Gii Hc

HT.Chn Thin --- o0o --Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 27-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Ngha ca Gii Thi Gian V L Do Thit Lp Gii Ni Dung Cc Loi Gii Tnh Cht V Nn Tng Ca Gii V Tr Ca Gii Trong H Thng Gio L Pht Gio Hiu Ngha ng n Ca Gii V Phm Gii

---o0o--Gii hc l mt trong ba hc: Gii, nh, Tu. Ba hc cn c gi l ba v lu hc. Gi l v lu hc l v ba hc ny a n on tr cc lu hoc, a n gii thot m khng phi a n cc phc bo sanh thin. ---o0o---

Ngha ca Gii
Thng thng Gii c hiu l ngn nga iu quy, dt dng iu c ("phng phi ch c"), hoc ngng iu c v lm iu thin ("ch c, tc thin"). Trong Bt Chnh o, Gii l gii un gm c chnh ng, chnh nghip v chnh mng. y ch s ngn nga cc hnh ng li lm ca thn v khu. Khi cc hnh ng li lm khng c lm th trnh c nhiu s tn hi cho nhng ngi khc. y ni ln ngha "tc thin" ca gii.

Ch Gii trong Gii bn Ba-la--mc-xoa (Sk: Prtimoksa, Pli: Patimokkha) c ngha l Bit gii thot hay X x gii thot, Ty thn gii thot. Bit gii thot l gii thot tng phn: gi gii nhiu th gii thot nhiu, gi gii t th gii thot t. Ty thun gii thot l gii thot ty thuc vo qu hu vi hay v vi ca ngi hnh. T in ca Rhys Davids ct ngha Gii (Sil) c gc t ng cn Sl. Ng cn Sl c hai ngha: Upadhran (lun l, o c ca Pht gio, cch c x, t cch o c) v Samdhi (nh, Thin). T Patimokkha th c ngha l, theo cch phn tch t ng, tri buc cc hnh ng, gi gn, thc lim cc hnh ng ca thn v khu khng cho ri vo ng c, sai lm, tn hi mnh v ngi. V nh buc mm tru ngn n n la m. Gii trong ngha ca ngy trai gii (Pli: Uposatha, Sk: Upavasatha), Hn dch l B-sa-tha, c ngha l tnh tr, trng dng, trng tnh v thin tc. Tng Chi (III-A) nh ngha ngy trai gii l ngy thc hnh hnh sng ca v A-la-hn (ch gi tm gii). Trong ba mi by phm tr o, Th Tn dy: "Gii l nn tng ca bn Nim x, bn Chnh cn, bn Nh tc, nm Cn, nm Lc, by B- phn v tm Thnh o phn. V nh l t l nn tng, khng c n th cc loi ng vt khng th di chuyn, cng th, khng c Gii th ba mi by phm tr o khng th c tu tp vin mn." Qua cc nh ngha trn, Gii gip cho hnh gi t c hai mc tiu: khng lm cc iu c (ch c mc tc), lm cc vic lnh (chng thin phng hnh). Mc tiu th ba ca Pht gio l gi tm thanh tnh, loi b ht cc lu hoc (t tnh k ) v cng l mc tiu cu cnh, cn phi nh n nh un v tu un. ---o0o---

Thi Gian V L Do Thit Lp Gii

Theo ti liu s ca Edward J. Thomas trong cun "i sng ca c Pht" (The Life of Buddha), Gio hi Ni c thnh lp t nm th nm sau

ngy Th Tn thnh o. Do , qua nm th su mt s gii lut bt u hnh thnh, v hnh thnh tng i r l vo nm th mi sau ngy Thnh o. Lut tng th ghi mi n nm th mi ba sau ngy Thnh o, gii lut mi hn nhin c hnh thnh, do Tn gi u-ba-ly (Upli) c trch. By gi Gii bn Ba-la--mc-xoa (Patimokkha) ra i. V sao Gii bn khng c thit lp ngay t nm u ca Gio hi? Theo truyn thng, ch Th Tn ch thit lp cc gii iu, khi no thy cn thit, khi no y nhn duyn. Khi c mt hin tng vi phm gy nn mt nh hng khng tt cho sinh hot ca Tng chng th Th Tn mi kit gii, thnh lp thm mt gii iu ngn nga hin tng xu y xy ra v sau. Gii bn cng th, trong nhng nm u, ch T-kheo sinh hot thanh tnh trong khun kh ca Chnh php nn Th Tn khng cp n Gii bn, m ch trnh by Gii di nhng hnh thc n gin, v tng qut nht l hnh thc h tr cc cn, hoc di hnh thc chnh ng, chnh nghip v chnh mng ca Bt Chnh o. Mi n nm th mi ba sau ngy thnh o, by gi c nhiu hin tng sinh hot i ra ngoi i sng phm hnh, Th Tn mi thnh lp gii bn Ba-la--mc-xoa. Mt hm, Tn gi Upli bch Th Tn: "Bch Th Tn, do nhng mc ch no cc hc php c thit lp cho cc t ca Nh Lai v Gii bn Patimokkha c tuyn c?" Th Tn dy, do mi mc ch m cc hc php c thit lp v Gii bn Ptimokkha c tuyn c: - Tng chng c cc thnh, - Tng chng c an n, - chn ng cc ngi cng u, - cc thin T-kheo c sng an n, - ch ng cc lu hoc ngay trong hin ti, - chn ng cc lu hoc trong tng lai, - em li tnh tn cho nhng ngi khng tin, - lm tnh tn tng trng cho nhng ngi c lng tin, - diu php c tn ti, - lut c chp nhn. (Tng Chi B Kinh 3B, tr. 73) Qua mi mc ch trn, Gii bn ch gii hn hai phn "ch c" v "tc thin" trong ba phn (ch c, tc thin v t tnh k ) m Pht gio nhm n.

Nh th, Gii qua Nikya, ch gm vo cc gii ca ti gia v xut gia. y l ni dung ca Nhip lut nghi gii hay gi l Bit gii thot gii. ---o0o---

Ni Dung Cc Loi Gii

C nhiu hnh thc phn loi gii. Cch phn loi th nht, gii mang ngha rng ri ca "i-tha". y c ba loi: - Loi mt gi l Nhip lut nghi gii, gm c cc gii ca ti gia v xut gia: ng gii, bt quan trai gii, thp thin gii v c tc gii. - Loi hai gi l Nhip thin php gii, ly vic thc hnh tt c vic thin lm gii. - Loi ba gi l Nhiu ch hu tnh gii, ly vic lm li ch cho tt c chng sanh lm gii. Cch phn loi th hai cng mang ngha rt rng ri ca i tha, gm c: - Bit gii thot gii, y l ni dung ca Nhip lut nghi gii. - nh cng gii, l gii thot do nh sinh, ly nh lm gii. Do tu Thin nh m thn tm thanh tnh, gii th c c tc. - o cng gii, l gii thot do tu sinh, ly tu lm gii. Do tu v lu nghip m c tr v lu, gii th c vin mn. Qua s phn loi gii trn, nhip thin php gii v nhiu ch hu tnh gii l thuc i tha gii; bit gii thot gii v nh cng gii th c gi l hu lu gii; o cng gii c gi l v lu gii. Lun Cu X th gi bit gii thot lut nghi (hay bit gii thot gii) l Dc gii trin gii; gi nh sanh lut nghi (hay nh cng gii) l Sc gii trin gii; v gi o sanh lut nghi (hay o cng gii) l v lu gii. Trong gii hn ca phn gii c trnh by y, chng ta khng i vo cc chi tit ca gii, cng khng i vo cc gii lut xut gia, m ch trnh by nhng nt c bn ca Gii hc. ---o0o---

Tnh Cht V Nn Tng Ca Gii

C theo tng gii cm mt, cng nh ton th Gii bn, c bit l mi gii cn bn chung cho c ti gia v xut gia lin h n thn, khu v , chng ta c th tm ra tnh cht ca gii v nn tng trn Gii c thit lp. y, n c gii "bt st" (khng c st sanh). Cn bn ca gii ny l khng git ngi, th n l khng git hi cc loi chng sinh khc. V phn ngi gi gii, khi gi gii ny th ngn tr c sn tm, nui dng c t tm, khin cho tm c an tnh, an lc ngay trong hin ti, t y, ngi gi gii khng to cc nghip c phi chu th qu kh au trong tng lai. V phn cc ngi khc v cc chng sanh khc, khi gii bt st c gi gn th i sng ca h c thm phn bo m an ton, an n, khi phi gnh chu cc hu qu do lng sn hn, c hi ca ngi khc gy ra trong hin ti. i vi gii "bt dm", "bt o", ngi gi gii ngn c lng tham v khng to thm c nghip gy ra kh au trong hin ti v tng lai, tha nhn v cc loi chng sanh khc th trnh c cc tn hi v sng an n. Kt qu vic gi gii nh th tu trung tnh cht ca n l em li an vui cho mnh v cho ngi, iu ha c sinh hot ca tp th, to nn lng tin cho k khc. em li li ch an lc v gii thot cho t thn ngi gi gii, y l tr tu; em li li ch an lc cho tha nhn v cc loi khc, y l t bi. Tr tu v t bi l nn tng trn Gii c thit lp. Hng i ca gii l em li li ch, an lc cho mnh v ngi, nn gii gip ngi tu tp thy nh nhng thn v tm, an lc trong tng bc i. Gii ng ngha ca n, khng c ngha no tri buc hay t tng c. Ngoi mt s hnh ng, nu lm, hn nhin ph hnh thanh tnh nn tuyt i b cm ch, cc sinh hot cn li ca ngi tu tp gii thot u c ty duyn m chm chc, khai m. Ngay c trong cc trng hp b cm ch, nu v "nghch duyn" m b ri vo (nh l "cc tai nn" lin h gii xy n), ngoi s tc ca hnh gi, th s khng phm, nu ngi b nn khng khi ln tham tm hay sn tm ty thun theo s kin ang xy ra (v d b cng hip, nu khng khi ln lc tm th khng phm).

V cc gii trng th tnh cht khai m ca chng cn c phn hn ch, nhng vi cc gii nh th tnh cht ca chng rt l ci m, linh ng, phng khong. Lut tng ghi rng mt ln cc Pht t v ngoi o ch trch cc v Tkheo ng m tiu tin, cho rng cung cch l th tho, thiu lch nh. Khi s vic ny c trnh ln Th Tn, Th Tn bn dy: "Vy th t nay cc T-kheo, ngi m tiu tin". Nhng mt quc khc, khi ch Tkheo ngi tiu tin th li b ch rng cc t ca Th Tn ton l n gii. Khi s vic ny trnh ln Th Tn, Th Tn li dy: "Nu vy, th ng m tiu vy." Th c ngha l ty theo quc , ty theo vn ha m thch ng. y l mt trng hp in hnh ni ln tnh cht linh ng v ci m ca Gii. Nh vy gii trong gio l Pht gio, khng mang tnh c chp, cng nhc nh l gii iu (dogma) ca cc Tn gio khc, m mang ngha t nguyn, thit thc em li li ch cho mnh v ngi, nhm nui dng v pht trin tn tm ca mnh v ngi. ---o0o---

V Tr Ca Gii Trong H Thng Gio L Pht Gio

Trng B Kinh v Trng A-hm cp n Gii nhiu hn l cc b Kinh cn li. in hnh l Kinh Phm Vng (ca Nikya) v Kinh Phm ng (ca Trng A-hm) xc nh r v tr ca Gii trong h thng gio l Pht gio. Trong hai kinh ny, Th Tn xc nhn ch c cc k phm phu mi ca ngi, tn thn Nh Lai v Gii c. Li ca ngi, tn thn Nh Lai nh tht chn chnh l ca ngi, tn thn v Tu c: -- "Nh Lai chng tri, gic ng v tuyn thuyt cc php su kn, kh thy, kh chng, tch tnh, m diu, vt khi tm lun l sung, rt t nh, ch c cc bc tr tu mi nhn hiu." Qua li xc nhn y ca Th Tn, ta thy Gii ch mi l bc i cn bn (Gii, nh, Tu) ca Pht gio. Thc s ni r hn, Gii ch l bc u ca nm bc i: Gii, nh, Tu, Gii thot v Gii thot tri kin (tri kin bit rng gii thot).

Gii l bc i u, nhng l bc i nn tng. Nu hnh gi ri vo gii cm th (gi gii sai lc ca ngoi o), hng t bc i u ny, th khng th no thc hin c bn bc i k tip. y l ngha ca t ng Gii trong Nikya v A-hm. Qua n Bc tng (i tha) th t Gii mang ngha rng ri bao la hn: Gii bao gm c nh v Tu. Bit gii thot gii (hay Nhip lut nghi gii) v nh cng gii l thuc hu lu gii, o cng gii thuc v Tu gii thot hay v lu gii. i Tng Bt-nh th xp Gii vo mt trong su chi phn tu tp ca Btt gi l "Lc Ba-la-mt". Gii Ba-la-mt th ng ngha vi on tr ht chp th tng, hay ng ngha vi on tr ht lu hoc, y l Tu gii thot. Tuy c ci nhn khc nhau trong s phn loi v trnh by v Gii hc ca Nam tng v Bc tng, nhng nu chng ta nhnh k vo ni dung th thy r khng c s mu thun thc s no c. Nam tng th trnh by gii hn Gii mc nh trnh by, qua gii hn th Nam tng bn n phn nh v Tu. S phn ranh gii hn ny c tnh cch hnh thc v quy c hn l ni dung tm thc ca ngi hnh tr gii. Bc tng, th nh v Tu c th cng c tu chung vi Gii; ngi hnh tr Gii, t n gii Ba-la-mt hn l i hi ngi hnh tr Gii phi c y nh v Tu. Thiu nh v Tu th hnh gi khng th no t c kt qu hnh gii m ly ht thy cc tng chp th. Thc s, c Nam tng ln Bc tng u xc nhn khng th tch ri ring r Gii, nh, Tu. Nhn vo tm chi phn trong Bt Chnh o th thy hin nhin iu . Gii (hay chnh ng, chnh nghip, chnh mng) khng th gi l Chnh gii, nu khng c mt ca Tu (chnh kin v chnh t duy). Thc hin Gii cng chnh l thc hin Tu, thc hin Tu cng chnh l thc hin vin mn Gii. ---o0o---

Hiu Ngha ng n Ca Gii V Phm Gii

Vn phm gii a n kt qu nng, nh khc nhau gia nhng ngi tu tp c tm l gii thot khc nhau, d h phm cng mt li. Hu qu h n nhn cng khc nhau trong hin ti v tng lai. Phm Ht Mui (Tng Chi B Kinh I) ghi s ct ngha r rng ca Th Tn v trng hp ny. Mt ngi dn en nh trm mt con d ca mt nh giu, c th lc c th b nh p mu ngay ti ch v b t ti. Nhng mt i quan ca triu nh bt trm mt con d ca nh giu, c th lc y th khng b nh p, cng khng b t ti. V nh mt nm mui th vo mt h nc ln hay con sng ln th mn khng ng k, nhng nu nm mui y vo mt gh nc th mn li ng k. Cng th, cng phm mt ti, vi ngi tm t bn xn, khng tu tp Gii, nh, Tu th kt qu c th i vo a ngc; nhng vi ngi c tu tp Gii, nh, Tu, c t tm rng ri th xem qua nh kt qu khng c (trit tiu). Kinh i Nghip Phn Bit (Trung B Kinh III) trnh by, mt ngi c chnh kin v chnh tn trc lc cht c th sang Thin gii d trong i sng to nn mi c nghip; tri li mt ngi c t kin v y nghi tm trc khi cht c th i vo a ngc, ng qu, sc sanh, d sanh tin thng to mi thin nghip. S c mt ca chnh kin ca phm phu c nh hng ln nh th trong vic thc sinh, hung na l s c mt ca Tu gic. Thng v mt gii tng, s phm ti c buc ti nu hi ba iu kin: - Sa son phm. - Hnh ng c th v s vi phm. - C . Trong ba iu kin buc ti y, hai iu kin l thuc phn tc ca tm. Thnh th vn ca gii t ra mt cch r rng l gip cho con ngi gi gn tm thc c trong sch, thanh tnh, lng thin. Phm gii c ngha l xc nh tm thc b hoen . Nh th, vn gi gii thc ra l vn gi cho thc thanh tnh, cn bn l theo di v ch ng . Vi ai m tu gi thc c thanh tnh, gic tnh th hn nhin ngi y c gii th c trn y. Gii d cho c thit lp nn nhiu gii iu, cn bn vn l c gc thc. Gi nim c thanh tnh th gii thanh tnh. C th pht biu rng ch c

mt gii cn bn l gii: ri xa cc c php, bt thin php, ri xa tham i, sn hn v chp th. Gii c cng nng r rng, qua phn trnh by trn, l em li an lc v hnh phc lu di cho mnh v cho ngi trong hin ti v tng lai. Gi gii l gi gn ngun an lc hnh phc y; phm gii l gy tn hi n ngun an lc, hnh phc y. Gii, nh th khng phi dnh ring cho hng xut gia hay ch dnh ring cho hng Pht t ti gia, cng khng phi ch dnh ring cho nhng ngi ln tui m l chung cho tt c mi ngi trong mi la tui, cho nhng ai mun sng em li an lc, hnh phc cho mnh v ngi trong hin ti v trong c tng lai. Nu hnh phc l i tng m nhn loi mi i tm, th hn ng Gii l nhng g m nhn loi cn nm gi trn ng i n hnh phc y. n lc con ngi cn loi b ht thy ng nhn v Gii ca gio l Pht gio tin li gn hn vi Gii v nm gi Gii thn i nh nm gi hnh phc ca mnh. Thch Chn Thin (trch "Pht Hc Khi Lun", Si Gn, 1993) ---o0o---