Tn gi A-nan l mt v t hu h c Th Tn 25 nm, nn c v ngh mi Tn gi vo cho s 500 v A-la-hn, nhng Tn gi i Ca-dip cha nht tr. Tn gi i Ca-dip ni: Tn gi A-nan tuy a vn nhng cha dt ht nhim i. Ai cn i, nhu, b, si th cha c nhp vo hng ng thnh Tng kit tp. Nhng, cho d cc v A-la-hn khc c l lun rng: Tha Tn gi, tuy Tn gi A-nan cha chng A-la-hn, nhng Tn gi

 hu Pht 25 nm, nghe Pht dy, nh nhiu bi ging, c th gip cho i hi kit tp ny lm ch. Nu trong khi kit tp, c iu no cn nghi th hi Tn gi A-nan, Tn gi ni r rng hn. V vy, chng Tng hin tin thit tha ngh mi Tn gi c d i hi kit tp ny. ---o0o--16. Tn gi A-nan chng A-la-hn V phn Tn gi A-nan, khi i t rng Kusinara v ch kit tp, Tn gi suy ngh rng: mt con b ngh khng bao gi ri v m. Hm nay ta i gia hng 449 v A-la-hn ny, ta cng tng t nh vy. Trong khi va i va suy ngh nh vy th c T-kheo Bt-k-t chng c thn tc thng v tha tm thng, nhn thy A-nan i trong . i vi cc v chng A-la-hn ri, i trong on th thy r, nhng Tn gi A-nan chng Ala-hn cha, sch ht dc lu v v minh lu cha th cha thy r, nn thy lin qun st k v thy r Tn gi A-nan cha sch ht hu lu v v minh lu. Vi lng t tm, thy ti khch l: Ny Hin gi, Hin gi hy nhip tm v Nit-bn, t duy v tch tnh. Nu khng nh vy th a vn cng khng ch li g. Nghe li khuyn y, Tn gi A-nan ch tm mnh lit hng v Nit-bn, t duy sut c m v kinh hnh khng ngh. Khi tng sng (bnh minh) xut hin th Tn gi thy trong mnh mt mi qu, nh ngi xung ngh mt lt. Va ngi xung, Tn gi ngh thi ta nn nm mt cht. Tn gi va a ci u xung, u cha ti gi th tm bng sng, chng c v lu. T , Tn gi chnh thc c d vo trong hi ngh kit tp. ---o0o--17. Tn gi A-nan sm hi Tuy chng A-la-hn, c tham d hi ngh kit tp, nhng Tn gi cng b Tn gi i Ca-dip vn nn, hch ti. Tn gi i Ca-dip ni: Tn gi tuy chng A-la-hn, cc lu tn, c d vo trong hng i Ala-hn kit tp Tam tng, nhng b cc li trong thi hu c Th Tn nn phi sm hi trc . Th nht: Tn gi l ngi u tin xin Pht cho hng n nhn xut gia, th l phm ti t kit-la, Tn gi c nhn khng? A-nan p:

 Ti xt vic khng c li g, bi l, ti thy di mu rt c cng lao i vi Th Tn cho nn ti tha vi Th Tn, nhc Th Tn nh cng lao y ca di mu v xin cho b xut gia l c nguyn do nh vy, ch khng v c. Nhng Tn gi i Ca-dip bo ti nh vy, ti tun theo li i Ca-dip xin sm hi. Th hai: C mt ln, Tn gi may y Tng-gi-l cho Th Tn v Tn gi dm chn ln trn y, th l Tn gi bt knh, phm ti t-kit-la. Tn gi c nhn khng? Tha Tn gi, ti khng phi bt knh i vi Th Tn m dm chn ln y ang may cho Th Tn. Nhng v lc gi to qu m khng c ai gip, cho nn li buc lng phi dm ln m y gi cho gi khi tung vi ln. Nhng m Tn gi ni th th ti xin sm hi. Th ba: C mt ln c Th Tn sai Tn gi i ly nc Ngi ung. Tn gi mang bt ra i nhng li mang bt khng tr v. Tn gi ni rng khc sng va c 500 c xe i ngang qua, nc c qu khng th dng c. Tn gi khng bit rng, nu yu cu ch thin h dng php lc th c th lm cho nc trong em v cho Th Tn dng hay sao? Ti sao Tn gi khng lm? Phm ti t-kit-la. Tha Tn gi, khi y ch thin th cha hin n, nhng Th Tn th Ngi ang cn nc, cho nn ti qun khn cu ch thin, nn quay v trnh vi Th Tn s kin nc c v b 500 c xe va i qua khng th dng c. Nhng Tn gi bo vy th ti xin sm hi. Th t: Khi c Th Tn tuyn b 3 thng na l Nh Lai nhp Nitbn, l ng Tn gi hu Th Tn, Tn gi phi nn n Th Tn cu tr th gian li lc hu tnh, nhng ti sao Tn gi khng xin? Nh vy l phm ti t-kit-la. Tn gi ni l ti khng mun xin c Th Tn cu tr ch g? Th tht, tm ti lc nh b ma m nn ti khng nhn ra, khi nhn ra th s ri, ti rt n hn. Tn gi ni ti phm ti t-kit-la, ti xin sm hi. Th nm: Khi c Pht nhp Nit-bn, c mt b gi nghe tin n hu Pht. B thng mn Pht qu v ri nc mt trn chn Pht, in du trn chn Ngi. Sao Tn gi khng can ngn b, li git nc mt y lm nhim chn Pht. Nh vy l phm ti t-kit-la.

 Tha Tn gi, l ngi th gi, khi y ti thy b c c mt lng cung knh Th Tn qu nn ti khng dm can ngn b. Nhng Tn gi bo c li th ti xin sm hi. Th su: Trc khi Pht Nit-bn, Ngi c dy rng: Th Tn dy gii lut cho hng ti gia v xut gia. Ring hng T-kheo th Ngi c dy ty ni, ty lc c th x bt tiu tiu gii, ngha l c th b i nhng gii iu vn vt. Ti sao Tn gi khng tha Pht, x tiu tiu gii l nhng tiu tiu gii no? Th l phm t-kit-la. Tha Tn gi, lc ti cng qun tha Pht v chuyn y, by gi Tn gi ni ti mi nh. Nay Tn gi bo ti sm hi, ti cng xin sm hi. Khi sm hi xong ri, Tn gi mi c tham d vo trong i hi kit tp tng c v Php. --- o0o --02 - Cng yu Gii lut (18-45) 18. Tn gi Kiu-phm-ba- dit Trc khi A-nan cha chng A-la-hn, khng c d hi, c ngi ngh nn mi Tn gi Kiu-phm-ba-, t Tn gi X-li pht, v y rnh v thuc lng li ca Pht nhiu lm. Hin gi ang trn tri, xin ngh mi xung ch tr kit tp. Th theo li ngh trn, Tn gi i Ca-dip cho mt v h ta ln tri mi Tn gi Kiu-phm-ba- v tham d kit tp. Tn gi Kiu-phm-ba- mi hi v h ta rng: Tha Tn gia, Chuyn php lun tng Ha thng ca ti l X-lipht by gi u? Tha Tn gi, Ha thng ca Tn gi dit ri. Nghe vy, Tn gi git mnh. Tn gi Kiu-phm-ba- hi tip: c Th Tn, bn s ca Ha thng ti hin gi u? c Th Tn cng dit ri.

 Th Tn gi i Mc-kin-lin, l bn thn ca Ha thng ti th no? Tn gi i Mc-kin-lin cng dit . Nghe xong, Tn gi Kiu-phm-ba- du dng ni: Thi thi nh th ny l con mt th gian b tiu tan ri. Than i? c i s dit , Ha thng bn s ti l X-li-pht cng dit . Bn thn ca Ha thng ti l i Mc-kin-lin cng dit , th ti cn ni X-l vin ny lm g na! Ti cng xin dit . Tn gi ni xong, lin bay ln h khng, t xut ha quang tam-mui t ly thn. Trong khi , nc t trong thn chy xung v trong dng nc trong xanh y vang ln bi k: Kiu-phm-ba- kh th l, Diu chng nht i c Tng, Vn Pht dit ng ty dit, Tng vng d kh tng t ty. Tm dch: Kiu-phm-ba- xin ci u nh l, Nhng v i c Tng trong chng ca Pht. Nghe c Th Tn dit , th ti cng xin dit theo, Nh voi cha i th voi con cng i theo. Bi k ny cng c ch khc ghi: Kiu-phm-ba- kh th l, Chng trung thanh tnh i c Tng, Tng vng d kh tng t ty.

Nht ng dit nhi nht ng tc. Nghe xong bi k y, v H ta tr v bch i hi r. ---o0o--19. Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin tm o Trong Kinh, Lut thng hay nhc n hai v t ca c Pht l Xli-pht v Mc-kin-lin. Vy hai Tn gi ny l a? C duyn g m n lm t ca c Th Tn v c c Th Tn cng nh con rut? T khi xut gia theo Pht, hai v Tn gi X li-pht v Mc-kin-lin l hai t ln trong chng t ca Pht. Tn gi X-li-pht l tr tu nht, cn Tn gi Mc-kin-lin l thn thng nht. Hai v ny trc kia l anh em bn ng tu trong mt mn phi ngoi o thuc phi Lc s. Tng truyn rng, Tn gi X-li-pht l ngi cc k thng minh. Khi b m ca Tn gi mang thai Tn gi m b bin ti v ngi. Trong nh, c ng em tn Trng tro Phm-ch, cng l mt nh lun s ni ting, nhng bin lun khng li b. ng ta mi suy ngh rng, ch mnh mi mang thai m n nh hng n b nh vy, hung h khi sinh n ra th ai lun chin vi n cho ni. Ngh vy cho nn ng quyt ch i hc sau ny lun chin cho hn hai m con mi thi. ---o0o--20. Trng tro Phm ch lun chin ng Trng tro t tm thy hc lun sut ngy sut m, n ni khng c th gi ct mng tay v qun c co ru tc. Mng tay v vy c di ra thn tht, cho nn ngi i gi l Trng tro Phm-ch (ng Phm-ch c mng tay di). Khi hc xong tr v th Tn gi X-li-pht cng ln khn v ang tu ch Pht. Nghe ni nh vy th ng tm n tinh x ch Pht . Khi n cha gp chu X-li-pht th gp ngay c Th Tn. Gp Pht, ng mun lun chin vi Pht. Pht bit ng cho nn Ngi hi ng: Ny Hin gi, Hin gi n y mun bn lun vn g. ng ni: Tha Tn gi C-m, ti c mt ch trng, c Th Tn ni xin Hin gi cho bit tn . ng ni: Ti ch trng d nht thit bt th vi tng (ngha l: ci tng ch ca ti l khng chp nhn mt tng ch no ht). ng ngh xng ln nh vy th

chnh Pht cng chu, ch lm sao m bc c. ng ngh, th no mnh cng thng Pht. Nhng bt c Pht hi li ng: D nht thit bt th vi tng , ng c chp nhn khng? Nu ni chp nhn th thnh c quan im hn hoi, nu ni khng th cng nh bao nhiu ngi khc, c g c bit! Th l ng chu thua. ng ngh Thy nh vy, chu ta nay l t ca c C-m, ta lm sao tranh lun cho hn c? Qu tht, khi gp chu l X-li-pht, Tn gi li thuyt cho ng nghe v th l cu b chu thuyt phc. T , c cu ln chu u lm t trong gio php ca Pht. Sau khi quy y, ng c tn l Cu-hi-la, chnh l cu ca X-li-pht, hay Trng tro Phm ch, l tn c ca ng. ---o0o--21. Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin xut gia Tn gi X-li-pht v Mc-kn-lin kt bn tu vi nhau trong mt phi ca ngoi o ni ting thi by gi l Lc s ngoi o. Lch s c n cho bit, giai on trc khi c Pht ra i, thin h tn sng V- ca B-la-mn gio. Nhng n thi c Pht, t tng V khng cn thnh hnh na. Mt s cc trit gia khng cn tin tng t tng V v xng ra thuyt ring nh nhm Lc s ngoi o chng hn. Trong Trng A-hm, kinh Sa-mn qu c ni rt r. Kinh ghi li quan im t tng ca su phi ngoi o . Tn gi X-li-pht v Mc-kinlin lc u cng tu theo mt trong su phi ngoi o, nhng khng thy kt qu. Hai v mi c hn vi nhau, nu mt trong hai ngi, ngi no c o trc th thng bo cho nhau bit, hoc tm ra chn l trc cng thng tri cho nhau hay. Tn gi X-li-pht mt hm ang trn ng i, gp T-kheo Mthng (A-thuyt-th), trng thy dng i khoan thai v nh c t tn, mt my ti tn hoan h, khng l v g u lo ht. Nhn qua hnh dng bn ngoi ca v y, Tn gi X-li-pht on chc trong tm ca v y cng khng c g vng mc su kh, nn mi ln la n tm hi: Tha Hin gi, thy ca Hin gi l ai? Thy tu u? Ti trng thy bnh thn qu ? Tha Hin gi, thy ti l i Sa-mn C-m. Th thy ca Hin gi dy nhng g?

 Thy ti dy nhiu lm, nhng ti khng tip thu ht. Ti ch xin tm tt bi k m ti cn nh c: Chphp tng duyn sinh, Dic tng nhn duyn dit, Ng Pht i Sa-mn, Thng tc nh th thuyt. Tm dch: Cc php t duyn sinh, Cng li theo duyn dit, i Sa-mn ca ti, Thng hay dy nh th. Bi k trn din t l nhn duyn, tng duyn sinh tng duyn dit. Nhn duyn ha hp h vng danh sanh, nhn duyn bit ly h vng danh dit, ch khng c ci g tht sinh cng khng c ci g tht dit. Sinh dit u do nhn duyn ha hp m thi. Ci nh khi nhn duyn ha hp gi l nh sinh; khi nhn duyn bit ly gi l nh dit. Nhng tht ra cc php khng c ci sinh cng khng c ci g dit thit, ngi nh cng th. Nghe cu ni lrn, X-li-pht vn l ngi thng minh, c kinh nghim tu hnh vi ngoi o nn nhn thc rt nhanh. Nghe xong cht ng, lin tr v ni cho Tn gi Mc-kin-lin bit v r bn mnh n xin quy y vi c Pht. T , hai v chnh thc l t ca c Th Tn. ng thi em 250 t cng tu theo Pht. 250 v ny nhp vi 1.000 t ca 3 anh em Tn gi Ca-dip, hp thnh 1.250 v T-kheo, thng c mt trong cc thi thuyt php m trong kinh thng nhc ti. y ch yu l cc v Thin lai T-kheo, trc tip c Pht cho xut gia, ngoi ra cn nhiu v khc na. C tnh ca Tn gi X-li-pht thng minh nhng cng rt khim tn, ch khng phi thng minh m kiu cng. Th thng thng minh hay kiu cng, nhng i vi Tn gi th tri li. Xa kia ngi ta hay ni i bin

nhc ti, tc bin ti gi dn chng no th in nh ngi ngng ni khng ra li. Tn gi X-li-pht cng trong trng hp . Chnh v t ni nn trong chng c ngi coi thng, khng knh phc. ---o0o--22. Tn gi X-li-pht b vu oan Mt hm, Tn gi xin Pht cho qua mt phng n b ha. c Pht cho php. Tn gi va i ra khi tinh x th c mt v T-kheo ti bch Pht: Bch c Th Tn, Tn gi X-li-pht lm nhc con nn by gi c trnh mt bng cch xin Th Tn i ni khc b ha, ch tht tnh ngi nh Tn gi m b vi ha g c. Th Tn lin cho gi Tn gi X-lipht li v hi: Ny Tn gi, ng c lm nhc v T-kheo ny khng?. Tn gi X-li-pht tha: Bch Th Tn, t ngy con theo Th Tn n gi, theo li Th Tn dy, con nht tm tu hnh, con khng dm lm nhc ai ht, d l mt ch tiu. Con nguyn nhn nhc v nhn nhc nh t nhn nhc, d cho th gian c g trn cng c. Con nguyn lm ci chi qut sch t, con khng phn bit g ht, con nguyn qut sch cu u cho chng sinh, n no con li m l mt v ng phm hnh l Tkheo ng knh?. c Th Tn lin cho gi v T-kheo kia li i chng. Khi n trc c Th Tn v Tn gi X-li pht, v T-kheo kia thy n hn v ni: Con thy Th Tn thng khen ngi v qu mn Tn gi qu nn con chu khng ni v ni di th thi, ch tht ra vic khng c. Tn gi l tr tu nht, nn mi khi Th Tn thuyt php cho chng T-kheo, Ngi ch tng thuyt, cn phn bit thuyt th Ngi sai Tn gi ging rng cho i chng hiu. Cho nn trong Chnh php, c Th Tn l Vua php (Php vng), cn Tn gi l Tng php (ng tng ca Chnh php) hay cn gi l Chuyn php lun tng. Nh vy, trong gio php ca Pht, Pht l vua, X-li-pht l tng. Tn gi X-li-pht v Mc-kinlin l hai ngi bn thn thch nhau t khi cn bn ngoi o, cho n khi qua lm t Pht cng vy. Tn gi X-li-pht c tnh khim cung chng no th Tn gi Mc-kin-lin c tnh bc trc chng y. ---o0o---

23. Tn gi Mc-kin-lin b hi Mt ngy kia trn ng hnh ha tr v tinh x, gia ng gp phi la th Ni-kin-t mun gy s vi Tn gi X-li-pht. N chn ng hi rng: Ny tu s, trong chng chnh mng c Sa-mn qu khng? Tn gi X li pht bit n mun gy s nn tr li lng vng nh vy: Chng chnh mng Sa-mn qu khng, chng Thch-ca Sa-mn qu c A-la-hn cn tham dc th i khng c ngi ngu si. (Sa-mn qu l Tu--hon, T- hm, A-na-hm v A-la-hn). Nghe ni vy, ngoi o tng Tn gi ca ngi h nn th cho i. n khi Tn gi Mc-kin-lin i ti, n hi li cu . Tn gi tr li: Trong chng chnh mng cc ngi lm g c Sa-mn qu! Th l chng h nhau nh cho nh t, mu me tung te, nm ngt bn v ng ri chng b i. Tn gi X-li-pht i mt qung xa nhn lui khng thy Mc-kin-lin u ht, lng nghi c chuyn chng lnh nn quay li tm. Qu nhin thy Tn gi Mc-kin-lin mu me m a nm ngt ti . Tn gi lin dng y qun quanh ngi Tn gi Mc-kin-lin v du v tinh x. Khi v n tinh x, Tn gi cn ni c vi ba cu. Cc v T-kheo xm n vn an v sn sc. C v ni: Chao it Tn gi thn thng qung i, php l hn ngi, c sao khi b vy m khng thot i?. Tn gi ni: Khi nghip lc n, mt ch Thn nh cng khng k.p, hung chi l ch Thng, lm sao m pht thng c (Nghip lc o thi, thn chi nht t thng bt nng c, hung pht thng tai). Nghip lc n, tr tay khng kp. Truc cnh , c Pht cho ngi tr t nhc thn Tn gi Mc-kin-lin. Cng t Th Tn tuyn b ba thng sau Ngi s Nit-bn. Nghe cu tuyn b , Tn gi X-li-pht ly lm bn khon bi ngi, cho nn Tn gi xin php c Th Tn tr v nh thm m gn 100 tui v xin nhp Nit-bn ti qu nh. c Th Tn im lng. Ngi sai chng Tkheo a tin Tn gi ra i, mt s ni gt v qu vnh bit Tn gi, mt s tr v tinh x hu h Th Tn v tip tc tu hc. Khi Tn gi v qu thm m, thuyt php cho b nghe, b chng uc php nhn thanh tnh. V Tn gi cng khng n nhn cnh Th Tn dit trc mnh, nn sau khi cho m xong, Tn gi nhp Nit-bn. ---o0o---

24. Kit tp Kinh v Lut Khi c Pht nhp dit ri, cuc kit tp mi bt u. Cuc kit tp tng li Kinh tng v Lut tng. Trong Lut tng, b Lut u tin theo trong s nhc n l b Bt thp tng lut do Tn gi u-ba-li 80 ln ngi tng th mi xong b Lut ca Pht dy. Ni dung ca kit tp c ngha nh th no? Kit tp: Phn t l Samgati, Trung Hoa dch l Chng ng tng; ngha l c chng cng nhau tng li li c Pht dy. Tng bng cch no? Tn gi u-ba-li hay Tn gi A-nan- ngi gia chng c r tng cu nh: Ngy hm , ti ch , ti c nghe c Pht dy nh th ny, th ny... nu i chng c v no nghe Ngi dy khc, xin pht biu; nu khng ai pht biu, m im lng, th cho qua. Tip tc tng on khc cng y nh trn cho n ht, nn gi l chng ng tng. Cuc kit tp u tin cha c vn t g ht. Kit tp bng ming c ln ri ai ny u ghi nh trong k c m thi. K c ca cc v ton l cc bc A-la-hn th gh gm lm. Nh nh vy ct m tu tp, ch khng c mc ch g khc. ---o0o--25. Tn gi u-ba-li tng Lut Nh vy, v Lut b, u tin l Bt thp tng do Tn gi u-ba-li tng, ri sau n bin ra 5 b na: 1. m-v-c b (Php tng b) truyn lut T phn, gm 60 cun. 2. Tt-b-a b (Hu b) truyn lut Thp tng, c 60 cun. 3. Di-sa-tc b truyn lut Ng phn, c 30 cun, thuc (Ha a b). 4. Ca-dip-di b truyn tr Gii thot lut, gm 50 cun, thuc Cn bn nht thit hu b. 5. Ma-ha Tng-k b truyn lut Tng-k; c 40 cun, thuc i chng b v c t b.

Trong thi Pht, Ngi khng phn ra 5 b Lut nh trn; nhng trong qu trnh hnh ha, ty ch phm li m Ngi ch ra gii cho hng t bit v ln sau ng c phm na. l khi nguyn ca Lut. Sau khi c Pht dit , cuc kit tp ln th nht ch tng thun nht l 80 ln ngi tng m thi. T v sau, qua s truyn tr ca Tn gi i Ca-dip (Maha Ksyapa), A-nan (nanda), Mt-in-a (Madhyntika), Thng-na-ha-tu (Snavsa), u-ba-cc-a (Upagupta) u thun nht v, cha phn d kin v gii lut. n Tn gi u-ba-cc-a l v th 5, nhm khong thi gian sau Pht dit 110 nm, lc A-dc vng ra i. A-dc vng l v vua lc u cai tr rt tn c nn dn chng gn cho ci tn l Hc A-dc vng (Vua A-dc i c). Nhng v sau ci c tng thin, quy y Tam bo v tr thnh mt Pht t thun thnh, h tr Pht php mt cch c lc nht, gi l Php A-dc vng. ---o0o--26. Nguyn nhn phn ha Lut. Gio php c Pht do vy cng b iu linh cc v T-kheo mi on du ha mt phng, khng kt t vi nhau c. Do m t ni mt b Bt thp tng lut li chia ra nm ni nm nhm. Nm nhm ny ghi nh v c tng theo nm cch ring v vic hnh tr cng khc, nn to ra nm b Lut khc nhau. Nm b Lut l do 5 t ca Tn gi u-ba-cc-a nm gi v truyn tng. Nm b Lut l: 1. m-v-c b truyn tr T phn lut. 2.Tt-b-a b truyn tr Thp tng lut. 3. Di-sa-tc b truyn tr Ng phn lut. 4. Ca-dip-di b truyn tr Gii thot lut. 5. B-ta-ph-la b truyn tr Ma~ha Tng-k lut. Nm nhm trn u truyn tr Lut tng ring m pht sinh thnh ra 5 b nh trn. Nm b Lut va nu, v phn chnh th ging nhau, ch c sai khc v Ba-dt- v Chng hc php.

---o0o--27. Nm b Lun gii thch Lut Ngoi nhng b Lut chnh trn, sau ny c nhng b gi l b Lun v Lut. Nm b Lun l g? 1. T-ni mu lun, 8 quyn (tht lruyn). 2. Ma-c-lc-gi lun, gi l Tt-b-a-b T-ni Ma-c-lc-gi lun, 10 quyn, do Lu Tng Tng-gi-bt-ma dch. 3. Hai b lun trn da vo Tt-b-a b, tc cn bn Nht thit hu b m gii thch nhng iu trong b Lut m to ra Lun ny. 4. Thin Kin lun, hay cn gi l Thin Kin lut T-b-sa, 18 quyn, do Tiu T Tng-gi-bt-ma dch; ct gii thch T phn lut. 5. Tt-b-a lun hay cn gi l Tt-b-a T-ni T-b-sa, 9 quyn, mt tn ngi dch, ct gii thch Thp tng lut. 6. Minh liu lun, hay cn gi l Lut nh thp nh minh liu lun, 1 quyn, do Trn Chn dch, ct gii thch gii lut thuc Chnh lng b. Hai b ny u thuc Chnh lng b, tc mt trong 20 b phi Tiu tha Pht gio. * Ni dung ca Lun tng: Khi ni Lut tng l ni chung c 5 b Lut, gi l Lun tng. S hnh tr v Lut ti n chc cng c s sai khc cht nh. Khi th cc T dng b ny, khi th dng b khc, nn i lc tng chng trong ni dung ca n c sai khc. Nhng ty theo a phng v hon cnh, cc T c th du di phn Hc php. V vy, khi truyn qua Trung Hoa, T o Tuyn mi ly mt b lm cn bn cho vic truyn Lut, nn T dng b T phn lut, pht trin thnh Lut tng m T l v khai sng. T , T phn lut c din ging, gii thch v truyn b rt mnh.

Vit Nam chng ta t trc ti nay cng p dng T phn lut hnh tr. ---o0o--28. Ni dung T phn lut T phn lut, 60 cun, do Diu Tn Pht- da-x v Trc-pht-nim cng dch, chia 4 phn: 1. Phn mt, gm 21 cun: Ni dung chuyn ni 250 gii ca T-kheo. 2. Phn hai, gm 16 cun: 9 cun u ni 348 gii iu ca T-kheo-ni; 7 cun sau quy nh vic th gii, thuyt gii, An c, T t... 3. Phn ba, c 12 cun: gm cc chng quy nh vic T t tip theo, B cch, y, dc, Casina y, vic xy ra Cu-dim-di, Chim-ba, kit-ma Ha-trch, v ngi, v ti ph tng, gi, ph Tng, dit trnh, v php T-ni v v Php. 4. Phn bn, gm 11 cun: l cc chng ni v phng x, tp, ng bch kit tp, tht bch kit tp, iu b T-ni, T-ni Tng nht. Tm li, T phn lut gm c 2 phn chnh: a. Phn th nht ni v gii bn ca T-kheo v T-kheo-ni. Gii bn ca T-kheo c 250 gii; T-kheo-ni c 348 gii. Theo Nam truyn Lut tng, T-kheo c 227 iu, T-kheo-ni c 311 iu. Cc gii iu tuy c khc, nhng ch khc phn chi tit, cn phn ni dung chnh vn ging nhau. b. Phn th hai ni v 20 Kin- (20 chng) : 1. Chng th gii: thuyt minh v vic th gii. 2. Chng thuyt gii: thuyt minh v nghi thc thuyt gii. 3. Chung An c. thuyt minh v ngha v s vc An c. 4. Chng T t: ni v ngha tc php T t.

5. Chng b cch: khai cho cc T-kheo gp hon cnh c bit c dng cc loi da thuc. 6. Chng ni v y: thuyt minh cch may y v s dng n. 7. Chng ni v dc liu: thuyt minh v cch dng thuc cha bnh. 8. Chong ni v y Casina: ni v cch th y v x y Casina (cng c y). 9. Chng ni v vic xy ra Cu-dim-di: ni v vic cc T-kheo tranh ci nhau, v 3 loi c ti: 1. Bt kin c, l c ci ti c li m ni khng thy, khng nhn ti; 2. Bt sm c: l c ci ti nhn ti m khng chu sm hi; 3. c kin bt x c: l c ci ti c c kin m khng chu b. 10. Chng ni v vic xy ra Chim-ba: ni v cc loi kit-ma nh php v phi php. 11. Chng ni v Ha-trch: ni vic ch nh 7 th Ha-trch, tc 35 vic m mt T-kheo phm ti th khng c lm. 12. Chng ni v ngi: thuyt minh phm ti Tng tn, lc d bit tr, php bn nht tr v cch sm tr nghip qu, sm dit phi php. 13. Chng ph tng: ni cc th tng ca ti ph tng v cch dit tr ti. 14. Chng ni v gi: ni v cch ngn nga v c ti ngi khc, khi c phi 5 php l tri thi, chn tht, li ch, nhu nhuyn v t tm. 15. Chng ph Tng: ni vic ti ph Tng. 16. Chng dit trnh: ni v Tht dit trnh (7 php dit s tranh ci). 17. Chng ni v Ni: ni vic Ni chng th gii, thuyt gii. 18. Chng ni v php: ni cc oai nghi, php thc i li... ca Tkheo. 19. Chng ni v phng: ni vic sa sang, tu b phng x.

20. Chng tp: thuyl minh xen ln ht thy cc chng v cch tr gii. o Tuyn Lut s trong San b ty c yt-ma tm tt 20 chng thnh 10 iu: 1. Chng tp php: ni tng qut v s duyn thnh, khng thnh ca cc php kit-ma . 2. Chng kt v gii gii. 3. Chng ni php th cc gii. 4. Chng ni o, thuc, th tr v thuyt tnh. 5. Chng ni cc php thuyt gii. 6. Chng ni v chng An c. 7. Chng ni v php T t. 8. Chng ni v chia o (ca Tng cht). 9. Chng ni sm hi cc ti. 10. Chng ni vic ct yu ca v Tr tr Pht php. ---o0o--29. Ch tr, tc tr Gii lut th nhiu, nhng khng ngoi hai mn: ch tr v tc tr. a. Ch tr: L nh ch, nh ch khng lm cc iu c Tc quy nh v iu gii, l gii, thuc ch tr. b. Tc tr: L tu thin, tc l cc iu thin. Tc quy nh v cc php kit-ma, l Lut, thuc tc tr. V d: Thc hnh gii bn l ch tr; gi gn 20 kin l tc tr. ---o0o---

30. Chuyn xy ra Cu-dim-di (Kosambiya) l chuyn ci ln nhau gia hai thy T-kheo. Kinh dy rng: C 2 thy T-kheo Thng ta Php s v Lut s. Thng ta T-kheo php s th gii v php nh T , Thp nh nhn duyn, Bt chnh o... nhng li t chuyn v lut. Tri li, Thng ta Lut s th thng tho, am hiu v lut, rnh mch v lut nh kit gii, An c, T t th rt rnh, nhng khi hi v kinh th cng t thng tu cho lm. Cho nn mi Thng ta u c s thin trng khc nhau. L tt nhin, Thng ta Lut s chuyn gi lut, nht c nht ng u hnh tr ng lut; tri li, Thng ta Php s cng gi lut, nhag khng bng v Lut s, m ch ch trng v Php l chnh. Kinh dy rng: Hm , Thng ta Php s vo nh tm, xong vic qun nc tha trong chu; v Lut s thy vy mi hi v Php s kia: ti sao tm xong thy nc tha trong chu, nh vy l phm ti tkit-la. V Php s ni: tha Tn gi, ti v qu, ti rt n hn v xin sm hi. Cu chuyn tng vy l yn, ai ng Thng ta Lut s kia em chuyn y ni li vi t ca mnh. t li ni vi m t khc, c th m n m ln thnh ln, lm no ng c tinh x. t ca Thng ta Php s nghe ting n nh vy, cht tai qu, lin i mch li cho thy mnh hay. V Php s ni vi t l, thy xin li v Thng ta y ri, ti sao li xy ra chuyn n o nh th ny. T i ni ln, hai bn khu chin bng binh kh ming li qua li rt d. Bn o cng chia hai nhm c th lm no ng c tinh x. ---o0o--31. c Pht n trong rng Pht t ni xa v, thy chuyn xy ra: lin hi nguyn do, hai bn c bo th. Pht dy khng nghe. H tha vi Ngi, xin Th Tn, Ngi bit vic ca Ngi, chng con bit vic ca chng con. Can ngn mi khng c nn Pht nh m bnh bt mt mnh vo ni n an tnh. Trong khi , c mt con voi gi, n cng b my con voi tr quy ph khng yn, nn i tm ch np. i vo gp Pht, hai bn gp nhau, thy bn no cng c hon cnh y nh nhau, nn cng chung mt ch. Cng ti , c mt con kh gi cng b bn kh tr rung b, nn cng tm ch n thn, n gp Pht. Nh vy, cng vi Pht c con voi gi v kh gi cng hu Pht. Mi sng voi i ly nc v dng Pht, kh i ly tri cy, mt ong v cng Pht. Cho nn hin nay, trong tranh truyn Pht gio c hnh nh voi v kh dng cng Pht l ghi li chuyn .

Trong thi gian Pht i vng, hng c s n hu Pht, khng thy Ngi, bn hi Ngi i u vng. Chng T-kheo ni qua loa nn hng c s ty chay v cm vn lng thc...Cui cng b qu, h mi ni tht v h cng rt n hn. Tm li, sau khi bit li, tt c cng nhau ha thun v i thnh Pht v. l chuyn xy ra Kosambi. ---o0o--32. Pht dy php Lc ha Kosambiya Ti Kosambiya, tinh x Ghosita, cc T-kheo ang sng cnh tranh, lun tranh, u tranh nhau, thng nhau bng binh kh ming li. Cc T-kheo khng thng cm nhau, khng chp nhn thng cm, khng t ha gii nhau, khng chp nhn ha gii nhau nn b c Pht gi n la ry (Trung b kinh, HT. Thch Minh Chu dch, tp I, tr.487) v dy cho su php a n an lc: 1. Phi an tr t thn hnh c trc mt ln sau lng. 2. Phi an tr t khu hnh. 3 . Phi an lr t hnh. 4. Ti vt nhn c ng php, cho n thu nhn t trong bnh bt phi san s cho cc v ng phm hnh. 5. i vi cc gii lut khng c vi phm, khng t vt, khng vn c, khng u tp v gii thot, c ngi tr tn thn, khng b chp trc, a n thin nh. T-kheo sng thnh tu trong cc gii lut y vi cc v ng phm hnh c trc mt ln sau lng v phi nht tr vi nhau. 6. i vi cc tri kin thuc v bc thnh, c kh nng hng thin, khin ngi thc hnh chn chnh, dit tn kh au. Phi sng thnh tu tri kin nh vy cng cc v ng phm hnh c trc mt ln sau lng. Thc hnh 6 php cn ghi nh, to thnh tng i, to thnh tng knh s a n ha ng, a n ha thun trong ha hp nht tr. Nh trong Lut ta thy, Pht iu khin chng cng nh mt c gio iu khin lp mu gio. N ng nghnh lm, th nhng, c mt thy T-kheo i v sinh

th to qu, Pht cng ch ra oai nghi (gii). C mt thy khch Tng i n mt phng ch Tng, khng g ca bo cho ch bit, x ca vo phng. Bt c mt con rn nm trn trn nh, nghe ting x mnh qu, n rt xung ni vai thy. Thy hong qu, la ht to qu lm ng nhng ngi xung quanh. Xung quanh n hi: G m la ht to qu vy? V T-kheo ni: Con rn rt trn vai ti. Hi: Thy phng ny sao khng bit con rn lrn trn? Thy ni: Ti phng khc v mi ti y. Cu chuyn bch ln Pht, Pht dy: Trc khi v phng ngi khc phi xin php. Li c trng hp mt T-kheo i kht thc, tng ch no cng vo c ht. Khi thy chm chm bc n mt phng n nhn ang la th nm, thy hong qu, quay lng m u chy. Bt ng chng t ngoi ng i vo, ng chn li hi v ko thy vo nh. Vo nh, thy v ang nm trn trung, ng sinh nghi l chc c chuyn phi php nn p thy mt trn nh t. Cc v thiu dc tri tc nghe chuyn y, ly lm bc mnh v tha vi Pht. Pht ch gii rng, i kht thc phi nhn xem hng ch l hng ra sao, hng nh ca l hng ra sao, hng phng l hng th no, ch khng phi ch no cng bc ti kht thc c ht, v phi i t hai thy tr ln. ---o0o--33. Pht cm dng thn thng thu bt. Chng ni v tc s: Sm bt nh th no? Loi bt g c sm, loi g khng c sm? Bt g c dng, bt g khng c dng? Nn sm dao nh th no ct hng ngy? V chuyn bt ny, Pht c qu mt v T-kheo hin thn thng ly bt. Chuyn k rng, c mt v ngoi o treo ci bt trn cao, ra iu kin: nu ai hin thn thng ly c th bt y thuc v mnh. C mt v T-kheo dng thn thng ly bt v v b Pht qu. T Ngi kit gii cm hin thn thng lm chuyn . Li cng chuyn kht thc: Mt bui n, mt v T-kheo i vo nh c s kht thc, gp n nhn. N nhn thy v ny tng mo oai nghi v p trai na nn c ta dng th on chim ot v ny. C ni l phi lm nh c bo, nu khng c s ly mng tay t quo cho rch mt ri vu cho thy c xm phm thn th c. V ny khip qu v vng b chy. Chy ra ng gp chng c tr v hi: sao thy chy d vy? Sinh nghi, lin mi thy tr li nh. Vo nh thy v mt mu me rum ra v ni: Thy y vo nh v i lm chuyn phi php, em khng chu nn b thy quo rch mt. Nhn li thy v thy c mng tay rt di nn cng sinh nghi, v cng b

chng c ta cho mt trn n nh i. Nghe chuyn nh vy, cc T-kheo v bch Pht, Pht ch gii khng c mng tay di... Chng ni v iu b l thuyt minh v cc ti Thu-lan-gi, t-kit-la... Ti ni i khi nh vy cc thy, c bit rng, khi c Pht dit ri, kit tp Tam tng mi c mt b Lut, l Bt thp tng lut. Nhng sau ny, v hon cnh bin thin, t ca Pht t Bt thp tng lut mi x dch thm bt m to ra 5 b Lut nh hin c. Ni dung 5 b Lut khc nhau l khc v chi tit, ch cc phn chnh u ging nhau. Ring T phn lut, ni dung c 4 phn, nhng 4 phn tm tt cng chia ra hai phn m thi. l phn gii chnh ca T-kheo v T-kheo-ni th v tr tng; phn th hai l ni v 20 Kin- nh ni trc. ---o0o--34. Phn tch gii bn V sao gi l gii bn? y l nhng gii bn gc, chnh yu ca Lut tng. Gii bn ca Tng c 250, ca Ni c 348 gii. Ngoi gii bn, cn c phn Kin-, dch m ch Khandha, c ngha l nhm, thin, chng. Phn tch gii bn gm c 8 mc, 250 gii chia 5 thin v 7 t. Nm thin: 1. Ba-la-di c 4 gii. 2. Tng tn c 13 gii. 3. Ba-dt- gm 30 x a, 90 n a. 4. -x-ni c 4 gii. 5. t-kit-la gm 100 chng hc, 7 dit tr nh . By t: 1. Ba-la-di. 2. Tng tn.

3. Thu-lan-gi. 4. Ba-dt-. 5. -x-ni 6. c tc. 7. c thuyt. } t-kit-la. Nm thin l nng ch ti nng nh ca ti qu. By t l nhng loi t cn c ti chnh v nguyn nhn ca n. Thu-lan-gi l phng tin ti, tc ti nhn ca Ba-la-di v Tng tn. c tc l ti nh thuc v thn. c thuyt l ti nh thuc v khu. l chia theo Tiu tha gii. Ring Phm Vng gii, chia hai thin v ba t: Hai thin: 10 gii trng. 48 gii khinh. Ba t: ...nhip lul nghi gii (gii la c). ...nhip thin php gii (gii hnh thin). ...nhip chng sinh gii (gii ha tha). ---o0o--35. Gii thch 4 Ba-la-di Bn Ba-la-di: Ba-la-di, Phn t l Prjika, Trung Hoa dch l khb vt ra ngoi Tng chng. Ti Ba-la-di c 4, l 4 ti phm vo th coi nh b b i, vt i. Mc 4 ti ny coi nh b ra ngoi Tng chng, v vy gi l kh (vt b). Phm ti ny gi l bt cng tr tc khng c php tham d tt c cng vic ca Tng. Lun Du-gi-s-a cho rng, khi phm 4 ti ny gi l tha thngtc khi phm ti ny th b ma thng. V sao? V ngi tu s

v nh mt chin s chin u vi 4 th ma: ma phin no, ma ng m, ma cht, ma tri H nh bng kh gii g? H chin u bng cch hnh tr gii lut. Khi ngi tu s khng tr gii, khng gi gii th thua bn th ma , nh vy l ma thng. Do , phm bn Ba-la-di cng gi l phm tha thng. (Tha l k khc, thng l hn). Phm ti k khc hn gi l tha thng. Nu phm ti ny th ma hn, cn phm ti di ti y th cn ging co, cha phn thng bi. ---o0o--36. Gii thch 13 Tng tn Mi ba Tng tn: Phn t l Sangh-vasena, phin m l Tng-gi-bthi-sa, Trung Hoa dch Tng tn. Tng tn c hai ngha: a. Ngha th nht: Gii lut l tnh mng ca Tng. Khi phm Ba-la-i coi nh cht hn. Cn nu phm Tng tn th nh mt ngi cht m cha cht hn, mi hp hi thi; nu cp cu kp thi, gp thy hay thuc tt th c th cu c. b. Ngha th hai: Phm gii ny nu 20 T-kheo hp li kit-ma ng php, cho h sm hi th c th tiu dit c ti ny, nn gi l Tng tn. Trong Cn bn nht thit hu b gi l Chng gio. Chng l chng Tng, gio l gio dc. Chng gio c ngha phi c 20 v Tng gio c cho, cho sm hi th mi ht ti. ---o0o--37. Gii thch 2 Bt nh Hai Bt nh: V sao gi l hai Bt nh? V khng dt khot ti l Ba-la-di hay Tng tn hay Ba-dt-. N c th thnh ti Ba-la-di hay ti Tng tn hoc Ba-dt- theo li tr tn u-b-di, l v n c s c lng tin thanh tnh kin c, khng nht nh nn gi l Bt nh. Hai ti ny ch lin h gii bt dm, ch khng lin h cc gii khc. ---o0o--38. Gii thch 30 X a Ba mi ti X a. Phn t l Nissagiya-pcittiya, Ni-tt-k Ba-dt- l phin m, Trung Hoa dch l X a.

Ti x v ti a. Loi ti ny l ch cc T-kheo, dng m khi phm vo l tri php th phi a. Mun sm hi ti th phi gia chng hoc i mt ngi m x vt ly dng tri php trc ri sm ti sau. Ni cch khc, khi cp n ti x a l cc vt s hu ca T-kheo nh y, bt, ta c li khng lm th tc tc php th phi lm php x vt, x ti, cha b tm l cha chp, tng tr ti vt khi a lc. N gm 30 gii, ai phm, nn a cc phm vt y ra gia Tng, t bn v tr ln x v i trc mt v T-kheo ni ti v xin sm hi. ---o0o--39. Gii thch 90 Ba-dt- Ba-dt- (Pcittiya), Trung Hoa dch l n a. N lin quan n cc ti tiu vng ng, c st hi cn trng, cng vi n nhn i chung ng v.v... gm c 90 n a l ti khng dnh dng g n vt dng ht. Phm th b a thi, khng cn x, nn gi l n a. ---o0o--40. Gii thch 4 hi qu php Bn hi qu php, Ba-la- -x-Ni (Ptidesanniya), Trung Hoa dch l Hng b hi. Phm ti ny ch hng ti mt T-kheo khc, ni r li lm phm v xin sm hi. Tm li l ti nh, c th hi ci, ngi phm c th ni ti vi mt T-kheo khc m xin sm hi. ---o0o--41. Gii thch 100 hc php Mt trm hc php. Phin m Phn t l Thc-xoa-ca-la-di (Sikkh Karaniya), Trung Hoa dch l Chng hc. Chng hc php l nhng php cn nn hc. Nh cc sinh hot hng ngy, cc oai nghi nh nht... Php ny ch yu l t trch ly mnh. y l ti nh nht, ti kh gi nhng ht sc d phm. Khi bit phm th t trch ly mnh n nn, t ha ln sau khng ti phm l . ---o0o---

42. Gii thch 7 Dit trnh By Dit trnh php, ting Phn l Adhikaramsama-thdharmh, Trung Hoa dch l Dit trnh php. Tc by phng php tr ti hay by cch thc chm dt s tranh ci gia chng Tng. Phm 100 hc php v by Dit trnh kt vo ti t-kit-la, ch tm nim sm hi, hc tp l Ring v T-kheo-ni, Pht u i hn: 1. Ba-la-di khng phi bn, m l tm. 2. Tng tn khng phi 13 m l 17. 3. X a bng nhau. 4. n a khng phi 90 m l 178. 5. Hi qu khng phi 4 m l 8. 6. Mt trm hc php ging nhau. Cng tt c l 348 gii. Cha ht, Ngi cn trao th mng Pht php cho Ni na. c bit l Ni c 8 knh php, nhng Tng th c nh bt nh, cn Ni th khng. Nh vy, Ni hn 8, Tng hn 2. Ni th c ng thin lc t. ---o0o--43. Tnh gii v gi gii V sao gi l tnh gii v v sao gi l gi gii? Ch ny trong kinh Nit-bn c ct ngha kh r. Nhng vic t tnh n l ti. Th d, ni lo l ti nng. Lun l th gian cn khng chp nhn vic ni di, du rng trong thin h khng ai l khng c ni lo. Khi dy lun l, ngi ta khuyn khng nn ni lo. V sao? V ni lo l c ti, t tnh n l vy. C lun l nc no dy nn n trm u, mc du trong x hi n trm trn lan, v n trm n thuc v tnh ti. Ci m bn tnh n l ti, th du tu hay khng tu, xut gia hay ti gia, ngi ngi u cho l c ti, cho nn gi l tnh ti. Tuy nhin, khc vi thin h l, mt ngi tu s khi pht nguyn trc c Pht xin gi gii , nu v phm th c ti phm gii, cn i vi ngi khng pht nguyn th gi l phm ti ch khng phm gii. Cn nu h n cp, ni lo, bt qu l phm lut php th gian m thi. Git

ngi c ai chp nhn khng? Th gian hoc xut th gian cng u cho l ti c; cn bin minh cch ny cch khc, th cng chng qua mt cch chy bt ti m thi. C bn, git ngi l c ti, nn gi l tnh ti. Gi ti c hai ngha: a. Ngn s c him ca th gian; b. Ngn s phm trng gii. a. Th no l ngn s c him ca th gian? Th d, lm mt tu s m trn i qua i li ngoi ng chc chn b th gian ch ci, mc du khng n cp, khng n trm, khng ni lo. Cho nn lm tu s th phi n mc nghim chnh, i ng ngay thng, n ni chng chc v du dng ngn s c him ca th gian. b. Th no l ngn s phm trng gii? Th d: ung ru khng phi l phm tnh ti, song khi c ru vo d lm cho lon tr, kch thch phm cc trng ti. Vy, ngn s ung ru l mt cch ngn s phm trng ti. ---o0o--44. Cc yu t kt thnh ti Mi loi ti, mun kt n l ti phm th phi c cc yu t to thnh. Th d ti st sinh, phi c 5 yu t mi thnh ti: 1. l mt v Tng hay Ni, gi gii , cha x gii. 2. i tng st sinh l ngi, khng phi phi nhn hay vt. 3. Tng ng l ngi. Cn khi tm khng bnh thng, ngi m tng l ma, qu th khng c. 4. C c st. 5. git ngi mt mng ri. nm yu t mi kt thnh ti Ba-la-di v st sinh. Gi s trong bn yu t, cn mt yu t khng ng, th d ngi m tng l phi nhn, th ch mc ti thng phm c u Thu-lan-gi, ch khng kt vo ti Ba-la-di.

Ti i vng ng: mun kt ti ny trc ht l T-kheo nh php, cn T-kheo khng nh php th khng thnh ti i vng ng. Ngi khng c php T-kheo th d h c ni ti bay ln tri hay chui xung t, c xng g i chng na th cng khng mc ti i vng ng. Nhng nu Tng, Ni c th gii T-kheo, T-kheo-ni m ni th mc ti i vng ng. Th hai, i vi i tng mnh ni, h phi hiu, nu khng hiu th cng khng kt ti c. Th d: mnh ni vi ngi khc, mnh chng A-la-hn ri, nhng h khng bit A-la-hn l g th cng khng kt ti mnh i vng ng c. Cc gii khc cng phi cc yu t mi thnh ti ch khng ring hai gii ny m thi. Trong cc ti trn va nu, ti Ba-la-di l bt kh cu, nng lm ri, nh bnh ung th giai on cui cng ang ch i t thn. Cn ti Ba-dt, -x-Ni, Chng hc php, xem nh bnh au u s mi, khng c g phi nguy cp c. Ch c ti Tng tn hi dy da mt cht, n ang nm gia ln ranh sng v cht. Phm ti ny c tnh cht phc tp. Phm Tng tn, trong mi ba gii th c by gii l n c phm, cn su gii kia th phi c chng Tng tham d. V d: ti Tng tn th su, v ch t v k tc c. Ngha l khng c v th ch no lm nh cho m t mnh lm ly th phi trnh vi chng Tng Tng ch ch cho m lm. Nu khng trnh m lm qu lng th phm Tng tn, v c lin h ngi khc, ch khng n c lm l phm lin. Trng hp trn nu khng c chng Tng m n c mt mnh th khng phm. Nu c Tng ch ch m mnh lm qu lng th mi phm. Trng hp khng c Tng no ch ch m lm th khng phm. Cho nn c lin h vi ngi khc. Hoc ti th by: Hu ch v k tc. Ngha l c th ch lm cho mnh nhng mnh cng phi nh Tng ch ch v nn x, v phng x, nu khng nh Tng ch ch v nn x, v phng x m c t lm th phm Tng tn. V n c lin h vi ngi khc. Cn bn ti Tng tn khc l ti th mi, mi mt, mi hai, mi ba th phi qua ba ln Tng kit-ma can gin. Nu lm m cha c can gin th khng phm. Nu mi can gin mt ln. hai ln m b th phm Thulan-gi, ch cha thnh ti Tng tn tht s. cng c lin h ngi khc. Nu khng ai can gin m lm th phm ti Thu-lan-gi thi. Cn khi phm th x tr khc. Nu nh khng che du m t pht l ra th b hnh lc d Ma-na-a. Ngha l su m lm mt hnh khim cung l h mnh xung phc v cc v thanh tnh Tng khc, t mnh hoan h lm chuyn v lm nh vy chng Tng hoan h, gi l duyt , h, nn gi lc d Ma-na-a l lc d h. Theo kit-ma cng gi l h kit-ma hay l chit phc kit-ma ch khng phi l kit-ma vnh tn (mc tn). l t pht l ch khng che du, khng ph tng. Cn trng hp ph tng, phm Tng

tn m che du, th ty theo s ngy ph tng m pht bit tr. Nu che du ti Tng tn hai ngy th pht hai ngy bit tr, ba ngy, bn ngy... th pht ba v bn ngy bit tr... Tm li che bao nhiu ngy pht by nhiu ngy. Trong khi bit tr khng c lm 35 vic l khng c th gii cho ngi, khng c lm y ch cho ngi... nu bit tr na chng m phm li th bt bit tr li t u, gi l bn nht tr. Trng hp ph ha hp Tng. Khi c ngi ph ha hp Tng th cc v T-kheo c, hay cc v T-kheo khuyn can b, nu khuyn can khng b th a ra gia chng ba ln kit-ma, ba ln can. Nu mi tc bch mt cho ti hai ln m b th phm Thu-lan-gi, ba ln can m khng b th phm Tng tn. Ngi bn ng vi ngi ph ha hp Tng cng ba ln can gin nh vy m khng b mi phm Tng ln. Ngi hnh tha gia hnh c hnh, ba ln can gin m khng b mi phm Tng tn; hoc c tnh bt th nhn ng, khuyn my cng khng nghe, th a ra gia chng Tng, ba ln kit-ma can gin m khng nghe mi phm Tng tn. Nh vy, bn ti ny l c lin h vi chng mi phm. Tm li, trong trng hp ba ti Tng tn, su ti c lin h vi ngi khc mi thnh ti, cn nu khng lin h th khng thnh ti. Th d: nh phm Tng tn m khng c ai can gin th ch phm Thu-lan-gi m thi. Phm Thu-lan-gi th ch i trc bn ngi sm hi, ba ngi hay hai ngi ty theo ti nng nh. N khng dt khot phi 20 Tng th mi sm hi c. Trng hp tm ra 20 S hp li cng kh, l tt nhin S phi ng hong, cn S b Tng tn khng sm cng khng sao. Trong Lut cng c mt sm hi khc khng cn phi 20. ---o0o--45. Su trng hp c bit i th sm ti Tng tn Lut Cn bn Tt-b-a b Lut Nhip quyn 4 c ni rng: C su hng ngi phm ti Chng gio (ti Tng tn) c th i vi mt T-kheo m ni ln ti ca mnh th c thanh tnh. iu ny c bit, lu nay t nghe. Su hng ngi l ai? 1. L ngi thng hiu Kinh tng. 2. L ngi thng hiu Lut tng. 3. L ngi thng hiu Lun tng.

Nu ba hng ngi ny ri c phm Tng tn th c th du di mt cht, ch h thu hiu Kinh, Lut, Lun u phi hng tm thng. Xt ra, h cng c s tu hnh kin tr, ch nguyn cng cao c nh th no mi thng tho Kinh, Lut, Lun nh vy ch, cn nu bing nhc, n chi th thng hiu Kinh, Lut, Lun sao c. Thnh th vi hng ny khng th bt phi trc hai mi S xin sm hi (nn nh kt ti th c th bn ngi m xut ti Tng tn th phi hai mi). H ch cn i trc mt v S thanh tnh ni ti ca mnh ra th c thanh tnh. 4. L hng ngi c bit tnh h thn, bit tm qu, khng phi l, ng ngnh, c ti m dng dng t c. Hng ngi ny c ti l xu h lm, nn khi phm ti Tng tn cng khng buc trc hai mi S xut ti m c th mt v S thanh tnh sm hi, ni ln ti ca mnh l thanh tnh. Chng ta bit hng ngi bit xu h nu khi h bit l ca h b em ra ni gia chng Tng ng o nh vy, h xu h c th t t, b gii hnh thi tu ngay. 5. L hng Thng ta Trng lo (Trng lo trong chng). trong chng m c mt v Trng lo ln nht th tt nhin v ny cng dy cng tu hc nh th no, mi c tn xng l Trng lo. Cn n ri i chi rong th ai tn ln Thng ta Trng lo? Nh vy nu c l phm Tng tn th c th i vi mt v Tng thanh tnh sm hi th ht ti. Ch cn mt v Thng ta Trng lo trong Chng em ra gia Chng, m Chng u l h ta l t, mc du khng phm Tng tn m xin sm hi vi h ta, sm sao c. Vic ny trong lut cng c chm chc, c cng c ti cng phi cn nhc, ch lm ng Thng ta Trng lo tu cng bc u, v phi c trnh mi ti mc , l c phm em ra x cng kh, v li chng Tng cn nng nh ni ng nhiu chuyn lm. 6. L hng ngi i phc c. c Pht c ni rng: C trng hp ly mt nm mui b v trong chn nc, chn nc mn ung khng c. Trung hp y nh trng hp ngi c t vic thin qu, by gi h lm mt vic c th hn cng ly c lun, nh nc mn ung khng c. Nhng cng c trng hp ly mt nm mui b lrong mt ci b nc, h nc hay bin nuc, nc vn ung c. Trng hp ngi i phc c cng y nh th, y nh bin nc . By gi l c phm Tng tn nh b mt nm mui, n cng khng lm cho bin nc ung khng c, m vn dng c nh thng. i , n c ngha nh th.

--- o0o --03 - Cng yu Gii lut (46-50) 46. Su trng hp sm dit ti Tng tn. Li c mt bn khc trong Hnh S Sao quyn h, ni hi khc mt cht. Cng ni c 6 hng ngi phm Tng tn c th tm nim sm (bn Cn Bn Tt-b-a b th i th sm) ca o Tuyn lut s, T sng lp Lut tng vit. 1. Hng Thng ta phm Tng tn. Khi thy nh th cc ngi khc sinh tm kiu mn, tc h cng c li, cng mt nh, cho nn c Pht ni: nu Thng ta nht tm sinh nim sm hi th c thanh tnh 2. Hng Thng Ta m c Tng, tc thin hu a s iu bit ting tm. i vi hng ny nu c phm Tng tn cng khng x nh ngi khc, em ra gia chng Tng hai mi Tng xut ti, m h c th tm nim sm th c thanh tnh. 3. Hng a tm qu. L hng ngi m ng tnh g l bit tm qu, nu em ra gia chng Tng ng hai mi Tng xut ti h mc c c th x gii b tu, hay c th xu h cht i thi v h nhy cm. Nu h tm nim sm th c thanh tnh. 4. L hng ngi bnh qu nng, gi khng c, khng sc m sm hi... 5. L hng ngi tr x mt mnh m phm Tng tn, khng 20 v T-kheo thanh tnh cu sm hi, m i qua x khc th gp gic, b gic hi m cht, t nhin mi s u ht, nn h c th tm nim sm. 6. L trong chng Tng ca mnh ang , khng c ai thanh tnh ht. V ny bit li, i qua x khc tm cc v Tng thanh tnh xin sm hi, nhng lo i gia ng b gic git cht, s vic cng ht. Su hng ny, c Pht ni nht tm sinh nim nh php sm hi th ngi c thanh tnh, khi cht c sinh Thin thng. ---o0o---

47. Sm hi ti Ba-la-di v Tng tn Chng ca Pht c chng 20 ngi, c chng 10 ngi, c chng 4 ngi, c chng 3 ngi, c chng 1 ngi v t tm sm. Chng 10 l chng khi th i gii. Trong gii ca Pht ch, th ti Ba-la-di l ti nng nht. Mun sm hi th phi sm vi 20 ngi. Nhng ni ti Ba-la-di m sm hi vi chng 20 ngi c sao? V Ba-la-di l ti bt kh sm. Nhng khi ni sm vi 20 ngi l trng hp ngi phm bit n nn hi hn, nu bt ti khng cho sm th h c th bun nn v t t. H thng chic o Ca-sa, a i sng tu s qu, v vy khi phm h cng rt n nn hi hn. Trng hp ny lut cng cho php h hc php Ba-la-di. Ngi mun hc php Ba-la-di cng i trc chng Tng 20 ngi xin php v chng Tng 20 ngi kit-ma cho php hc php Ba-la-di. Khi c php ri vn khng c tham d Tng s, ch c gi hnh thc tu s trong cha. Trng hp sm vi 20 ngi l trng hp ny, nn ch dnh cho Tng ch Ni khng c chuyn sm ny. Mun sm hi li Tng tn th sm hi vi ai? Tng phm ti Tng tn, nu khng che du th trong su m hnh Ma-na-a, phi sm hi trc Tng 4 v tr ln. Cn Ni th trong 15 hm hnh Ma-na-a, phi sm hi trc hai b Tng, mi b 4 v tr ln. Khi tc php xut ti, th phi 20 v Tng xut ti cho Tng, v 20 Tng, v 20 Ni xut ti cho Ni. Nu thiu th ti Tng tn khng ht. ---o0o--48. Sm hi ti Thu-lan-gi Mun sm hi ti Thu-lan-gi th sm vi ai? Ty theo thng phm, trung phm, h phm Thu-lan-gi m sm. Thng phm sm vi 20 ngi, trung phm sm vi 4 ngi, h phm sm vi 3 ngi. Ti ny th sm hi c. ---o0o--49. Sm hi ti Ba-dt- -x-Ni t-kit-la Sm hi ti Ba-dt- th trc mt ngi, -x-ni cng vy. Cn ti t kit la sm hi vi ai? Khng sm hi vi ai ht, m khi xy ra, mnh t trch ly lng mnh thi. Th d, khi mnh lm iu g bit l sai, ngh

rng: Ti n nn qu, by qu, mnh lm iu sai qu, sau ny khng nn lm na. Th l ht ti. Mun sm hi th phi tm v T-kheo no khng c ti m sm, cn tm nhng v c ti m sm th c m mt la, coi nh hu, khng sm chi ht. Tng, Ni l chng xut gia, Ni c nhiu gii hn. Cho nn c nhng gii Ni, Tng ng nhau, nhng cng c nhng gii Ni, Tng khc nhau. Phm cng nh th. Trong gii st, o, dm, vng, T-kheo, T-kheo-ni phm th ghp vo ti Ba-la-di, cn Sa-di, Sa-di-ni phm th ti t kit la, ui ra khi cha m thi. V Sa-di, Sa-di-ni khng cng cng tr kit gii, cho nn c phm cng khng gi l phm ti bt cng tr, ch khng cho th gii tip m thi. ---o0o--50. Mi tm vic a n ph ha hp Tng Trong Hc php c mt gii cn phi nhn nh r, l gii ph ha hp Tng. Tng t 4 v tr ln, khng bit chng m ng mt kit-ma, ng thuyt mt gii, gi l Tng ha hp. C 18 vic dn n s ph Tng ha hp: 1. Php ni l phi php (nh Tm thnh o l con ng duy nht a n Nit-bn, li cho khng phi hoc khng duy nht). 2. Phi php ni l php (tri vi trn). 3. Lut ni l phi Lut (Tm thnh o l nn tng ca Lut, li ni l khng phi. Hoc bn Thnh chng l Lut, li cho l khng phi Lut). 4. Phi Lut ni l Lut (tri vi trn). 5. Phm ni l khng phm. 6. Khng phm ni l phm. 7. Phm khinh ni l phm trng. 8. Phm trng ni l phm khinh.

9. Phm hu tn ni l v tn (tn l d tn; phm nhng ti c th sm hi l hu tn, cn ti Ba-la-di khng th sm hi gi l v tn). 10. Phm v tn ni l tn (tri vi trn). 11. Ti th c ni l phi th c. 12. Ti phi th c ni l th c. 13. Thng s hnh ni l phi thng s hnh (php thng s hnh ch cho tm Thnh o, php phi thng s hnh ch cho 5 iu ca -bt-a). 14. Phi thng s hnh ni l thng s hnh. 15. Ch ni l phi ch (iu lut Pht cm ch ni l khng phi cm ch). 16. Phi ch ni ch (tri vi trn). 17. Thuyt ni l phi thuyt (nhng iu do chnh Pht dy ni l khng phi). 18. Phi thuyt ni l thuyt. Duyn khi t -b-t-a. Trong Lut ni ph Tng c hai th: Ph kit-ma Tng v ph php lun Tng. Ph kit-ma Tng: L cng trong mt gii, tch ra B-tt ring, hoc ph khng cho Tng kit-ma. Ph php lun Tng: Php lun gi l Bt chnh o... Pht chuyn Php lun, chuyn T , Bt chnh o php lun. By gi khin Tng b Bt chnh o ca Pht nhp vo t o gi l ph php lun Tng. Trng hp ph php lun Tng phm ti ng nghch, nhng n l ti kh hi, ch khng phi l ti Ba-la-di, m l ti Tng tn. Cn ph kit-ma Tng khng phi ti ng nghch m l ti kh sm thuc Thu-lan-gi. Ph php lun Tng t nht l phi c chn ngi. Trong chng 9 ngi tch ra 5 ngi, mt ngi xng l Pht v a ra mt gio thuyt khc vi Pht,

bn ngi kia ph ha theo gio thuyt t xng l Pht . Nh vy l h ph chng Tng ang nghe theo php lun ca Pht nn gi l ph php lun Tng. Ph php lun Tng ch xy ra khi Pht cn ti th. Cn sau khi Pht nhp dit khng cn nn ph ph php lun Tng na. Du cc T bn Trung Hoa c lp ra tng ny phi n, khng phi l ph php lun Tng, bi v cc T u tn Pht lm gio ch. Th n, nh hin nay b Thanh Hi t xng l V thng s hay nc ta c ngi t xng l U minh gio ch, hay l g g i na cng khng thnh vn , v h khng phi l Tkheo, nn cng khng phi l ph php lun Tng, v h c thnh Tng u m gi l ph Tng. Ph php lun Tng l T-kheo -b-t-a i tranh vi Pht, r thm bn ngi l T-kheo Tng-bt, Kin-tr-bt-, Cu-bli, Ca-lu--x vi thy (tc -b-t-a) l nm, kt bn vi nhau, kht thc t nh n n nh kia. Pht ni cc thy khng c bit chng kht thc nh vy, T-kheo -b-t-a tc gin m ni: Nh lai Sa mn chn ng ming n ca ngi khc cho nn thy rp tm phn, tch ring thnh chng v xng ln 5 php khc vi Pht, cho hn Pht. Th nht: Pht ch: Thng hnh kht thc, th kht thc, nu c ai mi n th chp nhn, nu c ai h cng cng chp nhn. By gi -bt-a lm tri li li Pht. Thy ch trng ai cng cng khng n, ai mi th thc cng khng nhn, ai cho thy cng khng ly, ch c i kht thc m n thi. Th hai: Pht ch: Phn to y, tc y lm vi vt b bi tha ma, em v ty ra cho sch m may y. Tuy nhin, nu c ai cng y cng nhn lnh. By gi thy ch trng: phn to y l y chnh, cn ai cng y mi thy cng khng nhn. Th ba: Phl ch: L a ta hay th h ta, nhng nu c ai cng tinh x, cng cha th cng . Thy ni khng c, thy ch ngi t trng hay di gc cy m thi. Cn nu ai cng cha, tinh x, ging ng thy cng khng nhn. Th t: Pht ch: Khng c n b, du cch m. Thy ni khng cch m cng khng c n. Th nm: Pht ch: Ty th c thc, c php th tam tnh nhc l bt kin, bt vn, bt nghi (tc khng thy ngi ta git, khng nghe ting ku ca vt b git v khng nghi ngi ta git cng cho mnh). Thy ch trng, du c cng cng khng n.

Nm php ngc li bn ca Pht. Thy ch ra gii ca thy khng dnh g vi Bt chnh o. Bt chnh o l Chnh tri kin, Chnh t duy, Chnh ng, Chnh nghip, Chnh mng, Chnh tinh tn, Chnh nim v Chnh nh. Pht cho tu nh vy mi c o, nhng thy ni tu nh thy mi c o, bng cch ch nm u nh trn, khng cn Bt chnh o. Thy ch ra mt gio thuyt v thy t xng Pht, nn thy b ghp vo ti ph php lun Tng. Nhng ti theo Lut l ti Tng tn. Nu ph nh vy m khng ai can ngn c, cng khng phi l ti Tng tn. Ti Tng tn nh trong Lut ni l nu c bch t kit-ma can gin xong, m thy khng b mi mc ti, nhng mi bch nh kit-ma m thy b th ch phm Thulan-gi. C nhng trng hp lm nhng khng phm l trng hp mi ngn b. Th hai l khi Pht cha ch gii . Th ba, nu chng Tng mun kit-ma mt ti no m phi php bit chng kit-ma, phi php ha hip chng kit-ma, nh php bit chng kit-ma, nh php tng t bit chng kit-ma, nh php tng t ha hp chng kit-ma, th u vp phi kit-ma phi tng, du c 3 ln khuyn, m v kit-ma khng ng , kt ti cng khng thnh. Cho nn bn x ti phi ng t cch mt ng Lut s lm th tc mi kt ti c, tri li, khng phi l Lut s, lm khng ng th tc th li cng khng kt ti ngi ta c, mc du ngi c ti. V d, nu thy l ng Tng, thy ang sa son ph ha hp Tng, nhng ti chn hnh ng phi php y li du tnh gia thy v ti c sc m, cng khng gi l ph Tng. Hoc kt tp mt, hai, ba ngi lm kit-ma ph Tng, cng khng gi l ph Tng, v khng 5 ngi. Hoc ph nhng k c tri thc, nhng ngi mun lm tn hi hay sp sa lm tn hi cho Tng, cho php, cho Ha thng, cho A-x-l, lm cho mt ch , cng khng gi l ph Tng. Ph php lun Tng ny, bt k Tng cng ni gii, ngoi gii u ph c ht. Cn ph kit-ma Tng l cng trong mt gii mi ph kitma Tng c. Ph php lun Tng ch c T-kheo, cn Ni khng ph c, v Ni khng lm Pht c, nn khng ph c. Ph kit-ma Tng l phi ngi chung li kit-ma, b thm, tch ra mi ph, ch khng phi ti ngy B-tt b i chi gi l ph Tng. Th d hm nay c 20 ngi, mi v gii trng 12 ngi, cn 8 ngi b i chi. Tm ngi khng v gi l ph c khng? Khng c. Khi no ngi li b thm, c ngi xi s khng chu ngi chung vi nhau na, tch ra B-tt ring bit gii mi gi l ph kit-ma Tng. Nu c ai v trong gi B-tt m la li n o cng khng phi l ph kit-ma Tng. m ch phm ti cu Tng, ph php lc ha, phm

php nhng khng phm gii. Nu bit mt s ngi mun ph Tng, th cc v T-kheo nn can h ng ph, v ph Tng mang ti nng lm, b a a ngc, kh s v cng. V d d h: Nu thy cn y ti cng y, cn o ti cng o, cn t s cng dng ti xin cng ht. Nu thy khng chu th nn n v u-b-tc thn cn thy , nh khuyn h ng ph Tng m mang ti, thi ng nn ph Tng, nu cn g ti xin cng dng ht. Thm ch, nu thy tu khng c, th ti s ci v cho, nhng thy ng ph Tng. Th cho hay, trong Lut ni, khi mt ngi lm ng Tng, Pht thy qu lm, v thy qu cho nn thy l c phm gii th cng tm mi cch gii s phm gii ca thy, ch khng tr lin. Phi ba ln can gin , trc khi can gin th phi nh ng ny b kia c thn c th n can n khuyn, d d vt cht khuyn ng ph Tng. Nu tu khng c th ti ci v gip , ch ng ph Tng. Nu c tnh khng chm dt, th bt thm, khu xut ng i ra khi ch y m thi. Khi ui ra khi a phng y ri th phi xng ln rng: Cc i c, ng ph Tng i n ch nn thn trng, ch cho ngi khc h lm, i theo. Cho nn, khi kit-ma trc xut th ng i n u phi thng bo cho h bit, cnh bo h ko h khng bit chng Tng ui ng . Ni tm, c 2 cch ph ha hp Tng: 1. Ph php lun Tng: Trng hp -b-t-a ph php lun Tng khi Pht ti th. Sau khi Pht nhp dit khng c ph php lun Tng. Cch thc ph l: t xng Pht ring, c php ring, khng nghe theo php lun ca Pht. 2. Ph kit-ma Tng: Trng hp trong cng mt kit gii, cng mt thuyt gii, cng mt kit-ma, ng gii. Tt c mi vic g cng cng mt kit-ma ht. Nhng by gi c ngi sinh s, lp ra mt nhm to ra s bt ha, ri a n kit-ma, tp hp ly biu quyt kit-ma tch ra lm hai nhm, gi l ph kit-ma Tng. --- o0o --04 - Cng yu Gii lut (51-56) 51. Th no l Tng? Tng, Phn t l Sangha, Trung Hoa dch l ha hp chng. Vn tt gi l Tng. c Th Tn sau khi thnh o, s chuyn Php lun T

cho 5 anh em Kiu-trn-nh (Ajnata Kaudingha), A-thp-b (Asvlit), Bt- (Bhadrika), Ma-ha Ma-nam (Mhamnan) v Thp-lc-ca-dip (Dshadakasypa). Ngi Tam bo hnh thnh t y. V Ni, Pht cho Ma-ha Ba-x-b- (Maha Prajapati) v Cng cha Da-du--la (Yasodara) cng c Pht cho xut gia, t y T-kheo-ni bt u hnh thnh. Thng thng khi ni n Tng, in tung ch cho T-kheo, ch Tng l ch cho T-kheo, ch Ni ch cho Ni b. Ni nh vy c hi gng p, p t. Tht ra ch Tng l ni chung ht. l T-kheo, T-kheo-ni Tng. Tng c ngha l ha hp chng. Chng y gm 4 ngi tr ln. Chng ny phi ha hp, gi l Tng. Ni cng vy. Bn Tng gi l T-kheo Tng, bn Ni gi l T-kheo-ni Tng. Khi gi l Tng, mt ngi cng gi l Tng th khng ng. Mt ngi s d gi l Tng v h trong on th bn ngi tr ln, ng gii, ng thuyt gii, ng kit-ma... ring mt c nhn th gi l T-kheo thi. Cho nn, khi gi Tng l nhm 4 ngi tr ln, cn gi i c Tng c hm tn trng ton th cc v xut gia, cc v c tu hnh, c gii hnh. ---o0o--52. i gii Trong Lut ni: Bn Tng kit gii rng nht l 10 Cu-l-x, tc khong 18 ki-l-mt. Nu gia l gii trng th bn ny 9 km, bn kia 9 km Tng hai bn cng ti d B-tt cho tin. Nu v no s i khng kp th phi i sm kp B-tt. Cn pha bn Ni, kit i gii l mt Cul-x, tc khong 1,8 km, l i gii ln nht. Cn i gii nh nht l trong mt gi-lam. Th d ti cha T m, ti kit mt i gii, nu chng T m c 4 ngi tr ln th na thng phi thuyt gii. S thuyt gii c ngha rng, vi cc v Tng cng sng chung, na thng phi hp mt li kim im hnh ng ca nhau, nh gii mnh th c gi ng khng, phm hay khng phm, nhc nh cho nhau trong vn tu hnh. Nu c phm phi lo sm hi. Cho nn nu trong cha c 4 ngi tr ln, c th kit gii trng trong mt gi-lam thuyt gii, mi na thng l ng Lut. Khi kit gii ri, n gi thuyt gii, nu trong chng hm c ai vng mt, v l do g, khng d dc l mc ti bit chng. H Ni, cha Qun S v cha B cch nhau mt ki-l-mt, nhng bn no thuyt gii bn , ch ch Tng khng i qua li. Khi cha c v khch Tng n tr, gp ngy thuyt gii, v khch coi nh ng thuyt gii vi chng Tng . Nu v Tng khng thuyt gii v

khng ni d dc th coi nh bit chng. V vy, ti v Ha thng Minh Chu ra cng tc Pht s ti H Ni, cha Qun S, khi ng ngy thuyt gii, c mt v Tng Tri s trong cha n tin cho bit, tha hai Ha thng, sng nay B-tt. Nu mnh lm thinh l chp nhn i B-tt; nu bn vic th ni ti xin d dc, cn khng ni m i l mc ti bit chng. Trng hp mnh l khch Tng, h khng cho mnh bit m c thuyt gii l kit-ma phi tng. Trung hp cng y nh ti Gio hi tnh Tha Thin ngy trc, cc cha vn n thuyt gii ti cha Linh Quang, m ti cha Bo Quc, Ha thng Tr Th vn kit gii cho chng Tng bn thuyt gii. V ngay by gi, pha bn Ni cng c 3 ch thuyt gii l Diu c, Hng n v Diu Vin, nh vy vn ng Lut. S d lu nay c ni Gio hi tp trung chung mt tnh ti mt im thuyt gii, l ngm ng vi nhau v nhc nh nhau trong vn tu hnh. Trong , ngi khn v cho ngi di, ngi hay nhc cho ngi d, l nh th. Cn nu tng cha ring, cha li bn ngi m ngi no cng km ht, thuyt gii cng c nhng khng thng th khng hay. Thi, th ha ng chung, trong ngi hay km ngi d th n hay hn. Phi hiu r ni dung v phi bit i gii v gii trng l nh vy . ---o0o--53. Gii trng V sao phi kit gii trng? V d, trong chng c 30 ngi, thng bo sng nay n thuyt gii. Khi n, thy ny ti gc ny i, thy n gc kia i, thy khc ti gc n ngi, ngi i nhau mi hoi khng bit thuyt ch no. V th phi quy nh mt ch, mt gii trng nht nh no thuyt gii. Cho nn, khi n thuyt gii ai cng n ht. Ai khng n c th xin d dc. Khch Tng c mt trong ngy thuyt gii cng phi d thuyt gii, nu Tng a phng hay Tng thng tr khng bo cho h bit thuyt gii l kit-ma phi tng. H khng bit khng n khng d dc l mang ti bit chng. Tm li, s d c kit gii trng l v i gii rng qu, nu khng kit mt ch cho chng Tng bit th khi c vic cn bn ngi, hoc 10 ngi lm m bt chng Tng 30, hay 40 ngi hp li th phin phc m mt th gi qu. Th d, vic th i gii cho T-kheo cn 10 ngi thi, m bt chng Tng 20 ngi ngi ch c ngy th ph th gi. Php kit-ma ni: Ln th c i gii, gii trng, nh hn na th c tnh tr tnh a, tnh kh, nhip y gii. Nhip y gii cng gi l Bt tht y

gii. Nu i gii nh hn hoc bng t Tng gi-lam th khi kit gii ny. Nu i gii rng hn t Tng gi-lam th phi kit gii ny. Khi kit phi thm cu: Tr thn, thn x ngoi. Tc y khng c vo ch dn c. Phm vi gii ny chung vi i gii. Trng hp i gii khng c gii trng th i gii ch c tng bn ngoi m thi, v bn trong ny khng c g ht. Nhng trng hp c kit gii trng th n c 3 gii hn: Gii trng ngoi tng: T gii trng ny mt khong t trng mt n hai thc, trong khi kit gii, nu c ngi i ngang qua li th khng phm. T khong t trng c ng ranh gii gi l i gii ni tng, l tng bn trong ca i gii. ng ngoi gi l i gii ngoi tng, tng bn ngoi ca i gii. Nh vy, nu c gii trng th n s c ba tng (ba gii hn), tng ngoi ca gii trng, tng ni v tng ngoi ca i gii. Khi kit th kit gii trng trc, ri mi n kit i gii ni tng v cui l kit i gii ngoi tng. Sau khi tp Tng li, c mt v cu tr T-kheo hay mt v rnh ni v tr , ng ra xng cc gii rng: hm nay chng Tng kit gii, ti l ngi cu tr T-kheo, quen bit khu vc ny, xin nu cc tiu tng. ng gip mc gii A, ty gip mc gii B, nam gip mc gii C, bc gip mc gii D. l gii trng mi khi thuyt gii, th gii v.v... th tng gii, tc php s, gii trng nh nht, hp nht cng phi ch cho 21 ngi ngi phng khi xut ti Tng tn. Nu rng na cng tt. T gii trng tr ra l tng bn trong ca i gii. Nhng kit i gii rng nht cng ch l 10 cu-l-x, tc 18 km v Ni l 1,8 km. i gii hp nht l mt cha, mt tr x. i gii cn gi l nhip Tng gii. Nu c cng vic g ca chng Tng trong i gii th chng Tng phi tham d, nu khng tham d chnh thc th phi d dc. Nu khng tham d v khng d dc l mc ti bit chng, cn ai ngoi i gii th thi. Nu trng hp c mt khch trong i gii, khi thuyt gii khng bo cho thy v bit d, hoc c bo m thy khng d v khng d dc m thuyt gii l mc li kit-ma phi tng. Cho nn trong Lut ni tnh cht ha hp, nhng ha hp trit ch khng phi ly tnh cch thiu s phc tng a s nh hi ngh thng thng. Thuyt gii, th gii u nm trong gii trng. Cn cc vic khc khng v gii trng m tp Tng ch no trong i gii lm cng c. Th d, kit-ma lm sch v xanh mi trng nh cha ang sng, th khi tp Tng li v tuyn b, sng nay xin chng Tng ra trng cy l c, khng cn vo gii trng.

Ngoi ra cn c t nhin gii (tc tiu gii). Ngoi i gii, khi i u , gp ngy B-tt th quy qun li, ngi vng quanh st nhau ly lm khu vc gii thuyt gii hay T l. Xong vic ri, x b i, tc ly mnh lm mc gii, ch khng phi ly ci mc ny, mc kia lm ranh gii g c; gi l tu gii trong t nhin gii. Nu khi kit tiu gii m c mt s ngi cng i khng ng , th mnh tm ai ng quy qun nhau li m kit tiu gii hay T t, xong ri th gii tiu gii y i. l kit tiu gii. Khi kit th kit gii trng truc, kit i gii sau. Khi x th x i gii trc, x gii trng sau. Nh khi mc o th o trong trc, o ngoi sau; khi ci th ci o ngoi trc, o trong sau. ---o0o--54. Tht dit trnh Tc l by cch thc chm dt s tranh c gia chng Tng. Chng Tng thng c 4 s tranh ci l: 1. Ngn trnh: Tranh ci v php tng ng hay sai. Do s tranh ci y m khi ln s bt ha trong Tng chng, gm c 18 vic a n tranh ci. 2. Mch trnh: Do s tm li ca ngi khc m khi ln tranh ci, nhn khi dng ba cch c ti l bt kin c, bt sm c v bt x c xt tm ti thuc ph gii, ph kin hay ph oai nghi do thy, nghe, hay nghi. 3. Phm trnh: Tc bnh lun s phm gii ca ng T-kheo h hay tht, ng hay khng ng; c tht hay ch l s n i m ra... 4. S trnh: Tranh ci v vic kit-ma nh vy nh php hay khng nh php. V d, vic nh vy nn bch nh, bch t kit-ma hay n bch; bch nh vy l ng php hay phi php. Do bn vic va nu m khi ln tranh ci. Mun chm dt s tranh ci , phi dng by phng php sau y chm dt s tranh ci (dit trnh: chm dt s tranh ci). 1. ng d hin tin T-ni ng d hin tin T-ni: Hay ni tt l hin tin T-ni, cng c t khc na l Din tin ch trnh lut, tc lut chm dt s tranh ci gia hin din.

Hin tin T-ni l g? L c v tranh ci v cn c v i cht gia hai bn A v B. Vn tranh ci y phi c mt A v B i cht nhau gii quyt. Trong lc hin tin, cn dn chng li dy trong kinh Pht hoc dn Lut xt on vic tranh ci c ng vi Kinh php hay khng ng vi kinh php ca Pht. em li php ca Pht gii quyt s tranh ci . Th d: Ba kia, c ngi n cm khng ht v sau em , ngi khc li khng c n nn chng Tng em ra ci nhau. Khi y phi dn Kinh ra thuyt phc: Thy nn bit, trong php Lc ha c li ha ng qun, thy khng gi php Lc ha, khng chia cho ngi khc, nh vy l khng ng. Ch cho hai bn thy chm dt s tranh ci. 2. ng d c nim T-ni ng d c nim T-ni: Cng gi l c ch trnh lut. y l Lut nhc nh ngi phm bit mnh lm, chm dt vic tranh ci. V d: Trong khi ci nhau v chuyn c ti hay khng c ti, trc ht phi ngi c ti nn nh li. Vy nn hi: Thy nh li thy c phm ti hay khng phm. Nu thy nh l thy khng phm m chng Tng c gn hi hoi, th thy xin Tng bch t kit-ma cho thy nh li (c nim). T cho qua, khng ai c php hi. Cho qua trong trng hp thy sng nghim tc sng ng lut, c hnh, c tu, sng gn thin tri thc, ch cn thy sng b tha, thiu nghim tc... hi thy, thy ni ti khng nh th khng cho qua c. 3. ng d bt si T-ni ng d bt si T-ni: Cng gi l bt si ch trnh lut. Chm dt s tranh ci bng bt si. Tc ngi phm gii trong lc tinh thn b bn lon, bt thng, b thn kinh, th phi kit-ma bt si T-ni ch khi bnh mi em xt thy sm hi, ch by gi thy ang ln cn in m em ra xt (bt si) th khng xt c. Khi no thy tnh ri mi xt. 4. ng d t ngn tr ng d t ngn tr: Cng gi l t pht l ch trnh lut. Ngn tr y l ngi t ni ln ci li ca mnh phm m tr. C nhng li t ni ln l c th theo m x khng cn gn hi, tra vn, p bc. 5. ng d mch ti tng, ng d mch ti tng: Cng gi l c ch trnh lut. Tc ngi phm ti khng ni ti ca h ra, c ni quanh co, mu thun, ln ngc ln xui, ni in o. Khi phi nu tng tng mt thy y phm, phi l gii ti khng th chi ci c a thy ra bt thy nhn ti. V d ti n cp. Khi hi thy c n cp khng, thy y chi v ni khng n cp. By gi chng Tng phi trng bng chng: ba ti ch

, khi thy i ra ngi ta mt . Ba trc thy khng c tin, nay thy ly tin u m mua ci ny, sm th n, vy tin u thy c?... Phi trng bng c xt ti n cp ca v y. Ngi b nh vy phi pht ti sut i, khng cho v y lm 8 vic nh ngi xut gia, nhn nui ngi, lm y ch... 6. a nhn mch ti, ng d a nhn mch ti tng ng d a nhn mch ti tng: Cng gi l trin chuyn ch trnh lut, ngha l Lut ngn dt tranh ci bng cch trin chuyn. Trin chuyn l th no? Tc l hai bn tranh ngh nhau mi, khng lm sao gii quyt c ht. Vy by gi tp trung cc v Tng hu c li m thm nh ti , ly kin a s, phm nh th no th y nh vy m x. 7. ng d nh tho ph ia ng d nh tho ph ia: Hoc gi nh kh phn to ch trnh lut. Lut chm dt s tranh ci y nh vt ming vi rch. Cu ny c hai cch ct ngha: a. Khi hai bn u tnh li c, hai bn u nhn li c, th li u b vt i nh ming vi rch vt xung t. b. Hai bn u c li (li nh), li tm lum, nu khi ra th n lm chuyn, khng lm sao x c. Thi th nh ly c lp t trn mt cho yn, hoc nh tho ph a. l tht dit trnh. (Cn trong i sng chng ta hn gi, c mt s vic n i ra ngoi, tuy khng phm Kinh phm Lut g lm. V d: T chc Gio hi, t chc on th m ci th em Lut no x! Kh lm. Cho nn ta phi bit, khi ni v Gii lut, ta em gii lut ni, cn khi ni v Gio hi, t chc hnh chnh th ta em Gio hi, t chc hnh chnh ni, khng hn em Gii lut ra m ni c. T d nh chuyn th gii. Chng Tng truyn th C tc khi kit-ma th khng cho Ni, c s d vo. Nhng m mt i hi Pht gio gm c Tng, Ni, c s, bu Ban tr s, gii quyt mt vic g trong Ban tr s khng c Ni, khng c c s khng c. Cho nn ni Gii lut l ch gii quyt v vn gii lut, cn t chc th l nguyn tc ca hnh chnh. V trong Lut c ch no ni bu Ban tr s u. Cho nn Lut ni Lut, nguyn tc hnh chnh ni nguyn tc hnh chnh th mi khng phc tp) ---o0o---

55. Kit-ma Kit-ma, ting Phn l Kamla, ngha l Nghip. Nghip trong kinh c Pht dy l, vic g mnh lm c dng , c lm th thnh nghip; nu lm v tm th khng thnh nghip. Do vy, bt c c nhn, on th h c ng tc hnh, c ng tc lm u gi l nghip. Nu trong on th tp hp, biu quyt mt vic g cng l mt hnh ng, cng gi l nghip. V vy trong Lut, Pht dng ch kit-ma. Kit-ma coi nh l mt phng thc biu quyt x l mi cng vic Nu mi cng vic ca chng Tng m khng i qua s biu quyt ny th cng vic khng thnh, hay c p thnh cng khng hp php. Cho nn Lul nh ngha ch Kit-ma l tc php bin s. V vy, c nhn tng kinh cng l nghip, thuyt gii cng l nghip, d vic chung ca chng Tng cng l nghip; cho n th tc gii quyt cng vic chung ca chng Tng gi l kit-ma, cng l nghip. ---o0o--56. iu kin ca kit-ma Mun kit-ma mt vic g th phi c mt th tc biu quyt. Do , kit-ma cn c hiu l mt phng thc, mt phng php hay l mt th tc biu quyt. Mun biu quyt th cn phi c bn iu kin: php, nhn, s v x. ---o0o--I. PHP. Vy Php l g? L nguyn tc, th tc, phng thc kit-ma. Lut T phn ni c 3 cch thc bi quyt: n bch, bch nh v bch t. Trong lut Tng k thm ml iu na l cu thnh. Tc trc khi em mt chuyn g ra n bch, bch nh, bch t phi cu thnh, tc phi tha trc v ch tr trong chng kit-ma bit. Hoc mun nu ti ca ai th cng ni trc ngi bit, ch khng nu s vic ln mt cch t ngt; nu bo cho v ch tr bit (ch php s) hay bnh php bit, l trnh cu chuyn tha ra s b ng, tc hi tm l khng n trong chng, cn phi trnh. a. n bch: L vn g mun lm, ch cn trnh ra cho i chng bit, ch khng cn ly kin biu quyt. V d: Trong gii n m thnh gio

th, th ch cn ni: i c Tng thnh, kim thi o Tng sai v T-kheo tn A, tn B lm gio th. Bch nh th, ch khng c kit-ma thnh ph. Ngha l khng cn ly kin biu quyt. Th d khc l T t, th bch: Hm nay chng Tng T t, xin trnh cho chng Tng bit gi l n bch. n bch cng l mt hnh thc biu quyt dnh cho nhng vic thng thng. b. Bch nh: Bch nh l mt vn a ra cn ly kin. Vic a ra ny c hi quan trng nhng khng quan trng lm. Tc mt vi vn a ra gia chng Tng v xin kit-ma thnh ph, tc l ai ng vic th im lng, ai khng ng xin ni ln. Cng thc l: mt ln bch, mt ln kitma, gi l bch nh . c. Bch t: C nhng vn quan trng hn, ly kin mt ln cha , phi ly kin ba ln, gi l bch t (mt ln bch, ba ln kit-ma). Th d, mt vn a ra nh: th i gii chng hn (mt ln bch), xong ri kit-ma: Ti xin hi s vic nh vy, ai ng th im lng, ai khng ng th ni ln (l ln), ri kit-ma ln hai, ln ba cng nh vy. Cng thc: mt bch, ba ln kit-ma, nn gi l bch t. Trong Bch nht kit-ma c nu: n bch c 24 s vic, T phn lut nn c 40, Kit-ma ch nam nu c 44. Bch nh c nu ra 47 s vic. Bch t c nu 30 s vic, T phn lut nu 38, Kit-ma ch nam nu 39. Ngoi n bch, bch nh, bch t nh vy gi l Tng bnh kit-ma (bnh l cm), l th kit-ma gia chng Tng. n bch cng l loi bch gia chng Tng ng ngi, bn ngi tr ln). Bch nh, bch t cng vy. Nhng trng hp ch c 3 ngi, hai ngi, mt ngi th sao? C hai cch: mt l i th v hai l tm nim. 1. Tm nim l trng hp mt ngi, mt c nhn. V d: Phm ti t-kit-la ch tm nim sm hi l ht ti. Tm nim php c 3 cch: a. n tm nim: L ch c mnh tm nim vi mnh m thi, v vn nh. b. i th tm nim: Vn cn i th (hai n ba ngi). V d: Kit gii T t cn i th trc ngi khc m ni ln, nhng trong ni gii khng c ai cho mnh i th ht, buc lng phi tm nim, gi l i th tm nim.

c. Chng php tm nim: Vic ny ng phi i gia chng m lm, nhng by gi trong ni gii n c mt mnh, khng c chng lm nn phi tm nim. Nh tm nim kit gii, tm nim T t. Tm nim T t l khng c ai, cn nu c th b tm nim lm ng theo i th hay chng php. 2. i th kit-ma c 2 trng hp: a. n i th: Th d, mt ngi phm hi qu php, phm Ba-dt- th ch cn i vi mt ngi c th sm hi l ht ti. b. Chng php i th: Vn cn i th gia chng m sm hi, nhng ni gii khng c chng i th, v vy phi chng php i th (i gia hai ngi m lm, v khng bn ngi). Du c i th tm nim, l i th khi mnh i trc ngi khc, cng phi ni: Trc Tam Bo, con hm nay c phm li Ni-tt-k Ba-dt-, hi qu php, con xin sm hi. Trong khi An c, th thuyt tnh, th dc, th tht nht... l vic phi i th. V d: Khi th An c, mc du chng rt ng nhng ch i th mt ngi (v ch php s) ch khng phi gia chng. Tuy ng, nhng ch i ngay mt ngi m th An c, ch khng phi i c chng. Khi i th phi ni ln, nu khng ni th bt thnh. Chng php tm nim: iu ny c ngha nguyn phi i gia chng Tng m ni ra, nhng trong ni gii khng c chng, n c mt mnh, cho nn tm nim m ming phi ni ln (nh thuyt gii, T t). Gi l i th th phi t mt n 3 ngi. Nu mt ngi th gi l tm nim, cn bn ngi tr ln gi l chng php. ---o0o--II. NHN Tc ni v Tng s. S vic em ra kit-ma cn bao nhiu ngi. Nu ng tm nim th mt ngi, vic i th th 2 hoc 3 ngi; vic thuyt gii th 4 ngi; vic bin a th gii, tc ni t Tng th 5 ngi; vic ni nhiu Tng, Tng ng, khi th C tc gii th phi mi ngi, tc trung quc th gii, nu khng th bt thnh. Vic kt ti th ch cn 4 ngi v xut ti Tng tn phi gia 20 ngi. V pha Ni th xut ti Tng tn u phi 20 Tng v 20 Ni, thnh 40 ngi.

Nhng ngi no c k trong s ? Mt ngui l tm nim. Tng 2, 3 ngi l i th; Tng 4 ngi th ch tr vic th i gii, T t, cn tt c vic khc u c th kit-ma lm c ht. Tng 5 ngi, th tr xut ti Tng tn v trung quc th gii ra, tt c vic khc u c th lm c ht. Tng 10 ngi th tr vic xut ti Tng tn, cn tt c vic khc u lm c ht. Tng 20 ngi th tt c mi kit-ma u lm c ht. Tng nh th no mi tham d n bch, bch nh, bch t ? C 4 trng hp: 1. Tng mn s bt kh ha: Trng hp Tng mn s bt kh ha. V d: Trng hp kit-ma Ha-trch mt v T-kheo no phm ti hay tn xut mt v T-kheo phm ti, th tuy v T-kheo phm ti nhng khi Tng cha kit-ma x tr th ng vn l Tng v vn c k vo mn s Tng. n khi kt ti Ba-la-di l bt cng tr th ng khng cn l Tng, mi khng k ng v mn s. V d ng phm ti Tng tn th ng vn l Tng. Tng ng tn nhng vn l Tng. Trong khi chng Tng kt ti ng th ng khng c t cch v thm quyn chn kit-ma khng cho Tng lm. l Tng mn s bt kh ha (ha: c ngha l ngn, v cng c ngha l ngn khng cho kit-ma, ph nhn kit-ma). Hoc ng Tng ra chc tc, quy ry nh c s, by gi chng Tng kt ti ng, ngn khng cho ti nh c s na, ng khng c t cch chn li khng cho kt ti. 2. Tng mn s kh ha: Th d trong ln kit-ma , ai cng thanh tnh ht, nh php ht, nhng c mt v Tng khng ng , v Tng c quyn ngn kit-ma (kh ha: ngn) khng cho kit-ma thnh, m v l mt v Tng nh php, thanh tnh th mi ngn c. 3. Bt mn s kh ha: V d: c mt v xin v th gii gia Thp s. Thp s l Tng s T-kheo, cn gii t khng th k v s Thp s c, nn gi l bt mn s, nhng kh ha. Th d, Thp s mi kit-ma ln th hai, hi thnh khng, th ng ni: Thi thi, ti khng th na, rt lui th Thp s cng chu thua (kh ha). Gi l bt mn s m kh ha, tc khng c k vo s trong Tng chng nhng ngi c quyn ngn chn kitma cho khng thnh tu. Thp s cng chu, kit-ma sao c, kit-ma lm g! 4. Bt mn s bt kh ha: V d nh Tng kit-ma, bn Ni c ngi cng ngi cho vui vy thi, lm sao k vo mn s vi Tng, nh vy ha sao c. Nhng tr ba trng hp (Ghi ch: cho nn c Pht ngy xa, ni

bn Ni ng bun. Nhiu khi cc v hc cha chu o, trch c Pht sao Ngi bt cng qu, bt Ni th bt knh php, gp my ng thy chi chi cng phi Bt knh php, bun qu! T ra, ngy xa Pht khi a Bt knh php ra, bt b my ng Lc qun T-kheo bt b Ni iu cch. ng u a ra bt knh php ny, lm cho Ni au du chu khng ni, sau Pht bit vic nn khai ra ba trng hp): a. Bn Tng kit-ma v vic ca Ni phi c mt ca Ni . V d, th i gii cho Ni, Tng kit-ma th i gii cho Ni, bn Thp s Ni cng c mt. b. Kt ti Tng tn ca Ni, Ni cng c mt. c Xut ti Tng tn ca Ni, Ni cng c mt. l ba vic ca T-kheo kit-ma cho Ni, Ni phi c mt. Ngc li, Ni cng c 3 trng hp kit-ma v Tng l, nu ng Tng c iu v l xc phm n Ni, th Ni kit-ma khng l bi, khng cng ng, khng cng dng cho v Tng y. Hoc gi ng T-kheo b dit tn, Ni cng kit-ma i vi ng Tng ; khng l bi, khng cng ng, khng cng dng. Nu Ni ng h th Ni phm ti. Trng hp c mt ng Sa-di n cha Ni ph phch, v Ni ln c th ku ng Sa-di ti khuyn rn; khuyn khng c, Ni cng c quyn kitma khng l bi, khng cng ng, khng cng dng i vi 2 v Ha thng v gio th ca ng Sa-di , v Sa-di cha 18 tui nn hai v Ha thng th gii cho v Sa-di phi chu trch nhim. ---o0o--III. S L s vic. Tc ni r s vic em ra kit-ma. em kit-ma v vic g? S vic em ra biu quyt cn bao nhiu ngi sp t kit-ma. S vic y cn bch nh hay bch t? S v th c 101 kit-ma. l nu i khi, tht ra cn c nhiu hn na, nhng tm li khng ngoi hai loi: mt l thnh thin kit-ma; hai l tr c kit-ma.

 Thnh thin kit-ma: Loi kit-ma hon thnh cng vic tt p, nh cng vic tin tu o hnh l cng vic thin. V d, nh kit-ma th gii, thuyt gii, An c, T t... l thnh thin. Nhng kit-ma nh vy l thnh thin kit-ma. Tr c kit-ma: Ngc li kit-ma tr c l loi kit-ma tr ti. V d, kit-ma tr ti t-kit-la, Ba-dt-, -x-ni, Thu-lan-gi, Tng tn, Bala-di, gi l tr c. Kit-ma tr c trong Lut nu ra c 7 cch tr ti: 1. Ha-trch kit-ma; 2. Tn xut kit-ma; 3. Y ch kit-ma; 4. Gi bt ch bch y gia kit-ma; 5. Bt kin c kit-ma; 6. Bt sm c kit-ma; 7. c kin bt x c kit-ma. 1. Ha-trch kit-ma: Nguyn do, trong Lut c k nh sau: C hai v T-kheo, mt tn Tr tu, mt tn Li--na, chuyn tm ti chuyn hay d ca nhau ci c u nhau. Vic ci v bng binh kh ming li ny khng cn l chuyn ci v gia hai ngi m n ly lan ra nhng ngi khc, khin cho vic trong chng cha c, by gi n xy ra, trc c t by gi n tip tc ln ra. Theo trong vn ta thy c ni: Hy tc ha kit-ma Hatrch bch t i vi hai ng T-kheo . Nhng mun c ti th phi tun t: kit-ma c ti (nu ti ra). Sau khi nu ti ra, hi thy c nh ti khu nh ao kim khng? (tc c nim). Khi tc c nim, hi thy c nhn ti khng? (t ngn). Nu thy khng nhn th chng Tng s c ti thy (thy c ti y). Khi c ti th phi tp Tng, bch t kit-ma. Th : i c Tng lng nghe: nay c 2 thy T-kheo ny cng nhau tm ti li hay d ca nhau, dn n ci c nhau, ming tun ra li nh ao kim chm nhau, nn hm nay Tng v hai thy T-kheo ny tc Ha trch kit-ma. Nu v sau vn chng no tt ny th s gia Tng thm ti na. Bch nh th (knh trnh nh vy) xong ri mi ba ln kit ma Ha-trch. Ngi b ti Ha-trch trong thi gian cha gii ti cha sm hi th khng c lm thy y ch cho ngi, khng c thuyt gii, khng c th i gii cho ngi. Tng c sai i gio th cho Ni cng khng c nhn. gia chng Tng c hi gio l cng khng c php p, Tng sai lm cng khng c lm. Tng c tho lun, bnh ngh v gio in cng khng c d vo. Nu sau bit n nn sm hi: Nay ti xin t b, khng dm ming xut ra li nh dao kim na, xin Tng gii ti cho. Mun gii ti cng phi tp Tng kitma bch t gii ti cho thy. Trng hp thy c phm mi th c ti tn xut, khng cho tr x c .

2. Tn xut kit-ma: y l phm Tng tn -tha-gia hnh c hnh (trong Tng tn c ti tha gia hnh c hnh, Tng tn th 12). l trng hp ca 2 thy T-kheo A-thp-b v Ph-na-b ti K-lin. H n ri chuyn trng cy hoa l em tng cho c s, cng ngi n ngi chung thn mt ni chuyn, n ca xng ht, ma may quay cung, i ng thiu oai nghi, nhn qua lic li, chn trc chn sau xoay qua li. Vic lm nh vy ai thy cng ch bai ( tha gia hnh c hnh cu hu kin vn l cu chuyn trong Lut c ni, l chuyn s s trc mt, ai cng thy, ai cng nghe ht), nhng cng c mt s ngi hoan nghnh ha theo. Thi gian cng c mt s T-kheo ni x Gia-thi-di- du hnh nhn gian kht thc, ai ny nghim trang, mt c nhn thng m bc, khng nhn qua ng li, khng ci gin. Cc c s trong vng bn tn: My v ny u ti m nghim trang, coi b kh thn cn qu, khng nh hai thy T-kheo A-thp-b v Ph-na-b vui v, ni ci ti tn. H bn bo nhau: Thi, chng ta khng cng cho my ng mi ny na, m ch ring cng cho A-thp-b v Ph-na-b m thi. c Pht nghe chuyn l qu, sai i hi, mi bit c s nh vy, bn bo Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin em Tng chng qua K-lin bch t kit-ma tn xut hai thy T-kheo Athp-b v Ph-na-b ra khi tr x . Khi b tn xut, hai thy cn ni li vi dn chng rng: Ti ni cho cc v bit, ng X-li-pht cng ng Mc-kin-lin, ng th thuyt php hay, ng th thn thng gii, cc v nn coi chng ko b my ng d d m hoc . Cc ng d s lm. Ti tui i th i, nh cc v phi canh chng, ng theo my ng. 3. Y ch kit-ma: Trng hp Thy T-kheo tn S v tr m phm ti. Thy xen ln vi bch y, chung ch vi h, gn gi vi h, khng thun theo Pht php. Pht nghe vy khin cc T-kheo khc ku thy v, sai bch t kit-ma bt phi y ch. T nay thy phi y ch tr, tc l phi tm mt v T-kheo a vn, gii c da vo m hc Lut, hc php, m tu hnh. 4. Gi bt ch bch y gia kit-ma: (Nh ca ngi bch y tc l c s). Tc kit-ma ngn khng cho h n nh ca ngi bch y. Nguyn do l v trong Mt lm c thy T-kheo tn Thin Php, thy trong tu v c ng c s Cht a hay n cng dng. Thi gian sau c Tn gi Mc-kinlin v X li pht n Mt lm thuyt php, ng c s nghe php thch th, hoan h qu v mi hai v v th trai cng dng. Th l thy Thin Php i qua nh dm ng, thy thc n cng cho mnh khc vi cng 2 Tn gi, lin sinh lng ganh tc ni: T ra ng cng mnh nh vy m li cng dng cho 2 v hn mnh nh th, bn chm chc nh c s rng: Thc n g cng ngon

ht, cng tt ht, nhng thiu du p gia v (h ma-t) nn cng ha ra cng n ti. Thy va ni va chp tay sau lng i qua i li. ng c s nghe vy cng ni li: Thy ny l cha, nghe thy tu hnh gi gii hnh, tu thin nh, theo chnh php sao thy ni g m h tin vy, chng khc g mt nc khng c g, ri mt ngi em mt con g mi ti cho rp vi con qu en sinh ra g nhng m na g na qu ku k (g qu). Pht nghe chuyn , sai ngi gi v, hp chng li, kit-ma c ti Gi bt ch bch y gia. Thng thng i kht thc th th kht thc, khng phn bit, bnh ng kht thc, ai cho g ly ny, tr cc sng v ht sng, t nh ny n nh khc, khng cho th i, ch khng phi ngi ta mi bc ra ca em cho li xng vo nh lin. Trong Lut ni: l tc bt ng tc ngha l lm vic khng nn lm. Php kht thc th n trc nh ngi im lng, c cho th ly, khng cho th i qua nh khc, khng phn bit g c. Nhng i vi trng hp thy Thin Php v c s Cht-a th sao? Phi lm php kit-ma, khng cho thy ti nh c s ny na, v cng phi kitma c ngi n nh c s Cht-a xin li. Ngi c i phi 8 php: 1 . a vn, c tr 2. Kho ni (thin thuyt). 3. T mnh bit mnh, tc t thn gii c ti ri; 4. Bit ngi khc, 5. Bit nghe li ngi khc ni: 6. Ngi c th nh s vic; 7. Khng c t vt, khuyt im g; 8. Hiu r c trong cu ni lnh hay d. Xt trong chng, ch c Tn gi A-nan l 8 iu nn c i. Tn gi A-nan dt thy Thin Php i theo, nhng bt ng ngoi ch xa xa, Tn gi A-nan vo nh c s Cht-a ni rng: Tha ng c s, ng l ngi trng Pht, trng Php, knh Tng, m c li l th l nh vy, thit tng cng nn sm hi, v xc phm n Tam Bo. Nu ng c s nhn li v xin sm hi th thi, nhc bng khng chu sm hi, th phi ra dt thy Tkheo phm ti ti. ng c s ng ch mt thy nhng tai khng nghe, bo v y sm hi, nhng phi ct ng c s Cht-a thy bng dng, xong ri tr v nh c s ni: Ny ng c s, thy T-kheo y xin sm hi ri. ng c s chp nhn th tt, cn khng th bt thy n ngay ng c s Cht-a m sm hi (rt cng phu). C 10 s vic b Tng kit-ma cm Tng n nh c s. 10 s y l g? 1. Dng li ni th tc mng chi c s. 2. Dng cc phng tin lm cho k bch y tn gim.

3. Lm vic khng c li ch (bt nhiu ch s) 4. Lm cho c s mt ni c tr . 5. Lm no lon ni sinh hot ca c s. 6. i trc nh bch y m hy bng Pht. 7. i trc nh bch y m hy bng Php. 8. i trc nh bch y m hy bng Tng. 9. i trc bch y ni nhng li h tin, mt t cch. 10. Tht ha, tht tn vi c s, lm h mt tin tng. 5. Bt kin c kit-ma: Thy T-kheo Xin- phm ti, chng Tng hi thy c thy ti khng? Thy c mt b ni khng thy. Tng bch t kit-ma c ti khng thy ca thy. Ngi b Tng kit-ma. Loi ny th khng c th i gii cho ngi, khng c ngi, khng lm y ch cho ngi, khng c thuyt gii. 6. Bt sm c kit-ma: Thy T-kheo Xin- phm ti, chng Tng ni thy phm ti th nn sm hi. Thy ni khng sm. Chng Tng c ti bt sm (bt sm ti c). 7. c kin bt x c kit-ma: (C c kin m khuyn khng chu b). C thy T-kheo Li-tr ni: Theo ch ti hiu, dm dc khng phi l php chng o. Cc T-kheo khc khuyn thy khng nn ni nh vy. Nh Lai khng dy nh vy, nhng thy kh kh khng b. Pht nghe v gi thy ti qu trch, tp chng kit-ma c ti c c kin m khng chu b (c kin bt ti c). Tm li, mc ch ca kit-ma l thnh thin v ngn nga iu c (tr c). Kit-ma lm g? C 3 loi: a. V nhn tc kit-ma: l php kit-ma nhn ni ngi. V ngi m thit lp nn gi l v nhn tc. V d, kit-ma th gii, kit ma sm hi, kit-ma tr tn. Loi ny c th phn lm hai loi:

 V nhn tc t s: Ch c li cho c nhn ch khng phc v vic cng. V d, kit ma th gii. Ai th gii th ngi c li, ai sm hi th ngi c nh. V nhn tc cng s: Li ch c ph cp cho nhiu ngi. V d, kit-ma thuyt gii, T t. Trong ai cng c li ch, ch khng ring g cho ai. b. V php tc kit-ma: V mt php s m tc php kit-ma. V nh thuyt gii, T t, kit tp King tng... nh vic ny m c li ch n mi ngi. c. V s tc kit ma: V mt s vic no m tc php kit-ma. V nh, kit tnh a, tnh kh ( cha dng), tnh tr ( n thc ung)... Ngoi ra cn c loi kit-ma v nhn, v php v v s, nh th cng c, thuc v php v v s kit-ma. Kit gii ng thuyt gii ng li dng l php kit-ma v php, v s v v nhn. V c hai bn cng ha hp vi nhau. ---o0o--IV. X X kit-ma l ni v x kit gii. Vic kit gii phi c php tc. V d kit-ma u, phi c ch ng hong ch khng phi b u lm . Ch ng hong l ch kit gii. Gii c hai loi: t nhin gii v tc php gii. T nhin gii l ch t nhin m thnh ni c tr ca Tng, ch khng phi do kit ma qui nh, nh cha, vin, a-lan-nh, thn xm. Thy gii cng l t nhin gii, nhng khng phi ch tr x ca Tng. Tc php gii cng gi l nhip Tng gii. Tc l gii hn cho Tng sinh hot mi vic php s trong . Ln th c i gii, gii trng; nh th c tnh tr, tnh kh v tiu gii dng trong khi i ng khng th n trong gii trng thuyt gii, T t. Gii ny do tp Tng kit-ma m thnh, cho nn gi l tc php gii.

--- o0o --05 - Cng yu Gii lut (57-85) 57. Tp Tng tc Trong cc php kit-ma c loi kt-ma tp Tng tc, tc khi tp Tng lm kit-ma lin. V d nh th gii, kit gii, nhng tr hai trng hp l T t v thuyt gii. ---o0o--58. Th hu tc Th hu tc l g? Trc khi thuyt gii, T t, phi c mt ngy d b tp chng kim im chng Tng c thanh tnh khng. Nu ai c li th phi lo sm hi trc ngy mai c thanh tnh m kit-ma T t, thuyt gii, gi l kit-ma th hu tc. T chc T t, nhiu khi lm lum thum qu nn kt qu khng c nh , nht l khu tp chng m ln xn th tri li Pht ch. Ng phn lut c ni: Mun thuyt gii, mun T t m Tng bt ha, th trc khi thuyt gii, T t, Tng phi gii ha , v vic thuyt gii, T t l vic chnh yu ca Pht ch, Tng khng dm gii tn. (Dc thuyt gii T t, nh Tng bt ha, ng ti thuyt gii T t chi tin ha gii, d thuyt gii T t do Pht ch chi chnh yu, Tng bt cm gii tn). Nu n khi thuyt gii, T t m gii tn l tri vi chnh yu ca Pht. C ngi ni rng, Tng bt ha mi th khng thuyt gii, khng T t c, nh vy mi sao? Thuyt gii T t ct l ha, nu khng ha th lm sao m thuyt? Tng ha y ch yu l khng c bn vic: ngn trnh, mch trnh, phm trnh, s trnh (nh ni on trc). Tng bt ha m khng gii th thuyt sao c? Nn phi hiu ci no chnh ci no ph, ci no trc ci no sau; khng ly ci khinh m lm ci trng c. Tm li, mc ch thuyt gii ct nhc li s tr gii, v c bn l tr gii, cn thuyt gii l ph, h tr thm, nh cy m mnh ti thm nc. Cy vn phi sng mi ti nc, cn khng sng th ti lm g? Thnh ti nc khng quan trng bng cy sng. Thuyt gii l h tr

cho gii nn gi l trng tnh. Gii c tnh th mi trng, tc thm phn cho mau tt. Tm li, mun kit-ma phi c bn iu kn l php, nhn, s v x. Php l nguyn tc, th tc, phng thc kit-ma nh n bch, bch nh, bch t. Nhn l iu kin v nhn s, ngha l nhn s phi . V d, th i gii ni ng Tng (trung quc) phi 10 v, ch t Tng (bin a) 5 v. S l kit-ma v vic g. X l kit-ma phi lm trong mt gii vc nht nh lm khc l sai, gi l kit-ma phi tng, tc kit-ma khng ng cch. ---o0o--59. Kit-ma phi tng L kit-ma khng ng cch. C 7 cch kit-ma phi tng: 1. Kit-ma phi php, phi T-ni. Ch T-ni l Lut, nn hiu l phi php, phi lut. Trong li di gio ca Pht c ni: Nay Ta Php v Lut cho cc ngi th tr (ngha chung). Th no gi l phi Php, phi T-ni? Kit-ma khng ng cch, ng bch t li bch nh, hoc kit-ma trc bch sau, gi l phi php. Mt hai ngi truyn gii cho ngi khc, hoc Tng bn ngi truyn cho bn ngi, gi l phi T-ni. V d nh khi th i gii, m mt, hai, ba hoc bn ngi th cho mt ngi tr ln, th d c lm kit-ma truyn th cng khng thnh. V nu bin a phi c 5 Tng (trong 1 v kit-ma cn 4 biu quyt). Trung Quc, phi c 10 v mi ng. Hoc nh 5 ngi truyn gii cho 4 gii t cng bt thnh, v 4 ngi l thnh Tng, khng l Tng truyn gii cho Tng. Tng ch c trao gii cho tng v, ch khng th cng lc trao gii cho 4 ngi. Do vy, gii n ch ln lt trao gii cho mt n 3 gii t. Ba v cng l phng tin, cha ng Lut lm, v mi ln truyn gii, l nh i b m sinh ra mt a con, khng th trong mt hai gi m sinh qu 3 a con. ng l nht, phi truyn cho mt ngi m thi. Ngy xa c Pht thy ai c iu kin th cho th gii, ch khng cn t chc mt gii n tht ln. T chc th gii rm r c ci li v lng, v cng lm cho nhiu ngi h gii xem n m pht tm; nhng cng c ci hi v phm. V trong mt gii n ln, thng c nhiu ngi nhn c hi cng th cho lun: mc d cha t cch.

C ti T-kheo th phi l Tng c, khng c nhn no c quyn kt ti c nhn no. Ba ngi cng khng c kt ti, m phi chng bn ngi tr ln. Nu ti, th c th mt ngi nu, nhng xt ti v kt ti th phi l chng Tng mi xt v kt ti c. Cng vy, ch c Tng 5 ngi, mi ngi mi truyn gii cho ngi khc, ch c nhn khng truyn i gii c. 2. Phi php bit chng kit-ma: Th no gi l phi php bit chng? Ngha l bch vic ny m kit-ma vic khc. Bit chng l tch ra khi chng. ng bch nh m bch t, l phi php. Th no gi l bit chng? Trong chng c bao nhiu ngi, kit-ma cn bao nhiu, th phi c mt ; nu vng m khng d dc l bit chng. Ngi ng n khng n, cng gi l bit chng. Nu c duyn s Tam Bo th phi d dc, khng d dc l bit chng. 3. Phi php ha hp kit-ma: V d, ngi no cn c mt th c mt, ngi no v duyn s Tam Bo th d dc. Ngi c mt th ha hp nht tr, ch khng c s bt ha, gi l ha hp chng. Ha hp Tng l mt s ha hp trit , mi ngi nh mt, d c mt ngi c mt, m tm khng ha cng bt thnh, ch khng phi thiu s phc tng a s. Tuy chng ha hp m kit-ma li phi php. 4. Nh php bit chng kit-ma: L kit-ma ng nh php nhng li bit chng th cng thnh phi tng. 5. Php tng t bit chng kit-ma: ng ra bch ri mi kit-ma, ng ny kit-ma ri mi bch, th l ln ngc, gi l tng t nh php (c bch ng hong m bit chng, nn thnh phi tng). 6. Php tng t ha hp chng kit-ma: ng tin bch hu kit-ma, li tin kit-ma hu bch. 7. B gi nh bt ch kit-ma: Khi kit-ma th gii, mt trong 10 v (thp s) ngn khng cho th, ng Lut l khng c th, nhng chn ng cn li vn kit-ma cho th, th l kit-ma phi php. Trong Lut khng phi ly thiu s phc tng a s, m l phi ha hp trit 100 phn trm mi hp l. Vy mun kit-ma cho ng php, phi trnh 7 iu phi php trn. Ngoi ra cn 7 vic phi php na trong kit-ma:

1. Nhn phi: Trong s ngi ti d kit ma m c li. khng chu sm hi; hoc nghi c ti m khng pht l, hoc trong mt gii m bit chng; hoc khng ngn nhng ngi b bt kin c, bt th hi c v c kin bt x c; ba hng ny khng c d vo, khng c thuyt gii... th m trong khi kit-ma khng mi h ra l nhn phi. 2. Php phi: V d, 3 v tr xung m vn n bch kit-ma l php phi (3 ngi l i th ch khng n bch). 3. S phi: Lm khng ng thi. V d, mi ti ngy th 12 T t l s phi. Ch kit-ma lc T t khi gp nn. Bnh thng m lc T t cng l phi. 4. Nhn php phi: Trn l nhn phi php phi, y nhn v s u phi. 5. Php s phi: Trn php phi ring, s phi ring, by gi php v s u phi. 6. Nhn php s giai phi: Ba th cng phi mt ln. Nhng trng hp sau y cng gi l phi php phi T-ni. V d: C mt T-kheo t thy khng phm, khi c cc T-kheo khc hi, thy ni khng thy m Tng vn kit-ma c ti gi l bt kin c; ng s khng thy ti khng sm hi, Tng vn kit-ma c ti bt sm gi l bt hi c. Cc T-kheo bt phi b c kin, nn khng c g phi b, vy m Tng vn kit-ma c ti c kin bt x, gi l c kin bt x c. Kit-ma nh vy gi l kit-ma phi php phi lut. Ngc li, c T-kheo khng thy c ti m T-kheo ni c, thy cng sm hi xin b, th cng gi l phi php phi lut. (Khc vi T-kheo Xin- c ti m ni khng c). ---o0o--60. D dc Mun ng mc ti bit chng th trong mt i gii, chng Tng c bao nhiu Tng s, khi thuyt gii phi c mt y con s y. Ngi no c duyn s phi vng mt, nh v Tam Bo s duyn, ph mu s duyn hay l do chnh ng th phi d dc. D dc l mnh gi mun ca mnh n vi bui thuyt gii . Khi d dc th ni, ngy nay chng Tng thuyt

gii, ti xin d dc nh php Tng hay nh php Tng s kit-ma. Nu d dc, khi thuyt gii, T t th phi ni l ti xin d dc thanh tnh, hoc d dc T t. ngha ca vic d dc l: Ti tuy vng mt, nhng Tng lm g ti xin ng tnh ht. (lu v ch thanh tnh v ch T t. Thanh tnh l ni khi thuyt gii, ch T t ni trong khi T t. Cn cc trng hp khc, kit-ma th khng dng n). Tt c mi kit-ma u c php d dc, ch tr kit-ma kit gii l khng c php d dc. (Kit gii khng c php d dc v cn c mt bit gii trng ngang u m thi hnh, cn vng mt th lm sao m bit c). ---o0o--61. Nhn d dc Mt ngi c th nhn lnh cho mt v hay nhiu v d dc cng c, min l ngi sc nh tn ca ngi gi, ch khng bt buc mt ngi ch nhn cho mt ngi d dc. n ngy thuyt gii hoc T t m v c l do chnh ng, khng n th d dc ngi khc rng: Bch i c, hm nay chng Tng thuyt gii (hoc T t), ti xin d dc nh php thanh tnh (hoc d dc nh php T t). Ngi nhn dc, khi n ngy thuyt gii hoc T t, nghe v yt-ma hi th ra gia chng m thuyt dc nh ngi kia d dc. ---o0o--62. D dc khng thnh C 5 trng hp d dc khng thnh: 1. Cch m m d dc. Ngy mai mi B-tt, ti nay gi trc, khng thnh. 2. i ra ngoi gii m d dc. ngoi gii th gi lm g na, ch ang trong i gii mi d dc. 3. Tng d dc cho Ni hay gi cho c s khng thnh. Ni d dc cng vy. 4. D dc ri hon tc coi nh khng. 5. D dc ri li n, n li i, khng thnh.

---o0o--63. Kit i gii bn Tng v bn Ni V i gii, khi Tng kit ri, Ni c th kit chng ln m i gii ca Tng vn khng mt. Ngc li, khi Ni kit i gii ri m Tng kit i gii chng ln cng khng mt i gii ca Niv Tng kit i gii, Ni khng bit. Tm li, bn no kit th bn bit, ch khng c tit l cho nhau bit, nn bn no cng c yn n ht. ---o0o--64. Xut gia th gii Nhng ngi u tin i xut gia vi Pht, Ngi ch gi Thin lai Tkheo l thnh T-kheo ri. Cn Sa-di i tu u tin l La-hu-la v Tn gi X-li-pht c sai lm Ha thng truyn gii cho La-hu-la. Sau Lahu-la, cng c nhiu em b i xut gia. C mt ln, mt v T-kheo ln tui nhn mt em b di 12 tui cho xut gia lm Sa-di. Khi v Trng lo i kht thc, v Sa-di i theo hu. Khi ti qun bn bnh no, em cng a tay ra xin, lm cho cc v T-kheo thy xu h. Pht nghe vy lin ku v Trng lo y ln qu. Ngi ni: Cc em b nh qu, nhn cho i xut gia lm g cho thin h c him. T Pht khng cho php cc v T-kheo nhn cc em b di 12 tui xut gia. Nhng c mt ln, thy mt em b di 12 tui m ci c cha ln m, n xin Tn gi X li-pht xut gia. Tn gi khng nhn v c lnh ca Th Tn. Tuy nhin, do t tm i vi em b m ci ny, nu khng nhn, em c th gy mn v cht, do vy Tn gi n cu xin vi Pht. Pht hi em c ui qu c khng? ( n c tc l iu tng nn qu sinh si ny n v s k). Em c n mt ba c khng? Em c gi c mt s gii khng? v.v... Tn gi bch Ngi l hi vng em c th gi c. Ngi ng v bo Tn gi X-li-pht cho em b y xut gia lm Sa-di ui qu (khu Sa-di). Khu l ch ca nh Pht. Sau ny cc v T mi thm hnh ng Sa-di, l tuy c mc o cha nhng cha c gii php no c, v cn nh, ri n Php ng Sa-di, l c th 10 gii. Trng hp 20 tui, cn c , th c th cho th Sa-di v sau th T-kheo lin cng ng Lut. Cng c trng hp ngoi o xin xut gia, ty tng trng hp c th v hon cnh m n nh ngy cho th gii. Ngi tui 70 th dt khot khng cho th T-kheo. Mt v T-kheo c php 7 ln tu li nu h x gii ng hong. V pha bn Ni, khi x gii ri th khng c tu li.

Khi th gii phi th tc, nhng khi x gii th ch cn mt cu rng ti nay xin x gii C tc (hay khng lm Sa-mn) l , bt c ni vi ai m h nghe v hiu. Th gii rt kh, nh tro ln cy rt cng phu, nhng khi x gii th nh t trn cy tut xung t rt d. ---o0o--65. T-kheo T-kheo, ch Phn l Bhiksu, c ngha l thnh tu trn vn. Trung Hoa dch l cn vin (gn ti Nit-bn, tc gn vin tch) hay bc ln ch cao (Upasampada). Upa: gn gi trn; sampada: n ni, thnh tu trn vn. ---o0o--66. i sng A-la-hn i sng A-la-hn c 4 s thanh tnh: 1. c gii thanh tnh. 2. Lc cn thanh tnh. 3. Mng sng thanh tnh. 4. Nim thanh tnh. C ngi tng nhm l phi do t n, t ng hay c th bay ln tri, chui xung t mi gi l A-la-hn. Nu th th Tn gi X-li-pht c bay u m cng thnh A-la-hn. ---o0o--67. Ha thng Mt ngi th gii ri m khng c 5 iu kin sau y th sut i phi y ch ni mt v thy Ha thng hay A-x-l: 1. Khng bit th no l phm gii. 2. Khng bit th no l khng phm gii.

3. Khng bit th no l phm khinh. 4. Khng bit th no l phm trng. 5. Khng bit tng gii bn T-kheo. V thy y ch l A-x-l hay Ha thng. Ch Ha thng l mt t ca Ty vc (Ty Trung Quc nh Quy T, An Tc... ngy trc khi cha r a d, ngi ta gi n l Thin Trc, cn Iran hay An Tc qu Ngi An Th Cao, thuc Ty vc). Ha thng l ngi gim h trc tip cho t. C 3 bc Ha thng: 1. Ha thng th . 2. Ha thng truyn gii. 3. Ha thng y ch. Ha thng t cch truyn gii v lm thy cho ngi khc phi c nhng iu kin sau y: 1. Phi 10 h lp. 2. Bit tr, phm, khinh, trng. 3. C kin thc qung bc. 4. Gim c nhng tm t un khc trong tm t. 5. sc a t lm lc tr v vi chnh php, hay gii thch cho t ph tr nhng kin chp sai lc. ---o0o--68. Y ch Nu Bn s tch th c th xin y ch thy khc Hoc thy b o hon tc, ra ngoi gii, khng cng gii vi mnh na; hoc t c duyn cn i ch khc ch khng cng thy na, th c th xin y ch vi mt thy khc.

Tr trng hp mnh t b i hay thy khng cho y ch m b i, cng c khi c hai bn u mun xa nhau nhng khng th cng b v l do no , th c th bn thy hay tr ra khi ngoi gii mt m cho n khi bnh minh xut hin tr v, th l mt y ch. Hoc ln gii trng ng mt m cng mt y ch. ---o0o--69. Nn hc v khng nn hc C 4 trng hp: 1. Thy c php, c thc. Php l gii, nh, lu. Thc l kht thc d dng. 2. Thy c php, khng c thc: c dy d nhng kht thc khng d dng. 3. Thy c thc, khng c php: kht thc d dng nhng khng ai dy d. 4. Thy khng php, khng thc: khng c ai dy d v kht thc cng khng d dng. ---o0o--70. A-x-l A-x-l dch l qu phm s, tc l v thy m phm, gng mu. C 5 hng A-x-l: 1. Thy khi xut gia, tc thy cho mnh xut gia. 2. Thy truyn i gii, lm kit-ma th gii cho mnh. 3. Thy gio th, lm gio th cho mnh th i gii. 4. Thy dy kinh: dy kinh cho mnh d ch l 4 cu k. 5. Thy y ch: d ch cho mnh trong mt m cng l A-x-l. Khi t th gii ri th phi hc hi v thuyt gii.

---o0o--71. Nguyn nhn thuyt gii Nguyn do c s thuyt gii l v lc u Pht cha thuyt gii. nhng ngoi o Phm ch tp hp mt thng 3 ln thy tr tp hp gp g sinh hot vui v v tn vui t cng dng hoan h. Vua Bnh Sa thy th v bch Pht. Pht cho php cc T-kheo mt thng 2 ln gp g nhau. Lc u vng li Pht, h cng nhm hp, nhng ai ny u ngi thin im lng, b c s ch. Pht bn dy ngi li th phi ni php. Khi c php ni php th cc T-kheo phi ni v kinh; khi ni kinh th c ngi ni ngha khng ni vn, ngi ni vn khng ni ngha; ngi ngi ta cao, k thch ta thp; trong khi c ngi tham thin, c ngi kinh hnh, thm ch c k ng gc. Do khng c s thng nht trong Tng chng, trong khi c mt s tn T-kheo mun hc hi nhng khng c ai dy d, hng dn. Pht bit v dy cc v cu T-kheo rng, c nhiu tn T-kheo mun hc gii, vy trong ngy phi thuyt gii cho h nghe. Cc T-kheo khi nghe Pht dy th mng qu, v ni kinh th li ci nhau v l l, ngi thin th hay ng gc, thi th thuyt gii l gn nht. ---o0o--72. B-tt T ch Tng, Ni mi thng 2 ln thuyt gii, cn gi l B-tt. Ch B-tt dch t ting Phn l Uposatha; ngha l ngy tnh tr, trng dng, trng tnh. Ngy Bt-quan trai ca c s cng gi l Uposatha. ---o0o--73. Mc ch B-tt Mc ch B-tt thuyt gii l nhc nh nhau v gii php tu hnh, gi l trng tnh. Tng khng An c ch phm ti t-kit-la. Ni khng tin An c, phm t-kit-la, khng hu An c phm Ba-dt- . Nh vy bit phm iu khng An c khng nng bng phm cc gii khc. T hnh thnh ra hai k B-tt thuyt gii, nhng trng hp khng B-tt c th Lut ph c ghi (lut chnh khng ni) thm c th trung gian Btt. ---o0o---

74. Trung gian B-tt Nu c nhng nn duyn xy ra cho Tng, khng th gi ng hn k B-tt th c th trin hn, di sang ngy khc. Nhng tai ha c k l do vua quan a n, do o tc, do la, do nc, do bnh, do ngi, do ma qu hay th vt. Vic thuyt gii khng tc php c trong hai ngy theo nh k chnh thc m thc hin trong khong gia hn k ny vi hn k sau, c gi l trung gian B-tt. Tr hai ngy chnh thc B-tt trong thng v mt ngy trc v mt ngy sau ca hai ngy , nhng ngy cn li gi l trung gian. V d, nu 15 m lch phi thuyt gii, nhng do tai ha, phi di qua ngy 17, 18... trin hn lu nht l n 28 hoc 27 (nu thng thiu). Nu B-tt ngy 30 b nh ch th di qua ngy mng 2 v lu nht l n 13. Vic thuyt gii khng c tin hnh hai ngy lin nhau. Nu hn k cht ca ngy trung gian B-tt cha thc hin c, th vic thuyt gii nh k trc s hp li lm mt vi nh k sau. Trng hp chng Tng bt ha m B-tt th b t-kit-la. Trong khi B-tt, c khch Tng n th c th d. Nu khch Tng ni, cha tng nghe gii, xin ni gip. Trong khi mnh thuyt gii gn xong, th c thuyt cho xong ri ni li cho khch Tng nghe, nhng khng yt-ma vn ha g na. Thuyt gii xong c khch Tng n, nu khch Tng ty h th thi, nu khng th nn em ra ngoi gii thuyt cho khch Tng nghe, v trong mt gii trng khng c thuyt hai ln cho mt k B-tt. ---o0o--75. Cch thuyt gii C 5 cch thuyt gii: 1. Khi gp nn ch thuyt bi ta. 2. Ch thuyt n phn trng gii Ba-la-di. 3. Ch thuyt n ht phn Tng-tn. 4. Ch thuyt n ht phn bt nh. 5. Thuyt trn vn. ---o0o---

76. Gi thuyt gii Nu c ngi mun ngn ngi khc thuyt gii, th hi: n bch Thng ta cha. Khi n bch, v Thng ta hi: Thy c 5 php khng m mun ngn thuyt gii? 5 php l : 1. Ngn cn cho ng lc, ng thi (thi bt d phi thi). 2. Ch ni s tht (tht bt d phi tht). 3. Vic ngn c li ch khng (li ch bt d v li ch). . 4. Phi ni li du ngt, m i, khng hung tn (nhu nhuyn bt d th khong). 5. Ngn v t tm, khng phi c tm (t tm bt d c tm). Tm li, mun nu li phi ng lc, rng chuyn l tht ch khng phi thu dt, c li cho ngi ta, phi ni li n tn du ngt, do lng t tm m ni. Thng ta khuyn ngi y rng, nu thy khng 5 c th ng ngn. Nu thy ni ti 5 c th tip tc hi: Vy bch Trung ta cha?C. Vy bch H ta cha? C. Khi y hi tip: Ngi m thy mun nu ln l do phm gii thuc loi no? V kin hay v oai nghi? Nu do nghe, thy th do ai? Ni no? Nu ngi kia khng p c th khuyn thi i, thy ng by chuyn ph Tng na. ---o0o--77. Khng t cch ngn thuyt gii Mt khc, lrong b Cn bn Mc-c-ca ni: C 12 hng ngi khng c ngn thuyt gii, B-tt, T t l: 1. Ngi ngu: tc l ngi c c tng, c ngn, c tc. 2. Ngi si: tc l ngi khng c th tr Tam tng. 3. V tr: khng hiu vn gio ca Tam tng. 4. Khng thin xo: tc khng r ngha l trong Tam tng. 5. V tm: ngi khng c tm h thn.

6. Ngi c s him khch, tc trc y him khch ln nhau, th on vi nhau, gi thy c hi, em ra u ln nhau. 7. Ngi ngoi gii ni vng vo can ngn. 8. Ngi b x kh (c bt kin x). 9. Ngi ni ln xn, khng u ui. 10. Ngi x oai nghi: ang ng ch ny chy qua ch khc, ln xn. 11. Ngi tht bn tnh: lm nhng vic khng ng lm, khng bit tu gii tu lut. 12. Th hc (hc tr), ngi ang hc khng c quyn ngn chn kitma. ---o0o--78. t cch ngn thuyt gii C 4 hng ngi c quyn ngn: 1. Ngi tr bn tnh: Tc ngi bit tu gii, bit lm vic ng lm, khng lm vic khng lm vic khng ng lm. 2. Ngi ni c th lp, khng ri lon. 3. Ngi khng x oai nghi. 4. Ngi ni gii., trong ni gii mi ngn c, ngoi gii bt thnh. ---o0o--79. Trin ngy thuyt gii V d: Ngy 15 m lch l ngy thuyt gii, nhng c chng T-kheo hay a gy g t ni khc sp n th phi di lui mt ngy thuyt gii, tc ngy 14. Ngy 14 h ti th lui ngy 13. Ngy 13 h ti th em ra ngoi gii kit tiu gii thuyt gii. em ra ngoi gii m cng b ph th bch

chng k sau. K sau cng b ph na th phi cng bc ha hp thuyt gii. ---o0o--80. An c L do An c? C th tm li trong 2 l do: L do th nht, trong kinh Trng A-hm ni: ng i-in-tn l tin thn ca Pht, thin h khen ng l ngi c hnh, rng ng l ngi tng thy Phm thin, nhng k tht ng cha thy. Do li thin h khen nn ng ny ra nh An c cho tht thy Phm thin. L do th hai, l khi c Th Tn X-v, trong vn ng Cp-cc, nghe li than phin ca cc c s v Lc qun T-kheo c i lang bt k h trong thin h, khng k ngy thng gi gic g ht, nn b thin h c him. Cc v c s so snh rng, ngoi o cng c 3 thng An c, cng nh loi cm th cng bit thi gian trnh ma, tri li sao my thy T-kheo t ca Pht li i lung tung, khng bit ngh ngi g c, li p cn trng cht ln chin t. H c him ch bai. Do c him nh vy nn Pht dy phi An c ba thng. Vy An c ngha l g? An l an tnh ni tm, cn c l k hn c tr trong sut thi gian nht nh no . n ngy An c, nu l T-kheo th bt buc ai cng phi th An c ht. Bn Trung Hoa, ngy xa n ngy An c, h cn p dng ti mc pht th hnh tr tc th pht ra cho tng ngi ri thu li, m trn s th bit hin c bao nhiu ngi An c. Cho n Pht v h php h cng pht th lun. Nh vy, ngi no c mt, d ln d nh n ngy y cng phi An c, thm ch h cn mi lun Pht v h php cng phi An c v pht th. l t cch v bn phn ca ngi tu s. ---o0o--81. Tin An c - hu An c Trong php An c th ai cng phi th An c nu l T-kheo hay Tkheo-ni, t ca Pht. Th An c cng nh th gii, mi ngi t mnh ni ln, hoc ba ngi t ni ln trc mt v T-kheo Thng ta th An c. Nu tin An c th bt u t 16 thng t m lch v hu An c t

nhng ngy 17 thng 4 n 16 thng 5 m lch. D hu An c cng phi theo ngy tin An c m T t, nhng T t ri phi trong h cho 90 ngy ri mi ra h, mc du theo tin An c m T t. ---o0o--82. Th nht Th nht tc l trong 3 thng An c m c duyn s phi ra ngoi i gii. Nu th nht th ch c php th nht 7 ngy. Th nht by ngy th ch i th vi mt ngi trong chng m ni: Tha i c, ti c vic n vic kia, phi ra khi i gii 7 ngy, xong 7 ngy tr v, khi v cng phi bo li. Nu trng hp cha n 7 ngy m tr v, khi v cng phi bo. Trng hp i trn 7 ngy th phi bch Tng ch khng i th c nhn na, v ch c i ra khi i gii trong ma An c ti a 40 ngy thi. Th d An c 90 ngy, phi c 50 ngy trong i gii, kit h th mi khi mt h. Xin i 7 ngy m i qu 7 ngy cng mt h. Khi c cc nn x, phng x, c duyn s xin i ni khc, ti c An c m mnh tip tc An c th khng mt h. An c xong ri, phi chm dt An c bng l T t. ---o0o--83. T t Phn t Pravarana, Trung Hoa dch m Bt-ha-la, ngha l T t. Kinh Vu-lan gi Bt-ha-la phn tc l cm cng dng trong ngy T t. T t cng cn gi l thnh thnh hay ty : Ngha l mnh t ni ln li yu cu ngi khc ch li cho mnh theo ch thy, nghe, nghi ca h mnh nu c ng nh h thy, nghe, nghi th xin sm hi cho thanh tnh. Trong khi thuyt gii c hi cu: Ch i c c thanh tnh khng th mnh mi tr li, cn trong khi T t, khng i hi m phi ni ra, yu cu ngi khc t do ni ln li ca mnh, v mnh nu c li th sm hi mt cch vui v Cu T t nh vy: i c nht tm nim, hm nay chng Tng T t, ti T kheo... cng T t. Nu i c thy, nghe hoc nghi ti c ti, xin i c ch cho, ti nu thy c ti, s nh php sm hi (ni ba ln). Lc u Pht ch lut An c cho cc T-kheo, nhng c cc T-kheo ni vi nhau: Thi, c nm mnh ni nhiu ri, nay An c ch lm thinh. Trong sut ma An c, ch ly tay ra du thi. H ng vi nhau nh vy,

nn tt c u im lng. An c xong v hu Pht, Pht hi: An c c vui v khng, c ha hp khng? Mi ngi cho bit, trong ma An c ny, h ch im lng, khng ni g c, ch ra du thi. Pht ni: Phi tng gio, tng gii, sm hi thanh tnh, an lc, ch lm vy thnh nh d cm, khng c. Khi Pht cho php nh vy th Lc qun T-kheo c i ch li ca ngi khc ln x ngu ln ht, b Pht qu. Pht ni rng, mun ch li ngi khc phi nm c. ---o0o--84. Cu thnh Trc khi ch li cho ai phi cu thnh, tc bo cho h bit mnh s ni li ca h ra trc Tng. Nghe vy, lc qun T-kheo i cu thnh lung tung ht, gp ai cng cu thnh. n khi ngi khc n cu thnh ch li cc ng th cc ng i l, trnh khng cho cu thnh. Khi khng l c th nhn li. Nhng n gi thuyt gii th khng n. Ch Tng cng chu, khng bit lm sao! Do , Pht ni trong trng hp mn ba thng An c trong ngy T t khng c cu thnh, m phi mi ngi t ni li cu thnh ngi khc ch li ca mnh, mnh bit m sm hi cho thanh tnh. Trong T t phi thc hin php i th T t. Ai cng phi An c v ai cng phi i th ht. C hai cch i th: 1. Trc ht v ch php s cu T t vi v Tng sai th T t. 2. Sau v Tng sai th T t i th vi v ch php s m T t. Sau cc v ny n trc mi v Tng khc cho h T t, cho n khi ht ngi cu T t. Nh vy, ngi th T t (nhn T t) th phi c nm c: 1. Bt i, l khng thng yu, thin v. 2. Bt nhu, l khng him khch, on hn g ht. 3. Bt b, l khng s. Thy c li ti ni m khng s thy on trch. 4. Bt si, l bit chnh xc, r rng ch khng phi u m; phm bit phm, khng phm bit khng phm. 5. Bit ai T t ri v ai cha T t.

Khi T t, chng Tng phi nm ngi tr ln, nu ch c bn ngi th ch i th T t, ch khng kit-ma Tng sai ngi T t. V T t c 4 trng hp: nh k T t, Tng ch T t, Gim nht T t, Tng thng T t. 1. Th no l nh k T t? l ba thng An c th T t, hay cn gi l Chnh k T t. 2. Th no l Tng ch T t? Nu nh chng Tng tu trong ba thng, thy c ch m mun tu tip tc thm mt thng na ri mi T t xut gia, gi l Tng ch. 3. Gim nht T t: Nu nghe c chng Tng tr x khc sp n quy ry th gim i mt ngy m T t. Thay v ngy 15 by gi 14. Nu gim khng c th h v ni gii ri, th tm cch ra hiu cho nhau ra ngoi gii kit-ma T t. 4. Tng thng T t: Nu ra ngoi gii kit-ma T t cng khng c, th lui ngy 30 k sau mt k T t. n ngy 30 khng T t c th lui n ngy 15 thng sau na T t. Nu lui nh th m khng c na th bt buc phi cng bc ha hp T t. ---o0o--85. Y ng Lut s tr lut Th no l ng Lut s? 1. V T-kheo no c thuc gii bn t u n 30 x a, th gi l nht Lut s. 2. V T-kheo no c thuc gii bn t u n Ni-tc-k Ba-dt-, gi l nh Lut s. 3. V T-kheo no c thuc ton c gii bn, gi l tam Lut s. 4. V T-kheo no c thuc Nh b lut (c bn Tng v bn Ni) gi l t Lut s. 5. V T-kheo no c thuc Nh b lut v thng hiu rng ri, th ngi An c y theo v ng Lut s ny tr Lut, gi l ng Lut s.

--- o0o ---

06 - B-TT GII
B-tt gii l thng gii, khc vi T-kheo gii l bit gii. B-tt gii th ch cn nghe hiu l th c, cn T-kheo gii th phi lc cn hon b mi th c. B-tt dch t ch Buddhisattva (Buddhi: gic ng; sattva: hu tnh, chng sinh, tc mt chng sinh c th gic ng thnh Pht). Trong kinh Phm Vng ni: Nht thit chng sinh giai hu Pht tnh. Nh th ng thnh Pht, ng th d thnh Pht, thng tc nh th tn, gii phm d c tc. Ht thy chng sinh u c th thnh Pht. Ta l Pht thnh, cc ngi l Pht s thnh. Ai m tin iu th gii phm thnh tu ri, cn v gii tng l thc thi tm B- ny m thi. Gii B-tt c ni trong Phm Vng. ---o0o--I. Phm Vng V sao gi l Phm Vng? V Pht nhn ln trn li ca tri -thch nh ci vng c nhiu mc. Chnh li c mc y n ang chiu phn nh ln nhau thnh v tn. Kinh Hoa Nghim v cho l trng trng duyn khi cng nh li -thch. Mt mt gng phn chiu nh sng qua trm ngn ci gng khc. Trm ngn ci gng khc chiu li trong mt ci gng ny, nh vy l trng trng v tn, khng bit bao nhiu ci gng, bao nhiu nh sng chiu qua chiu li; nhn Pht ni kinh Phm Vng. Kinh ny ngha ng nh kinh Hoa Nghim, gm 61 phm. Phm B-tt tm a gii l do Ngi La-thp dch. ---o0o--II. Tm a gii Th no l tm a gii?

1. Php mn th nhiu nhng khng ra ngoi tm. Cho nn nu tm l nu cc php. Tm l bn nguyn ca thnh v phm. Ng c bn nguyn l thnh Pht, thnh B-tt; khng ng th thnh chng sinh lu chuyn. B-tt vn ng tm cho nn mi th B-tt gii ny v y theo gii tm a m lm. Nhn th ging nh i a. i a c hai tnh cch: a. Mun vt mun th t ni m pht sinh; mun gii mun c cng t m pht sinh. b. Tm B-tt nh t, khng phn bit tnh u; nc hoa cng c, nc thi cng xong, vi mt tm bnh ng vi tt c chng sinh; ai khen cng c, ai ch cng khng sao, ct lm th no t li li tha, khng v ting tt xu khen ch m b mt t li li tha. Tm B-tt cng nh t, khng c him chuyn tt xu, khen ch, sch nhp nn gi l tm a. Phm ny c hai phn thng v h. Phn thng l ha thn c Thch-ca hi c L-x na, do nhn duyn g m B-tt thnh tu c Thp a, ng gic, Diu gic Pht? Ngi L-x-na v i chng m ni: Thp pht th tm, Thp trng dng tm, Thp hi hng tm. Thanh vn c 4 qu: Tu--hon, T--hm, A-na-hm v A-la-hn. Cn B-tt bit gio th c 52 v: Thp tn, Thp tr, Thp hnh, Thp hi hng, Thp a, ng gic v Diu gic. 1. Thp tn: Pht dy: Thp tn ch mi l bc u, tm cng l hp, lng tin i vi l khng c ngi. V d, i vi l T hay l ht thy chng sinh l Pht s thnh, c nhng ngi h khng tin, nhng i vi chng ta nghe l T , Pht tnh l tin. Trong B-tt, ci lng tin tng ng vi Thp tn. Ngha l tm d l hp (tm ca mnh i vi l T , Pht tnh n hp ch khng chng tri). Ni Kh l mnh tin, cho n Tp, Dit, o cng u tin nh vy. Ni cch khc, tm vi l kh hp ch khng chng tri nhau. Tm d l hp ch khng c nghi ng g ht. l bc u tng phm nhp thnh. Trong kinh Hoa Nghim ni: Pht php nh bin c, do lng tin m c vo (Pht php nh i hi, do tn nng nhp). Lng tin l bc u tin i ln bc thnh. i vi l T th c tin mi hc, mi tu. C tin ri mi gii, mi hnh, mi chng; nu khng tin th tm hiu l T lm g; nu khng hiu th lm sao m tu,. khng tu th lm sao m chng? Cho nn phi tin. Tin l bc u tin vo o.

2. Thp tr: Khi tin th khi tm quyt lit, dt khot i vo diu o. Do tm dt khot nn lng tin ng yn, bt ng khng xao lng nn gi l tr. Thp tr trong Phm Vng c mt t khc l Thp pht th, Thp gii; tc l mi lng tin hng ti o. 3. Thp hnh: T Thp tr bc ln Thp hnh, m Thp tr l Pht t ri, bi lng tin ng yn lrn l ca Pht ri. Nh vy l y phn t li, nhng cn phi hng ti phn li tha na, nn phi t Thp lr hng n Thp hnh. Hnh l hnh mi iu thin li tha. Thp hnh cng c mt t khc l Thp trng dng. Trng dng l g? V ln a v ny l c Tng tn tu cc iu thin, lm cho iu thin Tng mi ln, gi l trng dng. Tc mi bc trng dng cc hnh li tha, t y bc ln Thp hi hng. 4. Thp hi hng: Trong Phm Vng cng c mt t khc l Thp Kim cang, kin c bt ng; cng gi l Thp nguyn. Thp tn, Thp hnh, tm mun thot tc th nhiu, nhng tm i bi, li tha th t. n Thp hi hng l hng tm thot tc tr v vi tm i bi li tha ha quang ng trn, cu chng sinh, li lc hu tnh. Ch hi hng l hi chn hng tcKhi kia tm xut tc l hi tc hng chn, by gi hi chn hng tc, tc l t ni tm xut tc nhiu, hng n v ci tm i bi, li tha nhiu hn na. Hi tr hng bi khi kia l nng v tr, by gi hng v bi. Tr l t li, bi l li tha. Tr l chng B-, bi l li tha. By gi hi tr hng bi, chn tc vin dung, bi tr bt nh, y thn thng; n a v ny gi l hi hng, tc l hi chuyn mi thin hnh hng ti ba ch: a. Hng ti chn nh tht t (l), tc hi s hng ti diu l. b. Hng ti V thng B- (hng ti tr gic), (bn kia l l, bn ny l tr, nhng tr V thng), tc hi nhn hng qu. c. Hng ti tt c chng sinh, tc hi t hng tha. l bn gia hnh. Qua khi Thp hi hng l tu bn gia hnh: Non, nh, Nhn, Th nht. Thp acui Th nht, on tr kin hoc, chng l Nh khng, bc ln Kin o s hoan h a, tu tp thnh tu Gii Ba-la-mt. Tip theo l Ly cu a, t kin o v tin ln a ny, y theo chn l nh khng chng c m tu tp on tr tu hoc, cho n a th mi l Php vn a, tt c v minh lu hoc hai chng hin hnh v chng t u dt sch, thnh tu trn vn mi Ba-la-mt, v bin cng c, nh m my ln, ma php cam l ti mt chng sinh. (Xem r

Mi a trong lun Thnh duy thc). B-tt tm a gii phm thngni cch khc, B-tt tm a gii phm thng thuyt minh v hng B-tt do sc nh tu tu chng tam hin, thp thnh. Cn B-tt tm a gii phm h l thuyt minh thp trng t thp bt khinh gii, cho hng B-tt y theo tm a gii m tu tp Gii, nh, Tu. Thnh ra. thng phm ch cho qu v B-tt tu chng tam hin thp thnhcn phm h ch v thnh nhn, tc ch v gii; tc phm h ni v nhn, phm thng ni v qu. Kt lun: Hc gii l cho chng ta thy c nhng li dy ca Pht rt hay m tu thn, khu, . V d, Pht dy nhng li c s hng t k, ho s d tha nhn; hoc Khng c khen mnh ch ngi tht n s nhng rt cao thng v kh thc hnh. Chng sinh th lun lun v ng, c khi khng tn thn mnh mt cch trc tip, nhng t tn thn mnh bng cch hy tha, khu xut ao kim, ch tt c, tr mnh. Hc nh vy bit ai gi gii ai khng, ai tu ai khng tu. Nu khng nh nhng li dy y, ta d tr nn ngi nh mn, hp hi. Khen mnh, ch ngi l chuyn rt d lm, nhng so vi o l l tht cn rt xa, l lm theo hnh chng sinh ch khng phi theo Pht, B-tt. ---o0o--III. Tam tnh gii Gii B-tt gm trong ba t tnh gii l: Nhip lut nghi gii, Nhip thin php gii v Nhiu ch hu tnh gii. Mt l gom tt c gi l nhip. Nu c lut nghi g th lut ny u gom ht, gi l Nhip lut nghi gii. Hai l nhip thin php gii, l c bao nhiu iu thin th gii ny gom ht; lc vn hnh u nm trong . Ba l Nhiu ch hu tnh gii. Nhip lut nghi l ch c mc tc, on tt c c. Nhip thin php l chng thin phng hnh. Nhiu ch hu tnh l li lc chng sinh. Hai vic nhip lut nghi v nhip thin php cng li lc chng sinh nhng gin tip, tiu cc, cn li lc hu tnh l trc tip, tch cc. V d, khng st sinh th cng li lc chng sinh, nhng phng sinh cn hn th, hp vi cu k t tnh k . Khng lm c cng l t tnh k nhng cn thy c ngi c ta nn cha rt ro, phi n ch tam lun khng tch, theo tinh thn kinh Kim-cang mi l t tnh k . Nu khng c tinh thn th rt d chn. Khi pht tm chng sinh m chng sinh bt

tai mnh, lm sao chu ni s ngang ngc y! Cng l b th nhng vi tinh thn khc nhau nn kt qu cng khc nhau. Mt cu k cng tam t tnh gii, theo tu hnh B-tt. Hoc nh bn hong th nguyn, th Chng sinh v bin th nguyn l Nhiu ch hu tnh gii. Phin no v tn th nguyn on l on nht thit c, l Nhip lut nghi gii. Php mn v lng th nguyn hc l tu nht thit thin, l Nhip thin php gii. Nh vy, bn hong th nguyn cng l ba t tnh gii; l gii th. Cn gi l gii tng th phi l 10 gii trng, 48 gii khinh nh trong kinh Phm Vng. ---o0o--IV. Th gii B-tt C hai cch th: Mt l t th th, l i trc Tam Bo pht bn tm tnh tn, i vi Pht, Php, Tng v gii thanh tnh bt hoi. Lng tin thnh tu vin mn (t bt hoi tn) v cu Pht gia h, khi thy tng ho th c gii. Hai l tng s th, l do thy truyn th gii B-tt truyn li. ---o0o--V. Mt gii B-tt Sau khi th gii, trng hp mt gii T-kheo l do nm nhn duyn: Cht, i hnh (nam thnh n hay ngc li), khng tin nhn qu (on thin cn), tc php (ni ra li ti khng tu, khng lm T-kheo na vi bt c ngi no nghe, hiu c v phm trng). B-tt gii th ch c hai trng hp mt gii l phm trng do thng phm phin no tri buc (v d, c st nhn m tm nim hnh ng st nhn hin hnh lin tc khng bit tm qu, l thng phm phin no). Cn c trng hp gi l trng gii, nh ng st, th khng n ni mt gii. Trng hp hai l x B- tm, v d ni: Ti khng tin vic lm Pht, khng pht tm B- na. B-tt mnh chung khng mt gii, v pht nguyn th t kim thn cho n Pht thn, tr c hai duyn c mt gii nh ni trn. (Ch thch: Khai o gii t th C tc gii nm 1970) ---o0o---

B-TT DANH V THIT Thin Sanh tha: Bch c Th Tn, Pht dy c hai hng B-tt: mt l gi danh B-tt, hai l thit ngha B-tt. 1. Th no l gi danh B tt? Thin nam t, nu chng sinh pht B- tm ri, li cn a lnh th, c tng, ngi khen, nh ngh cc kinh in, php thut ca ngoi o, v ly php y m gio ha chng sinh; hoc ch v thn mng mnh, vui trong ng sinh t m khng st hi sinh mng k khc, to cc c nghip th khng trnh khi qu kh tng lai; khng a tu t bi, i vi Tam Bo lng sinh nghi ng, khng chnh tn, qu mn t thn, khng bit nhn nhc, n ni s sng, hi hn, bung lung khng th chng ng B-, e s phin no m khng c gng sing nng tu tp cc phin no ph hoi kit s; tm hay tham lam, ganh t, gin hn, gn gi bn c, m chm trong v minh, khng tin lc , khng a tu phc, khng qun r li lm ca sinh t v a th tr nhng li hung d ca B-tt. Nh th gi l gi danh B-tt. V nhng chng sinh pht tm B-, mong ng V thng Chnh ng chnh gic, nhng khi phi kh hnh tu hnh tri qua v lng kip ri mi c o, th sinh lng thi ch, tuy c hnh o m tm khng chn tht, khng tm qu, khng thng xt, hay theo ngoi o hi sinh mng t tri, du c cht lng tin nhng khng vng chc, m say ng dc, gy nhiu iu c, sc lc, ti ca, lng kiu mn lm vic in o, khng bit li ch cho ngi; v ci vui trong sinh t m b th; v ci vui trong ci tri m th tr cm gii; v v th mng lu di m tu thin nh. Nh th gi l gi danh B-tt. ---o0o--2. Th no l tht ngha B-tt? Tri li, tht ngha B-tt l bit gn gi cng dng s trng, cha m, thin hu, th tr c tng mi b kinh ca Nh lai; v Pht php m khng tic thn mng, ti sn; khng t khinh r mnh, dang tay lm vic b th khng tic thn mng; thng di mi tr tu; tuy hc ngoi in nhng ct ph cc t kin v thng cc t kin; kho bit phng tin iu phc chng sinh; sing tu tinh tn, khi r phin no, lm cho chng khng c t do, v ci Nit-bn; gi gn tinh tn, cu ht thy kh no; qun r ht thy ti li sinh t, tn tm bn chc, tu lp t bi m khng trng cu qu bo; t

bi i vi ke on ngi thn, tm vn khng hai; khi b th vn bnh ng, khi x thn cng bnh ng; bit tng v thng khng tic thn mng, bit r th nn ty thun chng sinh; khi t ca ci th cp cho ngi ngho cng trc, ri sau mi cho ngi phc in; trc v ngi ngho kh, sau mi v ngi giu c; thng khen vic lnh ca ngi v khai th cho h vo Nit-bn; c k ngh g u mun cho h hc, v thy hc hn mnh th sinh lng vui mng, chng h v mnh; thng v ngi khc. Nh th l thit ngha B-tt. (Lc dch trong kinh B-tt U-b-tc-gii 1950) --- o0o ---

07 - XUT GIA HONG PHT O

Cc gii t, Cc v c bit hin ti chng ta ang u khng? Cc v c ngh rng chng ta sp lm g khng? y khng phi l mt i trai n lm chay, cng khng phi l ni hi hp thng l, m y l i trai n Thin Ha v cc v n y lnh th Gii php ca Pht. l mt iu ht sc quan trng i vi i xut gia ca cc v, m cng ht sc quan trng i vi Pht php. L mt ngi xut gia, khng phi ra khi nh th gian n cha l . Nu ra khi nh th gian n cha, th ch mi xut c th tc gia, nhng cn hai iu quan trng khc l xut phin no gia v xut tam gii gia cha thnh tu c. Khi cha thnh tu hai iu sau ny th iu xut gia trc khng c cng c v gi tr bao nhiu! Bi v, c nhiu ngi du u trn, o vung, nhng h l nhng ngi n cha lm cng qu, v nu cn c theo hnh thc th nhng v cng c th gi l xut gia c, nhng ch l xut th tc gia m thi. Cho nn, mun xut phin no gia, xut tam gii gia th phi th tr gii php ca Pht. L Pht t, d li gia hay xut gia, c hai iu c bn ny mi thnh mt ngi Pht t, l chnh kin v tnh gii. Ngi ti gia th tr Tam quytin Pht, tin Php, tin Tng mt cch ng n, su sc, bn vng, kin c th h thnh tu c chnh kin. Mt ngi ti gia khi quy y Tam Bo v th tr ng gii, gi gn nm iu lut gii ti gia ca Pht ch l thnh tu c tnh gii. Ngi ti gia thnh tu c chnh kin v tnh

gii th mi gi l t ca Pht, cn nu khng thnh tu, th du xng l Pht t cng cha phi l Pht t ng ngha. Ti gia vy th xut gia cng vy, cng phi c ha iu kin c bn , l chnh kin v tnh gii. Thnh tu chnh kin th ngi xut gia, ngi ti gia u y nh nhau, u ly Tam Bo lm thy; tn th Pht, tn th Php, tn th Tng lm l tng cao c ca cuc i mnh; nhm vo , hng vo lm mc ch bc ti. l thnh tu chnh kin. Khi thnh tu chnh kin, h phi thnh tu tnh gii. Nu khng thnh tu tnh gii th ngi xut gia khng thnh ngi xut gia. Gii ti gia c 5 gii; gii xut gia Sa-di c 10 gii, T-kheo c 250 gii, T-kheo-ni c 348 gii. l nhng php do Pht qui nh cho ngi t ca Pht. Khi mun lm t Pht trong hng xut gia, phi thnh tu gii php tnh gii th mi tr thnh c mt ngi xut gia ng ngha. Cc v hm nay cha nhiu ngy, nhiu thng, nhiu nm, tc thnh tu c xut th tc gia. V ngy mai cc v bc ln gii n th tr gii php ca Pht, mong thnh tu c xut phin no gia, xut tam gii gia, by gi mi trn vn ch nguyn xut gia ca mnh. Cho nn t gi pht ny, gi pht sp n l gi pht ht sc quan trng i vi i xut gia ca cc v, m cng ht sc quan trng i vi Pht php. Nu cc v khng th gii php, tc l cc v khng hon thnh c ngi xut gia t Pht, khng hon thnh c mt v Sa-di, khng hon thnh c mt v T-kheo. T mnh khng hon thnh Sa-di, T-kheo th khng th gi l xut gia. Khi khng tr thnh ngi xut gia th khng th m ng Pht php, hong dng Pht php, by gi Pht php cng khng hon thnh c. Cho nn s th gii ny chng nhng quan trng i vi i sng c nhn ca cc v, m cng l quan trng i vi Pht php. Nh trong Lut, c Pht dy: Khi no, u m cn c 10 thy T-kheo truyn th gii, hoc c 5 thy cng nhau truyn th gii php, th by gi Pht php tn ti. T-ni tng tr, Pht php dic tr. H T-ni tng cn ng tr, ngha l cn c ngi truyn gii v cn c ngi gi gii, th tc nhin gii lut cn; gii lut cn tc nhin Pht php cn. Cho nn, vic th gii l mt vic ht sc quan trng. V vy, trong gi pht ny, cc v nn xt li tm nguyn ca mnh, hy pht mt lng ht sc ch thnh ch knh, x b tt c, qun ht tt c nhng g lm chng ngi vic th gii, hng vo vic th gii. Tm ca cc v c nh vy th gii php, gii th mi thnh tu trn vn, vin mn ni cc v. Nu tm cc v khng c nh th, khng ch

thnh ch knh, khng thy y l mt iu quan trng cho c nhn xut gia ca mnh v cho Pht php, th du cc v c trc Thp s, c d, c tha th khng th lm sao trn c gii th ni cc v. Cho nn, trc khi cc v ng n lnh th gii php, cc v hy gn lc tm t, xt li lng mnh, pht mt lng tin ht sc dng mnh, tinh tn i vi gii php, cc v mi lnh th vin mn c. Nhng v sao cc v phi lnh th gii php? c Pht dy: Gii lut ca Pht c nhng cng c ht sc ln lao. Trong Lut c Pht nu ln 10 iu ch li cho cc t thy rng; cc iu lut Pht ch khng phi l ch sung, khng c ngha; m tri li n rt c ngha, rt c li ch cho nhng ai pht tm mun th tr. Mi iu l g? Theo Lut gi l 10 c ngha. Ngha l 10 iu ch li. iu ch li th nht: Nhip th Tng. C th tr gii lut mi c nhip th vo ni Tng on. C th tr gii lut mi c Tng on ca Pht nhip tr cho. Nu mt ngi cha chc nm, hai chc nm... m khng th gii th vn l ngi c s, hoc th gii Sa-di vn l Sa-di, ch khng th gi l T-kheo c Khi c th gii T-kheo mi nhip th vo Tng on, mi nhp vo Tng s tr thnh mt trong ba ngi Tam Bo, tr thnh mt v chng trung tn. Cho nn gii php chnh l ci dt dn chng ta i vo vi Tng on, i vo vi ngi v chng trung tn. Th nn, iu ch li ca gii php l lm cho ngi xut gia th gii c nhip th Tng. iu ch li th hai: Linh Tng hoan h (Khin Tng hoan h). Cc iu gii ca c Pht ch ra lm cho ngi th tr c hoan h. Mt ngi th gii, ngi khc th gii, khi th gii T-kheo ca Pht ri, du ngi th gii mi mt nm, hai nm, ba nm, cho n ngi th gii 80 nm i na, th cng u c mt Tng th ging nh nhau. Cho nn mi ln B-tt, gia chng Tng gi l i c Tng. i c Tng l ting gi ton th chung, ch khng phn bit ng Tng 70 h, 50 h, 40 h hay ng Tng mi th gii. D ngi mi th gii cng u nm trong i c Tng, khng phn bit g ht, bi v gii th l mt250 gii l mt i vi Tng, 348 gii l mt i vi Ni. Khi mt ngi th gii v gi gii nh vy, tt nhin ai thy cng vui mng, hoan h. Nh mt ngi i tu m thy ngi khc i tu nh mnh th ly lm hoan h. Khi th gii ri, c gng gi gii, ngi ny thy ngi kia gi gii thanh tnh, hoan h, ngi kia thy ngi ny gi gii c thanh tnh th cng hoan h. l mt s hoan h trong gii lut, thy c s tin b trong vn tu tr ca nhau, ch khng phi

l mt s hoan h v thy nhau lm nhng iu sai tri. Cho nn khi th gii ri phi c gng tn trng gii, qu trng gii, ai gi c chng no th cng c ln lao chng ; nu ai v nghip duyn khng gi c nhiu th ngi phm ci gii ca h. Mc du h phm gii, ta khng th khinh h nhng cng khng th hoan h vi h c. Nu khi thy mt ngi phm gii m mnh hoan h theo, tc c ngha mnh ph ha theo s phm gii . l s hoan h ca Tng, ng ngha l mt v Tng hoan h trc s th tr gii lut thanh tnh. iu li ch th ba: Linh Tng an n (Khin Tng an n). Gii php khin cho Tng uc an n. Tng nh u m an n? Khi thy mt ngi khng th tr gii th chnh ngi c ti li, khi thn, khu, c ti li th khng nhng khng th an n cho chnh ngi m cn lm cho ngi khc phi kh ly. Khi trong chng Tng, ngi ny gi gii thn, khu, c thanh tnh, an n, ngi kia gi gii thn, khu, c thanh tnh, an n, th s c mt chng hi, mt Tng on m ai ny u sng trong gii php thanh tnh, u c an n nh nhau, ly s tr gii thanh tnh m an n, ch khng phi ly iu hn thua, iu vt cht, a v m an n. Th hi, trong mt m ng t hai ngi tr ln, hng trm hng ngn ngi m nu khng c gii lut th chng Tng c th no an n khng? Khng, chng Tng s v k lut, s v hnh. Khi chng Tng v k lut, v hnh th chng Tng s khng an n; khng an n cho tng c nhn cng nh khng an n cho c on th. Cho nn gii ca Pht c s li ch thit thc v cng l lm cho chng Tng an n, an lc. iu ch li th t: Linh v tn gi tn (Khin ngi cha tin th h pht khi lng tin). Chng ta bit rng, Tng l mt trong ba ngi Tam Bo. Tng l hnh dng, hnh nh ca Pht ti th gan. Tng c trang nghim, c thanh tnh th by gi Tng mi thnh l mt Tng Bo; thnh Tng Bo th mi l ch quy ngng v pht lng tin cho tn . Nh gii php m mt v Tng c thanh tnh trang nghim, nh hnh nh ca c Pht hin ra gia th gian. c Pht dit ri, xa qu! Cn phi c hnh nh ca c Pht sng ng trong mt v Tng c gii, c tu lm ni pht lng tin Tam Bo cho nhng ngi cha tin. Khi mt v Tng thanh tnh hng dn cho nhng ngi cha tin, pht khi lng tin th v Tng c chng Tng qu trng v tn hn hoan. Tri li, khi c mt v Tng khng tu hnh trang nghim, khng thanh tnh, khng ng n, thiu kin thc, khng c lng chnh tn Tam Bo, chc chn v Tng s ph hoi lng tin ca k

khc. i trc mt v Tng khng nghim tc, khng thanh tnh th chng nhng ngi cha tin khng tin, m ngi c tin ri cng s thi tht. iu ch li th nm: D tn gi linh Tng trng (Nhng ngi no tin khin cho h c Tng trng). Khi mt v Tng gi gii hnh nghim tc, oai nghi nh c, ngn ng ng hong, tm t rng ri, hiu bit ng n, v Tng chc chn khi ngi khc nhn vo phi pht khi lng tin, v ai tin ri th chc chn s Tng trng thm, kin c thm ch khng b thi tht. S d c nhng tn lc u n cha hng hi tin tng, nhng thi gian sau b thi tht, v l h gp chuyn n chuyn kia ca ring h mt phn, m cng c mt phn ng bun l h gp nhng v Tng khng nh c, khng ng hong; v Tng chng nhng khng li cho mnh m cng khng c li cho tn , c ngha l khng c li ch g cho Pht php. Vy bit rng, mt v Tng gi gii lut nghim trang, thanh tnh, th l mt hnh nh sng ng ca c Pht du khng ton din ni th gian, nhng cng l ni nng ta cho Pht t, h tin ri cng tin thm, kin c vng chc. Khi tn cng tin Tam Bo kin c vng chc, th l iu tt lnh cho Pht php c pht huy, tn ti. iu li ch th su: Nan iu gi linh iu (i vi ngi ng ngnh, kh iu phc khin c iu phc). Nu khng c gii th khng bit cn c vo u m ni ngi ny c li, ngi kia khng c li, ngi n thanh tnh, ngi kia khng thanh tnh... Gii lut l chun mc, l thc o o hnh vi, ngn ng, phm hnh ca mi ngi. Khi c gii lut, th ngi no phm ti u x tr ti ; ly gii lut m x tr phn minh, r rng. Khi d c ngoan c, ng ngnh n u cng phi b iu phc. Nu khng iu phc c, th theo Lut, chng Tng s c ti mc tn, khng cho nhp vo Tng on na. Nh vy, Tng on s c ngi nhu thun, ch khng cn c ngi ngoan c, kh iu phc. iu li ch th by: Linh tm qu gi c an lc (Khin ngi bit tm qu c an lc). Ngc vi ngi kh iu phc b iu phc bng gii lut, th ngi bit tm qu, gi gn tng li tng t cho gii lut c trang nghim thanh tnh, khi thy mt li nh cng ht sc s hi, th ngi l ngi bit tm bit qu. Ngi bit tm qu m gi gii th chnh h c thanh tnh an lc, cng l nim an lc cho c chng. Cho nn, ngi bit tm qu mi bit trnh ti li, nh trong Lun ni: C nm th thuc t tnh c, l tham, sn, si, v tm v v qu. L nm ci c t

trong bn tnh, nm ci c gc gy ra nm ci c khc lm tai hi cho chng, cho c nhn, cho n gia nh, x hi. Trong v tm, v qungha l khng bit h v khng bit thn, th chnh n cng l c, nm ngay trong bn thn, l ci c gc ch khng phi ci c ngn. Mt ngi khng c tm tm qu th ngi phm cng khng bit phm; hoc c bit phm cng khng ly lm h thn; m ngi khng bil h thn th khng th lm sao gi gn gii lut cho thanh tnh c. Cho nn, ngi c tm qu th d thy mi mt gii no du nh nht ti u cng trang nghim gi gn khng dm phm, bi v phm th thy rt h, rt thn. V nh vy, khng phm th tt nhin l tm c an lc; an lc cho mnh v an lc cho chng. Ngc li, mt ngi khng bit h, khng bit thn,c liu phm gii, ph gii, chc chn ngi khng to nn an lc cho mnh, cng khng to nn an lc cho chng. iu li ch th tm: on lu hoc hin ti (Nh gii lut m dt tr lu hoc trong hin ti). Hu lu l g? Ci g gi l hu lu? Lu l mt tn ring ca ch phin no. Phin no nh tham, sn, si c tnh cch r chy, tm r ni su cn ca chng sinh, lm cho su cn ca chng sinh b nhim. Nu khi mt nhn l mt nhn, th s nhn trong sch; nhng nu mt nhn m c lng tham lam, say m trong , th ci nhn tr nn nhim, tr nn xu. Tai nghe l tai nghe, nhng nu ni ci nghe m c lng tham chen vo, th ci nghe tr thnh nhim, tr nn xu. Ming ni l ming ni, li nm l li nm, thn cm xc l thn cm xc, nhng nu c lng tham pht sinh ni cm xc th s cm xc tr thnh nhp nha, nhim; ging nh mt gh tm nc ra, phin no tm ra ni su cn: thy, nghe, ngi, nm, xc chm, ngh cng nh vy, cho nn gi l lu. V nhng th n lm cho chng sinh b lt mi vo trong tam gii khng thot ra c, cng nh nc trong bnh lng git xung, cho nn gi l lu. Ni tm li, ch lu l mt danh t khc ch cho phin no hay ch lu hoc. Thng thng trong kinh Nikya (kinh tng Pli) th gi chung l lu hoc. Hoc l s m lm. S m lm y l ch cho tham, sn, si, cho nn gi chung l lu hoc. Cn ch hu lu ngha l sao? Hu lu tc l c s lu hoc. Nh cu tch thnh hu lu chi nhn, ngha l cha thnh ci nhn hu lu, l ci nhn c phin no, phi chu qu bo trong ba ci. Chng ta l con ngi hu lu, bi v cn cc phin no. Ci sc g m ta nhn thy, ci ting g m ta nghe thy, nu n gi ln, lm cho ta Tng trng phin no, th php gi l php hu lu. Tm ta l tm hu lu; cc php sc, thanh, hng, v, xc l php hu lu. Vy ci hu lu lm sao m tr? Ly chi m tr? Khng th ly tin, ly vng, ly danh vng, ly a v quyn th m tr c. Bng gii php

ca Pht m tr c cc lu hoc trong hin ti, gi l on hu lu hin ti. iu li ch th chn: on v lai hu lu. Ngi gi gii hm nay khng phi ch tr phin no hm nay, m ng thi tr c phin no trong tng lai. Bi v phin no tng lai chnh l tr phin no ngy hm nay lm mm mng. Khi tr c mm mng ca phin no trong hm nay th ng thi cng tr c phin no trong ngy sau. Nghip c b dt i, nghip mi khng to na, l ch ca ngi tu hnh, m cng l ch ca ngi th gii php. l iu li ch th chn ca gii lut. iu li ch th mi: Linh chnh php cu tr (Khin chnh php tn ti mi). Chnh php cu tr, y l iu li ch tng qut Linh chnh php cu tr l khin cho chnh php ca Pht c tn ti lu bn gia th gian. Nu khng c gii lut th Pht php khng th tn ti lu di gia th gian c. Nu khng c gii lut, th Tng khng thnh Tng, c s khng thnh c s, tc khng c ngi tu hnh truyn b th Pht php khng sao m tn ti gia th gian c. Cho nn, ci li ch cui cng ca gii php l khin cho chnh php c tn ti lu di. Nh cc v bit, gii lut l th mng ca Pht php. Khi no gii lut cn l Pht php cn, khi no gii lut khng cn th Pht php khng cn. Cho nn mi ln Pht ch mt gii no Ngi cng u nu ra mi iu li ch ch r cho ngi th gii thy, bit, knh trng, qu bu lnh th v hnh tr Vy chuyn th gii l mt bc quan trng vng chc trn con ng gii thot. Bao nhiu php mn ca Pht dy tm li khng ngoi ba th Gii-nh-Tu m Gii l bc th nht, bc c bn. C gii mi c nh, c nh mi c tu. Khi Gii-nh-Tu thnh tu ri th bit rng trong gii c nh, trong nh c tu, trong tu c gii; ba th l mt. Mt ngi c c gii, nh, tu l mt ngi vin mn, mt ngi c th on tr lu hoc trong hin ti v tng lai, c th lm cho chnh php ca c Pht thng tr th gian. c Pht thng dy rng: Cc ngi hy c gng tu hnh, ng lm k ti hu trong gio php Ta. ng lm k ti hu trong gio php Ta, ngha l sao? Ngha l ng cho gio php ca c Pht chm dt ngay ni i mnh, m phi truyn b v truyn b bng cch gn gi gii lut nghim trang, to thnh mt hnh nh c Pht gia th gian. Gi gn tm nim thanh tnh, sng sut, em chnh php ca c Pht truyn b gia th gian, c nh vy th Pht php s khng chm dt ngay ni ta v ta khng l k ti hu ca Pht php.

Ln cn dn ca c Pht thm thit lm. Nu ai c ch nguyn ln lao mun lm t Pht, th i vi li dy thy rt thit tha. V sao Pht li cn dn nh vy? Bi v Pht thy rng, chnh gio php ca c Pht mi em li an lc chn tht cho chng sinh, v chnh gio php ca c Pht do bao cng lao, nhiu i nhiu kip tu hnh mi pht minh c, mi gic ng c v dy bo li. Vi mt gio php qu bu nh vy m mt ngi t ca Pht khng bit tn trng gi gn, cho mt i, th l mt iu ht sc ng tic! Cho nn Ngi phi cn dn. C thy r gii nh vy th ngi mun th gii Pht khng phi em ci tm nim tm thng hi ht m th tr, m phi c ch tit trng phu mi c th th c. Nh qu v cn nh, khi th Sa-di, v Bn s cm dao co b tc trn u t va c: Thin tai i trng phu, Nng liu th v thng, Khi tc th N-hon, Cng c nan t ngh. Hy hnh th kh tit, Ct i t s thn, Xut gia hong Pht o, Th nht thit nhn.... Tm dch: Lnh thay bc trng phu, Hiu c i v thng, B tc hng Nit-bn, Cng c kh bn ngh. Hy hnh gi kh tit.

Ct i t ngi thn, Xut gia hong Pht o, Th ht chng sinh... l c li tn thn ngi xut gia. L mt ngi c ch tit trng phu, nhn r c i v thng nhng khng sng vi i v thng, m li bit tm con ng gii thot khi s au kh ca i v thng. V vy, trong Lut cn gi ngi xut gia, ngi tu s l chin s. Chin s, tu s ny nh vi ai? Chin s c bit ny ang nh vi bn th gic: thin ma (ma ba tun), phin no ma, ng m ma v t ma (ma cht). Ngi xut gia nh bn th gic y bng s gn gi gii lut; nu phm gii l thua, l chin s bi trn. V vy bn Ba-la-di gii c khi gi l t kh, v phm vo th coi nh cy Sa-la, cy da, cy cau b cht ngang ri th khng sng c na; c khi gi l tha thng, v phm vo l b thua v ma kia thng. Mt chin s tu s nh vy chng phi l mt trng phu sao? Khng c ch tit i trng phu th khng nh ni bn th . Nhng c c ch tit i trng phu l khi nhn r c cuc i v thng, ch trong nhy mt vi mt tinh thn gic ng r rng, ngi s tm cch gii thot s v thng . c Pht dy rng, c nhng ngi khc cng bit rng sinh, gi, au, cht nhng h khng tm ng gii thot khi chng, cn Ta bit sinh, gi, au, cht nhng Ta mun trnh s sinh, gi, au, cht , nn Ta xut gia tm o v c gic ng. Nu tt c ngi xut gia tm o khng c cht no nhn thc c l v thng , tri li th chi cng c chp, th chi cng bm cht, th chi cng ham mun, th chc chn khng th no ko di i sng xut gia, nghim tr gii lut v nh hn cc th ma tin trn con ng gii thot Nit-bn cng c kh ngh ngh c. Hy hnh gi ch tit: co b ru tc, n mc m bc, ng n s, khng trang sc nh th gian. Hy hnh gi ch tit, xut gia hong Pht o, th tt c mi ngi. l li tn thn ci ch trng phu ca ngi xut gia. Vy chng ta cng t hi li chng ta, c c l trng phu ch tit nh th khng? i vi vic xut gia, ch T nhc i nhc li nhiu cch ca ngi, khuyn khch, nng , ch r cho ngi xut gia phi sng v lm nh th no. Cc v hc vn Cnh sch ri, chc cng nh khi ni v xut gia, c cu: Ph xut gia gi, pht lc siu phng, tm hnh d tc, thiu long

thnh chng, chn nhip ma qun, dng bo t n, bt t tam hu, nhc bt nh th, lm x Tng lun, ngn hnh hoang s, h trim tn th, tch nin hnh x thn b bt di hong ht nht sinh, tng h bng th.... Phm l ngi xut gia, tc l pht tm ct bc i n phng tri cao rng (pht tc siu phng). Tc l xut gia tu hnh cu gii thot t li v truyn b Chnh php, lm cho ging Pht c tn ti, pht huy. Lm chn ng v nhip phc ma qun l phin no ma, t ma, ng m ma v thin ma, vt ln trn chng; lm mt ngi gii thot, mt ngi chin thng, i biu cho Pht, hong dng Chnh php. Nh vy mi l bo c bn n: n cha m, n quc gia, n Tam bo, n s trng, n chng sinh v bt t tam hu l cu ba ci. Nu khng c nh vy l tm xen vo trong hng ng chng Tng, mang hnh thc xut gia m tm nim y tc ly, ngn ng hnh vi ch s si bt bt, khng thnh tu c iu g c ch, ch mun tiu dng ca tn th. Ch hnh ng, ni nng, tm t, suy ngh v nhng t tng ca ngy xa, khi cha xut gia, cha tu tp nh th no th by gi cng y nguyn nh th khng h thay i cht no. Ch sng mt cuc i hong ht, bp bng, nh vy khng c g nm chc trong tay th bit ly chi nng nh trong khi sng v trong khi nhm mt? Mnh khng bit ly chi nng nh ri, th Pht php cn da vo u m tn ti gia th gian cho lu di c! Cho nn, ni ti ch tit xut gia, n ln lao rng ri lm v cao thng lm. Nu nh mi mt ngi trong hng Pht t, trong hng Tng Ni m tm tm nim nim, mi ngi u c mt tm nim, pht nguyn m t vn, m cnh tnh vi lng mnh c mt ch hng nh vy, th tt nhin khng h thn l mt ngi t xut gia ca c Pht khi th tr gii php. Cho nn ti mong cc v nn coi ci dp th gii hm nay l mt iu quan trng, l mt dp may qu bu cho mnh phng s Tam Bo, cho mnh bo n s trng, bo n cha m, bo n t n bt t tam hu. Chnh gi pht ny l gi pht quyt nh, quyt nh cho i mnh hm nay v ngy mai tr thnh mt v Tng, ng trong hng ng Tng Bo, gp mt phn vo vic hong dng chnh php, duy tr chnh php cu tr th gian, m nu khng th ngc li khng li ch cho mnh m cn gp phn vo vic lm cho Pht php chng suy vong. Nhiu lc chng ta bn khon t hi: khng bit Pht php tng lai th no? Gi nh cu hi em hi li ni chnh mi mt ngi trong chng ta, th s thy cu tr li rt thit thc, thm thy. Mun bit tng lai

Pht php nh th no th ta phi nhn li ta l mt v Tng sng nh th no! Nu mt v Tng thy c mnh sng nh th no, mt v Ni thy c mnh sng nh th no th bit Pht php tng lai cng nh th . Nu mt v Tng, v Ni, v c s h hng th Pht php s h hng. Nu mt v Tng, mt v Ni, mt v Pht t sng chnh ng, trong sng nh Pht php th tng lai Pht php s ng hong, rc r chnh ng. l iu thit thc khi ta bn khon vi mt u t ht sc qu bu. Vn bit mi thnh tu nh nhiu duyn m thnh tu, song trong ci duyn chnh yu nht l t ni Tng, Ni v t ni c s. Ti cu mong gii n qu bu nh th ny lp ni mt c s ca C i lo Ha thng Thin Ha, mt v i Ha thng ng knh m cc v c duyn hi ng n y, trc thp s th gii php. Cc v nn pht tm ht sc dng mnh, i trng phu; ht sc ch tit xut gia hong Pht o, th nht thit nhn, bo p cng n Tam Bo v khi ph ch hng xut gia ca mnh khi c duyn lnh n cha hc Pht. By nhiu li mong cc v chun b tm t thu dn tm t cho c thanh tnh trang nghim, kin c ngy mai trc thp s, cc v lnh th gii php cao c ca c Pht, lm trn mt v Tng, mt v Ni, mt v c s xng ng l mt ngi t con Pht. --- o0o ---

08 - GII L BC THY CAO C NHT (*)

Cc v Sa-di, mt ln, qu v qu trc cc v Tam s tht chng lnh th mi gii Sa-di. Ngay t gi pht , cc v tr nn nhng ngi xut gia chnh thc, nhng mm non ca o php, nhng ht ging B-, nhng ht ging Thnh nhn. Trong gi pht thing ling , cc v khng k g n xc thn, tnh mng hay bt c g i na trn th gian ny. Cc v x thn cu Gii, v bit rng, chnh Gii php mi l php mn vin mn nht gii thot chng ta ra khi kh trin phc, khi kip lun hi v minh. V ngh n s cao qu ca Gii php nh th, nn c nhng pht chng ta em ht thnh tm thin ch lnh th. Chnh nhng Gii php c Pht thnh tu vin mn v sau bao nhiu cng phu tu hnh, t chnh qu. Ngi em Gii php dy li cho chng ta, coi nh l php thn hu mng ca chnh Ngi. Bi th, sau khi Ngi vin tch, Gii php y

vn tn ti dn dt nhng k ho tm xut gia, v trc khi sp nhp Nit-bn, c Pht inh ninh dy bo: Sau khi Ta dit , cc ngi hy tn trng, trn qu Ba-la--mc-xoa, nh ngi i trong m ti c gp nh sng, nh ngi ngho kh c gp chu bu. Gii lut chnh l c Thy cao c ca cc ngi, d Ta c i cng khng g khc. Gi s chng ta c duyn may mn, sinh vo thi c Pht, th chc chn chng ta c nghe nhng li dy y, tun gi gii php ca Ngi v tn Ngi lm ng o s. Nhng v bc c v duyn, chng ta phi sinh vo thi mt php, mc d khng gp Pht, chng ta vn cn c phc duyn c nhng gi pht c nghe Gio php Ngi dy, bit nhng Gii lut Ngi truyn chng ta tn th Gii php lm ng o s nh Pht i khng khc. Ml ngi i trong m ti, mun khi sa hm sa h, cn c nh n bao nhiu th khi gp c nh n, h s qu bu by nhiu. Nh k ngho kh i rch cn tin ca bao nhiu, th khi gp tin bc s gi gn cn trng by nhiu. Chng ta, nhng ngi ti tm v v minh, i kh v thiu thn s gic ng, s gii thot, cho nn chng ta s qu Gio php ca Pht khng khc g nhng ngi i trong m ti gp c nh sng, chc chn s khng mt; k ngho gp c chu bu s bo tn qu trng n. Th ngi ho tm xut gia cng vy, khi bit Gii lut l phng php cao qu ta nng theo, th chc chn chng ta s em ht thnh tm thin ch cu lnh th, bo tr cho bng c. Hung chi l con ngi, khng ai khng mang trong mnh bao nhiu tt xu, bao nhiu phin no, ti li. Nhng ti li phin no y, nu khng nh nhng php mn, nhng gii lut ngn nga th chc chn i i chng ta vn l nhng con ngi qu hn ngho nn, khng bao gi bc ln c con ng gii thot gic ng. Nn yu im u tin ca Pht ch Gii lut l mun cho ta gt b tc tnh qu hn, to c tt, lp ch nguyn ln lao. i, nhng v qun t thnh nhn hng mong mi lp ba iu bt h: Lp cng, lp c, lp ngn, vy th ngi xut gia chng ta chc chn cng mun lp nhng cng c s nghip ln lao. Nhng d mun lp nhng s nghip ln lao m khng gi Gii lut, c b tha theo tc tnh, th lng thn khu theo thi thp hn th bit bao gi chng ta mi c th lp c ch nghip, bao gi mi x b c nhng tc tnh qu kch, by nay nhn chm trong thi i? Cho nn, mt ngi c thnh tm thin ch mun lm t ca c Pht, th trc ht phi gi Gii ngn nga ti li, x b tc tnh tr thnh mt ngi ton thin. Khi c nhn tr nn ton thin ton m, mi

c th t ln nhng hnh nghip gii thot, cu B- o, cu chng sinh. Yu im th hai l, ngi t xut gia ca Pht, sng trong mt on th khng phi mt ngi, hai ngi, m ngay trong thi Pht ti th c n 1.250 ngi ty tng xut gia. Vi mt s ng t nh th, nu khng c Gii lut th bit cn c vo u ha hp vi nhau, tng ng vi nhau v tu hc vi nhau? Mi ngi khi y s hnh ng mi cch, ngn ng mi cch, th lm sao to thnh mt gio on gng mu truyn b Gio php, tin tu o nghip? Nu chng Tng khng c mt k lut gii php mi ngi rn d tun gi, th chng Tng s tr thnh mt chng Tng hp. Khi l mt chng Tng hp th c nhn khng c tu hc, m on th y cng khng ch li g? Hung chi mt on th cu gii thot m li c th hp c chng? Chc chn l khng. V vy, mi hai nm sau khi thnh o, vi mt s chng xut gia v ti gia ng, c Pht ty cn c chng sinh m ln lt ch ra nhng Gii lut. Sau khi Pht nhp Nit-bn, nhng Gii lut y c Tn gi u-ba-li kt tp thnh Ng gii, Bt gii, B-tt ti gia gii, v 10 gii, 250 gii cho hng xut gia T-kheo v 348 gii cho T-kheo-ni. Nhng Gii lut tri qua thi gian v khng gian n nay vn cn tn ti, cho chng ta c th nghe thy mt phn no nhng g c Pht dy lc sinh thi. Nhng gii php , hng ti gia cng nh xul gia, ai tun gi c th u xng ng l con Pht. S thnh tm thin ch ca t Pht i vi Gii php ca Ngi chnh l s cng dng cao qu nht, bi v khi mt ngi xut gia c tc phong t chnh, gng mu th c th thay th Pht ci Ta-b. Gia thi mt php, gio php ca Pht nh m tn ti mi. Gii lut to cho con ngi tr thnh c hnh, gii thot, gng mu. Chnh thi c Pht cng nh mt v Sa-mn oai nghi t chnh, dng iu gii thot, cm kch c s xut gia ca Ngi. Vy th ngy nay, nu mt v xut gia t chnh, biu hin s gii thot ly trn, chc chn s gy c nhiu n tng gii thot trong lng nhiu ngi. Do c Pht nhiu phen dy chng ta phi tn sng qu trng Gii lut, nh trong Thin kin lut, Ngi dy Tn gi A-nan: C 5 iu lm cho Gio php Nh Lai tn ti lu bn; y l : Th nht, hng t bit tun gi T-ni gii lut. Th hai, tnh Tng thnh chng. D ch c nm ngi xut gia m gi gii thanh tnh, th l mt yu t quan trng gio php tn ti lu bn.

Th ba l truyn th bt dit. Nu trung quc c ngi lp gii n truyn th gii xut gia, bin quc nm ngi, s truyn th nh th di hnh thc mi ngi hay nm ngi, t ch ny n ch khc, quc ny n quc khc, cng l yu l khin Pht php tr th lu di. Th t l hnh nghip thanh tnh. Khi lnh th gii php, th gii php chnh l nhng mi u t nhng mc tiu tun hnh. Nu chng Tng phm gii m lin bit sm hi, tp chng 20 ngi theo Lut nh, xut ti nng nhng v T-kheo phm gii, khin cho nhng v y cng c thanh tnh nh bao nhiu v T-kheo khc, th l yu t lm cho Gii php tn ti lu bn. Th nm l tr tr vnh cu. Tm li, nu c nm ngi cho n nhiu hn na m u nht tm gi lut, bit s phm gii, sm hi nhng iu phm, th l nhng yu t quan trng khin Pht php tn ti trong thi gian 5.000 nm. Nm ngn nm m t trc ti nay chng ta thng nghe nhc n trong cc bui l Pht, chnh l cn c vo cc yu t cn bn gi gii, tu gii, xut gii khi phm ti, thanh tnh tp chng y. Gi c nhng yu t y mt cch vin mn tc l bo v Pht php c vng bn trong th gian ny. Cc v th Sa-di t lu, c ngi hai nm, c ngi nm by nm. Trong thi gian y, tcn nh, song cc v cng trong dng Pht php, cng nh chng ti, nh bao nhiu v Thng ta, i c khc. Hm nay sp th T-kheo gii, ri khi tui thiu nin tr nn mt ngi thanh nin trong hng xut gia, thnh mt v i c, mt ngi ln trong Pht gio, tt nhin cc v phi thnh tm ch tun hnh nhiu hn na nhng gii php m Pht dy. l 250 gii m tam s tht chng s truyn trao cho cc v chc na y. Hai trm nm mi gii lut tuy nhiu, nhng cn bn khng ngoi mi gii m cc v th trong ln th Sa-di gii, m ni tm li, cng khng ngoi bn tnh gii St, o, Dm, Vng. Bn tnh gii y l chnh yu, 250 gii l nhng iu lut to thnh v T-kheo gng mu y oai nghi trong cc vic n, mc, ca ngi xut gia. Vi thnh tm thin ch, 10 gii Sa-di cc v gi c, th 250 gii, cc v cng s gi c d dng. Mt khi cc v dng mnh pht tm x thn cu gii nh T s x thn cu gii, th chc chn cc v s gi trn Gii php ca Pht khng g kh khn. M khi gi gii mt cch vin mn th tt nhin chng la s tr nn nhng trng t ca c Pht, h m

Nh Lai hu mng. Mt ngi trng t nh th, nhiu ngi trng t nh th, s khin Pht php c bn lu, bo p thm n ca c Pht mt cch vin mn. Khi tr thnh nhng v T-kheo, i c, s c nhng Gii lut m cc v cn phi ch ht tm tun hnh. Do , khi sp n trc thp s lnh th gii php, cc v s qua mt ln hch hi v nhng gi nn, ngha l nhng iu m nu mc phi, s l nhng chng ngi khin cho cc v khng th gii c. Nhng gi nn y, cc v phi ch tm tr li mt cch thnh tht. Phn ln nhng gi nn y u d hiu, ch c vi iu cn ch trc khi hi ti, cc v c th hiu v tr li mt cch mau chng. Cc Ngi s hi cc v c phm bin ti khng? Trong y, danh t bin ti c ngha l Pht php c v nh bin ln, nu k no phm phi bn gii trng: St, o, Dm, i vng ng th s b coi nh b loi ra ngoi bin Pht php. Mt gi nn khc: cc v c phi tc tr th gii khng? C ngha l nhng k cha th gii, gi v th vo lm gic, ph hoi trong Pht php. Nhng k y, khng v mc tiu gii thot m v mt dng tm tm thng nh hp, nn khi vo o th khng c t cch,ph gii, ph kin, lm cho Pht php v h m b hy hoi. Nu cc v qu tht nht tm cu Gii, v mun gii thot, mun tr nn mt ng Thy chn chnh, th cc v hy mnh m tr li Khng. Mt gi nn khc na l: Cc v c phi l ni ngoi o ph gii khng? (c ngha l k ngoi o, gi xut gia th gii ri tr v ngoi o, sau mt thi gian, gp c hi th gii, cng xin vo th li, y l k ni gio m li l ngoi o). Cn nhiu gi nn khc na... Cc gi nn trn y l nhng iu c th hi kh hiu vi cc v. Tu trung thm ca c Pht l mun mt v T-kheo tiu biu Pht th gian, l trng t ca Pht, phi l mt ngi hon ton mang tm nim chnh ng xut gia. vi lng tn th Pht php, hoi bo hong dng Chnh php, ch khng th l mt k xut gia vi tm nim tc tr. Cc v s thnh tht tr li nhng gi nn y trc Thp s. Khi qua nhng gi nn y ri, tc l cc v ht chng ngi, t cch th lnh gii php tr thnh nhng v T-kheo tng lai ca Pht gio. Gi th gii sp bt u.

(*) Trn y l li Khai o gii t ti gii n Vnh gia cha Tnh gio hi v Pht hc vin Ph Nng, t ngy 18 n 22 thng 9 nm Canh Tut (17 n 21-10-1970). --- o0o --09 - KHAI O GII T TH B TT GII Ch v Gii t, Ch v th Sa-di gii, th T-kheo gii; ch v sp sa th B-tt gii. B-tt gii ni cho l i tha B-tt tm a gii. Danh t B-tt ni cho l B--tt-a; ngha l Gic hu tnh. Mt chng sinh, mt hu tnh c s gic ng, ng thi pht nguyn gic ng cho k khc gi l B-tt. Danh t B-tt chng nhng hm nay cc v c mang, m trc y nhng v th gii B-tt cng c mang v mi phng Btt m chng ta hng knh l cng c mang. Cng mt danh t B-tt, nhng phn bit ra c: S pht tm B-tt, Gia hnh B-tt, a thng B-tt, a hu B-tt khc nhau. Nh hm nay, cc v pht tm th gii B-tt, l ch mi pht tm thi, cha lm g xng ng vi s pht tm y, cha hon thnh nhng gii hnh ca mt v B-tt th ch c gi l S pht tm B-tt. T , tu tp tri qua cc giai on Tn, Tr, Hnh, Hng, tu luyn theo nhng php mn i tha m c Pht ch dy th gi l Gia hnh B-tt. Nh s gia hnh m v minh s dit bt, chn nh s c chng thnh, dn dn nhp vo S a, Nh a, Tam a, T a, cho n Thp a. Nhng B-tt a v ny c gi l a thng B-tt.Cc v y, sau khi thnh tu ng gic, Diu gic, vn ty duyn ha chng sinh di nhiu hnh thc, di nhiu cn c, di nhiu phng tin. Tnh cch ty duyn ha , khng tr Nit-bn ca cc c Pht, gi l a hu B-tt. Vy cng mt danh t B-tt nhng c S pht tm B-tt, Gia hnh B-tt, a thng B-tt, a hu B-tt khc nhau. Hiu r nh th chng ta mi c mt n tng r rt pht tm mt cch vng chc, tu hnh mt cch sng sut. a v khc nhau nh th, th ti sao chng ta cng c gi l B-tt, cc v Gia hnh, a thng, a hu cng gi l B-tt c? Bi v tuy cp bc khc nhau, nhng c ml im ng nht, l B- tm. Bt u pht B- tm l pht tm thng cu h ha (trn cu c gic ng, di cu ha chng sinh). Tm pht ra gi pht no th chnh gi pht , chng ta c gi l Btt. Tm y bn chc mi mi, sut thi gian khng gian khng bao gi lay

chuyn, cho n khi tri qua cc a v Gia hnh, a thng, a hu vn mt tm B- y, khng khc g mt si ch xuyn cc ht chui. Nhn vo a v th c S pht tm B-tt, Gia hnh B-tt, a thng B-tt, a hu B-tt khc nhau. Chng ta khng th no snh bng c Qun Th m, c i Th Ch; chng ta cng khng th no snh bng nhng v B-tt trn cc a v Tn, Tr, Hnh, Hng Thp a... nhng bn trong vn l mt tm B- xuyn sut tt c. V ci tm B- xuyn sut tt c m tt c u c mang danh t B-tt, cn c vo s pht B- tm. Nh c Bn s Thch-ca ca chng ta, lc ban s cng l mt chng sinh ln ln trong vng lun hi au kh. Mt hm n, nh bao nhiu chng sinh khc trong cnh a ngc, phi vt v ko xe m cn b ngc tt hnh h, Ngi pht tm mong sao cho mnh c mnh khe ko thay cho tt c nhng chng sinh khc h khi b hnh h. Bt u t , Ngi pht mt tm li tha. Tm y l cn bn, ri t y chuyn nghip tin tu, cho n khi thnh Pht, tm B- y vn khng dt on. Cng v s pht lm y l mt s pht tm rng ln, cn c vo i tha tnh, nn Kinh thng tn thn rng nhng ngi no pht B- tm tc l thnh gic ng, khng cn tri qua cc a v, v cm chc trong tay qu v gic ng ri. Bi th, s pht B- tm tr thnh B-tt l mt iu ht sc quan trng. Khi c Pht dy cc gii php Sa-di v T-kheo, khi chng ta lnh th cc gii php y, l chng ta tr thnh nhng ngi xut gia vi nhng gii lut v t cch y lm ri. Nhng cn phng din li tha, hnh o rng ri v bin na nn Pht mi cn c vo tm a gic l gic tnh c sn trong tt c chng sinh cng nh ni c Pht v B-tt. Tt c u c tm a gic, nhng chng ta th khng thnh tm a gii, bi v tm a gic chng ta khng c , khng c khai thc, khng c khuch trung, khng c hiu bit. Tm a gic ni chng ta lun b vi lp di nhng hnh vi sai quy, nhng nghip chng nng n, nhng tm nim ch k, nn khng thnh i tha tm a gii. Pht thy chng sinh c tm a gic nhng cha c tm a gii, nn mi cn c vo tm a gic m ch ra nhng iu mc tu hnh thnh tu tm a gii. Tm a gii y gi l i tha B-tt tm a gii m hm nay cc v sp th. Tm a chng ta vn c kh nng ngn nga tt c iu c, Pht t ch ra Nhip lut nghi gii. Tm a chng ta vn kh nng lm mi iu li ch, chuyn nghip, cn c vo Pht ch ra Nhip thin php gii. Tm a chng ta vn l gic tnh bnh ng, li lc hu tnh, t bi h x, qung i v bin, v lu, Pht cn c vo ch ra Nhip chng sinh gii (Nhiu ch hu tnh gii). Tu tp theo Nhip lut nghi gii, chng ta ngn nga mi ti li ba nghip thn ming . Tu tp theo Nhip thin php gii, chng ta

lm mi vic lnh, ba ngn oai nghi, tm vn t hnh hay tm mun bn nghn php mn m c Pht ch gio cho chng ta tu hnh. Nhip lut nghi gii l 10 gii trng cm v 48 gii khinh m kinh Phm Vng ra v lt na y cc v s th. Tm vn bn nghn php mn l nhng php mn phng th Tam Bo, tha s Nh Lai, khng phi mt hai c Pht m v lng c Pht. Vi mt tm i tha qu cm, dng mnh tinh tn phng th Tam Bo m khi gp c Pht -sa i ngang qua, Ngi (B-tt Thch-ca vn) say sa chim ngng c Pht trong by ngy; mt ci chn gi ln, khng xung m khng bit; mt khng nhy m khng hay. Lc Ngi ch thy vic tn dng c Pht l sung sng, qu bu hn tt c, thi gian khng c na i vi Ngi. Nhip thin php gii c v s phng php tu tp, nhng ni tm T nhip, Lc l nhng phng php vin mn nht li lc chng sinh. Cui cng, vt ln trn tt c Nhip lut nghi gii, Nhip thin php gii l Nhip chng sinh gii. y l mt iu nhm vo s cu chng sinh, li lc hu tnh. Trong Sa-di gii, T-kheo gii, s cu ny c coi nh, nhng B-tt gii th rt trng. V l, mt tm B- thng cu h ha l mt tm nhn xa, thy rng, bit su khng phi l mt tm cn hn cuc trong mt chng sinh, trong mt thn ng un. Tm vt ngoi bin cng ca mt th xc nhn khp tt c chng sinh cng chung mt tm a gic nh mnh, kh au nh mnh, cng chung mt kh nng gic ng nh mnh, theo nim i bi ng th m cu tt c. Tu tp theo l Nhip chng sinh gii. Ni tm li, B-tt gii chia ra tng mc, 10 gii trng, 48 gii khinh, nhng tm tt c ba mc chnh yu gi l: 1. Nhip lut nghi gii: ngn nga tt c ti li. 2. Nhip thin php gii: lm tt c vic lnh. 3. Nhip chng sinh gii: lm nhng vic ch li chng sinh. Trong T-kheo hay Sa-di gii, c Pht dy chng ta ch trng vo vic gii thot sinh t lun hi. S gii thot sinh t ny nhm vo bn thn, nn gii cm u tin, c Pht rn chng ta bt dm, ri mi n bt o, bt st, bt vng. Dc l cn bn ca v lng sinh t lun hi. Cn nc i dc th gc lun hi cn sinh mi; nc i dc ht th gc lun hi s phi chy kh. Thy r nh vy, nn c Pht dy ngi xut gia, mun cu gii thot th phi ch trng n vic dit tr i dc. Do , gii trng u tin ca T-kheo l bt dm, ri mi n bt o, bt st, bt vng. Trong B-tt

gii, khng phi ch ng vo mnh m xoay ci nhn vo chng sinh, cho nn gii trng u tin l bt st ri mi n bt o, bt dm, bt vong. Trong T-kheo th bt dm ng u, trong B-tt gii th bl st ng u, v Btt xem vic cu chng sinh trng hn vic gii thot lun hi sinh t ca bn thn. V s sai bit y, nn nu mun hon thnh c hai kha cnh t gic gic tha, t li li tha th phi th c gii Sa-di, T-kheo v B-tt. Cng chnh v l , m sau khi th Sa-di gii, T-kheo gii, cc v hng hi th thm B-tt gii. Ci nhn khc, mc ch khc, cho nn nhng iu mc tu hnh B-tt gii cng khc. Chng hn, gii Sa-di, ung ru l mt trng ti, nhng qua gii B-tt, bn ru l mt trng ti, em ruu mi k khc l mt trng ti, v l trong khi ung ru, mnh ch mt phn t li, cn bn ru hay mi ru l lm hi bao nhiu ngi khc. l cch phn bit thy r s khc bit, s lin h gia hai gii. Vy nhm vo vic gii thot bn thn, chng ta nn gi gii T-kheo, nhm mc ch li tha th nn gi gii B-tt. Gii B-tt lun lun nhn n chng sinh di nhng kha cnh au kh m chng sinh phi gnh chu. Chnh nhng au kh , mnh cng mc phi, nhng k khng c B- tm th khng bao gi bit. Bng vo s kh ca mnh m thng cm vi ni kh ca ngi khc; bng vo s a mun ca mnh m cm thng s a mun ca k khc; do , c mun chng ta sng m khng bit n k khc cht, c mun chng ta vui m khng k g n k khc kh. V thiu tm B- nn khng bao gi c c s thng cm i ng m thut ng Pht gio gi l ng th i bi. Ngi th gii B-tt lun lun em tm B- thng cm vi mi chng sinh qua nhng cnh kha an lc, kh au cu gip tt c l yu im ca tm B-, ca gii bn B-tt. Gii B-tt mun th tr, truc ht phi pht B- tm, v y l gii m c Pht cn c vo tm a gic ch ra. C B- tm th gii y mi c thnh tu; mt B- tm th gii y khng th hnh tr. B- tm l tm vin mn, tm gii thot, tm gic ng, tm v ng, v nhn, v chng sinh, v th gi, nh trong kinh Kim Cang Pht dy: D v ng, v nhn, v chng sinh, v th gi, tu nht thit thin php tc c A-nu-a-la tam-miu-tam-b-; nhc hu ng, nhn, chng sinh, th gi, tc th ma nghip.

Nh pht B- tm m chng ta c th thnh tu c tr gic sng sut, khng b v minh m qung che lp. Cho nn nhng v B-tt c khi lm nhng vic long tri l t m chng ta khng th lm, nu khng sng sut. V gi nh c nhm mt lm cn cho long tri l t th li thnh ra tai nn. Bi th, pht B- tm cng l ti luyn tr Bt-nh c th nhn thy mi kha cnh ca vic lm li lc chng sinh. Pht B- tm, hnh B-tt gii l pht bn hong th nguyn: Chng sinh v bin th nguyn , Phin no v tn th nguyn on, Php mn v lng th nguyn hc, Pht o v thng th nguyn thnh. Bn i nguyn l duyn theo Bn m pht ra. Mt ngi mun gi trn B-tt gii phi pht B- tm, lp bn i nguyn. T cn bn mi pht sinh, thnh tu cc gii c vin mn. (Khai o Gii t th B-tt gii ti gii n Vnh Gia, nm 1970). --- o0o ---

10 - TH GII L LM CHO PHT PHP MIN TRNG GIA TH GIAN

Cc v gii t, Hm nay cc v n y lnh th gii php ca Pht. l mt vic lm c ngha rt quan trng. Nh s th gii m chng ta tr thnh mt Pht t chn chnh, li mnh, li ngi, li tt c chng sinh v lm cho Pht php min trng gia th gian. V l qu v nn lng ht tm thnh lnh th nhng li Pht dy qua s gio gii ca ch Tng. Ngy nay Pht t n vi gio php ca Pht l ct tm mt phng php gii thot an lc; cng nh ngy xa Pht cn ti th, cc v c s cng i n vi Ngi cu mong s ch gio ni Ngi, hu em li cho h mt cuc sng hnh phc an vui. Kinh Tng chi b III.A ghi li rng: Mt hm, mt c s ti gia t tn l Dighajanu (u gi di) i n Th Tn, nh l v bch rng: Bch c Th Tn, chng con l nhng ngi gia ch, cn

hng th cc dc, sng h phc vi v con, dng cc th hng hoa, phn sp, th lnh vng bc. Bch Th Tn, xin Th Tn hy thuyt php cho nhng ngi nh chng con; thuyt th no nhng php y em n cho chng con hnh phc an lc ngay trong hin ti v hnh phc an lc trong tng lai. Ngy nay, cc Pht t ti gia n y, d khng ni r trong tm t, nhng c l cng m p mt hoi bo tng t, y l lm th no vi t cch mt ti gia c s cn th hng dc lc, c c mt i sng hnh phc an lc ngay trong hin ti v c v tng lai. Mc d v thng gia ny sng vi dc lc th gian, song ng nhn thy nhng ti sn vt cht ch gip cho ng sng ch khng gip cho ng an lc. gia quyn thuc v con y , danh vng trn tr, ti sn sung tc, nhng nu tm t cn tru nng u lo, s hi, tham lam, th hn, thm kht, th d nhin s sng cha phi l s sng an lc. Cu mong Pht ban cho mt phng php em li cho ng hnh phc lu di, ng c s y cn nhn mnh, trong khi vn th hng dc lc, ch khng phi co tc xut gia sng i sng thot tc nh nhng v T-kheo. l mt li hi rt chn thnh, tha thit ng thi cng l mt vin th vng. o Pht d cao siu vi diu tht, nhng c ch li g cho ci tuyt i a s ngi cn ln lc trong th gian hay khng? Hay mun theo Pht th phi ly gia ct i? Cu tr li ca Pht sau y cho chng ta thy rng, c Pht c bit ch trng n i sng ca ti gia c s bit l dng no. Pht dy ngi y rng: Ny c s, c bn php ny a n hnh phc hin ti, an lc hin ti cho thin nam t. Th no l bn? l 1. y s tho vt; 2. y s phng h; 3. Lm bn vi thin; 4. Sng thng bng iu ha. 1. Th no l y s tho vt? y s tho vt ngha l, ti gia c s d lm ngh nghip g cng cn phi tinh xo, sing nng khng bit mt mi; bit suy t, hiu phng tin, va t lm v iu khin ngi khc lm. 2. Th no l y s phng h. y s phng h ngha l nhng ti sn do tho vc sing nng m thu hoch c, do m hi ra ng php kim c phi kho gn gi phng h, cho khi b vua mang i, b trm cp mang i, b la t, b nc tri, b con h hng ph tan. y l nhng li dy rt thit thc. V hng ti gia khng nh xut gia kht thc

sng, m cn phi c nhiu bn phn i vi cha m, v con quyn thuc, cho nn cn phi c mt ngh nghip chnh ng lm ra ca ci. Mun th, cn phi sing nng, tinh xo trong cng vic, ngh nghip ca mnh. Nu khng sing nng tho vc th b li cun vo nhng vic bt chnh kim tin. Mt khi mng sng khng chnh ng nh vy, ca ci lm c do ngh nghip bt lng s b vua cha tch thu. Vy, cch gi gn ca ci khi b vua mang i l phi c ngh nghip chnh ng. Nhng ti sn do m hi kim c mt cch kh khn nh th cn phi phng cc tai nn nc, la, trm v nht l con h ph tn. y l li dy rt thit thc. C nhiu nh giu c, v qu thng con m chng xi ph ca ci khng tic vo nhng cuc c bc ru ch say sa, nh vy l dung dng nhng k bt lng ph ca, hi cho gia nh, x hi v quc gia. V khi n ph ca cha m ht ri s i ph lng xm lng ging, hi c mi ngi. Bi th, Pht dy c tin cn phi phng h, ng lt vo tay nhng a con h hng. Ngha l ngoi vic lm giu, cn nn gio dc con ci cho cn thn na. 3. Th no l lm bn vi thin? Lm bn vi thin ngha l, ti ni mnh sng, lng hay th trn, m c nhng ngi gia ch hay con trai gia ch c gii c, y lng tin, b th, tr tu th nn lm quen ni chuyn, tho lun vi h. T nhng ngi y lng tin, hy hc tp lng tin; t nhng ngi y gii c, hc tp gii c; t nhng ngi y b th, hc tp b th; t nhng ngi y tr tu hc tp tr tu. y l lm bn vi thin. Hai li dy u l dy lm ra ca ci vt cht v gi gn n. n iu th ba ny l dy v php ti c, ca ci, tinh thn, tm linh th gian khi ch ci l nh giu c ca m v lng tm. Vy, ngi ti gia phi trau di Pht php c nhng ngn ng, hnh ng, ngh ph hp vi gio l tr thnh mt nhn cch cao thng. 4. Th no l sng thng bng iu ha? Sng thng bng iu ha ngha l: Sau khi lm ra ca ci, cn phi chi dng mt cch thch ng, ngha l khng qu phung ph m cng khng qu bn xn. Nu s xut qu s nhp l ngi tiu pha qu rng ri, th d b ph sn v cn hng mt c tm t. Ngc li, qu bn xn, khng dm tiu tin th tr thnh n l cho ca ci. Ngi lm ch ca ci vt cht th sng an lc, m b vt cht lm ch th l ngi n l, kh s. Lm ch vt cht l cn phi tiu dng th c tiu dng, khng cn tiu dng th gi li. Ngi b ca ci lm ch th c tin c gi bo bo, tiu dng cho bn thn cng khng dm, ni g n gia quyn, v con v b th cho ngi ngoi.

Nh vy, sng thng bng c ngha l khng phung ph cng khng h tin. Pht dy n bn nguyn tc sng iu ha l, cn phi ng bn ca ng cho ti sn khi i ra: mt l am m sc dc, hai l am m ru ch, ba l am m c bc, v bn l giao du k c. Nu ng bn ca y li th ti sn khng b tht thot v ch, gia ch s c sng hnh phc, an lc. Khi Pht dy lm bn vi thin trau di lng tin, gii c, b th v tr tu, chnh l bn iu sng an lc trong tng lai. Pht t quy y Tam Bo l thc hin y lng tin. Hm nay, qu Pht t n th gii chnh l thc hin iu th hai: y gii c. L Pht t m khng gi gn gii hnh, hnh ng t vy, khng xng ng li dy ca c Th Tn, th d c xng l Pht t cng khng phi l Pht t. Cho nn c y gii c mi xng ng l con Pht. Th ba, y b th. B th l hnh u tin m c Pht dy cho tt c nhng ai n vi Ngi. v lng tham ng u mi t c cn phi c iu phc bng hnh b th. B th l san s vt cht, kh nng, cng lc, hiu bit, tnh cm, gio l v.v... tt c nhng g mnh c m ngi khc khng c. Mt n ci vi ngi ang s hi cng l mt s b th, i khi c tc dng rt ln lao. (C ngi lm khi ch mt n ci m ngi ta cng ngn li khng cho m ra?). B th cao nht l m rng lng, m rng tm t. Nu ch bit thu m khng bit xut th ngi y l mt ngi bn xn, ch k. X hi m gm nhng ngi nh vy th khng hnh phc. Mt gia nh ai cng ch ngh cho bn thn th gia nh y khng hnh phc. B th trc ht l dt lng tham, dt tnh bn xn v dt lng ganh t. C ca, c quyn, c danh u nn b th, san s. B th, san s danh d nh th no? Khi c ngi trn trng m mnh i li bng khim cung th chnh l b th danh d ca mnh. Nh vy chng nhng to c hnh phc cho mnh m cn em li an vui hnh phc cho ngi. Bi th nn, khng phi ch c tin ca mi b th, m h c thn, c tm l c th b th c c. Nu trong tm m ngi u lun ngh n b th th s ua tranh, ganh t s gim bt rt nhiu. iu th t l y tr tu. Ngi Pht t l con ng i gic. Ngi chng ng tt c v tr, tm tnh chng sinh, nn dy gio php ph hp vi cn c, trnh chng sinh nh nui ln tm hn. L con ng Gic ng m u m th tht khng xng, nn cn phi trau di tr tu. Pht dy: Mi s tun hon trong nhn duyn nhn qu. Nghe nh vy, chng ta cn phi suy xt ra nh th no? Nghe l vn tu; suy xt l t tu. Nh nghe cho ng, c u c ui r rng mi l vn tu. C ngi i nghe

php v, c ai hi ch bil tr li: Hay lm m khng nh g c. Vy cn phi ghi nh mi khi mt t, t duy ri tu tp theo , tc l tu tu. C thc hnh gio l bng kinh nghim bn thn th mi hiu thu li Pht dy. Nh ngy xa, c ln Pht i gia ng, tay ch vo mt bi rm bo c x, A-nan?. Tn gi A-nan nhn vo, cng ni i c x, Th Tn. Tnh c mt nng phu i sau lng nghe ln, bn vo xem l ci g, anh ta khm ph thy mt h y vng rng, v cng mng r, bo thm: Nghe n Th Tn l bc Nht thit tr, ci g cng bit, vy m vng y, ng li bo l rn c?. Anh lin khing vng v, tu mi nh ca, rung t, xe c... Xm ging thy anh lu nay ngho kit xc, n ba hm lo ba mai, nay bng dng phl giu, th khng khi nghi ng, ln trnh quan. Quan gi ln tra hi v v nh lc xt, ly ht vng bc v bt anh b t. Ngi trong ngc ti anh mi thm tha li Pht dy. Anh tng l t nay s c n cao lng m v, th ngc li b giam i Anh tng t nay c nh cao ca ln, ha ra li nm trong ngc. Cm khch, anh ta ku to: c x, A-nan! i c x, Th Tn!. Quan gi ngc nghe, hi l do, anh ta k u ui cu chuyn ri kt lun: Gi pht ny trong t, con mi tnh ng, tin hiu li Pht dy tht su xa v cng. Khng d g ngy nay: Pht t chng ta tnh ng, tin theo li dy ca Th Tn. Gi s mt sm mai p tri, i gia ng gp thi vng nh vy, chng ta c mang v khng? Chc cng mang v cho nn, lm lc ngi ta bo Pht dy khng thc t, vin vng, nhng hng Pht t cn nhn thc cho r c phi li Pht l ch l hay khng? Chng qua: v lng tham ca chng ta cn qu nng, nn khng lm ng c. Nhng khi cha nghe li Pht dy th chng ta s dng vng mt cch khc, khi nghe, s dng cch khc. Ngha l, phi bit bt rn nh th no cho n khi cn. y, l ng v k, v tt c vic lm v k u xu, v tha u tt. Nu em vng v m lm vic li tha th l bit cch bt rn. Khng nhng vng m mi chuyn khc cng u nh vy. Nu thiu tr tu, th chng ta lm sao hiu r li dy thm thy v hnh phc m li dy y s mang li cho ta? Vng m bo l rn c, th cng khng khc g ni i l au kh! Nu khng c tr tu, chng ta cng s bo nh anh nng phu kia rng: Tht l vin vng? No xi-n, no ht bi, no ci lng... bao nhiu chuyn vui nh vy m li ni l au kh! C tr tu l c nhn thc, bit c s vic trc khi n xy n, ch khng phi ch n xy ra ri mi bit. Tr t gic l mt ngn la sng t trong tm khin cho ch Pht v B-tt, T s thy ngay c chn l, khng cn thy dy, cng gi l v s tr, v s t ng hay t gic Thnh tr. Nhng cng l do cng phu lu i lu kip mi c c.

Nu l Pht t m ly t lm chnh, khng bit phn bit phi tri hay d th khng phi c tr tu v d tr thnh m tn, d oan, tin theo l s ngoi o. Do , iu th t Pht dy cho cc Pht t ti gia l phi trau gii tr tu c hnh phc trong hin ti v tng lai. Tm li, Pht dy cho ngi ti gia bn php an lc cho hin ti l: tho vc, phng h ca ci kim c bng ngh chn chnh; lm bn vi thin v sng thng bng iu ha. V bn php to hnh phc cho tng lai, i sau l: lng tin, gii c, b th v tr tu. C tm iu nh vy, th gi pht no, u, chng ta cng xng ng l Pht t, khng nhng li ch cho chnh mnh m cn cho nhiu ngi khc. Nu khng c tr tu hiu r chnh php, chng ta s i lc vo ng t. Nh mt Pht gio, m khng bit bao nhiu l hnh thc, nu Pht t khng nhn thc, thiu tr tu th khng th bit c chn, gi. Cho nn, c tr tu l iu cn thit h tr chnh php. Xa, hin trit Socrate hi v c mt thanh nin tr li rnh rt cc ni dy may o, ng dy, lm m nn, nhng n khi nh hin trit hi anh c bit u dy lm ngi khng th anh ta ng ngc. o, giy, m nn tht sang trng nhng n khng phi l ngi! 'Nu khng bit cch lm ngi th d c mang y cc th cng khng th lm ngi c. Nu chng ta hc c o lm ngi th giy y, m nn y, y phc y mi gi l ca ngi. Hm nay qu v n th gii cng l hc ci o lm ngi, cn bn ca tt c Thnh v; o y gm trong ba c Bi, Tr, Dng, nn c Pht c tn xng l i hng, i lc, i t bi. Mong rng qu v s em ht tm thnh lnh th gio php. Cu cng xin nhc li cu ca o hu Tm Minh L nh Thm, mt v c s c cng ln i vi s phc hng Pht gio Vit Nam qu v tinh tin theo tu hc: Vui theo tham dc, vui l kh, Kh tu hnh, kh ha vui. (Khai o Gii t th Thp thin gii v B-tt ti gia, cha Gi lam, 10-1982, PL.2526)

--- o0o --Ht