Nhng Thnh Tu Khoa Hc Hin i, L Thuyt i Bng N v Tinh Thn Khoa Hc ca Pht Gio1 Trinh Xun Thun ---o0o--Ngun

http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 9-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org ---o0o--Nhn chuyn i thnh ging va mu h ti Php, Gio S Trnh Xun Thn tr li phng vn ca bo WEEK-END, Php, v cc vn trn y. Nguyn bn Php ng t http://www.ilemaurice.com/mirror/http/www.lemauricien.com_80/weekend/ 03081/vw.htm# Bn dch Vit ng ca Kim Thm v V Th Diu Hng. Gio s Trnh Xun Thun ri Maurice hm nay sau mt tun l tht bn rn. Nh vt l thin vn gc Vit hin ang sinh sng ti Hoa K m ra bn cuc hi tho. ng ni v l thuyt i bng n (Big Bang) v lch s v tr ti thnh ng Octave Wieh hai ln dnh cho gii tr thc i hc v hc sinh lp 12; mt ln khc ng gii thiu s tin ha ca v tr ti Trung tm Vn ha Php Charles Baudelaire v ln cui cng ti Trung tm X hi Marie Reine de la Paix ng trnh by v s lin h gia Pht gio v Khoa hc WEEK-END gp nh vt l thin vn ny hm th ba va qua ti i hc Maurice sau ln hi tho u tin trong lot cc hi tho trn o Maurice. Cuc phng vn m nh khoa hc chp thun cho chng ti ra s ni v V tr hc, s lin h gia nim tin v khoa hc, o Pht trong nh khoa hc gn lin. Tha Gio s Trnh Xun Thun, ng trch nhng nh khoa hc v h bng lng dng li v s lin quan ca nhng s kin khoa hc m khng c c gng tng hp chng. ng khng ngh l kin thc khoa hc ch dng li nhng s kin ny v ch s kin m thi? Ti ng phng php khoa hc thc nghim l quan st, ra nhng l thuyt gii thch nhng quan st ny. Nhng ti cng ngh rng nh khoa hc cng l mt con ngi, con ngi t t ra nhng vn siu hnh v

trit l. Bn cnh , khoa hc c soi sng mt s vn nht nh. T s kin ny, iu tt nht cho nh khoa hc l h nn ni r khi no h vt qu khun kh khoa hc (thc nghim), chm m trong nhng suy t khc, m nhng iu ny t h trong bi cnh th d nh vi v tr con ngi trong v tr, v to nn nhng ngha siu hnh ln trit l cho khoa hc. Cui cng, theo ti, ci m ti ch khng phi ch ni rng tri t quay quanh mt tri hay mt tri quay quanh tri t, m l vic con ngi xc nh v tr mnh trong v tr nh th no. Chung quy li, chnh nhn loi l vn m ti lu tm. Sau ln gp ng, Dominique Leglu c vit rng ng qu quyt tng hp Thin vn hc vi Sinh vt hc, Vt l ht t... mi th mt t, nhng g chng ta hc c trong th k ny. Phi chng y l mt kho tr liu quy m ? ng c t c vic tng hp kin thc khoa hc m chng ta thu lm c trong th k XX khng? Sinh vt hc, Kho c hc, Ton hc hon ton khng thuc lnh vc ca ti. Ti dng Ton hc nh mt dng c din t thin nhin bi v ngn ng ca thin nhin l Ton hc. Ti trch dn t nhng bn bo ca khoa hc ca nhng chuyn gia trong quyn sch mi ca ti. Cun sch ny s xut bn vo thng 10 sp ti ti Paris, ta l Origines 2 . Quyn ny khng nhng ch bn v ngun gc v tr, ca nhng thin h, cc tinh t, cc hnh tinh, m cn cn cp n s sng v thc. Ngun gc s sng v thc khng phi l lnh vc ca ti, nhng ti cng c gng c nhng g m cc khoa hc gia khc, nhng nh khoa hc ng n, mun ni. Ti i d cc hi ngh quc t nghe nhng chuyn gia quc t ni v ti ny v t ti a ra kin v nhng tng hp ca chnh ti. Ti ngh rng y l vic cn phi lm. ng bit khng, i sng khng phi l mt mnh i b x nh. Chng ta sng trong s tip ni m trong c tt c: t sinh vt, bu tri cho n thi ca. Chng ta c sinh ra t bi sao. Ti sao li giam hm tt c trong nhng ngn tr gi to? Ti t lng thn phc nhng danh nhn th k th XVII hay XVIII nh Leonardo da Vinci, v ng khng nhng l mt ngh s ti hoa m cn l mt ngi c vin kin v khoa hc, hoc l nhng nh vit t in bch khoa, m Diderot l mt th d. Chng ta thiu rt nhiu kin thc ph qut. Khoa hc cng ngy cng tr nn chuyn mn ho. Chuyn gia ch bit tt c nhng g thuc v chuyn

m khng bit g khc, l mt iu ng tic. Ngi ta thy cy m khng bit n rng. Theo ti, nhn thy ton th l iu trng yu. Vic ny cn rt nhiu c gng, rt nhiu thi gian. Nu cc chuyn gia ngh rng thin h b lm ln, h nn bc ra khi lnh vc ca minh v trnh by cc kin ph bnh. Ti c gng lm vic ny, khng nhng ch cho ti m cn san s cho ngi khc. Bi vy ti cng vit na. Trong nhng cu chuyn vi ng, ng thng d cp n Albert Einstein. Nh bc hc ny mt ln din t tng ca ng ta v tn gio v Thng nh sau: Tn gio ca ti ch l mt s thn phc knh cn ca ti v ng ti cao v hn ny, ng hin l n nhng chi tit nh nht m tr c yu km ca chng ta c th nhn thc c. Nim tin su xa y n tng v s hin hu ca ng quyn nng, ng hin l trong v tr kh hiu to thnh tng ca ti v Thng . Khoa hc c tng hp vi tn gio v nim v Thng khng? Einstein l thn tng khoa hc ca ti. ng bit khng, khoa hc l mt ca s ni ngi ta nhn c thc ti. Tn gio l mt ca s khc. C nhiu ca ta c th hiu c thc ti. Ti ngh rng khoa hc khng c c quyn trong vic tm kin thc ti. Con ngi cn n tn gio v tm linh. Con ngi cng cn thi ca. Th l mt ca s khc. Con ngi cng cn ngh thut. Lnh vc no cng quan trng. Tht vy, nu hai lnh vc khc nhau, th d khoa hc v tn ngng, c mun cng din t thc ta, v nu nh c hai cng c nhng h thng suy t mch lc v hp l, th chng s gp nhau u , bi v c hai u din t chung mt vn . Nu khng, th no cng c mt vn u v mt trong nhng quan nim phi sai. Trong cuc phng vn dnh cho Dominique Leglu ng ni: Khi ti thy mt thin h gc knh thin vn ca ti, ti khng ngh rng tt c nt p ny y l do tnh c, ngh ny c b sung bi s xc quyt ca ng trong tc phm Linfini dans la paume de la main: Ti khng th quan nim rng tt c nt p, s hi ha v tnh nht th ca th gii li ch l do may mn. S xc nh ca ng ni kt vi li tuyn b ni ting ca Alfred Kastler, Nobel Vt l: ngh rng th gii, v tr vt cht, t hnh thnh mt mnh i vi ti l v l. Ti khng quan nim th gii vi ch c mt ng sng to duy nht, ngha l mt Thng . Nhng cng trong cuc phng vn ng bo rng gi thuyt ngu nhin vn lun c gi tr...

ng nh vy. ng t cu hi v s ngu nhin v tt yu, din vn t thut ng ca Jacques Monod trong tc phm ni danh ca ng ta nm 1971. Khoa hc khng th vn hnh gia s tnh c v tt yu c. V tr hc hin i khm ph ra rng v tr c iu ng mt cch v cng chnh xc cho php s sng xut hin u tin v tip theo l tr thng minh, cho con ngi c kh nng cm nhn s ho iu v nt thm m ca v tr v t t ra cu hi v v tr mnh ang sng. Bi v tt c chng ta u sinh ra t nhng bi sao, chng ta c sinh ra t v tr. Khoa hc thch gii thch s vic ny hn bng cch trng dn s tnh c. Nhng m hnh ca Big Bang ch rng v tr ca chng ta nh l mt du vt trong mun trng nhng du vt trong mun nghn th gii. Trong tt c cc v tr khc u xy ra loi phi hp ca hng s vt l, ca nhng quy lut vt l, ca nhng iu kin nguyn thu ang iu hp s tin ho v tr. Ngi ta nhn thy nh dng m hnh gi v tr bng my vi tnh, bi v ngi ta khng th ti ta Big Bang trong phng th nghim, nu ngi ta thay i mt t cc vt cht, quy lut vt l hay hng s vt l th cc tinh t s khng xut hin: khng c tinh t, khng c nguyn t nng! Khng c nguyn t nng th khng c s sng. Khng c s sng, s khng c thc! Chng ta c cu to bi carbon, oxygen. Phi c nhng nguyn t nng mi to ra s sng v thc V tr ca chng ta c nhng s phi hp cho i sng v s khn ngoan. Ngi ta thy rng khi thay i mt s t phi hp cho tt c nhng v tr khc th khng ny sinh ra s sng. Ngi ta c th ni rng, tnh c v tr ca chng ta c nhng s phi hp chnh xc v gi l chng ta may mn trng s. Nhng tt c mi v tr khc u ho ton khng c s sng v thc. Vy s ngu nhin c th c trong khoa hc, nhng phi xem nh c v s v tr m ngi ta gi l mun nghn v tr. Khi ng khng tin l c v s v tr, m li tin ch c mt v tr, th ng phi gii thch s vn hnh ny bng cch dng n.c th nguyn tc sng to. Khoa hc khng phn bit gia hai loi ny. Mun nghn v tr cng nh v tr u c th c trong khoa hc. Phi nh cuc nh Pascal 3 . Phi nh cuc. Cn ti, ti c l c mt v tr duy nht c iu hnh bi mt nguyn tc sng to, nhng bng s lng thin tr thc, ti nu ln rng khoa hc phi ku gi thm mt dng c khc: s ngu nhin. L ngi nhy cm, ti nh c c s khng-tnh-c, ngha, tt yu.

Tha Gio s, Thin vn hc l lnh vc ca ng. ng ra mt cuc tho lun vi tiu Big bang v sau ? . Big Bang c bao nhiu lu? v lm th no ng chc chn l v tr c s khai nguyn? Da theo nhng o t gn y v cc bc x ha thch m ngi ta ngh l Big Bang i ngc v trc 14 t nm. Bng cch quan st ngi ta k ra ba lp lun chng minh Big Bang xy ra. Lp lun th nht do Edwin Hubble, mt nh thin vn M, khai trin nm 1929, lin h ti thuyt bnh trng v tr. Nu ng tnh thi gian cho mt thin h i t khi im n hin im, ng s tm ra rng thi gian s ging y ht nhau, bi v khong cch t l vi vn tc. Bng chng c xc minh: thin h cng xa tri t vn tc di chuyn ca n cng tng mt cch t l. Lp lun quan st th hai l ph hp vi s khm ph v ca cn li ca nhit khi to dng, m ngi ta gi l bc x ha thch, m ta thy khp ni trong v tr. Bng chng th ba l tnh ng th ca cc nguyn t ha hc. Ngi ta ngh rng Hydrogen v Helium chim 90% v tr, c hnh thnh ba pht sau Big Bang. Tt c mi nguyn t khc u c hnh thnh trong lng cc ngi sao. T ta suy ra rng nu mi vt c lm bi Hydrogen v nht l Helium, t l ha hc phi ng nht khp ni. Mi thin h v tinh t u lun lun c sut sot cng mt t l Helium hay Hydrogen. Ngi ta c th hi ng rng c ci g trc Big Bang khng v v tr s tn ti trong bao nhiu lu? Cu hi C ci g trc Big Bang khng khng t ra ng lm, bi v tt c u xy ra ng thi vi Big Bang. Nu nh khng c thi gian th ngi ta cng khng th ni v thi k trc thi gian c. Trc thi gian khng c thi gian. D sao i na, ngi ta cng khng c dng c vt l v ton hc cn thit cho vic ny. Hin ti c hai thuyt din t v tr l thuyt v cng ln (thuyt Tng i tng qut ca Einstein) v thuyt v cng nh (C hc lng t), c hai c ngh ra vo u th k th XX. Hai thuyt ny hy cn tch bit nhau, phi nhp cho chng lm mt, l Trng lc Lng t, bi v trng lc l cn bn ca thuyt Tng i tng qut. Nhng ngi ta cha tin b my trn con ng a chng li gn nhau. V tr tn ti trong bao lu? Hin ti ngi ta ngh rng c mt v tr phng, ngha l trong n vnh vin.

ng c chia s mi bi quan ca nh vt l Louis Leprince-Ringuet v vic kho cu khoa hc, mc d c nhng tin b v vang v s pht tin ngoi hng ca khoa hc, ngi nghin cu hiu khoa hc d dng, nhng n khng mang n mt cu tr li no cho nhng vn trng i c t ra bi t duy ca con ngi, t khi con ngi hin din? C phi khoa hc bt lc im ny? Ti khng chia s kin ny. Ngc li, ti ngh l chng ta c hc rt nhiu. Lch s ca Big Bang l mt lch s rc r v ngun gc ca n, mt lch s di 14 t nm m mi ngi, mi mn khoa hc khc nhau, u quy t nhau xc minh, tinh lc, vit mt bc tranh lch s t v a chng ta n hm nay. V tt c mi vic u c tinh luyn th k th XX. Ngc li, ti ngh l s kho cu cho ta bit rt nhiu. Ti thc s khng chia s mi bi quan ny. Chnh ng, ng ni u Nhn loi ch l mt ht ct trn bi v tr rng ln. C phi chng n mt gi tr v ng s? Vng, ng th. l phn ng m ngi ta c th c. Theo V tr hc hin ai, ta phi ng u vi s thu hp ch ca con ngi trong v tr. ng vy, tri t ch l mt trong cc hnh tinh trong s mt trm triu ngi sao trong hng trm t thin h. Nh vy ngha l tng cng c 100 t x 100 t x 10 nu mt sao c 10 hnh tinh. C v s hnh tinh, v con ngi b thu nh i c thi gian ln khng gian. Ta c th lo lng m la ln nh Pascal tng than vo th k XVII: S im lng vnh cu ca khng gian v tn lm ti s hi. ng bit khng, ngay c khi ngi ta cha hc hi c ht nhng g t ting tht ca Pascal, nht l th k XX, ti cng khng chia s vi ni bi quan ny. V tr hc hin i cho ta bit l v tr iu khin mt cch v cng chnh xc cho s ny sinh s sng v con ngi, iu ny cho ti ngh rng chnh chng ta lm cho v tr c ngha. To ra ci tuyt p v hi ha lm g nu khng c con ngi quan st n? Mt s thng minh no phi xut hin,vic ny trng hp vi trng hp ca chng ta, bi ta cha khm ph ra nhng thng minh ngoi tri t. T , ti hn hoan v ni cng nh Paul Claudel: S lng thinh vnh cu ca nhng khng gian v tn khng lm ti s hi na. Ti i do nhng ni vi nim t tin quen thuc. Chng ta khng mt gc mt ht ca sa mc hoang s v v dng. Mi ni trong v tr u l anh em mt nh vi chng ta

Pht gio l mt phn ca i sng ca ng cng nh khoa hc. ng thch hp vi mu ngi m nh khoa hc Werner von Braun, cha ca khoa Hng khng v tr: Con ngi cn lng tin nh cn bnh m, nc v khng kh. Cng vi Matthieu Ricard, mt nh khoa hc nghin c cc kinh sch Ty Tng v quy y theo o Pht, ng vit quyn Linfini dans la paume de la main, mt i thoi v khoa hc v o Pht. S i thoi da trn cn bn no? V cng nn nu ln rng, ngc chiu v cuc hnh trnh ca Matthieu Ricard, ng l mt Pht t tr thnh nh khoa hc... Pht gio khng phi l mt c tin thn khi, l mt h thng t tng rt duy l. c Pht khng phi l Thng , Ngi l hng dn vin cho cuc hnh trnh. Ngi tm ra ch ch, l s Gic Ng, v mi con ngi chng ta phi t th nghim ly. c Pht ni: ng bao gi tin li ta ni. Phi thc chng cho ring mnh Ta tr li phng thc c bn ca khoa hc: th nghim. Pht gio rt vng vng ng u vi khoa hc. ng t t mnh trong hai lnh vc, bi v c hai, khoa hc v Pht gio, cng i hi th nghim? ng nh vy. Nh khoa hc lm nhng cuc quan st, th nghim. Trong Pht gio, con ngi t th nghim ly chnh mnh. H t tm ly con ng ca h. Ti i thoi vi Matthieu Ricard, ni chung, chng ti tm ra rt nhiu s ng nht. Th d, khi nim v s tng thuc rt l c bn trong tin ngng Pht gio. Khi nim ny th hin khp mun ni. Th d trong khoa hc hin i, ngi ta xc nh rng chng ta l nhng bi sao, sinh ra t ngi sao, ph thuc vo ngi sao. Darwin tuyn b l chng ta l b con vi ng vt, vi ng vt linh trng, vn vn.. Chng ta ch thc l anh em ca s t trong ng c, chng ta mang cng chung vi v tr mt ph h. Mt ht ct mang tt c lch s v tr v lch s ny dn li cho chng ta. Trong o Pht ngi ta cng tm thy khi nim v thng: tt c u chuyn ng, tt c u thay i, tt c u tin ha, th cng l thng ip chnh ca khoa hc. Cc ngi sao u c lch s ring ca chng: chng sinh ra, sng v cht. V tr c mt s khai nguyn, mt hin ti v mt tng lai. Chng ta gi, chng ta thay i, ni mn. Tt c u thay i, tt c u chuyn ng. Ngi ta gp mi th ny trong khoa hc. C s ng nht quan trng gia khoa hc v o Pht. Nh Einstein ni qu ng: The religion of the future will be a cosmic religion. It will have to

transcend a personal God and avoid dogma and theology. Encompassing both the natural and the spiritual, it will have to be based on a religious sense arising from the experience of all things, natural and spiritual, considered as a meaningful unity... Buddhism answers this description... If there is any religion that could respond to the needs of modern science, it would be Buddhism. 4 Kim Thm kimthem_do@hotmail.com V Th Diu Hng http://vietsciences.free.fr

---o0o--Ht

Ta ca ngi dich . Origines, La Nostalgie des Commencements, Fayard, Octobre 2003 3 . Theo Pascal, ngi ta c th nh cuc v nim tin c s hin hu ca Thung hay khng m khng lo s pha mt mt g c. Nu ta thng, c nghi l c Thng , th Thng s c v mnh; nu thua, c nghi l khng c Thng , th ngi nh cuc cng chng mt mt g ht. (Ch thch ca ngi dch)
1 2

Anh ng trong nguyn bn (Ch thch ca ngui dich)