NGH V NM C CA NGI XUT GIA (Lun vn tt nghip)

GSHD: HT. Phc Sn Ni Sinh: Thch N L Thnh --- o0o --Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 26-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li Ni u A.DN NHP LI NI U CHNG I - QU TRNH HNH THNH GII LUT I. GIO PHP L GII II. BA PHP QUY Y L GII III. GII KINH IV. NI GII V. GII BN CHNG II - GII LUT- C S CA O C I. KHI NIM V O C II. THC O C III. CC QUAN NIM O C QUA CC TN GIO V TRIT HC NG TY IV. MC TIU CA O C V. GII LUT L C S XY DNG O C CHNG III - NN TNG CA GII I. TR TU NN TNG CA GII II. T BI NN TNG CA GII B. NI DUNG I.- VI NT V I SNG XUT GIA 1.- NHNG IM C TRNG CHO I SNG XUT GIA 2.- SCC CCH HC O CA NGI XUT GIA

II.- NM C CA NGI XUT GIA 1. - PHT TM XUT GIA HOI BI O C 2. - HU K HNH HO NG PHP PHC C 3. - CT I T THN, V THCH MC C 4. - Y KH THN MNG, TN SNG O C 5. - CH CU I THA VI O NHN C C. KT LUN PH LC

---o0o---

Li Ni u
Sau l Tt nghip, nhng cnh y vng ca Tng Ni sinh kha III -nhng ngi nhn danh Nh Lai s gi ln lt s tung bay trn khp mi min t nc (cng c th l ngoi nc). D nhin, tu theo nhn duyn v hnh nguyn, s c nhng ngi nhng vai tr, v tr khc nhau. Song, iu m ch Tn c trong Ban Gim Hiu cng nh chu Gio Th S k vng ni n hu hc tha k mng mch Pht Php ny, phi chng vn khng ngoi mt iu tm huyt: Hy sng v hnh x xng ng vi danh ngha ngi con h Thch, ngi mc php phc ca c Nh Lai?Chnh nh bn nm qua, mi khi ng h ti vt cho Tng Ni Sinh tu hc, hng Pht T ti gia vn thng by t lng ngng m i trc nhng cnh y vng gii thot km theo nhng li xng tn: Qu v l rng ct ca Pht Php, l bc m phm ca tri ngi, l rung phc ln ca nhn gian. Phi sng nh th no khng c ph nhng nim k vng y, nhng li xng tn y? l mt trong nhng iu bn khon ca ngi sp ra trng. Ngh v NM C CA NGI XUT GIA l hnh thc biu hin cho tm lng trn qu ca ngi vit khi ngh n phc in ca ngi mc php phc cng l ni gi gm ni nim u t ca ngi vit khi nhn li hin trng tu hc ca mnh cng nh ca cc php l ng hc vi mnh. i! Trong thi i khoa hc tn tin, c th t cn ai ngh n vic nhum cho y hoi sc nhng u phi v vy m Nm phc in ca php y tr thnh nhng iu li thi, lc hu, khng cn c oi hoi! Sng xng ng vi danh ngha ngi con h Thch chnh l li hnh x ng hp vi nm phc in ca php y (nm c ca ngi ho tm xut gia). Vit v nm phc in ny, ngi vit ch mong gi nhc li phn

no nhng ci cao p ca i sng phm hnh nhm to c hi mnh cng ch php l hm nng li s tm xut gia cng tc l lm phn chn li ci ch xut trn thng s. Vn bit: em ng tre nh hp m ngm bu tri th khng sao thy ht nhng ci cao rng. Du vy, ci thy y t nhiu cng mang li cht v ti sng, rng rang ca bu tri. Vi kh nng v iu kin gii hn, ngi vit khng c tham vng son phm ca mnh hon chnh nh mun, ch mong ngi c cm nhn ni y mt tm lng thnh m h x cho nhng g vng v, sai st. Trc khi i vo ti, xin c hng v ch Tn c trong Ban Gim Hiu, ch v Gio Th S ( trc tip hoc gin tip tc thnh gii thn tu mng cho con) bng tt c tm lng thnh knh nim n. Tht y ny khi ngh n s truyn t ca qu Ngi nh nhng trn ma to m s lnh hi ca con ch nh sc ht ca mt thn cy nh ! Son phm ny ra i nu c c cht thnh tu g, y l nh ni cng gio dng ca ch n S; cn nh c g sai st, y l bi kh nng hn ch ca k hu hc bt tiu ny. Knh mong c qu Ngi i x cho. Sau cng, xin thay li kt lun bng li k php nguyn ca c Thng ta thng MINH h PHT: Ngi xa i nguyn quyt xut trn Ngi nay ni gt quyt trn nhn em li O VNG SOI MUN NO Chng ung hm nay c trong trn Kim Lin ni t, ngy 25-12-1996 Son gi knh l ---o0o---

A.DN NHP
Cm trn tay mnh bng Tt nghip Ph thng trung hc, ngi hc sinh thng cm thy phn vn, tam tm lng khi phi chn la: nn thi vo i hc no? Hoi bo v s thch c th c cu mang t trc, nhng

cn: kh nng thc ti? iu kin cho php?... Thi th c v s nhng vn u t, trn tr. Th nhng, np n ri tc l m hnh sinh hot tng lai xem nh s b phc tho. Ri khi bc chn vo ging ng i hc, ngi iu kin v ngh lc th khng k, vi nhng sinh vin kinh t gia nh yu km li phi tr hc ni x l qu ngi, i sng vt cht thiu trc ht sau, nhng va chm trong giao t, nhng c sc trong i thng sc mnh g c th gip h khc phc nhng kh khn khng phi bn nhi ph? D nhin, li ng vin ca cha m, li khch l ca thy c, li an i ca bn b rt cn thit trong lc ny. Du vy, bn cnh s h tr tinh thn y, ngi sinh vin cn phi bit t cng c ngh lc cho chnh mnh. C th ni: phng php cng c hu hiu nht ban u nh mt mnh lc v hnh gip h khng chn bc du rng on ng trc mt hy cn nhiu chng gai tr lc Cng vy, vi Tng Ni tr chng ta, S TM XUT GIA ng mt vai tr kh quan trng. Nu nh bc ngot ln trong i ngi hc sinh l ngng ca i hc th bc ngot ln trong i ngi hc o l ngy x tc xut gia. Ngy no y, vi bu nhit huyt mong c i cao thng ta dng mnh ct t nhng si dy rng buc ca phm tnh t nguyn hin mnh cho o. Ngy no y, ni Bo in tn nghim, trc mt Tn c, ta dng tc d ch thnh ca mnh vo li k pht nguyn: Hu hnh th ch tit, Ct i t s thn, Xut gia hong Thnh o th nht thit nhn 1 (Tm dch: Hu hnh, vn gi tit trong Dt tnh thn i, vo dng Thch Ca Xut gia - sng kp khng nh Hong dng Pht Php, li tha mun loi)

i ! Cao p v tuyt vi thay ch nguyn ca ngi xut gia trong bui u x thn cu o. Ta thao thc, ch i bao nm thng c c ngy ny. Bt mc no t ht tm trng ca ta trong nhng gi pht thing ling quyn s i mnh lt sang trang mi. T y, mi trang phi c vit trong trn trng v cuc i ny l u cn l ca ring ta (li cng chng phi ca ring ai). Trong gii bn sa di ni, ngi c Th tng khuyn chng ta, nhng hnh gi s c nn chuyn tm trau gii tam v lu hc tin n ca ng Nit Bn chnh l khng c ph CH NGUYN XUT GIA BAN U ny. C c cng tng ni: Nht nin Pht hin tin nhm cao sc mnh ca s tm. S tm xut gia chnh l tim lc v bin gip ta kin tm tr ch trn cuc hnh trnh vt ng him tm n nh trn bu. Bi vy, c th sng xng ng vi danh ngha ngi con h Thch (Thch t) thit tng mi ngi chng ta nn thng xuyn hm nng s tm xut gia ca mnh. C nhiu cch hm nng s tm (nh ngh n: n Pht, n S Trng, n th ch, ni kh sanh t; hoc tn trng tnh linh ca mnh v.v). y, trong phm vi tiu lun ny, chng ta s cng nhau hm nng s tm bng cch gi nhc li NM C HNH CA NGI HO TM XUT GIA --- o0o ---

LI NI U
Con ngi khc vi loi ng vt ch bit t vn v gi tr ca i sng; sng nh th no th gi l thin l tt hoc ngc li l c l xu ? Lm th no con ngi th hin hnh vi ca mnh ph hp vi nhn tnh ? Cn c mt mc tiu, l tng hng dn con ngi hnh ng, do , trit hc, tn gio, ch ngha ra i. o Pht ch trng n vn gii thot con ngi ra khi nhng rng buc, nhng au kh thng thng cho n vt thot bin kh trm lun sinh t, t sinh, bng cch khai thc nng lc tnh Pht tim n ni mi chng sinh v bng kh nng t lc ca chnh mnh. bt u, o Pht thit lp gii lut ngn nga hnh vi bt thin ca dc vng bn nng, to iu kin cho tnh Pht xut hin, pht trin v hon thin nhn cch n ch gii thot hon ton.

Tc dng ca gii lut trc ht l to nn con ngi c tnh cch n nh, hng v iu thin, trnh xa iu c, biu hin ch kim sot chnh mnh, i x vi mi ngi v hon cnh nh th no em n s bnh an v hnh phc cho i sng con ngi. Sau , trn c s o c y, tm l c thanh lc v t c tr tu, hi nhp thc ti v ng gii thot ti hu. Gii lut ca o Pht khng xy dng trn nn tng tn iu v thit lp gio iu nh cc tn gio khc thng lm bt buc tn phi tun th, m xy dng trn c s thc tin tm l v x hi, trn c s quy lut ca hnh phc hay au kh. V vy, nh ngha v gii lut (Sila) rt r l: ngn nga nhng iu bt thin, nh ch cc iu c (phng phi ch c); hoc l nh ch cc iu c, thc hnh cc iu thin (ch c tc thin) gii lut cn gi l Vinaya, tc l iu phc hnh vi, ngn ng bt thin tr nn thun thin; hay cn gi l Patimokha tc l gii thot tng phn, gi gii no th gii thot, t do v gii y. iu ny c nghi l trnh c iu bt thin no th iu bt thin khng tri buc, khng lm hi c mnh. Ni mt cch tng qut th gii lut l kim ch nam cho hnh ng, gip con ngi gii quyt nhng vn bt n trong i sng v mt ng x, tm l v nht l i vi l tng gii thot ca ngi pht t.

---o0o---

CHNG I - QU TRNH HNH THNH GII LUT

Sau khi c Pht thnh o di ci B , Ngi n vn Lc Uyn Isipatana gn Beneres ho nm anh em Kiu Trn Nh, nm ngi bn ng tu kh hnh vi ngi trc kia. Gio php c c Pht truyn dy l con ng trung o trnh xa hai cc oan: hng th dc lc v kh hnh p xc. ng thi Ngi cng thuyt ging h thng bn chn l: chn l v kh (Dukkha), chn l v ngun gc ca kh (Samudaya)Chn l v kh dit (Nirodha), chn l v con ng a n kh dit (Magga). Nm Tn gi ln lt qun trit bn chn l y v c c Pht chp thun cho lm t xut gia. y l nm v T kheo u tin ca Gio hi. T y ngi Tam Bo c hnh thnh: c Pht, gio php v chng Tng, ch trong vng hai thng sau khi Ngi thnh o.

---o0o--I. GIO PHP L GII tr thnh T kheo, nm anh em Kiu Trn Nh ch gic ng chn l, khng cn c mt th tc hay gii iu no cn phi tun th. V sau trng hp ny gi l:" Kin c gii". Theo cc ti liu v s hc cn lu li th bui ban u ny c Pht ch ni mt cu:" n y, ny cc T kheo, gio php c kho ging, hy sng i phm hnh on tn kh au" (c Pht Lch S. Tr 164 VNCPH n hnh) Thu u thnh lp Tng on, vic th gii T kheo ch l s hp thc ho bi chnh c Pht. Khi Ngi thy c ngi t y lnh hi gio php v pht nguyn xut gia. Cha c mt gii iu no, cha c nim g v s rng buc ca quy ch,bi l gio php chnh l gii. Tnh chn l ca gio php cng vi nng lc v i ca c Pht nh hng trc tip ln tm tr ca mt ngi to nn tc dng ca gii l nh ch cc iu c, thc hnh cc vic thin. Gio php y nn hiu l bn chn l. Trong nguyn tc hnh tr t c phm hnh thanh tnh l Bt chnh o, con ng a n kh dit. Hnh tr Bt chnh o t n l gii, nu phn bit th chnh ng, chnh nghip, chnh mng l ni dung ca gii. Ni mt cch rng ri th lnh hi gio php l tr tu hin hu, c tr tu th ti li khng sinh. Do s gic ng chn l trc tip t li dy v phong cch ca c Pht, Tng gi bui ban u khng cn phi c cc gii iu hay quy ch lm g. Trong lut tng thi k ny c gi l:" V s Tng". Ngoi nm anh em Kiu Trn Nh, vi thng sau , c Pht cho Yasa, mt thanh nin cn tr v giu c Benares, c xut gia v chng qu A La Hn. Chng bao lu, 50 bng hu ca Yasa cng gia nhp gio on v u c A La Hn qu. Gio on c 60 v. c Pht v 60 T kheo an c ln u tin ti vn nai Isipatana. Php v lut m c Pht lun lun ging dy, nhc nh l on tr c nghip nhng lm li ni thn nghip, khu nghip v nghip. Nh vy, d cha ch gii nhng nn tng ca gii cng thit lp bao gm o c lun v gii thot lun. ---o0o---

II. BA PHP QUY Y L GII Sau ma an c u tin, c Pht quyt nh truyn b con ng gii thot mt cch rng ri; Ngi tp trung 60 v T kheo v dy:" Ny cc T kheo hy i khp ni v an lc v hnh phc ca s ng, do lng t bi i vi cuc i, v li lc v hnh phc ca tri v ngi. Ch i hai ngi cng chung ng vi nhau. Ny cc T kheo, hy thuyt ging gio php cao thng lc u,cao thng lc gia, cao thng lc cui, trong tm tr v trong ngn t. Hy rao ging s vin mn, i sng thanh tnh ca trng thi cao c. C nhng k m tr c ch b che m bi i cht bi bm, nu khng nghe ging php th h khng th t c gii thot; nhng k y s hiu php". (Mahavagga I.12) Th lnh nhng hun th y ca c Th Tn, cc T kheo ln ng hong ha, tip chng nhn ngy cng ng. T ny sinh ra mt iu bt tin l khi c ngi xin xut gia, cc v Tn gi u phi gii thiu hoc a ngi y v Isipatana xin c Pht cho th gii. V thu c Pht cha cho php cc v T kheo t truyn gii xut gia. S bt tin na l c Pht khng th yn mt tr x ch i cc t a ngi v; bn thn ca Ngi cng vn du y ho chng sinh. gii quyt vn , Ngi triu tp Tng on hi . Sau khi tho lun, c Pht dy:" Ny cc T kheo, ta cho php ch v khi trong nhng x s, thn lng xa xi c quyn truyn tiu gii xut gia (pabbaj, sadi) v i gii xut gia (Upasampad, T kheo).Vic y phi thc hin theo cch ny: Trc tin hy cho gii t co sch ru tc, p cc y vng v ph ra bn tri vi thng y; hy cho php v y qu xung cung knh nghing mnh trc gii s vi hai tay chp li. Sau v y phi c dy bo lp li cu:" t xin quy y Pht; t xin quy y php; t xin quy y tng." Cu ny phi c lp li ba ln." Ny ch T kheo, ta cho php ch v truyn tiu gii v i gii xut gia ca mt tn th T kheo bng cch nhn tam quy ny" (P LS). T , phng php truyn gii v th gii c thnh lp. Ni dung ca gii c truyn ch n gin l ba php quy y;mc d c phn bit tiu gii v i gii, nhng khng c phn bit v ni dung gii php. y l trng hp m trong lut tng gi l:" Tam ng c gii" Sau ny, khi gii lut pht trin y , ba php quy y khng cn ng vai tr quan trng v ln lao nh vy na. C ngi cho rng, ba php quy y khng phi l gii; nhng trn thc t, ba php quy y vn pht sinh tc dng ca gii. Ngha l ngn nga iu c, nhng iu kin bt thin pht sinh. Ngi Thnh Nghim Trung Hoa vit trong tc phm Gii Lut Hc Cng

Yu rng:" Tht ra Tam quy cng l gii." Bi v, ngha ca gii l cm ngn. Sau khi quy y cng c ba th cm ngn:" Quy y Pht sut i khng quy y thin ma ngoi o; Quy y php sut i chng quy y t thuyt ngoi o; Quy y Tng sut i chng quy y chng ngoi o. V th, bn thn ca quy y Tam Bol c bao hm c cht ca mt loi gii." (Tu ng dch). Nh vy, s pht trin gio on thc y hnh thnh mt quy ch truyn gii; tuy n gin nhng vn l mt phng thc mang tnh cch quy ch. i vi hng ng c s ti gia, khi mun tr thnh mt tn Pht gio, phng thc nhp o cng ch l pht nguyn Tam quy. Cc c s thng tc bch:" Bch c Th Tn, nay t xin quy y Th Tn, quy y php; quy y Tng; c mong Th Tn nhn t lm c s ti gia t nay cho n trn i" (Trng B Kinh). Khng thy truyn th 5 gii, c l 5 gii c mc nhin hnh tr; v l nhng nguyn tc o c ph qut ng thi c c Pht h thng li v sau. Phng thc truyn gii v th gii bng cch c Tam quy ch dnh cho cc T kheo s dng. Ring c Pht, Ngi rt t khi s dng. Ngi thng dng cu;" Thin lai T kheo"," Hy n y, T kheo" (Ehi, Bhikka) l mt s v thin nam t tr thnh mt ngi xut gia thc th. Cch truyn gii ny ch c c Pht s dng m thi ---o0o--III. GII KINH Trong kinh c cp n s tp trung Tng chng vo nhng ngy trng trn v khng trng c tng gii kinh. Nh vy, d cha hnh thnh r nt gii bn, nhng chc chn c nhng bi kinh gi l gii kinh nhc nh Tng chng thc lim thn tm v thanh lc thn khu . Trong gii bn T kheo c 7 bi k ca 7 c Pht k t c Pht T B Thi cho n c Pht Thch Ca Mu Ni c gi l gii kinh. Hnh thc ca bi k ngn gn, d thuc, ni dung khch l tu tp lm trong sch thn khu . Gii bn T kheo ni r rng: " y l gii cn bn ng dng cho ch Tng V s" thu ban u. Sau ny, gii lut pht trin cng ch lm phong ph thm m thi; c th trch dn 1 trong 7 bi gii kinh nh sau: Gii kinh do c Thch Ca Mu Ni dy: " Kho lo m gi

Ming li li ting T mnh lm sch Tm tr ca mnh V thn th na Cng ng lm c l ng sch Ca c ba nghip Kh nng t c ng sch nh vy Chnh l ng i Ca Bc i Tin". " Bi tng ny l gii kinh ca Thch Ca Mu Ni ng Nh Lai, ng V Trc, ng Chnh Bin Tri thuyt ra cho ch Tng khng c mi s ti li trong 12 nm u. T v sau, ch l phn tch phong ph gii kinh ny." (T kheo gii. Tr Quang dch 1974) Qua bi tng gii kinh tiu biu trn, chng ta c th thy rng, thanh lc thn khu l mc tiu ca s hnh tr gii v mc tiu ca i sng phm hnh. Qua nm th ba sau ngy c Pht thnh o, gio on ln n con s 1250 v gm 1000 t ca ba anh em Kassapa, 250 t ca Sriputta v Mogallna. Vi s lng Tng chng ng o nh vy, c s n nh, ngoi cc bi tng gii kinh, chc chn c Pht c ch ra mt t gii lut ngn nga nhng s rc ri xy ra trong i sng tp th v i vi qun chng x hi. HW Schuman, trong tc phm c Pht Lch S ca ng c cp vn ny:" Bc o s a ra mt lot hun th dy ch v T kheo bit gi php x giao nh nhn, phi p y ng lut Sa mn, c x khim tn trc cc th ch v th thc trong im lng.

Nhng trng hp bt knh i vi cc v thy gio hun lp tn T kheo cng khin Ngi ban hnh cc gii lut v vn ny. Ngi truyn lnh cc T kheo phi vng li ca cc gio th, phi chm sc y phc ca cc gio th, phi ra sch bnh bt v lau chi sng ta ca thy mnh". (Trn Phng Lan dch. Tr 232). ---o0o--IV. NI GII Nm 504 BC, sau khi c Pht thnh o 5 nm, trong dp Ngi v thm ph vng ang bnh nng v sau ng qua i, y l ln th 2 Ngi v hong cung, b Mahapajapati- di mu ca c Pht cu xin xut gia. Mc d c Pht 3 ln t chi b t co u, khoc o c sa cng vi mt s cung phi trong hong tc i t Kapilavatthu n thnh Vaisali gp Ngi xin xut gia. D vy, c Pht vn t chi. Tn gi Ananda, khng cm lng c v ln ting cu xin gip. Cui cng, c Pht dy:" Ny Ananda, nu mu hu Mahapajapati cam kt tun theo tm trng gii ny th hy xem y l l th gii ca b." B Mahapajapati chp nhn mi diu kin v tr thnh v T kheo ni u tin. Ni dung ca Bt knh php l cao vai tr ca Tng chng, T kheo ni phi phc tng v knh trng Tng chng. Bt knh php quy nh mt T kheo ni d 100 tui h cng phi cung knh nh l v T kheo 1 h L do c Pht thit lp Bt knh php l phng nga s qu ng ca ni gii i vi ch Tng v mi mt. Nh trong kinh Tng Chi Pht dy:" Ny Ananda, cng nh mt ngi v ngh n tng lai m lo xy p ngn h nc ln khng cho nc chy qua. Cng vy, ny Ananda v ngh n tng lai ta mi ban hnh Bt knh php ny cho cc T kheo ni h trn i khng vt qua". Nh vy, ngoi nhng nguyn tc n gin l truyn Tam quy, Ni chng cn c truyn Bt knh php tr thnh T kheo ni. V sau, gii lut ca T kheo ni cng nhiu hn gii lut ca T kheo; n gin, l v ngi n v mt sinh l, tm l, x hi u phc tp hn nam gii. Qua qu trnh trn, chng ta nhn thy gii lut ca T kheo v T kheo ni thi k ny ch yu l coi trng gii th ch cha t nng gii tng. V vy, khi mt T kheo hay mt T kheo ni c th gii hoc c gii c

ngha l gii th v biu pht khi trong thn tm ca ngi th. l nt loi n tng c th to ra nng lc chi phi cc hot ng ca thn khu . Nng lc y tuy khng thy c bng mt nhng tc dng rt r. l ngn nga c s bt thin ca thn, khu, .y chnh l ct li ca T kheo v T kheo ni gii. Gii T kheo c gi l gii C tc, ting phn l Upasampda, dch l Cn vin, ngha l gn vi s vin mn; hay ni cch khc l gn vi qu v cao thng ca A La Hn. i sng ca mt v A La Hn c 4 s thanh tnh: a. Bit gii thot lut nghi b. Cn lut nghi c. Mng lut nghi d. Chnh nim tnh gic. y 4 s thanh tnh ny gi l C tc gii. Tng kt cc trng hp c gii C tc, Lut tng nu ra 10 trng hp: 1. T nhin c gii: y l trng hp ca c Pht hay c Gic Pht, do t mnh chng ng, khng c ai truyn. 2. Kin c gii: Nh trng hp ca nm anh em Kiu Trn Nh, thy c 4 chn l bc vo thnh o m c gii. 3. Thin lai T kheo: c c Pht gi l Thin lai T kheo m c gii. 4. Do xc nhn Pht l thy: y l trng hp ca Tn gi Ca Dip khi gp c Pht lin tuyn b:" y l bc o s ca ti" m c gii C tc. 5. Do khe tr li: y l trng hp ca T Di mi 7 tui tr li mt cch kho lo cu hi ca Pht rng:" Nh con u ?". p:" Ba ci khng u l nh" c Pht cho th gii C tc. 6. Do th Bt knh php: y l trng hp b Mahapajapati, di mu ca c Th Tn, chp nhn 8 php tn trng i vi Tng m c C tc gii. 7. Do gi i din: y l trng hp ca ni c Php Th; do c sc p ni ting nn khi hay tin nng xut gia th gii, nhiu thanh nin t chc n ng bt cc. Pht cho php nng gi ngi i din n gia Tng m th, sau v truyn li.

8. Do ngi th 5 l ngi tr lut: Trng hp bin cng khng tc s 10 Tng, c cho php ch 5 ngi, nhng 1 trong 5 ngi phi bit php yt ma truyn gii. 9. Th gii 10 T kheo truyn: y l trng hp thng thng bt buc i vi vng th v ni tc s Tng. 10. Tam ng c gii: y l trng hp th C tc gii bng cch c 3 ln:" Quy y Pht; quy y php; quy y Tng" Cch ny l cch truyn gii thu ban u thnh lp Tng on. Tm li, gii lut trong thi k ban u ca gio on t trng tm vo gio php v i sng phm hnh. Nhng gii lut ca ngi xut gia cha cn phi thit lp. Nghi thc truyn th C tc gii cng rt n gin, ngn gn. Do tnh hnh sinh hot thc t ca gio on, c Pht dn dn thit lp gii. Theo Lut tng th cho n nm th 12 sau ngy Pht thnh o gii lut mi chnh thc c thnh lp. Nm th 5 sau ngy Pht thnh o, Tn gi upali xut gia, v l ngi c nng khiu v phn tch gii lut, nn c Pht thng giao cho Tn gi nhim v nghin cu gii lut hnh thnh lut tng.s hnh thnh gii bn ko di cho n khi c Pht nhp Nit bn mi chm dt. ---o0o--V. GII BN 1. Gii ca ngi c s ti gia: Theo nguyn tc, ngi c s ti gia phi c 2 iu kin tr thnh mt pht t chn chnh. l th nhn 3 php quy y v hnh tr 5 gii cm, 5 gii cng c truyn v th ng nguyn tc. Tuy nhin, thi k u ca gio on, ngi c s khng cn phi th gii hay c truyn 5 gii m ch cn pht nguyn th Tam quy theo nghi thc rt n gin l lp li 3 ln Tam quy. Ngi c s ti gia u tin ca c Pht l hai thng gia Tapassu v Bhallika, hai thng gia ny trn ng v qu gp c c Pht va mi c o cha i hong ho. Trc phong cch c bit ca mt v gic ng, hai thng gia dng li thm hi nh l v cng dng mt t mt v bt. Sau h qu xung v bch rng:" Bch c Th Tn, chng con xin quy y Pht, quy y php, xin Ngi thu nhn chng con lm thin tn k t nay

cho n ngy cui cng i chng con". l 2 v thin tn u tin quy y nh bo. (c Pht v Pht php. Tr 78 Narada). Trong thi gian u tin ny, c Pht cng nhn n thin tn u tin quy y nh bo. l nng Sunjata, ngi dng bt sa u tin khi c Pht t b con ng tu kh hnh. Ngi c s u tin quy y Tam bo l thn ph ca Yasa. Yasa l mt thanh nin giu c, con mt, ca mt thng gia. Do chn i sng gia nh xa hoa v ngha, mt hm anh ta n vn nai Isipatana gp c c Pht, nghe thuyt php; cui cng Yasa gic ng chn l v mun xut gia theo c Pht. Thn ph ca Yasa i tm con; ng ta n vn Nai hi thm c Pht. c Pht bo ng ta ngi xung v thuyt php cho ng nghe. Nghe xong, ng hoan h xin quy y Tam bo. T nhng c s mun tr thnh t ca c Pht thng c 3 ln quy y Tam bo. Nm gii cm ca ngi pht t ti gia do c Pht ch v tr thnh gii iu thc s c l khong nm th 12 sau ngy thnh o tr ln; ngha l hnh thnh cng khong thi gian hnh thnh gii bn ca ngi xut gia. Tht ra, nh chng ta thy, d ni 5 gii l ca ngi pht t ti gia nhng li l gii nn tng, cn bn cho c ngi xut gia. Nm gii c Pht dy c ghi chp li trong kinh Trung A Hm 128 l bi kinh u-b- tc (bn kinh do Sanghadeva dch ra ch hn), tng ng vi kinh gia ch trong Anguttava Nikya. Kinh ny c Pht dy cho c s Cp C c cng vi 500 c s bng hu ca Co C c ti tnh x K Hon thuc nc x v (Savatthi). Ni dung 5 gii c trnh by rt r rng v y c hai mt Ch tr v Tc tr, ngha l rt tch cc. V d, gii th nht xa li st sinh, Pht dy:" Bch y thnh t xa li st sinh, vt b kh gii, c tm h thn, c tm t bi thng thc hnh hnh li ch cho tt c, cho n loi cn trng (phng sinh, bo v sinh vt). y l php th nht m bch y thnh t gi gn v thc hnh mt cch hon ho". Cn c vo bi kinh trn trn chng ta c th rt ra vi nhn nh nh sau. i tng m c Pht thuyt ging 5 gii l c s ht sc ng h v sng knh c Pht cng nh gio on. y l ln u tin c Pht thuyt v 5 gii nh l nhng tiu chun o c cho ngi c s ti gia.

Thi gian thuyt kinh ny khong t nm th 10 n th 12 sau ngy thnh o. Cp C c c duyn gp Pht rt sm vo nm th 3 sau ngy thnh o v ng dng cng tnh x K Hon X V (Savatthi) nm sau , tc khong 526-527 BC. Nhng c Pht khng K Hon cho n 515 (hn 10 nm sau) Ngi mi an c ln u tin ti y. T cho n cui i, phn ln cc ma an c c Pht u ng ti tnh x K Hon, theo s ghi li khong 19 ln Ngi an c ti ni ny. Ngi Narada vit trong tc phm c Pht v Pht php rng:" c Pht an c 19 ln jetavana. a s cc bi php lin quan n hng c s l do c Pht ging cho Cp C c". Trong phn duyn khi ca kinh ni Cp C c n thm ngi X Li Pht chuyn ho cc c s cha hiu o ny. iu cn ni thm y l mi giao tnh gia ngi X Li Pht v Cp C c rt c bit.Ngi X Li Pht dn dt 500 c s n trnh din c Th Tn vi thm l c Th Tn trc tip ging dy h. c Pht nhn thy rng, y l c hi chnh thc dy cho hng ng c s thc hnh 5 gii nh l nhng nguyn tc c bn ca mt c s theo Pht. Vic Cp C c dn dt s lng c s kh mnh, nhu cu tu hc cao. iu cng ni ln s bt r vng chc ca gio on Savatthi. Thi gian u ca c Pht ti Savatthi, ngoi s h tr ca c s Cp C c, c Pht v gio on cn c s h tr ca mt n c s ni ting l Viskh. C l con gi triu ph Dhanrjaya, lc ln 7 tui, c c c duyn gp Pht nhn dp Ngi du hnh n Bhaddiya, qu hng ca c. Sau khi nghe c Pht thuyt php, c tr thnh mt pht t thun thnh. (Sch ghi l c chng qu Tu Hon) khong nm 17 tui c ly chng, cng con mt triu ph, tn l Punnavadhana. V nh chng Savatthi, c gn gi c Pht v ch Tng, c rt vui mng v ht lng ng h Pht php. C chuyn ha cha chng t mt t c lc ca gio phi Nigantha tr thnh t ca c Pht. B cng dng c Pht v chng Tng y n sut i theo tm nguyn ca mnh. c bit, Viskh dng cng c Pht mt tnh x tn l Pubbrma(ng Vin Trng Cc) cch tnh x Jetavana khng xa. c Pht an c ti y 6 ma ma. B l ngi n c sc c Pht dy rt nhiu bi kinh lin quan n i sng ca ngi c s, c bit l php Bt Quan Trai Gii.

Bt Quan Trai Gii m cc pht t ngy nay th tr tu tp khi nguyn l c Pht dy cho Viskha. Ni dung Bt Quan Trai c ghi chp li trong kinh A Hm IV, kinh Tr Trai 202. T bi kinh ny ta c th rt ra mt vi nhn nh sau: Bt Quan Trai Gii c c Pht thuyt ln u cho Visakha ti ng Vin Trng Cc, vo dp an c ma ma. C l l sau thi gian thuyt 5 gii cho Cp C c.Viskh thng n tnh x hu thm c Pht vo nhng ngy trng trn. Nng pht nguyn tr trai trn ngy; nhn c Pht dy cho Viskh v phng php tr trai chn chnh gi l Tm Chi Thnh Trai. Ni dung tm gii, 5 gii u tng t 5 gii ca ngi c s m c Pht dy cho Cp C c, tr gii th 3 thm l khng dm dc. Nhng gii cn li l khng nm ging cao rng ln, xa la trang sc, ca v nhc v khng n phi thi. Ba gii sau tng ng vi gii ca sa di, ngha l gii ca ngi xut gia. Chng t gii sa di cng c thit lp hon chnh. Mc ch ca Bt Quan Trai l to c hi cho hng ng c s c diu kin tu tp gii thot, nng cao i sng tm linh v tr tu, t nht l thc hnh hnh xut gia. Trong kinh Tr Trai c Pht coi Tm Thnh Trai ny tng ng vi phm hnh ca mt v A La Hn; c th ly mt gii v d, nh gii th ba:" Ny n c s, a vn thnh t khi tr trai t duy nh vy:" A La Hn cn nhn rn i xa li phi pham hnh, on tr phi phm hnh, tu hnh phm hnh, ch tm thanh tnh, sng khng x u, ly dc, on dm. i vi phi phm hnh, nay ti tnh tr tm y". Ta coi chi ny nh ca A La Hn ngang nhau khng khc, do gi l trai (Kinh Tr Trai tng ng Tng Chi III. Phm Ngy Trai Gii). Nh vy tuy gi l 5 gii hay 8 gii ca ngi c s ti gia nhng vn l gii lut nn tng ca ngi xut gia. Bi l mc tiu gii thot l mt v con ng i n gii thot cng l mt. Qua trnh by trn, chng ta c th tm kt lun qu trnh hnh thnh gii ca ngi pht t ti gia n khi hon chnh vo thi im gio on hng thnh hng ng c s ng o c nhu cu tu hc cao; tc l thi gian t nm th 12 cho n th 15 sau ngy thnh o. Hai v c s ni bt l Cp C c v Viskh c xem nh l khi nguyn gii lut ca ngi pht t ti gia. Ni dung ca cc gii iu y rt c th, mang tnh tch cc v ph hp vi i sng con ngi x hi v l tng gii thot.

---o0o--2. Gii ca ngi xut gia: Nh chng ta bit, bui ban s ca gio on cha thit lp gii. Chng T kheo di s hng dn trc tip ca c Pht rt thanh tnh. Theo lut tng, thi gian ny ko di 12 nm. Tuy nhin, khong nm th 6 tr i nhng hun th ca c Pht v nhng iu nn lm thuc v php x giao, s khim tn, i x vi cc thy gio th phi sn sc v l c hnh thnh. i vi ngi xut gia, gii nh nht l sa di gii gm c 10 gii. Ngi c coi l v sa di u tin ca gio hi l La Hu La, Ngi theo Pht t lc c Pht v thm hong cung ln u tin k t khi b thnh ra i, khong nm 526 BC. By gi, La Hu La c 9 tui. c Pht giao La Hu La cho Tn gi X Li Pht dy d. Tn gi X Li Pht ch hng dn La Hu La nhng c hnh cn bn ca ngi xut gia v phng php luyn tm n gin, tun th l tng tu tp bn thn nh mt v t kheo; cha c g khc bit ch ch tui tc, cha 20 tui th cha thnh T kheo c. Mi gii sa di cha hnh thnh vo thi k ny, lc khong 15 tui, La Hu La vi phm li ni di, c Pht ch thn dy La Hu La phng php kim sot, kim ch thn khu (Xem kinh Gio Gii La Hu La, Trung B Kinh II"; khng thy c Pht cp n li ni di nh l vi phm gii th t ca ngi sa di. Ngay c gii khng c ung ru cho n 520 BC mi c quy nh, tc nm th 8 sau ngy thnh o. Khi y, c Pht n x Kosambi, hnh vi cc cc T kheo y thng b ch trch. Ni bt l t kheo Sagata, sau khi ung ru say nm trc cng thnh Kosambi, cc T kheo khc phi khing v, Nhn , c Pht ban hnh lut cm Tng chng ung ru v ra iu lut nu sa di ung ru s b bt b quyn th c tc gii (sd T.28). Ap lc hnh thnh gii lut ngy cng mnh, v Tng chng ngy mi ng, nhng thnh phn phc tp xen ln vo Tng on nn phi b sung nhng iu gii ph hp bo m s thanh tnh ca gio on. Nhng diu gii ca ngi xut gia c hnh thnh sm hn ca ngi ti gia, ban u gm 10 gii (Sau gi l gii sa di): 1. 2. Khng st sinh hi mng. Khng ly ca khng cho.

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Khng dm dc. Khng ni di. Khng ung ru. Khng th thc sau gi ng. Khng tham d cc bui ca v nhc kch. Khng dng trnh hoa hng liu, son phn vng ngc trang sc. Khng dng sng to cao sang rng ln. Khng nhn tin, vng, bc

Mi gii trn l gii ca ngi xut gia, sa di hay t kheo cng phi gi nh vy; mc ch l gi s thanh tnh ca Tng on, trnh xa cc hnh vi ph phim th tc d dng tu tp chnh nim. Gii bn quy nh r 10 gii trn l ca sa di, c l t nm th 12 khi m gii lut T kheo c thnh lp. Qu trnh hnh thnh gii T kheo tri qua thi gian kh di. c Pht khng ch trng thit lp h thng gii lut kim ch chng Tng, do tnh hnh thc t v thun theo nhu cu ca Tng m thit lp gii. Khi mt T kheo phm vo mt bt thin php no, c Pht hp tng v ch gii y. S tnh ch gii c l vo nm th 5 ko di n cui i Ngi. Lut tng thc s c thnh lp phi l thi k kt tp th nht sau khi Pht dit 3 thng. Lut tng K ghi li s kin Tn gi X Li Pht thy s cn thit phi c khung gii lut hon chnh, nn yu cu c Pht ch gii y . c Pht t chi, ngi dy:" ny X Li Pht, trong chng ca ta cha tng c php hu lu. Trong chng ny ca ta, ngi nh nht cng c qu Tu Hon. Cc c Pht Nh Lai khng v cha c php hu lu m kt gii cho cc t". Vy cho thy, gii lut ca c Pht khngmang tnh cng ch. Trng hp ch gii T kheo, theo lut tng k th gii u tin l gii bt dm, c thit lp vo nm th 5 sau ngy thnh n nm th 12 th gii t kheo ln n 120 iu. Lut chp:" c Th Tn thnh T X Ly, sau khi thnh o c 5 nm, na thng th 5 ca ma ng, ngy 12 sau khi th trai xong bng mt tri ng v hng ty mt ngi ri, c Pht ch gii ny cho con trai ca mt trng gi Da x ca lan ". Gii th hai l gii trm cp, Pht ch thnh vng x vo nm th su, ch cho ngi th gm tn l t Ni Ca. iu th ba l gii st sinh, c Th Tn thnh T X Ly vo nm th su, nhn cc T kheo tu bt tnh qun, nhm chn xc thn nn nh Lc Trng git, Lc Trng (Migalandika) l mt t kheo, trc kia l ngoi o tr trn vo chng T kheo, c bin ti cht t

u mt cch nhanh chng nhng ngi mun t st, by gi ngi lin ch gii ny. Gii th t l i Vng Ng, c Th Tn ti X V, nm th su, nhiu T kheo i volng xng l A La Hn. Nh vy, cc trng gii ca T kheo c ch trong vng 2 nm. l theo quan im ca lut Tng K. Vn lch s v qu trnh hnh thnh gii lut rt phc tp, kh m chnh xc c. Lut tng gm cc b lut ghi chp cc gii iu ngn cm v phng cch x l khi c ai vi phm gii tng ca T kheo gii c 250 iu, T kheo ni c 348 iu. Sau khi c Pht dit , ln kt tp th nht Tn gi u Ba Ly c tng 80 ln mi hon thnh, nn gi l:" Bt Thp Tng Lut". Sau ny thi k phn phi lut tng chia ra nhiu b na. Lut tng c hnh thnh khng theo h thng m da theo cc s kin thc t. Ngi u Ba Ly sp xp theo mc nng nh tun t 8 phn nh sau 1. Baladi (Parjika) c 4 ti: Hnh dm, o tc, st nhn v i vng ng. Gi l Baladi nghi l tht bi, s b tn xut ra khi gio hi (Ni c 8 ti). 2. Tng gi b thi sa (Sanghdisesa): nghi l yu cu hi hp tnh chng. Gii ny Tng c 13, Ni c 17. V no phm cc gii ny, ngi c ti phi th nhn trc cuc hp tng chng. 3. Bt nh (Aniyat): Nhng s vi phm gii ny l trng hp cn phi diu tra quyt nh xem chng thuc mt hay hai. Cch x pht s khc nhau tu theo trng hp. C 2 gii bt ng cho T kheo. 4. Ni tt k ba dt (Nissaggaya- Pcittiya): Ngha l:" X o" ngi phm phi em ti vt y x cho tng ri n trc Tng sm hi. C 30 gii cho tng v Ni. 5. Ba dt (pcittiya) ngha l cn phi chuc ti. y l gii lut nu vi phm l khng thanh tnh cn phi chuc ti bng cch th nhn trc chng Tng hay trc v T kheo. C 90 gii cho T kheo v 166 gii cho t kheo ni. 6. Ba la x ni (Ptidesaniya) ngha l cn phi th nhn sm hi trc mt v tng. C 4 gii cho Tng v 8 gii cho Ni. 7. Php chng hc (Sekhiya) l nhng nguyn tc x th, nhng php c x lch s ca Tng ni v y phc, thi lc i kht thc, v sinh c nhn. Khng c hnh pht chnh thc no dnh cho vi phm.C 100 php cho Tng v Ni. 8. Php dit trnh (Adhikarama) ngha l n nh thanh chp, l cc gii lu\in h n phng cch n nh cc mi tranh chp v loi tr cc s

sai bit v kin. C 7 phng php (tham kho c Pht lch s VNCPPHVN n hnh). Lut bt Thp Tng c truyn tr nghim cn qua 5 Tn gi: Ca Dip (Mahakassapa), Anan (Ananda), Mc Din a (Mad- hyntika), Thng Na Ho Tu (Snavsa), u Ba Cc a (Upagupta), Tng lut vn khng c g thay i. Nhng u Ba Cc a c 5 t, mi ngi u c d kin v lut m chia thnh 5 b. V sau kin gii v lut tng cn phong ph hn. Nhng nhn chung, ni dung ca gii iu m c Pht dy t thi nguyn thu vn nguyn vn, nhng d bit ch l tiu tit. ---o0o---

CHNG II - GII LUT- C S CA O C

I. KHI NIM V O C " o c l mt trong nhng hnh thi thc x hi, mt ch nh x hi thc hin chc nng iu chnh hnh vi ca con ngi tronh mi lnh vc ca i sng x hi" (T in trit hc). Vy, o c l vn lin h n gi tr tt xu,thin c ca i sng con ngi. Da vo cc quan nim, cc nguyn tc o c, con ngi c th iu chnh hnh vi ca mnh ph hp vi o l x hi. iu c biu hin qua nhng hnh thc khc nhau nh lng tm, trch nhim, bn phn o c c hnh thnh t pht bi nhu cu v li ch x hi c mi ngi chp nhn. o c khc vi php lut ch ngi c thc hin o c c mi ngi xung quanh kim nh l mt con ngi c thc hin o c khng gn lin vi mt quyn hn thc s no. o c c t tnh thc tin, gn lin vi sinh hot ca con ngi, t ra nhng nguyn tc ng x, nhng quan nim v cc mi quan h x hi nh i vi bn thn, gia nh, dng h, x hi v thin nhin. V vy, tnh thit yu ca o c kh mnh m; n tc ng thun hay nghch vo qu trnh xy dng hnh phc v pht trin ca x hi. Gii quyt vn o c, con ngi thng da vo phong tc, tp qun, tn gio trit hc chn cho mnh mt li sng, mt cch ng x tt p nht.

---o0o--II. THC O C thc o c chnh l tin ni lng tri ca con ngi, l nhng hot ng tm l lin h dn gi tr tt, xu, nn hay khng nn lm ca ngn ng hnh vi v c t duy. Biu hin ca thc o c gm c 3 lnh vc. 1. Lnh vc nhn thc: Kh nng tri thc nhn bit nhng gi tr cao thng ca i sng nh nhn thc v chn l, bit ci ng ci sai n gip con ngi thm nh gi tr v chn la mt hnh ng hp o l. 2. Lnh vc tnh cm: thc o c c biu l qua tnh cm ca con ngi. Nh khi ta lm mt iu thin, trong lnh vui v, thanh thn; khi lm mt iu xu c, cm thy lng xu h, nng n, tm l tm qu, n hn, s hi ti li hoc t ra khng hi lng, khng knh trng mt ngi v hnh vi ca h v ngc li. l biu hin tnh cm ca o c. 3. Lnh vc hnh vi: Mt biu hin khc ca thc o c l hnh vi. Hnh ng th hin ch on tr iu c thc hnh cc iu thin. Khi thc o c mnh m th hnh vi c hng dn i ng hng. Tm li, thc o c l s nhn bit mt tm nim, mt quyt nh, mt hnh vi l tt hay xu chn la thi ph hp vi gi tr o c. ---o0o--III. CC QUAN NIM O C QUA CC TN GIO V TRIT HC NG TY 1. Nho gio: Nho gio do Khng T sng lp. o c lun l Nho gio l thuyt Trung dung, hot ng ca con ngi tu thun theo Thin mnh hay Thin l, c th hiu l nhng quy lut khch quan ca v tr nhn sinh. T ch hiu c Thin mnh, ngi nqun t xy dng lng nhn, thng

ngi v ho hp vi tri t. T nhn, cc c tnh nghi, l, tr, tn c thit lp. Ch nhn ca Khng T rt bao qut, c th hiu l hiu hay lng nhn i. Trong lun ng, Khng T ni:" Ngi c c nhn l bn thn mnh mun ng vng trong cuc sng, bn thn mnh mun thnh t th cng nn gip ngi khc thnh t. Mi vic u c th t mnh m ngh n ngh ngi khc c th ni l bin php thc hin o nhn". Mun t c nhn t th phi tu nhn, mun tu thn th phi chnh tm. Mun chnh tm th phi nh vo L v Nhc. Nh l m nh chnh c lng ngi gi o Trung Dung. L k vit:" L l nh thn s, quyt s him nghi, phn bit ci ging nhau khc nhau, lm r ci phi tri". Nhc c th cm ho c lng ngi, lng ngi xc ng m thnh nhc, lng vui th nhc vui, lng bun th nhc bun. Ngc li, nhc vui th lng vui, nhc bun th lng bun. Nn tc dng ca nhc l cm ho c lng ngi. Khng T ni:" Xt cho cng th ci l v nhc l lm lmg ngi tr nn t i, thnh tn, gin d, chnh trc, t nhin (Nhc k) L v Nhc c mc ch chung l cng sa i tm tnh con ngi cho c trung chnh, bi dng tnh cm con ngi cho c nhn hu. Nhc tc ng bn trong, L tc ng bn ngoi; nh vy m c s ho thun". 2. Lo gio: Lo gio do Lo T sng lp. T tng ca Lo T nm trong tc phm o c Kinh. Vn vt sinh ra v bin i nh c. "o" Con ngi sng thun theo tnh t nhin l hp vi o, nghi l sng v dc mi nhn c ch huyn diu ca o. o c kinh vit:" Thng v dc d quan k diu, thng hu dc d quan k hiu" (nghi l thng sng khng t dc mi nhn c ch huyn diu ca o, thng sng vi t dc nn ch thy ch chia la ca o). Sng khng t dc cng c nghi l sng tri tc, tri ch, nh ni: "Thm i tc thm ph a tng tt hu vong Tri tc bt nhc Tri ch bt i Kh d trng cu

(Thng nhii th tn nhiu Cha nhiu tt mt nhiu) Bit tc khng nhc Bit dng tc khng nguy Nh vy mi tn ti lu di" Trn c s y, cch x s ca ngi bit o l dng:" V vi" m x s, dng v ngn m dy d (X v vi chi s hnh v ngn chi gio o c kinh) biu hin hnh ng c th trong cuc sng l:" Hu k thn nhi thn tin, ngoi k thn nhi thn tn" ( thn ra sau m thn trc thn ra ngoi m thn ng cn). Tm li, o l ca Lo T nm ch v dc v tranh, nh o c kinh vit:" Ph vi v tranh c v vu", i v khng tranh nn khng sao lm li ! 3.C c Gio: C c Gio c khai sng bi Jesus. o c c c gio, cn bn l lng bc i,y tnh nhn o. Jesus c bit quan tm n tng lp ngho kh, ght k tm a gi di v cy quyn th ca gii thng lu. Nguyn tc:" mn cha yu ngi" l nn tng ca o c c c. Ngi c lng yu cha m khng yu yu ngi l k gian di. Thnh Jean ni mt cu rt hay l:" Ci thy c m cn cha yu th lm sao yu c ci mnh khng thy". Theo Jesus th thng l cha ca nhn loi; v vy cha yu thng con l thin tnh, nn con phi tin tng vo cha ca mnh. Jesus rao ging nhng nguyn tc o c nh ng ght, ng gin, ng dm lon, ng lm chng di, ng tham ca ci ngi khc, phi nhu ho yu thng, khim tn, thnh tht, v bao dung tha th Nhng quy phm o c ca C c Gio mang tnh ph qut. Tuy nhin, s gii hn ca o c ca con ngi kh vt qua l t t tng. Con ngi mun t c o c cao thng phi c nim tin tuyt i vo Thng v c s mc khi ca thng , ch Thng mi c o c utyt i.Phm hnh o c cao nht ca con ngi l nin tin v nim hy vng v iu kin v s ban n ca cha tri. 4. Pht gio: o c Pht gio khng ch l nhng nguyn tc o c p ng nhu cu xy dng hnh phc n nh cho c nhn v thng siu vit v

gii thot;hay ni cch khc l a con ngi ta ra khi con ngi vn ti l tng gii thot. Nguyn tc o c Pht gio c gi gn trong Bt Chnh o,l o trong T Diu . Bt Chnh o gm c: Chnh kin (hiu bit chnh xc), Chnh t duy (suy ngh ng n), Chnh ng (ngn ng ng n), Chnh nghip (hnh vi ng n), Chnh mng (phng tin mu sinh chn chnh), Chnh tinh tn (n lc ng n), Chnh nh (tp trung tm ng n). Tm chi thnh o ny c tc dng thanh lc ngn ng, hnh vi v tm l ca con ngi. Theo T Diu , con ngi au kh v con tham lam sn hn v si m, t to ra ngn ng v hnh vi bt thin, nghi l to c nghip ri gt hi hu qu kh au. Mc tiu ca o Pht l chm dt kh au, em n an lc v gii thot. Kh au theo o Pht c 2 lnh vc: Mt l kh au thng thng nh gi, bnh, cht, tht bi, khn cng nghi l nhng au kh thuc v tm l, sinh l, hon cnh vt l. Hai l ni au kh do lun hi sinh t trong ba ci. Gii quyt au kh thng tc, c Pht dy:" ng lm cc iu c, hy lm cc vic lnh". (Ch c mc tc chng thin phng hnh). Mun thc hin iu ny cn phi gio dc v mt nhn thc, t duy, nhn r iu c, iu thin (qua Chnh kin, Chnh t duy) cn phi gi gn ngn ng nh khng ni di, khng ni m thc, khng ni c c, khng ni li ph phim v ch; Cn phi gi gn hnh vi nh khng c git hi, khng c trm cp, khng c t dm; gi gn phng tin mu sinh chn chnh nh khng lng gt trong ngh nghip, khng hng ngh c c nh bun bn v kh, cht c ru, bun ngi, t Nhng gii iu ny c c kt thnh 5 gii ca ngi pht t: Khng c st sinh, khng c trm cp, khng c t dm, khng c ni di, khng c ung ru, ma ty. Gii quyt ni kh v b lun hi sinh t, o pht cho rng phi thanh lc tm chp ng thnh v ng, on tr hon ton tham, sn, si, bng ba Thnh o: Chnh tinh tn, Chnh nim, Chnh nh a n Chnh tr, Chnh gii thot. o c Pht gio mang tnh ph qut, l c s o c cho x hi. Hnh vi o c Pht gio mang tnh t gic, khng p buc bi Thng hay mt p lc no, ch v nhu cu hnh phc v an n cho i sng c nhn v cng

ng mt cch lu di. l nhng nguyn tc o c cho bt c ngi no, thi i hay x hi no. y l tnh u vit ca o c Pht gio. 5. Socrate (649 399 BC): L mt nh hin trit rt ni ting thi Hy Lc c i. i vi vn o c, ng cho rng:" Mt nn o c thc tin khng th cn c vo mt gio l m h, ta c th to dng mt nn lun l hon ton khng l thuc thn hc, hon ton thch hp vi ngic tn gio cng nh khng c tn gio th x hi c th c n nh m khng cn thn hc" (Will Durant Cu chuyn trit hc). ng cho rng tinh hoa ca mt nn lun l chnh l nhn thc sng sut v quyn li chnh ng, thu trit c lut nhn qu, kim sot c lng ham mun mi ti li u do nhu si m ra. ng phn bit hai hng ngi: Mt l hng ngi v minh; Hai l hng ngi tr tu. Ngi c tr tu cng b cm d bi tham sn si nhng h bit dng tr tu ch ng s cm d v khng ri vo vng ti li. Theo Socrate, bn tnh con ngi l thin. Khi ngi ta bit iu thin th ngi ta s lm iu thin. Cho nn, s phn bit thin c rt quan trng trong i sng ca con ngi, ngi c tr tu chnh l ngi bit r thin c. 6. Platon (427- 347 BC): l hc tr ca Socrate. Vn o c ng cho rng l s cng bng hay l s thng bng:" Mi c nhn l mt s phi hp cc c mun, cc tnh cm, cc suy ngh. Nu cc yu t c iu ho th c nhn s c tn ti thnh cng nu cc yu t y khng lm ng phn s ca mnh, nu tnh cm hng dn hnh ng con ngi s mt thng bng, thng bng l s n c ca tm hn. Tt c nhng s xu xa trn i u do s thiu iu ho, ngha l thiu s thng bng gia con ngi v v tr, gia con ngi vi con ngi, gia con ngi vi x hi". ng nhn mnh s thng bng hay cng bng l mt s quan h gia c nhn, tu thuc vo t chc x hi. Tuy nhin, ng cng nhn s au kh ca con ngi xut pht t trong tm hn ca con ngi. ng cho rng con ngi khng c hnh phc v:" Do lng tham v s xa hoa.Con ngi khng chu bng lng vi mt i sng gin d, h lun mun chim ot, mun ao c, mun ganh ua, mun ghen ght. H bt mn vi nhng g h c v cht theo nhng g h cha c, h ch mun nhng g thuc v k khc (Cu chuyn Trit hc).ng cng ch trng nh thy ca ng l hnh vi con ngi c gi tr khi tham, sn, si

c hng dn chuyn ho bi tr tu. ng ch trng ci ho lng ngi bng m nhc iu ny tng t nh ch trng ca Khng T Trung Hoa. ng ni:" Cn phi dy cho dn chng bit m nhc. Nh m nhc m tm hn con ngi thc c s iu ho v nhp iu, do m thc c cng l". 7. Aristote (384-322): ng l hc tr xut sc ca Platon. ng ch trng thuyt Trung Dung dy con ngi hnh ng hp l gia cc thi cc. Cng nh cc bc thy ca ng vn o c vn t trn nn tng l tr:" o c tu thuc vo s suy lun chnh xc, s kim sot tinh thn, s qun bnh ca lng ham mun. Thi quen suy lun a ngi ta n ch thnh thin. Mt ngi hnh ng chnh ng khng phi v l do h l mt ngi c o c nhng ngc li v h c o c do s hun luyn suy t, cng phu m h hnh ng chnh ng". (sd) iu c ngha l s thnh thin o c ca mt con ngi khng phi t n c m phi do tp luyn hnh tr lu ngy tr thnh thi quen. t bit, Aristote hng o c n cu cnh ca l hnh phc cho i sng ca con ngi. ng ni:" Mc ch trc tip ca cuc i khng phi ci hay ci p m chng l hnh phc". nh ngha v hnh phc, ng ni:" Hnh phc l s pht trin hon ton y cc c tnh ca con ngi. c tnh ni bc nht ca loi ngi l kh nng suy lun, chnh nh c tnh ny m loi ngi ng trn tt c cc loi khc. Chnh v vy m kh nng suy lun mt khi c pht trin hon ton y s em n hnh phc hon ton cho con ngi". Tm li, trn y ch nu tiu biu v s lc v quan nim o c ca mt s tn gio, Trit hc ng Ty. Nu cn thit c th tham kho rng hn v hn qua cc tc phm chuyn mn. Nhn chung quan nim v o c l: 1. Con ngi phi c lng t bi nhn i bao, bao dung. 2. Phi c tr tu bit r thin c 3. Phi bt dc vng, bit tri tc khim tn. 4. o c l nhng c tnh mang tc dng chuyn ho con ngi bn nng thnh con ngi t ch, con ngi au kh thnh con ngi hnh phc. ---o0o--IV. MC TIU CA O C

Cc tiu chun o c v cc hnh vi o c nhm mc ch em n cho con ngi v x hi mt cuc sng hnh phc. Banzeladze, mt t tng gia phng ty vit:" Vn l tng ti cao v ngha ca cuc sng thc cht l vn hnh phc. Con ngi l gi tr cao nht, l c s, l ngn ngun ca mi gi tr, mi th u l phng tin cho con ngi v cuc sng ca con ngi". (o c Hc NXB H Ni) Nhng quan im v hnh vi o c nu khng p ng c mc tiu hnh phc cho con ngi th khng th coi l o c c; khng th chp nhn cc tiu chun o c m a n s p bc, hm hi, bt cng v au kh. Nh vy, mc tiu ca o c l hnh phc. Hnh phc l g ? Mt vn kh phc tp.C ngi quan nim rng hnh phc n t vt cht nh ti sn, sc p, danh vng hoc n t sc kho ca c th; n t tnh yu (mt mi nh tranh hai qu tim vng chng hn) hoc n t cm th thm m ngh thut hoc s n sng ca Thng Mc d quan nim v hnh phc khc nhau nhng c mt kinh nghim chung v hnh phc, l mt cm th c iu kin, ngha l cm gic thoi mi sung sng vui ti do cc iu kin ph hp c mt. Nhng cm gic y o Pht gi l Lc th, l mt trong 3 cm gic: Lc, Kh, v Trung tnh, l cm th th n v thng. V vy c nhng cm th thong qua nhanh, c nhng cm th tn ti lu di, c nhng cm gic hnh phc nhng n li l nguyn nhn ca cm gic kh au, c nhng cm gic hnh phc l nn tng cho nhng cm gic hnh phc cao hn. Nhn chung th hnh phc n t yu t tinh thn c nhiu ngi chp nhn hn, t ngi cho rng hnh phc n t vt cht. Aristote, Trit gia c i Hy Lp cho rng:" Mc d tin nghi vt cht cn thit cho i sng hnh phc nhng yu t chnh l s sng sut ca tm hn. Nhng khoi lc gic quan khng phi l cha kho ca hnh phc. Hnh phc phi l s khoi lc ca tm tr". (Cu chuyn trit hc) ng ta cng nhn gi tr ca vt cht nhng coi hnh phc thuc gi tr tinh thn cao hn, y l ci nhn c nhiu trit gia chia x. Banzeladze vit:" Tronh lnh vc khoi cm vt cht, khoi cm cng mnh th cng ngn ngi. Cng khoi cm t l nghch vi di thi gian ca n trong lnh vc nhng khoi cm v tinh thn nhn t thi gian c mt giai tr hon ton khc, thi gian tc ng c li cho con ngi. y, khng c quy lut t l nghch, ngc li cng khoi cm cng cao trong lnh vc ny th n cng ko di". (o c Pht gio T. Chn Thin)

c Pht c ln so snh hnh phc ca vua Bimbisara v hnh phc ca ngi, Ngi dy rng hnh phc m vua Bimbisara hng th khng ko di trong mt ngy mt m, cn hnh phc m ngi hng th mt cch thun tu ko di 7 ngy 7 m v l hnh phc ca tm linh (thin nh) (Kinh tiu kh un Trung b I). c Pht thng dy t phi bit r bn cht ca lc th (cm gic hnh phc) sau khi bit r hy an tr vo ni lc (hnh phc tm linh) (Kinh Trung B) cp n hanh phc ca mt con ngi bnh thng trong x hi, c Pht dy c 4 loi hnh phc: 1.Hnh phc khi c c ti sn s hu hp php. 2.Hnh phc ca s hng th hp l ti sn y. 3.Hnh phc ca s khng vng mc n nn ca ai. 4.Hnh phc ca s khng c ti li (tm hn trong sng thanh thn) (Kinh tng Chi chng 4 php) Hnh phc th t c coi l cn bn v cao nht, nu hnh phc tinh thn ny khng c mt th 3 loi hnh phc trn tr nn v ngha. Mt ngi c nhiu ti li khng th sng hnh phc c, ngc li mt ngi khng c gy to ti li th c th sng hnh phc, ngha l tm hn thanh thn, lng tm trong sch khng c lo u s hi n hn mt ngi nh vy phi l mt ngi sng c o c, sng khng b chi phi, thc bch ca tham lam, sn hn v t kin. Quan nim hnh phc theo Pht gio n ng ngha vi gii thot. Nh vy ton b h thng gio l Pht gio noi chung v h thng gii lut ni ring u l con ng i vo o c v hnh phc. S gii thot hay hnh phc ca mt con ngi nhiu hay t, cao hay thp tu thuc vo hnh vi o c ca ngi y, ngha l tu thuc vo s ch ng dc vng nhiu hay t, nht hti hay trit . Ngi pht t xut gia hay ti gia khng phi sng hai li sng khc nhau m chnh l sng trn mt trnh gii thot khi dc vng v au kh, tu theo iu kin v cp tu tp m c s khc nhau gia hai i sng xut gia v ti gia.

---o0o--V. GII LUT L C S XY DNG O C Mc tiu ca o c l hnh phc hay ni cch khc, mun sng c hnh phc th phi sng c o c. o c phi c xy dng trn c s nhng tiu chun ph hp vi thc tin ca con ngi v hon cnh x hi m con ngi ang sng. C nhng tiu chun c coi l o c nhng n khng thc s cn thit v thc s ph hp vi quy lut hnh phc. C nhng tiu chun o c ch ph hp vi mt giai on lch s no . Tm li n khng c tnh ph qut, khng t chun mc o c ton din. V vy, thit lp nn tng o c phi mang tnh ph qut, ph hp vi chn l v thc tin i sng con ngi. o Pht c th cung cp mt h thng o c nh vy. Mt ngi mun tr thnh mt pht t, t nguyn t mnh vo k lut tm linh m c Pht thit lp, h phi tun th 5 gii, 10 gii hay nhiu gii hn na nh 250 gii ca T kheo, 48 gii ca B tt Nhng gii lut y l nhng nguyn tc hnh tr, sng c phm cht hn, c tc dng hng thng v hng thin tm l v hnh vi ca cin ngi ch khng phi nhng nguyn tc bt di bt dch hoc cng nhc gio iu. Gii lut y gip con ngi nhn ra c mt cch su sc hn v bn cht ca cuc sng v rt ra c h qu o c, nui dng nhng nin tin vo cuc sng hin ti v hng i ca tng lai. Nu mt ngi hnh tr cc nguyn tc o c hay nhng gii lut ny m h khng cm thy mt s bnh an, thanh thn no th h khng hiu v hnh tr ng. Trong thc t, c nhng pht t tun th cc nguyn tc ca gii nhng i sng ca h vn thiu o c, mi tng h ca h vi tha nhn bt n, cc mi quan h khc b khng hong, c Pht dy y l ri vo gii cm th, mt trong nhng kit s, nhng c ch tm l. Nguyn tc hnh tr m c Pht thit lp cho cc t khp mng vo lm nh ch dc vng bn nng c th ni l nhng nguyn tc khch quan v ph qut. l 5 gii ca ngi pht t: 1. 2. Khng git hi. Khng trm cp.

3. 4. 5.

Khng quan h tnh dc phi php. Khng di gt hi ngi. Khng ru ch say sa.

Mt nh tr thc phng ty nhn nh:" Nm gii ny cho thy 5 hng chnh m ngi pht t t mnh kim sot (hnh tr) tri hnh. l gii th nht rn ngi pht t kim ch nng gin, gii th hai kim ch tham m vt cht, gii th ba kim ch nhc dc, gii th t kim ch s khip nhc v c (nguyn nhn khng chn tht) v gii th nm kim ch lng ham mun cc s kch thch nh bn.(Edmond- Homs Tn iu ca c Pht). D pht t hay khng l pht t, cc nguyn tc o c ny cn phi c thc hnh, d trong iu kin thi gian hay khng gian no, nu khng mun c hu qu xu. c Pht xc nh rng mt ngi nu c hnh vi st sinh, ly ca khng cho, t hnh trong cc dc, ni lo v m say ru men ru nu th s c mt cuc sng s hi v hn th ng thi ci c au kh ang ch i h; ngc li mt ngi (pht t) t b st sinh th cuc sng khng c s hi, hn th v ci thin ang ch i h. gi tr ca mt con ngi phi c nh gi qua ti sn, thn tng, dng h, a v m c nh gi qua 5 nguyn tc o c trn. c Pht dy thm rng:" Mt ngi m hnh tr ca h c bo v bi 5 nguyn tc (gii) trn th ngi y c th thnh tu mt cch nhanh chng bn tng thng tm hin ti lc tr". (Tng Chi III) i su hn cc nguyn tc cn bn trn, c Pht thit lp 10 gii (10 iu thin) nhm nng cao hn na hnh vi v tm l o c ca con ngi 10 iu y c thit lp trn c s hnh vi, ngn ng, tm l. Hnh vi gm c: Khng st sinh Khng trm cp Khng quan h tnh dc phi php Ngn ng gm c: Khng ni di. Khng ni hai li.

Khng ni li c c. Khng ni li ph phim ba hoa. Tm gm c: Khng tham lam. Khng sn hn. Khng si m t kin. 10 gii iu ny thc s bc vo l trnh ca gii thot, y l gii cn bn cho c ti gia v xut gia, khc vi 5 gii l bc u ch quy nh trong phm vi, hnh vi v ngn ng l nhng biu hin o c c th gy hu trc tip, tuy vy vn cha th hin c ngun gc, ng c bn trong c ngi c th gi gn v b ngoi nh l c o c la gt ngi khc nhng h vn khng th l ngi tt thc s, v ng c bn trong khng lnh mnh, ch tt b ngoi cha phi l thin tht s. lut php ca x hi cng ch gii hn mc hnh vi v ngn ng m thi. c Pht dy rng:"mt ngi thc hnh 10 iu bt thin th cuc sng ca h l phi o c ng thi khng t c mc tiu hnh phc"." Ny cc T kheo, st sinh, ly ca khng cho, t hnh trong cc dc, ni lo, ni hai li, ni li c c, ni li ph phim, tham lam, sn hn v t kin, y gi l phi php v phi mc ch" (Kinh tng Chi III). Ngi khuyn mi ngi nn sng ng the0 iu thin, nh vy ph hp vi nguyn tc o c v quy lut ca hnh phc. Trong 10 iu thin phn lm 3 lnh vc: Thn, Khu, Theo Pht gio lnh vc tm l rt quan trng, nhng hnh vi ca thn khu u c ng c t thc Nhng hnh vi bt thin ch l nhng biu hin ca ng lc bn trong: Tham, sn hay t kin. V vy, o pht thng coi trng tu tm hn tu tng, nu lng tham khng c nhn din v tu tp ch ng chng th ti c s pht sinh, thin php s tn gim. c Pht dy:"ny cc t kheo, do nhn tham, sn, si m c st sinh, ly ca khng cho t hnh trong cc dc, ni lo, ni hai li, ni li c c, ni li ph phim Nh vy, tham l nhn duyn cho nghip sinh khi, sn l nhn duyn cho nghip sinh khi, si l nhn duyn cho nghip sinh khi; ngc li tham sn si on dit th nghip on dit". (Kinh tng Chi III) S pht trin gii iu trong

cc sinh hot ca Tng chng cng ch khai trin su v rng hn 3 ci ng lc thin v bt thin bn trong tm ny. Tham lam l gc nhng tham c nhiu loi: tham sc, tham ti, tham danh, chp ng s m rng gii lut chnh l tng ng vi nhiu sc thi khc nhau ca 3 tm bt thin ny. Nhng nguyn tc gii lut va ch ng, nh ch 10 c nghip nhng ng thi cng pht trin 10 thin nghip, trong lut gi tnh cht 2 mt ny ca gii: Ch tr v Tc tr. o pht ch trng vo ng c tm hay nghip iu khng c nghi l coi thng hnh vi ca thn v khu v kt qu ca i tng. V d gii st:" C t tay mnh lm dt sinh mng con ngi hoc cm dao a ngi khc git, hoc khen ngi s cht hoc khch l cho cht Ngi kia v cc iu trn m cht th phm ti git ngi phi b trc xut" (Gii T kheo) Mt gii nu vi phm phi c tc , hay c lm cn bn nhng thnh mt hnh vi phi o c phi c biu hin thn khu v kt qu ca i tng. C trng hp thn khu hnh ng c hu qu cho i tng nhng khng c , khng tc th khng phm ti hay ti rt nh. l l do o c Pht gio thng i su vo ng lc tm ca con ngi. Nhng ng lc tm y tr thnh gii lut c tc dng phng nga v lm cho con ngi tr nn thnh thin. i vi ngi xut gia gii lut rt nhiu v chi tit T kheo 250 gii, T kheo ni 348 gii, B tt 48 gii nhng cng ch pht trin t s on tr cc ng lc bt thin ca tm l tham, sn, si. Nu mt ngi khng c tham sn si th o c hon thin khng cn gi cc gii iu trn lm g V vy, c tnh ca mt T kheo c c Pht dy bao gm cc thin tm m ngun gc l v tham, v sn, v si din ra nh sau:"Ngi c tm xu h (tm qu) s a n tm s hi cc ti li, a n khng phng dt, a n bit khim cung, a n nghe li dy bo, a n a gn ngi hin a n c lng tin vo chnh php, a n lng v tha, a n tinh cn trong thin php, a n ch ng cc dc vng, a n thin gii c tun th, a n gn gi bc thnh hin, ngi tr tu, a n a nghe php, a n khng quan tm ch trch k khc, a n chnh nim tnh gic, a n tm nh tnh, a n tc hp chn l, a n khng lm theo t o, a n tm tnh bn nhy, tch cc, a n on tr thn kin, gii cm th v nghi, a n on tr tham sn si thnh tu o c hon ton v tham, v sn, v si". (Kinh Tng Chi III) Tm li, o c Pht gio c xy dng trn c s gii lut m nhng gii lut y l nhng nguyn tc nu c tun th s em n hiu qu ch

ng dc vng bn nng, thit lp cc mi quan h gia con ngi vi con ngi, con ngi vi thin nhin mt cch ho iu; xa hn na c th tnh ho tm thc thot ly cc chng ngi v c ch tm l sng mt i hnh phc chn thc. ---o0o---

CHNG III - NN TNG CA GII

Gii lut c thit lp do nhu cu thc tin ca gio on, hay ni cch khc l do nhu cu gio dc k lut hng thng tm linh ca tng chng, tc l thit lp mt hng i, khng cho con ngi qu qung tm kim mt cch mt mi m khng c kt qu. Nguyn tc ca gii nh l nhng tiu chun cho nh v Tu; mc tiu ca gii vn l gii thot kh au hay dng sinh t lun hi. V vy, khng th coi gii l nhng gii iu bt di bt dch, to nn nhng gii hn lm p lc ln tm t ca con ngi. Gii cng khng phi l phng tin tranh oat a v hay tranh chp quyn li. Gii c thit lp trn nn ttng thun dng php tnh thanh tnh v trn nn tng tr tu v t bi. ---o0o--I. TR TU NN TNG CA GII Gii c thit lp trn nn tng tr tu, bi l tr tu mi soi thy ci ngun ca thin c, thy c s vn hnh ca quy lut hnh phc v kh au, quy lut ca gii thot v tri buc. Trn mnh t tr tu, gii c thc hnh mt cch t gic, t nguyn v mi c s n lc chn chnh thnh tu nhng g cn thnh tu. Theo nguyn tc th Gii sinh nh th nh sinh Tu; tuy nhin mc khc tr tu vn sinh Gii v nh sinh Gii m gii lut i tha gi l o Cng Gii v nh Cng Gii. Gii, nh, Tu nng ta vo nhau to thnh tc dng on tr phin no, s tri buc ca lu hoc, Kinh Tng ng c Pht dy: " Ngi tr gii c tr Tu tp tm v hu Nhit tm v thn trng

T kheo y thot trin" (Kinh Tng ng Tr. 36) Ngha l ngi gi gii l ngi c tr tu, c tr tu mi gi gii, trn c s y pht trin nh Tu mt cch vng chc v t gic, nh mthot khi tri buc ca phin no, mi lin h gia tr tu v gii hnh tronh kinh Trng A Hm c ni rt hay:" Tr tu lm cho gii hnh thanh tnh, gii hnh lm cho tr tu thanh tnh. Ch no c gii hnh ch c tr tu, ch no c tr tu ch c gii hnh. Ngi c gii hnh nht nh c tr tu, ngi c tr tu nht nh c gii hnh. Tr tu v gii hnh c coi l ti thng i, mi quan h ca chng ging nh ly bn tay ra bn tay, ly bn chn ra bn chn" (Kinh Sonadanda). Gii thit lp trn nn tng tr tu, c th n c mt gii nh khng st sinh chng hn. Khng git hi sinh vt khng phi v l mun ca bc o s hay ca Thng m bi v thy r s vn hnh ca c nghip a n qu bo au kh. V thy r rng, trong mi quan h duyn sinh tt c mi loi u lin h vi nhau ni au kh ca mt ngi lin hoan n nhn loi. Khng th c mt chng sinh no tn ti c lp, vy lm hi mt sinh vt chnh l hi mnh. V tht r rng tt c chng sinh u c pht tnh, u ng th tnh thanh tnh v bnh ng, khng ai c quyn xm phm n sinh mnh ca chng sinh khc, d ch l mt chng sinh nh b. Ni chung gii bn u da trn c s tr tu m thit lp. V vy, ng c ca gii l tr tu v cng t gii m Tu sinh. Di s soi chiu ca tr tu khng th c loi gii a n tri buc, c ch v au kh nh mt s ngi thng cm nhn v c thi khng my coi trng gii lut. Nu c nhng gii lut em n cho ta s kh chu, s rng buc th c ngha l ta cha thy r mc tiu v tc dng ca gii. C ln c Pht dy cc T kheo khng nn n phi thi ban ngy cng nh ban m. Mt s T kheo phn i cho rng c Th Tn qu t nng v s cm on, qu n nhng tiu tit khng ng quan tm, nn h khng nghe li Ngi. c Th Tn dy rng nhng T kheo y cho l nhng iu nh nht. Nhng nhng iu nh nht y tri buc c h th n khng cn l nh nht na. Ging nh con chim ci b vng vo si dy leo nh b m vn b tri cht khng thot c. Vy khng th ni dy leo nh b y l khng ng k i vi con chim cy, ngc li l ng khc. cn nhng T kheo vng li Th Tn dy bo nn t b vic ny vic kia, h

lin thc hnh mt cch hoan h th vic nh t khng tri buc c h; nh mt con voi to kho d b tri bng dy da chc chn n c th bc dy y bng mt cch chuyn mnh. Tn gi Udayi l mt trong nhng v chng i nhng ngn cm ca c Th Tn sau mt thi gian va chm thc t mi hiu c gi tr ca nhng iu ngn cm m Ngi dy Tn gi hi hn v by t s thy bit ca mnh i vi c Pht (Kinh V D Con Chim Cy K. Trung B II). Tr tu ca Pht l vin mn, nhng g Ngi dy u xut sinh t tr tu v t bi ca Ngi. Ngi thy r hu qu ca 3 nghip v mun t ca mnh c li ch m thuyt ging. Mt ngi gi gii m khng ly ci tu lm nn tng th khng th tin xa hn trn l trnh tu tp. H s bin gii lut thnh nhng si dy tri buc; h tr nn con ngi hp hi, c chp, bo th. H c th c nhng c ch tm l m lch lc nhn cch, cng tu lu cng kh chu. T hn na h s to mt s mu thun ni ti bt an gia nguyn gi gii vi tnh bt thin thm kn, mt bi kch c th xy ra. Nh vy, gii lut tr nn tri buc hay gii thot tu thuc vo tr tu cu mi ngi. Ngi hiu gii v gi gii trn nn tng tr tu l ngi lng v an lc. Gi gii i vi v y l t nhin, tt yu v nim vui ti thng. ---o0o--II. T BI NN TNG CA GII Song song vi tr tu, t bi l nn tng ca gii. Thc ra, tr tu v t bi l mt, ci ny c th ci kia c, ci ny khng th ci kia khng. Nh mt ngi c hai chn i; cng vy tr tu v t bi l hai chn i n Nit bn. Gii c thit lp trn nn tng T bi, tc l tnh thng yu i vi mi loi chng sinh. Nh vy gii c thit lp khng ch thun l m cn l s cm thng, s c mun tt c chng sinh thot kh. Cho nn mt ngi c gii l ngi y lng nhn i, bao dung, lng, sn sng v mi ngi, qun mnh v li ch chng sinh. Tronh khi tr tu thy r s vn hnh ca quy lut thin c to tc dng nh ch cc iu c th T bi thc y thc hnh cc iu thin. Tm t bi lm nn cho mi hnh ng, soi chiu cho mi vic lm i vi chng sinh nh tronh Kinh Ph Mn ni:" T nhn th chng sinh, phc t hi v lng". Lun lun nhn chng sinh vi con mt

y tnh thng, do thc y hnh ng hin thin li ch chng sinh nn c phc c ln. Hnh nh ca mt thy T kheo thng c quan nim l mt hnh nh n c, lng l v lnh lng, iu khng ng bn cht ca mt T kheo. Hnh nh v T kheo phi l hnh nh ca s trm tnh, thanh thot v y tr tu, y tnh thng. Mt trong nhng nh ngha v Gii l thanh lng, ngha l ngi gi gii cm thy mt m, s mt m y do tr tu v tnh thng em n. Da trn c s tnh thng bao la m lp gii l con ng t bit ca Pht gio, c th n c 5 gii cn bn: 1. Gii khng st sinh: V thng yu chng sinh, khng phn bit loi no. Chng sinh no cng tham sng s cht, cng cm xc au kh khi b xm phm thn th. Cm nhn c nim au ca chng sinh nh ni au ca mnh m mnh gi gii khng git hi.Tm cm thng v thng yu y a n gi gii mt cch t nhin khng gng p. 2. Gii khng trm cp: V cm thng c s mt mc v ti sn em n au n, tic nui, than khc. Mnh khng mun b mt mc cho nn mnh gi gii khng trm cp ca k khc. Ni theo cch ca Khng T:"K s bt dc vt thi nhn". 3. Gii khng t dm: V cm thng c ni au n kh s ca ngi b phn bi, ph tnh, s mt mc hnh phc ca k khc. Do s hiu bit v thng yu y m ta gi gii khng t dm, nh ch c c mun bt thin. 4. Gii khng ni di: V cm thng c tnh cnh ca ngi b di gt, b trch mng, b hm hi, v b au kh do li ni di, li ni bt thin m mnh t b s ni nng di tr. V thng yu m mnh ni nhng li chn tht n ho, c ch. 5. Gii khng ung ru: V cm thng c ni au kh ca thn th mnh, ca tr no mnh, v cm thng c s tn ph, s m mui do ru em n, v cm thng ni lo lng s hi ca ngi thn, ca lng ging, m mnh nguyn t b ru ch say sa, cc cht gy nghin

Tng t nh vy ton b gii bn m c Pht dy c xut sinh t lng thng yu v cu kh chng sinh ca Ngi. Gi gii l phng php tp tu tri tim tnh cm lm cho tm hn tr nn sinh ng, y cm xc thanh cao, qun bnh ho iu tri tim v khi c, hay ni cch khc ho iu , tnh, tr vn ti con ngi ton din. Nu gi gii m tm a hp hi, kh chu, bo th, chp cht th khng cn bn cht gii ca Pht na m tr thnh phin no, gii cm th. C trng hp ngi mi vo o cha quen khp mnh vo k lut, vo gii quy s c cm gic kh chu v b buc nn khng thy thoi mi, thanh thn. l iu t nhin, trong tm mnh ang cha y tnh phm phu tc t, nhng thi quen, tp kh nhim, bung lung khng d g thay i nhanh chng. By gi mun thay i chng khc no lm mt cuc cch mng thn tm th t phi kh chu. Nhng vi nguyn xut gia v tm nguyn hng thng mnh m th s vt qua cm gic kh chu khng lu. C trng hp gp nhng nghch cnh trong i sng tu hnh nh b Bn s hay i chng thng ly gii lut trch mng, ch trch hay hnh pht mi nhn qua ta c cm tng gii l iu kin ngi ln p bc mnh nn ta khng c thin cm vi gii lut. Nhng l nhng phng tin, l tnh thng ca Bn s hay i chng mong cho ta c sm thnh tu thin hnh Mt ln n, vng t Abhaya c s tham mu ca Nagantha Nataputta, mt gio ch ngoi o, n hi c Th Tn vi mt cu hi c 2 mc vi nh bi Ngi, rng: C khi no Samn Gotamalm cho ngi khc au kh khng ? Nu Samn Gotama p l c, th ni rng: vy chng khc phm phu ! Nu Samn Gotama p l khng, th cht vn ti sao Samn gotama nhng li nng n lm cho Devadatta phn n su mun ? Thay v p l c hay khng, c Th Tn hi vng t Abhaya: phi chng vng t ang ch i cu tr li mt chiu ? Vng t th nhn ng nh vy. c Th Tn dy v nh a tr con ca Vng t b mt que nhn hay mt hn si ri vo trong c hng th Vng t phi tc tc mc hng n ly cc vt y ra d n c b au n hay b chy mu. V thng yu a b m lm nh vy. Nh Lai cng th, ch v lng thng st i vi chng sinh m c khi phi ni li lm chng khng thch. (Kinh

V U? Vng T.Trung B II). Gii lut lun lun c tc dng tt cho ta trong bt c trng hp no, bi T bi l nn tng ca gii lut. Mi quan h gia T bi v Gii lut bt kh phn ly. T , ta thy tnh tch cc ca gii v s cn thit ca gii i vi bn thn v cuc i. Tm li, c thit lp trn nn tng T bi v Tr tu, biu hin ca gii lut l T bi v Tr tu, mc tiu ca gii lut vn l T bi v Tr tu. Vi tm c trang b bng gii lut, mi c hnh u c mt v thin php u tng trng. T bi l tu tp tm gii thot, Tr tu l tu tp tu gii thot. Vi ngha nh vy, gii lut tr thnh sinh mnh ca Pht gio: " Bit vi phm, bit khng vi phm, bit phm nh, bit phm nng, c gii lut, sng ng vi s ch ng ca gii bn, y oai nghi chnh hnh, thy s hi trong trong ci l nh nht, chp nhn v hc tp cc hc php, chng c khng kh khn, khng mt nhc, khng ph sc i vi Bn Thin Tng thng tm, hin ti lc tr, on tr cc lu hoc t mnh vi thng tr ngay tronh hin ti, chng ng, chng t V lu tm gii thot. Thnh tu by php ny gi l ngi tr lut". (Kinh Tng Chi II- 7 php). Hiu nn tng ca gii, l trnh tu tp ca ngi pht t rt thnh thang, gii nh l khng kh th, nh gi mt ma h, bi v gii l Tr tu l tnh thng v tn.

--- o0o ---

B. NI DUNG
Ni n nm c ca ngi ho tm xut gia tc l ni n nhng nt cao p trong i sng phm hnh. Trc khi bn v nhng nt cao p ny, chng ta cng nn s lc tm hiu nhng im c trng cho i sng phm hnh. I.- VI NT V I SNG XUT GIA 1.- NHNG IM C TRNG CHO I SNG XUT GIA

Ca ngi v cng hnh ca ngi xut gia, c iu Ng Gic Hong c li k: Ph th gian ti qu gi Bt nh x tc xut gia Nhc c vi tng, Tin th nhn thin cng dng Tc Nh Lai chi s gi D Hin Thnh chi tn thn 2 (Tm dch: Th gian, cao qu hn ngi Sao bng x tc, sng i xut gia Lm Tng, s gi Pht Tri ngi cung dng, Thnh l Tn thn) V sao ngi x tc xut gia li c xem l bc th gian ti qu? xng ng l s gi ca Nh Lai, l tn thn ca cc bc Hin thnh, khng h thn khi lnh th ca cng dng, hng xut gia phi c mt np sng phm hnh bt tc siu qun nh th no? Vn s sng t khi chng ta tm hiu v nhng im c trng cho i sng xut gia. a/- ngha ca vic xut gia: Xut gia (Nekkhamma) c ngha l khc t nhng iu m c ca th gian chn ly i sng tu s, cng c ngha l tm thi vt qua khi cc php che lp Nit Bn bng cch thc nghim con ng Gii-nhTu. Kinh tng Nikya thng m t: Xut gia l co b tc ru, p o c sa, t b gia nh sng khng gia nh, sng trong php v lut ca c Th Tn. i sng xut gia cn c gi l i sng phm hnh. PHM HNH y ch cho s c gng lin tc hng n s thanh tnh ti

thng, s on tn mi th bt tnh nhim , s ch phc i vi nhng nhu cu kht vng ca cuc sng th tc Theo kinh in i tha, danh t XUT GIA c 3 ngha: 1 - Xut th tc gia: l ra khi ngi nh th tc, t gi lc thn quyn thuc, x b ti sn i, co tc nhum o theo thy hc o. 2 - Xut phin no gia: l ra khi cn nh phin no: tham, sn, si, mn khp mnh vo np sng ha hp thanh tnh ca on th tng gi. 3 - Xut tam gii gia: l dt tr nhng h phc chn trn lao, ra khi nh la tam gii: dc gii v v sc gii. Trn ay l s lc v ngha 2 ch XUT GIA. Cng cn ni thm: c mt s danh t ngi ta thng dung gi ngi xut gia nh l: Thch t, Np t (Nt t), Sa mn, Tu s. y, xin lc nu ngha ca cc t ny nhm lm r thm ngha ca vic xut gia. THCH T: L con Pht (Pht t), t ca c Pht Thch Ca, noi theo s gio ha ca bc Thy l Pht Thch Ca m tu hnh. c bit, ch PHT T y nn hiu theo ngha sau: Tng Pht khu sanh - Tng php ha sanh c Pht php phn - C danh Pht t (T ming Pht sanh ra - T Php m ha sanh ng php phn ca Pht - Nn gi l Pht t) Thch t tc l: ngi con h Thch, ngi h Thch. Kinh A Hm chp: Trm sng chy vo mt bin, nc bin ng mt v mn. Bn h xut gia ng xng Thch t. iu ny cho thy gio on ca Pht khng phn chia cao thp sang hn, vo nh Pht th u c mang h Pht.

 NP T: Cng gi l: np tng, nt t; l ngi mc o np o np (Np y) cn gi l phn to y, l o vi th s c chp v bng nhiu mnh. Thu xa, Sa mn t Pht thng tu theo hnh u , mc o chm v v kht thc nht, n gin ha cc nhu cu hng ngy, dnh ht thi gi v tm tr v vic trau gii i sng phm hnh. Danh xng ny hin nay t c dng, thnh thong ch thy c chp trong Thin Lm Bo Hun. SA MN: Trong cc kinh Nikya, danh t SA MN thng c dng ch cho ngi xut gia. Sa mn: dch m t ting Phn, ni l Sa-mn-na (samana) gm c 2 ngha chnh: 1 - Cn tc gi: cn tc li c 2 : + Cn hnh chng thin, tc dit ch c. (Sing lm cc vic lnh, dt b cc vic c) + Cn tu gii nh tu, tc dit tham sn si. (Sing tu gii nh tu, dit tr tham sn si) 2 - Bn gi, bn o: Ngi chu ngho, chng gi ca ci (an bn th o) TU S: L t dng ch chung cho ngi tu hnh ( k c ngi tu theo o Thin Cha, o Tin Lnh. o Hi ). Ring o Pht, TU S l t dnh cho ngi hc Pht xut gia khc vi c s cng l ngi hc Pht nhng

ti gia. Tht ra, d l ngi ti gia, nu dc ht thn tm hc Pht tu theo Pht th no c khc g tu s (ngi tu hnh). Tuy nhin, v i sng ti gia t nhiu cng c nhng rng buc, chng ngi, kh lng sng trn vn cho o nn mt bnh din tng i, ngi ta phn bit nh vy. nh ngha v 2 ch TU HNH trong S ng Pht hc gio khoa th c chp: Tu hnh gi, tu ci hnh vi, x c th thin, ly tc tng o d 3 (Tu hnh l sa i hnh vi, b c lm lnh, la tc theo o)

Ngha ch TU cn c gii thch cn k nh sau: 4 TU l mt ting ngun gc t ch Hn, dch ngha thong thng l SA. gi l SA th bt lun nhng ci g xu xa h d u phi sa. M i c ci g l hon ton khng h khng d? Nht l i vi bn thn mi ngi chng ta c bit bao nhiu iu xu xa hn d cn phi sa: Sa d thnh hay. Sa xu thnh tt. Sa t thnhchnh Sa vng thnh chn Sa phin no thnh B Sa sanh t thnh Nit Bn Sa phm thnh Thnh Sa chng sanh thnh Pht. Tm li: tu l sa ci h vng di tr tr li CHN, sa ci xu xa ti t mc nt tr li M, sa ci ti c tn bo tr thnh THIN. Th th, ngi tu l ngi thc hin mt cng cuc ci cch thnh thin ha thn tm, hng mnh n mt ci sng hong kim ton chn, ton thin, ton m.

b/- Sinh hot ca ngi xut gia: Ni n sinh hot ca ngi xut gia, u tin chng ta phi lin tng ngay n gii lut. Bi v: Gii lut l th mng ca Pht Php; gii lut cn, Pht Php cn. Thiu gii lut, tng on kh mong c ha hp thanh tnh. Xa kia, khi c Th Tn cn ti th, sau 13 nm thnh o, nhn thy tng chng bt u sanh hu lu php, ngi bn ch nh ra gii lut lm tiu chun cho s tu hnh v np sinh hot cho chng t. Sau Pht dit , cc bc k tc trng lo ln lt gp nhat, bin son li lm k cng tu hnh. on th xut gia u phi tun th theo gii lut, tn trng gii lut nh bc i o S ( theo li Pht Di gio). Tuy nhin, v trong khi hnh tr c s bt ng kin, cc tng phi ln lt hnh thnh: li tu theo phong tc quc nn cc vn bn v gii lut c phn sai khc hoc chnh lch v s lng. in hnh nh : theo lut T phn ca Bc tng th T kheo c 227 gii. T kheo ni c 321 gii. Cc gii iu tuy c sai khc nhng ch khc v tiu tit cn i cng th vn ging nhau. Nm chng xut gia tu theo kh nng m lnh th nhiu t. th gii ri th phi nng theo cc gii diu trong gii bn m hnh tr, ly lm mc thc trong sinh hot hng ngy, d dt chng tri phm. Bn cnh , ch T cn ch thm thanh quy (nh Bch Trng thanh quy) nghim chng, ly lm qui c cho chn Tng lm. Do vy, ngi xut gia c ch ng tnh u phi noi theo php tc. Ring i vi Lc ha knh php, ngi no tri phm b xem nh ph ha hp tng, nu nng c th b tn xut. Trn y l ni v thin mn qui c, tc tiu chun chung cho mi sinh hot ca ngi xut gia. V sinh hot c nhn, mi ngi t to cho mnh mt np sng thiu dc tri tc, khng mong cu, khng cht cha, khng ch trng vo vt cht, ch ly s thanh m lm mn nguyn an bn th o. Cn v thi kha tu tp cng nh cng tc hng ngy th tu theo cch t chc, qui nh ring ca mi tng lm m c phn sai khc. Nh: Thin tng ch trng v ta thin, Mt tng chuyn v ch quyt, Tnh tng thin v tng kinh nim Pht Ch trng phn no th phn y c dnh thi gi nhiu hn. Trong khi hnh tr, hnh gi phi ly c tinh tn lm u, ch mt nim bung lung gii i. Ngoi nhng thi kha v cng tc n nh, thi gi cn li, ngi c lo h th cng phu n tm bi dip v.vC th ni: v sinh hot tinh thn cng nh vt cht, ngi xut gia u phi noi theo li Pht dy, ly lm cn bn tin tu; lun

lun v lc no cng ghi nh vai tr trch nhim ca mnh c li hnh x ph hp v thch ng. A V (VAI TR) CA NGI XUT GIA: + a v Trng t: Ngi xut gia l ngi i din Pht tuyn dng chnh php, i biu v ch tr Pht Gio. Cho nn trong Pht Gio, a v ca ngi xut gia l a v Trng t + a v Chng trung tn: Chnh php ca Pht l phng php lm cho con ngi xng ng vi danh ngha con ngi (kin ton v hon thin ha thn cch), ci to con ngi c c, ngu mui, hn nht thnh con ngi bi, tr dng. Chnh php y do ni ngi xut gia truyn b. Do vy, trong x hi, ngi xut gia gi a v Chng trung tn. NHIM V CA NGI XUT GIA: c 2 iu trng yu. + Tr tr chnh php: trong vic duy tr v lm hng thnh mng mch Pht Php, ngi xut gia khng nhng c trch nhim phi hong php, h php m c bit phi nh php m tu hnh. Ngi tu m ph gii ph kin th mng mch Pht Php sm b bng hoi. l hin tng S t trng thc s t nhc. + Gio ha x hi: Mun x hi khng au kh, c an lc, ngi xut gia phi gio ha mi ngi bng c thn gio, khu gio, gio. Vai tr v trch nhim ca ngi xut gia ln lao nh vy nn trong sinh ht hng ngy, ngi xut gia phi n lc tng tn hnh gii. c/- Con ng tu tp ca ngi xut gia: Quanh qun trong rng gio in kinh-lut-lun, i lc chng ta cm thy phn vn, bt quyt khng bit nn th hng v u v ngn gio hu nh mun mu mun v. Nhng, iu lm cho chng ta cm thy an tm l: Rng thin thm thm, b lut mnh mng, chung quy khng ngoi TAM V LU HC. Tht vy, ri rc trong cc kinh l v lng php mn tu tp nhng tu trung u nhm hin by ba mn hc: Gii-nh-Tu.

Nh chic li du nhiu mt vn c ging mi d tm thu, y c vi then cht Gii-nh-Tu ta s d dng thng tin trn l trnh gic ng gii thot. C c tng hng dn chng ta: Buc tm ly GII lm dy Vng tm ly NH dng xy o trng R tm uc TU soi ng Tm khng cnh tnh, Nit Bn an vui Ti y, v khng thuc phm vi kho st ch yu nn chng ta tm gii thiu tin trnh tu tp ba php hc ny da theo i kinh xm nga. 5 Trc khi tuyn thuyt ba php hc ny, c Pht khuyn co chng T Kheo: Ny cc T kheo, cc ng c ng l Sa mn, t nhn l Sa mn th phi tu tp nh th no xng c chn chnh v s t nhn c nh tht. C th th i vi nhng cng dng m cc ng th hng mi c c li ch ln, c kt qu ln v s xut gia ca cc ng mi khng thnh v dng, c kt qu, c thnh tch. Ln lt sau , c Pht gii thiu: Php tc thnh Sa mn c 3. l: Gii hc-nh hc-Tu hc.

Php tc thnh Sa mn thuc GII HC: gm 7 1) 2) 3) 4) 5) 6) Tm qu Thn khu hnh thanh tnh. Mng sng thanh tnh. H tr cc cn. Tit trong n ung. Ch tm cnh gic

7)

Chnh nim tnh gic.

Php tc thnh Sa mn thuc NH HC: gm 3 1) 2) Ta thin (ngi xp bng, lng thng, an tr nim trc mt) Thay th 5 trin c bng 5 thin chi hn trm thu mien nghi sn tro hi tham dc.

Tm T H Lc Nht tm 3)

Chng v tr 4 tng thin

Php tc thnh Samn thuc TU HC: Vi tm nh tnh, thun tnh, trong sng, khng cu nhim, khng phin no, nhu nhuyn, d s dng, vng chc, bnh tnh, v y dn tm hng n: Tc mng minh Thin nhn minh. Lu tn tr T y, v y hng tm n thng tr, chng c tm gii thot v tu gii thot; on tr v thot ly ton b cc lu hoc, gii thot cc sanh y. y chnh l lc v y nhn bit: Sanh tn

Phm hnh thnh Nhng vic ng lm lm Khng cn th thn sau Trn y trnh by qua 3 php tc thnh Sa mn. C th ni: Cuc sng tinh thn ca v Sa mn s d c cao thng l do thnh tu Gii c tc. Php hnh ca Sa mn s d c tin trin l do thnh tu nh c tc. Ni tm ca Sa mn s d c minh trit, thnh thin l do thnh tu Tu c tc. V Sa mn s khng cn dnh mc trong vng sanh t, s i n mc ch gii thot Nit Bn khi c tc hon ho v tam v lu hc. Cc kinh thng v tam v lu hc nh ci nh ba chn lun lun v lc no cng h tr cho nhau: nhn ni gii m ph sinh nh, nhn ni nh m tr tu hin by. Ngc li, nh c tr tu m nh ch c vng nim (thnh tu nh), nh nh ch vng nim m trong ngoi khi li ( thnh tu gii). Vy nn vi ngi cu o Gii thot khng th b st phn no trong tam v lu hc. Ni cch khc: con ng tu tp tt yu ca ngi xut gia chnh l con ng tng tin v kin ton ba mn hc: Giinh-Tu

Xuyn qua 3 bc kho st v: ngha ca vic xut gia. Sinh hot ca ngi xut gia. Con ng tu tp ca ngi xut gia. Chng ta thy rng: Ngi xut gia chn chnh l ngi ct t mi si dy tri buc ca phm tnh sng i phm hnh, mt np sng c thn, vin ly, thiu dc, tri tc nng theo gio php ca Pht ( ch yu l Gii-nh-Tu) chuyn ha v ci to nhng php h lit, u nhim i (tiu biu l tham-sn-si). Bn trong, v y t lm cho mnh c thanh tnh,

c gii thot. Bn ngoi, v y gip cho ngi khc cng nh mi loi chng sanh u c thanh tnh gii thot nh mnh. Gia dng i xui ngc, chng cht nhng buc rang, ngi xut gia l hin thn ca s thanh thot: Nht bt thin gia phn C thn vn l du Ch vi sanh t l Gio ha Xun thu (Mt bt cm ngn nh Thn chi mun dm xa Ch v ng sanh t Gio ha sut i ta) ---o0o--2.- SCC CCH HC O CA NGI XUT GIA Cng l mt hnh ng ngha hip cu ngi khi cht ui nhng nh tm l hc da vo mc tt xu ca ng c m c s nh gi sai khc v phm cht ca ngi cu (mc xu tt c sp xp theo trnh t trc sau): V bit nn nhn con nh giu c, cu c thng. V bit nn nhn l c gi p, cu gieo duyn V danh d mnh l vn ng vin bi li c khi V ng c trch nhim mnh l ngi bo v h bi V lng nhn o, thng hi ngi b nn.

Trong thc t, v kh bit c ng c ca ch th (bn thn ngi lm mi bit r) nn ngi ta phn nhiu ch ch trng n kt qu, xem kt qu l chnh. Du vy, cng c th da vo mt s biu hin m suy on c phn no mc tt hay xu ca ng c. Tm l hc khng nh rng: Mt hnh vi thc s c gi tr o c phi l hnh vi hon ho c hai khu: ng c v kt qu (c hai u tt). Lm vic ho hip nhng vi ng c v li hn mn vn b nh gi l k thp hn. Ht lng v i cuc nhng nng lc km ci, c tht bt minh, chuyn lm nhng chuyn d trng xe ct th du kh cng nhc sc vn chng c ngi tn vinh. S i nh vy, l o c khc g chng? Tht ra, vi Pht Gio, chn l tuyt i xa nay vn bt ngn ng, tuyt suy lng, khng cn cc tng i i: hn-thua, cao-thp. Khench, c-mt cng ch nh nhng ng ph vn tri ni trn bu tri chn tnh. Tuy nhin, khi cn ca phng tin chng ta cng nn bit qua nhng loi hnh tng tt-xu, hayd chn ch th hng cho tm ca mnh. Qua phn kho st trn (mc 1), chng ta ai cng bit: ngi xut gia l ngi sng i cao thng v m p mt hoi bo cao thng v c gng thc thi mt hnh ng cao thng l: cu chng sanh khi cht ui trong bin sanh t lun hi. Song, hnh ng y c thc s cao thng hay khng cn tu thuc vo ng c pht tm v thi tu hnh ca mi ngi. Nh nhn m thu, lnh non t tri, phi Thnh nhn v bc tu chng my ai thu r tm nguyn ca ta hn l mnh t bit mnh. y, ch xin nu mt s cch phn loi ca ngi xa (qua kinh in) mi hnh gi t soi ri, nh gi cho ng c pht tm cng nh thi tu hnh ca chnh mnh TM LOI TM NGUYN (theo Khuyn pht B tm vn) Chng sanh sa gii chng loi ngn sai nn vic pht tm lp nguyn ng nhin cng c nhiu tng d bit. Tm nguyn c nhiu tng d bit: thng-lit, u-khuytkhc nhau, nu khng am tng tht kh trnh khi s lm ng lc li. Bi vy, mun i ng vo no chnh, khng tri vi ch nguyn xut gia ban u cn phi kho st cc ng ngch thng bt ca vic pht tm: Theo Tnh Am i s, tng trng ca tm nguyn c 8. l: t, chnh, chn, ngu, i, tiu, thin, vin. 1) Th no l T? - Ngi xut gia ch mt b tu hnh khng chu cu xt tm

tnh, chuyn lo ngoi v, hoc chy theo danh vn li dng, hoc ham lc th hin ti, hoc cu qu vui v lai. 2) li Th no l CHNH ? - Ngi xut gia khng cu li dng danh vn,

khng ham qu bo dc lc, ch v mc ch thot ly sanh t, chng c B . 3) Th no l CHN ? - Ngi xut gia nim nim lin tc trn mong cu Pht o, di ha chng sanh. Nghe Pht o di xa khng li bc khip s, thy chng sanh kh khng chn nn mt mi. Nh ngi tro ni cao mun trng quyt ln thu nh, nh ln thp chn tng c ln tn nc. 4) Th no l NGU ? - C ti khng sm hi, c li khng dt tr, ngoi sch trong nh, trc sing sau nhc, tuy c tm tt nhng phn nhiu b danh li xen ln, tuy c php lnh li b vng nghip lm nhum bn. 5) ht Th no l I ? - Ngi pht tm nguyn rng ln: Ci chng sanh

nguyn ca ta mi ht, o B thnh nguyn ca ta mi thnh. 6) Th no l TIU ? - Ngi tu vi tm ym x: xe ba ci nh lao ngc, thy sanh t nh oan gia, ch mong t , khng mun ngi. 7) Th no l THIN ? - Ngi xut gia ngoi tm thy c chng sanh , c Pht o thnh, cng phu khng x, thy bit khng tan. 8) Th no l VIN ? - Bit t tnh l chng sanh nn nguyn thot, t tnh

l Pht o nn nguyn thnh tu. Khng thy mt php no ngoi tm ring c. em tm v tng, pht nguyn v tng, hnh hnh v tng, chng qu v tng. Sau cng, ci tng v tng cng xem l bt kh c. i vi 8 loi tm nguyn k trn, hnh gi no pht tm lp nguyn ng vi 4 loi : chnh, chn, i, vin th c xem l ngi chn chnh xut gia, chn chnh pht tm B . C th ni: tm nguyn xut gia l ng c chnh, gi vai tr ch o chi phi v nh hng n thi tu hnh ca ngi xut gia xuyn sut qu trnh hc o v hnh o. c xem l bc Thin nhn m phm hay b xp vo hng lm x tng lun l tu thuc vo mc tt hay xu ca ng c ny. Th nn, di y hnh thc tuy phn nhiu loi khc nhau; k thc, bn cht ca vic phn chia u y c vo ccloi tm nguyn. BN LOI XUT GIA (theo Php Un tc lun) : 1) Thn xut gia, tm ti gia: thn vo cha hc o lm o nhng tm vn cn lu luyn th tc. 2) Thn ti gia, tm xut gia: tuy vn c gia nh nhng tinh tn tu hc, khng b vng tnh th gian lm am m nhim trc. 3) Thn tm u xut gia: tm khng cn lu luyn i vi cc dc cnh, knh m Tam Bo, gi gii thanh tnh, quyt dt b cc phin no, quyt tm c qu B . 4) Thn tm u chng xut gia: th dng i dc, am nhim rt su. Hnh

thc l ngi xut gia nhng thc cht th khng khc g ngi th tc. (Thn tr khng mn, tm hnh trn tc). Sa di lut gii gi y l Hc c s (c s trc) Trong 4 loi trn, c nh loi th 3 l qu nht.

BN LOI SA MN (theo Du Gi lun v Cu X lun) : 1) Thng o Sa Mn: bm sinh mn m Pht m xut gia, c kh nng dit tr phin no v chng thng o 2) Thuyt o Sa Mn (Th o Sa mn): chuyn dt tr m hoc, chng ng chn l, c kh nng tuyn ging chnh php, khin cho chng sanh vo vi Pht Gio. 3) Hoi o Sa mn ( o Sa mn): phm gii cm, lm iu c, lm hoen ca Thin, h hoi mng mch Pht Php. (S t trng thc s t nhc). 4) Hot o Sa mn (Mnh o Sa mn): c kh nng ch phc phin no, sing nng tu hnh thin php khin cho mnh cn tr tu ngy cng pht trin. Trong 4 loi ny, loi th 3 l loi nn trnh BN CCH TH DNG (theo Thanh tnh o lun): Ring xt v mt gii hnh, ngi Buddhaghosa chia hng xut gia ra lm 4 loi: 1) Mt ngi khng gii c, s dng 4 vt dng c cng dng, ngay

c s c mt trong tng chng cng gi l dng NH K TRM 2) Mt ngi c gii m khng chn chnh gic st trong khi dng 4 vt thc cng dng gi l dng NH MC N 3) Mt ngi s dng 4 vt cng dng t c By bc Hu hc (4 o, 3 qu) th gi l dng NH HNG GIA TI CA T TIN. (V h l nhng ngi con ca Nh Lai, h dng nhng vt dng nh tha hng gia ti ca cha li) 4) Mt v on tr ht phin no, khng cn b cc dc sai s, v ny dng cc vt cng dng NH NGI CH. i vi 4 loi ny, cch dng tt nht l dng nh ngi ch. BN LOI THA GII (Theo Hoa Nghim tu s): 1) Tha cp gii hn : ngi tu hc trong chnh php ca Pht v ham chung danh xng dng, hoc v mun mau thnh ti phng s Pht Php nn chuyn tm n vic trau gii ti nng hc lc. Ngoi thi gi hc hi ny, khng cn tha thit g n s trau gii gii hnh. 2) Gii cp tha hn: ngi xut gia chuyn lo trau gii gii hnh, khng mt pht no l ng. Tuy nhin, lng v ny khng a thch nghe php cng khng a hc hi. 3) Tha gii cu cp: ngi xut gia hc o lc no cng c gng va hc hi

va thi hnh ng nh li Pht dy. Sut i chuyn tm trau gii nghin cu gio l su nhim pht minh tm a, hnh gii tng ng. 4) Tha gii cu hn: ngi xut gia km thiu nng lc hc tp, cng km thiu tm ch hng thng nn trn nm mn thng lu lo qua ngy. Cuc i ngi ny thc nh k say, ng nh ngi cht, khng c g ng lu li cho ngi sau, cng khng c phc duyn to thnh qu gii thot. Ngi xut gia hc o nn th hng vo loi tha gii th 3. NM LOI TNG (Theo Hin Tng lun): 1) V s tng: nhng ngi hu phm cm gii, chng gi chn phong gii thot ca o qu v thng. Hnh dng tuy d vo Tng lu m hnh vi chng khc k th tc. l hng khng bit s nhc. 2) dng Tng: trong ba tng Thnh gio, khng mt my may hiu bit, ging nh con d cm, khng bit nhng phng tin ng dng trong Pht Php. 3) Bng ng Tng: nhng ngi ch a do chi, ph b thi gi qu bu. C i a tranh ua phi quy, hn thua, toan tnh m mu, kt phe lp ng. 4) Th tc Tng: nhng ngi ny tuy mang danh xut gia nhng tht l m mt bn phn xut gia, lung sng qua ngy, nhn nh ht bui, lng ch ham a sung sng, thn hay gy to duyn i. 5) Thng ngha Tng: nhng bc ny thuc v hng hu ch h tm, tr tu c

d, gii hnh khm , ti bin thuyt rnh r khng b ngn ngi, tu c din ni, tip vt li sanh. Cuc i ca bc ny tht l lng gm ming hoa, xng ng l bc long tng trong chn thin mn, l quy cnh (khun php) cho hng hu hc. khng c ph ch xut gia th nn phn u theo loi th 5

NM LOI PHM HNH (Theo Tiu Kinh th d li cy): C nm loi ngui tu phm hnh ng vi nm hng ngi i tm li cy: 1) Phm hnh cnh l: c tn knh cng dng sinh t mn khen mnh ch ngi khng chu tu tp thm na, v nh ngi vo rng cht cnh l em v cho l li cy. 2) Phm hnh v ngoi: t mn khng c gng tu tp thm na sau khi thnh tu gii c, v nh ngi vo rng cht v ngoi em v cho l li cy. 3) Phm hnh v trong: t mn khng c gng tu tp thm na sau khi chng nh hc, v nh ngi vo rng cy cht v trong em v cho l li cy. 4) Phm hnh gic cy: t mn khng c gng tu tp thm na sau khi chng c tu hc (thnh tu tri kin), v nh ngi vo rng cht gic cy em v cho l li cy. 5) Phm hnh li cy: khng t mn i vi nhng g thnh tu (v s tn knh cng dng, v gii hc-nh hc-tu hc), c gng tu tp thm, on tr cc lu hoc, chng c Thnh qu. V nh ngi vo rng cht b tt c ch ly li cy:

Trong 5 loi phm hnh ny, ch c loi sau cng (phm hnh li cy) l loi m c Pht tn than, cho l mc tiu cui cng ca phm hnh, l ci ch m Sa mn hc o phi gng t n. Trn y trnh by qua cc cch phn loi da theo ng c pht tm v thi tu hnh ca ngi xut gia. Trong , cch thc phn chia tuy nhiu nhng nhn chung c th gom li thnh 3 loi chnh: Xng php phc V xng php phc : hp vi o : cha my hp vi o.

Bt xng php phc : khng hp vi o, tri vi o Ring loi Bt xng php phc, trong kinh cn gi l hng ung phi php phc hoc lm x tng lun tc l nhng k ln ln vo hng ng xut gia, tng chng ra tng, tc chng ra tc, v nh con la ln vo trong by tru, da lng tuy ging nhng u sng khng ng v ting ku cng khc. Li k trong Sa di lut gii c chp: Ch LM c ngha l tr trn. Ch X l ln lo. C thn nm thc m khng tr tu, Pht gi l Si Tng (ng thy ngy ngy di di). C li ba tc m khng thuyt php c Pht gi l dng Tng (ng thy nh d cm). Tc khng phi tc, tng chng phi tng, Pht gi l iu th Tng (ng thy nh chim, chut) cng gi l Hc c s (c s trc u). Pht ni: Th no l a gic? Mn y phc ca ta, ln bn chnh php Nh Lai, to th ti. y chnh l a gic xen ln trong ca Thin vy 6 Ngn ng phong Ty cng c cu: Khng phi ci gai bn ng lm chn anh au m chnh ht sn trong giy anh mang. Ngi c lng hiu knh Pht, thit tha vi chnh php suy gm nhng li ny h chng au lng sao?

L mt trong nhng ngi ho tm xut gia, c th chng ta khng n i nh nhng k mn o to i, thn tr khng mn tm hnh trn tc. Tuy nhin, np sng an tnh thanh thot chn thin mn d thng lm cho ta c cm gic mnh l ngi thc s ly trin thot phc, xng ng d hng Chng trung tn. Nh mt dng s mi m em knh chiu yu v bo kim gip i tr t dit bo, cht mt ngy n ri mo ma qui ca chnh mnh. Vi danh ngha Nh Lai s gi, l ch quy ngng ca chng sanh, ta hng hi khuyn ha th nhn (nht l Pht t ti gia) dt c lm lnh, vin ly trn cu, loi b i thNhng, khi r sot li cng hun tu tp ca chnh mnh (da vo cc cch phn loi trn), ta s gii thch ra sao nu nh mnh ri vo loi ung phi php phc? Than i: Vng tnh d tp Ch o nan vn Bt tc siu qun Vn trung v nht 7 (Vng tnh d tp nhim Ch ch o kh nghe Vt tc hn phm tnh Mun ngi khng c mt) Bc c c l ngi o cao c trng m hy cn tht li than nh vy. Chng ta l hng ngi no m khng ly lm iu rn d, lo hi quan phn tnh kp thi chnh n li nhng thi h d cn tn ti ni chnh mnh?! Phm hnh cha trn, vng tnh cha dt th ch vi t ho l trang Thch t! --- o0o --II.- NM C CA NGI XUT GIA

Qua phn kho st trn (phn I), chng ta nm c phn no nhng im c trng cho i sng xut gia cng nh bit c mt s iu c-tht trong cc li hnh x ca ngi mc php phc. Bc sang phn II ny, chng ta s kho st v Nm c ca ngi xut gia thy c nhng nt cao p trong i sng phm hnh, t m c ra li hnh x ng hp vi phc in ca php phc m mnh ang mc. Theo t in Thiu Chu, ch C c ngha l o c, l ci o lp thn, l thin, l n, l ci kh tt (vng) trong 4 ma. Nho gia th cho rng: c l ci gc ca mun hnh cng l ci gc con ngi lp thn (c g bn d). Theo m suy: Nm c ca ngi xut gia chnh l mt trong nhng nn tng lp cng hnh xut th. Kinh Phc in cn gi NM C ny l NM TNH C, ni y l nm hnh thanh tnh ca ngi mc php y. Nh hnh x ng hp vi nm c ny m ngi xut gia c xng tn l bc m phm ca tri ngi, l rung phc ca nhn gian Li k trong Sa di lut gii c chp: Ngi xut gia chng b th lc nh vua p bc, chng v tham cu mng sng, chng v lnh nn, chng v thiu n, vn v mong cu chnh php, v lng chnh tn m vo trong ca Pht Php nn gi l HO TM XUT GIA. 8 Ngi ho tm xut gia nh vy c 5 tnh c: Pht tm xut gia, hoi bi o c. Hu k hnh ho, ng php phc c. Ct i t thn, v thch mc c. (Vnh ct thn i, v thch mc c) U kh thn mng, tn sung o c. Ch cu i tha, v nhn c. Chng ta hy ln lt tm hiu ngha ca 5 tnh c ny: ---o0o---

1. - PHT TM XUT GIA HOI BI O C (Pht tm xut gia v thit tha vi o php) Bn v s pht tm trong Khuyn Pht B tm vn c chp Thng vn : Nhp o yu mn pht tm vi th, tu hnh cp v lp nguyn c tin. Nguyn lp tc chng sanh kh , tm pht tc Pht o kham thnh. Cu bt pht qung i tm lp kin c nguyn, tc tng kinh trn kip y nhin hn ti lun hi; tuy hu tu hnh tng th lao tn kh 9 (Tng nghe: ca thit yu vo o ly s pht tm lm u, vic cp thit tu hnh t s lp nguyn trc. Nguyn c lp th chng sanh c th ; tm c pht th Pht o mi kham thnh. Nu khng pht tm rng ln, lp nguyn kin c th du tri qua trm ngn mun kip vn mi quanh qun trong vng lun hi. D c tu hnh cng ch lung cng kh s) Tri xem: cc ngi Pht t u nh pht qung i tm lp kin c nguyn m thnh tu Diu qu V thng B (nh Pht Di vi 48 li nguyn, Pht Dc S vi 12 li nguyn v.v) v gn gi nht l c Bn S Thch Ca, trong kip cui cng lm thi t Tt t a nhn pht tm tm con ng thot kh cho mun loi m vt thnh xut gia, di ci B lp nguyn kin c m chin thng ma qun thnh tu o qu gic ng. Xem th bit: vi ngi Xut gia, vic pht tm lp nguyn rt l quan trng. Vo rng bt cp hn phi l ngi c l gan to, xung m bt rn khng th l ngi c ti mt nh. Th th, mun thnh tu c i s, u tin quyt l phi pht khi i tm. c bit, vi ngi ho tm xut gia, th i tm y c pht khi nh th no? Theo Tnh Am i s, i tm y tc l 4 loi tm nguyn: chnh, chn, i, vin m chng ta kho st phn trn (Cc loi hc o). Li na, theo Khi Tn Lun, c 3 loi pht tm: 1) Trc tm: tm thng cht trc, la cc s gim xim dy v, hay thc hnh chnh php, thng tin n o gic ng.

2) Thm Tm: tm sanh lng tin su vo chnh php, vui vi tt c hnh lnh. 3) i bi tm: tm t bi thng xt tt c ni kh au ca chng sanh, thng ngh tm phng php cu khin cho chng sanh c an vui. Ngi ho tm xut gia l ngi pht tm ng hp vi cc loi tm ny. Ti y, duyn do pht khi cc tm ny l lng thit tha m o v thit tha c nm gi ging mi o. Phu ch: Theo t in Thiu Chu, ch BI c 2 ngha : 1. eo, mang; 2. Nh mi- Do y m c 2 thuyt dch v nhm t Hoi bi o: 1)- Cm mn o php. 2)- Gnh vc diu o. dung hp 2 thuyt ny, xin tm dch Hoi bi o l thit tha vi o php. V trong thit tha tc c cm mn; v v thit tha hn phi lo gnh vc. Ch O y ch cho DIU O (o mu), I O (o c), o Gic ng, o gii thot, l con ng chn chnh hon ton sng sut a n bn th ca s vt, l l tnh tuyt i, la tt c h vng phn bit. i theo o ny phi l ngi lp cng hnh t gic, gic tha v tin ti gic hnh vin mn (noi theo con ng ch Pht i). Li na, cng c th hiu ch O ny l ngi Tam Bo: Pht, Php, Tng. Trong kinh Pht thng ni Tam Bo l phc in l ch qui ngng ca tt c chng sanh. Ch c Tam Bo mi nng lc gip chng sanh thot khi ci kh sanh t lun hi. Gia m trng tm ti, ngi ta m c c c nh n soi ng; ni chm chi vi gia b khi, ngi ta mong i chc b cu mnh khi cht ui. Cng vy, c v nng ta ngi Tam Bo, nng ta ca Thin tn tu o nghip gii thot l nim hoi vng, kht khao ca ngi ho tm xut gia. Vi nim hoi vng thit tha y, sau khi xut gia, v ny dc ht tm ch hc o, hnh o v lm hng thnh o php. Cng v thit tha vi diu o ny m xa kia thi t Tt t a khi cn hong cung bao em thc trngsuy t tm mi o, khi vt thnh xut

gia th chng qung kh nhc tm s hc o v khi gic ng ri th khng t chi nhc mt ban ri nh o. nh o m ngi ban ri cho nhn gian n nay hn 25 th k m vn cn ta sng v li cng lan rng trn khp ton cu. Tip nhn nh o y cng tc l tip nhn thng ip t bi v tr tu. L ngi lnh th o php ca Pht, l s gi ca Nh Lai, chng ta c trch nhim lu truyn rng ri thng ip y. c bit, xng ng l ngi lnh th o php ca Pht chng ta phi tm tm nim nim li gio huu sau y ca ngi: Bc vn i o, o tt nan hi Th ch phng o, k o thm i 10 (Hc rng mn o, o t kh gp Th ch hnh o th o kia rt ln) th gian, ngi hc rng l ngi thng sut nhiu mn hc, c kin thc rng ri i vi cc khoa: tm l hc, thin vn hc, ngn ng hc, o c hc v.vTrong o, ngi hc rng l ngi qung kin tam tng gio in (nh Bt i Nhn Gic chp: qung hc a vn, tng trng tr tu, thnh t bin ti). Tuy nhin, nu hc rng nghe nhiu m khng thc nghim tm linh, khng ng dng vo vic lm, tri hnh khng hp nht, hnh gii khng tng ng th kh m n c ch cao tt ca o. Ngi xa thng ni: Tu m kh ng hc l tu m, hc m khng tu th chng khc no ci y ng sch. K no v mn o m chuyn trau gii kin thc, ng dng s tri vo vic ngn trnh h lun, da nng vo o vun bi li ch c nhn (danh v, li dng), khng kho k y s tr thnh ngi ph o, lm hoen o v dn dn s cch xa o. Qung hc a vn m khng lp ch hng thng th ch lm mi cho ng dc (chay theo dc lc th gian) i lc li sa vo ch cao tm (tng thng mn) nh con thiu thn v ham nh sng m bay tp vo ngn n kh lng trnh khi ci ha b la t. Tic thay cho nhng k mi vn v hi hoa bt bm hai bn v dng m qun rng mnh nh i u, u l ch n, lm ung ph cng la nhng ngi dn ng v ch li! Ngi pht tm xut gia v lng hoi bi o quyt khng th l hng ngi nh trn m phi l ngi th ch phng o. Ngi th ch phng

o l ngi bit an tr vo hnh vin ly, vt khi phm tnh, khng m say lc th i, hng sng trong chnh nim tnh gic, an bn th o. Gian kh khng lm cho h sn lng, th thch khng lm cho h nn ch. Ngy cng nh m, ngi th ch phng o chuyn tm hnh tr thin php, t li tha, lun bo h o v sn sng dng ht thn tm cho o. Du phi chu mun ngy gian kh Con dc long v o hy sinh c vy mi thc s l ngi hoi bi o, l ngi dng mnh pht tm xut gia, xng ng vi tnh c u tin ny. ---o0o--2. - HU K HNH HO NG PHP PHC C (X b hnh tng tt p xng hp vi php phc) Php phc ca ngi xut gia chnh l php y l gii thot phc, l phc in y. Gii thot phc l y mc ca ngi cu o gii thot. Ngi mc o gii thot l ngi la s rang buc ca hoc nghip, thong dong v ngi, xa la qu kh 3 ci, khng b cu thc bi nhng h lu th gian, tu duyn bin ha, t ti i vi cc php. Phc in y l c danh ca ca sa bi v nhng iu tng ca ca sa ging nhng mnh rung ph nhiu. Rung c ngha sanh trng khin cho mnh v ngi u c li ch. Nh ngi nng phu gieo ging th vic thu hoch c hy vng. Tng Huy k chp: B gi nc lm tng trng m xanh nui sng con ngi, rng php y thm nhun bn th nc li ch lm tng trng gc m ba thin cn, nui ln php thn tu mang 11 Vi nhng ngha trn, 2 ch php phc l t dng ch cho php y m ngi xut gia mc khi hnh l (theo Bc tng) hoc mc c khi i ng

(theo kht s). Bt lun l y 5 iu (An--hi) hay 7 iu (Ut-a-la-tng) hay 9 iu (Tng-gi-l) th 2 cu u ca bi k trc php y vn l: Thin tai gii thot phc V thng phc iu y (Lnh thay o gii thot o rung phc vthng)

iu ny nhc nh chng ta rng: ngi mc php y phi l ngi ly trin thot phc, xng ng l rung phc cho chng sanh gieo ging lnh gt qu tt. Khng ring g php y (mc khi hnh l), ngay c trang phc bnh thng, ngi xut gia khi mc u hng tm n vic tng trng cc thin cn (v tham, v sn, v si): Nhc trc thng y Hoch thng thin cn Trc h qun thi Phc ch thin cn ( * Bng mc o trn ng cn lnh tt ng nguyn chng sanh ch php b ngn ng nguyn chng sanh C tc tm qu Cu cho chng sanh n php b kia Cu cho chng sanh Khm xu h)

* Khi mc qun di Mc cc cn lnh -

Theo m suy: o php ca Pht hnh thc tuy th s, m bc, nhng k tm thng u d mc c!

Li na, trong mt ngha su xa, th php phc ca Pht l mt chic o v hnh khng c may bng vi. Gi nh c may bng vi th vi y khng h c dt bng ch bng t m l li dt bng cc thin cng c. o php y tc l o thin php: o nhn nhc, o tm quy. Trong kinh Php Hoa, khi nhc n vic ngi hong php phi vo nh Nh Lai, mc o Nh Lai, ngi to Nh Lai, c Pht tuyn b nhn nhc l Php y ca ngi qua on k: T bi ln lm nh Y nhu ho nhn nhc Cc php khng lm ta 12 Trong kinh Di Gio, khi thuyt minh thng hnh ca tm qu c Pht ni: Tm s chi phc ch trang nghim ti vi nht. Tm nh thit cu nng ch nhn phi php 13 (o mc h thn, i vi cc th trang sc rt l hn ht H thn v nh mc st c th ngn nga s phi php ca ngi) Qua y, chng thy rng: Php phc ca ngi xut gia c hai loi: 1-Php phc l Thin Php y: tc ch cho y ct rc, vi thi s, nhum mu hoi sc c nhng ng vin nh nhng tha rung. Mc y ny l ngi sng vi hnh thiu dc tri tc, chuyn tu to php lnh hu xng ng l rung phc cho nhn gian. 2-Php phc l Thin Php: o php ny gip ngi hc o trang nghim php thn, i theo khuynh hng bi trn hip gic. Chnh v mun lm rung phc cho nhn gian, tng trng cc thin php, nui ln gii thn tu mang, ngc dng sanh t thun b Nit Bn, ngi

xut gia hu b nhng hnh thc trang sc tt p th gian, co tc nhum o, theo thy hc o. Kinh Di Gio c on chp: Nh ng T kheo ng t ma u, d x sc ho, trc hoi sc y, chp tr ng kh, d kht t hot, t kin nh th, nhc khi kiu mn, ng tt dit chi.14 (T kheo cc ng! Hy t xoa u, b nhng trang sc tt p, mc o hoi sc, mang bnh bt kht thc nui mnh, t thy nh vy, nu cn khi kiu mn phi mau dit n i) on kinh trn cho thy: ngi xut gia s d hu k hnh ho chnh l lm ngi tm hnh d tc (thn v tm u khc vi ngi i). Thn khc tc nhc nh ta phi sng mt np sng bt tc siu qun. Tm khc tc khng cho php ta vng khi nhng php u nhim, h lit nh phm tnh. y chnh l np sng hng thng tuyt vi m T Qui Sn cng tng cp trong Cnh sch vn: Ph xut gia gi, php tc siu phng, tm hnh d tc, thiu long thnh chng, chn nhip ma qun, dng bo t n, bt t tam hu. (Lun ngi xut gia l ngi ct bc n ci siu vit, thn tm khc tc, ni thnh dng Pht, nhip phc ma qun, mong n bn n, cu gip ba ci). Hung na, nhng hnh thc trau tria trang sc ca th gian d khin con ngi m ui trn cnh, tng trng tham dc, kh lng tn tu o gii thot. Loi b nhng th y, ta mi an an nhin vi nhng np sng phm hnh hng thng ly dc ca ngi con h Thch, xng hp vi o php m mnh ang mc. Xa kia, c Bn S t ph sau khi vt hong thnh n bi sng Anoma th hong bo, ngc i, bo kim v.v tr thnh nhng th tha thi. T a v cao qu ca mt v vng gi, ngi h mnh xung lm mt k kht s lang bt khng nh. t ph php ca ngi, trng lo Ca Dip tng l con nh c ph sng trong nhung gm la l th m khi theo Ngi xut gia li t vui long vi np sng kh hnh mc y chm v, chuyn kht thc nhng nh ngho v ni tr ng thng l nhng bi tha ma.

Nhng ngi y c vo hnh thc thng cho rng t Pht l nhng k ngho. H u bit rng bn trong nhng chic o chm v y l c mt kho chu bu v gi m k phm phu khng sao c c. Hy theo chn Ngi Vnh Gia Huyn Gic n m tham quan kho bu y: Cng Thch t khu xng bn Tht th thn bn o bt bn Bn tc thn thng phi l ht o tc tm tng v gi trn V gi trn dng bt tn Li vt ng c chung bt ln Tam thn t tr th trung vin Bt gii lc thong tm a n 15 (Cng Thch t ming xng ngho R thc thn ngho, o chng ngho Ngho t thn thng manh o chp o t tm hng chu bu eo Chu bu eo dng chng ht Ba thn bn tr, th trn vin Tm gii su thng, tm n hip) y! Kho bu ca ngi xut gia l nh th y. N khng phi l ngc ng chu bu m ngi th gian c th lm trang sc hay dng lm vt i chc nhng li c th lm chui anh lc trang nghim php thn (gii) khin cho ngi xut gia thn tuy mc o vi thi s m vn rng r bi

ng ng tng tng dung mo kh quan. Kho bu ca th gian thng c bo qun k cng, m ngy ngi ta lo u s k trm; nhng kho bu Tht thnh ti ca ngi xut gia th ca m quanh nm lun c ban ri cu t cho nhng k ngho phc c, ngho tr tu. y cng chnh l kho bu m c Pht ha s ban cho ch b La Hu La khi ch y nghe li m n vi vnh xin cha cho tha k gia ti. i! Gia ti Thnh php ca ng php vng u ring g La Hu La (trng t ca Ngi) c hng. Bt c ngi no h i theo con ng tam v lu hc m Ngi hng dn, n c bo s th mc tnh s dng ca bu. Tuy nghin, nh Kinh Php Hoa ni mun n Bo s phi vt qua 500 do tun ng him. con ng him nn sanh t ny y nhng : gai c tham i, h su dc vng, gic cp phin no mun vt khi chn u phi d dng. bi vy, Pht dy ngi xut gia trong bc u hc o phi sng mt np sng n gin, ly khai ng dc lc ca th gian, dn ht tm tr cu la chy u. Nh con c bit trnh n nm l, nh con rui lnh xa h mt mi thot khi ci ha mt mng. Loi b nhng lc th tm b ca phm tnh mi c th thong dong n Bo s. y l nga ca vic Hu k hnh ho. c bit, ch HNH HO cn c ngha l: hnh vc tt p (v p thuc hnh hi). Vic co tc va biu on tr trn lao phin no va gim bt ci v p hnh hi. Khng trang im thm th cn d chp nhn ch lm bt i ci v p th ngi th tc kh m cam tm. y vy m ngi ho tm xut gia li l ngi sn lng lm vic kh lm ny. c Gp nht ct , ta khng khng khi cm ng v n phc trc tm gng hu k hnh ho ca Ryonen. Ryonen (mt c gi Nht) i khp cc Thin Vin xin c xut gia nhng u b t chi vi ly do sc p ca nng ch gy them phin. t ch nguyn, Ryonen khng ngn ngi t bn i nng ln mt mnh khin nhang sc m miu y mt i vnh vin. Thin s Hakuo nhn nng lm t. Pha sau tm gng soi, Ryonen ghi li nhng dng hi tng: Trong khi hu h hong hu yu qu, ta t hng p thm nhng o qun tuyt p ca ta. By gi mun lm mt tn n my khng nh, ta t mt ta c bc vo Thin vin 16

Lm vic ny, Ryonen chng t ho tm xut gia ca mnh: sn sng hu b hnh tng tt p (c th hai) nhp php mn, ng thi cng cho thy nng xem thng thn mnh v tn sng (c th t). Qua y, chng ta thy rng: ngi xut gia chp nhn vic x b hnh tng tt p h o gii thot th phi sng sao cho ng hp vi o php m mnh ang mc. ng chy theo vn minh thi i m cho o php gii thot ca mnh phi nhum bi trn lao. ---o0o--3. - CT I T THN, V THCH MC C (Ct t si dy thn i, v khng cn thn s) Th gian c nhiu ngi cho rng: Tu u bng tu ti gia Th cha knh m mi l chn tu. Pht Gio khng hon ton bc b iu ny bi l c Pht cng tng ni: Hiu tm tc th Pht tm, hiu hnh v phi Pht hnh (tm hiu l tm Pht, hnh hiu l hnh ca Pht). Xa kia, c Pht tng khuyn khch t ca Ngi (tn gi Mc Kin Lin) thit Vu Lan bn hi cu vong mu thot cnh u . Bn thn Ngi tng v Ca-T-La-V thuyt php hong thn. Vua cha ngi trc khi bng h chng c s qu. Ma-ha-ba-xaba-, Da-du--la, La-hu-la, Na-, A-Nannhng ngi thn ca Ngi cng c ngi cho xut gia v ln lt d vo dng Thnh (nht nhn thnh o cu huyn thng ch thc l ngha nh vy). i phng tin Pht bo n kinh, Vu Lan Bn kinh, Bo hiu ph mu n kinh l nhng chng minh hng hn: o Pht cng l o hiu. Ngi hc Pht tu theo Pht phi l ngi con ch hiu. Vic th cha knh m cng l mt trong nhng hnh tu. Tuy nhin, nu cho tu ti gia l tuyt ho th qu l cha thy c chn gi tr ca i sng xut gia. Hy th c dng suy tng ca mt v s tm nhp o qua on kinh nh sau:

i sng gia nh y nhng trin phc, con ng y nhng bi i. i sng xut gia phng khong nh h khng. Tht rt kh cho mt ngi gia inh c th sng theo phm hnh hon ton y , hon ton thanh tnh, trng bch nh v c. Vy ta nn co b ru tc, p o c sa, xut gia t b gia inh 17 Kinh Tm a Qun, Phm Ym X, c Pht cng c ni: Ti gia bc bch nh lao ngc Mun cu gii thot rt l kh Xut gia th thi nh h khng T ti v vi k hi rng buc 18 Gia inh quyn thuc l xing xch giam hm ta trong ngc t v thn v k. Ph tan xing xch , vt khi ngc t mi thy r c bu tri chn tnh rng ln nh th no. Vic Ct i t thn ca ngi xut gia chnh l hnh thc ph xing xch, vt ngc t. Ch THN nu hiu theo ngha hp th l: song thn (cha m), lc thn (cha, m, anh, em, v, con), cn ngha rng ca n l ch chung thn bng quyn thuc. Ch I tc l i h, i phc, i kt, l si dy i n him ca phm tnh. l s tri buc ca lng thng, n rng rt con ngi vo vng u bi kh no, n tht buc ly thn tm con ngi khng cho c t do t ti. Trong mt ngha su hn th i l mt chi phn trong Thp nh nhn duyn, l u mi ca sanh t. Kinh T thp nh chng, c Pht tng khng nh: S nhn ngu t gi, i d dc d. (Ci khin cho ngi ta ngu ti v khut lp l i v dc). i v dc l nguyn nhn lm xo trn lm ri ren, khin nhng cht u trc trong lng hng khi ln. Ngi tu hnh nu cha on c i v dc th khng sao thy c o. Chnh v mun cht t vng quay sanh t, vt khi nh la tam gii m ngi xut gia ct i t thn. Tuy nhin, ng vi y c vo y m cho ng xut gia l ngi hon ton khng gia nh, khng quyn thuc, khng tnh cm. Hy nghe mt du tng ni v i sng xut gia ca mnh: i tu s bn phng tri ro bc

Ci ta b u cng l nh ta. Mt mnh i vi bnh bt ca sa. Trong khp chn, mun loi l quyn thuc. i! Nu t b gia nh quyn thuc ch v mt l duy nht sng cho ring mnh th cn g l ngha v ng v tha ca o Pht? Nu ni ngi xut gia l ngi khng tnh cm th sao c cu Pht thng chng sanh nh m hin thng con? Kinh Thp a c chp: Vo gia nh ch Pht l nhn ly v gio ha ht thy mun loi lm quyn thuc ca mnh. Trn c s ny, chng ta thy rng: ngi xut gia t b gia nh quyn thuc hn hp l tri lng sng vi i gia nh, i quyn thuc. Khng lp gia nh v phi ph trch mt i gia nh gm ton th chng sanh nh con chim t b t m nh b l tung i cnh rng xng lt trn nn tri bao la. Giam mnh trong vnh ai kim ta ca gia nh th kh lng thc hin ch cao hnh c. Tnh yu gia nh lm chng ngi tnh thng rng ln. Khi kh kh c chp: y l cha m mnh, l anh ch em mnh, l con chu mnh ta d dng th trc ni kh ca nhng ngi xung quanh. Ci gia nh nh th, ci tnh thng nh th lm sao xng hp vi tm lng li tha qung i ca ngi xut gia? Bi vy, trong quyn Tng gi Vit Nam, Ha thng Tr Quang khng nh: Ngi xut gia ch rng ln c khi khng cn phn chia mun loi l phi hay khng phi thn thuc ca mnh. Tnh thng ca ngi xut gia khng c iu kin, khng hng v mt ch, tnh thng y trong pht ra ch khng phi ngoi sinh vo. Trc mt ngi xut gia, tt c mun loi u bnh ng trong au kh m bn phn ca h l phi c thn c nh nhip ha tt c. 19 Cng chnh v thy mun loi u bnh ng trong au kh, v mun c thn c nh nhip ha tt c nn thi t Tt t a thc hin mt chuyn i v i. thnh Ca-T-La lc na m cch y hn 2500 nm chng kin chuyn i lch s thing ling ny, cuc chia ly y cm ng ny. Khng gian c tch nh chun mnh xc cm trc nhng li tha thit ca ng i Hng Lc, i T Bi: Hi nhn loi ang qun qui au thng, hi ci i su kh! V cc ngi m ta dnh b tui mng t, b ngi bu, b nhng ngy vng v m

ngc, gi cnh tay bm vu ca ngi v hin, ct ngang tnh yu mnh lic ca ph vng v xa lnh a con th ang nm trong bng m. Hi ph hong, hin th, bo nhi v x tc! Xin hy gng chu ng s chia ly ny cho n ngy ti tm ra nh o 20 i ! nh o vng m ngi ban ri cho nhn loi sau bao nm kh hnh chn rng su h chng c i bng c mt s hy sinh to ln? Th nhn nu ca ngi nhng anh hng v nhc nc qun th nh th cng nn trn qu i trc ngi xut gia, nhng bc xut th anh hng v hnh phc an lc ca mun vn nh m khng th ct chn trong mt ngi nh (du rng l ngi nh thn thng tru mn nht!) i! Chng sanh t v lng kip n nay tng l cha m, anh ch em thn thuc ca nhau, vy th tnh thng yu u th ch gi gn trong mt gia nh m ! Qua y, chng ta thy rng: trong mt ngha rng ln, ngi xut gia l ngi ct t mi si dy tri buc ca phm tnh, ph v bc tng thnh vng chp ng v ng s. Ngi y khng cn l s hu ca quc gia no, giai cp no, gia nh no hay ca ring mt ngi no. Ngi xut gia l ngi tri lng sng vi bn tm v lng (t, bi, h, x) ca bc Thnh, ly tam thin i thin th gii lm nh, t thnh lc phm thy l quyn thuc. Tnh thng ca ngi xut gia khng phi l th tnh u m m ngi ta c th ong y hay phong knh trong mt tri tim, mt tm hn m l th tnh trong sng, lan ta, tri rng khng bn b. ng nh Ha thng Nht Hnh vit: Hin tng nim vui m khng gy kh lul T. chuyn ha kh au l BI. Tnh thng m khng h lu, tnh thng m trong t do cn c bo tr nguyn vn l X. Trong tnh thng na, nhng ngi thng ch hin tng cho nhau nim vui m khng bao gi ko nhau vo vng bi lu, l H Chnh v mun thng vi tnh thng mu nhim y m ta pht nguyn sng i xut gia. ---o0o--4. - Y KH THN MNG, TN SNG O C (X b thn mng v tn sng o php) Thn mng l ci m ngi i yu qu v cng. Ngi ta chng ngi bn rn nhc nhn cung phng cho thn c mc p n sang, thng bn

ba vt v cu cnh cho thn c c ch ngi cao qu. Mi m nng niu chu chung vc huyn ngi ta hu nh qun bng: mnh sng lm g? v i khi li t thi tham sanh u t (ham sng s cht). i! Con ngi ta sinh ra trn i u phi ch n ng ri gi ri cht. Con ngi cn phi sng nh th no c cuc sng ny c ngha, c gi tr. Vn Thin Tng, mt trit gia Trung quc tng by t quan im sng tch cc ca mnh. Nhn sinh t c thu v t? Lu th an tm chiu hn thanh (Ngi i t trc ai khng cht? Ct long son ri s xanh) Vi ng, ci cht l mt qui lut tt yu khng ai trnh khi, th th: hy tranh th lm iu tt p trc khi cht c th lu li cht g tt p sau khi cht. Quan im ny vch ra hng sng cao p cho k s. Qu tht, con ngi sng trn i khng ai c th ln trnh c ci cht. Tuy nhin, c nhng ci cht m thm v danh nh cy c, c nhng ci cht li ting nh nghn i, c nhng ci cht lu li danh thm mun thu. Ngi c tinh thn thng v ca k s, khi phi chn la, s khng ngn ngi chn ci cht loi th ba; v bng mi gi h lun bo tr trit tho ca mnh. i vi nhng ngi ny th: Cht ng hn sng qu, cht vinh hn sng nhc v h sn sng St thn thnh nhn, x sanh th ngha. (X b thn mng gi trn nhn ngha). Vt ln trn phm tnh th gian, ngi ho tm xut gia l ngi x ph cu bn, x thn cu o. Th vui vt cht khng rng buc c thn h, danh thm ting tt khng phi l mc ch sng ca i h. Ci m h tn sng, ngng vng l ci o v vi, o gii thot - mt ci o khng dng xy m vn sng sng nguy nga, khng t im m vn r rng xn ln. Con ng i n ci o mu nhim ny chnh l con ng trung o khng bt cp cng khng thi qu. c Pht Thch Ca, bc o s ca h tng ch dy: t ni thn ny c ra s sanh khi th gii (kh) th cng chnh t thn ny m c ra s on dit th gii (kh dit). Ngay ni thn sanh t ny tim tng th tnh gic ng. Bi vy, c Pht khng ch

trng hnh thn hoi th theo li tu p xc kh hnh m khuyn khch h tr xc thn tng tin i sng phm hnh. Ngi xut gia hc o trn xin gio php ca Pht trng dng gii thn tu mng; di xin cm n vit duy tr huyn thn, mn n lm phng tin tu hnh. Thu c thn ng un l php duyn sinh nh huyn: Sng cht l vic i v, sanh nh p chn ng, t nh ci o H, sanh t kh lai th mngnn ngi xut gia i vi thn ny, tu duyn tu thi m c cch ng x hi ha thch nghi. c bit, khi cn thit phi b thn mng th tr phm hnh, bo ton gii th th h cng chng do d m ci tr chic o H y. Lt li nhng trang s Pht Gio, chng ta khng khi cm phc trc gng x thn cu o ca ch v tin bi ng u l c Bn s t ph. T b in ngc cung vng, trn con ng tm o, bc chn vng gi ca Ngi p bng mi him tr gai gc; tm thn ngy ngc ca ngi tng phi chu ng nhng ngn nng chy tht, nhng trn ma rch da ca x n . Sau bao nm tri kh hnh gi tuyt nm sng chu i chu kht m mc ch cha t, ni ci B , ngi tri ta c lp kin c nguyn: Nu khng c o th d tht xa nt xng tan quyt khng ri khi ta ny (Ng kim nhc bt chng c v thng B , mnh kh toi th thn chung bt khi th ta) 21 Ch v cao tng Trung quc trn ng nhp Trc cu php tri qua bit bao gian kh him nguy. Nhiu v phi b mnh khi cha thnh c kinh v ng . Th c m on trong Pht Quc K ca ngi Php Hin hnh dung phn no ni gia kh ca tin nhn: Sa h trung hu c qu, nhit phong, ng tc gia t v nht ton gi; thng v phi iu, h v tu th, bin vng cc mc, dc cu x tc mc tri s ngh, duy d t nhn kh ct vi tiu x nh 22 (Trong sng ct (sa mc) c nhiu qu d, gi nng, gp phi th u cht, khng mt ngi ton tnh mng. Sa mc , trn khng c chim bay, di khng c th chy, nhn mi mt cng khng sut, mun tm no i tht v phng suy tnh, ch cn bit nng vo xng ct ngi cht lm c nu tin bc). Php S Huyn Trang i ng trong chuyn Ty du cng tng tri qua nhng on ng cam go nguy him tng t nh th.

 l on ng Sa mc mnh mng, ngy ch c nh nng gay gt ca mt tri, m ch c nh m m ca cc v sao, cnh c c tht gh gm l on ng Ct bi m mt, chm vo da tht ch no th mun chy ch l on ng c ni ca nguy him: ngn ng tri, tuyt ph, bng ng quanh nm, nhng cn going tuyt lun chu chc sn. l on ng vng i Tuyt Sn my nh c li, tuyt bay lon sut ngy, khng bao gi thy nh mt tri, ng cheo leo khng c ch no phngC khi no phi qua nhng chic cu kt bng my ong a trn khng, ch v mt cht l t xung vc thn thc o o 23 Ch nghe k li thi m chng ta cm thy khip s, lo ngi bit dng no. Th m, Php S Huyn Trang vt qua nhng on ng him nguy nh th cng nh khc phc mi chng ngi khc hon thnh mt cng cuc thnh kinh v tin khong hu ca nhn loi. c lc, ngi chu kht bn nm ngy lin khng mt git nc thm mi, li sng, mi nt, mt m sc kit. c lc ngi chu i chu lnh, leo ni tro o, mng sng gn nh nghn cn treo si tc. Vi ngh lc phi thng, ngi bt chp tt c v quyt nh Th i v phng Ty m cht cn hn l tr v hng ng m sng. Tinh thn cn cu o php chng qu tic thn mng ca Ngi c kim him ai b kp. Xem th thy ngi xa v trng o php no c tic g tm thn. Chng nhng th, trng hp bc bch khng cn cch no khc, c v sn sng t hu thn bo tr gii thn tu mng. Trong s ng Pht hc gio khoa th, bi Trinh khit nhi t c chp cu chuyn: mt ch Sa di tng ho trang nghim nhn khi n nh th ch kht thc gp phi nn Ma ng Gi (b thiu n ni p lm iu bt chnh); khng cn cch thot cn cch thot thn, ch t m c m cht. Thi th ca ch sau c a v kinh ha tng trng hu. Mi ngi ht long qu knh ch chnh v cu di ngn c vit bng mu ca ch cn lu li trn vch: Ng ninh x mng, bt hy Pht gii (Ta b x b thn mng, quyt khng hy phm gii ca Pht). Trn y ni v cc gng v o php qun thn mnh ca tin nhn. Theo m suy: i trc s nghip thing ling, l tng cao c th thn

mng tr thnh mt th nh nhoi khng ng k. Ngi i tng ni: trong hon cnh bt c d, phi bit b ngn tay cu bn tay, b bn tay cu cnh tay, b cnh tay cu thn mnh; thm ch phi bit b thn mnh gi ly o ngha. Vn bit c thn ngi l kh nhng gp Pht Php li l iu kh hn. Ngi tr, khi cn thit phi bit hy sinh tiu tit thnh tu i s. K s i cn bit qun mnh v tit tho. Bc xut th anh hng h li v qu chung thn mng m xem nh o php hay sao? ---o0o--5. - CH CU I THA VI O NHN C (Ch cu i tha, v cu chng sanh) Trong vn Sm hi c on chp: Ng kim pht tm bt v t cu nhn thien ph1c bo, Thanh Vn, Duyn Gic, ni ch Quyn tha ch v B Tt, duy y Ti thng tha B tm. Nguyn d php gii chng sanh nht thi ng c A-nu-a-la-tam-miu-tam-B- (con nay pht tm khng v ring cu cho mnh phc tri ngi, cc qu v: Thanh Vn, Duyn Gic nhn n Quyn tha B Tt. Ch hng v Ti thng tha m pht tm B . Nguyn cng php gii chng sanh ng mt lc chng qu V Thng Chnh ng Chnh Gic). Ti thng tha y tc ch cho Pht Tha, i tha. I THA: ting Phn l Mahayana, Trung hoa dch m l Ma ha din, dch ngha l i tha. i tha l php rng ln, siu vit c thi gian v khng gian (th cng tam t, honh bin thp phng), c kh nng li ch nhiu ngi, gip chng sanh v B Tt thnh tu Pht qu (v nh c xe ln c th chuyn ch c nhiu ngi). Theo quan im ca ngi c Thanh, i tha c 5 ngha: 1)- V i vi TIU nn gi l I Tiu tm Tiu tr i vi i Tm i vi i tr

 Tiu Php Tiu hnh

i vi i php. i vi i hnh

Tiu nguyn i vi i nguyn. Tiu qu i vi i qu

2)- C kh nng a n Pht qu. 3)- L ch y c ca ch Pht 4)- L ch y c ca ch B Tt, i s 5)- L php rng ln cao siu. Cng v cu i tha ny m xa kia khi vt thnh xut gia, thi t Tt t a d pht 4 i nguyn: 24 Nguyn t chng sanh khi nguy n tai ch. Nguyn tr hoc chng cho chng sanh Nguyn on tr t kin gip chng sanh Nguyn chng sanh khi vng kh hi. Gio php ca cc o s: Bt-Gi, A-La-L, Ut-u-lam-pht v.v khng sao lm tha mn ch nguyn ca Ngi. Bi v: ch ca Ngi l ch cu i tha, nguyn ca Ngi l nguyn cu qun sanh, v qu ca Ngi chng phi l qu v thng B . Sau Pht dit , cng vi ci ch y, mt hn s t t Lnh Nam ln li 30 dm ng n g ca tht Hunh Mai trnh by s nguyn: Ch cu l Pht, khng cu vic g khc. Hn s khng phi ai xa l, chnh l lc t Hu Nng, mt ngi danh chn sn mn vi k tch Mt ch khng bit vit m thuyt php sanh li ch v s k. t ca Ngi, nhng v nh: Thanh Nguyn, Nam Nhc Hoi Thng, Thn Hi, Huyn Gic v.v u l nhng bc php kh, long tng chn Thin Mn

o nghip ca Pht t s d huy hong xn ln chnh l nh ch cao nguyn rng, ngh lc phi thng. c Bt i Nhn Gic Kinh, chng ta khng khi cm phc trc i nguyn vo i sanh ca ch v B Tt.. Sanh t x nhiu Kh no v lng Pht i tha tm Ph t nht thit Nguyn i chng sanh Th v lng kh Linh ch chng sanh Tt cnh i lc ( bt gic tri) (Sinh t thiu t, kh no v lng, pht tm i tha, khp tt c, nguyn thay chng sanh, chu v lng kh, khin cc chng sanh, c an lc rt ro) Noi theo cng hnh ca Pht T v B Tt i s, ngi ho tm xut gia l ngi c ch nguyn hng thng tuyt vi. Ph xut gia gi, pht tc siu phng tm hnh d tc, thiu long Thnh chng, chn nhip ma qun, dng bo t n, bt t tam hu 25 (Lun ngi xut gia l ngi ct bc n ci siu vit, thn tm khc tc, ni thnh dng Pht, nhip phc ma qun, mong n bn n, cu gip ba ci). Vi ch nguyn hng thng tuyt vi ny, ngi xut gia nh mt vin dng tng t trang b cho mnh o gip tinh tn v thanh gm tr tu,

xng xo vo trn a phin no, i u vi nhng i tc tam, sn, si. Ngi i v n n Vua m chng ngi tri thn ngoi trn mc dit gic an dn. Ngi xut gia v bo n Pht m m lng bi mn bt t tam . Cng nh n cng n khai sng o mu ca c Bn Su t ph, ngi xut gia cng tm tm nim nim Phng s chng sanh l cng dng ch Pht. Bi l: Gi s nh i kinh trn kip Thn vi sng ta bin tam thin Nhc bt hong php chng sanh, Tt cnh v nng bo n d 26 (Gi s u i trm ngn kip Thn lm ging ta khp(ci) tam thin Nu khng hong php chng sanh Rt chng bo c n ca ch Pht) V s mnh thing ling, v trch nhim trng i, ngi xut gia quyt ch cu thng php, dc lng nm gi ging mi Thnh o, tip ni cng hnh ca Pht t khi sng n thin, truyn b chnh php, li lc qun sanh. y chnh l ngha ca tnh c th nm ng thi cng l l do mi khi lm vic g, ngi xut gia thng c li k pht nguyn hi hng: Chng sanh v bin th nguyn Phin no v tn th nguyn on Php mn v lng th nguyn hc Pht o v thng th nguyn thnh ---o0o---

C. KT LUN
Trong li ta Hp ch sch Thin lm bo hun, Tnh Tu c s c dn mt cu ni ca c c: Xut gia ni i trng phu chi s, phi tng chi s nng vi. Ngha l: Xut gia l vic lm ca bc i trng phu, chng phi l vic m hng quan tng (vn v trong triu) c th lm c. iu ny cho thy: xut gia l vic lm v cng trng i. V, khng th xem thng ngi ho tm xut gia, ngi t nguyn bt tay vo vic lm trng i. Th xem: vn quan ni triu ni, nhiu ngi tinh tng thin kinh vn in, thng tho chc qu mu thn nhng c c my ai chu kh qun st thc tng vn php, cu xt ngun ci t tm c siu phm nhp thnh. V tng ngoi trn mc, lm v xng xo gia rng gm bin gio, ph ly ot thnh nhng d g tm c ngi hng lc: dp tt la d sn hn, chn ng nc l dc tham, ph v ho lu vng chp vo thnh tr Nit Bn ! Tho no, i trc nhng v dc ch xut th anh hng phng h vn duyn tc lu, T c khng ngt li tn thn: Thin tai! i trng phu Nng liu th v thng X tc th N-hon Cng c nan t ngh (Lnh thay ! i trng phu R c i v thng, B tc hng Nit Bn, Cng c khn suy lng) i ! Vic xut gia c xem l vic lm trng i nh vy th ngi ho tm xut gia, ngi c xng tn l bc i trng phu hn phi l ngi c li hnh x cao thng tuyt vi.

Phn kho st trn tuy ch l nhng nt phc ha s si nhng qua chng ta khng th khng tha nhn: nm c ca ngi ho tm xut gia chnh l mt trong nhng cht liu cu thnh tnh cao thng tuyt vi . D nhin, vn cn nhiu cht liu khc na m y chng ta cha bn n; song iu quan trng khng phi l s nhiu m l ch: bit v lm ng hp. Ch vi nm c ny thi m chng ta bit v hnh tr ng hp cng lm bc m phm ca ngi, lm rung phc cho nhn gian. Trong Tuy Mn Cnh Hun c chp: Nm c ny l phn trng yu ca ngi xut gia. Nm chng u phi knh phng ch khng phi ch dnh ring cho tiu chng, sut i lm theo ch khng ch cho ngi mi th gii m thi. Chng ta thng c thi quen thch lm nhng chuyn cao siu ca bc ai Sa mn m t khi oi hoi n nhng vic ca Sadi, cho l iu tiu tit ca k u tr. Sao khng nh rng: Ngi i c ngn dm vn khng la ci bc ban u, i bng cng ln th i cnh cng phi di rng hn. Nm c ca ngi xut gia chnh l ci bc ban u ca hnh trnh Gic Ng Gii thot, l i cnh cn phi ln mnh xng lt n ci i Phng. i ! Nu nh vi ngi sinh vin, ngy thnh t cng danh (tt nghip ra trng) l ngy c th ha nhng c m ca ngng ca i hc th vi ngi hc o, ngy vin mn cng hnh t li li tha mi l ngy hin thc ha hoi bo ca ci thu s tm xut gia. Hin ti, ci ngy y vi chng ta hu nh vn cn l ci ngy mong i. Vy th, trong khong thi gian mong i y, hy nn n lc tng tn hnh gii v lc no cng phi nh rng: Trn lao vt khi, vic phi thng Nm cht u dy, gi lp trng Nu chng mt phen xng thu lnh Hoa mai u d ngi mi hng! (*) (*)Li th chng ca Thin s Hong B, Trch dch Truy mn Cnh hun tp 7 ---o0o---

PH LC

Cm phc trc nhng gng v o php qun thn mnh ca tin nhn, ngi vit xin trn trng chp li bi th ca Ngha Tnh i S km theo phn phng dch v li kt khuyn do chnh ngi vit bin son t nhc nh sch tn ly mnh cng l tng ch php l hnh trang trn bnc ng hong php li sinh Phin m: Tn, Tng, T, Lng, ng i gian Cao tng cu php ly Trng An Kh nhn thnh bch, quy v thp Hu gi an tri tin gi nan L vin bch thien duy lnh kt Sa h gi nht lc b an Hu hin nh v am t ch Vng vng tng kinh dung d khan Tm dch: Trong khong cc triu i: Tn, Tng, T, Lng, ng Ch v Cao Tng cu php xa la t Trng An Ra i mt trm, tr v khng c mi Ngi sau no bit s gian nan kh cc ca ngi trc ng xa tri thm, duy c ci rt ca bng tuyt Sng ct (sa mc) nng thiu, sc mi mn Hu hin nh ai cha am tng ch cu php ca tin bi

Thng thng em kinh ra c mt cch d dui! Phng dch theo vn vn: Tri sut bao triu: Tn, Tng, Lng Cao tng cu php, bit qu hng Trm i, cha c mi quay li Gian kh, hu lai my k tng? Thm thm ng xa, thn rt but Mt m ct nng, sc khn ng Hu hin cha t Cao Tng Hi ht xem kinh nh sch thng ! Kt khuyn: Tin nhn cu php gian lao Hu sanh tha nghip, l no d dui ?

---o0o--TH MC THAM KHO 1)- KINH TRUNG B TP I, HT. Thch Minh Chu dch, Vin Nghin Cu Ph Hc

Vit Nam n hnh, 1992. 2)- KINH TRNG B TP I, HT. Thch Minh Chu dch, Vin Nghin Cu Ph Hc Vit Nam n hnh, 1992. 3)- KINH TM A QUN, HT. Thch Tm Chu dch, Saigon 1959. 4)- KINH PHT DI GIO, HT. Thch Hon Quan dch, Hoa o Saigon 1970 5)- KINH T THP NH CHNG, HT. Thch Hon Quan dch, Hoa o Saigon 1971 6)- KINH DIU PHP LIN HOA, HT. Thch Tr Tnh, Sen Vng 1972 7)- THANH TNH O LUN TON YU, HT Thch Phc Sn, Trng Cao Cp Pht hc Vit Nam, 1996 8)- PHT HC PH THNG KHA I & II, HT. Thch Thin Hoa, Thnh hi Pht Gio TP. HCM, 1990 9)- SADI LUT GII, HT. Thch Hnh Tr dch, Thnh hi Pht Gio TP. HCM 1992 10)- BN TU PHT, HT. Thch Thin Hoa, Thnh hi Pht Gio TP. HCM 1990 11)- TM QUYN SCH QU, HT. Thch Thin Hoa, Thnh hi Pht Gio TP. HCM 1990 12)- TNG GI VIT NAM, HT. Thch Tr Quang, uc Tu, 1952 13)- CNH SCH NGHA CH, HT. Thch Hon Quan dch, Hoa o xb. 1971 14)- THOT VNG TC LU, Tnh Vn i S, dch gi Thch Qung , Saigon 1974

15)- NI VI NGI XUT GIA TR TUI, Thch Nht Hnh, L Bi xb. 1994 16)- CA TNG I CNH GI, Thch Nht Hnh 17)- CHNG O CA, Thin S Huyn Gic, Trc Thin gii thiu, L Bi xb. 1970 18)- GP NHT CT , Thin S Muju, dch gi nh ng, L Bi xb 1971 19)- KHUYN PHT B TM VN (bn Hn), Tnh Am i S, Hng Cng 1964 20)- T NI NHT DNG THIT YU GII (bn Hn), Pht Onh Ni S son thut, Hng Cng xb. 21)- T NI NHT DNG THIT YU (bn Vit), Pht Onh Ni Su son thut, Thch N Tu ng dch, Trng C Bn Ph Hc Long An, 1993 22)- S NG PHT HC GIO KHOA TH, bn ch Hn 23)- THIN LM BO HUN, bn ch Hn 24)- TRUY MN CNH HUN, bn ch Hn 25)- GII C KIM U, Chn Tnh, 1973 26)- NH O VNG, V nh Cng, Minh c xb 1962. 27)- THIN THN QUT L, Vnh Ho, 1993 28)- HUYN TRANG V CNG CUC THNH KINH V TIN KHONG HU CaA NHN LOI, Nguyn Hin L. 29)- T IN PHT HC HN VIT, HT. Kim Cng T ch bin, H Ni 1994 30)- PHT HC T IN, on Trung cn, TP. HCM 1992.

31)- HN VIT T IN, Thiu Chu, Khai Tr xb 1942 --- o0o --Ht

Li K pht nguyn xut gia . Chp theo nguyn vn bn nh my Bi ging ca TT. Thch Minh Thnh.

S ng Pht hc gio khoa th bi th 6 . Da theo Bn tu Pht ca HT. Thch Thin Hoa. Thnh Hi Pht Gio TP. HCM xb. 1990 5 . Trung B Kinh tp 1, HT. Thch Minh Chu dch, Vin nghin cu PHVN xb. 1992. 6 . Sa Di Lut Gii, HT. Thch Hnh Tr dch, Thnh hi PGTPHCM xb. 1992, trang 526 7 . Sa Di Lut Gii, (Sd), trang 30 8 . Sai Di Lut Gii, (Sd), trang 37. 9 . Khuyn Pht B Tm Vn ca Tnh Am i S (bn ch Hn), trang 1 10 . Kinh T Thp Nh Chng, HT. Thch Hon Quan son dch, Hoa o xb. 1971, trang 56 11 . T Ni Nht Dng Thit Yu, S C Tu ng dch, xb. 1993, trang 83 12 . Kinh Php Hoa, HT. Thch Tr Tnh dch, trang 300 13 . Kinh Di Gio, HT. Thch Hon Quan son dch, Hoa o xb. 1970, trang 46 14 . Kinh Di Gio,(Sd), trang 58 15 . Chng o Ca ca Huyn Gic, Trc Thin gii thiu, L bi xb, trang 94 16 . Gp nht Ct ca Thin Su Muju, nh ng dch, L Bi xb. 1971, trang 66 17 . Sa Mn qu, Trng B Kinh quyn 1, HT. Thch Minh Chu dch, Vin Nghin Cu PHVN xb.1991, trang 121. 18 . Kinh Tm a Qun, HT. Thch Tm Chu dch, Saigon xb. 1959, trang 199.
3 4

19

20

Tng Gi Vit Nam, HT. Thch Tr Quang, uc Tu xb. 1952, trang 33 . nh o Vng, V nh Cng, Minh c xb. 1962, trang 69

S ng Hc Gio Khoa th quyn 2 (Bn ch Hn) . Vit theo bn chp tay ca HT. Thch Thanh Kim 23 . Xem Huyn Trang v cng cuc thnh kinh v tin khong hu ca nhn loi ca Nguyn Hin L 24 . Theo T in Pht Hc Hn Vit, HT. Kim Cng T ch bin, xb. 1904.
21 22

25 26

Qui Sn Cnh Sch . Sa Di Lut Gii (Sd), trang 580

.